Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Sevda Yüce ANKÜ Kollej, [email protected]Zeynep Avcı, Hacettepe Üniversitesi, [email protected]Hüseyin Tunç, ANKÜ Kollej, tunchuseyı[email protected]Gülden Kurt, ANKÜ Kollej, [email protected]Proje Özeti TÜBİTAK 4004 çağrısı kapsamında 3-9 Temmuz 2017 tarihleri arasında Beypazarı’nda gerçekleştirilen Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Projesi’nde temel amaç, katılımcılara; geleceğin bilim insanlarına, 21. yüzyıl becerileri olarak tanımlanan; iletişim kurabilme, işbirlikli çalışabilme, uyum sağlayabilme, problem çözebilme, üst düzey düşünebilme, kendi kendini yönetebilme ve geliştirebilme becerileri kazandırma, buna ek olarak alan ve meslek seçmelerine yol gösterici olmaktır. Proje kapsamında hedef kitlenin en iyi şekilde yetişmesi için bilgiyi ilk kaynağından elde ederek kazandığı bilgileri gerçek hayatta karşılaşacağı problemlerin çözümünde etkili şekilde kullanabilen ve bilgiyi üreten; fikri, vicdanı ve irfanı hür nesiller yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda bilgi aktarımından çok bilginin bireysel olarak kazanımına yönelik hedef kitlede yaşam boyu sürecek istek ve motivasyon uyandırılması sağlanmıştır. Bu amaçla katılımcıların doğal ortamda farklı disiplinlere ait bilgileri yaparak yaşayarak elde etmeleri ve bu sayede kalıcı öğrenmelerin gerçekleşmesi sağlanmıştır. Bu kapsamda doğada gözlem yapma, arazi çalışması, deneysel çalışma gibi etkinlere ağırlık verilerek, ayrıca drama ve grup çalışmalarını içeren etkinliklerle de kendini ifade etme gibi becerilerinin gelişmesi sağlanmıştır. Geçekleştirmiş olduğumuz bu projede, Astronomi çatısı altında Fizik, Kimya, Biyoloji, Matematik, Mühendislik ve Sanatın bir arada kullanılabileceği farklı disiplinleri bütünleştiren etkinliklere yer verilerek katılımcıların inovasyon kabiliyetinin gelişmesi sağlanmıştır. Buna araç olarak eğitim sistemimize henüz girmeye başlayan dünyada “Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics (STEAM)” ülkemizde fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik sözcüklerinin baş harflerinden oluşan “FeTeMM”, olarak bilinen öğretim sisteminden yararlanılmıştır. Bu projeden beklenen yaygın ve sürdürülebilir etkinin kendisini gösterebilmesi için klasik öğrenme yöntemlerinden farklı olarak konusunda uzman eğitmenlerce hazırlanmış etkinliklerin ve yaratıcı drama tekniklerinin katılımcılar tarafından uygulanması, teorik bilgilerin arazi çalışmaları ile desteklenmesi, doğanın kendisinin bir laboratuvar gibi kullanılması ve STEAM etkinliklerinin yapılması ile sağlanmıştır. Yaygın etkinin arttırılması amacı ile, katılımcıların uygulamalar ve atölye çalışmaları ile proje süresince çıkardıkları ürünlerin, gerçekleştirilecek bir bilim panayırında yöre halkıyla paylaşmaları sağlanmıştır. Eğitimin son günü planlanan Bilim Panayırı göstermiştir ki Türkiye’nin farklı şehirlerinden gelen 10. Sınıftan 11. Sınıfa geçen bu (30 öğrenci) öğrenciler için planlanan tüm etkinlikler amacına ulaşmıştır. Öğrenciler eğitim boyunca öğrendikleri bilgileri kendi ürünleri üzerinde kendi hazırladıkları stantlar üzerinde yöre halkına etkileyici bir şekilde sunmuşlardır. Beypazarı, Astronomi,Bilim, Sanat, Doğa Eğitimi, STEAM
35
Embed
Beypazarında Yaşayan Bilimprogram.egitimdeiyiornekler.org/upload/document/89925bd9-56af-4252 … · desenlenmeli ve gerçekleştirilmelidir ayrıca öğrenci, yaşamı boyunca çok
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Eğitimin temel amacı “araştıran, geliştiren, bulduklarını sınayan ve uygun davranışlarla elde ettiği birikimleri
kullanan, yorumlayan ve üstüne yeni şeyler koyabilen” bireyler yetiştirmektir (Yücel ve Morgil, 1999). Bu
yüzden, bilimsel düşüncenin, neden kitabi bir bilgi olmaktan öteye geçip öğrencilere yaşam içerisinde
