BED.EVEN.GPER. PARS I. SECT. H. — DIDASCALICADUBIAET ... · BED.EVEN.GPER. PARS I. SECT. H. — DIDASCALICADUBIAET SPURIA 032 Qusejunguntur et separantur? Cseterse ferme omnes.

BED.E VEN. GPER. PARS I. SECT. H. — DIDASCALICADUBIAET SPURIA 032Quse junguntur et separantur? Cseterse ferme

omnes.Habet hasc prsepositiocura eis aliquam commu-

nionem, an non? Habet omnino.Undehoc? Quia,ut supra responsumest, et jun-

gitur et separatur. Sciendumvero accusativasprse-posiiiones qusej'ungipossuntesse undecim. Ad, utadmoneo; ante, ut anlecedo; circum, ut circutneo;circa, ut circumcirca; contra, ut conlradico; inter,ul inlerdico; ob,ut oberro;per, ut permilto;post, utposlpono; trans, ut transfero; prmter,ul prceterfluo.

Qusej'unginon possunt? Quindecim.Apud,adver-sum, cis, cilra, erga, extra, infra, juxta, prope, se-cundum,ultra, ptoptet;supra,us',ue,penes.Sedexhisduas tantumDonaCusassignat,apudet penes; conterasidcirco proeterraisissevidelur, quia magis adverbiasunl; unde et pleroequeearum coraparationemreci-piunl,-et verbis adjectoe,sine casibus proferuntur;nam comparationemrecipiunt, ut citra, cilerius,ci-time, unde etiam nomenciteriot; citimur.denvatur.Simililer extra, exlerius, exlime; unde et nomenexterior, extimis,vel extremusderivalur. Similitersupra, superius,supreme,unde etiam nomen sttpe-riot; supremusderivatui'.Verbis bene adverbiahterjtingunlur, ut citra habital, extrctjacet, infra lalet,juxla sedel, prope incedii, ultra ptogredilur, supraconscendit,et jubet usquemorart, et tcsqueambode-fessisimus.Deniqueadversumet secundum,manifesteuominaloco adveibioiumvel proepositioniimpositadignoscunlur,quarumpartium plurimasimiliiudoetqueetlam\idelur essegermanitasiut et preeposilionesin adverbia et adverbia inprseposiiionesfrequentis-,siroe transeant. Ilem ablativi casusprsepositiones,qusej'ungipossunt, sunt octo : a, ut amitto; ab, ut

Aabnego; abs, ut abstraho; de, ut demukeo; e, utemitto; ex, ut exeo; pro,ut protego;prm,ut prmfero.Qusej'unginon possunt, septem: cum,c&ram,clam,palam, sine, absque,tenus.Qusesi quis scire deside-rat, quantam cum adverbiis habeant vicinilatem,legat Prisclanideprseposilionetractatus.Iterauirius-que casusprsepositionesomnesjungipossunt: in, utincolo; sub, ut subsisto; super, ul superpono; subler,ut sublerjaceo.

Evax, qu__e_parserationis est? Interjeelio.Interjeclio quid est? Pars orationis significans

mentis aflectnmvoce incondita.Interj'ectioniquid accidit? Tantum significatio.Significatiointerjectionis in quo esi? Quia aut

leeliliamsignificamus,ut evax, aut dolorem,ul heu,aut admiralionera, ut pape, aul metum, ut alat, etsi qua sunt similia.

Cujussignificationisest hsecinlerjectio?Lsetandi.g Unde hoc?Qm'a evax cum dicimus, Iselari nos

profectosignificamns.Ileu, cuj'ussignificationisinlerjectio est? Doiendi.Unde hoe? Quia heu cum dieimus, dolere nos

prorsus signifieamus.Pape, cuj"ussignificationis? Interjectio est admi-randi.Undehoe? Quiaporpecum dicimus, aliquid pro-feclo miranmr.Atal,cuj'ussignificationisinterjectioest? Metuendi.Undehoc? Quiaalal cum dicimus, aliquid nosmeluere significamus.Sunt ef aliseplurimseInlerj'e-

, ctionum significaliones,qusetamen ex hi=qu..iuorvelutiquibusdamperlurbalionumfontibus,dunanareG noscuntitr.

DE OCTO PARTIBUS ORATIONIS

I LIBELLUS.

