BİR ŞİRKETİN REKABET GÜCÜNÜN ÖLÇÜLMESİ Prof. Dr. Dilek Çetindamar Yönetim Bilimleri Fakültesi

BİR ŞİRKETİN REKABET GÜCÜNÜN ÖLÇÜLMESİ

Prof. Dr. Dilek Çetindamar Yönetim Bilimleri Fakültesi

Sabancı Üniversitesi&

Hakan KilitçioğluArge Danışmanlık

Haziran 2013

Dilek Cetindamar, Hakan Kilitcioglu, (2013),“Ödül sistemi için bir firmanın rekabet gücünün

ölçülmesi",

Rekabetçilik İncelemesi: Küresel Rekabetçilik Dergisi bünyesinde bir Uluslar arası İşletme Dergisi,

Cilt. 23 Iss: 1 pp. 7 - 22

İçindekiler:

• Hedef

• Model

• Avantajlar

• Daha sonraki adım

Modelin Kaynakları

• TUSIAD - Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu(REF) 2003 yılında İstanbul’da oluşturulan bir araştırma merkezidir.

• Bu merkez;Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği ve,Sabancı Üniversitesi tarafından oluşturulmuştur.

• REF’s misyonu; Rekabetçilik, inovasyon, teknoloji yönetimi ve karşılaştırmalı değerlendirme (benchmarking) konularında araştırma yaparak ve bu araştırmaları destekleyerek Türk özel sektörünün uluslar arası piyasalardaki rekabet gücünü arttırmaktır.Ulusal düzeyde, sektörel düzeyde ve şirket düzeyinde rekabet gücünün ölçülmesi alanında uzmanlaşmıştır.

• SEDEFED (Sanayi Dernekleri Federasyonu) ile Rekabetçilik Kongresi için işbirliği

• Ödülün birlikte geliştirilmesi ve ödül vermeye başlanması

• Projenin başlangıç tarihi: Kasım 2009

• 10 aday

• Projenin bitiş tarihi: Kasım 2010

HEDEF:• Şirket düzeyinde rekabet gücünün ölçülmesi

Literatür taraması

• Rekabet gücü: Bir ulusun insan kaynaklarından, sermayesinden ve doğal kaynaklarından en verimli şekilde yararlanmak

• Ülkeler, yatırımları çekecek bir çevre oluşturmak, üretimi ve ücretleri yüksek seviyede tutmak ve sürdürülebilir büyümeyi sağlamak için birbirleriyle yarışırlar.

• Ulusal seviyedeki ölçümler:

• En iyi örnekler:

• Yönetim Geliştirme Enstitüsü’nün (IMD) Dünya Rekabet Yıllığı ve

• Dünya Ekonomi Forumu’nun Küresel Rekabet Endeksi (1979 yılından beri)

WEF

Halka Açık Veri & Yürütmeye İlişkin Görüş Araştırması:12 ana başlık / ölçüm kategorileri:

1. Kamu ve özel sektör kuruluşlarının iyi işlemesi2. Uygun altyapı3. İstikrarlı bir makroekonomik çerçeve4. Sağlıklı olma ve ilköğretim 5. Yüksek öğrenim ve eğitim6. Etkin ürün pazarları 7. Etkin işgücü piyasaları8. Etkin mali piyasalar9. Mevcut teknolojilerin faydalarından yararlanma becerisi10. Piyasa büyüklüğü11. En karmaşık üretim işlemlerini kullanarak yeni ve farklı

ürünler üretmek12. Bu üretimleri inovasyon ile gerçekleştirmek

Şirket düzeyinde akademik çalışmaların olmaması

• Çok az çalışma mevcuttur:

• Muhittin Oral’ın dahice modelleri vardır ama bu modeller çok karmaşıktır.

Model

• Rekabet gücü bir firmanın belirli bir pazarda rekabet edebilme, pazardaki payını arttırabilme, ihracat yaparak uluslar arası pazarlara girebilme ve sürdürülebilir büyüme ve karlılığı başarabilme kapasitesi anlamına gelir.

Ödülün Amaçları• Sürdürülebilir küresel rekabet gücü konusunda

farkındalık yaratmak

• Sürdürülebilir küresel rekabetçiliği başarmış olanları ödüllendirmek

• Rekabet gücünü arttırma ile ilgili temel kriterler konusunda farkındalık yaratmak

• Başarılı firmaların model uygulamalarını yaygınlaştırarak firmaların rekabet edebilme becerisini geliştirmek

Uluslararası Örnekler• Deloitte “Hızla büyüyen firma rekabet gücü”

(sadece BT)

• “Porter Ödülü (The Porter Prize)” rekabet konusunda firmanın bir boyutunu değerlendirir. Bu boyut stratejidir. 2001 yılından beri sadece Japonya’da verilmektedir.

• Birleşik Krallık ödül modeli 1997 yılından beri Real Business isimli bir dergi tarafından verilmektedir. (sadece Birleşik Krallık firmalarına)

• Belçika Ödülü: “Avrupa İşletme Ödülleri (The European Business Awards)”nin sponsorları Hollandalı HSBC bankası ve diğer Avrupalı firmalardır.

“Yılın En Rekabetçi Firması”nın En Önemli 3 Özelliği

• SONUÇ: Rekabet etmek ve ne yaptığını ortaya koyabilmek için firmanın tüm yönleriyle performansını göstermesi gerekir.

• KAYNAKLAR: Firmanın kapasitesini tanımlamak için kullanılan bir kapsayıcı terimdir.

