This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
AAN DE RAAD ................................................................................................................................................... 2
TEGEN DE STROOM IN ............................................................................................................................................... 2
RUIMTE VOOR NIEUWE RAAD ...................................................................................................................................... 3
DE 1E BEGROTINGSWIJZIGING .................................................................................................................................... 4
WIJZE VAN BEHANDELEN ........................................................................................................................................... 5
HET FINANCIËLE BELEID ............................................................................................................................................ 6
BEGROTINGSUITKOMST 2014 EN MEERJARENBEGROTING 2015-2017 ................................................................................ 8
HET WEERSTANDSVERMOGEN .................................................................................................................................. 17
INVESTERINGSVOLUME NA 2014 ............................................................................................................................... 19
KLEINE EN VERVANGINGSINVESTERINGEN ................................................................................................................... 20
LOKALE HEFFINGEN ................................................................................................................................................ 81
Geactualiseerde stand 1-1-2014 2.804.000 4.105.192 6.909.192
saldo begroting 2014 337.000 337.000
bijdrage reserve frictie 2014 -990.000 -990.000
Prognose stand 1-1-2015 2.151.000 4.105.192 6.256.192
De afgelopen jaren is meerdere keren kritisch gekeken naar de benodigde omvang van de reserves.
Dit heeft ook tot resultaat geleid. Deze exercitie nog een keer uitvoeren is naar onze mening niet
zinvol, tenzij de bestemming van de betreffende reserve kan worden opgeheven.
Om op het gewenste niveau te komen en de komende jaren te blijven, is dus een toevoeging nodig
aan de algemene reserve(s) van ruim € 3 miljoen. Wij stellen voor om dit per 1 januari 2014 direct te
realiseren door een deel van de bestemmingsreserves vrij te maken. In de komende maanden zullen
wij in beeld brengen, wat de consequenties van een dergelijke insteek zullen zijn en deze uitwerking
aan de raad ter besluitvorming voorleggen.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 18
Investeringsprogramma 2011-2014
In het collegeprogramma Meer doen met minder is een investeringsprogramma voor 2011-2014
opgenomen van in totaal € 11,7 miljoen. Onderstaand is een overzicht gegeven van de investeringen
die in dit kader zijn uitgevoerd c.q. in uitvoering zijn:
1. aanpak oude wijken (sociale component) 500.000
2. sportboulevard (3e fase) 5.000.000
3. sportpark De Krim 1.000.000
4. uitbreiding sporthal De Citadel 150.000
5. groen/blauwe diensten 200.000
6. duurzaamheid 400.000
7. extra wegenonderhoud 300.000
8. leader plus/Reestkerk Balkbrug 200.000
9. Masterplan kunstgras 850.000
10. Onderwijshuisvesting 1.400.000
11. Extra veld Bergentheim 250.000
12. Verkeersveiligheid 300.000
13. Sociaal domein Dedemsvaart 550.000
14. Marketingcommunicatie 100.000
15. Aankoop voormalig RWZI-terrein 500.000
Totaal 11.700.000
In de begroting 2013 is een aantal grote investeringsprojecten genoemd, waar nog aanvullende
financiering voor nodig is. Genoemd zijn:
• Opwaardering N34/N377 • Spoorwegverbindingen • Onderwijshuisvesting • 3e fase sportboulevard Ten aanzien van de projecten opwaardering N34/N377 en de spoorwegverbindingen kunnen wij
melden dat wij in een vergevorderd stadium met de provincie zijn om hierover een overeenkomst te
sluiten. Naar huidig inzicht wordt van de gemeente een bijdrage gevraagd van € 6,6 miljoen. Dit
bedrag moet de komende jaren in delen beschikbaar worden gesteld. De dekking van het bedrag
vindt voor een deel plaats uit het economisch structuurfonds en voor een deel is de dekking in de
grondexploitatie Marslanden II verwerkt. Voor het laatste deel wordt dekking gezocht zodra er meer
helderheid is ontstaan over de planning. U ontvangt dan van ons een voorstel.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 19
Investeringsvolume na 2014
In het collegeprogramma “Meer met minder” is de ambitie opgenomen om ook voor de komende
raadsperiode een investeringsbedrag van € 5 miljoen beschikbaar te hebben. Wij hechten nog steeds
aan deze ambitie, maar moeten ook constateren dat de realisatie van een investeringsbudget van
deze omvang dat ingezet kan worden als incidenteel dekkingsmiddel, steeds moeilijker wordt.
Temeer daar uw raad eerder heeft uitgesproken dat de bedragen waarmee het investeringsbudget
wordt gevoed, beschikbaar moeten zijn in de raadsperiode waarin het investeringsbudget wordt
besteed.
Met het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” is beoogd om nieuwe investeringsruimte vrij
te maken. Wij merken dat er zeker op de langere termijn weer ruimte gaat ontstaan in onze
exploitatiebegroting. In de prioritering willen we op de korte termijn de middelen die vrij vallen eerst
inzetten om de algemene reserve op peil te brengen. Daarna wordt wat ons betreft financiële ruimte
ingezet voor investeringen.
Willen we vasthouden aan de lijn om investeringsgeld enkel in te zetten als incidenteel
dekkingsmiddel, dan zal het nog een forse opgave worden om tot de beoogde € 5 miljoen te komen.
Wij achten het gelet op het financieel meerjarenperspectief wel mogelijk om tot een lager bedrag te
komen. Immers als we naar de meerjarenbegroting kijken, dan is er sprake van positieve financiële
ruimte.
Een alternatief is om investeringen af te schrijven en de kapitaallasten op te nemen in de
exploitatiebegroting en het meerjarenperspectief. Als voor dit alternatief wordt gekozen, dan zijn er
mogelijkheden om ook op relatief korte termijn te investeren. Daarmee wordt echter wel een andere
koers ingezet dan het kader dat u als raad eerder hebt neergezet, namelijk de bekostiging van de
investeringen loopt dan over de duur van de raadsperiode heen. Een vuistregel is dat de jaarlijkse
kapitaallasten circa 10% bedragen van de investeringsbedragen. Een investering van € 5 miljoen in de
komende vier jaar, leidt dus in 2017/2018 tot circa € 500.000 aan jaarlijkse extra kapitaallasten. Zoals
blijkt uit de verwachte structurele resultaten is er vanuit het huidig perspectief ruimte om deze extra
lasten te dragen.
Alles overwegend hebben we er als college voor gekozen op dit moment geen nieuwe structurele
investeringen aan te gaan en ook geen structurele uitzetting van de begroting meer te willen. Het is
aan de nieuwe raad en het nieuwe college om daar in 2014 opnieuw een afweging in te maken. In lijn
daarmee pleiten wij er als college op dit moment voor dat ten aanzien van de investeringen de inzet
allereerst gericht moet zijn op een goede afronding van de vele investeringen die gedurende de
raadsperiode 2010-2014 in gang zijn gezet.
Bij de begrotingsbehandeling vernemen wij hierover graag het standpunt van de raad.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 20
Kleine en vervangingsinvesteringen
Aan het slot van dit financiële hoofdstuk informeren wij u over de beschikbare ruimte voor kleine en
vervangingsinvesteringen. Daarbij hebben wij ook in beeld gebracht welke investeringsvoorstellen
zijn gedaan en in hoeverre die inpasbaar zijn binnen de beschikbare ruimte.
In de begroting 2014 is een structureel bedrag van € 318.000 opgenomen voor opvang van lasten
vervangingsinvesteringen. Dit bedrag is ontstaan als gevolg van de vrijvallende (netto)kapitaallasten.
Daarnaast is in de begroting een stelpost van € 100.000 opgenomen voor diverse “kleinere
vervangingen" (tot maximaal € 25.000).
Vooralsnog willen we de uitgaven ten laste van deze bedragen beperken en incidenteel houden. Dit
in lijn met het voorgaande dat we structurele uitzetting van onze begroting zoveel mogelijk willen
beperken. Met het kiezen voor de echt noodzakelijke investeringen blijft er een bedrag over dat we
ten gunste van het begrotingsresultaat laten komen met als doel allereerst de algemene reserve op
peil te brengen, alvorens nieuwe investeringen aan te gaan.
Wij stellen de volgende incidentele uitgaven voor:
Omschrijving
Investering Jaarbedrag I/S
Visie recreatie en toerisme
(extra middelen 3 jaar in de periode 2013 – 2015)
80.000
I
Bijdrage t.b.v. investering sportpark Westerpark 6.000 I
Informatiezuil/meubilair MFC Dedemsvaart 20.000 I
TOTAAL INCIDENTELE BEDRAGEN 106.000 I
Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de nieuwe ruimte voor kleine en vervangingsinvesteringen
voor de komende jaren beperkt is, namelijk:
2015 € 117.000
2016 € 209.000
2017 € 155.000
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 21
PROGRAMMAPLAN 2014
Hardenberg is een gemeente met ambities. In de afgelopen raadsperiode(n) hebben we financiële
meevallers gehad, waardoor er veel kon worden gerealiseerd. Sinds enkele jaren is sprake van een
hardnekkige economische crisis. Daardoor is de financiële ruimte voor nieuwe impulsen beperkt en is
in het voorjaar 2011 een ingrijpend bezuinigingsprogramma vastgesteld. Daarbij zijn de kwetsbare
groepen zoveel mogelijk ontzien.
Inhoudelijke kaders
Uitgangspunt voor dit programmaplan is nog de oorspronkelijke toekomstvisie die in 2004 is
vastgesteld. De toekomstvisie is uitgewerkt in een meerjarenprogramma. Dit voorjaar is door uw
raad een nieuwe toekomstvisie 2013-2023 vastgesteld. Met ingang van 2015 zal de begroting op
basis van die toekomstvisie worden opgebouwd.
Toekomstvisie en meerjarenprogramma
De toekomstvisie kent drie doelstellingen:
samenhang in diverse gemeentelijke beleidsvelden ondersteunen;
een helder profiel naar buiten toe creëren;
strategische politieke keuzes maken.
Als basis voor de toekomstvisie is gekozen voor het scenario stevig. Dit houdt in dat wij gaan voor het
versterken van de kwaliteiten van onze gemeenten volgens een gelaagd model, zelfredzaamheid &
eigen verantwoordelijkheid en samenwerking & bundeling. De kwaliteiten zijn de onderlinge
betrokkenheid, de prettige woonomgeving, de ondernemerszin en de groene ruimte. Met de
toekomstvisie heeft de gemeente haar visie op de lange termijn geformuleerd. Dit vormt dan ook het
kader voor besluitvorming en handelen van onze gemeente.
Samen sterk naar de toekomst
We willen samen met de medewerkers van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg met een open
houding en met het gezicht naar de burgers staan. Dat wil zeggen, samen met individuen en
organisaties knelpunten bespreken en oplossingen zoeken.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 22
Leeswijzer
In het programmaplan volgen wij de indeling van het huidige meerjarenprogramma. Het
meerjarenprogramma is ingedeeld naar de 7 programmalijnen van de oorspronkelijke
toekomstvisie1:
voorzieningen;
wonen;
kwetsbare groepen;
openbare ruimte en veiligheid;
economie;
groene ruimte;
externe oriëntatie.
Per programmalijn hebben wij een opsomming opgenomen van de door de raad geformuleerde
ambities. Deze ambities zijn uitgewerkt voor de belangrijkste programmaonderdelen in een aantal
concrete doelstellingen en speerpunten/activiteiten in het komende jaar.
Als context voor deze doelstellingen is per programmaonderdeel nog aangeven:
trends en ontwikkelingen
nieuwe beleidsontwikkelingen
risico’s
bezuinigingen
Aan het slot van elke programmalijn hebben wij een opsomming van lasten en baten opgenomen.
1 Met ingang van 2015 zal de begroting worden opgebouwd naar de drie programmalijnen uit de toekomstvisie
2013-2023: Wonen, Werken en Welzijn.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 23
Voorzieningen
Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren.
Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook
een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de
eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen
leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van
een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen.
Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te
doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en
centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de
grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine
kernen.
Ambities
1. In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden.
2. De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van
voorzieningen te vergroten.
3. Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van
de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Voor zover de transities hier gevolgen hebben verwijzen wij naar het onderdeel kwetsbare groepen.
Sport en Accommodaties
Trends en ontwikkelingen
Voor de exploitatie van sportaccommodaties wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van
vrijwilligers en zelfwerkzaamheid.
Het beleid van de gemeente is er op gericht de kleedaccommodaties op alle sportparken te
privatiseren. Voor de meeste accommodaties is de privatisering al afgerond, voor een deel moet dit
nog worden uitgevoerd. De laatste drie kleedaccommodaties die nog geprivatiseerd moeten worden
zijn de accommodaties op sportpark De Balk in Balkbrug en De Boekweit (voetbal en korfbal) in
Dedemsvaart. Daarbij is ook de noodzaak van nieuwbouw van de sterk verouderde
kleedaccommodaties vastgesteld.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 24
Korfbalvereniging UNI (Uit Niets Iets) uit Kloosterhaar kan slechts over 2 kleedkamers beschikken en
heeft op basis van de criteria van NOC/NSF “recht op” 2 extra kleedkamers. Uitvoering hiervan kan
plaats vinden als hiervoor geld beschikbaar is.
1. De gemeenteraad heeft in mei 2007 de notitie kunstgras Hardenberg vastgesteld en daarbij de
ambitie uitgesproken op alle sportparken een kunstgrasveld aan te willen leggen. Op 9
sportparken zijn kunstgrasvelden voor voetbal en korfbal aangelegd. Op de sportparken in
Balkbrug, Bruchterveld en Kloosterhaar moet nog een kunstgras voetbalveld worden aangelegd
en op sportpark De Boekweit nog een kunstgras korfbalveld. Uitvoering hiervan kan plaatvinden
als hiervoor geld beschikbaar is.
2. De exploitatie van de buitenbaden wordt na het seizoen 2014 geprivatiseerd naar het model
Heuveltjesbosbad. Voor de binnenbaden zullen maatregelen die leiden tot een
exploitatievoordeel worden geïmplementeerd. In 2014 start de 2e fase van de ontwikkeling van
de Sportboulevard met de bouw van het zwembad in Hardenberg. Wij willen voldoende
zaalruimte om het bewegingsonderwijs en de binnensport te faciliteren. De maximumcapaciteit
is bereikt; een eventuele verdere groei is binnen de huidige beschikbare zalen niet of nauwelijks
nog op te vangen. In 2014 willen wij onderzoeken wat de te verwachten ontwikkeling is en of dit
vraagt om maatregelen in de toekomst.
3. Combinatiefunctionarissen worden vooral ingezet in de brede school gebieden. Het hoofddoel is
het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen in het algemeen, maar vooral van de
meest kwetsbare kinderen. De inzet wordt gedaan in tien gebieden met ongeveer 26 scholen.
Financiering op de huidige wijze is beschikbaar tot 1 juli 2014. Voor 2015 en verder is in de
meerjarenbegroting opnieuw jaarlijks € 100.000 opgenomen. Besluitvorming over de inzet van
combinatiefunctionarissen vindt plaats in het najaar 2014.
Bezuinigingen
Vanuit het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” is een bezuiniging voorzien van
€ 40.000 op stookkosten van de zwembaden. Daarnaast is er € 40.000 geraamd vanwege
harmoniseren van de tarieven (“Tegen de stroom in”) en een taakstelling van € 25.000. Bij het
realiseren van het nieuwe zwembad in Hardenberg zou de receptiefunctie geïntegreerd kunnen
worden. Voor de buitenbaden is een bezuiniging voorzien die nog nader moet worden ingevuld
(amendement tijdens behandeling “Tegen de stroom in”).
Wij onderkennen daarnaast het maatschappelijk belang van sporten en het programmatisch onder
de aandacht brengen van dat belang, maar menen dat – in relatie tot andere gemeentelijke taken en
de forse investeringen die binnen sport zijn gedaan – op dit taakveld meer gevraagd mag worden van
de zelfredzaamheid van verenigingen en deelnemers zelf, welke voor de gemeente een bezuiniging
moet opleveren van € 15.000 (“Toekomst tegemoet”).
