BỆNH LÝ HẸP BAO QUY ĐẦU (PHIMOSIS) VÀ CÁC KỸ THUẬT CẮT BAO QUY ĐẦU

1 | P h i m o s i s
BNH LÝ HP BAO QUY U (PHIMOSIS)
VÀ CÁC K THUT CT BAO QUY U
I. I CNG
• Bao quy u bình thng gm 2 phn: da ngoài và niêm mc trong,
bao quy u bao xung quanh quy u và tip ni vi hãm quy u, liên tip vi da
dng vt, ph lên quy u, có th ln c khi quy u.
• Hp bao qui u (chít hp bao quy u, hp da qui u - phimosis) là tình
trng không th kéo phn da bao ph quanh phn u dng vt l ra toàn b
quy u. Tình trng này có th biu hin nh mt vòng hp (vòng x trng) vùng
u dng vt, làm cho quy u không th ln ra ngoài. Hp bao quy u là bnh
thng gp nam gii, i vi tr nh có th gp 1% trong s nhng bé trai 7
tui.
• Nght bao quy u (Paraphimosis): Là tình trng l bao quy u có th
ln c nhng quy u b tht nght rãnh quy u – bao quy u to thành garô.
• Hp bao qui u có th là hp sinh lý hoc hp bnh lý:
- Hp sinh lý (hp tiên phát) là hp do dính, bao qui u dính vi qui u
bo v qui u và l tiu lúc tr mi sinh ra. a s bé trai mi sinh (96%) u có
hp bao qui u sinh lý, n 3 tui, t l này gim dn xung còn 10% và gim
xung còn 1% lúc 14 tui.
BS. Nguyn Vit Tun – Email: [email protected]
2 | P h i m o s i s
Hp bao quy u sinh lý
- Hp bnh lý (hp th phát, mc phi) là hp thc s khi có s hin din ca
so x. So x c hình thành là do viêm nhim nhng bao qui u bình
thng hoc bao qui u dài, cng có th do nhng ln nong bao qui u quá mnh
bo trc ó.
Hp bao quy u sinh lý – có vòng x hp
• Cn trng quy u
Khi tách dính hoc ln hoàn toàn bao quy u ra, có th thy nhng cn trng hoc
vàng phía bên trong, gia hai lp da. Chúng thng óng li thành tng ht và có
BS. Nguyn Vit Tun – Email: [email protected]
3 | P h i m o s i s
th nhìn thy t bên ngoài. Nhng cht cn trng này có th gây au và là nguyên
nhân gây nhim trùng và viêm bao quy u.
Cn trng bao quy u
• Nu hp bao quy u c phát hin và iu tr thì không li di chng
gì. Nu không c iu tr có th có các bin chng:
- Ung th dng vt: Có u sùi phát trin ti bao quy u…
- Viêm nhim quy u, nhim khun niu,…
- Có si niu o, si trong bao dng vt: Tròn, mm, di ng
- Ri lon tâm lý: Thiu t tin trong sinh hot tình dc, trong cuc sng hàng
ngày…
- B tht hp bao quy u ( Paraphimosis) khi sinh hot tình dc, sau th
dâm, sau mng tinh.. Gây au n, hoi t bao quy u…
• Ct bao qui u ã c thc hin t 6.000 nm trc Ai Cp, c coi
là phng pháp iu tr kinh in cho nhng tr em b hp bao qui u, ngoài ra
còn vì lý do phong tc, tránh nhim khun ng tit niu, phòng ung th dng
vt... Phng pháp này có kt qu nhng cng có nhiu bin chng. Nhng nm
BS. Nguyn Vit Tun – Email: [email protected]
4 | P h i m o s i s
gn ây, nhiu báo cáo ã mô t các phng pháp iu tr bo tn hp bao qui u,
s dng kem chng viêm steroid bôi da ti ch vi t l thành công khá cao.
II. CHN OÁN
1. Công vic chn oán
a. Hi bnh: bé n khám vì tiu khó, khi tiu phi rn và làm phng bao
qui u. Nhng bé nh thng quy khóc và mt vì rn mi khi i tiu. L
thông bao qui u quá nh s gây cn tr cho bài xut nc tiu, và bao qui u b
viêm nhim luôn luôn ty và nga ngáy.
b. Khám lâm sàng:
• Hp bao quy u:
- L bao quy u hp, có trng hp l m có khi ch nh u tm.
- Không nhìn thy l tiu.
- Không th ln bao quy u khi quy u.
• Nght bao quy u:
- Có th tím khi nght ã lâu.
- Bao quy u không th ln tr li c, n to.
- Quan sát thy vòng x gây nght rãnh quy u – bao quy u.
• Viêm dính niêm mc quy u và bao quy u: Khi niêm mc ca quy u
b viêm dính vi niêm mc bao quy u l m ca bao quy u vn rng nhng
không ln c bao quy u. Khi khám có th thy:
- Mùi hôi do t chc viêm gây nên.