yapılandırılması gereken bir bilgi edinme yolu olarak sunulması gerektiği açıklanabilir. Piaget’in çocuğun
nedensellik anlayışı bakış açısından çocuk; her şeyden önce, potansiyel olarak kendini düzenleyici olarak
yönlendirilmiş, örgütlenmiş ve kendini düzelten bir yönde öğrenme yeteneğine sahip olarak görülür ve çocuğun
davranışının üzerinde çevresel girdinin etkisi bulunmaktadır (akt: Elkind, 1993, çev: Öngen). Nedensel düşünme,
neden ile sonucu ilişkilendirebilmektir (Zohar ve Tamir, 1991) ve nedensel düşünme, bilişsel süreçlerin çekirdeği
ve temelidir (Hong, Chijun, Xuemei, Shan ve Chongde, 2004). Bu bağlamda düşünme becerisi kazanmak bir
çocuğun neden - sonuç ilişkisi kurması ve problem durumlarına çözüm üretmesinin temelini oluşturacaktır. “Bu
nedenle eğitim–öğretim süreci, bireyin karşılaştığı bilgi birimlerine anlam yüklemesini sağlayacak şekilde
desenlenmeli ve gerçekleştirilmelidir ayrıca öğrenci, yaşamı boyunca çok sayıda farklı sorunla karşılaşacaktır ve
bu sorunlara doğru çözümler bulabilmesi için, bilişsel süreçlerin dahil olduğu düşünme etkinliklerini kullanması
gerekir (Berkant, 2007).” Bu sebeple yenilenen dünyada anlamlandırılan, uygulanabilen bilgi, gerçek öğrenmeye
karşılık gelecektir. Yıldırım’ın (2002) da vurguladığı gibi kuram ve uygulama arasına kurulan etkili köprü çağdaş
eğitim sisteminin en önemli özellikleri arasındadır. Uygulamaya aktarılmayan veya etkili uygulanamayan bilgi
unutulmaya mahkûmdur (Yıldırım, 2009). Anlam kazandırılmış bilginin problem çözmede kullanılması veya
günlük hayata aktarılması bu sebeple önem arz etmektedir. Bugünkü yapısında dünya ve yaşantımız bilimle
güçlendirilmiştir (Bronowski,1971,1991). Howe ve Disinger’ın (1998) belirttiği gibi farklı sınıf dışı (göl, orman,
mağara, hayvanat bahçesi, … vb) eğitim ortamı tecrübeleri, öğrencilerin çevreye yönelik tutum, değer ve
farkındalıklarını geliştirmekte ve etkili öğrenmeyi de etkilemektedir.
Bu proje Ankara’nın tarihi ve jeolojik anlamda en değerli ilçelerinden biri olan Beypazarı’nda gerçekleştirilmiştir.
Beypazarı ilçesi doğa bilimleri uygulamaları açısından tipik bir açık hava laboratuvarı niteliğindedir. Ayrıca tarihi
ve kültürel zenginlikleri ile (Yaşayan Müze, Hamam Müzesi, Kent Tarihi Müzesi vb.) göz kamaştırıcıdır. Bu
projede ile seçilmiş bu ortamda, katılımcıların 21. yüzyıl bilim ve teknolojisinin gerektirdiği becerileri
kazanmalarına destek olunmuştur.
Giderek daha karmaşık bir hale gelen günümüz dünyasında genç insanlar, modern dünyayı anlama ve bu
dünyanın bir parçası olabilmeleri adına bilimsel düşünmeyi öğrenmek zorundadırlar (Gardner, 2006). Bilimsel
düşünme becerisi bireylerin hayata etkin bir şekilde uyum sağlamalarında yardımcı olan önemli bir beceridir.
Bireyler bilimsel araştırma süreçlerinin nasıl gerçekleştiğini öğrenmeleri sonucunda gerçek anlamda bilimin
doğasını anlayabileceklerdir (Kolpfer, 1969). Bilginin ve bilimin doğası bilimsel bilginin iskeletini oluşturan
evrensel bir kavram olarak görüldüğünden bilginin temel bir parçasıdır (Hammirch, 1997).
Okullarda her bir disiplinin birbirinden bağımsız bir şekilde ele alınması öğrencilerin anlamlı öğrenmelerini
engelleyebilmektedir. Anlamlı öğrenmelerin gerçekleşmesinde disiplinlerarası ilişkilerin kurulmasının yeri
oldukça önemlidir (Akerson ve Flanigan, 2000; Jones, 2010). Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin
çözümünde bütün kaynaklardan bilgi toplanılması ve çözümler üretilmesi söz konusu olduğundan okul
öğrenmelerinde de disiplinlerarası bir yaklaşımla konuların ele alınması önerilmektedir (Jacops,1989).
Bu bağlamda proje kapsamında katılımcıların doğal ortamda bilginin doğasını kavrayacakları etkinliklerle
disiplinlerarası çalışmalar yaparak bilimsel düşünme becerilerinin gelişmesine katkı sağlamak ve bilime olan
bakış açılarını ve ilgilerini geliştirmek amaçlanmaktadır.