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 25
Onderwijs
Trends en ontwikkelingen
Naast de voorwaardenscheppende gemeentelijke activiteiten op onderwijsgebied (zoals huisvesting
en vervoer) wordt steeds nadrukkelijker ingezet op de daadwerkelijke realisatie van de doelstelling
dat jongeren een startkwalificatie behalen (dat wil zeggen: op havo of mbo-niveau 2) en niet
voortijdig uitvallen. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de
gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat.
Aanpak van de doelgroep “harde kern”
Dit betreft voortijdige schoolverlaters die niet werken en geen uitkering ontvangen. Deze taak
kenmerkt zich door een persoonlijke benadering van de betreffende jongeren en een nauwe
samenwerking met diverse partners, zoals de rijksoverheid, onderwijsinstellingen, medewerkers van
aanpalende gemeentelijke beleidsterreinen, Centrum voor Jeugd en Gezin, het UWV, enz. De taken
van het Regionaal meld- en coördinatiepunt voortijdige schoolverlaters (RMC) zijn zowel preventief
(voorkomen schooluitval) als curatief (terugleiden naar een school of opleidingstraject).
Invoering Passend Onderwijs
De schoolbesturen in de regio zijn druk bezig met de voorbereidingen van de invoering van het
zogeheten Passend Onderwijs. De invoeringsdatum is 1 augustus 2014. Gezamenlijk dienen zij er
voor te zorgen dat er voor elke leerling een passende onderwijsomgeving is. Samenwerking met de
regiogemeente(n) is hierbij van groot belang. Onder meer op het gebied van het Centrum voor Jeugd
en Gezin, de transitie jeugdzorg, het leerlingenvervoer en de onderwijshuisvesting zijn er duidelijke
raakvlakken. Goede samenwerking is hier essentieel.
In de techniek (onder andere de technische maakindustrie) bestaat er al een tekort aan goed
opgeleid personeel. Dit probleem zal de komende jaren groter worden. De gemeente wil samen met
onderwijspartners (waaronder het RTC) en ondernemers nagaan welke oplossingen hier mogelijk
zijn.
Deelname van doelgroepkinderen aan voor- en vroegschoolse educatie
Op grond van het werkplan onderwijskansen van de lokale educatieve agenda 2013-2014 wordt
ingezet op:
- Doorontwikkelen van het aanbod voor Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE);
- Doorontwikkelen van de relatie zorg en voorschoolse voorzieningen;
- Zicht krijgen op resultaten van vroegschoolse educatie.
Zie voor de trends en ontwikkelingen ook de paragraaf Jeugd onder het programma kwetsbare
groepen.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 26
Bezuinigingen
De begroting is aangepast naar aanleiding van het stoppen van de subsidie voor godsdienst-
onderwijs (-€ 18.000 “Tegen de stroom in”).
De bezuiniging op vervoer wordt ingevuld door een bundeling van de diverse vervoerskosten (WMO,
AWBZ, Wsw, leerlingenvervoer) en moet een besparing opleveren van € 400.000 in 2016 (“Tegen de
stroom in”).
Onderwijshuisvesting
Trends en ontwikkelingen
Doelstelling is dat de huisvesting van scholen voldoet aan wettelijke eisen (kwalitatief en
kwantitatief). In 2014 vindt uitwerking plaats van de hoogst geprioriteerde projecten uit het Integraal
Huisvestingsplan (IHP) “Stippen op de horizon”. Per 1-1-2015 zal naar alle waarschijnlijkheid de
verantwoordelijkheid voor het buitenonderhoud en aanpassing van de scholen voor primair
onderwijs overgeheveld worden van de gemeenten naar de schoolbesturen. Dit gaat gepaard met
een verlegging van geldstromen. Het Rijk zal de schoolbesturen ten laste van de Algemene Uitkering
compenseren voor de extra taken.
Voorstellen nieuw beleid
In het IHP staat dat de capaciteit van de onderwijsgebouwen moet worden teruggebracht als gevolg
van dalende leerlingenaantallen. Tegelijkertijd willen we de kwaliteit op peil houden of brengen. In
samenwerking met de schoolbesturen gaan we gericht investeren in projecten, die de realisatie van
de bovenstaande doelstelling dichterbij brengen. De kosten worden op projectniveau nader in kaart
gebracht.
Risico’s
Het hervormen van het scholenbestand voor het primair onderwijs zal de nodige investeringen
vragen. Om de noodzakelijke kosten voor de onderwijshuisvesting te bestrijden verhogen wij het
budget met ingang van 2016 met € 500.000 structureel.
Kunst, cultuur en Monumentenzorg
Trends en ontwikkelingen
Kunst en cultuur maken ons als gemeente herkenbaar. Doelstellingen daarbij zijn hieronder
weergegeven.
Stimuleren van de samenwerking van culturele organisaties en partijen
Gebruikmakend van de provinciale regeling ‘Cultuurarrangement’ (2013-2016) wordt een jaarlijks
Vechtdal Zomerfestival georganiseerd. Het thema in 2013 was ‘Film en Muziek’. Het Vechtdal
Zomerfestival wordt in 2014 verder uitgebouwd en verbreed. De verbreding heeft betrekking op de
activiteiten, seizoenen, het versterken van de samenwerking met andere sectoren (middenstand,
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 27
bedrijfsleven en sector recreatie en toerisme) én het versterken van de samenwerking met de
Vechtdalgemeenten Ommen en Dalfsen.
In 2014 wordt de cultuurmakelaar ingezet ter realisatie van de doelstellingen. De rol van de
cultuurmakelaar is ondersteunend, adviserend en gericht op het bevorderen en borgen van de
samenwerking. De gemeente ontvangt voor de inzet van de cultuurmakelaar een provinciale
subsidie.
Het vergroten van de participatie aan culturele activiteiten
Voor de periode 2013 – 2016 zijn vanwege het Cultuurarrangement prestatieafspraken gemaakt met
de provincie Overijssel. Ingezet wordt op het versterken van de samenwerking met diverse sectoren,
het versterken van de samenwerking met de gemeenten Ommen en Dalfsen en het verhogen van de
deelname aan culturele activiteiten door eigen bewoners, gasten en bezoekers van de gemeente
Hardenberg. De provincie Overijssel verstrekt hiertoe een jaarlijkse subsidie van € 30.000 (2013-
2016). De gevraagde cofinanciering is € 15.000 per jaar en wordt gedekt uit de reguliere middelen.
Kunst, cultuur en cultuurhistorie maakt deel uit van het onderwijs
Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt ingezet op
deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen. Er wordt gestreefd naar
kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op
deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale
mogelijkheden worden benut. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan
de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’.
Risico’s
Bij een vertrek van kunstencentrum Muzerie uit het LOC zal de ruimte die leeg komt opnieuw
verhuurd moeten worden.
Bezuinigingen
In het kader van het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” moest in 2014 nog € 20.000
worden ingevuld, naast een extra bezuiniging van € 10.000 vanuit het programma “Tegen de stroom
in”. Voor 2014 zijn hierover afspraken gemaakt met het openbaar bibliotheekwerk.
Het huidige contract met de Muzerie loopt in 2015 af. De bezuinigingen voor 2014 ad € 90.000 zijn
afgestemd in de afspraken met de Muzerie. Ter voorbereiding op de situatie in 2015 -2016 wordt in
2014 het beleid gewijzigd waarbij in het bijzonder de lokale mogelijkheden worden verkend en
benut. Het jaar 2015 wordt gebruikt als overgangsjaar, waarin wij het nieuwe beleid willen
implementeren. In 2016 kan een bezuiniging van € 295.000 worden gerealiseerd.
Zoals eerder aangegeven zullen bij theater De Voorveghter functies binnen bedrijfsvoering worden
geclusterd, wat een besparing oplevert van € 100.000.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 28
Opsomming lasten en baten programmalijn Voorzieningen
Voorzieningen Bedragen x € 1.000
REKENING
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Lasten 24.946 20.762 18.831 18.765 19.125 19.040
Baten 5.520 4.647 3.034 3.056 3.080 3.103
Saldo 19.426 16.115 15.797 15.709 16.045 15.937
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
BEGROTING MEERJARENBEGROTING
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 29
Wonen
Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen.
Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders
gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden.
Ambities
1. De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het gelaagde model, om te voorzien in de behoefte.
2. Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie 15-30 jaar groeit met 5%.
3. Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen.
4. Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en groene woonomgeving.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Volkshuisvesting
Trends en ontwikkelingen
De gevolgen van de economische crisis zijn duidelijk merkbaar op de Hardenbergse woningmarkt. Er
worden minder woningen gebouwd en verkocht. De situatie op de woningmarkt van nu is daarmee
een heel andere dan de situatie van zo’n zes jaar geleden. De markt is veranderd van
aanbodgestuurd naar vraaggedreven. De vraag laat zich niet meer vatten in grote, langjarige
planningen. Grote locaties in één keer tot ontwikkeling brengen en woningbouwprognoses zijn
verleden tijd; ze passen niet in deze nieuwe markt.
Uit het bovenstaande blijkt dat een nieuwe woonvisie nodig is. Niet alleen omdat de periode
waarvoor het Woonplan 2008-2012 gold verstreken is, maar ook omdat de nieuwe marktsituatie
vraagt om een nieuwe, andere visie van de gemeente op het wonen en de woningmarkt in
Hardenberg.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 30
In de nieuwe woonvisie wordt gebruik gemaakt van scenarioplanning. Centraal hierin staat de
behoefte van de klant, met als doel dat de mensen met plezier kunnen en blijven wonen in de
gemeente Hardenberg. Bewoners worden actief betrokken bij beleid en ontwikkelingen. Zij worden
daarover geïnformeerd en gefaciliteerd, zodat iedereen inzicht kan krijgen in ontwikkelingen en
daardoor een weloverwogen keuze kan maken, ook op het gebied van wonen. Daarbij willen we
ruimte bieden om eigen verantwoordelijkheid te nemen nu de overheid steeds minder kan doen en
mensen dus steeds meer zelf verantwoordelijk zijn. De bewoner centraal betekent ook dat de
gemeenschap oog heeft voor mensen die het niet (helemaal) zelfstandig redden en zich
geconfronteerd zien met problemen op de huizenmarkt, zoals jongeren, senioren en mensen met
een laag inkomen.
Het aantal woningbouwtransacties is in de eerste helft van 2013 aanzienlijk (37%) gedaald ten
opzichte van de eerste helft van het jaar in 2012. Deze ontwikkeling hebben we ook gemerkt in het
daadwerkelijk aantal verkochte kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse
voor nieuwbouw. Ondanks het ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de
stap tot aankoop van een kavel nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid
ontbreekt en de woning nog verkocht dient te worden.
Daarnaast zijn andere maatregelen op het gebied van wonen voor het komende jaar gericht op de
thema’s zorg en duurzaamheid.
Bouwen op basis van behoefte
- Organisatiebreed implementeren van de nieuwe werkwijze waarbij de behoefte van de
klant centraal staat
- Jaarlijkse monitoring van de woonbehoefte
- Opzetten van een digitaal platform Wonen
- Faciliteren vraaggestuurde ontwikkeling en flexibiliteit door het opstellen van globale
ontwikkelingsgerichte bestemmingsplannen
- Samen met partners de inwoners een realistisch beeld geven van de ontwikkelingen op
de koopwoningmarkt zodat zij een betere afweging kunnen maken over hun
woonsituatie nu en in de toekomst
Bouwen voor doelgroepen
- Om jongeren te behouden in de gemeente Hardenberg worden de startersleningen
gecontinueerd, zodat een koopwoning ook voor hen bereikbaar wordt
- Maken van nieuwe prestatieafspraken met corporaties
Duurzaam bouwen
- Bevorderen en faciliteren van duurzame nieuwbouw in de zin van levensloopbestendig
en aanpasbaar/flexibel bouwen
- De bewustwordingscampagne ‘bewust duurzaam thuis’ uitbreiden door actieve
communicatie over ander gedrag en kleine investeringen alsmede kosten en baten van
duurzame energie opgewekt met zonnepanelen
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 31
Verbeteren woon- en ondernemersklimaat en het bevorderen van een veilige en leefbare
omgeving.
- Realisatie van fysieke en sociale voorzieningen in diverse kernen conform de Visie op de
woonservicegebieden
- Het stimuleren van inwoners om hun woning zodanig aan te passen dat men er langer
zelfstandig in kan blijven wonen door de bewustwordingscampagne ‘Lang zult u wonen’
Realisatie gemeentelijk woningbouwprogramma: Uitvoeren van het marketing- en
verkoopprogramma op het terrein van verkoopbegeleiding, productontwikkeling, promotie en
financiering.
Risico’s
Het economisch tij is nog niet gekeerd. De huizenprijzen blijven dalen, de nieuwbouw ligt nagenoeg
stil en de financieringsmogelijkheden zijn beperkt. De huren stijgen en de woningcorporaties hebben
door de heffingen en de aangescherpte regelgeving (o.a. door verhuurdersheffing en borging
Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)) beperkte ruimte om te investeren.
Grondexploitatie
Trends en ontwikkelingen
In de Nota Grondexploitatie 2013 is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van
zaken van alle grondexploitaties, voorzieningen en de ontwikkeling van de ARG. Deze nota wordt
tegelijk met de begroting aan de raad aangeboden. Overigens verwijzen wij hier ook naar de
verplichte paragraaf grondbeleid in deze begroting.
Tegengaan permanente bewoning recreatieverblijven
Trends en ontwikkelingen
Het tegengaan van permanente bewoning van recreatieverblijven is een wettelijke taak die bij de
gemeenten is ondergebracht. Het resultaat van deze activiteiten moet zijn dat de recreatieverblijven
(weer) beschikbaar komen voor recreatief gebruik.
Het huidige beleid, dat op 1 oktober 2012 is ingezet, richt zicht op de voorzijde. Nieuwe gevallen,
inschrijvingen in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), worden opgepakt. Bestaande gevallen,
ingeschreven voor 1 oktober 2012 hebben, gelet op de huidige economische situatie en de huidige
woningmarkt, zes jaar extra tijd gekregen om het strijdige gebruik van het recreatieverblijf te
beëindigen.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 32
Inzameling afvalstoffen
Trends en ontwikkelingen
In het kader van een duurzaam afvalbeheer / grondstoffenbeheer zal de focus nog meer gelegd
worden op enerzijds een sterke reductie van de hoeveelheid huishoudelijk restafval en anderzijds het
zoveel mogelijk scheiden van de waardevolle grondstoffen uit het huishoudelijk afval. De
inzamelstructuur wordt aangepast op bovengenoemde uitgangspunten.
Met ingang van 1 januari 2014 wordt het zogenaamde “omgekeerd inzamelen” gedeeltelijk
ingevoerd. De inzamelfrequentie voor het restafval wordt verlaagd naar 1 keer per 4 weken en voor
de inzameling van het GFT wordt het nultarief ingevoerd. In 2014 wordt vooralsnog geen GFT
ingezameld in het buitengebied. Het particuliere snoeiafval kan gedurende het gehele jaar gratis
worden ingeleverd op Het Bovenveld.
In de loop van 2014 zal een tussenrapportage/-evaluatie worden opgesteld voor wat betreft de
resultaten van het omgekeerd inzamelen in zowel de eigen gemeente, als andere gemeenten die op
een eerder tijdstip zijn gestart met het omgekeerd inzamelen. Mede op basis van deze evaluatie kan
verdere besluitvorming plaatsvinden over onder andere de inzameling van GFT in het buitengebied
en de invoering van fase 2 van het omgekeerd inzamelen.
Bezuinigingen BTW in afvalstoffenheffing: € 120.000 in 2014.
Riool en water
Trends en ontwikkelingen
In 2013 is het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) voor de gemeente Hardenberg
geactualiseerd, gelijk met het opstellen van het vGRP van de gemeente Ommen. Dit is gebeurd
tijdens een gezamenlijk planproces met deze gemeenten en de waterschappen, waarbinnen ruimte is
voor specifieke beleidskeuzes per gemeente. Hiermee is de zorgplicht voor het afvalwater en
overtollig hemelwater en grondwater gegarandeerd.