- Có các u nh dng u bã u rãnh quy u – bao quy u.
c. Cn lâm sàng
• Siêu âm: tìm d tt phi hp.
2. Chn oán xác nh
BS. Nguyn Vit Tun – Email: [email protected]
5 | P h i m o s i s
Da vào lâm sàng.
3. Chn oán phân bit
• Vùi dng vt (burried penis): dng vt b vùi di lp m trc xng
mu kèm hp bao qui u.
• Tht nghn bao qui u (paraphimosis): bao qui u b tht nghn khc
qui u to garô dng vt sau khi tách bao qui u ra khi qui u.
• Dài bao qui u (long prepuce): bao qui u dài nhng không b hp.
III. IU TR
1. Nguyên tc iu tr
• Gii thích k cho bnh nhân và gia ình bnh nhân v các cách iu tr, u
và khuyt im ca tng k thut có s hp tác v s chn la iu tr.
• La chn và thc hin k thut an toàn, tránh các bin chng và có tính
thm m cao.
2. iu tr bo tn
a. Ch nh: khi có hp bao qui u mi la tui.
b. K thut
• iu tr bo tn c thc hin ti bnh vin và ti nhà.
• iu tr nhng ln u ti bnh vin, bnh nhân c gây tê ti ch bng
gel Xylocain 2%. Bác s dùng các ngón tay, que thm dò hoc kìm nh nong tách
dính gia hai lp qui u và bao qui u cho ti khc qui u, sau ó ra sch các
cht bã và bôi trn bao qui u bng kem Betamethason 0,05%. Nong mt cách
nh nhàng, tránh làm rách bao, chy máu có nguy c dính hp li v sau. Trng
hp khó, ch cn nong nh cho thy l tiu, sau ó nong dn mi ngày. Kê toa:
gim au (paracetamol)+ kem Betamethason 0,05%.
• Hng dn cha m bé cách nong bao qui u bng các ngón tay, v sinh,
thoa kem Betamethason 0,05%.
6 | P h i m o s i s
• Cha m bé thc hin vic iu tr ti nhà, mi ngày 1 - 2 ln trong 1 - 2
tháng. Trong quá trình thc hin có gì khó khn => tái khám.
3. iu tr phu thut
Ct bao qui u.
• Ch nh:
- Hp bao qui u thc s (có vòng x).
- Có tht nghn bao qui u.
- Theo yêu cu ca gia ình bnh nhân.
• Chng ch nh:
- Vùi dng vt.
- Gây mê i vi tr nh.
- Gây tê vi tr trên 10 tui, chu hp tác: tê gc dng vt, mc ích nhm
phong b thn kinh lng dng vt gm 2 nhánh i t di xng mu, chy dc
lng dng vt v trí 10 gi và 2 gi. Thuc tê thng dùng là Lidocain hoc
Xylocain 0.25%, v trí gây tê im 2 gi, 10 gi và t chc di da quanh gc
dng vt.
• K thut ct bao qui u
• Các k thut ct bao qui u thng c s dng:
- Kiu kinh in (3 pince)
+ Dùng 2 pince kp gi phn da tha, kéo cng phn da tha thy rõ quy
u.
7 | P h i m o s i s
+ Dùng pince th 3 kp ngang bao quy u v trí ct.
+ Ct phn da tha phía trên sát vi pince th 3.
+ Ct bt phn da và niêm mc quy u nu còn tha.
+ Kim tra cm máu.
+ Khâu li da và niêm mc bao quy u bng ch tiêu 4.0 hoc 5.0.
+ Bôi m kháng sinh và bng ép li.
- Kiu ct bao qui u theo ng ánh du (ct tròn):
+ ánh du ng ct da vòng quanh dng vt, thng trng thái dng
vt cng.
+ Rch da bao quy u theo ng ánh du.
+ Ct bt niêm mc quy u, thng ct cách rãnh quy u khong 1cm.
+ Kim tra cm máu.
+ Khâu li da và niêm mc bao quy u bng ch tiêu 4.0 hoc 5.0.
+ Bôi m kháng sinh và bng ép li.
- Kiu Duhamel (x lng): hin nay ít c s dng.
+ Gi phn da tha bng 3 pince, kéo cng phn da tha thy rõ quy u.
+ Ct dc phn da tha gia v trí kp ca 2 pince n rãnh quy u.
+ Ct da tha vòng quanh v trí rãnh quy u.
+ Kim tra cm máu.
+ Khâu li da và niêm mc bao quy u bng ch tiêu 4.0 hoc 5.0.
+ Bôi m kháng sinh và bng ép li.
- To hình bao quy u: có th to hình rng bao quy u theo k thut:
+ Sau khi tách và ln c bao quy u, xác nh v trí hp gia da và niêm
mc bao quy u.
+ Rch dc ti v trí da bao quy u b hp, có th rch 1 ng gia hoc 2
ng bên.
8 | P h i m o s i s
+ Kim tra thy bao quy u rng, to hình li da bao quy u theo hình
ch Z, khâu li da.
+ Bôi m kháng sinh, bng ép nh.