Bu kapsamda alt amaçlarımız şunlardır:
1) Hedef kitleye yeryüzü ve gökyüzündeki doğal laboratuvar alanlarını bizzat kullandırarak bilginin yaparak ve
yaşayarak öğrenilmesini sağlamak ve kalıcılığını arttırmak. Katılımcının bu laboratuvarlarda disiplinler arası
düşünme ve sorun çözme becerisini geliştirmek.
2) Hedef kitlenin yaşayan bilim uygulamaları yaparken işbirliği içerisinde inisiyatif kullanma ve girişimciliğini ön
plana çıkaracak şekilde problemleri anlama ve çözüm üretme becerilerini geliştirmelerine katkıda
bulunmak.
3) Astronomi, Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Mühendislik, Sanat, Tarih ve Coğrafya gibi farklı bilim
disiplinlerinin yaşamın bir parçası olduğunu görerek bunların teorik bir ders olmaktan çıkmalarını sağlamak.
4) Farklı bilim dallarında yaparak yaşayarak ve bilginin doğasını kavrayarak öğrendiklerini gerçek yaşamlarında
kullanabilen ve bilgiyi üreten bilim insanlarının yetişmesine öncülük etmek
5) Katılımcıların bilim insanları ile etkileşimini sağlamak.
6) Katılımcıların, edindikleri bilimsel bakış açısını değerlendirmelerine ve tartışmalarına olanak sağlamak.
7) Katılımcıların, kendi akranlarına aktarabileceği, bilim metodolojisi ve STEAM eğitim sistemine ilişkin
materyalleri iletmek.
8) Tasarım yapma ve somut bir ürün çıkarma yoluyla içinde bulunduğumuz yüzyıl teknolojisini öğrenme ve
anlama becerisi kazandırmak.
9) Katılımcıların güçlü yanlarını keşfedip farklı disiplinlerden edinmiş olduğu bilgileri kullanarak, hayal
dünyasını harekete geçirerek yaratıcılık becerilerini geliştirmek.
10) Yaratıcı drama çalışmaları ile birey olarak değil grup olarak çalışma, kendilerini ve başkalarını anlama
becerilerini geliştirmek
11) Katılımcıların, gruplar halinde ve birer rehber eğitmen eşliğinde proje boyunca katıldıkları etkinliklerden
seçtikleri bir atölye çalışmasını, öngördüğümüz bir “Bilim Panayırı Programı” çerçevesinde Beypazarı
Halkıyla paylaşmalarını sağlamak.
12) Teknoloji çağının (eğitim sistemi) gerektirdiği becerilerini kazanmış bireyler olarak, eğitim sistemimizdeki
Fen ve Teknoloji’nin yerini daha da sağlamlaştırmak, ülkemizin öğretime ve bilime ilişkin kazanımını olumlu
yönde etkilemek ve bilimin toplum gereksinimlerine cevap verebilen bireyler yetiştirmesine katkı sağlamak.
Bu bir haftalık eğitim, öğrencilerin eleştirel düşünce güçlerini de ortaya koyarak geleceğin yaygın eğitim anlayışına bir seçenek oluşturabileceği düşünülerek oluşturulmuş bir projedir.
Projenin Tanıtımı
Giderek daha karmaşık bir hale gelen günümüz dünyasında gençlerin modern dünyayı anlama ve bu dünyanın
bir parçası olabilmeleri için bilimsel düşünme becerisi kazanmaları, hayata etkin bir şekilde uyum sağlamalarına
yardımcı olunmuştur.
Üniversiteye başlamadan önce kendi öz becerilerini geliştirerek yaşamlarına bilimsel ve kültürel bir bakış açısı
kazanmalarının sağlanması hedef alınan bu projenin katılımcılarının Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda
okuyan 10. Sınıfı –2016/17 öğretim yılı sonu itibariyle– bitirmiş olan Türkiye’nin farklı şehirlerinden öğrenciler
arasından 30 öğrenci seçilmiştir.
Projenin Türkiye çapında duyurulması için Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü aracılığı ile il ve ilçe okullarına
duyuru yapılmıştır. Yerel basın ve sosyal medya ile projenin daha geniş kitlelere ulaşabilmesi için irtibata
geçilmiş ve gerekli bilgilendirmeler yapılmıştır.
Başvurular elektronik ortamda alınmıştır. Öğrencilerin genel demografik bilgilerinin yanı sıra okulda ve günlük
hayatta gerçekleştirdikleri sosyal ve bilimsel faaliyetlere ilişkin bilgiler çevrim içi ortamda hazırlanan ( web
sayfasında) anket yolu ile toplanmıştır. Katılımcılar, yılsonu başarı ortalaması 80’nin üzeri olanlar (mail yolu ile
karneleri istenmiştir) ve doğa bilimleri, teknoloji, sosyal & kültürel aktivitelere ilgi duyan öğrenciler arasından
seçilmiştir. Bu ilginin tespitinde ön anket ek 1 de verilmiştir. Seçilen aday öğrenciler ile telefon ve internet
üzerinden görüntülü mülakat yapılmıştır. Kesin katılım listesi web sitesinden yayınlanmıştır.
