Bazat e Teuhidit

- Abu Ameenah Bilal Philips -

Bazat e Teuhidit

(Monoteizmi Islam)

nga

Ebu Emiin Bilal PhilipsVrejtje pr mnyrn e prdorimit t ktij libri

Ky libr sht nj prkthim nga anglishtja i librit The Fundamentals of Tawheed (Islamic Monotheism) nga autori Ebu Emiin Bilal Philips. Pr shkak t vshtirsive gjuhsore dhe pamundsis s prkthimit t materialit n mnyr preize t gjitha hadithe, duat dhe ajetet e Kuranit t prkthyera n kt libr jan prkthyer sipas kuptimit t tyre t prgjithshm n prputhje me kontekstin e tyre. Rrjedhimisht ato nuk mund t merren si baz pr studime gjuhsore apo pr nxjerrjen e kuptimeve t hollsishme jasht kontekstit t tyre n libr, gjithashtu ato nuk duhen cituar si pjes t shkputura pa pasur parasysh origjinalin e tyre n arabisht. N.q.s. nuk veprohet n kt mnyr, pr shkak t gabimeve t paevitueshme n prkthim, i hapet rrug gabimeve n kuptimin ose praktikimin e tyre ashtu si duhet. Kjo sht tepr e rrezikshme sepse mund t oj n gjynafe t rnda ose n keq kuptimin apo keq interpretimin e materialit.

I lutemi lexuesit q duat e prmendura n libr ti msoj me shkronja arabe pr shkak t pamundsis pr ti shkruar ato sakt me shkronja latine.

Shnim i prkthyesit dhe i redaktorit

Shkurtimet e prdorura

Shkurtimi

Do t thot:

sh.p.

shnim i prkthyesit.

p.e.s.

para ers son.

e.s.

era jon.

s.a.u.s.

Salallahu alejhi ue selem

(Mshira, shptimi

dhe paqja e Allahut qoft

mbi t).

a.s.

paqja qoft mbi t

s.u.t.

Subhanehu ue Teala

(I lavdruar dhe

i Lartsuar sht Ai.)

n.q.s.

n qoft se

a.t.h.

ather

m.q.s.

meqense 1-Kategorit e teuhidit

Nga ana gjuhsore fjala teuhid do t thot njsim, unifikim dhe vjen nga fjala arabe ( uehade ) e cila do t thot t njsosh. Ndrsa n aspektin fetar teuhid do t thot kuptimi dhe pohimi i njsimit t Allahut n t gjitha veprimet e njeriut t cilat direkt ose indirekt lidhen me Allahun. Besimi se Allahu sht Nj, pa partner n dominimin e Tij dhe veprimet e Tij (Rububije); Nj, i pangjashm me asgj dhe Nj i pangjashm n cilsit e Tij (Esmaa ue Sifaat); Nj, pa rival n Hyjnin e Tij dhe n adhurim (Uluhije), jan tre aspektet q formojn bazat pr kategorit n t cilat teuhidi tradicionalisht sht klasifikuar. Kto tre aspekte jan t pandashme n mnyr t till sa q kushdo q l ndonj prej tyre ka dshtuar n kompletimin e krkesave t teuhidit dhe ka br shirk (nga ana gjuhsore d.m.th shoqrim, ortaksi), pra i ka br shok Allahut dhe kjo n Islam sht idhujtari.

Tre kategorit e teuhidit quhen me emrat e mposhtm :

1-Teuhidi Rububije (q prmban njsimin e Allahut).

2-Teuhidi Esmaa ue Sifaat (q prmban njsimin e Emrave dhe Cilsive t Allahut).

3-Teuhidi Uluhije/el-Ibade (q prmban njsimin e Allahut n adhurim).

Ndarja e teuhidit n kto kategori nuk sht br as nga resuli s.a.u.s e as nga shokt e tij, sepse ather nuk ishte e domosdoshme t analizoheshin kto koncepte kaq baz n fe n mnyr t till. Megjithat t gjitha bazat e ktyre ndarjeve jan t argumentuara n ajetet e Kuranit dhe thniet e resulit s.a.u.s e t shokve t tij , ashtu si( do t bhet m e qart pr lexuesin kur (do kategori t shpjegohet m gjersisht n kt kapitull.

Nevoja pr kategorizimin e teuhidit u shfaq pasi Islami u prhap n Egjypt, Bizant, Persi e Indi dhe thithi kulturat e ktyre rajoneve. (sht e natyrshme t pressh se kur njerzit e ktyre vendeve hyn n Islam ata do t merrnin me vete mbeturina t besimeve t tyre t mparshme. Disa prej ktyre t kthyerve (n Islam nga fet e tjera) filluan t shprehnin n shkrimet dhe diskutimet e tyre koncepte t ndryshme filozofike pr Zotin gj q shkaktoi nj konfuzion n t cilin besimi i pastr dhe thjesht njsues i Islamit u krcnua. Gjithashtu kishte disa njerz q nga jasht kishin pranuar Islamin, por q punonin n fshehtsi pr t shkatrruar fen nga brenda, sepse ishin t paaft ta kundrshtonin at ushtarakisht. Ky grup filloi nj propagand aktive pr t devijuar idet rreth Allahut n mnyr q t shkatrronte shtylln e par t imanit dhe bashk me t vet Islamin.

Sipas historianve musliman, muslimani i par q shprehu teorin e vullnetit t lir t njeriut dhe mungesn e prcaktimit (Kaderit) ishte nj irakian, i kthyer nga kristianizmi n Islam, me emrin Sausan. Ky m von u rikthye n kristianizm, por prpara ksaj ai infektoi studentin e tij Mabad ibn Halid Xhuhani nga Basra. Mabadi prhapi msimet e msuesit t tij derisa ai u kap dhe ekzekutua nga halifi Emevi, Abdulmelik ibn Meruan (685-705 e.s.), n vitin 700 e.s. Sahabt q ishin gjall n kt periudh si Abdulla ibn Umar (vdiq n 694 e.s.) dhe Abdulla ibn Ebi Auf (vdiq n 705 e.s.) e kshilluan popullin t mos pajtohej me ata q mohonin Kaderin dhe as ti falnin atyre xhenazen sepse ata (sahabt) i konsideronin personat q mohonin Kaderin kafira. Megjithat argumentet e teoris kristiane t vullnetit t lir vazhduan t gjenin mbshtets t rinj.

Gailan ibn Muslim nga Damasku studioi nn kujdesin e Mabadit dhe u b flamurtar i teoris s vullnetit t lir derisa u (ua para halifit Umar ibn Abdulaziz (717-720 e.s.). Ai hoqi dor nga besimi i tij publikisht, por me vdekjen e halifit ai rifilloi t jepte msime pr vullnetin e lir. Halifi i mvonshm Hisham ibn Abdulmelik (724-743 e.s.) e arrestoi, gjykoi dhe ekzekutoi at. Nj tjetr person n kt polemik ishte dhe Xhad ibn Dirhem, q jo vetm mbshteti filozofin e vullnetit t lir, por edhe u prpoq t riinterpretonte ajetet e Kuranit, q prmbanin prshkrimin e cilsive t Allahut, n prputhje me filozofin neoplatonike. Xhadi ishte dhe kujdestari i princit emevi, Meruan ibn Muhammed q m von u b halifi i 14-t (744-750 e.s.). Gjat leksioneve t tij n Damask, ai hapur mohoi disa prej cilsive t Allahut si shikimi, dgjimi etj. derisa qeveritari emevi e dboi at. Ather ai shkoi n Kufa, ku vazhdoi t propongandonte idet e tij dhe t mblidhte pasues derisa kufri i tij filloi t publikoheshe gjersisht dhe qeveritari emevi Halid ibn Abdilah e ekzekutoi publikisht. Megjithat, ithtari i tij kryesor, Xhehm ibn Safuan, vazhdoi t mbronte doktrinn e msuesit t tij n qarqet filozofike t Tirmidhit dhe Balahs. Kur kufri i tij u prhap ai u ekzekutua nga Nasr ibn Sejar (743 e.s.) i cili ishte qeveritar emevi. Halift e par dhe ndihmsat e tyre ishin m afr principeve t Islamit dhe vetdija e masave ishte m e lart pr shkak t prezencs s sahabve dhe studentve t tyre. Kshtu q eleminimi i kafirve t hapur bhej menjher sipas rregullave. N t kundrt, halift e mvonshm emevi ishin m shum t korruptuar dhe si t till u kujdesn pak pr kto probleme fetare. Njerzit gjithashtu ishin m t dobt nga vetdija Islame kshtu q ishin m t prekshm nga idet devijuese. Pesha pr t kundrshtuar kt rrym kufri ra mbi shpatullat e dijetarve musliman t ksaj periudhe. Ata sistematikisht kundrshtuan filozofit dhe besimet e ndryshme t huaja me ann e argumenteve t marra nga Kurani dhe sunneti. Ishte n kuadrin e ksaj mbrojtjeje q shkenca e teuhidit doli me kategorit dhe komponentt e saj t prcaktuar n mnyr preize. Proesi i specializimit u shfaq menjher n t gjitha fushat e tjera t dijes Islame ashtu si sht br sot me shkencat e ndryshme moderne. Kategorit e teuhidit pr tu studiuar n thellsi mund t

studiohen t ndara, por asnjher nuk duhet harruar se ato jan t gjitha pjes e nj trsie t pandashme e cila vet sht baza e nj trsie akoma m t madhe, Islamit.

Teuhidi Rububije (njsimi i qnies s Allahut)Kjo kategori sht bazuar n konceptin baz se vetm Allahu krijoi t gjitha gjrat kur nuk kishte asgj; Ai (Allahu) mban krijimin pa ndonj nevoj nga ai (krijimi) ose pr t (krijimin); Ai sht i vetmi Zot i universit dhe i banorve t universit. Ai sht pa rival n sovranitetin e Tij. N arabisht fjala q prdoret pr t treguar q Allahu sht Krijuesi, Zotruesi, Mbajtsi, Furnizuesi etj. sht Rububije e cila ka rrjedhur nga rrnja Rab (Zot). Sipas ksaj kategorie Zoti sht i vetmi n ekzistenc q ka fuqi reale, sht Ai i cili i dha krijesave fuqin pr t lvizur dhe ndryshuar. Asgj nuk ndodh n krijim ve asaj q Ai e lejon t ndodh. Resuli s.a.u.s. shpesh prsriste shprehjen La haule ue la kuuete il-la bil-lah (Ska ndryshim dhe fuqi pa ndihmn e Allahut).