• YÖNETSEL SÜREÇLER VE KAPASİTE: Girdi ve çıktılarda yönetimin rolünü de dahil etmek için kullanılan, şirketin yeterlilikleriyle ilgili bir terimdir.

Liderlik Str

ate

jileri

n

sürd

ürü

leb

ilrliğ

i

İşle

mle

r ve

sist

em

ler

geliş

tirm

e

bece

risi

İnsan Kaynakları

Teknoloji,

Yenilik,

Tasarım

Mali Kaynaklar

Sonuç göstergeleri (%40)

Kaynaklar (%30)

Yönetsel Süreçler ve Beceri(%30) (kaynakların etkili ve verimli kullanılmasını sağlar)

Müşteri & Toplum

Büyüme İhracat Katma değer & Kar

Sonuç Göstergeleri

Avantajlar

• Tamamlanan ilk modellerden biri.

• Yürürlükte olan birkaç ödül modelinden biri.

Avantajlar1. Çok Yönlü Değerlendirme

• Sadece son yıl değerlendirilir. Fakat, son üç yılın performansı dikkate alınır.

• Firma kayıtlarından “Hedef” ve“Birikmiş” veriler.• Firmanın rakiplerinden veya kendi alanlarında en iyilerden

“Karşılaştırma” verileri veya piyasa performansı ortalaması.

2. Tüm Sektörlere Uyumluluk ve Esneklik• “Uygunluk” ünvanı firmanın sektörlere uygunluk sağlamak

için performansını sınıflandırmasını sağlar. • Her bir firmaya performanslarını nasıl değerlendireceğimiz

konusunda bize yardımcı olmaları için bir “açık uçlu soru” verilir.

• Ödül üretimden hizmete kadar “tüm sektörler” için sorular içerir.

3. Performans verilerini firma kaynakları ve altyapısıyla olan bağlantılarıyla değerlendirerek belirli bir bağlam içerisinde incelemek

ÖRNEK: İNSAN KAYNAKLARI PERFORMANSI

21

Uygunlukl 2007 2008 2009

Çalışan Memnuniyeti Yüzdesi GerçekleştirildiHedefKarşılaştırma

Her Bir Çalışan İçin Hizmet İçi Eğitim Saatleri GerçekleştirildiHedefKarşılaştırma

Her Bir Çalışan İçin İyileştirme Tekliflerinin Sayısı GerçekleştirildiHedefKarşılaştırma

Lütfen aşağıdaki firmanızdaki İnsan Kaynakları yaklaşımları (nitel ölçüler) ile ilgili soruları yanıtlayınız.

 1.İnsan Kaynakları Yönetiminiz firmanızın stratejileri ile uyumlu mudur? Bu uyumluluğu nasıl sağlıyorsunuz?

 2. Firmanızda performans odaklı maaş sistemi uygulanıyor mu?

…… 

Sonuçlar (objectif ölçümler):

Sonuç skoru= [(her bir kriterin kapsamı x

gerçekleştirilen performans)/2] x (hedefler) x (karşılaştırmalı

değerlendirme)

Yaklaşım skoru=(yaklaşımın uygunluğu ve gelişim

seviyesi) x (uygulama) x (sürdürülebilirliğin başarılması)

Sonuç Skorlar %

Yaklaşım Skorları %

Toplam Skorlar

SONUÇ GÖSTERGELERİ

1. BÜYÜME A: 0 100% (A*10): 0

2. İHRACAT A: 0 100% (A*10): 0

3. KATMA DEĞER & KAR A: 0 100% (A*10): 0

4. MÜŞTERİ & TOPLUM A: 0 50% B (müşteri) 0 30% (A*5+B*3+C*2): 0C (Toplum) 0 20%

KAYNAKLAR

5. İNSAN KAYNAKLARI A: 0 40% B: 0 60% (A*4+B*6): 0

6. MALİ KAYNAKLAR A: 0 30% B: 0 70% (A*3+B*7): 0

7. TEKNOLOJİ, İNOVASYON, TASARIM A: 0 40% B: 0 60% (A*4+B*6): 0

ALTYAPI

8. LİDERLİK A: 0 40% B: 0 60% (A*4+B*6): 0

9. STRATEJİLERİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ A: 0 30% B: 0 70% (A*3+B*7): 0

10. İŞLEM VE SİSTEM GELİŞTİRME BECERİSİ A: 0 40% B: 0 60% (A*4+B*6): 0

ÖDÜL SKOR TABLOSU

B (Customer)

YÖNETSEL SÜREÇLER VE YETENEK

29

Değerlendirme Süreci(1)Uygulama Süreci

Denetçilerin seçilmesi

Uygulama formlarının denetçilere verilmesi

Bireysel Değerlendirmeler* Olumlu yönler* Gelişme olanakları* Sorular

30

Değerlendirme Süreci(2)Fikir birliğine varma ve yerinde inceleme ziyaretinin planlanması

Yerinde inceleme ziyaretleri

Fikir birliğine varma ve puanlama

Ödülün kazananını ilan etme• Jüri toplantısı• Ödül töreni• Son değerlendirme raporlarını adaylara gönderme

Daha sonraki adım

• Modelin KOBİ’lere uyarlanması

• 2. Kategori ödülü ile ilgili çalışmalar “Uluslar arası Faaliyetleri ile En Hızlı Büyüyen Firma”

İLETİŞİM:

• Prof. Dilek Cetindamar, [email protected]

• Hakan Kilitçioğlu, [email protected]

• www.ref.sabanciuniv.edu

• www.rekabetkongresi.org