Seçilen bu katılımcılara planlanan eğitimin sağlıklı bir şekilde verilebilmesi için projede yapılacak her iş için
görevliler ve görev tanımları belirlenmiştir. Bu görevlilere TÜBİTAK tarafından rehber adı verilmektedir. Etkinliği
yapacak eğitmenlere yardımcı olarak etkinlik süresince olabilecek herhangi bir aksilik için önlem alarak durumu
zamanlarında da sürekli yanlarında olarak onların ihtiyacı olabilecek her konuda yardımcı olmuşlardır. Kurulan
whatsup gruplarından (Öğrenci-Eğitmen-Rehber-Proje Ekibi) etkinlik alanında bulunan herkes ile hızlı iletişim
kurularak oluşabilecek aksaklıkların önüne geçilmiştir. Eğitimlerin doğada olan bölümünde whatsup grubu çok
kullanışlı olmuştur. (Eğitmen- Rehber-Proje ekibi) ile eğitmenler arasında bilgi alışverişi hızlı bir şekilde
kurulmuştur. Proje tarihinden önce yapılan tüm etkinliklerin planlanması, malzeme alımları ve uygulanması ile
ilgili iletişimin hızlı olması sağlanmıştır. (veli-Proje ekibi) bu gruptan da gerekli bilgilendirmeler veliler ile
paylaşılmıştır.
Proje kapsamında yapılan tüm çalışmalar Tablo 1’de sınıflandırılmıştır.
Tablo 1: Proje kapsamında yapılan tüm çalışmalar
Gözlem Proje kapsamında yapılan birçok etkinlik gözlem basamağını içermektedir. Buna ek olarak dürbün ile kuş gözlemi, teleskop ile gökyüzü gözlemi ve mikroskop ile mikro meteorid gözlemleri yapılmıştır. Katılımcılara gözlem öncesi sorulan sorularla eksiklikler tamamlanıp gözleme geçilmiştir. Gözlemden sonra katılımcılara sorular sorarak tek tek dönütler alınmıştır. Etkinliklerin başında ve sonunda İlgili uzman tarafından bilgilendirme yapılmıştır.
Arazi Çalışmaları Yapılan doğa bilimleri gezisinde; Beypazarı bölgesinin toprak ve kayaç yapısının incelenmesi, Beypazarı-Nallıhan bölgeleri arasında bulunan endemik bitkilerin tanıtılması, yön bulma, oryantring etkinliği ve Beypazarı tarihi tanıtımı.
Deneysel Çalışmalar Proje dahilinde yapılan deneylerin farklı bilim dalları ile bütünleştirilmesine önem verilmiştir. Astronomi ağırlıklı deneyler; Minyatür Kuyruklu Yıldız, Kuyruklu Yıldızların Taneleri,
Oyun İçeriği oyunlarla aktaran etkinlikler den, Akıl oyunları, Güneş Sistemi Dansı, Takım Yıldızı Avcılığı
Öğrencilerin tanışma ve gruplara ayrılması ile grup içi etkileşimin sağlanması ve Yaratıcı Düşünme becerisini kazanmaları için “Yaratıcılığa Yolculuk” bu teknikten yararlanılmıştır.
Atölye Çalışmaları Robotik Okur-Yazarlık, Otonom Mars aracı tasarımı Gök Atlası, Ebru Sanatı,
Değerlendirme Etkinlikleri
Yapılan etkinlikleri içeren ön test ve son testler Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubrik) Etkinlik Değerlendirme Formu Yaratıcılığa Yolculuk “ Bilim Panayırı” etkinliği
Sanat ve Spor Etkinlikleri
Ebru Sanatı, Oryantiring, Sabah sporları yapılacaktır.
Grup Çalışması Projenin son gününde katılımcıların öğrendiklerini uygulama fırsatı buldukları bilim panayırı yapılmıştır. Bu panayırda katılımcılar kendi standları için hazırladıkları ürün ve posterleri kullanmışlardır. Böylelikle
proje katılımcıları eğitmen, yöre halkı da katılımcı olmuştur.
Online etkileşimler ve uygulamalar
Actionbound isimli web 2 aracı kullanılarak Astronomi ile ilgili genel kültür düzeyinde soruları içeren bir yarışma
Diğer yöntem ve teknikler
Psikoloji danışmanımız yardımı ile gruplar arası etkileşimin sağlanması.