Bazat pr teuhidin Rububije mund ti gjejm n shum ajete Kurani, p.sh. Allahu thot :

( (Allahu sht krijuesi i do gjje dhe Ai sht mbikqyrs ndaj do gjje (39:62)( (E Allahu ju krijoi juve dhe at q e punoni (37:96)

( ( dhe ti nuk i gjuajte (n t vrtet ) kur i gjuajte ata, por Allahu ( t ndihmoi ) i gjuajti

( ((fardo e keqe q ndodh (godet), nuk mund t ndodh ndryshe, vetm sipas caktimit t Allahut (64:11)

Resuli s.a.u.s ka thn: Dije, se edhe n.q.s. i gjith njerzimi mblidhet s bashku pr t br dika q t t ndihmoj, ata do t mund t bjn pr ty vetm at q Allahu e kishte shkruar pr ty. Gjithashtu, edhe n.q.s i gjith njerzimi mblidhet s bashku pr t t dmtuar, ata do jen n gjendje t bjn vetm at q Allahu e kishte shkruar q t ndodhte ty.

Pra, ato q njerzit i kuptojn si mbarsi apo fatkeqsi jan thjesht gjra t paracaktuara nga Allahu si pjes e sprovave t ksaj jete. N Kuran thuhet:

( (O ju q besuat, vrtet disa nga bashkshortet tuaja dhe nga fmijt tuaj jan armiq tuaj, andaj kini kujdes ndaj tyre (64:14)

Kjo sepse, brenda gjrave t mira t ksaj jete ka sprova t ndryshme pr besimin e dikujt n Zot, ashtu si ka edhe sprova n ngjarjet e tmerrshme q kalon dikush.

( (Ne do tiu sprovojm me ndonj frik, me uri, me ndonj humbje nga pasuria e nga jeta e edhe nga frytet, po ti, jepu prgzim durimtarve (2:155)N disa raste gjrat e mira apo t kqija pr njeriun, jan t dukshme, por n disa raste t tjera ato jan t padukshme (njeriu nuk i kupton), si n rastin kur gjrat e mira (n dukje) vijn duke prdorur mjete t kqija apo kur gjrat e kqija (n dukje) vijn duke prdorur mjete (metoda) t mira. Paaftsia e njeriut pr t kuptuar t gjitha t mirat apo t kqijat vjen ngaq dija e njeriut sht e kufizuar. Allahu n Kuran thot:( ( Por mund q ju ta urreni nj send, e ai sht shum i dobishm pr ju, dhe mund q ju ta doni nj send e ai sht dm pr ju. Allahu, e di e ju nuk dini. (2:216)

Ndonjher, dika n dukje e keqe, q ndodh n jetn e njerzve, shndrrohet n t mir dhe anasjelltas ndonj e mir n dukje, shndrrohet n t keqe (n dika t dmshme). Kjo tregon se sfera e influencs s njeriut n drejtimin q marrin ngjarjet e jets s tij, sht e kufizuar brenda zgjedhjes s varianteve q i paraqiten atij pr nj ngjarje t caktuar. Ndrsa prsa i prket rezultatit t zgjedhjes ajo nuk varet nga ai. Me fjal t tjera njeriu vetm mundohet apo prpiqet pr dika dhe sht Allahu, Ai q jep rezultatin. Fati i mir (mbarsia) dhe fati i keq (fatkeqsia) jan t dyja nga Allahu dhe nuk mund t shkaktohen nga hajmalit e mbarsis si p.sh. karficat me katr gjethe, kmbt e lepujve, brirt e dashit, numrat e fatit, shenjat zodiakale etj. apo nga shenjat e fatit t keq si e premtja, numri 13, pasqyrat e thyera, macet e zeza etj. N fakt, besimi n hajmali dhe n shenjat e fatit t mir apo t keq, paraqet njrn prej formave t gjynafit t rnd t shirkut n kt kategori t teuhidit.

Utba, njri prej shokve t resulit s.a.u.s , transmeton se njher nj grup burrash iu afruan resulit s.a.u.s pr ti dhn besn e tyre, dhe ai (resuli s.a.u.s) ia pranoi betimet nnt vetve prej tyre, por refuzoi t pranonte betimin e njrit. Kur ata e pyetn pse ia refuzoi betimin shokut t tyre, ai u prgjigj: Me t vrtet ai ka vn hajmali. Burri q kishte vn hajmali vuri dorn n rrobn e tij, shqiti hajmalin, e theu, pastaj bri betimin. Resuli s.a.u.s. ather tha: Kushdo q v hajmali ka br shirk. (i mbledhur nga Ahmedi)

Prsa i prket prdorjes s nuskave me Kuran, t cilat njerzit i vn n trup ose i mbajn n qese pr t larguar t keqen apo pr t afruar t mirn, kjo metod (praktik) sht e ngjashme me metodat e paganve. As resuli s.a.u.s., as shokt e tij nuk e kan prdorur Kuranin n kt mnyr. Resuli s.a.u.s. ka thn: Kushdo q shpik n Islam dika q nuk i prket atij (Islamit) do ti refuzohet. (sht e vrtet se suret e Kuranit, en-Nas dhe el-Felek, u shpalln n mnyr t veant pr tu mbrojtur nga magjit (syri i keq, cytjet e shejtanit etj. sh.p.), por resuli s.a.u.s. tregoi metodn se si duhen prdorur ato. N nj rast kur atij iu b magji, ai i tha Ali ibn Ebi Talibit t kndonte dy suret ajet pr ajet dhe kur ai u smur ai i kndoi vet ato. Resuli s.a.u.s. as nuk i shkruajti ato e ti varte n qaf apo ti lidhte n krah, e as nuk i tha t tjerve t vepronin kshtu.

Teuhidi el-Esmaa ues-Sifaat (njsimi i emrave dhe cilsive t Allahut)

Kjo kategori teuhidi ndahet n pes aspekte kryesore:

1- Aspekti i par i teuhidit el-Esmaa ues-Sifaat sht: Prshkrimi i Allahut me emrat dhe cilsit e Tij ashtu si Allahu dhe resuli s.a.u.s. e ka prshkruar At pa i shpjeguar emrat dhe cilsit e Allahut dhe pa i dhn atyre kuptime t tjera ve kuptimit t tyre t qart (t dukshm). P.sh. Allahu n Kuran thot se Ai zemrohet me idhujtart dhe hipokritt: E n ann tjetr, pr ti ndshkuar hipokritt dhe hipokritet, idhujtart dhe idhujtaret, mendimi i t cilve ndaj Allahut ishte i keq. Atyre u raft e keqja! Allahu sht zemruar me ta, i mallkoi dhe xhehennemin e prgatiti pr ta, q sht vendbanim i keq. (48:6)

Zemerimi sht nj nga cilsit e Allahut. (sht krejtsisht e gabuar t thuash se zemrimi i Tij duhet t nnkuptoj ndshkimin e Tij, mbasi tek njeriu zemrimi sht nj shenj e dobsis dhe si e till nuk i prshtatet Allahut. Ajo q Allahu ka shpallur duhet pranuar duke theksuar se zemrimi i Tij nuk sht si zemrimi i njerzve, bazuar n at q Allahu ka shpallur n Kuran :

( ( Asgj nuk sht si Ai (42:11)

Proesi i quajtur interpretimi racional kur merret n konkluzionet e tij llogjike t on n mohimin e ekzistencs s Allahut. Allahu e ka prshkruar veten e Tij se jeton, edhe njeriu jeton, prandaj sipas argumenteve racionaliste Allahu as nuk jeton as nuk egziston. Fakti sht se ngjashmria midis cilsive t Allahut dhe atyre t njerzve sht vetm n emr dhe jo n grad. Kur cilsit prdoren pr Allahun ato duhen marr n sensin absolut, larg prej t metave njerzore.

2- Aspekti i dyt ka t bj me at q ne duhet ti drejtohemi Allahut ashtu si Ai i sht drejtuar vetes s Tij, pa i dhn Atij ndonj emr t ri apo cilsi t re. P.sh. Allahut nuk duhet ti jepet emri el-Gaadhib (i Zemruari), megjithse Ai ka thn se zemrohet , ky emr nuk duhet ti jepet sepse as Allahu e as resuli s.a.u.s. nuk e kan prdorur. Kjo mund t duket si nj gj shum e vogl, por duhet patur parasysh pr t parandaluar prshkrimin jo t vrtet (falls) pr Allahun. Njeriu sht i kufizuar (n dije, aftsi etj.) dhe si i till nuk sht n gjendje t prcaktoj Zotin pa t meta t krijimit.

3- Ne nuk duhet ti japim Allahut cilsit e krijesave t Tij (kjo prbn aspektin e tret t teuhidit el-Esmaa ues-Sifaat). P.sh. n dhiatn e re dhe t vjetr thuhet se Zoti krijoi universin pr gjasht dit dhe n t shtatn u lodh. Pr kt arsye ifutt dhe kristiant marrin ose t shtunn ose t dieln si dit pushimi, n t cilat punn ata e shikojn si mkat. Nj thnie e till i jep Zotit cilsit e krijesave t Tij. (sht njeriu q lodhet pas puns s rnd dhe ka nevoj pr lodhje. Kudo n dhiatn e vjetr dhe t re prmendet se Zoti pendohet pr mendimet e Tij t kqija n t njjtn mnyr si njerzit kur kuptojn gabimet e tyre. N mnyr t ngjashme thnia se Zoti sht nj shpirt rrnon plotsisht kt aspekt teuhidi. Allahu nuk e ka prmendur veten e Tij si nj shpirt n asnj vend n Kuran e as resuli s.a.u.s nuk e ka shprehur nj gj t till. N fakt Allahu e prmend shpirtin si pjes e krijimit t Tij. Parimi baz q duhet ndjekur kur punojm me cilsit e Allahut sht ajeti i Kuranit :

( (

Asgj nuk sht si Ai, Ai sht dgjuesi, shikuesi. (42:11)

Cilsit e dgjimit dhe shikimit jan cilsi q i kan edhe njerzit, por kur kto i atribuohen Allahut ato jan t pa krahasueshme n perfeksionin e tyre. Kur kto cilsi i referohen njeriut ato kan nevoj pr aparatet e dgjimit dhe shikimit t cilat nuk mund ti atribuohen Allahut. Njeriu di pr Krijuesin e tij aq sa Ai i ka shpallur atij nprmjet t drguarve t Tij. Prandaj njeriu sht i detyruar t qndroj brenda ktyre kufinjve. Kur njerzit i ln dor t lir intelektit, fantazis s tyre n prshkrimin e Allahut ata patjetr do bien n gabimet e dhnies s cilsive t krijesave Allahut. Nga dshira pr prshkrime vizive kristiant kan pikturuar, gdhendur dhe modeluar nj numr t pafund pikturash, modelesh e statujash n formn e njeriut dhe i kan quajtur ato imazhe t Zotit. Kto gjra kan prgatitur terrenin pr pranimin e Jezusit si zot te njerzit e thjesht. N fillim ata pranuan q Krijuesi sht si qenie njerzore dhe pas ksaj pranimi i Jezusit si zot nuk paraqiti asnj lloj problemi.