- K thut ct bao quy u bng công ngh Stapler - Surkon:
Dng c ct khâu bao quy u 1 ln bng công ngh Stapler Surkon
- u im so vi phng pháp ct và khâu truyn thng.
+ Dng c ch dùng mt ln nên rt an toàn cho bnh nhân, tránh lây
nghim.
+ Thm m, p (ct bng stappler t ng).
+ Nhanh gn, chính xác (tng quá trình ct sau khi gây tê ch 5 phút).
+ Hn ch ti thiu vic mt máu. (c ch ct và cm máu ca dng c).
+ Không phi ct ch nh phng pháp truyn thng (các khp ghim s t
di ra sau 2-3 tun).
- Các bc tin hành:
+ o kích thc dng vt bng bng o chn size dng c thích hp.
+ Chun b dng c ct khâu, b vòng bo v ra và kim tra xem ã ghim
trên máy cha.
+ Tin hành gây tê gc dng vt bng Lidocain hoc Xylocain 0.25%
BS. Nguyn Vit Tun – Email: [email protected]
9 | P h i m o s i s
+ Gi phn da tha bng 3 pince, kéo cng phn da tha thy rõ quy u.
Nu phn da tha không t chn quy u thì tin hành ct mt phn nh da
tha phía sau và s dng pince th 4 kp cm máu.
+ ánh du v trí t máy chn bao quy u.
+ t dng c chn quy u vào v trí ánh du.
+ Buc phn da tha vào thanh chn.
+ Loi b phn da tha phía trên nu quá dài, không kéo phn da tha lên
trong quá trình ct.
+ Gi góc chn 40 – 45 so vi dng vt.
+ Lp dng c ct khâu vào thanh chn quy u. Vn theo chiu kim ng
h ti khi thy nút ni lên. Tháo cht an toàn.
+ Gi 2/3 trên tay cm bng tay trái, 1/3 di tay cm bng tay phi. Bóp
mnh và gi n khi nghe ting click cho bit ã ct xong. Gi thêm 10 giây
tránh chy máu.
+ Vn ngc chiu kim ng h, bm phn u tách dng c ra.
+ Quan sát phn da tha ã c ct ht cha, nu cha c thì dùng kéo
ct.
+ B dng c chn quy u ra, gi phn ct bng tay khong 2-3 phút
cm máu. Khâu li bng ch tiêu nu có chy máu. Bng vt m.
4. iu tr sau phu thut
• Ct bao qui u là mt phu thut v trong ngày.
• Kê toa xut vin: kháng sinh, gim au
• Thay bng mi ngày ti y t a phng.
IV. THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM
1. Theo dõi và iu tr bin chng
a. Bin chng khi iu tr bo tn ti nhà: chy máu hoc tht nghn bao
qui u => n c quan y t gn nht iu tr ngay.
BS. Nguyn Vit Tun – Email: [email protected]
10 | P h i m o s i s
b. Bin chng sau ct bao qui u
• Bin chng sm:
- Chy máu (thng v trí dây thng, mch máu di bao qui u)=> cm
máu (bng ép, t in, hoc khâu cm máu).
- Phù n, máu t => p m, hoc thoát dch, thoát máu t.
- Nhim trùng => thay bng + kháng sinh.
- Thiu da do ct b quá nhiu bao qui u (xy ra do ct bao qui u t
th dng vt không cng) => ghép da.
- Tn thng qui u và mt phn dng vt do kp bao qui u không
chính xác => to hình li qui u, dng vt.
• Bin chng mun:
- Dính bao qui u sau ct (do cha li bao qui u quá nhiu) => tách dính,
hoc ct li bao qui u.
- Tht nghn bao qui u (do phù n, cha ct ht vòng tht bao qui u) =>
gim phù n (p m, thoát dch, thuc alphachymotrypsin) hoc ct vòng tht.
- So xu (thng v trí dây thng) => ct so, to hình li bao qui u.
Nu c a so li => dùng corticoid.
- Hp l tiu (do tn thng mch nuôi l tiu) => m rng l tiu.
- Rò niu o (do tn thng niu o trong lúc m) => vá rò.
2. Tái khám
• Tái khám nh k: 1-2 tun, 1 - 2 tháng.
• Tái khám ánh giá kt qu và ra hng iu tr tip.
Tài liu tham kho:
MD Assistant Attending Physician, Department of Emergency Medicine,
New York-Presbyterian Hospital, Weill Cornell Medical Center.
BS. Nguyn Vit Tun – Email: [email protected]
11 | P h i m o s i s
2. Phimosis vs. Paraphimosis: Symptoms, Causes, and Treatments - Jerry R.
Balentine, DO, FACEP.
3. Nhng k thut Ngoi khoa trong tit niu – GS.TS. Trn c Hòe.
4. Bnh lý ngoi khoa c quan sinh dc nam – TS. Lê Anh Tun.
5. Phác iu tr Nhi khoa 2013 – Bnh vin Nhi ng 1.
6. Disposable Circumcision stapler – Surkon medical.