In het vGRP is een aantal doelen omschreven dat wordt nagestreefd.
Zorgen voor doelmatige inzameling van afvalwater
Zorgen voor doelmatig transport van afvalwater
Zorgen voor inzameling en/of transport van overtollig regenwater
Zorgen dat het grondwater een bestemming van een gebied niet structureel belemmert
Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering
In 2010 is een intensieve samenwerking tussen waterschap Velt en Vecht en alle betrokken
gemeenten in het werkgebied van het waterschap (waaronder de gemeente Hardenberg) gestart.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 33
Deze samenwerking moet leiden tot het verminderen van kosten, het verbeteren van de kwaliteit,
het verkleinen van de kwetsbaarheid en het verhogen van de duurzaamheid.
De eerste resultaten zijn inmiddels bereikt. De verwachting is dat dit op termijn zal leiden tot een
totale vermindering van uitgaven van € 2 miljoen voor de gezamenlijke partners.
Baten riool en water
Doel hiervan is het heffen van rioolheffing om opbrengst te genereren als dekking voor de kosten van
inzameling en verwerking van afvalwater en hemelwater en het beperken van nadelige gevolgen
voor de grondwaterstand.
Tijdens het opstellen van de begroting 2013 werd er in de crisisupdate grondbedrijf vanuit gegaan
dat door activering van rioleringswerken € 500.000 aan kapitaallasten kon worden doorberekend in
de rioolheffing. Hierdoor is het rioolrecht met € 25 per aansluiting verhoogd van € 218 (2012) naar
€ 243 (2013). Nu de definitieve cijfers van de activeringsslag bekend zijn blijkt dat € 173.000 niet in
het rioolrecht kan worden doorberekend. Voor 2013 wordt het teveel in rekening gebrachte
rioolrecht (€ 8 per aansluiting) in de (egalisatie)reserve gestort.
Risico’s
Baten riool en water
De rioolheffing bedrijven is gebaseerd op de heffingsgrondslag waterverbruik. Door
bestandsuitwisseling met Vitens worden bedrijven die meer dan 500 m3 water hebben afgenomen
aangeslagen op grond van het verbruik. Een lager waterverbruik leidt automatisch tot een lagere
opbrengst. De leegstand van bedrijfspanden raakt hiermee niet alleen de opbrengst van OZB
gebruikers, maar ook de rioolheffing bedrijven.
Bezuinigingen
In het kader van de bezuinigingsvoorstellen zijn maatregelen voorgesteld die effect hebben op
‘Riolering en gemalen’:
de kosten voor het straatreinigen worden voor 50% (€ 150.000) toegerekend aan de rioolheffing;
het BTW-percentage waarmee gerekend wordt, stijgt met 2% tot 21%;
de afschrijvingstermijn van riolen wordt verlengd naar 80 jaar.
Door de BTW in het rioolrecht (€ 135.000 in 2014) op te nemen en de afschrijvingsduur van de
investeringen te verlengen, moeten besparingen gerealiseerd worden tot in totaal:
2014 € 480.000
2015 € 930.000
2016 € 995.000
2017 € 995.000
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 34
Opsomming lasten en baten programmalijn Wonen
Wonen Bedragen x € 1.000
REKENING
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Lasten 57.131 28.963 27.602 27.629 27.275 27.309
Baten 43.378 26.753 24.630 25.500 25.808 25.855
Saldo 13.753 2.210 2.972 2.129 1.467 1.454
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
BEGROTING MEERJARENBEGROTING
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 35
Kwetsbare groepen
Het bevorderen van zelfredzaamheid en afhankelijkheid verminderen is de beste manier om
kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente
(tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen en ondersteuning bieden bij het weer zelfredzaam worden.
De gemeente Hardenberg wil de kwaliteiten van de burgers en samenleving benutten en
versterken. We gaan uit van een betrokken samenleving en zijn daarin een betrokken overheid.
Mensen zorgen in eerste instantie voor zichzelf en elkaar, pas als dat niet mogelijk is, worden
maatregelen getroffen. De gemeente Hardenberg heeft een aantal uitgangspunten opgesteld die
gelden voor het totale sociale domein: meer burger, minder overheid, meer buurt/wijk, minder
centraal, meer preventief, minder curatief, meer integraal, minder versnipperd en meer collectief,
minder individueel. De Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) is een belangrijk wettelijk
kader voor het gemeentelijk beleid.
Vooraf: Transities Sociaal Domein
De komende jaren vinden binnen het Sociaal Domein grote veranderingen plaats. Veranderingen die
te maken hebben met de komende drie decentralisaties, te weten:
- Jeugdzorg: de gemeente wordt verantwoordelijk voor alle jeugdhulp;
- Participatiewet: deze wet voegt de Wwb, de Wsw en een deel van de Wajong samen;
- Awbz: vanuit de Awbz worden Begeleiding en Persoonlijke verzorging overgeheveld naar de
Wmo.
Ieder onderdeel van deze decentralisaties kent zijn eigen dynamiek en processtappen. Aan de andere
kant is er ook een samenhang tussen deze decentralisaties. De overheveling van taken zal per 2015
plaatsvinden. De drie decentralisaties vragen om regionale samenwerking en afstemming. In het
voorjaar heeft het kabinet en de VNG ons opgeroepen om op dit onderdeel de samenwerking te
versterken. Voornamelijk zullen we het beleid en uitvoering samen met gemeente Ommen
oppakken. Hiervoor is een programma- en projectorganisatie van start gegaan.
Leidende uitgangspunten voor het sociaal domein zullen zijn:
meer burger; minder overheid
meer buurt/wijk; minder centraal
meer preventief; minder curatief
meer integraal; minder versnipperd
meer collectief; minder individueel
Naast maatschappelijke effecten zullen er ook financiële effecten zijn. Gemeenten krijgen – naast de
kortingen op de algemene uitkering uit het Gemeentefonds – te maken forse efficiencykortingen bij
het overnemen van diverse rijkstaken. De kortingen bij de overhevelingen van AWBZ-taken naar de
WMO, de jeugdzorg en het beperken van de huishoudelijke hulp liggen tussen de 15 % en 40 %. In
financiële zin gaan wij – net als andere gemeenten – in beginsel uit van een budgettair neutrale
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 36
overheveling. Het zal geen toelichting behoeven dat hier een grote spanning ontstaat tussen de
financiële mogelijkheden van de gemeente en een verantwoorde dienstverlening aan onze inwoners.
Gemeenten krijgen ook te maken met kortingen op specifieke uitkeringen, waaronder de korting op
het Participatiebudget. Door deze korting worden de mogelijkheden tot instroom in de
Participatiewet beperkt en zullen gemeenten zich meer moeten richten op het handhaven van regels,
het opleggen en innen van vorderingen en het bevorderen van de uitstroom naar regulier werk.
Ambities
1. Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVO-diploma. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat.
2. De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid.
3. Bevorderen van gezonde leefstijlen - meer inactieve mensen komen in beweging
4. Bevorderen van gezonde leefstijlen
- minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek
5. Bevorderen van gezonde leefstijlen - Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen
6. Mensen kunnen zelfstandig maatschappelijk functioneren. De deelname van kwetsbare personen aan activiteiten op het terrein van sport, cultuur, welzijn en politiek neemt toe.
7. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen.
8. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam.
9. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning - het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 37
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Volksgezondheid
Trends en ontwikkelingen
Het kabinet is voornemens om per 1 januari 2015 alle taken op het gebied van jeugdzorg (de
De gemeenteraad heeft in september 2013 de “gekantelde” Wmo-verordening vastgesteld. Op basis
van deze verordening wordt vraaggericht in plaats van aanbodgericht gekeken naar de problemen.
Daarbij gaan algemene voorzieningen voor individuele voorzieningen. Op de functie Hulp bij het
huishouden is het kabinet voornemens per 1-1-2015 een bezuiniging van 40% door te voeren.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 40
Cliënten kunnen geen “recht op” meer claimen, maar er dient individueel gekeken te worden welke
beperkingen gecompenseerd moeten worden en wat de cliënt hier zelf aan kan bijdragen. Het
compensatiebeginsel is juridisch nog niet uitgekristalliseerd.
Voorstellen nieuw beleid
Het jaar 2014 zal vooral gebruikt worden ter voorbereiding van de eerder genoemde plannen van het
kabinet. Er zal nieuw beleid ontwikkeld en vastgesteld worden m.b.t. de nieuwe taken die op de
gemeente af komen (begeleiding en persoonlijke verzorging) en de uitvoering van Hulp bij het
huishouden. Dit beleid gaan we implementeren zodat mensen die een beroep op ondersteuning
doen, deze vanaf 1 januari 2015 op een adequate manier kunnen ontvangen. Uitganspunt is hierbij
dat de (nieuwe) taken budgettair neutraal worden uitgevoerd.
Risico’s
De risico’s voor de Wmo zijn gelijk aan de eerder beschreven risico’s bij Volksgezondheid.
Bezuinigingen
Door meer zelf te doen kan worden bespaard. Het verder door ontwikkelen en uitrollen van de
kanteling betekent een afname van het aantal aanvragen en levert daarmee een besparing op van
€ 26.250 (“Tegen de stroom in”). De invoering van wijkgericht werken moet leiden tot minder
aanvragen. Wmo-consulenten werken momenteel al grotendeels op basis van eigen indicaties. Er
wordt ingezet op het vergroten van deze competentie.
Jeugd
Trends en ontwikkelingen
De ontwikkeling transitie jeugdzorg is reeds hiervoor beschreven (inleiding kwetsbare groepen) en
onder de paragraaf Volksgezondheid.
De rijksoverheid bepaalt een standpunt over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeente en
rijk voor wat betreft een voorschools aanbod aan kinderen van 2,5 tot 4 jaar. Ons doel is een
deelname van alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar aan een ontwikkelingsgericht programma in de
voorschoolse periode. Middels het raadsbesluit “Harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang
2013” wordt subsidie verstrekt voor kinderen van ouders die geen recht hebben op
kinderopvangtoeslag zodat alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar een ontwikkelingsgericht programma in de
voorschoolse periode kunnen volgen.
Kinderopvangvoorzieningen moeten veilig zijn en van voldoende kwaliteit. De trend dat er steeds
meer en hogere eisen worden gesteld aan kinderopvangvoorzieningen zet nog steeds door. Dit heeft
als gevolg dat op de toezicht- en handhavingstaak van de gemeente op het gebied van kinderopvang
en peuterspeelzaalwerk ook een groter beroep wordt gedaan.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 41
Risico’s
In het kader van de harmonisatie kan de daadwerkelijke ouderbijdrage als gevolg van de
economische crisis lager uitvallen dan geraamd.
Werk en Inkomen
Trends en ontwikkelingen
Twee typen trends en ontwikkelingen zijn relevant om te vermelden.
Zo worden de effecten van de langdurige economische crisis op lokaal niveau steeds pregnanter
voelbaar. De afgelopen twee jaren is de werkloosheid flink opgelopen, onder andere doordat veel
banen zijn verdwenen. Dit leidt ertoe dat steeds meer inwoners een beroep moeten doen op
gemeentelijke voorzieningen, zoals een uitkering voor levensonderhoud, bijzondere bijstand en/of
schuldhulpverlening.
Daarnaast zijn de financiële en wettelijke kaders die het Rijk stelt in beweging. Op 1 januari 2015 zal
de Participatiewet worden ingevoerd, waarmee de Wsw wordt afgeschaft en de instroom in de
Wajong sterkt wordt beperkt. Inwoners die voorheen een beroep deden op deze regelingen, worden
vanaf 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid van gemeenten. Echter, het Rijk voert tegelijkertijd
zogenaamde efficiencykortingen door op de budgetten voor re-integratie en ondersteuning van
werkzoekenden en arbeidsgehandicapte personen.
Door deze twee ontwikkelingen wordt de druk op het domein werk en inkomen opgevoerd. Het
college probeert de druk te beperken door tijdig en proactief beleid te ontwikkelen en de uitvoering
van de Participatiewet toekomstbestendig vorm te geven.
De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar
arbeid.
Die inwoners die geen beroep kunnen doen op een andere uitkering en / of inkomen, een WWB-
of Bbz-uitkering (bijstandsbesluit zelfstandigen) verstrekken voor de tijd dat dit noodzakelijk is
Maatschappelijke participatie van mensen die leven van een minimuminkomen.
De gemeente Hardenberg ontvangt naar verwachting in 2014 circa € 10.445.000 voor het
verstrekken van uitkeringen in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz. Mocht dit budget
onvoldoende zijn, dan kan de gemeente Hardenberg – onder voorwaarden – een beroep doen op
een Incidenteel Aanvullende Uitkering (IAU). Overigens is een tekort van 10% voor eigen risico van de
gemeente.
De autonome toename van het bijstandsbestand, veroorzaakt door de groeiende werkloosheid die
ook voor 2014 wordt geprognosticeerd, is hoger dan de verwachte toename van de verwachte
rijksbijdrage voor het verstrekken van uitkeringen. Daarom wordt € 650.000 uit algemene middelen
extra beschikbaar gesteld voor de jaren 2014 en 2015 om verwachte tekorten – die voor rekening
van de gemeente komen – te dekken. Dit is aanvullend op de structurele risico-buffer à € 360.000.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 42
Hiermee is eveneens een groot deel van het eigen risico van 10% afgedekt. Voor de jaren 2016 en
verder zal eerst het effect van de decentralisaties worden afgewacht.
Voor de re-integratie en begeleiding van inwoners met een bijstandsuitkering is in 2014 een
rijksbijdrage beschikbaar van € 1.077.000 (Werkdeel).
Vanwege de verplichte winkelnering bij een ROC zal het onderdeel educatie in overeenstemming met
Deltion in 2014 worden ingezet voor de bestrijding van laaggeletterdheid en andere activiteiten
binnen het kader van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB). In totaal zal in 2014 € 195.000
beschikbaar zijn.
Voor de Wsw wijzigen de financiële kaders in 2014 vrijwel niet. Vanwege de invoering van de
Participatiewet per 1 januari 2015 ligt de rijksbijdrage voor 2014 naar verwachting op het niveau van
2013. De kosten binnen de Wsw zullen in 2014 naar verwachting niet noemenswaardig afwijken van
2013.
In het kader van armoedebestrijding en groei van het beroep op schuldhulpverlening wordt het
budget in 2014 incidenteel met € 30.000 verhoogd van € 490.000 naar € 520.000. In 2014 moet
worden bezien of de stijging van de kosten structureel van aard is.
Het budget voor bijzondere bijstand en minimabeleid wordt – gezien de tekorten van de afgelopen
jaren en de toename van het beroep op deze regelingen – met structureel € 50.000 verhoogd.
Via het Dienstenbedrijf zetten we volop in op activering en re-integratie van uitkeringsgerechtigden
en tevens speelt fraudebestrijding en handhaving een steeds groter wordende rol in de uitvoering
van bijstandsregelingen:
1. Actieve benadering van werkgevers
2. Ondersteuning van werkzoekenden met kansen op de arbeidsmarkt
3. Begeleiding van werkzoekenden met geringe kansen op de arbeidsmarkt
4. Stimuleren van maatschappelijk participatie door educatie en sociale activering
5. Inzet op handhaving en fraudebestrijding, zodat oneigenlijk gebruik van inkomensvoorzieningen
wordt bestreden
6. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid (najaar 2013 besluitvorming) inwoners met
een laag inkomen stimuleren maatschappelijk te participeren
7. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid, inzetten op het voorkomen en bestrijden
van problematische schulden
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 43
Voorstellen nieuw beleid
De centrale thema’s voor werk en inkomen in 2014 zijn:
Een efficiënte uitvoering van de Wsw;
Het terugdringen van de uitgaven in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz (Inkomensdeel);
Het operationaliseren van nieuw beleid in het kader van armoedebestrijding en schulden
(minimabeleid).