4- Aspekti i katrt i teuhidit el-Esmaa ues-Sifaat ka t bj me ndalimin e dhnies s cilsive t Allahut , njeriut. P.sh. n dhiatn e re, Pali merr figurn e Mekiseldekut, mbretit t Salemit, nga dhiata e vjetr e i jep atij dhe Jezusit cilsin hyjnore t mospasjes fillim dhe fund.

Sepse ky Mekiseldeku, mbreti i Salemit dhe prift i shum t lartit Perndi, i doli prpara Abrahamit, kur po kthehej nga disfata e mbretrve dhe e bekoi; dhe Abrahami i dha atij edhe t dhjetn e t gjithave. Emri i tij do t thot s pari mbret i drejtsis dhe pastaj mbret i Salemit, d.m.th. mbret i paqes. Ai sht pa nn, pa gjenealogji, pa pasur as fillim ditsh as fund jete, por i prngjashm me birin e Perndis., ai mbetet prift n amshim. (letr hebrenjve 7:1-3) (Bibla diodati i ri prkthimi 1991-94 [abs])

Kshtu dhe Krishti nuk e prvetsoi ai vet lavdin q t bhet kryeprift, por ia dha Ai q i tha: Ti je im bir, sot ti m linde, dhe ashtu si thuhet gjetiu: Ti je prift prjet sipas rendit t Mekiseldekut. (letr hebrenjve 5:5-6 bibla diodati i ri prkthimi 1991-94 [abs])

Shumica e sekteve shiite (me prjashtim t Zeidijve t Jemenit) i kan dhn imamve t tyre cilsit hyjnore t pagabueshmris absolute, dijes s t shkuars, t ardhmes dhe t padukshmes, aftsin pr t ndryshuar Kaderin dhe kontrollin mbi do pjes t krijimit. Duke br kt ata kan vn rival q ndajn cilsit e Allahut dhe q n fakt bhen zota t tjer prve Allahut.

5- Njsimi i emrave t Allahut gjithashtu nnkupton se emrat e Allahut n formn e tyre t shquar nuk mund ti jepen krijesave t Tij vese duke vendosur prpara fjaln abd (rob). Disa emra t Allahut n formn e tyre t pa shquar si p.sh. rauf (i dhembshm) dhe rahim (i mshirshm) jan t lejuar pr njerzit sepse Allahu i ka prdorur kto pr t prshkruar cilsit e resulit s.a.u.s.

( (Juve ju erdhi nj i drguari nga lloji juaj, atij i rndojn vuajtjet tuaja, sepse sht lakmues i rrugs s drejt pr ju, sht i dhembshm dhe i mshirshm pr besimtart. (9:128)

Por Er-Rauf (i Dhmshuri) dhe Er-Rahim (i Mshirshmi) mund t prdoren pr njerzit vetm n.q.s. paraprihen nga pjesa abd, p.sh. Abdur-Rahim apo Abdur-Rauf sepse kto emra n formn e tyre t shquar paraqesin nj nivel t till prsosmrie q i prket vetm Allahut. Gjithashtu emrat si p.sh. Abduresul (robi i resulit), Abdunebij (robi i nebiut), Abdulhusejn (robi i Husejnit) me t cilt njerzit e emrtojn veten e tyre si rob t dikujt tjetr ve Allahut jan t ndaluara. Bazuar n kt gj resuli s.a.u.s. i ndaloi muslimant q ti quanin apo ti thrrisnin ata q ata kishin nn pronsi Abdij (robi im ) apo Ametij (robresha ime).

Teuhidi el-Ibade (njsimi i Allahut n adhurim)Megjith fushn e gjer t dy kategorive t para t teuhidit besimi i fort vetm n to nuk prmbush krkesat Islame t teuhidit. Q kto krkesa t plotsohen duhet q teuhidi Rububije dhe Esmaa ues-Sifaat t shoqrohen me plotsuesin e tyre, teuhidin el-Ibade. Kjo gj argumentohet nga fakti se idhujtart e kohs s resulit s.a.u.s. pohonin shum aspekte t dy formave t para t teuhidit. N Kuran Allahu e urdhron resulin s.a.u.s ti thot idhujtarve:

( (

Thuaj:Kush ju furnizon me ushqim nga qielli e toka, kush e ka n dor t dgjuarit e t parit (tuaj), kush e nxjerr t gjallin nga i vdekuri dhe e nxjer t vdekurin nga i gjalli, kush rregullon do shtje? Ata thon:Allahu (10:31)

Po nse ti i pyet: Kush i krijoi ata, me siguri do t thon: Allahu. E si pra i kthejn shpinn. (43:87)

Dhe nse ti i pyet ata: Kush e lshon shiun nga qielli dhe me t e ngjall tokn pas vdekjes s saj? Ata thon: Allahu. (29:63)

T gjith idhujtart Mekas e dinin se Allahu ishte Krijuesi i tyre, Mbajtsi i tyre, Zoti i tyre megjithat kjo dije q ata kishin nuk i bri ata musliman. N fakt Allahu thot:

( (

Shumica nuk e beson ndryshe Allahun vetm se duke i shoqruar (zota t tjer). (12:106)

Komentimi i Muxhahidit pr kt ajet sht si mposht: Besimi i tyre n Allah tregohet nga pohimet e tyre, Allahu na krijoi, Ai na furnizon siguron dhe merr jetn ton, megjithat kjo nuk i ndaloi ata t adhuronin zota t tjer bashk me Allahun. Nga ajetet e prmendura m par sht e qart se kufart (jobesimtart) e njihnin sovranitetin, dominimin dhe fuqin e Allahut. N fakt ata i prmbushnin disa lloje adhurimesh n drejtim t Allahut si p.sh. haxhi, bamirsia, kurbant, betimet, bile n koh fatkeqsish ose ngjarjesh t jashtzakonshme ata i luteshin Allahut. Bile ata deklaronin se po ndiqnin fen e Ibrahimit. Pr kt shkak Allahu shpalli ajetin:

( (

Ibrahimi nuk ka qen as jehudi (ifut) as i krishter, por ai ishte larg besimeve t kota, ishte musliman dhe nuk ishte prej idhujtarve (3:67)

Kishte disa nga pagant mekas q besonin n ringjallje dhe gjykim bile dhe n kader. Prova t bollshme pr besimin e tyre mund t gjejm n poezit para Islame. P.sh. poeti Zuhejr ka thn: Shtyhet (shprblimi i veprave)dhe vendoset n nj libr ku edhe ruhet pr ditn e gjykimit ose nxitohet drejt shpagimit. Antarah citohet se ka thn: O Abil, ku do t shkosh (pr t shptuar) nga vdekja, n.q.s Zoti im n qiell e ka caktuar at. Megjithse mekasit pohonin nj pjes t teuhidit Allahu i klasifikon ata si kufar dhe mushrik (pagan) thjesht sepse ata adhuronin zota t tjer bashk me adhurimin e tyre ndaj Allahut. Pra, teuhidi el-Ibade (njsimi i Allahut n adhurim) sht shum i rndsishm. T gjitha format e adhurimit duhet ti drejtohen vetm Allahut sepse vetm Ai e meriton adhurimin dhe sht vetm Ai q mund ta ndihmoj njeriun, si rezultat i adhurimit t Tij (Allahut) nga ana e njeriut.- Nuk ka nevoj pr ndonj form ndrmjetsimi apo ndrmjets midis njeriut dhe Allahut. Allahu e ka theksuar rndsin e adhurimit direkt (t drejprdrejt) vetm t Tij duke na e br t qart se ky ishte qllimi kryesor i krijimit t njeriut dhe esenca e mesazhit t sjell nga gjith t drguarit. Allahu thot:

( (

Un nuk i krijova xhint dhe njerzit pr tjetr ve q t m adhurojn. (51:56)

( (

Ne drguam n do popull t drguar q tu thon: Adhuroni vetm Allahun e largojuni djajve (adhurimit t tyre). . (16:36)

Kuptimi plotsisht i qllimit t krijimit sht prtej aftsive t lindura t njeriut. Njeriu sht nj qenie e krijuar e kufizuar dhe si e till nuk mund t shpresoj t kuptoj veprimet e Allahut q sht i pa t meta. (Kshtu q) Allahu bri nj pjes t natyrs s njeriut ta adhuronte At, dhe Ai drgoi t drguarit dhe librat e shpalljeve hyjnore pr t qartsuar aspektet e krijimit q ishin brenda aftsive mendore t njeriut pr tu kapur (kuptuar). Ashtu si u prmend pak m par ky qllim sht: adhurimi vetm i Allahut (teuhidi el-Ibade) ky ishte gjithashtu dhe mesazhi kryesor i t drguarve. Si rrjedhim gjynafi m i rnd sht shirku, adhurimi i t tjerve n vend t Allahut ose bashk me T. N suren el-Fatiha ajeti 4 thot: Vetm Ty t adhurojm dhe vetm te Ty krkojm ndihm. Kjo sht nj thnie e qart q tregon se t gjitha format e adhurimit duhet ti drejtohen vetm Atij q mund ti prgjigjet, Allahut. Resuli s.a.u.s ka thn: Nse krkon (dika) n lutje krkoje vetm prej Allahut, dhe nse krkon ndihm krkoje at vetm prej Allahut. Allahu e ka theksuar n shum ajete se Ai sht pran njeriut dhe nuk ka nevoj pr ndrmjetsues.

