Page 1
.be.beFOD Volksgezondheid, Veiligheid van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de
Voedselketen en LeefmilieuVoedselketen en Leefmilieu
Toespraak door C. DECOSTER,
Directeur-Generaal FOD Volksgezondheid
“Palliatieve zorg : waar staan we vandaag in 2004”
Verleden – Heden - Toekomst
Studiedag van het RIZIV op 23 november 2004
Palliatieve zorg in het kader van de verzekering voor geneeskundige verzorging in België – Bilan en
perspectieven
Page 2
.be.beInleiding.Inleiding.
1. Realisaties tot op heden
2. Evaluatiecel : knelpunten in de huidige regeling
3. Aanvullende suggesties voor de toekomst
4. Slotbeschouwing
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 2
Page 3
.be.be
1. Palliatieve cultuur “van recente datum”
2. Experiment Busquin begin jaren ’90
3. Studiecomité in Volksgezondheid op vraag van Minister Busquin ontwerpt globaal plan midden jaren ’90
4. Overleg met gemeenschappen en advies Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen leidt tot uitvoering plan
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 3
Historiek.Historiek.
Page 4
.be.be7. Palliatieve zorg geraakt struktureel verankerd in de
gezondheidszorg. De pijnbestrijding en de zorg voor de stervende krijgen plaats in de geneeskunde
8. Uniek en omvattend wettelijk kader
9. In 2000 aanvullend beleidsplan dat eerste plan verder uitvoert en aanvult
10.Uitgangspunt plan : patiënt zoveel mogelijk thuis laten sterven
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 4
Historiek.Historiek.
Page 5
.be.beStruktuur.Struktuur.
Palliatieve zorg
Thuiszorg Dagcentra Mobiele equipe thuiszorg
Palliatieve zorg in ROB en in RVT
Ziekenhuisfunctie Gespecialiseerde eenheid
Palliatief samenwerkingsverband / netwerk
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 5
Page 6
.be.beSamenwerkingsverband.Samenwerkingsverband.
1.1. Samenwerkingsverband.
Alle partijen, m.i.v. van organisaties voor patiënten en hun families
Info en bewustmaking bevolking (ZIE WEBSITES !)
bijwerken professionele kennis
coördinatie diverse acties
raadgeving en logistieke steun
evaluatie dienstverlening, raming behoeften
opleiding vrijwilligerswerk
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 6
Page 7
.be.be
1 per 200.000 à 1.000.000 inwoners
Comité
Coördinator + klinisch psycholoog
Equipe tot ondersteuning (2 FTE verpleegkundigen, 1 huisarts 4u/wk, ½ FTE administratieve)
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 7
Samenwerkingsverband.Samenwerkingsverband.
Page 8
.be.beThuiszorg.Thuiszorg.
1.2. Thuiszorg
1.2.1. Multidisciplinaire begeleidingsequipe
Aangehecht aan het samenwerkingsverband
• Op vraag van de patiënt en in overleg zorgverstrekkers ondersteunen ze palliatieve zorgverlening in de eerstelijn
= Overleg plegen met zorgverstrekkers en advies verlenen over alle aspecten palliatieve zorg
= Palliatieve zorgverlening in thuismilieu en psychologische en morele ondersteuning
• Zorgverstrekkers blijven verantwoordelijk voor verzorging en begeleiding patiënt
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 8
Page 9
.be.be1.2.2. Palliatief zorgforfait
• Voor patiënten met kortere levensverwachting dan 3 maanden
= 483,39 euro (maandelijks max. 2 x)
aanvullend op nomenclatuur
Voorwaarde palliatief statuut verkrijgen
• Verpleegkundige kan all-in bedrag krijgen (geen remgeld)
• Huisarts kan gebruik maken van speciale RIZIV nomenclatuur
1.2.3. Loopbaanonderbreking
Voltijds of halftijds voor familieleden (max. 2 maanden)RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV
9
Thuiszorg.Thuiszorg.
Page 10
.be.be
1.3. Palliatieve zorg in thuisvervangend milieu RVT.
Aansluiten bij samenwerkingsverband en afspraak met palliatieve eenheid.
Geneesheer en hoofdverpleegkundige belast met:
• Palliatieve zorgcultuur en sensibilisering personeel
• Adviezen t.b.v. personeel
• Bijwerken van professionele kennis
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 10
Rust- en verzorgingstehuis.Rust- en verzorgingstehuis.
Page 11
.be.be Tegemoetkoming ZIV (ROB – RVT)
= 0,26 euro per dag en per opgenomen patiënt van categorie B of C
Mits:
• Intentieverklaring instelling
• Verantwoordelijke persoon
• Losstaande ROB’s overeenkomst met regionale vereniging
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 11
Rust- en verzorgingstehuis.Rust- en verzorgingstehuis.
Page 12
.be.beDagcentra.Dagcentra.