Een efficiënte uitvoering van de Wsw
In 2014 wordt gestuurd op een efficiënte uitvoering van de Wsw door in te zetten op het begeleiden
van sociale werkplaats-medewerkers naar reguliere werkgevers, de instroom in de Wsw te
minimaliseren door geen nieuwe vaste dienstverbanden aan te gaan en te zoeken naar
synergievoordelen rondom de werkgeversbenadering en het uitvoeren van werkzaamheden in de
openbare ruimte. Bij het realiseren van deze maatregelen wordt samengewerkt met Larcom en het
Arbeidstrainingcentrum (ATC).
Terugdringen van uitgaven (Inkomensdeel)
Cruciale activiteiten voor het beperken van de uitgaven zijn: instroombeperking door een strenge
toetsing ‘aan de poort’, uitstroombevordering via het Dienstenbedrijf, intensivering van handhaving
én terugvordering van onterecht verstrekte bijstand.
Armoedebestrijding en schulden (minimabeleid)
Armoedebestrijding en schuldhulpverlening zullen in 2014 doorontwikkeld worden, zodat de
activiteiten in lijn liggen met het beleidsplan armoedebestrijding waarover in het najaar 2013
besluitvorming plaats heeft gevonden.
Risico’s
10% Eigen risico op budget BUIG: wanneer de gemeente geconfronteerd wordt met tekorten op
het budget BUIG dan komen deze in principe voor eigen rekening. Mocht het tekortpercentage
boven 10% van het budget uitkomen, dan kan de gemeenten een aanvraag in het kader van een
incidenteel aanvullende uitkering (IAU) indienen.
Eigen risico op het innen van vorderingen in het kader van de Bbz2004: Sinds 1 januari 2013
heeft het Rijk de financieringssystematiek bedrijfskapitaal gewijzigd. Het Rijk hanteert
normbedragen voor de hoogte van de ontvangsten uit het innen van vorderingen in het kader
van de Bbz2004. Gemeenten die onder het normbedrag blijven, dienen dit tekort uit eigen
middelen aan te vullen. Overschotten mogen gemeenten houden.
De kosten voor de Wsw overstijgen de rijksbijdrage. Het tekort wordt gedekt uit de algemene
middelen. De invloed op de kosten van de Wsw zijn echter beperkt, doordat ontwikkeling van
lonen en werkgeverslasten afhankelijk zijn van landelijke wet- en regelgeving waarop de
gemeente geen invloed heeft.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 44
De gemeente is nog verantwoordelijk voor het uitvoeren van trajecten inburgering die voor 1
januari 2013 zijn gestart. Vanaf 1 januari 2014 ontvangt de gemeente echter geen bijdrage meer
voor deze trajecten. In 2013 is hiervoor al een voorziening getroffen.
Bezuinigingen
In 2017 zal een bezuiniging moeten zijn gerealiseerd van € 150.000 op de Wsw (“Tegen de stroom
in”). De komende jaren zal deze taakstellende bezuiniging nader worden uitgewerkt en doorgevoerd.
Sociaal culturele voorzieningen
Trends en ontwikkelingen
De gemeente heeft besloten voor twee jaar iemand aan te stellen die de besturen van wijkcentra,
dorpshuizen en multifunctionele centra indien nodig zal adviseren.
Het gebouw van het MFC Dedemsvaart wordt eind 2013 opgeleverd, waarna de inrichting van het
pand volgt. Rond februari/maart 2014 zal de voorziening daadwerkelijk in gebruik worden genomen.
De exploitatie en beheer van het nieuwe MFC komt, na oplevering, in handen van de opgerichte
stichting. Inmiddels is het stichtingsbestuur actief in de voorbereiding van deze voorziening. De vaste
participanten worden gevormd door de Bibliotheek, Welzijnswerk de Stuw, het KCC
(Klantcontactcentrum) van de gemeente Hardenberg, de politie en Stichting Huurdersbelangen.
Daarnaast zal een grote groep structureel (en ook incidenteel) gebruik gaan maken van het MFC met
diverse ruimten voor allerlei doeleinden, variërend van zakelijk tot feestelijk en culturele en
maatschappelijke activiteiten tot een uitvaart.
Opsomming lasten en baten programmalijn Kwetsbare groepen
Kwetsbare groepen Bedragen x € 1.000
REKENING
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Lasten 46.807 45.063 44.378 43.461 43.324 43.238
Baten 26.560 23.904 23.004 22.142 22.146 22.149
Saldo 20.247 21.159 21.374 21.319 21.178 21.089
INCIDENTELE LASTEN
BUIG 650 650
Schuldhulpverlening 30
Ondernemersplan 0-4 jarigen 27
BEGROTING MEERJARENBEGROTING
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 45
Veiligheid en openbare ruimte
100% veiligheid kan de gemeente niet garanderen verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt ook bij
de samenleving, zowel burgers als het bedrijfsleven. In het snijvlak van de behoefte aan veiligheid
en bescherming van veiligheid, onder meer dor toezicht en handhaving, zet de gemeente in op
preventie en repressie en op stimulering van d e eigen verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid
van de samenleving.
Ambities
1. De fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, zijn schoon, heel en veilig. Betrokken organisaties signaleren vroegtijdig overlastsituaties in buurten en wijken, zodat oplopende problemen kunnen worden voorkomen. Het gevoel van burgers ten aanzien van veiligheid in een wijk blijft op het huidige niveau.
2. Het toezicht in de openbare ruimte komt in goede afstemming tussen gemeente, politie en stadswachtorganisatie tot stand.
3. De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners 5 % van de groenvoorzieningen in de woonwijken van de gemeente overnemen.
4. De verkeersveiligheid verbetert, waarbij het aantal slachtoffers met lichamelijk letsel op gemeentelijke wegen de komende vijf jaar daalt.
5. Instellingen en inwoners ondervinden 5% minder administratieve lastendruk van de gemeentelijke regelgeving en de regelgeving die de gemeente uitvoert.
6. Er vinden minder overtredingen van regelgeving plaats door actieve communicatie en gerichte controles. Het huidige kwaliteitsniveau op het gebied van milieu blijft gelijk. Bevolking en planontwikkelaars kennen door preventie een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke veiligheid.
Deze ambities realiseren we op de volgende wijze.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 46
Integrale Veiligheid
Trends en ontwikkelingen
Veiligheid vraagt betrokkenheid en inzet van meerdere partijen: gemeente, politie, justitie en
brandweer, inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Enkele belangrijke
veiligheidspartners hebben van doen met een ingrijpende organisatieontwikkeling: de vorming van
Brandweer IJsselland, de totstandkoming van het politieteam Vechtdal binnen de eenheid Oost-
Nederland, en de inrichting van het arrondissementsparket Oost-Nederland.
De gemeente kent ten aanzien van het thema veiligheid voornamelijk een regisserende rol. Ze brengt
(veiligheids)partners bij elkaar, stimuleert een goede samenwerking, en streeft eenduidige
prioriteitenstelling na. In hoofdlijnen wordt gestuurd op de aanpak van de gezamenlijk vastgestelde
beleidsspeerpunten en op het vergroten van de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van
burgers en bedrijfsleven. Het veiligheidsbeleid van de gemeente kent de volgende speerpunten: 1.
woninginbraak, 2. jeugdoverlast, 3. woonoverlast, 4. veilig uitgaan en 5. verkeersveiligheid. Deze
prioriteiten worden jaarlijks vastgesteld in de gemeentelijke Integrale Veiligheidsaanpak. Naast inzet
op deze thema’s, dient waar mogelijk ingespeeld te worden op actuele ontwikkelingen en voorvallen.
Crisisbeheersing (rampenbestrijding) wordt zoveel mogelijk in regionaal verband vorm gegeven. Het
team Bevolkingszorg, cluster Ommen-Hardenberg, draagt daarbij zorg voor de uitvoerende
gemeentelijke taken. Er is sprake van een verdere doorontwikkeling van dit team. Met een slanker en
meer getraind team, wordt meer efficiëntie en professionaliteit nagestreefd. In de uitvoering zal
daarnaast meer dan voorheen gebruik worden gemaakt van lokale medewerkers, zelfredzaamheid
van burgers, en inzet van gespecialiseerde bedrijven en instanties.
TVH (Toezichthouders Veiligheid gemeente Hardenberg)
Om de gemeente zo veel mogelijk veilig te krijgen en te houden zetten we in op preventie,
handhaving en stimulering van de eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast komt het toezicht in de
openbare ruimte in afstemming met de gemeente, de boa-organisatie TVH en de politie tot stand.
Met ingang van 1 januari 2014 gaat TVH de parkeercontroletaken in het centrum van Hardenberg van
P1 overnemen. Voor de uitvoering van deze taken is intern formatie geworven, gescreend en
opgeleid. De taken worden op basis van een interne dienstverleningsoverkomst uitgevoerd. Hierin is
kwantitatief en kwalitatief vastgelegd waaraan het parkeertoezicht moet voldoen.
Handhaving
Het uitvoeren van de toezichthoudende- en handhavende taken van de fysieke omgeving is niet
alleen gericht op het controleren van regelgeving, maar ook om mensen te stimuleren om zich aan
de regels te houden. Dit betekent ook het actief informeren over het hoe en waarom van de regels.
De regels die de gemeente Hardenberg controleert zijn bedoeld om de fysieke omgeving van de
gemeente veilig en leefbaar te houden.
De programmering voor 2014 is opgenomen in het Handhaving UitvoeringsPlan 2014 (HUP 2014).
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 47
NetwerkRUD IJsselland
Belangrijk is dat we de kwaliteit van vergunningverlening en handhaving structureel waarborgen.
Door deel te nemen aan de NetwerkRUD IJsselland kunnen we de kwaliteit structureel verbeteren.
Binnen de nieuwe wetgeving mogen alleen gekwalificeerde medewerkers de handhavende en
vergunningverlenende taken uitvoeren. Voor zover de eigen medewerkers gekwalificeerd zijn, blijven
zij deze taken uitvoeren. Indien zij dit niet zijn, is de gemeente verplicht deze taken van de RUD af te
nemen. Dat betekent toename van de kosten, maar daar staat tegenover dat de gekwalificeerde
medewerkers van de gemeente/BOH ook ingezet kunnen worden voor activiteiten van andere
gemeenten. In dat geval ontvangt de gemeente/BOH daarvoor een vergoeding. Op dit moment is
niet te voorzien of dit tot een positief of een negatief resultaat zal leiden.
De operationele kosten voor deelname aan het NetwerkRUD zijn € 60.000 op jaarbasis. Deze kosten
bestaan uit structurele kosten voor de informatie-, coördinatie- en sturingseenheid (ICS).
Drank- en Horecawet
In 2013 is het toezicht op de Drank- en Horecawet van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit
(NVWA) naar de gemeenten toegekomen. In dit jaar is het ambitieniveau en de prioriteiten
vastgesteld in het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) en zijn tevens de medewerkers
opgeleid.
Het toezicht op de Drank- en Horecawet richt zich op locaties waar alcohol tegen betaling wordt
verstrekt. Ons programma richt zich op vergunningplichtige locaties, zoals cafetaria’s, (eet)cafés,
discotheken, buurthuizen, sportkantines en slijterijen en niet vergunningplichtige locaties zoals:
evenementen. Het ambitieniveau waarvoor is gekozen is het niveau dat hiervoor door de NVWA
werd gehanteerd.
Het DHW-toezicht kan ingedeeld worden in twee soorten controles; de basiscontrole en de
leeftijdsgrenzencontrole.
De basiscontrole vindt plaats bij bedrijven die alcohol mogen verkopen met of zonder DHW-
vergunning. De controle richt zich op de vergunningenbepalingen of het
alcoholverkoopverbod.
De leeftijdsgrenzencontrole wordt uitgevoerd bij zogenaamde hotspots; locaties waar veel
jongeren komen en alcohol proberen te kopen. Voorbeelden hiervan zijn: discotheken,
supermarkten en slijterijen. Deze controle richt zich op de naleving van de geldende
leeftijdsgrenzen.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 48
Begraafplaatsen
Trends en ontwikkelingen
Het doel is dat de gemeentelijke begraafplaatsen voldoende gelegenheid bieden tot begraven en
gedenken in een rustige en goed verzorgde omgeving. Daarbij is het streven dat de gehanteerde
tarieven 100% kostendekkend zijn. Dat doen we op basis van de volgende activiteiten:
Uitgeven van graven en uitvoeren van begravingen conform de Beheersverordening.
Uitvoeren van reguliere onderhoudsmaatregelen zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen
knippen.
Jaarlijks indexeren van de tarieven.
De verwachting is dat de laatste resterende graven op begraafplaats De Mulderij in 2014 zullen zijn
uitgegeven. Men is dan definitief aangewezen op begraafplaats Achterveld, waar in 2012 door
middel van ruiming ruimte is ontstaan.
Risico’s
De financiële dekking steunt in hoofdzaak op de jaarlijkse cash-flow van begraafrechten. De
begraafrechten zijn afhankelijk van het aantal uitgegeven graven en uitgevoerde begravingen en
worden geraamd op basis van een jaarlijks gemiddelde. Toch kunnen deze aantallen sterk
fluctueren. Wanneer zich een significante afname voordoet van het aantal begravingen
(bijvoorbeeld als blijkt dat men onder invloed van de recessie vaker kiest voor een - goedkopere -
crematie) leidt dat onvermijdelijk tot minder inkomsten.
De taakstellende bezuiniging ingaande 2015 op het onderhoud zou de komende jaren kunnen
leiden tot een enigszins lager kwaliteitsniveau.
Bezuinigingen
Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” van 2 juli 2013 heeft de raad bepaald
dat ingaande 2015 op onderhoud begraafplaatsen de volgende besparingen gerealiseerd moeten
worden:
2015 € 30.000
2016 € 60.000
2017 € 100.000
Beheer wegen en voorzieningen in de openbare ruimte
Trends en ontwikkelingen
Door veranderend fietsgebruik is er sprake van een ontwikkeling in de verkeersveiligheid van
fietsers. De verschillen in snelheden tussen fietsers onderling nemen toe doordat wielrennen en
het gebruik van de elektrische fiets steeds populairder worden. Bovendien leidt de elektrische
fiets tot meer fietskilometers per fietser, wat weer leidt tot meer fietsers op de weg.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 49
De provincie Overijssel herijkt momenteel haar beleid op het gebied van openbaar vervoer (OV).
Aanleiding van de herijking is een significant exploitatietekort op het OV. Dit wordt veroorzaakt
door onder andere duurdere concessies en lagere bijdragen van de rijksoverheid.
Bereikbaarheid
Om de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg te vergroten optimaliseren we de regionale
stroomwegen N34, N340 en N377 en de fietsverbindingen tussen kernen, woonwijken en
voorzieningen.
Openbaar vervoer
Om een goed en aantrekkelijk openbaar vervoersysteem aan te bieden, willen we de volgende acties
in 2014 realiseren:
Faciliteren van de OV-reiziger: zorgen voor voldoende fietsstallingen en gratis parkeerplaatsen bij
de treinstations in de gemeente.
Realiseren van een snelle treinverbinding op het traject Hardenberg-Almelo.
In stand houden van het buurtbusnetwerk.
Optimaliseren visgraatmodel: buslijndiensten sluiten goed aan op treindiensten.
Borgen van een snelle treinverbinding op het traject Zwolle-Emmen.
Verkeersveiligheid
De acties voor 2014 om de verkeersveiligheid te verhogen zijn:
Optimaliseren van verblijfsgebieden (30- en 60-kilometerzones).
Inzetten op gedragsbeïnvloeding en verkeerseducatie.
Verbeteren school-thuisroutes.
Verbeteren verkeersveiligheid voor fietsers.
Duurzaam veilig inrichten van de stroomwegen N34 en N377.
Duurzaam veiliger inrichten van de Rijksstroomweg N36.
Beheer en onderhoud
Het doel is om de veiligheid van weggebruik door een duurzaam beheer van wegen te kunnen
garanderen door:
Preventief en curatief gladheid bestrijden en sneeuwruimen.
Uitvoeren van visuele inspecties en wegenschouw.
Continueren van het beheer en onderhoud van verkeersregelinstallaties.