Partes orationis sunt oclo. Nomen, pronomen,verbum, adverbium,participitim, conj'unctio,prse-posilio, inlerjeciio.Ex his dusesunt principalespar-tes orationis, nomen,verbum. Latiniariiculumnonadnumerant, Grasci interjeciioncm. Multi plures,mulli pauciorespartes oraiionisputani; verum exliisomnibusIres sunt, quaasex casibusinflectuntur:nomen, pronomen et parlicipium.Nomenest parsorationis, cum casu corptis aut rem proprie com-niunilerve significans. Proprie, ut Roma, Tiberis;communiter, ut utbs, flumen.Nominiacclduntsex :qualilas, comparatio,genus, numerus, figuraet ca-EUS.Nomen, unius nominis appellatio, muliaruravocabulumesl rerum, sed modo pominageneraliterdicimus.Qualilasnominumbiparlita est; aut enimproptia sunt noroina,aul appellativa. Propriorumnommum,secundumLatinos,quatuor sunl species:prajnomen,nomen, cognomen,agnomen,ut PttbliusCoineliusScipio Afrtcanus. Communia prsenominaaut singulishtleris nolantur, ut C. Cmsar,L. Cali-lina, aul binis, ul Gn. Pampeius, aut'tiinis, uf,Sex. Ttoscius.Appellativoruramnlfse sunt species;aha cnim sunt corporalia,ut pietas, juslitia, diqni-tas; alia sunt primsepositionis, ut mons, schola;alia derivaiiva,ut Monlaniis',scholaslicus;alia dimi-nutiva, ut, monticulus.Djminutivorumnominumlressunt gradus, quorum forma quo magis minuitur,crescil srepe numerussyll.ibarum.Sunt eiiamquoe-dam diminuliva, quorum oiigo non cermtur, utfabula, macula, labula, vinculum.Sunt nominatotaGroecoedeciinationis, ut Temesto, Calypso, Pan.Sunl lola conversain Lalinamregulam: Polydectes,Polittx, Odysseus,Ulysses.Sunt mter GroccainLati-namqueformam,quaeneiha appellanlur,ut Achilles,Agamemnon.Suijtalia nominaquoeuna appellatione

plura signant, ut nepos,acies,aries.Surifetiam ah'asynonymavel polyonymala,ut terra, liumus, tellus,•ensis,tnucio,gladitts.Alia patronymica, ut Petides,Atrides.Hoecet ab avis etpatribus ssepefiunl. In hisquseGrsecasunt, sive mascula, sive femina fuerint,Grsecam magis servabimus regulam. Alia horummascula, aut in des exeunt, ul Atrides, ab Atreo,aut in lius, ut Pelius,-^Peleo ; aut in ion, ut Ne-reion, a Nereo. Feminina aulem in is exeunt, utAlteis; aut in as, ut Pelias; autin ne, ui Nerine.Sunt alia thelica, id est possessiva, quoe in ius-exettnt, ut Evandriusensis,Agamemnonim,Mycenm;alia medioesiguificationis,et adjecta nomuiibus,ut,magnus,fortis.Dicimusenim,magnusvir,fortisexer-citus. Hoecetiam epitheta dicuntur. Aliaquahtatis,_ ul bonus,malus; alia quaiilitalis,ut mggnus,parvtts;" alia genlis, ut Gimcus, Hispanus; alta patnoe, utThebunus,Romanus;alianumeri, ut, unus, duo; aliaordinis, ut primus, secundus.Sedprimusde multis;de duobusprior dicilur ; sicut et de duobus altetumdicimus; ila de mullis alium. Sunt alia ad aliquiddicta, ut patet; fraler; sunt alia ad aliqnidquod.im-niodose liabeniia, ut dexler, sinister. Hoecei com-parativumgradiimadmiitunl, ul dexlerior, siniste-rior. Sunl alia generaha, ut cvtpus; alia specialia,ut lapis, homo,lignum;alia facta de verbo, ut do-ctot; jactot; lector; alia similiaparlicipiis,ul demens,sapiens,potens;alia verbissinulia,ut contedo,palpotconlemplulor,speculator.

Compaiationisgradus sunt tres: posilivus, com-parativus, et superlativus.Posilivus,ut fortis; com-parativus, ut forlior; supBrlativus,ut forlissimus.Sed comparativusgradusgeneris est semper com-munis. Comparanturaulem nominaquseaul quali-tatem aut quanlitatemsignificant,sed non omnia

655 DE OCTOPARTIBUSORATIONiSLTBELLUS.nominaper omnesgradus exeunt. Aliasenim positi- jvus t.niti)minvemtur, ut mediocris; alias posilivuset comparaiivustantum, ut senex",senioi; juvenisjuvenior; alias positivus et superlativus, ut pius,piissimus.Nampro secundogradu, magisadverbiuraponitur, ut magispius; alias comparaiivuselsuper-lalivus,ut ulterim;ultimus; alias superlativus tan-tum, ut novissimus.Extra hanc formam sunt, utbonuset malus, et magnus.Dicimusenim, bonus,meliot;optimus;malus,pejot; pessimus;magnus,ma-jer, ntaximus.Comparationominumproprie in com-paralivoet superlativo gradu est constiluta. Nampositivusperfectus et absolutus est. Ssepe auteracomparativus gradus prseponitur superiativo, ut,sluliior stullissimo,et inajor maximo. Ssepe minusposiiivosignificat,quamvisrecipiat comparationem,ut murePonlicumdulciusquamcmteramaria. Ssepeiderapropositivopositusminusposilivosignificat,etnulli comparatur,ut:

Jamsenior,sedcrudaDeoviridisquesenectus.Sunt nomina significationediminuliva, intellectucomparaliva,ut, grandiusculus,mujuscultts,minnscu-lus. Comparativotam, aut minus, aut minime, autv.agis, aul maximeaddicinon oportet; addicunturautem posilivo tantum. Dicimus enim lam malus,minusbonus,minusinulus,magisbonus,magismalus,maximebonus,maximemalus. Comparativusgradusablalira casuiadjungitur,utriusquenumen.; sed tumulimur, cumahqueinvelalieno, vel suogradui com-paramus,ul : lieclor fortiorDiomede, vel audaciorTrojanis fuil; aut dicimus,fotliorhic quamille. Su-perlaiivusautemtanlum gemlivopluraliadjungilur;sednunchoc utimur, cumaliquemsuogradui com-paramus, ut: Hector foriissvi'us Tiojanorum fuil,Plerumquesuperlativuspro posilivoponilur, et nullicomparatur, ut Jupiter optimusmaximus. Interduracomparalivusnominativoadjungilur, ut doclior hicquamille. Generanominumsunt quaiuor : masculi-num, femininum,neutrum, commune. Masculinum,esl cui numerosingulari, casu nomiiiat.vo, prono-men vel articulus prajponilurhic, ut, hic magisler.Femininumesl cui numero singulari, casu nomina-tivo, pronomen vel articulus-prajponiiur hmc, ut,hmcmusa.Neutrumest cui numero smgulan, casunominativo,pronomenvel articulusprseponiturhoc,ut, hocscamnum.Communeesl quodsimulmasculi-numfemininumquesignificat, ut, hicethmcsaceidos.Sed ex his vel principaba,vel sola genera duosuni:mascuhnum et femininum, nam neutrum de utio-ique nascitur. £st eliam trium generum commune,quod omne dicitur : ut, hic ei /io;cet Iiocfelix. Estepicoonum,id est promiscuum,quod sub una stgni-ficationeroaremei feminamcomprehendit,ut passeret aquila. Suni prsetereaalia sono masculma, intel-Jeetufetninina,ut eunurlmscontmdtu,Oieslestrugm-dia, Ceniattrisnavis; alia sono feminina, intt-lleclumasculina,ut, Fenestellasctiplot;Aquilaoraior; ahasono neutra, intelleclu feminina, t.l Pltronesium,Glycerium,Sophronium,quae mulieres sunt; ahasonofeminina,intellectuneutra, ut poema,stemma;alia sonomasculina, inleliecluneutia, ut pelagus,vulgus.Sunt prseterea nomina in singularinumeroalteriusgeueris, et in plurali allerius; ut, balneum,iarlarus,cmlttm,porrum,^mpe,-lonnanium.Sunt lteinnominaincerti generis, inter masculinumel femini-num, ut cortcx,tadix, silex,ftnts,stirps, pinus,pam-pinus, dies. Siinlincerii geneiis, inter mascuhnumet neutrum, ut ftenus,elypeus,vulgus, specus.Sunlnotninaincerli generis inter femininumelneulrum,ul buxus, pyrus,ptunus, malus, sed neulro generefructum, femininoipsas arbores dicimussoepe.Suntetiamg.nera nominumfixa,sunt mobilja.Fiva sunl,quaeIn alterum genusflecti non possunt, ut palet;' matet; fraler, soror. Mobilia autem, aut piopriasunt, et duo genera ex se faciunt, ut Caius, Cuia,Marlius,Martia; aut appellallvasunt, et tiia generafaciunt,ut bonus,bona,bonum; malus,malu,mulunt,Sunl iiem aiia nec iu eorum lixa,nec in eorum mo-

Ahilia, ut dracodracmna,leolecenu,gallus,gallina,rex,regina. Sunt diminuliva, quaenon servant genera,queeex nominibusprimseposilionisreceperunt, ut,scutum, sculellu,pistrinum,pisttilla, canis, canicula,rana, ranunculus,slalua,slaliuncula.Nomenincvo-calem desinens,nominativocasu, numero singulaii,aut masculinumest, ut Aqrippa; aut feinininum,utMartia ; aul neutrum, ul toreuma,sed tum Groecumest; aul commune,ut advena; aut epicoenunf,utaquila.Nomenin e vocalemclesinensin nominativocasu, numero smgulari,aul femininumest, ul Eu-terpe; aut neutrum, ut sedite.Nomen in i vocalemdesinensnominalivocasn,numerosingulari,autneu-'trumGroecumest, ut gummi,sinapi; aut lri_im,gene-rum, ul abdolon,ut frugi,nthiti.Nomenin ovocalemdesinensnominativocasu.numerositigulari,aulmas-culinumest, ut Scipio; aul femininnm,ut Juno, autcommune,ut pumilio.Nomenin u vocalemdesinensnominalivocasu, uumero singularitanium neutrum