( (

E kur robt e Mi t pyesin ty pr Mua , Un jam afr, i prgjigjem lutjes kur lutsi m lutet, pra pr t qen ata drejt t udhzuar, le t m prgjigjen ata Mua dhe le t m besojn Mua. (2:186)

( (

Ne e kemi krijuar njeriun dhe e dim se pshprit ai n vetvete dhe Ne jemi m afr tij se damari (q i rreh) i qafs s tij. (50:16)

Konfirmimi i teuhidit el-Ibade krkon domosdoshmrisht mohimin e t gjitha formave t ndrmjetsimit ose shoqrimit t partnerve me Allahun. N.q.s. dikush i lutet t vdekurve duke krkuar ndikimin e tyre n jetn e ksaj bote ose n shpirtrat e atyre q nuk jan n kt bot, ata i kan shoqruar partner Allahut sepse e kan ndar adhurimin midis Allahut dhe krijesave t Tij. Resuli a.s ka thn mjaft qart: Lutja (duaja) sht adhurim. N Kuran Allahu i lartsuar ka thn:

( ( A po adhuroni pra n vend t Allahut asish q nuk u sjellin kurfar dobie as dm? (21:66)

( (

Ska dyshim se ata q po i adhuroni ju, ve Allahut, jan t krijuar ashtu si ju (7:194)

N.q.s. dikush i lutet resulit s.a.u.s., t ashtquajturve shenjtor, xhinve apo melekve duke i krkuar atyre ndihm ose duke iu lutur atyre q ti krkojn Allahut ndihm pr t, ai person ka br shirk. Koncepti i Gauth -i-Azam (el-Gauth el-A'dhm) nj titull i vn nga injorantt Abdulkadir el-Xhilanit sht gjithashtu nj shprehje e shirkut n kt kategori teuhidi. Titulli nga ana letrare do t thot shptimtari m i madh; m i afti pr t shptuar dik nga rreziku nj prshkrim i till i prket vetm Allahut. Kur ndodh ndonj fatkeqsi disa njerz e thrrasin Abdulkadirin me kt titull duke krkuar ndihmn dhe mbrojtjen e tij megjithse Allahu ka thn n Kuran:

( (

Nse Allahu t godet me ndonj t keqe, ska kush q ta largoj at ve Tij, (6:17)

Kur mekasit u pyetn pr adhurimin q ata i drejtonin idhujve, ata u prgjigjn:

( (

Ne nuk i adhurojm ata pr tjetr, vetm q t na afrojn sa m afr Allahut (39:3)

Idhujt prdoreshin vetm si ndrmjetsues, pr kt Allahu i quajti ata (mekasit) idhujtar. Ata njerz midis muslimanve q kmbngulin n lutjen e t tjerve ve Allahut apo bashk me T do bnin mir t reflektonin mbi kt fakt. Kristiant e influencuar nga msimet e Saulit nga Tarsusi (m von u quajt Pal) e bn Zot t drguarin Isa (Jezusin) dhe filluan ti drejtonin lutjet e tyre atij dhe nns s tij. Katolikt kan shenjtor pr do rast, n drejtim t t cilve ata drejtojn lutjet e tyre duke besuar se kta shenjtor mund t influencojn direkt n punt e ksaj bote. Gjithashtu katolikt i prdorin priftrinjt e tyre si ndrmjetsues midis tyre dhe Zotit sepse ata besojn (ky besim sht krejtsisht i gabuar) se priftrinjt jan m afr Zotit prshkak t beqaris dhe prkushtimit t tyre, kshtu q Zoti i prgjigjet m shum atyre. Shumica e sekteve Shiite i kan kushtuar or t caktuara, n dit t caktuara t javs pr tiu lutur Aliut, Fatimes , Hasanit dhe Husenit kjo pr shkak t besimit t tyre n ndrmjetsim.

Adhurimi n pikpamjen Islame prfshin m shum se namazi, argjrimi, dhnia e zekatit, haxhi dhe kurbani. Ai prfshin emocionet si dashuria, besimi dhe frika t cilat kan grada t caktuara n t cilat ato duhet ti drejtohen vetm Allahut. Allahu i ka prmendur kto emocione n Kuran dhe ka trhequr vmendjen q t mos teprohet n to:

( (E nga njerzit ka nga ata q n vend t Allahut besojn idhujt, q i duan ata, sikur Allahun, po dashuria e atyre q besuan Allahun sht shum m e fort . (2:165)

( (

Prse t mos e luftoni nj popull q thyen zotimet e veta dhe tentuan t dbojn t drguarin? N t vrtet ata ua filluan t part luftn. A u friksoheni atyre? M e drejt sht ti friksoheni Allahut, nse jeni besimtar. (9:13)

( (

Dhe vetm Allahut mbshtetjuni nse jeni besimtar t sinqert. (5:23)

Meqnse termi Ibadet do t thot bindje e plot dhe Allahu sht Ligjvnsi, futja e sistemeve ligjore jo t bazuara n Sheriat sht nj veprim mosbesimi n ligjin e Allahut dhe besimi n korrektsin e ktyre sistemeve. Nj besim i till prbn nj form adhurimi t t tjerve ve Allahut (d.m.th. personi q e bn kt ka br shirk). Allahu thot n Kuran:

E kush nuk gjykon me at q e zbriti Allahu ata jan kafira (mohues). (5:44)

N nj rast shoku i resulit s.a.u.s. Adij ibn Hatim, q ishte kthyer nga kristian n musliman, dgjoi resulin s.a.u.s. q kndoi ajetin e Kuranit, Ata i konsideruan ahbart (priftrinjt jehudi) e tyre , ruhbant (murgjit e krishter) t tyre pr zota ve Allahut (9:31), ather ky tha: Vrtet ne nuk i adhuronim ata. Resuli s.a.u.s u kthye nga ai dhe tha: A nuk i bnin ata t ndaluara (harram) ato q Allahu i kishte lejuar (hallall), dhe ju t gjith i bnit ato harram, dhe a nuk i bnin ata hallall ato q Allahu i kishte br harram dhe ju t gjith i bnit ato hallall? Ai u prgjigj: Natyrisht ne i bnim. Ather resuli s.a.u.s. tha: Pikrish kjo sht adhurimi i tyre. (mbledhur nga et-Tirmidhi)

Kshtu q nj pjes e rndsishme e teuhidit el-Ibade prfshin futjen e sheriatit, veanrisht n vendet ku muslimant prbjn shumicn e popullsis. Sheriati duhet t rishfaqet n shum vende t ashtuquajtura muslimane ku qeverit qeverisin sipas interesave t kapitalistve t mdhenj ose sipas kushtetutave komuniste dhe ligji Islam ose sht zhdukur plotsisht ose sht ln n zona me pak rndsi. N vendet muslimane ku ligji Islam sht vetm n libra dhe n fuqi jan ligje t tjera duhet vendosur sheriati ashtu si i prket atij, n t gjitha fushat e jets. Pranimi i ligjeve jo Islame n vend t sheriatit n vendet muslimane sht shirk dhe nj vepr kufri. Ata q kan mundsi pr ta ndryshuar duhet ta bjn at, ndrsa ata q nuk kan mundsi pr kt duhet t propogandojn kundr ligjeve t kufrit dhe t thrrasin pr vendosjen e sheriatit. N.q.s. dhe kjo bhet e pamundur qeveria jo Islame duhet urryerr dhe prbuzur sinqerisht pr hir t knaqsis s Allahut dhe mbrojtjes s teuhidit.

2-Kategorit e shirkut

Studimi i teuhidit nuk konsiderohet i plot pa nj analiz t kujdesshme t s kundrts s tij, shirkut. N kt kapitull shirku do t trajtohet si pik e veant, pr vet rndsin e madhe t tij q dshmohet edhe nga ajeti i Kuranit,

( (

Ska dyshim se Allahu nuk fal ti prshkruhet Atij shok (idhujtarin), e prve ksaj i fal kujt do (4:48)

Pr shkak se shirku mohon qllimin e krijimit t njeriut ai sht gjynafi m i rnd dhe sht i pafalshm (nse njeriu vdes me kt besim shn .red.).

Shirk nga ana gjuhsore do t thot partnerizim, ortaksi, shoqrim ndrsa nga ana fetare ai i referohet veprimit t shoqrimit t partnerve Allahut n do lloj forme q paraqitet ky shoqrim. N fillim do t shikojm rastet kryesore n t cilat shirku mund t shfaqet n teuhidin Rububije, pastaj n teuhidin Esmaa us-Sifaat dhe n fund n teuhidin el-Ibade.

Shirku n RububijeKjo kategori shirku ka t bj me besimin se t tjer ndajn Sundimin, Zotrimin e Allahut mbi krijim, si t barabart me T ose afrsisht t barabart, apo me besimin se nuk ka Zot. Shumica e sistemeve fetare bien n aspektin e par t shirkut n Rububije, ndrsa prsa i prket filozofve dhe filozofive t tyre ato bien kryesisht n aspektin e dyt (t shirkut).

(a) Shirku i shoqrimitBesimet q bien n kt nnkategori shirku jan ato besime n t cilat njihet nj Zot kryesor ose nj Qnie Supreme megjithat dominimi, sundimi i Tij ndahet me zota t tjer m t vegjl (kto mund t jen shpirtra, t vdekshm, trupa qiellor ose objekte toksore). Sisteme t tilla besimi quhen zakonisht nga teologt dhe filozoft si as monoteiste (q besojn n nj Zot) as politeiste (q besojn n shum zota). Sipas Islamit t gjitha kto sisteme jan politeiste dhe shum prej tyre paraqesin grad t ndryshme t devijimit nga sistemet fetare hyjnore t shpallura, t cilat t gjitha ishin t bazuara n teuhid.

N hinduizm Qenia Supreme, Brahma sht kuptuar si qnie q jeton, e kudo ndodhur, e pandryshueshme dhe e prjetshme, , n t ciln t gjitha gjrat kan origjinn dhe fundin e tyre. Zoti Brahma sht krijuesi i personifikuar i universit q formon nj trinitet me zotin e ruajtjes Vishnu dhe zotin e shkatrimit Shiva. Kshtu q shirku n Rububije shprehet n hinduizm nga dhnia e fuqive ruajtse dhe shkatrruese t Zotit, zotave t tjer.