Groot onderhoud van wegen op basis van het meerjarenprogramma 2014/2016.
Gefaseerd uitvoeren van het vervangingsplan voor openbare verlichting volgens drie sporen:
kwalitatief toereikend onderhoud, nieuwe installaties energiezuinig, innovatief vervangen en
soms verwijderen van openbare verlichting.
Uitvoeren straatreiniging op basis van een veegschema.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 50
De ontwikkelingen die hierbij van invloed zijn, zijn
Door teruglopende financiën en een blijvende vraag naar onderhoud moet in de komende jaren
een heroriëntatie plaatsvinden op het te voeren onderhoudsbeleid.
Door innovatief aan te besteden worden steeds vaker en meer taken aan de ‘markt’ overgelaten.
Verbeteren van efficiëntie door ‘werk met werk’ te maken en door de samenwerking met overige
partners te intensiveren.
In de komende jaren wordt een uitbreiding van het areaal verwacht in verband met de upgrading
van een aantal provinciale wegen. Beheer en onderhoud van het onderliggend wegennet komen
voor rekening van de gemeente.
Intensivering van de samenwerking met overige Wegbeheerders.
Regionale aanpassing van de schakeltijden van openbare verlichting waardoor energie wordt
bespaard.
Parkeren
Om voldoende parkeerruimte op de juiste plaats en voor de juiste prijs voor alle doelgroepen te
bieden, willen we:
goed functionerend parkeersysteem exploiteren.
oneigenlijk gebruik van parkeerplaatsen voorkomen.
hoge parkeerdruk in woonwijken rondom het centrum van Hardenberg beperken.
parkeerdruk in andere kernen en woonbuurten monitoren.
De landelijke trend is dat het parkeren met de auto in stadscentra afneemt. Dit heeft meerdere
oorzaken:
het consumentenvertrouwen staat op een historisch dieptepunt;
consumenten geven minder geld uit;
aankopen worden steeds vaker via internet gedaan in plaats van in fysieke winkels.
Als gevolg van deze trend zien omliggende gemeenten een daling van parkeerinkomsten tot wel 15%
per jaar. Ook in Hardenberg is sprake van een afname van parkeerduur, maar de daling in
Hardenberg is met 2,2% per jaar niet zo groot als in omliggende gemeenten.
Een trend die nu echt doorzet is dat in Hardenberg steeds meer achter de slagboom wordt
geparkeerd. Dit is een gewenste ontwikkeling, want hierdoor staat er minder ’blik op straat’.
Het betalen van parkeergeld via de mobiele telefoon is in opkomst. Er zijn steeds meer aanbieders
actief op de markt. Dit geeft parkeerders een extra betaalmogelijkheid. De chipknip gaat verdwijnen
en kan per 1 januari 2015 helemaal niet meer gebruikt worden. Momenteel wordt onderzocht welke
betaalmogelijkheid een goede vervanger is voor de chipknip.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 51
Openbaar groen
Het doel is dat de fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, schoon,
heel en veilig zijn. We doen daarvoor het volgende:
Uitvoeren van reguliere verzorgingsmaatregelen, zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen
knippen, om het bestaande verzorgingsbeeld (centrum: A=hoog, overig: B=basis) te handhaven.
Uitvoeren van technische onderhoudsmaatregelen zoals snoeien en uitdunnen van bomen en
beplantingsvakken om het groen in een goede technische staat te houden.
Vervangen en renoveren van groen dat aan het einde van zijn technische levensduur is.
De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene
aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners
groenvoorzieningen in woonwijken van de gemeente overnemen.Gedacht wordt aan het op een
andere wijze inzetten van de WSW, waarbij in tegenstelling tot de afgelopen periode de
contractvorming met Larcom niet meer plaatsvindt op basis van een bestek, maar op basis van
beschikbaar budget. Capaciteit wordt ingehuurd, welke medewerkers rechtstreeks door de BOH
worden aangestuurd. Hiermee wordt verwacht een belangrijk efficiëntievoordeel te behalen. In 2013
is dit middels een pilot in de wijk Baalder beproefd. Deze laat goede resultaten zien.
Voorstellen nieuw beleid
Ombouw N34 tot duurzaam veilige stroomweg
De provincie Overijssel wil in 2015 de N34 ombouwen tot een duurzaam veilige stroomweg. Hiermee
wordt de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg vergroot en neemt de verkeersveiligheid flink
toe. In het ontwerp voor de ombouw is over het gehele traject rekening gehouden met wensen van
de gemeente Hardenberg inzake de verschillende aansluitingen en oversteken.
Investering
De totale investering van de ombouw N34 is geraamd op € 48 miljoen. De bijdrage van gemeente
Hardenberg is € 4,5 miljoen. Dit bedrag dient na gunning, gepland in 2015, te worden overgemaakt
naar de provincie Overijssel.
Duurzaam veiliger maken N377: kruispunt Balkbrug
De N377 tussen Lichtmis en Slagharen wordt in 2014 veiliger gemaakt. Gelijkvloerse oversteken
worden verwijderd, waardoor de verkeersveiligheid verbetert en de bereikbaarheid van diverse
kernen in de gemeente Hardenberg toeneemt.
In het centrum van Balkbrug wordt een flinke verbetering gerealiseerd door de aanleg van een
ongelijkvloerse aansluiting op de plek waar de N377 onder de Ommerweg/Meppelerweg doorgaat, in
plaats van een kruising met een verkeerslichtinstallatie.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 52
Investering
De onderdoorgang N377 in Balkbrug is geraamd op € 12 miljoen. De gemeente Hardenberg draagt
hier € 1,1 miljoen aan bij. Dit is inclusief de bijdrage voor de aanpassing van het fietspad langs de
Industrieweg te Dedemsvaart. Deze bijdrage dient voor 2014 te worden ingepland.
Duurzaam veiliger maken N36 Witte Paal – Wierden
Rijkswaterstaat doet in samenwerking met de Regio Twente onderzoek naar de verkeersveiligheid
van de N36. Met het onderzoek wordt gezocht naar mogelijkheden om de verkeersveiligheid van de
N36 te verhogen. Met name het kruispunt Beerzerweg/N36 (bij Mariënberg) staat bekend als een
gevaarlijk punt en dient verbeterd te worden.
Doortrekken treindienst Almelo naar Hardenberg
De verbinding tussen Zuidoost Drenthe en Twente via Openbaar Vervoer is momenteel slecht. Ook
Hardenberg heeft hierdoor een slechte verbinding met Twente. In het voorjaar van 2013 hebben
Provinciale Staten van Overijssel besloten om de treindienst tussen Hardenberg en Almelo te
verbeteren, waardoor de verbinding tussen Drenthe, Hardenberg en Twente via de trein veel beter
wordt. Hiermee wordt een langgekoesterde wens van de gemeente Hardenberg vervuld.
Investering
De infrastructurele aanpassingen aan het spoor tussen Almelo en Hardenberg zijn geraamd op € 20,4
miljoen. De gemeente Hardenberg draagt, na gunning, € 1 miljoen bij. De gunning is gepland in 2014.
Inrichten buitengebied als 60-kilometerzone
Het buitengebied van de gemeente Hardenberg wordt volgens de principes van ‘duurzaam veilig’
ingericht als 60-kilometerzone. Deze inrichting start in 2014 en neemt naar verwachting enkele jaren
in beslag. Ongeveer een derde deel van het buitengebied is in de afgelopen jaren aangewezen als 60-
kilometergebied. Om een eenduidig wegbeeld te creëren is het aanwijzen van de overige wegen en
gebieden als 60-kilometergebied gewenst. De uitvoering hiervan wordt breed uitgezet, in overleg
met de verenigingen voor Plaatselijk Belang. Ook wordt ingezet op gedragsbeïnvloeding.
Investering en mogelijke subsidies
De kosten voor het uitvoeren van dit project worden geraamd op € 250.000. Dit project komt in
aanmerking voor BDU-subsidietoekenning 2014: 50% van het geraamde bedrag is subsidiabel. De
gemeentelijke bijdrage van € 125.000 wordt binnen het reguliere budget (Groot onderhoud Wegen,
Vanuit Linde (gemeente De Wolden) gaat schoolgaand fietsverkeer naar Dedemsvaart. De provincie
Drenthe en de gemeente De Wolden hebben de wens om tussen deze kernen een vrijliggend
fietspad aan te leggen, om zo het comfort en de veiligheid van de fietser te verbeteren.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 53
Investering en mogelijke subsidies
De kostenraming voor het fietspad tussen Linde en Dedemsvaart voor het deel tussen de
gemeentegrens met De Wolden en Dedemsvaart bedraagt maximaal € 375.000. Ons college
overweegt hier aan mee te werken. Dit project voldoet aan de voorwaarden voor BDU-
subsidietoekenning in 2014 en aanleg in 2014/2015. De BDU bijdrage voor dit project is maximaal
€ 150.000. Voor deze investering is binnen de gemeente Hardenberg nog geen dekking voorhanden.
Fietspad Maatschappijwijk (N48-Balkbrug)
Door het afsluiten van de gelijkvloerse kruising van de Maatschappijwijk met de N48 ontstaat
overlast voor gebruikers die nu dichtbij de op te heffen oversteek wonen. Met name het fietsverkeer
ondervindt grote nadelige effecten van het opheffen van de gelijkvloerse oversteek. Om de fietser in
dit gebied verkeersveiliger te laten deelnemen aan het verkeer is binnen het tunnelproject
afgesproken dat er een fietsverbinding wordt aangelegd tussen de Haar in de gemeente Ommen en
de Maatschappijwijk, parallel aan de N48.
Investering
De aanleg wordt in principe bekostigd vanuit het tunnelproject. Echter, in de begroting van het
project N48 is een relatief laag bedrag meegenomen voor een sobere verharding. Als blijkt dat de
bouwkosten meevallen wordt het verharden van de Maatschappijwijk – overeenkomstig de wensen
van de omwonenden - alsnog uitgevoerd binnen het project.
Beheer en onderhoud
Voor de instandhouding van civieltechnische kunstwerken zullen we in 2014 een (risicogestuurde)
onderhoudsstrategie opstellen. De werkzaamheden worden in eigen beheer uitgevoerd.
Parkeren: Uitbreiden vergunningzone
In de woonwijken rond de vergunningzone neemt de parkeerdruk toe. Deze verhoogde parkeerdruk
is te verklaren doordat parkeren in deze straten gratis is. Bewoners ervaren hinder van geparkeerde
auto’s in de straat. In 2014 wordt overwogen of de vergunningzone uitgebreid zal worden zoals
voorgesteld in de Uitwerking Raamplan Parkeren (2005).
Investering
De kosten van de mogelijke uitbreiding van de vergunningzone zullen worden gedekt binnen de
parkeerexploitatie.
Risico’s
Vanuit het ministerie Infrastructuur & Milieu wordt aandacht gevraagd voor verbetering van de
fietsverkeersveiligheid. Gemeenten worden bij deze aanpak betrokken. Wat de gevolgen zijn
voor de inrichting van fietsinfrastructuur is nu niet bekend. Mogelijk zijn investeringen in
fietsvoorzieningen noodzakelijk om de verkeersveiligheid voor fietsers te verbeteren.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 54
Om het exploitatietekort op het OV te beperken wil de provincie Overijssel haar OV-beleid gaan
wijzigen. De gemeente Hardenberg wil niet dat kwetsbare doelgroepen de dupe worden van een
kwaliteitsverlies in het OV en wil daarom met de provincie in gesprek om de bezuinigingen in het
OV slim uit te voeren
Beheer en onderhoud
Doordat in de komende jaren minder onderhoudsmiddelen beschikbaar zijn, kan
de(beeld)kwaliteit verder afnemen.
Door areaaluitbreiding(N48,N34,N377)nemen de (toekomstige) onderhoudskosten toe
Parkeren
Minder lang en minder vaak parkeren als gevolg van veranderend consumentengedrag leidt tot
lagere parkeeropbrengsten. Vooralsnog leidt dit niet tot parkeerexploitatieproblemen. Het is nu
nog niet inzichtelijk hoe lang deze trend aanhoudt en wat de eventuele gevolgen zijn voor de
parkeeropbrengsten op lange termijn.
Door het verdwijnen van de chipknip vervalt een betaalmogelijkheid. De parkeerder verwacht
echter wel gebruik te kunnen maken van meerdere betaalmogelijkheden, waaronder andere een
veilige, ‘cashless’ betaalmethode. Mogelijk moeten alle betaalautomaten aangepast worden om
een alternatieve betaalmethode mogelijk te maken.
Openbaar groen
De laatste jaren zien we regionaal een opmars van de eikenprocessierups. Tot op heden is zeer
terughoudend opgetreden met bestrijding en ligt het accent op het aanbrengen van
waarschuwingslinten. Mocht deze trend zich in versterkte mate doorzetten, dan zal het vanuit
volksgezondheidsoverwegingen noodzakelijk kunnen blijken om meer middelen op bestrijding in te
zetten. Deze middelen zijn niet begroot.
Bezuinigingen
Openbaar groen
Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” dd. 2 juli 2013 heeft de raad bepaald
dat in 2014 op Openbaar Groen een besparing van € 205.000 gerealiseerd moet worden.
Door het anders organiseren van de inzet WSW op het groenonderhoud wordt verwacht een
efficiëntie-voordeel te behalen. Desalniettemin zal deze bezuiniging ertoe leiden dat in bepaalde
situaties of omstandigheden niet meer kan worden voldaan aan het gewenste kwaliteitsniveau. Meer
dan in het verleden het geval was, zullen budgetgestuurde keuzes moeten worden gemaakt.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 55
Opsomming lasten en baten programmalijn Veiligheid en openbare ruimte
Veiligheid en openbare ruimte Bedragen x € 1.000
REKENING
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Lasten 21.522 20.038 20.037 20.000 19.876 19.791
Baten 4.553 3.016 2.930 2.938 2.947 2.956
Saldo 16.969 17.022 17.107 17.062 16.929 16.835
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
BEGROTING MEERJARENBEGROTING
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 56
Economie
Het opleidingsniveau van de bevolking is relatief laag. Met de teruggang in de landbouw staat de
vitaliteit van het platteland onder druk. Het is daarom nodig dat nieuwe economische dragers
gezocht worden. De lokale en regionale bedrijvigheid is de belangrijkste motor van de
Hardenbergse economie, bedrijvigheid zoals de bouw, de zorg en het toerisme. Minder regelgeving
is belangrijk om ondernemers de ruimte te geven.
Ambities
1. De gemeente Hardenberg scoort in de beleving van ondernemers hoger in het ondernemersklimaat. Ondernemers waarderen de dienstverlening van de gemeente hoger, zoals via de relatiemanagers De samenwerking tussen gemeente en ondernemers is verbeterd.
2. De gemeente heeft voldoende voorraad bedrijventerreinen om de vraag op te vangen. De duurzaamheid en het particulier beheer van bedrijventerreinen nemen toe.
3. De bereikbaarheid van de kernen Hardenberg en Dedemsvaart is vergroot. Binnen 30 minuten kun je met de auto vanaf de stad Hardenberg op de omliggende snelwegen/ A-wegen komen. De treinverbinding Twente-Drenthe rijdt twee x per uur met een goede aansluiting. De digitale bereikbaarheid is verbeterd met breedbandverbindingen.
4. De stad Hardenberg is een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te recreëren en te wonen.
5. Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot stand. Het percentage starters neemt toe.
6. De voorwaarden voor vestiging van nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijven in de zorgsector zijn beter. De werkgelegenheid neemt in de zorgsector sterker toe dan in andere sectoren.