•JJest, ut cornu,genu,qelu.Sed hsecnomtna, et quoeinconsonantesdesinunt,diversasregulaset multiphceshabent.Numerisuntduo: singulariset pluralis.-Singu-laris, ulhicsapiens;pluralis,utItisapientes.Est eldua-lis numerus, qui singutariter enuniiari non potest,hi ambo,Id duo. Sunt eliamnominanumerocommu-ma, ut tes, nubes,dies. Sunt sernper singulariage-neris mascuhni,ut Pttblius,sanguis. Sunt semperpluraba, ut manes,Quirites.Sunt semper singulariagenens feininini,ut pax, lux Sunt semperpJuralia,ut Kulendm,nundinm,jetim,nuplim,quadrigm.Suntsempersijigulariagenerisneutii, utpus, viius, uu-rum, atgentum,oleum,ferrum,liiticitm;heecet fereceiera, quse ad mensuram pondusve referunlur,quseque,mullaconsueiudine,arma, Floriulia, Satur-nalia. Sunt queedampositione singularia, intellectu .pluralia , ut populus, concio, plebs.Sunt cuoedampositionepluralia, inlellectusingularia, ul Athenm,Tliebm,Cumm._Figtiroenominibus accidunt duee:

„ simplexet composila.Sunplex, ut doctus, potens;*- composita,ut indoctus,impotens.Componunlurau-tem nominamodisquatuor : ex duobus integris, utsuburbunus;ex duobuscorruptis, ul efficax,muni-ceps; ex integro et corruplo, ut ineptus, insulsus;ex corrupto et integro, ut, nugigerulus.Componun-tur eliam ex pluribus, ut inexpugnabilts,imperlerri-lus. Indeclinationecoropositorumnominumanimad-verlere debemitsquod eaqnoeex duobusnominaliviscompositaluerinlperomnes casusex utraque parledechnaripossunt, ui eqttesRomanus,prmtoruibanus.Quseex nominalivoet quolibetalio casu compositafuerint ea parte declinari tantumquafuent nomina-livus casus, ut prmfeclusequitum,vel senutuscon-sultum.Providendumesi autem,Jie eanomina com-ponamusquseaut compositasunt, aut componiom-nino non possunl. Casusnominumsunl -sex: nomi-nativus, genitivus,dativus, accusativus, vocativus,_ âblaiivus.Ex his duo recti appellaiitur, Nominati-viis et vocativus,reliqui autein obliqui. Ablativum

D Grsecinon habent: hunc quidamLatinum, nonnufllisextum casum appellant. Est autem nominativus,ut, htcCuto; geniiivus,hujusCutonis;dativus, huicGatoni; accusalivus,Jtunc Catonem; vocativus, oCato; ablativus, ab IwcCatone.Qutdameliam assu-munt seplimumcasum,qui est ablativositnilis, sedsiue preeposittone,ut sit ablalivus casus ab oratorevenio,septimuscasusoraloremagislroulor. Sunt au-tem Jortnoecasualessex, equibus sunt nomina aliamonoplola,alia diptota, alia triptota, alialelraplota,alia pentaptota, aha hexaptola.Sunt practerea luecaptola, quoenequeper casus , neque per numetosdeclinantur, ut ftugt, nilali, neauam,fas, nefas, nu-gas. In qua formasunl eliamnomina numerorum,aqualuorusque ad centum. Namab uno usque adtres, per omnes casusnumeri declinantur. Item aducentts, et deinceps,pioeler niilie. Sunt nominaquorurnnominalivusin usu non est, utsi quisdicathunclalerem,... yelafrhacdiciione.liemper coeteroscasjisnominamulfadeficiuni,ut sponte,tabo. Sui^

U3§ BEDJEVEN. OPER. PARS I. SEGT. II. — WDJ-.SCAL.CABUBIAET SPURIA. 1336

prseterea noriiina, qnoram alia genitivum casumtrahunt, iit-iqnarusbelli,seciiiusarnwium;alia daii-vum,ut inhnicnsmalis, conqruttspaiibus; alia accu-sativum,s_dfigurate, utexosns bella, piwscius fu-turn; aha abiatuum, ut secf.wdus-nRomuio, aller aSylla; alia spplimumcasum, nl digtvusmunere,ma-eius vittute. Omnianoraina ablalivo, numero singo--lati, quiuque liiteris vocalibuslerminanlur, sed eadunlaxat qn_enon sunt apioia; in illis enim regulanon tenelur Quoecunquenomina ablativo singularia vocali fttpiiut lerminata, genilivum pluralem inrum syllabammittunl, dalivuu)elablativum i» is,Ut, ab Imcmusa, hatum fflwsaiJKin,fiis musis. Ne-cesse esl autem contia hanc regulamut declinetilurihapcnominain quihusgenera discerneniia s.int, «tiab-hacdea,haiumdeaium,his el ab hisdeabus,ne sidiis dixerimus,deos, non deas signiiicare\idea___ur.

