Top Banner
BIOSINTESIS BIOSINTESIS HEMOGLOBIN HEMOGLOBIN (PORFIRIN) (PORFIRIN) Oleh: Oleh: Dr. Husnil Kadri, M.Kes Dr. Husnil Kadri, M.Kes Bagian Biokimia Fakultas Bagian Biokimia Fakultas Kedokteran Kedokteran Universitas Andalas Universitas Andalas Padang Padang
32

Biosintesis Hemoglobin

Apr 08, 2016

Download

Documents

qintharamft
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Biosintesis Hemoglobin

BIOSINTESIS BIOSINTESIS HEMOGLOBINHEMOGLOBIN(PORFIRIN)(PORFIRIN)

Oleh:Oleh:Dr. Husnil Kadri, M.KesDr. Husnil Kadri, M.Kes

Bagian Biokimia Fakultas KedokteranBagian Biokimia Fakultas KedokteranUniversitas AndalasUniversitas Andalas

PadangPadang

Page 2: Biosintesis Hemoglobin

2

Struktur PorfirinStruktur Porfirin

• Porfirin adalah senyawa siklik yg dibentuk oleh 4 cincin pirol.

• Masing-masing cincin dihubungkan oleh 4 jembatan metenil (-HC=).

• Sifat khas porfirin adalah atom nitrogennya mampu mengikat ion logam.

• Contoh; - heme pada Hb mengikat Fe- klorofil pada tumbuhan hijau mengikat Mg

Page 3: Biosintesis Hemoglobin

3

Struktur PorfirinStruktur Porfirin(C(C2020HH1414NN44))

Page 4: Biosintesis Hemoglobin

4

Beberapa Hemoprotein Beberapa Hemoprotein

Protein Fungsi

- Hemoglobin mengangkut oksigen di dalam darah- Mioglobin menyimpan oksigen di dalam otot- Sitokrom c keterlibatan pada rantai transpor elektron- Sitokrom P450 hidroksilasi xenobiotik/obat-obatan- Katalase degradasi hidrogen peroksida (H2O2)- Triptofan pirolase oksidasi triptofan

Page 5: Biosintesis Hemoglobin

5

Sintesis Heme di MitokondriaSintesis Heme di Mitokondria

• 85% sintesis heme terjadi dalam sel pembentuk eritrosit pada sumsum tulang

• Heme disintesis dari suksinil KoA + glisin.• Piridoksal fosfat diperlukan untuk

mengaktifkan glisin.• Hasil kondensasi tsb ialah;

asam -amino--keto-adipatKondensasi diatas dikatalisis oleh Aminolevulinat-sintase (ALA-sintase).

Page 6: Biosintesis Hemoglobin

6

Sintesis Heme di Mitokondria Sintesis Heme di Mitokondria

• Asam -amino--keto-adipat dengan cepat mengadakan dekarboksilasi untuk membentuk -aminolevulinat (ALA).Reaksi ini dikatalisis oleh ALA-sintase.

• ALA-sintase adalah enzim pengendali laju reaksi biosintesis porfirin di hepar.

Page 7: Biosintesis Hemoglobin

7

Sintesis Heme di Mitokondria Sintesis Heme di Mitokondria

Page 8: Biosintesis Hemoglobin

8

Sintesis Heme di Sitosol Sintesis Heme di Sitosol

• Dua molekul ALA berkondensasi melalui kerja enzim ALA-dehidratase.

• Produk; - 1 mol.porfobilinogen (PBG)- 2 mol. H2O

• ALA-dehidratase mengandung seng (Zn).• Enzim ini dapat diinhibisi oleh timbal (Pb),

sebagaimana terjadi pada keracunan Pb.

Page 9: Biosintesis Hemoglobin

9

Sintesis Heme di Sitosol Sintesis Heme di Sitosol

Page 10: Biosintesis Hemoglobin

10

Sintesis Heme di Sitosol Sintesis Heme di Sitosol

• Kondensasi 4 mol.PBG menghasilkan tetrapirol linier, yaitu hidroksimetilbilana.

• Reaksi ini dikatalisis oleh uroporfirinogen-1-sintase (PBG deaminase).

• Hidroksimetilbilana mengalami siklisasi spontan membentuk uroporfirinogen I atau,

• Menjadi uroporfirinogen III yang dikatalisis oleh uroporfirinogen III kosintase.