Besimi kristian pohon se nj Zot e paraqet veten e Tij n tre persona, atin, birin (Jezusin) dhe shpirtin e shenjt. Kta tre persona prap se prap shikohen si nj njsi q ndan nj substanc. I drguari Isa (Jezusi) sht br zot nga kristiant dhe sipas tyre ulet n krahun e djatht t Zotit dhe gjykon botn. Shpirti i shenjt, q n shkrimet hebreje sht mjeti me ann e t cilit Zoti ushtron fuqin e Tij krijuese, n mendimin kristian bhet pjes e kryesis s Zotit. Pali e bri shpirtin e shenjt veten e dyt t Krishtit, udhheqjen dhe ndihmn e kristianve, q e tregoi veten pr her t par n ditn e Pentakosts. Si rrjedhim shirku n Rububije ndodh n besimin kristian se Jezusi dhe shpirti i shenjt jan partner t Zotit n t gjith dominimin e Tij, gjithashtu shirku shfaqet n besimin e tyre se vetm Jezusi gjykon mbi botn dhe n besimin se kristiant ndihmohen dhe udhhiqen nga shpirti i shenjt.

Koncepti Zorastian pr Zotin q ata e quajn Ahura Mazda sht se Ai sht krijuesi i gjithkaje t mir dhe sht i vetmi q meriton adhurimin absolut. Zjarri sht nj nga shtat krijimet e Ahura Mazds dhe konsiderohet si biri ose prfaqsuesi i tij. Por ata gjithashtu bjn shirk sepse besojn se e keqja, dhuna dhe vdekja jan krijesa t nj zoti tjetr t quajtur Angara Mainju q ata e paraqesin me simbolin errsir. Pra, sovraniteti i Zotit mbi t gjith krijimin ndahet me nj shpirt t keq i ngritur n nivelin e nj zoti kundrshtar prshkak t dshirs s njerzve pr t mos i atribuar t kqija Zotit.

N fen Joruba, e ndjekur nga 10 milion njerz (kryesisht n Nigeri), sht nj Zot suprem, Olorius (Zoti i qiellit) ose Olodumare. Megjithat feja moderne Joruba karakterizohet nga adhurimi i Orishs , kshtu q kjo fe shfaqet si politeizm strikt. Si rrjedhim pasuesit e ksaj feje bjn shirk n Rububije nga dhnia e funksioneve t Zotit zotave m t vegjl dhe shpirtrave.

Zulut e Afriks s Jugut besojn n nj Zot, Unkulukulu, q do t thot i lashti, i pari, m i nderuari. Titujt kryesor t tyre pr Zotin jan; Nkosi Jafizulu (Zoti i qiellit) dhe Umvelinganki (q u shfaq i pari). Zoti i tyre paraqitet si mashkull i cili me tokn femr nxori n drit botn njerzore. Bubullima dhe vettima jan n fen Zulu veprime t Zotit, kurse smundjet apo vshtirsit n jet shkaktohen nga strgjysht Idlozi ose Abafansi(ata nn tok). Strgjyshrit e tyre gjithashtu mbrojn jetn , krkojn pr ushqim, jan t knaqur me rituale dhe sakrifica, ndshkojn neglizhimin dhe marrin pozicionin e falltorve (in-junga). Shirku n Rububije n fen Zulu shfaqet jo vetm n konceptin e tyre t krijimit t bots njerzore, por gjithashtu dhe n dhnien e t mirave ose t kqijave n jetn e njeriut puns s shpirtrave fisnor (strgjyshve).

Midis disa muslimanve shirku n Rububije shfaqet n besimin e tyre se shpirtrat e njerzve t shenjt ose t drejt mund t ndihmojn n punt e ksaj bote bile dhe pas vdekjes s tyre. Ata besojn se kto shpirtra mund t plotsojn nevojn e dikujt pr t larguar fatkeqsit dhe t ndihmojn kdo q i thrret (i lutet) ata. Prandaj adhuruesit e varreve i japin shpirtrave t njerzve aftsin hyjnore t shkaktimit t ngjarjeve n kt jet, n t vrtet vetm Allahu mund ti shkaktoj ato. E prbashkta midis shum sufistve sht besimi n Rixhalul-gajbi (njerzit e bots s padukshme) drejtuesi i t cilve pushton vendin e quajtur kutb(poli i bots) nga ku drejton punt e ksaj bote.

(b) Shirku nga mohimi

N kt nnkategori futen filozofi dhe ideologji t ndryshme t cilat mohojn ekzistencn e Zotit direkt ose indirekt. N disa raste pohohet mos ekzistenca e Zotit (p.sh. ateizmi), ndrsa n disa t tjera deklarohet ekzistenca e Zotit, por mnyra n t ciln Zoti kuptohet n t vrtet mohon ekzistencn e Tij (p.sh. panteizmi).

Ka pak sisteme t vjetra fetare n t cilat Zoti nuk ekziston. M kryesori i tyre sht ai q i atribuohet Gotama Buds. Budizmi, nj lvizje reformiste n hinduizm q kundrshtoi kastn e sistemit, lindi rreth shekullit t 6 p.e.s. n t njjtn periudh me Xhainizmin. Gjat shekullit t 3 p.e.s. ajo u b fe shtetrore. M n fund ajo u asimilua nga Hinduizmi, ndrsa Buda vet u b njri prej mshirimeve t Zotit. Budizmi hinajana, m e hershmja dhe m striktja prej dy interpretimeve t budizmit, q u shfaq pas vdekjes s Buds shprehet qart se nuk ka Zot; kshtu q barra e shptimit i prket vetm individit. Ky tipar i lasht i budizmit mund t klasifikohet si nj shembull i shirkut n Rububije ku egzistenca e Zotit mohohet n mnyr t drejtprdrejt. Njsoj, n msimet e xhainizmit vendosur nga Vardhamana, nuk ka Zot, por shpirtra t lir q arrijn dika prej ktij statusi duke qn t pavdekshm dhe duke ditur gjithka; komuniteti fetar i tyre i trajton kta shpirtra sikur ata jan zota, duke ndrtuar tempuj pr ta dhe duke adhuruar imazhet e tyre.

Nj tjetr shembull sht ai i faraonit t kohs s t drguarit Musa a.s. Allahu prmend n Kuran se ai mohonte egzistencn e Zotit duke i thn Musait dhe egjiptianve se vetm ai (faraoni) ishte i vetmi Zot i krijesave. Allahu e citon at duke i thn Musait Nse ti beson Zot tjetr prve meje do t gjendesh n mesin e t burgosurve. (26:29), dhe popullit Un jam zoti juaj m i lart. (79:24).

N shekujt 19-20 disa filozof evropian pohuan mos ekzistencn e Zotit n at q njihet si Vdekja e filozofis s Zotit. Filozofi gjerman Filip Meinlendr (1841-1876), n shkrimin e tij kryesor, Filozofia e shptimit 1876, thot se bota filloi me vdekjen e Zotit, mbasi Zoti sht nj parim i njsis, i coptuar n shumllojshmrin e ksaj bote dhe nj princip i knaqsis i mohuar n ligjin e vuajtjes q dominon botn. N Prussia Friedrich Nietzsche (1844-1900) mbshtetet idea e vdekjes s Zotit duke hedhur tezn se Zoti nuk sht gj tjetr vese projektim i ndrgjegjes s njeriut dhe se njeriu ishte ura pr te supernjeriu. Zhan Pol Sartri, nj filozof francez i shekullit t njzet, gjithashtu i bri jehon mendimit t vdekjes s Zotit. Ai deklaroi se Zoti nuk mund t ekzistoj sepse Ai sht nj kontradikt n terma. Ideja e Zotit sipas tij sht nj sajes t ciln njeriu e bri t jet ashtu si sht dhe vet.

Propozimi i Darvinit (vdiq n 1882) se njeriu ishte thjesht nj majmun i glorifikuar u adoptua gjersisht n teorit e shkenctarve dhe filozofve social t shekullit t 19, si dika q provonte bazat shkencore pr mos ekzistencn e Zotit. N ditt tona mbajtsit e ktij besimi jan pasuesit e Karl Marksit, komunistt dhe shkenctart socialist, q deklarojn se origjina e do gjje n egzistenc sht shtje rastsie. Ata m von deklaruan se Zoti sht imagjinat e njeriut e krijuar nga klasat sunduese pr t justifikuar ligjin e trashguar t tyre dhe pr t larguar vmendjen e masave t shtypura nga realiteti ku ato jetojn.

Nj form e ktij shirku midis muslimanve sht ai i sufistve si Ibn Arabiu q thot se vetm Allahu ekziston (gjithka sht Allahu dhe Allahu sht gjithka). Ata mohojn ekzistencn e ndar t Allahut (si qenie sh.p.) dhe me an t ksaj ata mohojn vet ekzistencn e Tij. Kjo ide gjithashtu u shpreh n shekullin e XVII nga gjermano-ifuti Baruch Spinoza (filozof) i cili deklaroi se Zoti sht shuma e prgjithshme e t gjitha pjesve t universit duke prfshir dhe njeriun.

Shirku n Esmaa ues-Sifaat

Shirku n kt kategori prfshin edhe praktikn e zakonshme pagane q i jep Allahut cilsit e krijesave t Tij edhe veprimet q i japin gjrave t krijuara cilsit dhe emrat e Allahut.

(a) Shirku nga humanizimi

N kt aspekt shirku n Esmaa ues-Sifaat ku Allahut i jepen format dhe cilsit e njerzve dhe kafshve. Meqense njeriu sht superior ndaj kafshve zakonisht idhujtart prdorin formn e tij pr t paraqitur Zotin. Kshtu, imazhi i Krijuesit shpesh pikturohet, modulohet apo gdhendet n formn e njeriut duke pasur karakteristikat e adhuruesve (njerzve). P.sh. hindust dhe budistt adhurojn idhuj t panumrt n formn e njerzve aziatik dhe i konsiderojn ata manifestime t Zotit n krijesa. Besimi i sotm modern kristian se i drguari Jezus ishte mshirim i Zotit, pra Krijuesi u b krijesa e Tij, sht nj tjetr shembull tipik i ktij lloj shirku. Ka pasur shum t ashtuquajtur piktor t mdhenj kristian si Mikelanxhelo (vdiq n 1565) q e kan pikturuar Zotin si nj evropian i vjetr, i zhveshur me mjekr dhe flok t bardh, t gjat e t derdhur n tavanin e nj kishe n Vatikan (kisha n anglisht quhet Sistine Chapell). Kto piktura mbahen n majat e nderimit nga bota kristiane.