Quoecunquenomina~ablalivocasu smgulari e lit-tera correpti fucriiit tenuinata, genitivumpluralemin _m.syllabaramiltunt, daihjim ct ablativum inbus,ut nftliocpariete,horumparietum,el ab his pa-rielibus. Contra hanc regulamimenimus, ut ab liocvase, Jwtumvasorum,Ms vasis.Si vero e pieduclafuerint terminata, genilivumpluralem in wm s\lla--bammiltunt, dativum etablativum in bns,ui, ab iiacve, harumrerum, hh el ab hibrebus. Sed hsecregulafeininmigeneriiputatur. Qneecunquenomiiia abla-tivo casusingulari, i lii.erafueiinl terminaia, geni-tivumpltiralemin iummitiunt, ietdalivumei ablati-vum in bus, ut «6hac puppi, harutnpuppium,hts etub Mspuppibus.Hujusmodinominacasum aecusali-vum pluraiem, propler diiferenliam, melius in isquamin es terminant, ut Jtas puppts, navts, clavis,puppim,navim,cluvim;uon puppem,navem,clavem.Horum autem nominum qua? geniuvo casu plurali, ium srilabam exire possunt , tri.ia regulaest: prima eorum qute nominalivoeasu singularins lilleris terminantur, ut ni_i..s,montium; alteraeorumquseablaiivocasu singularie correpla iinilur,«tieniinina suut, ut ab hac cmde,hatum cmdium,hiset _._>hts cmdibus;lertia eoium quse ablativo casusingulaii, I litlera terminantur, ut ab hac resti, ha-vum restium,his et ubhis reslibus. Sed lisec regulaetiam accusalivum singularem hiterdum syllabamper im Jitterani"tcrminat, ut hanc resttm, et hanc'spuppim: Jiorummultaccrmmus consuetudinecom-muiaia. Quoecunquenomina ablativocasu singula-ri o littera fueiint terminata, gemlivum pluialeminitim srihbam miHunt,dativumetablalivum inis, utab hocdocto,hotumdoclorum,hiset ablnsdoctis.Gon-tra hanc regulaminvenimus,ul ab Lacaomo,hatumdomoium,Iiis el ab Itis domibus; et abhoc juqeie,horumjttgeium,hisetab hisjugeifbus.SedScnedebe-musmultaquos.lamveteresaliterdeclinasse,ul abhacdomu,hatumdomuttm,his el abhisdomibus,ei abhocjugere,hoiumjugerum,etabhtsjugetibus. Verumme-niinerimiiseuphoniamin dictioiiibusplus ii.lerdumvalere quam analogiam vel regulas prajceplorum.QjoBcunquenojnmaablalivocasu in u littera fuerintterminata, gcnilivumpluralemin nm syliabammii-tunt; geminala u litlera, dativum et ablativuminbus,ut ab hocfluctu,Itorumflucluum,his et ab hisfluctibus;naiu nilulnecesseestrelinei'e u liileram,el fluctvbnsdiceie, cumartubusnecessilaledieamus,ne quis nos artes non artus significareyelle exisli-met. In hancregulam non eveniunt, ut dietumest,aptola uomina, ut fas, nefas, nihili; non veniunttantum pluralia, ut Saturnaiia, Wulcanalia, coinpe-dalia; non veniunt quaj a Grascis sumpsituus, utzmblemu,epigramma, stemma, poema; nara hujusfei'm_e nominaetiam yeteres feminino genere de-chnabant In liis regulamanalogiavel ex collalionepositorumnoniinum,velexdtmmuiionecognoseilur.McmineiimusbsecGrsecanorainaadGraucamfoimamdeclinari, etsi illa nonnulliad Latinos casus nitun-tur iiiflectere.Duo.iccimlittens omnianomina La-lina, casu nominattvosingulariterminanlur, vocali-