Katılımcıların güçlü yanlarını keşfedip farklı disiplinlerden edinmiş olduğu
bilgileri
kullanarak, hayal dünyasını harekete geçirerek yaratıcılık becerilerini geliştirmesi
ve takım çalışması yaparak ortaya yeni ürünler çıkartılmıştır.
Etkinliler alanlarında uzman kişiler tarafından yapılmıştır. Eğitmenlerimiz Ankara Üniversitesi akademisyenleri,
ANKÜ kollej öğretmenleri, Hacettepe Üniversitesi ve GLİKA Ahşap ahşap atölyesi çalışanları tarafından
gerçekleştirilmiştir.
Tablo 2. Ankara Üniversitesinden Destek Alınan Etkinlikler
-Beypazarı ve Nallıhan arasında yetisen Endemik Bitki Türleri -Herbaryum Teknikleri
Biyoloji Bölümü
-Gök Atlası yapımı ve kullanımı -Çıplak Gözle Gökyüzü gözlemi -Teleskop ile Gökyüzü Gözlemi -Kuyruklu Yıldızların Taneleri -Minyatür Kuyruklu Yıldızlar -Takım Yıldızı Avcılığı -Plenateryum
Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü
Kayalardaki Kıvrımların Oluşma Süreci Jeoloji Mühendisliği
Tablo 3. ANKÜ Kollej’den Destek Alınan Etkinlikler:
Akıl Oyunları
Gezegen bayrağı tasarlama & Altın Oran
ActiounBound (WEB 02 aracı)
Robotik Okur-yazarlık
Yaratıcılığa Yolculuk
Ölçme Değerlendirme
Tablo 4. Glika Ahşap Atölyesinden Destek Alınan Etkinlikler:
Ahşap Güneş Sistemi
Mars Otonom Aracı
Tablo 5. Gezi, sanat ve spor etkinlikleri için Destek Alınan kişi/kuruluş:
- Beypazarı Gezisi
- Ebru Sanatı
Beypazarı Belediyesi
-Beypazarı Panorama Tarihi
Beypazarı’nda Oryantiring Oryantiring Federasyonu
Sabah sporu Oryantiring Federasyonu
Kuş Gözlemi Hacettepe Üniversitesi
Yapılan etkinliklerin öğrenci üzerinde Bilime olan bakış açısında, Bilimsel ve yaratıcı düşünme becerisinde, Sosyal becerisinde, Bilgi ve kavrayışında ne yönde değişim/gelişim meydana geldiğini görebilmek için
Proje boyunca gerçekleştirmiş olduğumuz tüm ölçme/değerlendirme yöntemleri aşağıda verilmiştir.
1. Başarı testi,
2. Astronomi Etkinlikleri Değerlendirme Anketi,
3. Dereceli Puanlama Anahtarı,
4. Gezi Etkinlikleri Değerlendirme Anketi,
5. Robotik Dereceli Puanlama Anahtarı,
6. Sanat Etkinlikleri Değerlendirme Anketi,
7. “Ne Kadar Yaratıcısınız?” Raudsepp Yaratıcılık Testi'dir.
Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Projesi Bilim (Başarı Testi) Testi 16 maddeden ve 5 seçenekten oluşan bir
ölçme aracıdır. Maddeler, yapılan etkinlikler ve bilimsel çalışmalar göz önüne alınarak öğrencilere
kazandırılmak istenen öncelikli davranışlara göre hazırlanmıştır. Çoğunlukla astronomi konuları başta
olmak üzere tüm etkinlikleri içeren maddeler ölçme aracında bulunmaktadır. Maddelerin
hazırlanmasında farklı alanlardan uzman görüşlerine de yer verilmiştir. Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Testi
uygulamalarına ilişkin veriler toplandıktan sonra gerçekleştirilen analizler için, SPSS ve Excel programları
kullanılmıştır. Ön Test ve Son Test arasındaki ilişki Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ile
test edilmiştir. Katılımcıların bilim ön test puan ortalamasının 8.03, bilim son test puan ortalamasının ise
11.27 olarak elde edilmiştir. Cinsiyete göre; 21 kız öğrencinin ön test puanları ortalamaları 7.81 iken son
test ortalamaları 10.86 olmuştur.
9 erkek öğrencinin ise ön test puanları ortalamaları 8.56 iken son test ortalamaları 12.22 olarak elde
edilmiştir.
TÜBİTAK 4004 Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Projesi kapsamında mevcut etkinliklere ilişkin Ön Test ve Son
Test uygulamaları öğrencilere uygulanmış ve pozitif yönde değişimlerin olduğu görülmüştür. Test
Ortalamaları göstermiştir ki proje çalışmalarında yer verilen etkinlikler, öğrenci akademik başarılarını
yüksek oranda arttırmıştır. Yapılan bilim etkinlikleri sonucu elde edilen ön-son test puan karşılaştırmaları,
öğrencilerin bilime olan bakış açıları ile bilgi/kavrayışlarında olumlu yönde değişim meydana geldiğini
göstermektedir. Etkinlik ve çalışmalar (özellikle “Bilim Panayırı”) sırasında arkadaşlık ilişkileri ve iletişim
becerilerinin de gelişmesi (sosyal becerisinde) yapılan projenin verimliliğinin bir ürünüdür.