7. De gemeente Hardenberg hoort tot de top van toeristische gemeenten in Overijssel. Het aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, voorzieningen, arrangementen en evenementen is toegenomen en verbeterd, met name gericht op seizoensverbreding en de bovenkant van de markt.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 57
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Economie
Trends en ontwikkelingen
De gemeente Hardenberg (en de regio Noordoost Overijssel) heeft een unieke positie. De bestaande
bedrijven zijn voor het grootste deel ontstaan uit decennia lang aanwezige lokale bedrijvigheid,
gesticht en doorontwikkeld door lokale ondernemers. De afzetmarkt gaat soms ver over de
regiogrenzen, in een toenemend aantal zelfs mondiaal. De groei van de werkgelegenheid die er is
geweest, heeft zich vooral gemanifesteerd in deze bedrijven. Vestiging van grote bedrijven van
buiten de regio is een uitzondering. De gemeente koestert de bestaande ondernemers. De
economische crisis heeft effect op de werkgelegenheid en daarmee de vraag naar
bedrijventerreinen. Evenals met woningbouw is er sprake van vraaguitval.
Om de werkgelegenheid te behouden, te versterken en te verbreden zetten we in 2014 in op:
Actieve communicatie met het bedrijfsleven middels de digitale nieuwsbrief
Actief achterhalen van potentiele kandidaten via desk research en onze intermediaire partners
zoals Oost NV.
Op het gebied van marketing & promotie organiseren van netwerkbijeenkomsten om de
contacten met het bedrijfsleven zo optimaal mogelijk te houden.
Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot
stand en startende bedrijven. De acties die we daarvoor in 2014 ondernemen zijn:
Tegengaan daling van de werkgelegenheid door zoveel mogelijk mensen toe te leiden naar een
baan via een werkgeversgerichte benadering van het dienstbedrijf en continuering van het
ondernemersstartpunt
Anticiperen op nieuwe ontwikkelingen die bijdragen aan een betere afstemming van vraag en
aanbod op de arbeidsmarkt
Bevorderen van samenwerking tussen het bedrijfsleven via onder meer het werkgeversberaad
Bevorderen van innovatie bij het bedrijfsleven door samenwerking in de regio Zwolle en
ondersteuning Kennispoort
Om bedrijven te faciliteren wil onze gemeente voldoende voorraad bedrijventerreinen beschikbaar
hebben om de vraag op te vangen in de kernen Hardenberg en Dedemsvaart.
Om het gemeentelijk deel bedrijvenprogramma te realiseren worden veel acties ondernomen om de
verkoop te stimuleren. De acties zijn gericht op:
relatiebeheer van het bedrijfsleven
het maximaal faciliteren van de klant via accountmanagement en het bedrijvenserviceteam.
Voorwaarden zijn: klantgerichte houding en een zekere mate van flexibiliteit in het
bestemmingsplan.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 58
Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke
vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een
interessante vestigingslocatie. Bij de herijking van programma is besloten met Heemserpoort en
Broeklanden Zuid in Hardenberg en Rollepaal Oost in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer
meer duidelijkheid bestaat over de marktontwikkelingen. De overige terreinen zijn in uitgifte. In
samenhang met de situatie op de woningmarkt wordt er beperkt woon/werkkavels verkocht.
Op basis van de herijking van het bedrijventerreinenprogramma (2013) is voor 2014 de fasering naar
beneden bijgesteld. Deze gaat uit van de verkoop van verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5
ha.
Risico’s
De economische crisis leidt tot minder vraag naar producten en diensten van het bedrijfsleven en
naar bedrijfsterrein. Hierdoor neemt de vraag naar werknemers af en stijgt het aantal
werkzoekenden.
Door een terugtredende overheid, hetgeen samengaat met veranderende wetgeving en een
daling van beschikbaarheid van financiële middelen.
Bezuinigingen
Startersondersteuning (ondernemersstartpunt): structurele bezuiniging vanaf 2016 ad € 45.000.
Recreatie & Toerisme
Trends en ontwikkelingen
Algemeen
Recreatie & toerisme is een belangrijke economische pijler in de gemeente Hardenberg. De
(verblijfs)recreatieve sector is van groot belang voor de lokale economie. Ten opzichte van de totale
werkgelegenheid is het aandeel van de vrijetijdssector in Hardenberg 7,8%. Dit ligt boven het
Overijsselse gemiddelde van 5,8%. Uit de cijfers van het Continue Vakantie Onderzoek (CVO) blijkt
dat in het totale Vechtdal in 2012 509.200 binnenlandse vakanties (incl 146.600 vaste
standplaatsvakanties) zijn doorgebracht. Dat komt in 2012 neer op 3.428.000 overnachtingen in onze
regio. Tijdens deze vakanties is er in totaal voor € 80,2 miljoen besteed in het Vechtdal.
We willen toerisme verder versterken als visitekaartje van de gemeente door:
het uitvoeren van de genoemde doelen in de toeristische agenda zoals opgenomen in
‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, Visienota recreatie en toerisme
gemeente Hardenberg 2012 – 2015.
het versterken van grensoverschrijdende samenwerking en de samenwerking binnen het
Vechtdal.
het faciliteren Informatiepunt en citymarketing
het onderhouden van bedrijvencontacten
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 59
Vechtdal/Reestdal
De gemeente Hardenberg ligt in het Vechtdal en Reestdal. Samen met de andere gemeenten binnen
deze gebieden wordt samengewerkt op het gebied van recreatie en toerisme. Door deze
samenwerking wordt het toeristische product vorm gegeven, dat herkenbaar in het gebied
terugkomt (bijvoorbeeld fiets- en wandelroutes en marketing campagnes).
Daarnaast wordt ook door de gemeente Zwolle, Dalfsen, Ommen en Hardenberg gewerkt aan
regionaal beleid, het Vechtdal Kompas. Dit is in 2013 opgesteld, welke uiterlijk in december 2013 aan
u wordt aangeboden. In dit Vechtdal Kompas zijn de toeristische visies en agenda’s van de
afzonderlijke gemeenten in het Vechtdal op elkaar zijn afgestemd en in onderling verband gebracht.
In de Vrijetijdsagenda Vechtdal, onderdeel van het Vechtdal Kompas, staat wat we in het Vechtdal
gaan doen.
Binnen het programma Ruimte voor de Vecht is de inzet van een Toeristisch GebiedsRegisseur voor
het Vechtdal mogelijk gemaakt. De Vrijetijdsagenda Vechtdal geldt als richtlijn voor de activiteiten
van de toeristisch gebiedsregisseur.
Hardenberg
Daarnaast heeft de gemeente Hardenberg haar eigen beleid. In 2013 is de Stichting Recreatie en
Toerisme opgericht die uitvoering geeft aan de toeristische agenda opgenomen in de gemeentelijke
visie ‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, visienota recreatie en
toerisme gemeente Hardenberg 2012 – 2015’. Deze toeristische agenda is samengesteld door de
belanghebbende partijen op het gebied van recreatie en toerisme en de gemeente Hardenberg. De
gemeente Hardenberg blijft verantwoordelijk voor de overkoepelende zaken zoals het aanbrengen
en onderhouden van toeristische infrastructuur, het vaststellen van ruimtelijke kaders en de
grensoverschrijdende samenwerking bevorderen.
Om de inwoner en bezoeker van Hardenberg te kunnen blijven bedienen van o.a. toeristische
informatie na het sluiten van de VVV eind 2012, is sinds juni 2013 het Informatiepunt Hardenberg
geopend. Op deze locatie kunnen inwoners en bezoekers informatie ontvangen over wonen, werken
en recreëren in de gemeente Hardenberg.
Risico’s
Economische crisis
Bezuinigingen
Verhoging van toeristen- en forensenbelasting (valt onder programma Algemene dekkingsmiddelen:
belastingen en heffingen)
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 60
Overige Cultuur en Recreatie
Trends en ontwikkelingen
Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt gestreefd
naar kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op
deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale
mogelijkheden worden benut. Het primair onderwijs is verantwoordelijk voor de kwaliteit van
cultuureducatie. De gemeente ondersteunt en faciliteert deze ontwikkelingen waarbij gebruik wordt
gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het
landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’.
Vanaf 2009 is in samenwerking met het primair onderwijs ingezet op kwaliteitsverbetering van
cultuureducatie. Dit wordt doorgezet in de komende jaren.
We willen buurtbewoners in staat stellen om in de eigen straat meer speelruimte te creëren dat
kinderen, jeugdigen en hun ouders uitdaagt tot meer bewegen en ontmoeting. De gemeente wil vijf
Kinderstraten per jaar werven (in totaal 10). De projectperiode duurt 2 jaar van januari 2013 t/m
december 2014. Elke Kinderstraat organiseert jaarlijks 4 straatspeeldagen. De activiteit wordt
mogelijk dankzij een provinciale subsidie.
Daarnaast is het doel om te komen tot een publieke media-instelling voor het verzorgen van een
omroepprogramma gericht op lokaal gebonden informatie. Vanwege een faillissement van de lokale
omroep is in 2012 de zendtijdlicentie in de gemeente Hardenberg vrijgekomen. In 2013 zal de
gemeenteraad het Commissariaat van de Media adviseren betreffende een media-instelling die in de
komende 5 jaar gaat fungeren als lokale publieke media-instelling voor de gemeente Hardenberg.
Deze media-instelling ontvangt daartoe jaarlijks een subsidie volgens wettelijke richtlijnen vanuit het
hiervoor opgenomen bedrag in het gemeentefonds.
Bezuinigingen
Op het onderhoud van speeltoestellen wordt in 2014 € 26.000 bezuinigd.
Subsidies vrijwillig sociaal cultureel werk: structurele bezuiniging van € 25.000 vanaf 2014.
Toelichting: Aanpassing en/of beëindiging van een aantal subsidies. Hiervoor is een collegebesluit
nodig.
Plattelandsvernieuwing, kleine kernen en agrarische sector
Trends en ontwikkelingen
De functie van het buitengebied verandert. De landbouw zal een belangrijke functie blijven
behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. Gezocht wordt
naar mogelijkheden om de ontwikkeling van de agrarische sector te verbinden met ontwikkeling van
landschap, recreatie en leefbaarheid.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 61
Per 31 december 2013 loopt het huidige plattelandsontwikkelingsplan van de EU, het
Investeringsbudget voor het Landelijk Gebied van het Rijk (ILG) en het provinciale
meerjarenprogramma voor het landelijk gebied (pMJP) af. Vanaf 2014 gaat een nieuw Europees
programma van start waarin het Europese landbouw en plattelandsbeleid ingrijpend gewijzigd zal
worden. De exacte gevolgen zijn nog niet bekend zodat het niet duidelijk is hoeveel budget er is en
welke projecten hiervoor in aanmerking komen. 2014 is dan ook een jaar waarin nieuwe kaders
ontwikkeld worden.
Gemeente Hardenberg is in 2013 begonnen om zich hier proactief op voor te bereiden.
Ons doel is de kwaliteiten te versterken via samenwerking en het compensatiebeginsel. In het kader
van het project “Landbouw, een sector van betekenis” wordt samen met relevante partners verkend
hoe optimaal van het nieuwe Europees programma gebruik kan worden gemaakt. Mogelijkheden
zijn bijvoorbeeld het nieuwe programma voor plattelandsontwikkeling POP 3, de “vergroening” van
het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de vorming van gebiedscollectieven voor
agrarisch natuurbeheer. De beschikbare middelen zullen worden ingezet om acties vanuit het project
“Landbouw, een sector van betekenis” uit te voeren met in achtneming van het
Landbouwontwikkelingsplan (LOP) en de nota “Landbouw, een sector van betekenis”
Opsomming lasten en baten programmalijn Economie
Economie Bedragen x € 1.000
REKENING
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Lasten 2.913 1.855 1.722 1.722 1.722 1.721
Baten 951 511 504 491 475 449
Saldo 1.962 1.344 1.218 1.231 1.247 1.272
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
BEGROTING MEERJARENBEGROTING
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 62
Groene ruimte
De functie van het buitengebied verandert. Deze verandering heeft te maken met de teruglopende
rol van de landbouw, maar ook met andere behoeftes van mensen. Inwoners, bezoekers en
toeristen zijn graag in de groene ruimte. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden
in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de
kwaliteit van de openbare groene ruimte behouden en verbeteren.
Ambities
1. In onze natuurgebieden (voorbeelden zijn het Reestdal, het Colenbrandersbos en het Vechtdal) blijft de biodiversiteit behouden en wordt zo mogelijk verbeterd.
2. Meer wandelaars en fietsers doorkruisen de groene ruimte.
3. Op de Vecht varen meer bootjes.
4. We wijzen vier gebieden aan als landbouwontwikkelingsgebied, namelijk Westerhuizingerveld, het gebied tussen N377 en N34, SlagharenOost/De Krim, Bergentheim-zuid. Deze gebieden zijn het meest geschikt voor landbouw. In de visienota buitengebied benoemen we de gewenste kwaliteiten in gebieden en vertalen dit naar het bestemmingsplan buitengebied. Bij ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingen houden we rekening met het behoud van de stilte, het donker en de ruimte.
5. Het aantal functies (zoals bedrijven en woningen) in vrijkomende agrarische gebouwen neemt toe.
6. Kwaliteiten versterken we via samenwerking en het compensatiebeginsel
7. Via een monitor biodiversiteit behouden we de maatschappelijke aandacht voor biodiversiteit.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Ruimte voor de Vecht/Recreatie en toerisme
Trends en ontwikkelingen
Ons doel is dat meer wandelaars en fietsers de groene ruimte doorkruisen. Daarvoor versterken we
van de beleefbaarheid van de bestaande routestructuren. Ook willen we bereiken dat op de Vecht
meer bootjes varen.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 63
In 2014 gaan we daarvoor het volgende doen:
Verbeteren van de infrastructuur op de Vecht onder meer via Ruimte voor de Vecht
(aanlegsteigers, passeerbaar maken van stuwen in de Vecht)
Grensoverschrijdende samenwerking verbeteren, inclusief het samenstellen van
grensoverschrijdende arrangementen.
Samen met de provincie en de andere partners is in het kader van ‘Ruimte voor de Vecht’ een
regionale voorkeursvariant opgesteld. Eind 2011 hebben Provinciale Staten ingestemd met het
investeringsbesluit Ruimte voor de Vecht. Daarmee kan de Regionale Voorkeursvariant ook
uitgevoerd worden. Het Vechtpark Hardenberg maakt onderdeel uit van Ruimte voor de Vecht
en de Regionale Voorkeursvariant. Dit project wordt ontwikkeld samen met Waterschap Velt en
Vecht. Eind 2011 is na de realisatie van de Haven in 2009 het eerste deelgebied, Monding Oude
Radewijkerbeek, van het Vechtpark opgeleverd. Eind 2013 wordt het volgende deelgebied,
Monding Molengoot, opgeleverd. Er is gestart met de voorbereiding van het deelgebied Centrum
Uiterwaard. Het ontwerpproces zal op dezelfde wijze vorm gegeven worden zoals gebeurd is bij
het deelgebied Monding Molengoot. De uitvoering van de herinrichting start mogelijk nog in
2014. Deze projecten worden (financieel) ondersteund vanuit Ruimte voor de Vecht.
In het deelgebied Centrum Uiterwaard van het Vechtpark willen we de volgende doelen behalen.
Hardenberg is zowel op provinciaal als op landelijk niveau koploper in de ontwikkeling van een
energieaanpak voor de bestaande woningvoorraad en is daarom gevraagd deel te nemen aan het
landelijk themateam voor de gebouwde omgeving en een Europees kennisnetwerk op dit terrein.
Uit een overzicht van de provincie blijkt dat Hardenberg op de eerste en tweede plaats staat bij
respectievelijk duurzaamheidslening en premieregeling. Wanneer echter wordt gekeken naar het
effect van de gerealiseerde maatregelen is duidelijk dat er nog veel moet gebeuren voordat
Hardenberg energieneutraal is.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 66
Om op termijn energieneutraal te kunnen worden moet de focus binnen Duurzaam Hardenberg van
energiebesparing worden verbreed naar de productie van duurzame energie. Energiebesparing is
echter blijvend belangrijk vanuit het oogpunt van woonlastenbeheersing, economisch potentieel en
sociale activatie en -acceptatie van duurzame energieopwekking.
Omdat energiebesparing slechts een deel van de oplossing is bij het realiseren van een
energieneutraal Hardenberg is de ontwikkeling van duurzame energieprojecten van groot belang. Er
wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor lokale duurzame energieproductie, waarbij
een deel van de opbrengst in het betreffende gebied kan worden ingezet voor lokale voorzieningen.