-irtfsquiuque.,semivocalibussex, muta una: a, e, i,

A o,v, l, tn, n, r, s, ®, l: u, ut tabula; e. Ul svdilei. utrfr«

557 DE OCTOPARTIBUSORATIONISLIBELLUS. 038nereac significationeverbi accipiunt.Impersonafiscnjusveiha in tur exeunl,aut m il, aut in et Sedqu_ein tur et in it exeunt, hsccab indicalivOoriun-lur, ul lego, legilw; contingo,conligii.Quoein etexeuniduas formashabenl, quia enim ab indicalivoorittnlur;^misereoi;miseret; alia a se oriuntur, uttmdet,ittdet, pmnitel;quamvisveteres dixeruntpu-deo, wdeo.Qualilasverborum etiam in fbrmisestconsiiiula, quas formasalii verborumgeneribus,ideslfsignificalionibusmiscenl. FormoeigHur Latiiicesnnt quattior; nam ei iiis fir^ea lingua deficit.Per-fecla,medifativainchoativa,frequetilaliva.Perfecla,ut lego.Medilativa, ut leclutto. Frequentativa, utleciiio.lnchoativa,ut fervesco,calesco; sedfrequen-tatj\a semperprinioeconjugationis simt; inchoativayerba non per omnia tempoia declinanlur, quiaqufleinchoaniur.piseterilumtempusnonhabenl, quiaoriiiiiiura neutralibus verbis. Suntetiam frequen-talha de nominevenientia,utpaiiical ,crocitat.Suniquasi dimmuliva, quse a perfecta forma veniunl,ul sotbillo,sigillo.Sunt aulemsine origineperfeefoeformse.ut poiisso,vacillo; et frequenlativa ssepeintres giadusdeducunt\erbum, \it cuiro, ctuso,cuisito;S-epeinduos lanlum, ut noto, nolilo.Sunl vei'bain-cbnalivissiniilia, quseinchoativanon esse, temporepraBtioscimus,ut compesco,compescni.Sunt itemalia inch')aliva,quse jieifecta veniunl, ut horieo ,hoirtsco.Sunt quseoriginemnon habent, ut con-suesco, quiesco.€onj'ugalionesverbis accidunttres :pnma, in a; secunda, in e, lertia, in i. Prima estqt.asin indicativomodo,tempore proesenli,numerosingulari,secundapersona, verboaciivoel neulralio productamamaVautnovissimamlilleram passivo,communiet deponenti,autnovissimamsyllabam,utvoco,vocas,vocot;vocaris;et futttrumtempusej'us-demmodi,in 60et in bor syllabammiltil, ut voco,vocabo,vocor,vocabor.Seeundaest, quoein indica-t-vo raodo,temporeprsesenti,numerosingulari, se-cundapersona, veiboactivoet neulralie produclamIiabet, aut novissimamlitleram, passivo, communiet deponenli, aut novissimamsjilabam, ut moneo,tnvnes,moieoi; moneiis;et fiituium tempus ejus-demmodi,in i>oet in oocsyllabammitlit, ut moneo,monebo,moneoi;monebor.Teilia est quasin indica-iivo modo,temporepraesenti,numero singulari,se-cundapersona, verbo aclivo et ncuirali,. Htteraminterdum produclam, inlerdum coireplam lfabet,aul novissimamlilterampassivo,communiet depo-nenti e correptam habel, aut i productam,aut 110-vissimamsyllabam,ut iego,legis,legoi;legens; uus-dio, uudh, audioi, audtris; et futurum leropusejus-dem modiin am syllaham niitlil, vel inm; ut lego,iegain,legoi;legar; attdio,audtam, uudior, audiar;et ahera species leilise conjugationis,qua? i pio-ducla enuiitiatur, hanc nonnulli quari.im esse con-|ugaiionem pulanl; quodfuturum tempus in am elin bo, in m-eiin tormitiit nte syllabam; ut servio,seiviatn,setvibo;vincio,iincis,vinciam,vhicibo, vin-ciot;vinciiis,vinciai;vincibor: quodquidamrefutan-tes neganl111boctmbor rileexire posselertiamcon-jugaionem, nisi in eo verbo,quod in prima personaindicativimodi, temporis prsesentis, numeri sin-gulaiis, e aut^ iiabuerint, ut eo, queo,eam, queam,ibo, quibo; etpassivo, queor.quear,quibot;et siquasunl similia.Generaverborum,quseab aiiis signifiea-lionesdicuntur-,quinquesunl:acliva,j)assiva,neutra,communia,deponentia. Aeliva sunf quae 0 iitteratermiuanlUr,et aeceplar Jaciunl ex se passiva,utlego,legor.Passiva sbnt quse in r Jillera ternnnan-tur, ei ea annssa, redeunt in aeiiva,ut legor, lego.Neuirasunt, quoe0 littera lerminanlur, et acceplarlittera, Latina non sunt, ut sto, curro. Sunt eliamneutra; quss. littera leiminantur, ut odi, novi,cwpi,memini.Sunt iiem quseurosyllabadesinunl,ut sum,prosnm;item qusein et exeunt, el impersonalia di-euntur, ut pudel,pmnitet,twdet; sed boecet simiiiadefeciiva e__istimandasunt. Sunt pneterea neutro

A passiva,ut uudeo, ausus sum,gaudeo, gavisus sum,soteo, solitus sum. Deponenliasunt, quoer litteralerjiiiuanlitr,et eaamissa, Latina non sunt, ut con-ficioi;eonvertor.

