BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri

BBY 309Veri Tabanı Yönetim

Sistemleri

Güven KÖSE

E-posta : [email protected]

Web : .../~gkose

Değerlendirme KriterleriDeğerlendirme Kriterleri

• Ara sınav : %35

• Final sınavı : %60

• Devam : %5

Ders Kitabı ve Yardımcı KaynakDers Kitabı ve Yardımcı Kaynak

Database Processing: Fundamentals, Design, and Implementation, 10/E, David Kroenke

Fundamentals of Database Systems, 5/E, Ramez Elmasri, Shamkant B. Navathe

Ders İçeriğiDers İçeriği

• Giriş : VT, VTYS nedir, neden ihitiyaç var, ne

getiriyor, nerelerde kullanılır, nasıl oluşturulur.

• Varlık-İlişki Veri Model (ER Model)

• Veri Tabanı Tasarımı

• SQL (Structured Query Language)

• VT Standartları: ODBC, OLE DB, ADO, XML

• VTYS kullanan bir uygulama geliştirilmesi.

VTYS Giriş

Veriden, verinin bilgisayarda saklanmasına giden yol

Giriş (Input) İşleme (Process) Çıkış (Output)

Veri (Data) Bilgi (Information)

Saklama (Storage)

Veri / Bilgi

Veri hiyerarşisi

Bit (0,1) Byte / Karakter(01001100)

Alanlar (Fields) Kayıtlar (Records)

Ad, Soyad, Numara….. Güven KÖSE 1234 Güven KÖSE 1234Ali KAYA 4356….. ….. ….

Dosyalar (Files)

Bilgisayarda Dosya Organizasyonu

İşletim Sistemi (Operating System)

Dosyalar (Files)

dosya1 dosya2 …….. dosyaN

adres1 adres2 …….. adresN

FAT (File Allocation Table)

Kullanıcı (User)

Sabit Disk (Hard Disc)

Uygulama Programları(Applications)

Dosya Organizasyonu İle İlgili Problemler

• Lakeview firması yüklenici firmalarla bazı işler yapıyor ve onlara bazı ekipmanlar kiralıyor.

• İş yapılan firma bilgileri ve herbir kiralama ile ilgili olarak işin adı, yüklenici firma, telefon,

ekipman türü, ekipman numarası, günlük kira bedeli, başlangıç ve bitiş tarihleri, toplam süre ve

toplam ücret bilgileri saklanmak isteniyor.


• Eğer yüklenici firma telefon numarasını değiştirirse ne olur?

• Listenin doğru bilgileri yansıtması için tüm kayıtların değiştirilmesi gerekir.

• Eğer sadece ilk kayıt güncellenirse liste tutarsız (inconsistent) olur.

• Eğer liste bütün bir yıla ait olsaydı binlerce kayıt olabilirdi, bu durumda ne yapılacak?

• Bütün listenin teker teker güncellenmesi hem zaman alıcı hem de hata yapmaya açık

bir iş olurdu.


• Benzer bir problem listeden bir kayıt silineceği zaman da yaşanır.

• Örneğin RB Partnership firması kiralamadan vazgeçti, ne olacak?

• İlgili kayıt listeden silinecek.

• Kiralama bilgileri ile beraber firmanın bütün bilgileri de kayboldu (yüklenicinin çalıştığı

proje, telefon cs.).


• Firmadan hiçbir şey kiralamayan ancak firmayla iş yapacak bir şirket için iş ve telefon gibi

bilgiler kaydedilmek istenirse ne olacak?

• KH yerine yanlışlıkla KA yazılırsa ne olacak, bu yeni bir firma mı yok sa bir yazım yanlışı mı?

• 4. ve 8. kayıtlarda kira bedelleri $650 ve $750 bu bir hata mı yoksa aynı ürün için farklı firmalara

farklı bedeller mi belirleniyor?

• Eğer farklı firmalara farklı bedeller belirleniyorsa bütün kiralama işlemlerinde aynısının yapılması

gerekir.


• Lakeview firması aynı listeye pek çok çalışanın erişip düzenleme yapabilmesini isterse ne

olacak?

• Liste merkezi tek bir yerde mi tutulacak kullanıcılara kopyası mı dağıtılacak?

• Kullanıcılardan birisi bir alanı değiştirirse ne olacak?

• Aynı alan bütün kullanıcılar tarafından güncellenmek zorunda, eş güdüm nasıl olacak?

• Liste merkezi bir yerde tutulursa listeye erişim hakları nasıl belirlenecek? Her kullanıcının her

işlemi yapmasına izin verilemez.

• Bu tür listelerle (ya da dosyalarla) ilgili daha pek çok problem sayılabilir.

Uygun Çözüm Nedir?