Page 11: Biosintesis Hemoglobin

11

Page 12: Biosintesis Hemoglobin

12

Sintesis Heme di Sitosol Sintesis Heme di Sitosol

• Uroporfirinogen III dikatalisis oleh enzim uroporfirinogen dekarboksilase menjadi koproporfirinogen III.

• Pada penderita porfiria, uroporfirinogen dekarboksilase juga bisa mengubah Uroporfirinogen I jadi koproporfirinogen I.

• Koproporfirinogen III selanjutnya memasuki mitokondria.

Page 13: Biosintesis Hemoglobin

13

Sintesis Heme di Sitosol Sintesis Heme di Sitosol

Page 14: Biosintesis Hemoglobin

14

Sintesis Heme di Mitokondria Sintesis Heme di Mitokondria

• Koproporfirinogen III selanjutnya memasuki mitokondria.

• Koproporfirinogen oksidase mengkatalisis dekarboksilasi senyawa tsb menjadi protoporfirinogen III (IX).

• Enzim ini hanya mampu bekerja untuk koproporfirinogen III.

Page 15: Biosintesis Hemoglobin

15

Sintesis Heme di Mitokondria Sintesis Heme di Mitokondria

Page 16: Biosintesis Hemoglobin

16

Sintesis Heme di Mitokondria Sintesis Heme di Mitokondria

• Protoporfirinogen III akan dioksidasi oleh protoporfirinogen oksidase menjadi protoporfirin III (IX).

• Terakhir, penyatuan ion Fe2+ (ferro) pada protoporfirin III yang dikatalisis oleh ferokelatase/heme sintase agar menjadi heme.

Page 17: Biosintesis Hemoglobin

17

Sintesis Heme di Mitokondria Sintesis Heme di Mitokondria

Page 18: Biosintesis Hemoglobin

18

Sintesis Heme di Mitokondria Sintesis Heme di Mitokondria

Page 19: Biosintesis Hemoglobin

19

Sintesis Heme Sintesis Heme

Page 20: Biosintesis Hemoglobin

20

Pengaturan Sintesis Heme Pengaturan Sintesis Heme

• Enzim regulator adalah ALA-sintase.

• Heme bertindak sebagai regulator negatif (umpan balik negatif) sintesis enzim ALA- sintase.

• Jika heme meningkat, maka sintesis ALA-sintase akan menurun.

Page 21: Biosintesis Hemoglobin

21

Beberapa Faktor Yang Mempengaruhi Beberapa Faktor Yang Mempengaruhi Sintesis HemeSintesis Heme

1. Metabolisme obat-an di sitokrom P-450 akan banyak menghabiskan heme intrasel, akibatnya sintesis heme akan meningkat.

2. Glukosa & hematin dapat mencegah sintesis ALA-sintase.

Page 22: Biosintesis Hemoglobin

22

Sifat PorfirinSifat Porfirin• Berbagai porfirinogen tidak berwarna.• Sedangkan semua porfirin berwarna,

karena adanya ikatan rangkap yang menyatukan cincin pirol.

• Porfirin yg terlarut dalam asam mineral kuat atau pelarut organik disinari dgn UV, maka akan mengeluarkan cahaya fluorecen merah.

• Sifat porfirin ini digunakan untuk menegakkan diagnosis porfiria dengan menggunakan spektrofotometer.

Page 23: Biosintesis Hemoglobin

23

Porfirin pada Sel KankerPorfirin pada Sel Kanker

• Sel kanker tertentu mengambil lebih banyak porfirin daripada sel normal.

• Sifat fotodinamik porfirin dimanfaatkan untuk fototerapi kanker.

• Metode terapi;- Penderita tumor diberi hematoporfirin,- kemudian tumor tsb disinari dengan laser argon yang akan memicu porfirin menjadi sitotoksik.

Page 24: Biosintesis Hemoglobin

24

PorfiriaPorfiria

• Merupakan gangguan genetik biosintesis heme.

• Umumnya autosomal dominan, kecuali porfiria eritropoitik kongenital.

• Gejala;- nyeri abdomen- gangguan neuropsikiatri- fotosensitifitas kulit- bila berat = prototipe manusia srigala

Page 25: Biosintesis Hemoglobin

25

Dasar Biokimia PorfiriaDasar Biokimia Porfiria

• Nyeri abdomen & neuropsikiatri mungkin akibat ALA dapat menghambat enzim ATPase di jaringan saraf atau,

• ALA mungkin diambil oleh jaringan otak sehingga melumpuhkan hantaran impuls saraf.