Hieraan wordt nader invulling gegeven door het identificeren van kansrijke (participatie)modellen,
waarbij burgers, lokale belanghebbenden en/of gemeente meeprofiteren van de opbrengsten uit de
lokale duurzame energieopwekking én het uitwerken van business-cases voor energiecoöperaties.
Gemeentelijk vastgoed
De afgelopen jaren zijn op natuurlijke momenten (bijvoorbeeld bij nieuwbouw of renovatie) een
aantal grote projecten uitgevoerd. Mede aan de hand van de in 2013 uitgevoerde herinspectie van
de gemeentelijke gebouwen loont het naar verwachting om de hele vastgoedportefeuille door te
lichten, het besparingspotentieel inzichtelijk te maken en in combinatie met reguliere
onderhoudswerkzaamheden te realiseren.
In 2014 worden de voorbereidingen voor een nieuwe aanbesteding voor de inkoop van gas en
elektra opgestart. De ingangsdatum is 1 januari 2015. Bij de aanbesteding wordt wederom
samengewerkt met meerdere gemeenten.
Energiebeheer
Medio 2013 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden voor optimalisering van het monitoren
van het energieverbruik in de gemeentelijke gebouwen. Eind 2013 tot begin 2014 concrete
maatregelen getroffen waarmee energieverbruiken efficiënter gemeten, gemonitord en
geanalyseerd kunnen worden. Concreet zijn in 2014 de huidige meters vervangen door zogenaamde
slimme meters. Ook is het besparingspotentieel inzichtelijk gemaakt en is zoveel mogelijk tot
uitvoering over gegaan. Doelstelling is om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte
van het gebruik eind 2013. Bij de uitrol wordt niet alleen naar de technische mogelijkheden gekeken
maar worden gebruikers van gemeentelijke gebouwen intensief betrokken. Hierbij wordt naast
inzicht en voorlichting ook gedacht aan introductie van financiële prikkels (zoals bijvoorbeeld een
bonus/malus systeem).
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 67
Voorstellen nieuw beleid
Energiebeheer
Wat willen we bereiken? Besparing van 10% van de energie in 2015 ten opzicht van het niveau eind 2013.
Wat gaan we ervoor doen? Wij introduceren technische maatregelen die het inzicht in het verbruik vergroten en direct een
besparing opleveren of direct lokaal energie opwekken. Daarnaast betrekken we de gebruikers
van de gemeentelijke gebouwen en introduceren prikkels om zo bewust mogelijk om te gaan met
het energieverbruik.
Wat gaat het kosten? Eventuele investeringen die noodzakelijk zijn om dit besparingspotentieel te realiseren zullen een
afzonderlijk voorstel met dekking voorgelegd
Bezuinigingen
Vanaf 2015 wordt het budget Landschapsontwikkeling (natuurbeheer) ad € 35.000 op gehefen. Dat
wil zeggen geen gemeentelijke bijdrage in onderhoud van particuliere landschapselementen.
Opsomming lasten en baten programmalijn Groene Ruimte
Groene ruimte Bedragen x € 1.000
REKENING
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Lasten 6.914 3.880 4.032 4.031 4.030 4.024
Baten 3.265 350 367 370 374 378
Saldo 3.649 3.530 3.665 3.661 3.656 3.646
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
BEGROTING MEERJARENBEGROTING
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 68
Externe oriëntatie
In de vorige programmalijnen staat steeds welke rol de gemeente heeft om doelstellingen te
bereiken. Wat overal terugkomt is, dat de gemeente een beperkte rol heeft. De markt, inwoners
en instellingen zijn de belangrijkste partijen in de maatschappelijke ontwikkelingen.
Ambities
1. De gemeente Hardenberg stijgt fors op de lijst van beste digitale dienstverlenende gemeenten van Nederland. Klantgerichtheid en mensgerichtheid zijn hierbij de belangrijke waarden.
2. Inwoners en ondernemers zijn trots op gemeente en stad Hardenberg en zijn daarmee de beste ambassadeurs. Dat wat de gemeente Hardenberg te bieden heeft en wat er gebeurt heeft binnen 5-7 jaar een grotere bekendheid onder (potentiële) bezoekers, bewoners, bedrijven en strategische partners. De naam Hardenberg heeft een spontane bekendheid en roept positieve associaties op, waardoor mensen in concreet gedrag vaker voor de gemeente Hardenberg kiezen.
3. Participatietrajecten op gebied van beleidsvoorbereiding, -bepaling, -uitvoering en -evaluatie leiden tot een betere inhoud, een groter draagvlak en tot een groter vertrouwen. Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn tevreden over hoe ze betrokken worden bij trajecten. De gemeente laat beter zien wat ze voor inwoners, bedrijven en andere doelgroepen doet.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Gemeente-eigendommen, niet voor de openbare dienst bestemd
Trends en ontwikkelingen
Toenemende dynamiek vraagt om een meer integrale benadering van ons vastgoedbezit en -gebruik.
In samenspraak met eindgebruikers (huurders), natuurlijke partners en gemeenten, is het
gezamenlijk optrekken en integraal afstemmen van essentieel belang geworden. De verwachting is
dat dit aspect de komende jaren alleen maar toe zal nemen. Het aanhalen van
samenwerkingsverbanden zal van wezenlijk belang worden.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 69
Om dit te borgen zullen lange termijnhuisvestingsplannen worden opgesteld die een doorkijk geven
naar de ontwikkelingen op middellange termijn en die voorzien zijn van de nodige flexibiliteit als de
praktijk dit vraagt om goed in te kunnen spelen op veranderende actualiteit.
Voorstellen nieuw beleid
Uiteindelijk willen we komen tot een strategische inzet van ons vastgoed. Daarvoor voeren we in
2014 het volgende uit:
Met de herinspectie van de gebouwen conform een nieuwe systematiek in 2013 is het mogelijk
om het onderhoudsniveau (en de daarbij behorende kosten) te differentiëren naar gewenste
uitstraling en gebruik. In 2014 zal hiervoor een scenariostudie worden gemaakt waarbij de
ontwikkeling van de onderhoudsreserves op middellange termijn inzichtelijk worden gemaakt.
Maatschappelijk Domein en haar partners uit het maatschappelijk veld, zijn intensieve gebruikers
van het gemeentelijk vastgoed. Goede samenwerking is essentieel om de opgaven (zoals
decentralisatie, financiële opgaven en terugtredende overheid) voor de komende jaren goed op
te kunnen lossen. Hiervoor zullen gezamenlijk in 2014 lange termijnhuisvestingplannen worden
opgesteld en vastgelegd in de Nota Vastgoedmanagement 2014-2018.
In het LOC is afgelopen jaar sprake geweest van toenemende leegstand. Daarnaast staan de
huurprijzen door concurrentie uit de markt, onder druk. Door toename van het gebruik van het
Alfa-college en het inzetten van de ruimten in het LOC voor het gezamenlijk huisvesten van
organisaties die sterk met de gemeente zijn verbonden, is dreigende leegstand te voorkomen.
Hiervoor zal een Huisvestingsplan voor het LOC eind 2013 worden gepresenteerd. Na
besluitvorming zal in 2014 de plannen geeffectueerd worden.
Daarnaast streven we een verduurzaming van ons vastgoed na. Naast het verduurzamen van ons
vastgoed (bijvoorbeeld door duurzame materialen te gebruiken, gebouwen extra goed te isoleren en
gebruik te maken van lokale energieopwekking) zijn er mogelijkheden om ook de gebruikers te
bewegen om bewuster om te gaan met energie, bijvoorbeeld door het introduceren van financiële
prikkels. Hiervoor zullen al onze gebouwen voorzien worden van slimme meters en zullen wij in
samenspraak met onze huurders en partners streven naar een duurzamer gebruik van onze
gebouwen. Het is de doelstelling om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte van
het gebruik eind 2013. De investeringen die hiervoor noodzakelijk zijn, zullen worden bekostigd uit
de te realiseren besparing. Eind 2013 zal een Plan van Aanpak worden gepresenteerd zodat in 2014
kan worden gestart met deze besparingen.
Cateringkosten LOC
Trends en ontwikkelingen
In een memo van 13 januari 2013 zijn college en raad geïnformeerd over de cateringkosten in het
LOC. In dit document zijn suggesties gedaan om te komen tot kostenreductie zoals verwijderen
automaten publieksruimtes en het in rekening brengen bij huurders. De automaten zijn inmiddels
buiten gebruik gesteld. Afgesproken is dat de huurders zelf koffie bestellen bij de stichting LOC.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 70
Voor zover deze kosten niet voor rekening van de gemeente (in de rol van verhuurder) komen
worden deze rechtstreeks bij de gebruiker in rekening gebracht. Dit geldt eveneens voor de kosten
die betrekking hebben op de afname van consumpties (koffie en thee) in het Grand café en de
personeelskamer. Deze maatregelen zijn binnen de geldende afspraken het maximaal haalbare.
Hiermee is het tekort in twee jaar tijd teruggebracht van € 65.000 naar € 45.000. Meer besparingen
worden op dit moment niet mogelijk geacht. Het resterende tekort op de cateringkosten van
€ 45.000 betreft de afname van koffie en thee door het gemeentelijk personeel in het LOC. Deze
kosten zijn reëel en in verhouding tot het verbruik binnen de gemeentehuizen, waar eveneens sprake
van een tekort op de cateringkosten. Een voorstel tot ombuiging van het tekort binnen de
gemeentehuizen zal ingediend worden inclusief de catering van het LOC.
Dienstverlening
Trends en ontwikkelingen
Wij streven een continue verbetering na van de kwaliteit van onze klantcontacten. Dit doen we in
2014 met het volgende:
Ieder kwartaal extern communiceren over de behaalde resultaten ten opzichte van de
doelstelling zoals verwoord in het voor de dienstverlening ontwikkelde kwaliteitshandvest en te
verwachten ontwikkelingen
Het niveau van dienstverlening wordt continu gemeten bij de klanten. De waardering voor de
klantgerichtheid moet minimaal op 7,5 op een schaal van tien zitten
Doorontwikkeling Publieksdienst naar fase 4 van Antwoord
In 2014 moeten twee verkiezingen worden georganiseerd. In maart de
gemeenteraadsverkiezingen, in mei de Europese verkiezingen
Verdere ontwikkeling KCC van de bestuursdienst
Opstarten verkoopteam voor de kavelverkoop
Verder ontwikkelen van het Dienstenbedrijf
Informatiepunt regio Hardenberg, gedempte haven 6, is het punt waar ook inwoners en
bedrijven informatie kunnen krijgen over wonen en werken
Inzetten van het klantenpanel
Opkomst bevorderende activiteiten ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen
De regiomarketingcampagne die bijdraagt aan de tevredenheid/trots van inwoners, bedrijven en
verenigingen of instellingen
Het bijhouden van de manier waarop de gemeente Hardenberg wordt besproken op sociale
media en indien nodig reageren. Het plaatsen van berichten via Twitter, Facebook en YouTube
Specifiek om de fysieke dienstverlening Dedemsvaart te verbeteren wordt in 2014 het servicepunt
van de Bestuursdienst in Dedemsvaart ondergebracht in het Multifunctioneel Centrum in
Dedemsvaart. Hiermee wordt samenwerking met andere partijen zoals De Stuw bevorderd. Het is
dan een duurzaam en volwaardig servicepunt van de Publieksdienst.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 71
De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken en het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten
hebben het Hostmanship-concept omarmd als een nuttige bijdrage aan de uitvoering van de opgave
waar gemeenten voor staan. Hostmanship is ‘de kunst mensen het gevoel te geven dat ze welkom
zijn’. Het moet ‘in de genen’ komen van alle medewerkers. In 2013 is geïnvesteerd in een
hostmanship-training voor alle medewerkers van de Publieksdienst met als doel het ontwikkelen van
een cultuur waarin Hostmanship-gedrag een vanzelfsprekendheid is. In 2014 wordt dit verder
getrokken.
Vanaf 2015 moeten gemeenten ook de waterschapsverkiezingen organiseren. In 2014 starten
voorbereidingen hiervoor zoals training en opleiding. Voor gemeente Hardenberg betreft dit twee
waterschappen en dus ook twee verkiezingen. Voor deze verkiezingen komt financiële compensatie.
Dit heeft derhalve vanaf 2014 invloed op zowel de inkomsten als de uitgaven.
Er staat een verlenging van de geldigheidsduur van reisdocumenten aan te komen. Dit betreft zowel
de paspoorten als de ID-kaarten. De exacte invoeringsdatum is nog niet bekend, maar wordt begin
2014 verwacht. Hierdoor zal een golfbeweging in aantallen aanvragen op gang komen. Gelijktijdig
met deze wetswijziging wordt verwacht dat de mogelijkheid tot het heffen van vermissingsleges
vervalt en dat het opnemen van vingerafdrukken bij ID-kaarten vervalt.
Ook de digitale dienstverlening willen we verder verbeteren. Daarvoor wordt in 2014
- het digitale kanaal verstevigd en worden de mogelijkheden voor digitale klantcontacten
uitgebreid.
- Het aantal producten dat digitaal kan worden afgehandeld wordt vergroot.
Bij minimaal 70% van de balieafspraken waarbij de klant het product ook digitaal kan aanvragen
vindt pre-contact plaats om de klant te informeren, en indien mogelijk te verleiden, naar de digitale
mogelijkheden. Hiermee bereiken we dat in 50% van de pre-contact momenten de klant
daadwerkelijk de digitale mogelijkheden benut.
Voorstellen nieuw beleid
VIND
Als Dimpact-gemeente hebben wij toegang tot het ‘VIND-pakket’ door een overeenkomst tussen
alle Dimpact gemeenten, Sdu Uitgevers en Atos. Het VIND-pakket bestaat uit:
- VIND Producten en Diensten: de productencatalogus voor gemeenten met daarin meer dan 400
beschrijvingen van producten en diensten.
- VIND Antwoord: de volledige Sdu-set van meer dan 2000 vraag-antwoordcombinaties (VAC’s)
over gemeentelijke dienstverlening gebaseerd onder meer op VIND Producten en Diensten.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 72
Door VIND te implementeren hebben we altijd actuele gegevens, op het juiste moment
beschikbaar, in de juiste systemen en voor lage beheerkosten. Daarmee vergroten we de
klantgerichtheid, vergemakkelijken en verbeteren we onze dienstverlening en hebben grip op onze
informatiehuishouding. Een kwaliteitsslag voor de organisatie. De kosten hiervoor voor gemeente
Hardenberg zijn jaarlijks € 20.970.
Vorming, training en opleiding Hostmanship / ECCS
In het kader van de doorontwikkeling van het KCC en om te voldoen aan ECCS (een NEN-norm voor
contact centra: de European Contact Center Standard) zijn extra incidentele middelen nodig. Wij
stellen u voor om hiervoor incidenteel in 2014 € 7.600 beschikbaar te stellen. Bij de 1e
Bestuursrapportage 2013 zijn deze ontwikkelingen in gang gezet door voor 2013 middelen
beschikbaar te stellen. De gevraagde bijdrage 2014 is nodig om dit verder uit te werken en te
bestendigen.
Beide voorstellen worden met het dagelijks bestuur van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg
afgestemd.
Risico’s
Er is een spanningsveld tussen het niveau van dienstverlening, de ambities voor wat betreft de
dienstverlening en de bezuinigingsopdracht waar we voor staan. We moeten anders omgaan met de
dienstverlening willen we het met 10% minder menskracht kunnen uitvoeren. Het tempo van
digitaliseren en het tempo van de invoering van de Basis Registratie Personen is onder andere
bepalend voor het efficiënter kunnen werken.
Bezuinigingen
Er moet efficiënter omgegaan worden met de middelen. Dat betekent betere afstemming van de
capaciteit op het werkaanbod. Dit wordt bereikt door onder andere meer te werken op afspraak, en
minder uren beschikbaar te zijn voor open inloop.