• Uygun çözüm listenin, işin mantığına uygun bir biçimde, alanlara

bölünerek yeniden organize edilmesidir.

• Elimizdeki listede en büyük problem farklı konuların (iş bilgileri, yüklenici

bilgileri, teçhizat bilgiler, kiralama bilgiler) aynı yerde gösterilmiş

olmasıydı.

• Herbir konu için bir liste (tablo) oluşturularak bu problemi çözebiliriz.

Uygun Çözüm Nedir?

• Eğer bir telefon değişirse sadece Contractor tablosundaki ilgili alan güncellenir.

• Eğer bir kiralama işi silinecekse sadece Rental tablosundan bir kayıt silinir.

• Eğer yeni bir müşteri eklenecekse Contractor tablosuna yeni bir kayıt eklenir.

• Aynı ekipman için farklı günlük kiralama bedelleri ne olacak?

JOB

NAMENAME

Sea View Bldg

Highland Center

Long Plaza

Village Square

CONTRACTOR

ContractorContractor PhonePhone

KH Services 213.444.1181

Comstock, Inc. 232.492.3383

RB Partnership 508.555.3233

RENTAL

Start DateStart Date End DateEnd Date DaysDays

6/17/2002 6/19/2002 3

6/24/2002 6/24/2002 1

6/17/2002 7/3/2002 17

7/1/2002 7/3/2002 3

6/15/2002 0

7/1/2002 7/8/2002 8

7/8/2002 7/11/2002 4

EQUIPMENT

Equipment TypeEquipment Type Equipment NumberEquipment Number Daily RateDaily Rate

Back Hoe 10400 750

Medium Crane 335 350

Back Hoe 10020 650

Scaffolding 135

Bu çözümde bütün tablolar birbirinden bağımsız aralarındaki ilişki nasıl kurulacak?

JOB

IDID NAMENAME

1 Sea View Bldg

2 Highland Center

3 Long Plaza

4 Village Square

CONTRACTOR

IDID ContractorContractor PhonePhone CityCity

1 KH Services 213.444.1181 New York

2 Comstock, Inc. 232.492.3383 New York

3 RB Partnership 508.555.3233 Highlands

RENTAL

IDID JobIDJobID ContIDContID EqpIDEqpID Start DateStart Date End DateEnd Date DaysDays

1 1 1 1 6/17/2002 6/19/2002 3

2 2 2 1 6/24/2002 6/24/2002 1

3 1 1 2 6/17/2002 7/3/2002 17

4 3 1 3 7/1/2002 7/3/2002 3

5 1 1 4 6/15/2002 0

6 2 2 2 7/1/2002 7/8/2002 8

7 4 3 3 7/8/2002 7/11/2002 4

EQUIPMENT

IDID Equipment Equipment TypeType

Equipment Equipment NumberNumber

Daily Daily RateRate

1 Back Hoe 10400 750

2 Medium Crane

335 350

3 Back Hoe 10020 650

4 Scaffolding 135

Key

Fo

reig

n K

ey

Veri Tabanı (Database) nedir?

Bir veri tabanı, mantıksal olarak ilişkili verilerin tutulduğu

derlemdir.

• Gerçek dünyaya ait bazı görüntüleri yansıtır.

• Veri tabanı içerisinde tutulan veriler mantıksal olarak

uyumludur.

• Özel bir amaç için tasarlanır ve oluşturulurlar.

• Herhangi bir boyutta ve değişen karmaşıklıkta olabilirler.

Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) Nedir?

Bir VTYS (Database Management Systems - DBMS), veri tabanı

tanımlamak, yaratmak, yaşatmak ve veri tabanına denetimli

erişim sağlamak için kullanılan yazılım sistemidir.

• Bir veri tabanı, ilgili veriler için veri türlerinin, yapılarının ve

kısıtlamalarının belirlenmesi ile tanımlanır.

• Bir veri tabanına veriler girilerek yaratılır.

• Veri tabanı yaratıldıktan sonra sorgulama, veriye erişim,

güncelleme ve rapor yaratma gibi işlevler gerçekleştirilebilir.

Dosya Sistemlerindeki Sorunlar

• Veriler birbirinden ayrı ve izole edilmiş

• Çoğunlukla veri tekrarı var

• Uygulama programına bağımlı

• Birbirine uymayan (incompatible) veri dosyaları

• Anlaşılması zor

Niçin Veri Tabanı Kullanalım?

• Bir veri tabanının amacı kişilere ve örgütlere nesnelerle ilgili kayıt tutmada yardımcı olmaktır.