Page 26: Biosintesis Hemoglobin

26

Dasar Biokimia PorfiriaDasar Biokimia Porfiria

• Fotosensitifitas disebabkan oleh akumulasi porfirinogen yg mudah teroksidasi di kulit.

• Bila terpajan cahaya “tampak” (400nm), maka porfirin akan terpicu untuk bereaksi dengan oksigen molekular membentuk radikal oksigen.

• Radikal oksigen dapat merusak lisosom & organel lain mengeluarkan enzim pengurai yang merusak kulit.

Page 27: Biosintesis Hemoglobin

27

Dasar Biokimia PorfiriaDasar Biokimia PorfiriaMutasi DNA

Abnormalitas enzim pada sintesis heme

Akumulasi ALA & PBG atau Akumulasi porfirinogenpenurunan heme dlm sel & di kulit & jaringan tubuhCairan tubuh

Tanda & gejala Oksidasi spontan porfirinogenneuropsikiatrik menjadi porfirin

Fotosensitifitas

Page 28: Biosintesis Hemoglobin

28

Terapi PorfiriaTerapi Porfiria• Hanya simptomatik.• Represor ALA-sintase;

- glukosa - hematin (bentuk hidroksida dari heme)

- -karoten untuk fotosensitifitas- preparat tabir surya

• Kontraindikasi; - preparat anestesi

- alkohol- griseofulvin & barbiturat

Page 29: Biosintesis Hemoglobin

29

Tipe PorfiriaTipe Porfiria1. Anemia sideroblastik terangkai-X (eritropoitik)

- defisiensi ALA-sintase- gejala: anemia- Lab: hitung eritrosit & hemoglobin menurun

2. Defisiensi ALA-dehidratase (hepatik)- gejala: nyeri abdomen, neuropsikiatrik- Lab: ALA urine positif

3. Porfiria akut intermiten (hepatik)- defisiensi uroporfirinogen-1-sintase- gejala: nyeri abdomen, neuropsikiatrik- Lab: PBG & uroporfirin urine positif

Page 30: Biosintesis Hemoglobin

30

Tipe PorfiriaTipe Porfiria4. Eritropoitik kongenital (eritropoitik)

- defisiensi uroporfirinogen-III-sintase- gejala: tanpa fotosensitifitas- Lab: uroporfirin urine positif & PBG urine negatif

5. Porfiria kutanea tarda (hepatik)- defisiensi uroporfirinogen dekarboksilase- gejala: fotosensitifitas- Lab: uroporfirin urine positif & PBG urine negatif

6. Koproporfiria herediter (hepatik)- defisiensi koproporfirinogen oksidase- gejala: fotosensitifitas, nyeri abdomen, neuropsik

- Lab: PBG & uroporfirin urine positif protoporfirin feses positif

Page 31: Biosintesis Hemoglobin

31

Tipe PorfiriaTipe Porfiria

7. Porfiria variegata (hepatik)- defisiensi protoporfirinogen oksidase- gejala: fotosensitifitas, nyeri abdomen,

neuropsikiatrik- Lab: PBG urine positif

protoporfirin feses positif

8. Protoporfiria (eritropoitik)- defisiensi ferrokelatase- gejala: fotosensitifitas- Lab: protoporfirin feses positif

protoporfirin sel darah merah positif

Page 32: Biosintesis Hemoglobin

32

KepustakaanKepustakaan

• Marks, DB., Marks, AD., Smith CM. 1996. Basic medical biochemistry: a clinical approach. Dalam: B.U. Pendit, penerjemah. Biokimia Kedokteran Dasar: Sebuah Pendekatan Klinis. Eds. J. Suyono., V. Sadikin., L.I. Mandera. Jakarta: EGC, 2000: 612 - 4.

• Murray, RK. 2003. Porfirin dan pigmen empedu. Dalam: Andry Hartono, penerjemah. Harper’s Biochemistry. 25th ed. Eds. R.K. Murray, D.K. Granner, P.A. Mayes, V.W. Rodwell. McGraw-Hill Companies, New York: 342 - 9.

• Schumm, DE. 1992. Essentials of biochemistry. Dalam: Moch. Sadikin, penerjemah. Intisari Biokimia. Jakarta: Bina Aksara, 1993: 147.