§59 HEDMVEN. OPER. PARS I. SECT. II. — DIDASCALTCADUBIAET SPURIA 640raciam,vel, non faciam. Adverbiaaut a se nascun-tur,ut beii, hodie,aul ab aliis parlibusoralionisve-aiunl. Veniunt atit a nomineappellalivo,ut doclus,d&cte,a proprio nomine, ut TuUianus,Tulliane; apronomine, ut mealim,tualim;&verbo,ul cursim,slriclim; a nomineet verho, ut pedeleniim;a parii-cipio, ut indnlqens,indulgenier.A nominevenientiaaut in a eveunt,ut ttna; autin eproductam,tit docle;aut in correptam,ut lile; autin i, ut vesperi.autin oproduclam,ut falso : aut in o correptam, ut modo;autln u, noclu; aut in el, ut semel;aut in m,ut stric-tim; aut in r, ut breviler; aut in s, ut fiindiltts.Ad-verbia qii2ein e exeunl produci debent, prseler illaquoeaiilnoncomparanlur, ut tite, aut comparatio-nis regulam non servant, ul bene, male; faciuntenim, bene,melius,optime;male,pejus,p«ssime;autea quoea nonune verboveveniunt,ut impune,smpe,cmteium,facileet difficile.Quar>damadverbiaponun-tur, quaenoniinapotiusdicendasunt esse pro ad-verbiis posita, ut est, toivttmclamal, lioirendumresonat Ergo adverbiaqui> in e productam exeuntah eo nomineveniunl quod daiivo casuo lilleraterminatur; ut huicdiclo, docle.Quoein r exeunt,abeonomine veniuntquoddativocasu inililteram ter-minantur, ul huic uqili, agiltier.Contrahanc resu-lammultasoepittsusurpaviiauctoritas; nam, ut dixi-mus, quoedamin dativo easu permanent, et adver-bia faciunt,ut falso, sedulo;jjueedam raulta contrafaciunl, ut huicduio, non dttre, sed duiiter. Adver-bio accidunt tria sigiiificalio,comparatio,etfigura.Signihcatio adverbiorumin hoc cei-nitur,quia suntadverbia loei,ut hic; temporis, ul/lorf.e, nuper; nu-meri, ut semel, bis; negandi, ut non ; affirmandi,ut eiiam,quin; demonstrandi,uten, ecce;oplandi,utulinam; hortandi, ut eia ; ordinis,ul deinde; inter-rogandi, nt cui',quamobiem;simdiliidinis,ut qnasi,cett; qualitatisut ducte,pulchre;quanUtaiis, ut pa-rum, mtdlum;dubitandi, ut forsilan,fottasse; perso-naha, ut mecum,tecum,nobiscum,vobiscum;vocandi,ut heus; respondendi,ut hem; separandi,ut sronum;jurandi, ut mdepol; Castor, hercle, medhts fidius;eligendi,ut podus, imo, congregandi,ut simitl, mta,pariter; prohibendi,ut ne; evenlus,ut forleaut for-Ivitu; coinparandi,ut maqis,tam.Sunl eiiaminfinila,ut ubi; quiodamfinila, ut hic,modo.Adveibia lociduasformashabent: in loco et adlocumrTnloco, utintus, fotis; ad locum,ut intio, foras. Dicimusenimintvs sutn,foris^sum,intro eo. Adjiciunl qnidamdeloco,ul intusexeo,forisvenh. Adjiciuntetiamquidamper loeum,ut hac, illac,islac,heus et heu.Inlerj"ec-tiones multi non adverhia pulaverunt, ideo quianon semperhoecsubsequunturverbum. Comparatioaccidit adverbio, quia hic quoque eomparatio-nis gradus sunt tres : posilivus, ul docie,compa-rativus, ut doctius, superlalivus ul doclissime.Etcum adverbia quoque sunt, quoe"per omnes gra-dos irenon possunt, ideo his ad augendamsiguifi-eationempro comparativo et superlalivo,magisetmaximeconjungimus,ad minuendum,minuset mi-nime. Quemadmodumenim comparanlur,ita et di-minuuiiluradverbia a posilivo, ul piimum,primule,longe,longule.A comparativo,ul melitts,meltuscule,longiuscule.A superlativovel nulla exempla,vel rarasunt. Figuroeadverbiorumduoesunt: aut enimsim-plicia sunt adverbia,ut docte, prudenlet;aut com-posita,ut indocte,imprudenier.Gomponuntureliamadverbiamodisquatuor.Suut autemmullje diclionesdubijj inter adverhiael nomenet pronomen,el ver-bum et parlicipium,etconjuiictionemetprospositio-nem, ul falso, quo,pone,profeclo,cum,proptet;Iteu.Quoedamautemhorum accentu discernimus, quse-damsensu. Suntadverbialoci, quseimprudentespu-tant nomina: in loco, ut Rommsum; de loco, ul Ro-ma venio,ad loeum,ut Rotnamvado Hisprsepositionon apponitur,quse provinciis, locis, regionibusveadjicisolent;ideo, qmade signifieationenominisnonrecedunl, ui, cleAfricavenio,Sicihainpergo,in IlaliaiUin.1'iajponilurseparatimadverbijSHO»applicubilt'

A ter, qnamvis legimusderepente,desursum,desttbito,exindeet ubusque,et deliinc.Sed hsectanquam unampartem orationissub uno accentu pronuntiabimus.