Legesinkomsten rijbewijzen
In 1986 is een wijziging doorgevoerd in de geldigheidsduur van rijbewijzen. Deze is toen verlengd van
5 naar 10 jaar. Hiermee zijn fluctuaties in de afgifte ontstaan met een tijdspanne van 10 jaar.
Gedurende de periode 2011 t/m 2015 worden er minder rijbewijzen uitgegeven. De volgende
periode van 5 jaar (vanaf 2016) worden er weer meer rijbewijzen uitgegeven. Er is sprake van
structureel lagere inkomsten van € 50.000 vanuit de verwachting dat het aantal aanvragen vanaf
2016 iets zal stijgen. In de eerste decennia zal dit effect meer pieken en dalen kennen dan daarna
(vlakt langzaam af). Onder andere deze wetswijziging maakt dat de afdeling Dienstverlening, en
daarmee ook de Publieksdienst, in de afgelopen jaren al heeft bezuinigd op capaciteit.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 73
Leges reisdocumenten
Door het Rijk zijn prijsverlagingen doorgevoerd, die in de ramingen moeten worden verwerkt. Dit
betekent lagere inkomsten voor de gemeenten. Het betreft een bedrag van circa € 11.000. Daarnaast
is gebleken dat op basis van de huidige verhouding in de afgifte tussen paspoorten en ID-kaarten de
begroting aangepast zou moeten worden in die zin dat het bedrag dat moet worden afgedragen aan
het Rijk opwaarts moet worden bijgesteld. Het betreft een ophoging van € 9.000. Er is daarmee
sprake van een totaal structureel nadeel van € 20.000.
Overige ontwikkelingen
Verdere professionalisering / verzakelijking relatie gemeente – bestuursdienst Ommen-
Hardenberg;
De transities binnen het sociaal domein zullen veel investeringen in externe communicatie
vragen;
Samenwerking met andere (regionale) partijen (m.n. Regio Zwolle).
Opsomming lasten en baten programmalijn Externe Oriëntatie
Externe orientatie Bedragen x € 1.000
REKENING
2012 2013 2014 2015 2016 2017
Lasten 13.438 42.828 44.260 42.287 41.337 41.159
Baten 77.941 36.773 38.209 38.227 38.247 38.266
Saldo 64.503- 6.055 6.051 4.060 3.090 2.893
INCIDENTELE LASTEN
Training Hostmanship 8
BGT-wetgeving 28
Frictiekosten nieuw 610 1.735 1.735
BEGROTING MEERJARENBEGROTING
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 74
Overzicht van lasten en baten van de programma’s
Onderstaand wordt een samenvattend overzicht van de baten en lasten van de programma’s
gegeven, zoals genoemd in het programmaplan. Voor de goede orde wordt hierbij opgemerkt dat dit
de bedragen zijn, zoals opgenomen in de primitieve begroting.
Voorgesteld wordt om onderstaande bedragen voor de lasten en baten vast te stellen.
Bedragen x € 1.000
omschrijving Lasten
baten saldo
Voorzieningen 18.831 3.034 15.797
Wonen 27.602 24.630 2.972
Kwetsbare groepen 44.378 23.004 21.374
Veiligheid en openbare ruimte 20.037 2.930 17.107
Economie 1.722 504 1.218
Groene ruimte 4.032 367 3.665
Externe oriëntatie 44.260 38.209 6.051
Totaal van de programma's 160.862 92.678 68.184
INCIDENTELE LASTEN 1.035 1.035
Algemene dekkingsmiddelen 70.171 70.171-
Onvoorzien 1.188 1.188
Saldo voor bestemming 163.085 162.549 236
Mutaties in reserves 1.817 2.390 573-
Saldo na bestemming 164.902 165.239 337-
Het voordelig begrotingssaldo 2014 ad €337.000 wordt toegevoegd aan de algemene reserve.
Ingevolge de richtlijnen van de BBV dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het resultaat
voor bestemming en het resultaat na bestemming. Het geraamde resultaat voor bestemming is het
totaal van de raming van baten en lasten van de programma's en de raming wegens algemene
dekkingsmiddelen en onvoorzien. Vervolgens wordt zichtbaar gemaakt welk bedrag wordt
onttrokken c.q. wordt toegevoegd aan de reserves.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 75
ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN
RESERVES
Algemene dekkingsmiddelen
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze inkomsten en van de overige algemene dekkingsmiddelen. Vervolgens wordt een korte toelichting gegeven bij een aantal inkomsten. Bedragen x € 1.000
De raming is gebaseerd op informatie uit de meicirculaire 2013. Op de gevolgen van de septembercirculaire (bekend na Prinsjesdag) zullen wij ingaan in ons voorstel tot 1e begrotingswijziging 2014. De uitkomst van de meicirculaire valt voor de begroting 2014 € 1.436.000 voordeliger uit ten opzichte van de begroting 2013 en bestaat uit de volgende onderdelen:
Resteert een voordeel van € 1.453.000 voor de begroting 2014.
Accres
Het nominaal accres over 2014 bedraagt 5,95% en bestaat uit een prijsontwikkeling van 1,60% en reëel accres van 4,28%. Het nominaal accres voor de jaren 2015 tot en met 2017 bedragen respectievelijk 0,09%, 0,87% en 0,54%.
Belastingopbrengsten
In tegenstelling tot bijvoorbeeld leges, rioolrecht en afvalstoffenheffing zijn deze inkomsten niet geoormerkt. Op basis van het kohier 2013, een geraamde areaaluitbreiding in 2013 en inkomstenverhoging in het kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017 komt de OZB € 644.000 hoger uit dan de raming in 2013 en bestaat uit een inflatoire stijging van 2% (€ 184.000), een accres/leegstand (- € 90.000) en een bezuiniging van € 550.000. Ter uitvoering van de motie van de raad over de nieuwe waarderingsmethode niet-woningen, ingediend tijdens de raadsvergadering van 11 juni 2013, zijn de tarieven van eigenaar/gebruiker niet woningen met –afgerond- 3% naar beneden bijgesteld. Om het verlies van € 137.000 te compenseren zijn de tarieven van eigenaar woningen met –afgerond – 3% verhoogd, zodat het geheel voor de begroting budgettair neutraal verloopt. Bij de opbrengst OZB voor de jaren 2015 tot en met 2017 is, naast areaaluitbreiding en inkomstenverhoging in het kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017, uitgegaan van een jaarlijkse trendmatige verhoging van 1%. Voor een verdere toelichting op deze baten verwijzen wij naar de (verplichte) paragraaf "lokale heffingen".
Bespaarde rente
De bespaarde rente wordt berekend over de verwachte stand van de reserves en voorzieningen per 1 januari van ruim € 76 miljoen. Hierbij wordt een rekenrente van 4% gehanteerd. Bij de bespaarde rente voor de jaren 2015 tot en met 2017 is uitgegaan van een jaarlijkse afname van de reserves van € 3,2 miljoen.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 77
Dividend
De verwachte dividenduitkering bedraagt € 3.020.000 en is als volgt gespecificeerd:
Instelling Aandeel in het kapitaal
aantal aandelen dividend
BNG 0,12% 64.935 85.000
Enexis 0,06% 96.993 50.000
Wadinko 5,69% 136 68.000
Attero 0,06% 96.993 5.000
ROVA 11,60% 816 350.000
Cogas 12,77% 650 1.300.000
Rendo 5,75% 57 400.000
Vitens 1,10% 63.007 160.000
CV-LOC 53,27% 602.000
Totaal 3.020.000
Het tijdelijke “extra” dividend van Cogas, groot € 390.000, vervalt, conform de huidige afspraken, in 2015.
Onvoorzien
In de begroting zijn stelposten opgenomen die in de loop van het begrotingsjaar via een begrotingswijzing functioneel verwerkt zullen worden. Stelposten die dit jaar niet worden ingevuld kunnen incidenteel worden ingezet. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze stelposten. De meeste stelposten spreken voor zich. Bedragen x € 1.000
Hieronder wordt aangegeven voor welke bedragen in 2014 aan welke reserves worden onttrokken of toegevoegd. Onttrekking: Reserve: - Saldo exploitatie betaald parkeren € 449.000 - Dekking kapitaallasten " 978.000 - Saldo exploitatie afvalstoffenheffing “ 780.000 - Saldo exploitatie riolering " 180.000 - Diverse met mutatie < € 75.000 “ 3.000 € 2.390.000 Toevoeging: Reserve: - Nieuwe investeringen, (rente)toevoeging € 316.000 - Onderwijshuisvesting “ 278.000 - Onderhoud gebouwen " 550.000 - saldo exploitatie riolering “ 554.000 - Diverse met mutatie < € 75.000 " 119.000 € 1.817.000
In deze bedragen zijn nog niet verwerkt de toevoeging van het begrotingsresultaat 2014 aan de
algemene reserve (ad € 337.000) en de onttrekking aan deze reserve ad € 990.000 ten behoeve van
de bijdrage aan de bestuursdienst voor frictiekosten (oud).
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 79
7.2 Meerjarenperspectief
Het meerjarenperspectief voor de jaren 2015, 2016 en 2017 presenteren wij op basis van de primitieve begroting 2014. Bij de doorrekening van dit perspectief is uitgegaan van de volgende aannames.
Een jaarlijkse toename van het aantal inwoners van 150; Een jaarlijkse toename van het aantal woningen van 100; Een trendmatige stijging op belastingen en tarieven van 1%; Een prijsstijging van 1% per jaar; Een loonkostenstijging van 1% per jaar; Het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijving en rente hebben wij gereserveerd voor
dekking van de vervangingsinvesteringen; Jaarlijkse afname reserves met € 3 miljoen met als gevolg dat er jaarlijks € 129.000 minder
als bespaarde rente kan worden ingezet als algemeen dekkingsmiddel; Het onderhoudsbudget voor wegen, verlichting en plantsoenen is jaarlijks verhoogd met een
normbedrag per woning voor gebiedsuitbreiding. Voor onvoorziene uitgaven is een jaarlijks bedrag opgenomen van € 76.000; Voor de berekening van de algemene uitkering is rekening gehouden met de informatie uit
de meicirculaire 2013; De volledige verwerking van het bezuinigingsprogramma 2014-2017.
De ontwikkeling van het structurele begrotingssaldo in het meerjarenperspectief is, met inachtneming van het bovenstaande, als volgt (bedragen x € 1.000):
Betrokkenen Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.
Bestuurlijk belang 1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava
Programma Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende
aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter
verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE
bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de
verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een
aparte bankrekening zal worden aangehouden.
De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze
claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld.
Begrote dividenduitkering
2014
€ 0
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Geen bijzonderheden.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 112
Grondbeleid
In maart 2013 is in de Crisisupdate Grondbedrijf besloten tot bijstelling van de programmering
woningbouw en bedrijventerreinuitgifte. Deze bijstelling van de programmering, gecombineerd met
de afwaardering van gronden die niet binnen 10 jaar in ontwikkeling zullen worden gebracht, heeft
tot gevolg dat er voor € 21,6 miljoen benodigd is als aanvullende voorzieningen ten behoeve van het
grondbedrijf. Bestaande uit een afwaardering van € 17,6 miljoen op gronden en een daling van het
resultaat door het herijken van de programmering van € 4,0 miljoen.
Als gevolg van de stelselwijziging en de herprogrammering voorkomende uit de Crisisupdate 2012,
zijn de grondexploitaties ingrijpend gewijzigd. In de Nota Grondexploitatie 2013, die u gelijk met deze
begroting is aangeboden, is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van zaken van
alle grondexploitaties, voorzieningen en de Algemene Reserve Grondbedrijf.
Verkopen 2013 & 2014
Woningbouw
De crisis heeft ertoe geleid dat er een verschil is ontstaan tussen de verwachte vraag en het
Hardenbergse woningbouwprogramma. In absolute aantallen is het programma begin 2013 daarom
aangepast. De aanpassing is vertaald naar de individuele projecten. De afname van het aantal
woningbouwtransacties ligt op een laag peil en dit geldt ook voor het daadwerkelijk aantal verkochte
kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse voor nieuwbouw. Ondanks het
ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de stap tot aankoop van een kavel
nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid ontbreekt. In de meeste situaties is de
verkoop van de bestaande woning bepalend voor de aankoop van een kavel. Voor een aantal kernen
geldt dat de geprogrammeerde aantallen waarschijnlijk niet gehaald zullen worden.
Voor het Centrumplan Dedemsvaart stond voor 2013 een uitgifte van 37 woningen
geprogrammeerd. Op verzoek van en na overleg met de ontwikkelaar zal deze afname in 2014
plaatsvinden.
Op basis van gemaakte bouwclaimafspraken zijn in totaal 107 kavels aangeboden. Daarvan zijn er 88
aangeboden aan aannemers en 19 aan woningbouwcorporatie(s).
Deze kavels zijn op basis van de historisch gesloten contracten aangeboden. In de loop van 2013
komt er meer duidelijkheid over de nakoming van de gemaakte contract afspraken.
Voor 2014 wordt uitgegaan van de verkoop van 46 kavels ten behoeve van de woningbouw. Op basis
van hetgeen is aangeboden kan dit aantal gerealiseerd worden.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 113
Bedrijventerrein
Bij de herijking van het programma is besloten met Heemserpoort in Hardenberg en Rollepaal Oost
in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer meer duidelijkheid bestaat over de
marktontwikkelingen. De overige terreinen zoals Broeklanden, Broeklanden de Kop, Haardijk I&II,
Katingerveld, Moeshoek en de Steenmaat zijn in uitgifte. In samenhang met de situatie op de
woningmarkt worden er beperkt woon/werkkavels verkocht. Voor wat betreft de uitgifte van kavels
op bedrijventerrein Katingerveld wordt gewerkt met het cash-flowprincipe, waarbij de kosten zoveel
mogelijkheid worden afgestemd op de opbrengsten.
Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke
vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een
interessante vestigingslocatie. Dit blijkt ook uit een aantal geïnteresseerde kandidaten voor de
afname van grote percelen.
Voor 2014 is de fasering naar beneden bijgesteld. De fasering voor 2014 gaat uit van de verkoop van
verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5 ha.
Bestaand onroerend goed
In 2013 zijn enkele bestaande woningen verkocht. In 2014 zal de verkoop verder worden
gecontinueerd en zal nog intensiever worden ingezet op de verkoop van overige opstallen.
Grondprijzen
Woningbouw
De grondprijzen in de gemeente Hardenberg zijn afhankelijk van de locatie en het woningtype en
variëren van € 125 per m2 (exclusief BTW) voor goedkope woningen tot € 190 per m2 voor duurdere
woningen. Voor appartementen wordt de prijs veelal op basis residuele berekening bepaald. Sociale
huurwoningen kennen een vaste kavelprijs van € 10.870 voor de eerste 150m2. Meerdere m2
worden afgerekend naar marktconforme prijzen in het desbetreffende plan.
Bedrijventerrein
De grondprijs voor bouwgrond op het bedrijventerreinen binnen de gemeente Hardenberg varieert
op dit moment van € 60 € 75 per m2 excl. btw., afhankelijk van de ligging van het bouwterrein. Voor
een kavel ten behoeve van een bedrijfswoning wordt een vaste kavelprijs in rekening gebracht van
€ 63.000 excl. btw.
Maatschappelijke voorzieningen
Aan de gronden bestemd voor de bestemming maatschappelijke voorzieningen wordt een grondprijs
toegekend van € 70 /m2 excl. btw.
Programmabegroting Hardenberg 2014 2014-09-24 114
Onderwerp Begroting 2014 De raad van de gemeente Hardenberg; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders; Gehoord de beraadslaging; Met inachtneming van het amendement Boersma c.a.
Besluit
Vast te stellen: 1. de begroting 2014 en daarbij€ 95.400 beschikbaar te stellen als bijdrage in de vervanging van de
3 tennisbanen van de Tennisvereniging Gramsbergen uit de stelpost Kleine en vervangingsinvesteringen;
2. de meerjarenbegroting 2015 t/m 2017.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Hardenberg van 12 november 2013. De raad voornoemd, De griffier, De voorzitter.