(b)Shirku nga hyjnizimi

Kjo form shirku ka t bj me rastet kur qnieve ose gjrave t krijuara i jepen emrat ose cilsit e Allahut. P.sh. arabt e lasht adhuronin idhuj t cilt ata i thrrisnin me emra q rridhnin nga emrat e Allahut. Tre idhujt e tyre kryesor ishin: el-Laat emr i marr nga emri i Allahut el-Ilaah, el-Uza i marr nga el-Aziz, dhe el-Menat i marr nga emri el-Menan. Gjat kohs s resulit s.a.u.s n rajonet e arabis doli nj profet i rrem i quajtur Jemaameh, i cili mori emrin er-Rrahman q i takon vetm Allahut. Midis sekteve shiite sht sekti Nusejri i Siris q beson se kushuriri dhe dhndri i resulit s.a.u.s., Ali ibn Ebi Talibi, sht manifestim i Zotit dhe i jep atij shum prej cilsive t Allahut. Gjithashtu dhe Ismailinjt, t njohur dhe me emrin Aga Kanis e konsiderojn udhheqsin e tyre, Aga Kanin, si Zot. N kt kategori prfshihen edhe Druzt e Libanit q besojn se halifi Fatimi, El-Hakim bin Emrilah ishte manifestimi i fundi i Allahut midis njerzve. Deklaratat e sufistve se el-Halaxhi sht nj me Zotin dhe si i till ekziston si manifestim i Krijuesit brenda krijesave t Tij futet n kt kategori shirku n Esmaa ues-Sifaat. Spiritualistt e ditve moderne (njerz q pretendojn se jan rrug komunikimi midis bots s t vdekurve dhe bots s gjall sh.p.) si Shirli Meklein, J.Z.Najt etj. shpesh deklarojn pr veten e tyre se jan hyjni. Teoria e relativitetit e Ajnshtajnit (E=mc(, energjia sht e barabart me masn shumzim me katrorin e shpejtsis s drits) q msohet n t gjitha shkollat n fakt sht shprehje e shirkut n Esmaa eus-Sifaat. Kjo teori thot se energjia as nuk mund t krijohet as nuk mund t shkatrrohet; ajo thjesht transformohet n materie dhe anasjelltas. Megjithat, t dyja materia dhe energjia jan gjra t krijuara dhe t dyja do t shkatrohen si thot Allahu n Kuran:

( (

Allahu sht krijuesi i do gjje (39:62)

( (

(do gj n t (n bot) do mbaroj (zhduket) (55:26)

Gjithashtu kjo teori nnkupton se masa dhe energjia jan t prjetshme duke mos pasur fillim as mbarim sepse ato jan supozuar t pa krijuara dhe q transformohen nga njra te tjetra. Vetm Allahu sht pa fillim dhe fund pra kto cilsi i takojn vetm Atij.

Teoria Darviniste e evolucionit sht gjithashtu nj prpjekje pr t shpjeguar evolucionin e jets nga format e thjeshta t saj pa ndrhyrjen e Zotit. Njri prej udhheqsve darvinist t ktij shekulli, Aldous Huksli, e shpreh kt mendim si m posht:

Darvinizmi hoqi trsisht nga sfera e diskutimeve iden se Zoti sht Krijuesi i organizmave.

Shirku n el-Ibade

N kt kategori shirku futen veprimet e adhurimit q i drejtohen t tjerve ve Allahut dhe shprblimi i adhurimit krkohet nga krijesat n vend q ti krkohet Krijuesit. Shirku n el-Ibade ndahet n dy aspekte kryesore:

(a) Shirku i madh

Kjo form shirku ndodh kur veprimet e adhurimit i drejtohen t tjerve ve Allahut. Ky shirk paraqet formn m t dukshme t idhujtaris pr t ciln profett u drguan nga Allahu n mnyr q ata ti thrrisnin njerzit pt tu larguar prej saj (idhujtaris). Kjo gj mbshtetet nga ajeti:

( (

Ne drguam n do popull t drguar q tu thot: Adhuroni Allahun dhe largojuni tagutve (adhurimit t tyre). (16:36)

Tagut do t thot dika q adhurohet bashk me Allahun ose n vend t Tij. P.sh. dashuria sht nj form adhurimi e cila n perfeksionin e saj duhet ti drejtohet vetm Allahut. N Islam dashuria ndaj Allahut shprehet me an t bindjes s plot ndaj Tij. Kjo dashuri nuk sht ajo lloj dashurie q njeriu ndjen n mnyr natyrale n drejtim t krijesave, n drejtim t prindrve, fmijve etj. T duash Allahun njsoj si krijesat do t thot ta ulsh Allahun n nivelin e krijesave t Tij dhe kjo gj prbn shirk n Esmaa ues-Sifaat. Pra, dashuria ndaj Allahut duhet t jet dashuri m e madhe dhe kjo, sht nnshtrimi i plot ndaj Tij. Allahu i thot resulit s.a.u.s. ti thot besimtarve:

( (

Thuaj: Nse e doni Allahun ather ejani pas meje q Allahu tiu doj (3:32)

Resuli s.a.u.s gjithashtu i ka thn shokve t tij: Asnjri prej jush nuk sht besimtar i vrtet derisa un t bhem pr t m i dashur se fmija e tij, babai i tij dhe i tr njerzimi. Dashuria pr resulin s.a.u.s. nuk bazohet n humanizm por bazohet n origjinn hyjnore t shpalljes s tij. Kshtu q dashuria ndaj Allahut shprehet me ann e bindjes s plot ndaj urdhrave t Tij. N shpalljen e fundit, Kuranin, thuhet:

( (

Kush i bindet resulit, ai i sht bindur Allahut. (4:80)

( (

Thuaj: Bindjuni Allahut dhe t drguarit (3:32)

N qoft se njeriu lejon q dashuria pr ndonj gj ose dik tjetr t jet midis tij dhe Allahut ai e ka adhuruar kt gj. N kt mnyr parat mund t bhen zot i dikujt bile n disa raste dhe dshirat e ktij njeriu mund t bhen si zot. Resuli s.a.u.s thot: Adhuruesi i dirhemit (lloj paraje) do t jet gjithmon i mjer. Allahu n Kuran thot:

A e ke par ti at, q pr zot merr dshirn e vet (25:43) T kqiat e shirkut n Ibade (adhurim) theksohen n mnyr t veant pr shkak se ai kundrshton qllimin e krijimit t cilin Allahu e ka shprehur qart n Kuran.

( (

Un nuk i krijova xhint dhe njerzit pr tjetr ve q t m adhurojn. (51:56)

Shirku i madh paraqet veprimin m t rnd t kundrshtimit ndaj Zotit t universit, kshtu q ai sht gjynafi ekstrem. Ai sht nj gjynaf kaq i madh sa q fshin t gjitha veprat e mira q mund t bj nj person dhe i garanton atij q e bn at qndrimin e prhershm n xhehennem. Fet e kota bazohen kryesisht n kt lloj shirku. T gjitha sistemet e bra nga njeriu n nj mnyr ose n nj tjetr i ftojn pasuesit e tyre t adhurojn krijesat. Kristiant thrrasin pr t adhuruar nj njeri, Jezusin, pr t cilin ata thon se sht Zot (mshirimi i Zotit). Katolikt nga ana e tyre i luten Maries si nna e zotit, gjjve si Mikailit i cili nderohet n 8 Maj dhe 29 Shtator, (dita e Mikaelms dhe sh.Mikaeli) si dhe shenjtorve t tjer t vrtet apo jo qofshin kta. Muslimant q bien n kt kategori shirku jan ata q i luten t drguarit Muhammed s.a.u.s. ose personave t tjer, q zakonisht i prkasin hierarkis sufiste, duke besuar se ata mund ti prgjigjen lutjeve t tyre megjithse Allahu ka thn qart n Kuran:

( (

Thuaju: Nse u vjen dnimi nga Allahu ose u vjen kijameti m tregoni, nse jeni t sinqert, a do thirrni k tjetr ve Allahut (pr ndihm)? (6:40)

(b) Shirku i vogl

Mahmud ibn Lubejd transmeton: I drguari i Allahut s.a.u.s. tha: Gjja pr t ciln kam m shum frik pr ju sht shirku i vogl. Shokt e pyetn: O i drguari i Allahut far sht shirku i vogl? Ai u prgjigj: Rijaja (brja e dikaje pr tu dukur), sepse me t vrtet Allahu do t thot ditn e gjykimit kur njerzit do marrin shprblimin e tyre, Shko te ata te t cilt ti doje t dukeshe n botn materiale dhe shiko nse mund t gjesh ndonj shprblim prej tyre.

Mahmud lubejd gjithashtu thot: Resuli s.a.u.s erdhi dhe tha: O njerz, ruhuni nga shirku i fsheht! Njerzit pyetn, O resulullah, far sht shirku i fsheht? Ai u prgjigj: Kur nj njeri ngrihet pr tu falur dhe prpiqet ta zbukuroj faljen e tij pr shkak se njerzit jan duke e par at, ky sht shirku i fsheht.