Proje kapsamında uygulanan “Ne Kadar Yaratıcısınız?” isimli bir diğer ölçek ise (yaratıcılık ölçeği)
öğrencilerin davranışları, değerleri, ilgileri, isteklendirmeleri ve kişisel özellikleri göz önüne alınarak
hazırlanmış bir ölçektir. Uygulama ön test ve son test olmak üzere iki defa uygulanmıştır. İkinci
uygulama öncesinde yaratıcılık kavramı üzerinde beyin fırtınası yöntemiyle görüşler alınmış, en çok
tekrar edilen yeni, bilinmeyen, daha önce olmayan, farklı gibi kelimelerin en çok kullanıldığı tanımlar
görülmüştür. Bu ölçek kapsamında ayrıca yaratıcılık için farklı düşünmenin önemi vurgulanmıştır.
Yaratıcılığın “Bilinen iki şey arasında bilinmeyen bir bağlantı” tanımı en geçerli tanım olarak kabul
edilmiştir. Alt ve üst puan limiti -100 ve
+100 olmak üzere öğrencilerin Yaratıcılık test puan ortalamaları -22.67 (Yaratıcı Değil) çıkarken son test
puan ortalamaları 2.87 (Yaratıcılık Değerleri Ortalamanın Altında) çıkmıştır. Raudsepp Yaratıcılık Testi
“YARATICILĞA YOLCULUK” eğitimi öncesi öğrencilerin mevcut durumunu ölçen test puanları ile eğitimi
uygulandıktan sonra katılımcıların değişen yaratıcılık puanlarının bilimsel (istatiksel) olarak pozitif
yönde arttığı kanıtlanmıştır. Gerek testin sonuçları gerekse öğrencilerin eğitime ilişkin kişisel
değerlendirmeleri, yapılan çalışmaların sonunda öğrencilerin sahip oldukları bilgi ve becerileri fark
edip bunları kullanarak hayal kurup ürüne dönüştürebildiklerini, kısacası yaratıcılık becerilerini
geliştirebildikleri söylenebilir.
Ayrıca öğrencilere; Gezi, Astronomi ile Sanat ve Drama etkinleri için anket de uygulanmıştır. Anket
sonuçlarına göre etkinlik içeriklerinin öğrencilere katkı sağlayacak konulardan oluşturulduğu, uygun
etkinliklerin seçildiği, katılımcıların sosyal becerilerini geliştirmek amacıyla birbirleriyle kaynaşmalarını
sağladığı, tüm etkinliklerde uygun materyal, araç gereç ve dokümanların kullanıldığı, gerekli ve yeterli
bilgilendirmelerin yapıldığı anket sonuçlarına da yansımıştır.
Yapılan etkinliklerde anlamlı ve çok yüksek memnuniyet düzeylerinin ve katılma durumlarının olması,
öğrencilerin, bilimsel etkinliklere olan bakış açıları ile bilgi ve kavrayışlarında olumlu yönde bir
değişimin meydana geldiğini göstermektedir. Aynı zamanda, etkinlik ve çalışmalar sırasında arkadaşlık
ilişkilerinin ve iletişim becerilerinin gelişmesi de yapılan etkinliklerin verimliliğinin bir başka sonucudur.
Öğrencilerin özellikle açık uçlu maddelere (yoruma dayalı) verdikleri olumlu yanıtlar, proje
Kapsamında yapılan çalışmaların öğrencilere beklenen düzeyin üzerinde etki sağladığını
göstermektedir.
Ayrıca öğrencilerden etkinlik sonrası duygu ve düşüncelerini anlattıkları bir mektup da istenmiştir. Bu
mektuplardaki geri dönütler göstermiştir ki kafalarında soru işaretleri ile geldikleri bu etkinlik
programından bir çok şey öğrenmiş ve en önemlisi mutlu olarak dönmüşlerdir.
Aşağıda bu mektuplardan birinin resmi bulunmaktadır. Şekil 1 de
Şekil:1 Katılımcılardan alınan mektuplardan biri
Yapılan değerlendirmelerden ilki Beypazarın’da Yaşayan Bilim projesine Katılan Öğrencilerin
Bilim ve Teknik değerlendirme testinin incelenmesi; projede öğrencilere uygulanan etkinlik bilimsel
çalışmalara verimli katılımlarının sağlaması temel amaçlarımız arasında yer almaktadır. Bilimsel
etkinliklerde öğrenci kazanımlarının tam öğrenme modeline göre maksimum düzeyde olması projenin
ulaşmak istediği hedeflerin başında gelmektedir. Ortaöğretimin 11.sınıfına devam edecek olan 30
öğrenciye proje bilimsel çalışmaları öncesinde ve bilimsel çalışmaların ve etkinliklerin sonrasında Bilim
Testi uygulanmıştır.