Parlicipium est pars oralionis,dicta quod partemcapit nominis, el partem verhi ; recipit enim a no-mine genera et casus, a verho temporaet significa-tiones, ab utroque numerumet figuram.Pariicipioaccidunt sex: genus, casus, tempus, significalio,numeras et figura. Generaparticipiisacciduntqua-tuor : masculinum,ut leclus; femininum,ut lecta ;nentrum, ut lectttm; commune, ut legens. Casuslolidem sunt participiorum quot nominum; nainper omnescasus etiam participia declinanlur.Tempora participiisaccidunt tria : prajsens, prseterilumetfuturum, ut luclans,luclalus,luctaturus.Siunifica-tiones-participioruma generibus verborum suinun-tur. Veniunt enim participia a verbo activo duo,praesentistemporis et futuri, ut leqens',leclurus.A.passivo duo, proeterititemporis et futuri, ul teclus,leqendus.A neutro duo, prsesenlisiemporiset futu-B ri : ut stans, slaturus. A deponenti tria : prajsens,prseteritumet fulurum,ut luclans, luctaiuset lncla-itnus. A comrauni quatuor : prsesens, prseteriluraet duo futura, ut criminans,criminalus,crimitiaturuseiciiminandus. Inchoalivaparticipia prosseniislem-porissunttantum, ut horrescens,calescens,tepescens.Defectivainterdum alicujustemporissunt, til soleo,soles,solitits; interdumnullius, ut ah eoverboquodesl menvninullumparticipium reperitur. Interdtima non defectivo verbo, parlicipia defeclivasnnl, utab eo verboquod est studeo,studens, futtirum tem-pus non habet. Abimpersonali verbo participianisitisurpala fuerint, non veniunt. Numerusparticipiisaccidit uterque: singularis,ut hic legens; pluralis,ut hi legenies.Item figurapaiiicipiorumduplexest:aul enim simplicia sunt panicipia, ut scribens;autcomposita, ut describens.Componietiam pariicipiaquatuor modispossuni.Suntnomina speciemparti-cipioruml,abenlia,ut comalus,galealus,quia a ver-

(] bo nou venhmt, non sunt parlicipiisapplicanda,exquibussunt eiiamilla quaecumparlicipia videnlur,verborutntamen significationeprivata sunt, ut pran-sus, cmnalus, plncila, nupta, tiiumphata, regnnla;nam prandeor, coenor,placeot; nubor, triumphcr,regnot; non dicuntur. Sunt alia participia quoe,accepla proeposiiione, el a verbis et a pariicipiisrecedent, ut innocens;nam noceo dicilur, innoceonondicilur. Sunt alia participia defectiva,quseperomniatemporaire nonpossunt,qusea verboveniunf,ut ceplus,arguendus.Sunt velttti parlicipia, quoe averbo veniiint, el quia tempusnon habent, nominamaglsquanfparticipiajudieantur, ut cst furibundtts,Ittdibundus,moiibiindus.Sunt mulla participia ea-dem el nomina,u( passus,visus, cttltus,sapiens, in-dulgens: quaelamen et casibusdiscrepanl, et lem-poribusdignoscunlur, etcomparata jniilantur. Suntparlicipia quse accepta comparationefiunt nomina,ut acceptus, inrensus,acceptior,incensior.Adverbia

jx de participiis fieri p^sse,noiinullineganl, sed liosplurimselectionis revincit auctoritas.Conjunclioestparsorationisannectensordinansque

seiilentiam. Conjunctioniaccidunt tria". potestas,figura et oi'do. Poteslas conjunclionum in quinquespeciesdividitur.Sunt enimcopulativ.e,disjunclivoe,expletivoe,causaleset rationales. Copulalivajsttnthsecel,que,uc,alqtte,at, ast. Disjunctivajantem,ne,vel, ttec,an, neque.Explelivse,quidem,equidem,sal-lem. videitcel,quanqtium,quumvis,quoque, aulem,porro, licet, tumen.Causales,si, elsi, etiamsi, siqtti-dem,cttm,quandoqitidem,quinetiam,quamvis,sin,seit,sive,nain,neque,si, nisi,si enim,enimne,sed,interea,quamobrem,prmserlim,ilem, itemque;cmlerum,-alio-quin,prmlerea.Rationales:ita, ilaque,-enimvero,qua-re, quia, quipropler,quoniam,quoniatnquidem,quip-pe, etgo,ideo,igilut;sctlicet,propterea.Figuraj con-juntlionutn duoesunl: simplex,ui nam; composita,ut nainque.Ordocoiij'unclionumin IIOGest, quia autSjunlpr_epositiyseprospo^ilfoijesjut at, ast; aut sub-

6*1 DE ARITHMETICISNUMERIS. m

juncliv_e,ut