1.4. Palliatieve dagcentra
Complementair aan thuiszorg + ondersteuning mantelzorg:
• alternatief voor verzorging thuis (= ondersteuning)
• Als experiment gefinancierd omdat er nog vragen waren (plaats setting, spreiding, omvang en wijze van financiering)
• Infrastructuur, omkadering, overeenkomst met huisarts, brede waaier van diensten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 12
Page 13
.be.beDagcentra.Dagcentra.
Evaluatie
• Onderbezetting (+/- 20 % bezetting)
• Overwegend oudere populatie
• Discordantie graad afhankelijkheid en gebruik van thuisverpleging
• Behoefte aan psychologische en emotionele ondersteuning
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 13
Page 14
.be.beZiekenhuisfunctie.Ziekenhuisfunctie.
1.5. Palliatieve ziekenhuisfunctie (mobiel team ziekenhuis)
1.5.1. Wetgeving:
• Functionele binding met palliatieve eenheid
• Meewerken met samenwerkingsverband en met thuiszorg
• Registratie activiteiten + evaluatie
• Palliatieve cultuur invoeren
• Verstrekken van advies
• Zorgen voor opleiding
• Continuïteit zorg
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 14
Page 15
.be.be1.5.2. Financiering
• - 500 bedden : 72.740,04 euro = ½ FTE arts
½ FTE gegr.verpleegkundige
½ FTE psycholoog
• Evaluatierapport
1.5.3. Studie UZ-Gasthuisberg (november 2003) m.b.t. functie
• Meer patiënten definitief naar huis
• Verhoogt kwaliteit ontslag
• Meer nood dan oorspronkelijke vraag
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 15
Ziekenhuisfunctie.Ziekenhuisfunctie.
Page 16
.be.be
• Groter aantal interventies, w.o. intensieve communicatie, inschakelen thuiszorg, aanpassing medicatie, minder psychologische ondersteuning
• Gepland tijdstip ontslag
• Unanieme tevredenheid
• Besparing : op 31 patiënten in 6 maanden : 727.953,07 euro
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 16
Ziekenhuisfunctie.Ziekenhuisfunctie.
Page 17
.be.bePalliatieve eenheid.Palliatieve eenheid.
1.6. Palliatieve eenheid
1.6.1. Normen + programmatie- patiënten met ongeneeslijke ziekte in terminale fase die palliatieve
zorg behoeven (symptoomcontrole, psychologische begeleiding, rouwvoorbereiding en –begeleiding)
- Zelfstandige eenheden, ook buiten acuut ziekenhuis- Minimum 6 bedden – maximum 12 bedden- Permanente opleiding- Evaluatie aktiviteiten op basis van registratie- Geneesheer-specialist of huisarts met bijzondere erkenning- Per erkend bed 1,5 verpleegkundige- 360 bedden voor het ganse land
1.6.2 Financiering - Sp-diensten 75.832,74 euro/bedRVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV
17
Page 18
.be.bePalliatieve zorg.Palliatieve zorg.
1.7 Creatie zorgprogramma oncologie met link naar palliatieve zorg.
1.8 Wet van 14 juni 2002 betreffende de palliatieve zorg
• Elke patiënt heeft recht op een voor ieder toegankelijke palliatieve zorg.
• Informatie over zijn gezondheidstoestand en mogelijkheden palliatieve zorg. Steeds vrije en geïnformeerde toestemming patiënt.
• Jaarlijks vooruitgangsrapport ministers.
• Oprichting evaluatiecel.