Rijaja (shtirja)Rijaja sht kryerja e ndonj forme adhurimi pr tu dukur ose pr tu lavdruar nga njerzit. Ajo shkatrron t gjith shprblimin q ka vepra e mir n t ciln futet rijaja dhe sjell pr at q e kryen, ndshkim. Rijaja sht mjaft e rrezikshme sepse sht n natyrn e njeriut dshira pr tu lavdruar nga njerzit apo miqt e tij, prandaj njeriu duhet t tregoj kujdesin maksimal ndaj saj dhe t bj gjithka q ka n dor pr ta larguar at. Qllimi i besimtarve sht q t gjitha veprimet e jets s tyre tia kushtojn Allahut, pr kt arsye rijaja paraqitet si dika shum e keqe. N fakt, mundsia q nj besimtar i vrtet, i ditur t kryej shirk t madh sht e vogl, sepse ai sht mjaft i qart, por pr t, si dhe pr do besimtar, mundsia pr t rn n rija sht e madhe sepse ajo sht e fsheht. Ajo thjesht nnkupton veprimin e ndryshimit t nijetit (qllimit). Ibn Abasi e ka prmendur kt gj duke thn: Shirku sht m i fsheht se nj milingon e zez e futur nn nj gur t zi n mes t nj nate pa hn. Pra nj kujdes i madh duhet t tregohet q nijeti t filloj i pastr dhe t mbes i pastr sa her q kryen vepra t mira. Pr kt arsye thnia e emrit t Allahut sht urdhruar n Islam para gjith veprave t rndsishme. Shum dua jan prshkruar (thn,urdhruar) nga resuli s.a.u.s. para dhe pas, t gjitha veprimeve natyrale t njeriut si ngrnia, pirja, fletja, mardhniet seksuale bile deri te shkuarja n banjo, n mnyr q ti kthej kto veprime t prditshme n veprime adhurimi dhe t zhvilloj tek muslimant devotshmrin ndaj Allahut. Kjo devotshmri e quajtur, takua, siguron q nijeti t mbetet i pastr. Resuli s.a.u.s. na ka msuar dua t veanta pr tu mbrojtur nga veprat e shirkut. Ebu Musa thot: Nj dit resuli s.a.u.s. mbajti nj predikim duke thn, O njerz, friksojuni shirkut sepse ai sht m i fsheht se sa kacavjerrja (ecja, ngjitja pa zhurm) e nj milingone. Ata q deshi Allahu pyetn, Dhe si ta mnjanojm ne at kur ai sht m i fsheht se sa ecja (ngjitja pa zhurm) e nj milingone, o resulullah? Ai u prgjigj, Thuaj:

Allahumme innaa neudhu bike en nushrike shej-en nealemuhu ue nestagfiruke limaa laa nealemuhu. (O Allah, t lutemi t na mbrosh q t mos bjm shirkun q e dim dhe krkojm falje pr at q nuk e dim.)

N kapitujt e mvonshm do t shohim n mnyr m t detajuar zonat m t spikatura n t cilat shirku n t tre aspektet e tij shfaqet m shum.

3- Marrveshja e Allahut me Ademin BarzakuIslami kundrshton besimin e hindusve n rimishrim, apo transferim t shpirtit, sipas t cilit shpirti futet (banon) n trupa t rinj pas vdekjes s trupit. Ata q e prqafojn kt doktrin besojn n principin e quajtur Karma q do t thot se veprat t cilat nj person i akumulon gjat jets s tij do prcaktojn pozicionin (gradn) n t ciln ai do rilind. N.q.s. ai ka qen i keq do rilindet n mitrn e nj gruaje nga niveli m i ult i shoqris dhe duhet t bj vepra t mira q t rilindet n nj nivel m t lart. Nga ana tjetr n.q.s. ka qen i mir do rilindet n mitrn e nj gruaje nga kastat e larta, si nj njeri i devotshm ose i shenjt dhe vazhdon t rilindet n gra t niveleve akoma m t larta derisa arrin perfeksionin si antar i kasts Brahmin. Kur ai bhet perfekt cikli i rilindjeve mbaron dhe shpirti i tij tretet dhe bashkohet me botn e shpirtit, Brahma, n proesin q njihet me emrin Nirvana. Sipas Islamit dhe t gjitha feve hyjnore, kur nj person vdes ai nuk ringjallet deri n ditn e Ringjalljes. Pas shkatrrimit i gjith njerzimi do t ringjallet pr tu gjykuar nga Allahu, i vetmi q meriton adhurimin. Q nga koha kur vdes derisa ringjallet njeriu qndron n varr, qndrim q njihet n arabisht me emrin Barzakh. Nuk duhet t duket e uditshme q nj njeri q ka vdekur mijra vjet m par pret pr mijra vjet derisa m n fund ringjallet, sepse resuli s.a.u.s. ka thn se vdekja e dikujt sht fillimi i ringjalljes s tij. Kur njeriu vdes, njmij vjet i duken sa hapja dhe mbyllja e syve. Allahu e ka ilustruar kt realitet n nj histori (sure Bekare) e cila tregon pr nj njeri i cili dyshonte se Allahu do t ringjallte nj fshat t tr pas vdekjes s tij. Kshtu, Allahu bri q ai t vdiste pr 100 vjet dhe kur e ringjalli e pyeti sa kishte fjetur. Ai u prgjigj: Nj dit ose nj pjes t dits (2:259). N mnyr t ngjashme njerzit q zgjohen nga nj kom e gjat shpesh mendojn se ka kaluar fare pak koh ose ska kaluar fare. Gjithashtu njeriu fle pr disa or dhe kur zgjohet ndihet sikur sapo i kishte mbyllur syt. Pra nuk ka arsye q t prpiqemi t imagjinojm pritjen pr shekuj me radh n gjendjen Barzak.

Parakrijimi

Megjithse Islami mohon mendimin e rilindjes s vazhdueshme t shpirtit ai pranon se shpirti i do fmije ka ardhur n ekzistenc para lindjes s tij n tok. Resuli s.a.u.s. tregon se kur Allahu krijoi Ademin mori prej tij nj premtim n vendin e quajtur Namaan n ditn e Arafatit (dita e 9 e muajit Dhul-hixhe). Pastaj Ai nxori prej tij (prej Ademit) t gjith pasardhsit q do lindnin deri n fund t bots, gjenerat pas gjenerate, dhe i shprndau prball Tij pr ti marr dhe atyre nj premtim. Allahu i foli atyre ball pr ball duke i thn: A nuk jam Un Zoti juaj? dhe ata t gjith u prgjigjn, Po si jo , ne dshmojm pr kt. Allahu ather shpjegoi pse Ai kishte krkuar q gjith njerzimi t dshmonte se Ai ishte krijuesi i tyre dhe i vetmi Zot i vrtet q meriton t adhurohet. Ai tha: Kjo n rast se ju (njerzit) do t thoni ditn e Ringjalljes, Me t vrtet ishim t pa ditur pr t gjith kt . Ne nuk e dinim se Ti, Allah, ishe Zoti yn. Asnj nuk na tha neve se ne vetm mendonim se t adhuronim Ty. Gjithashtu njerzit do thon, Ishin gjyshrit tan q bn partner (me Allahun) dhe ne jemi vetm pasardhsit e tyre. (i drejtohen Allahut) A do na shkatrrosh ne pr at q ata gnjeshtar bn? (7:172-173) Ky ishte shpjegimi i resulit s.a.u.s. pr ajetet e Kuranit n t cilat Allahu thot:

( ( ( (

Prkujto kur Zoti yt nxori nga shpina e bijve t Ademit pasardhsit e tyre dhe i bri dshmues t vetes s tyre (duke i thn): A nuk jam Un Zoti juaj? Ata than: Po si jo, ne dshmuam! T mos thoni ditn e kijametit: Ne nga ky (dshmim) ishim t pa njohur. Ose t mos thoni: Prindrit tan m par ishin idhujtar, e ne ishim pasardhsit e tyre. A do t na shkatrrosh ne pr at q bn ata asgjsues t s vrtets? (7:172-173)

Ajetet e Kuranit dhe shpjegimi i resulit s.a.u.s. vrtetojn faktin se do njeri sht prgjegjs pr besimin n Zot dhe n ditn e gjykimit, justifikimet nuk do pranohen. (do njeri ka t vulosur n shpirtin e tij besimin n Zot, prve ksaj Allahu i jep do idhujtari gjat jets s tij shenja q tregojn se idhulli i tij nuk sht Zot. Kshtu q do njeri me mendje t shndosh i krkohet q t besoj n Zot, i Cili nuk sht as krijesa e Tij dhe as nuk paraqitet me an t krijesave t Tij.

Pastaj resuli s.a.u.s. vazhdoi t thoshte: Allahu pastaj vendosi midis dy syve t do njeriu nj vezullim drite q tregonte imanin e tyre dhe ia tregoi t gjith kta njerz Ademit. Ademi u friksua nga pamja e gjith ktyre qenieve t panumrta me vezullim drite midis syve t tyre kshtu q pyeti Allahun: O Zot, kush jan ata? Allahu i tregoi atij se ata ishin t gjith pasardhsit e tij. Ademi ather filloi t shikonte me vmendje te njri, drita e t cilit e uditi at, pastaj pyeti kush sht ai, dhe Allahu tha: Ky sht nj njeri i quajtur Dauud nga popujt e fundit midis pasardhsve t tu. Ademi pyeti sa vje ishte ai dhe kur Allahu i tha se ai ishte 60, ai tha : O Zot, rritja moshn atij duke i dhn 40 vjet prej moshs time. Por kur jeta e Ademit arriti fundin e saj dhe meleku i vdekjes erdhi, ai tha: A nuk kan mbetur akoma dhe 40 vjet t jets time? Meleku u prgjigj: A nuk ja dhe ti ato pasardhsit tnd Dauudit? Ademi mohoi se e kishte br kt dhe pasardhsit e tij mohuan premtimin e tyre q i kishin dhn Allahut. Ademi m von harroi marrveshjen e tij me Allahun, po kshtu bn dhe pasardhsit e tij dhe ran n gabime. Ademi hngri nga pema e ndaluar pr shkak se ai harroi premtimin ndaj Allahut dhe ndoqi mashtrimin e shejtanit q e nxiste. Gjithashtu shumica e njerzimit ka injoruar prgjegjsin e tyre pr t besuar n Zot dhe pr t adhuruar vetm At, e kan rn n adhurimin e krijesave.