Öğrenme farkındalığının arttırılması, etkinlikler ve bilimsel çalışmalarla ilgili öğrenci
kazanımlarıyla hakkında etkili geri bildirimlerde bulunmak ön görülmüştür. Bilimsel etkinlik ve
uygulamalar ile kamp çalışmalarının bütünsel olarak değerlendirildiğinde sosyal becerilerin
kazandırılması ve öğrencilerin sosyal ilişkilerinin geliştirilmesine katkısı da görülmektedir.
TÜBİTAK 4004 Doğa ve Bilim Kampı Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Projesi kapsamında
öğrencilerin bilimsel düşünme, problem çözme ve sosyal becerilerini geliştirme en kapsamlı
amaçlarımız arasında yer almaktadır. Bağımsız hareket edebilme, karşılaştığı problem durumlarında en
geçerli çözümleri geliştirebilme, bilimsel yöntemi problem çözme basamaklarının tümünde
kullanabilme bilim insanlarının ayırt edici özellikleri arasında sayılabilir.
Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Projesi Bilim Testi 16 maddeden oluşan 5 seçenekli çoktan
seçmeli maddelerden oluşan bir ölçme aracıdır. Maddeler yapılan etkinlikler ve bilimsel çalışmalar göz
önüne alınarak öğrencilere kazandırılmak istenen öncelikli davranışlara göre hazırlanmıştır. Çoğunlukla
astronomi konuları başta olmak üzere tüm etkinlikleri içeren maddeler ölçme aracında bulunmaktadır.
Maddelerin hazırlanmasında farklı alanlardan uzman görüşlerine de yer verilmiştir.
Bu test için yöntem:
TÜBİTAK 4004 Doğa ve Bilim Kampı Beypazarı’nda Yaşayan Bilim projesine katılan 30
öğrenciye uygulanmıştır. Bilim Testi öğrenciler bilim kampına katıldıkları ilk gün ve tüm etkinliklerin
sonunda bilim kampı çalışmaları sona erdiği gün olmak üzere iki kez uygulanmıştır.
Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Testi uygulamalar sonunda veriler toplandıktan sonra yapılan
analizler için, SPSS ve Excel programları kullanılmıştır. Ön Test ve Son Test arasındaki ilişki Pearson
Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ile test edilmiştir.
BULGULAR ve İSTATİSTİKLER Beypazarı’nda Yaşayan Bilim ön test ve son test puanları, madde sayısı, madde varyansları ve
ölçek puanları varyansları yardımıyla güvenirlik katsayıları bulunmuştur. Cronbach Alfa Güvenirlik
Katsayısı :
2
1
21
1
K
jj
x
SK
K S
formülü yardımıyla hesaplamıştır.
Burada: K: ölçekteki madde sayısı
2
jS : j ölçek maddesinin madde puanları varyansı
2
xS : ölçek madde puanları varyansı, olarak alınmıştır.
Bilim Ön Testi 16 2 40
1 0 1715 2 86
,,
,
ve
Bilim Son Testi için 16 2 06
1 0 6115 4 82
,,
, olarak bulunmuştur.
Bilim Testi Ön Test Uygulaması Ortalama Puanı:
Bilim Testi Öğrenci Sayısı Ortalaması
30 8,03
Bilim Testi Son Test Uygulaması Ortalama Puanı:
Bilim Testi Öğrenci Sayısı Ortalaması
30 11,27
Bilim Kampına katılan, 11. Sınıfa devam edecek olan ve çoğunlukla Fen Lisesi öğrencilerinin
oluşturduğu grubun bilim ön test puanlarının ortalaması 8,03 olduğu, bilim son test puanlarının ortalamasının
ise 11,27 olduğu görülmektedir.
Bilim Ön Testi Cinsiyete Göre Toplam Puan Ortalamaları:
Bilim Testi
Cinsiyet Test Puanları Ortalaması
Kız 21 7,81
Erkek 9 8,56
Bilim Son Testi Cinsiyete Göre Toplam Puan Ortalamaları:
Bilim Testi
Cinsiyet Test Puanları Ortalaması
Kız 21 10,86
Erkek 9 12,22
Cinsiyete göre; 21 kız öğrencinin ön test puanları ortalamaları 7,81 iken son test ortalamaları 10,86
olmuştur. 9 erkek öğrencinin ise ön test puanları ortalamaları 8,56 iken son test ortalamaları 12,22 olarak
gerçekleşmiştir.
Öğrencilere uygulanan Bilim Testine başarı durumlarını gösteren tablo aşağıda verilmiştir.