1.9 Resolutie parlement uitbouw palliatief plan.
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 18
Page 19
.be.be2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
Federaties
• PZ goed gestart in België
• Toegankelijkheid, kwaliteit en duurzaamheid, goede uitgangsprincipes
• Nog veel groei in thuiszorg mogelijk (in België sterft slechts 28 % thuis, in Nederland 64 %)
• PZ is moeilijke geneeskunde (2de lijnsgeneeskunde)
• Nood aan wetenschappelijk onderzoek
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 19
Page 20
.be.be
2.1. Palliatieve supportteams in ziekenhuis (8.500.000 euro)
• Financiering verdubbelen om effectief loonkost te dekken
• Respectabele vergoeding arts om therapeutische hardnekkigheid tegen te gaan
• Overgangsmaatregel huisartsen met ervaring
• Specialisten moeten bijkomende opleiding volgen
2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 20
Page 21
.be.be2.2. Palliatieve mobiele equipes thuiszorg (1.407.120 euro)
• Minimum 3 VTE verpleegkundigen per equipe waarborgen voor continuïteit (kleine en grote equipes)
• 2,5 VTE (i.p.v. 2) per 200.000 inwoners voor diverse taken
• opheffen moratorium voor equipes die nog niet maximum conventies hebben
• Federaties : in RIZIV-rapport
• Zijn kernactiviteiten niet voldoende meegerekend door gebrekkige registratie
• Nevenactiviteiten ook belangrijk (rouwzorg, zorg in ROB/RVT niet meegerekend, bedside-teaching en coaching vrijwilligers niet meegerekend)
2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 21
Page 22
.be.be2.3. Palliatieve samenwerkingsverbanden (173.180euro)
Reële financiering coördinator en psycholoog volgens anciënniteit
2.4. Dagcentra (1.239.468 euro)• Verderzetting experiment met onderlinge herverdeling, op
basis van evaluatie praktijk• Verruiming doelgroep
• Ook niet-palliatieve patiënten hebben nood aan ondersteuning en zorg (neuro-musculaire aandoeningen)
• Levensverwachting zou 18 maanden i.p.v. 6 maanden moeten zijn
• Federaties : verwachten groei (cfr. VK)
2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 22
Page 23
.be.be2.5. Palliatieve zorg in ROB en RVT’s (7.500.000 euro)
• optrekken van vergoeding van 0,59 euro per dag en per patiënt (B/C) i.p.v. 0,25 euro + controle kwaliteit vorming
• deze patiënten betalen remgeld (thuis niet): discriminatie wegwerken
Federaties :
• Verwachten nog veel groei in % rusthuis sterven
• Financies niet alleen voor vorming, maar ook voor vrijstelling
2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 23
Page 24
.be.be2.6. Palliatieve eenheden
• Vergoeding verpleegdagen boven 80 % bezetting
• In MKG extra-dagen voorzien
2.7. Palliatieve thuiszorg
• Koppeling met palliatief statuut soms problematisch :
• Soms zijn patiënten nog in ontkenningsfase (voor zorgverstrekkers onmogelijk om verklaring overlijden 3 maand te maken)
• Soms willen families zelf zorg op zich nemen
• Soms wil huisarts statuut niet vragen omdat patiënt voldoende middelen heeft, geen termijn overlijden kan geven, hij zich niet wil engageren tot verplichting teamvergadering
• Zorg niet altijd intensief of onvoldoende samenwerking met mobiel team
2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 24
Page 25
.be.beVoorstel :
• Patiënten moeten kunnen afzien van forfait en toch statuut krijgen omwille van andere voordelen
• Privé-vepleegkundigen moeten multidisciplinaire begeleidingsequipe kunnen opgeven
• Honorarium voor bijwonen teamvergadering
Federaties :
• Er is respect vanuit mobiele equipe voor thuiszorg
• Nood aan kwaliteitsbewaking door samenwerking mobiele equipe
2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 25
Page 26
.be.be
2.8. Ontwikkelen van modulair en uniform registratieinstrument (93.536 euro)
2.9. Federaties voor palliatieve zorg
1 VTE universitair coördinator + O,5 VTE secretariaat/federatie
2.10. Totale meerkost : 19.058.542 euro t.g.o. budget van 74.368.057 euro in 2004 of + 25,63 %
2. 2. Evaluatiecel : inventaris knelpunten Evaluatiecel : inventaris knelpunten
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 26
Page 27
.be.be
3.1. Behoeftestudie
3.2. Struktureel
• Zorg in daghospitalisatie (cfr. Oncologisch programma)
• Zorg in polikliniek
• Liaison vanuit het ziekenhuis, voornamelijk vanuit dagopname
3.3. Aandacht voor specifieke groepen
• Kinderen (kinderoncologie)
• Minderheidsgroepen (gehandicapten, gevangenen, …) personen met onderwijsachterstand, daklozen, vluchtelingen
3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingen3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingenRaad van EuropaRaad van Europa
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 27
Page 28
.be.be
3.4. Kwaliteit• Zorgplannen• Minimum data set• Indicatoren goede zorg• Richtlijnen klinische praktijk (handboek) (cf. Cochrane)• Evaluatie en kwaliteitscontrole met audit
• Meetinstrument (vb. support team assesment schedule (STAS), Admonton Assesment System (ESAS) Palliatieve outcome scale (POS)
3.5. Telefoonlijn voor verstrekkers
3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingen3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingenRaad van europaRaad van europa
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 28
Page 29
.be.be
3.6. Onderwijs
• Academische erkenning
• Opnemen in initiële opleidingen van artsen en verpleegkundigen
• Drie niveau’s : basis – tussen – gevorderd niveau
3.7. Stimuleren van onderzoek
3.8. Vrijwilligers ondersteunen
• Verlof geven
• Training geven
3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingen3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingenRaad van europaRaad van europa
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 29
Page 30
.be.be
4. SLOTBESCHOUWING
• Er is op korte tijd een hele weg afgelegd
• Er blijft nog veel werk te doen om stelsel te verfijnen
• Kwaliteit zorg te verbeteren• Beter opvolgen en bijsturen
3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingen3. Aanvullende sugesties uit de aanbevelingenRaad van europaRaad van europa
RVK Palliatieve zorg. Verleden – heden & toekomst 23 nov 2004- RIZIV 30