• Veri depolamak için liste kullanmanın getirdiği sorunlar

–Veri tutarsızlıkları

–Veri mahremiyeti/gizliliği:Bölümler bazı verilerini paylaşmak isteyebilirler, ama tümünü değil

• Veri tabanları tek konulu tablolarda verileri depolar

• Tablolar ana ve yabancı anahtarlar aracılığıyla ilişkilendirilir

• VTYS’de veri bütünleşik, tekrar azaltılmış, programdan

bağımsız ve verinin anlaşılması kolay.

Veri Tabanı kendi kendini tanımlar

• Bir veri tabanı veri sözlüğü içerir

• Veri sözlüğü veri hakkında veridir (metadata)

• Veri sözlüğü veri tabanında depolanan bilginin yapısını ve

biçimini tanımlar

Veri Tabanı Sistemi

Stored Database

Definition (Meta Data) Stored Database

Software to Process Queries/Programs

Software to Access Stored Data

Application Programs /Queries

DBMS Software

Users/Programs

DATABASE SYSTEM

Veri Tabanı Sistemi

Veri Tabanı Uygulaması (Database Application)

İşlevler:

–Form yaratmak ve işlemek

–Soru yaratmak ve iletmek

–Rapor yaratmak ve işlemek

–Uygulama mantığınıyürütmek

–Uygulamayıdenetlemek

Veri Tabanı Yönetim Sistemi (DBMS)

İşlevler:

–Veri tabanını, tabloları ve destek yapıları yaratmak

–Veri tabanı verilerini okumak ve güncellemek

–Veri tabanı yapılarını yaşatmak

–Kuralları uygulamaya zorlamak

–Tutarlılığı denetlemek

–Güvenliği sağlamak

–Veri tabanını yedeklemek ve gerektiğinde eski haline döndürmek

Örnek: Oracle, DB2, Microsoft Access, SQL Server

Veri Tabanı (Database)

Bileşenler:

–Kullanıcı verileri

–Metadata: veri tabanının yapısı hakkında veriler

–Dizinler ve ilgili yapılar

–Depolanmış yordamlar (stored procedures):veri tabanında

depolanmış program modülleri

–Tetikleyiciler (triggers):belli bir veri etkinliği meydana geldiğinde

yürütülen yordamlar

–Uygulama metadatası:formlar yada raporlar gibi uygulama ögelerini

tanımlayan veriler

Güncellenmiş Veri Hiyerarşisi

Bit (0,1) Byte / Karakter(01001100)

Alanlar (Fields) Kayıtlar (Records)

Dosyalar (Files)

Veri Tabanı(Meta Data, Tablolar,

Dizinler, ...)

Veri Tabanı Türleri

Kişisel veri tabanı

–1 kullanıcı; 10 MB civarı

Örneğin, bağımsız olarak şirketlere program yazan bir kullanıcı verileri.

Çalışma grubu veri tabanı

– 25 kullanıcı; 100 MB civarı

Örneğin, alt yüklenici olarak büyük şirketlere iş yapan küçük çaplı bir şirket.

Örgütsel veri tabanı

–Yüzbinlerce kullanıcı

–1 Trilyonbayt, muhtemelen birçok veri tabanı

Örneğin, büyük çaplı projeler geliştiren bir şirket.

Veri Tabanı Sistemi Geliştirme

Uygulama programına paralel olarak 3 aşama

• Gereksinim Aşaması

• Tasarım Aşaması

• Gerçekleştirim Aşaması

• Güncelleme


Gereksinim Aşaması: Bir veri modeli geliştirilir- Veri modeli veri tabanı yapısının mantıksal gösterimidir- Gerekli alanlar ve alanlar için veri türleri (phone / 11 karakter, start date / tarih v.b)- Alanlar için max uzunlular (name / max 50 karakter v.b.)- Alanlar için kısıtlamalar (sayısal bir alana karakter girilemez gibi)- Tablolar arasındaki ilişkiler belirlenir.- Sonraki aşamaların hepsi veri modeline bağımlı olduğu için modellemedeki yanlış tüm aşamaları etkileri- Modelleme genellikle ER (Entity Relationship) şemaları ile gerçekleştirilir.


Gereksinim Aşaması: Örnek bir ER şeması


Tasarım Aşaması: Veri modeli tablolara ve ilişkilere dönüştürülür


Gerçekleştirim Aşaması:

–Tablolar, ilişkiler ve sınırlılıklar yaratılır

–Depolanmış yordamlar ve tetikleyiciler yazılır

–Veri tabanına veri girilir ve sistem denenir

–Bu aşamadan sonra gerçekleştirilen veri tabanı sistemi ile

uygulama programı arasındaki gerekli bağlantılar gerçekleştirilir.

• Uygulama programında VT’ye bağlantı (ODBC, ADO v.b.)

• VT’nin uygulama programı içerisinden kontrolü (SQL)

BBY 309 Veri Tabanı Yönetim Sistemleri

Documents