TÜBİTAK 4004 DOĞA VE BİLİM KAMPI BEYPAZARI'NDA YAŞAYAN BİLİM TESTİ SONUÇLARI
Öğrenci Sıra Cinsiyet Ön Test Puan Son Test Puan
1 K 7 7
2 K 10 13
3 K 7 10
4 K 8 11
5 K 7 11
6 K 8 10
7 K 8 11
8 K 10 15
9 K 9 12
10 K 3 5
11 K 5 9
12 K 8 12
13 K 9 11
14 K 6 9
15 K 8 12
16 K 10 12
17 K 7 10
18 K 6 13
19 K 9 12
20 K 10 13
21 K 9 10
22 E 7 10
23 E 8 12
24 E 9 11
25 E 9 13
26 E 8 11
27 E 10 14
28 E 7 10
29 E 8 13
30 E 11 16
ortalama
8,03 11,27
K 21 7,81 10,86
E 9 8,56 12,22
Bilim Ön Testi sonuçlarına göre 18 öğrencinin (%50,21) ortalamanın altında yer aldığı ve %50 başarının
altında başarı gösterdiği görülmekte iken Bilim Son Testi sonuçlarına göre ise 16 öğrencinin (%70,42)
ortalamanın altında yer aldığı ve %50 başarının altında başarı gösterdiği görülmektedir.
Beypazarı’nda Yaşayan Bilim Ön Testi madde sayısı, doğru cevaplanma sayısı, madde güçlük indeksleri,
madde varyansı, madde standart kayması, madde doğru cevaplandırılma ortalamaları, madde standart normal
dağılıma göre y ordinat yüksekliği değerleri, madde ayırıcılık gücü indeksleri ve madde güvenirlik değerleri
Yapılan bu ölçme değerlendirme çalışmaları göstermiştir ki yapılan tüm etkinlikler öğrencilerin hem
öğretim eğitim hayatına hem de kişisel gelişimine ve yaratıcılıklarına olumlu davranışlar kazanmalarına
yardımcı olmuştur. Kuhn’un (2000) da dediği gibi ister sanatta olsun, ister bilimde, yenilik boşlukta
yaratılamaz. Öğrencilere ‘bilgi’ adı altında sunulanlar içselleştirilemeden unutulan,
anlamlandırılamadan ezberlenilen ‘bilgi salatası’ olarak değerlendirildiğinde Kuhn’un tarif ettiği boşluk
daha da derinleşmektedir. Bu projede öğrencilerin, Kuhn’un (2000) da belirttiği gibi yaşanmışlığın
kazandırdığı bilimsel bakış açısı ve yaratıcı bakış açısı kazandığı söylenebilir. Bilim Kampının en kıymetli
kazanımları, öğrencilerin edindikleri yaşamsal deneyimler olarak değerlendirilebilir. Tüm bu yaşamsal
deneyimlerin yanında öğrencilerin bilimsel ilgilerinin arttığı, problem çözme, araştırma ve eleştirel
düşünme gibi üst düzey düşünme becerileri ile yaşam boyu öğrenme beceri ve ilgilerinin de geliştiği
söylenebilir. Bu bağlamda bu tarz projelerin Türkiye’de uygulanabilmesi için girişimlerde bulunmayı
önermek yanlış bir yaklaşım olmayacaktır.
Kaynakça
Çakıroğlu, J., Bilincan, K., Çavuş, S. (2009). Bilimin Doğası ve Öğretimi. Pegem Akademi. Erentay, N., Erdoğan, M. ((2009). 22 Adımda Doğa Eğitimi. ODTU Toplum ve Bilim Merkezi, ODTU Yayıncılık. S., Kahya, E., Dosay, M, Demir, R., Topdemir, G., Unat, Y., Aydın, A., Bilim Tarihine Giriş, 2007(4.Basım), İstanbul Yıldırım, C. (2002). Bilim Felsefesi. Büyük Fikir Kitapları Dizisi: 35. İstanbul : Remzi kitap Evi Tezbaşaran, A. Ata. (1997) Likert Tipi Ölçek Geliştirme Klavuzu. Ankara: Türk Psikoloji Derneği Yayınları. İkinci Baskı. Gelbal, Selahattin (2007) Bilgisayarda Ölçme Uygulamaları Dersi ders notları ve çalışmaları Aydın, Mahmut (2009) sorun çözme becerisi ile yaratıcılık arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Tezbaşaran, A. Ata. (1997) Likert Tipi Ölçek Geliştirme Klavuzu. Ankara: Türk Psikoloji Derneği Yayınları. İkinci Baskı. Gelbal, Selahattin (2007) Bilgisayarda Ölçme Uygulamaları Dersi ders notları ve çalışmaları Arıcı, Hüsnü (1972) İstatistik Yöntemler ve Uygulamalar. Hacettepe Üniversitesi Basın Evi. Ankara