Duke vazhduar resuli s.a.u.s. tha: Allahu tregoi disa prej pasardhsve t cilt Ai i kishte nxjerr nga Ademi e fmijt e tij dhe tha: Un i kam krijuar kta njerz pr xhennet dhe ata do bjn veprat e njerzve t xhennetit. Pastaj Ai tregoi t tjert q mbetn dhe tha: Un i kam krijuar kta njerz pr zjarrin e xhehennemit dhe ata do bjn veprat e banorve t zjarrit. Kur resuli s.a.u.s. tha kt, njri prej shokve t tij pyeti: O i drguari i Allahut, a.t.h. si sht puna e brjes s veprave t mira? Resuli s.a.u.s. u prgjigj: Me t vrtet n.q.s. Allahu krijoi njrin prej robrve t Tij pr xhennet, Ai e ndihmon at t bj veprat e njerzve t xhennetit derisa ai t vdes duke br nj prej ktyre veprave, a.t.h. Ai e vendos at n xhennet pr shkak t saj. Por n.q.s. Ai krijoi nj njeri pr xhehennem Ai e ndihmon at t bj veprat e banorve t xhehennemit derisa ai vdes duke br nj prej ktyre veprave, a.t.h. Ai e v at n zjarr pr shkak t saj. Kjo thnie e resulit s.a.u.s. nuk do t thot se njerzit nuk e kan n dor t zgjedhin midis t mirs dhe t keqes, sepse n.q.s. do ishte kshtu, gjykimi, shprblimi apo ndshkimi do ishin pa kuptim. Krijimi prej Allahut i nj personi pr xhenet sht krijimi nga ana e Tij i nj personi pr t cilin Allahu e di mjaft mir q para krijimit t tij (personit) se ai do jet midis njerzve t xhennetit sipas zgjedhjes s tij pr fen apo kufrin, pr t mirn apo pr t keqen. N.q.s. dikush beson sinqerisht tek Allahu dhe prpiqet t bj vepra t mira, Allahu do ti jap atij shum mundsi pr t ngritur besimin e tij dhe pr t shtuar veprat e tij t mira. Allahu kurr nuk bn q besimi i sinqert t humbas, bile edhe n.q.s.besimtari del nga rruga Ai do ta ndihmoj pr tu kthyer n t. Allahu mund ta ndshkoj nj person n kt jet n.q.s. ai del nga dispozitat e caktuara nga Ai q tia kujtoj ktij njeriu gabimet e tij dhe ta zgjoj at n mnyr q t prmirsohet. N fakt Allahu do jet aq i mshirshm pr nj besimtar t sinqert sa q ja merr jetn atij duke br nj vepr t mir duke e siguruar besimtarin se do jet midis banorve fatlum t xhennetit. Nga ana tjetr n.q.s. dikush mohon Allahun pas ksaj Ai ja bn t lehta ktij personi veprat e kqia dhe e inkurajon at t bj m shum t kqia derisa vdes n nj gjendje t till plot me gjynafe. Pastaj ai hidhet n zjarrin e prjetshm pr shkak t veprave t tij.

FitraPremtimi q t gjith njerzit bn para Allahut, se Ai sht Zoti i tyre, sht vulosur n shpirtrat e njerzve bile prpara se shpirti futet n fetus n muajin e pest t shtatzanis. Kshtu q kur fmija lind ai ka nj besim natyral n Zot. Ky besim natyral quhet n arabisht Fitrah. N.q.s. fmija lihet vetm ai do rritet me dijen se ka vetm nj Zot, por t gjith fmijt influencohen nga presioni i mjedisit, direkt apo indirekt. Resuli s.a.u.s. tregon se Allahu s.u.t. tha: Un i krijova robrit e Mi n fen e drejt, por shejtant i bjn ata q t humbasin rrugn. Gjithashtu resuli s.a.u.s. ka thn: (do fmij lind n gjendjen e Fitrs , por prindrit e tij e bjn at ifut ose kristian. (sht njsoj si puna e kafshs q lind nj pasardhs normal. A keni vn re ndonj (klysh t till normal) t deformuar para se ju ti deformoni (gjymtoni) ata? Ashtu si trupi i fmijs i nnshtrohet ligjeve fizike q i ka vendosur Allahu n natyr, ashtu edhe shpirti i tij i nnshtrohet n mnyr natyrale faktit se Allahu sht Zoti dhe Krijuesi i tij. Por prindrit e tij prpiqen ta bjn at q t pasoj rrugn e tyre dhe fmija nuk sht i fort aq sa duhet pr t rezistuar apo kundrshtuar prindrit. Feja q fmija pason n kt mosh sht ajo t ciln ja msojn ose q e urdhrojn ta ndjek. Allahu nuk e merr n prgjegjsi apo ta ndshkoj at pr kt fe. Kur fmija piqet dhe (tashm sht i rritur) i vijn prova t qarta pr fallsitetin e fes s tij. Ai duhet t ndjek fen e dijes dhe arsyes. Pikrisht n kt periudh shejtant prpiqen me gjith forcat pr ta inkurajuar q t qndroj ashtu si ishte ose t futet akoma m thell n humbjen e tij. T kqijat i jan br t kndshme dhe ai tani duhet t jetoj n mes t betejs midis Fitras s tij dhe dshirave (t kqija) t tij. N.q.s. ai zgjedh Fitrn, Allahu do ta ndihmoj at ti mposht dshirat e tij (t kqija) edhe n.q.s. kjo i harxhon (i merr) personit tr jetn. Pr shkak t gjith ktyre forcave t fuqishme q luftojn kundr Fitras Allahu zgjodhi njerz t drejt dhe u shpalli atyre qart rrugn e drejt n jet. Kta njerz q ne i quajm t drguar jan drguar pr t ndihmuar Fitrn ton q t mund armiqt e saj.

T gjitha praktikat e mira t shoqrive n bot erdhn nga msimet e t drguarve dhe po t mos ishin ato nuk do kishte paqe dhe siguri n asnj pjes t bots. P.sh. ligjet e vendeve perendimore jan t bazuara n 10 urdhresat e profetit Musa a.s. si Ti nuk do vjedhsh, Ti nuk do vrassh. etj. megjithse ato thon se jan qeveri moderne t pa influencuara nga feja. Kshtu q sht detyra e njeriut t ndjek rrugn e profetve e cila sht n harmoni t plot me natyrn e tij. Ai duhet t jet gjithashtu shum i kujdesshm q t mos i bj gjrat thjesht prej prindrve t tij apo se prindrit e kan br ashtu, veanrisht n.q.s. ai e di se kto gjra jan t gabuara. N.q.s. ai nuk ndjek t vrtetn ai do t jet si njerzit e paudhzuar pr t cilt Allahu thot n Kuran:

( (

E kur u thuhet atyre (idhujtarve): Pranoni at q Allahu e shpalli! Ata thon: Jo, ne ndjekim at rrug n t ciln i gjetm prindrit tan! Edhe sikur prindrit e tyre t mos ken kuptuar asgj dhe t mos jen udhzuar n rrug t drejt (ata do ti pasonin)? (2:170)

Allahu na ndalon ne ti bindemi prindrve n.q.s. ajo q ata na urdhrojn sht n kundrshtim me rrugn e t drguarve. Ai (Allahu) thot n Kuran:

( (

Ne e kemi obliguar njeriun me pun t mir ndaj prindrve t vet, e nse ata t dy prpiqen t shpien ty q t m prshkruash Mua shok (zot tjetr) pr ka ti nuk di asgj, a.t.h. ti mos i respekto ata (29:8)

T lindur muslimanAta q kan fatin t lindin n familje muslimane duhet t din se vetm emri musliman nuk u garanton atyre xhennetin. Resuli s.a.u.s. ka thn se nj pjes e madhe e popullit musliman do t ndjek (pasoj) ifutt dhe kristiant aq sa edhe n.q.s. ata futen n nj vrim hardhuce muslimant do futen n t pas tyre. N nj hadith tjetr tregohet se resuli s.a.u.s. ka thn se para dits s Fundit disa musliman do t adhurojn idhujt. T gjith kta njerz do ken emra musliman dhe do e konsiderojn veten musliman, por ata nuk do t ken dobi nga kjo ditn e gjykimit. Sot n t gjith botn ka musliman q i luten t vdekurve, ndrtojn prmendore dhe xhami te varret e tyre, bile disa kryejn edhe rite adhurimi rreth tyre. Ka disa q deklarojn se jan musliman dhe adhurojn Aliun si (n vend t Allahut) Allahun. T tjer e kan kthyer Kuranin n nuska dhe i varin n qaf, (i varin) n makina ose n zinxhirin e elsave. Prandaj ata q lindin n familje t tilla muslimansh q verbrisht ndjekin at q prindrit e tyre bn ose besuan, duhet t ndalojn dhe t mendojn a jan musliman thjesht rastsisht apo jan musliman nga zgjedhja e tyre? A sht Islame ajo q prindrit e tyre, fisi, vendi apo kombi bn ose bjn, a sht ajo far na mson Kurani dhe far resuli s.a.u.s. e shokt e tij bn?

MarrveshjaMarrveshja q do njeri bri n drejtim t Allahut gjat parakrijimit ishte se ai do ta njihte Allahun si Zotin e tij dhe nuk do ti drejtonte ndonj form adhurimi t tjerve ve Tij. Kjo sht esenca e kuptimit t shehadetit t ciln, secili duhet ta shpreh q t bhet musliman; laa ilahe il-lallah (ska t adhuruar tjetr me t drejt prve Allahut) e njohur gjithashtu dhe si Fjala e Teuhidit. Dshmimi i shehadetit sht vetm nj konfirmim i deklarats fillestare t br n gjendjen shpirtrore (Kur Allahu i pyeti njerzit, A nuk jam Un Zoti juaj? Ata u prgjigjn: Po, ne dshmojm pr kt. sh.p.). A.t.h. si plotsohet marrveshja?

Marrveshja plotsohet me an t besimit t sinqert n teuhid dhe me vendosjen e ktij besimi n praktik, n jetn e prditshme. Teuhidi vendoset n praktik duke evituar shirkun dhe duke pasuar me prpikmri t drguarin e fundit t cilin Allahu e drgoi si nj shembull t gjall t jets s bazuar n teuhid. Pr shkak se njeriu ka deklaruar se Allahu sht Zoti i tij ai duhet ti konsideroj vepra t mira apo t kqia ato vepra t cilat Allahu dhe i drguari i Tij i kan cilsuar si t mira apo t kqija. N kt mnyr principet e teuhidit vendosen n praktik. Kjo metod sht shum e rndsishme sepse nj vepr mund t duket e mir por n fakt sht e keqe. P.sh. thuhet se kur nj njeri i varfr do t takoj nj mbret q ai ta ndihmoj, sht m mir pr t varfrin q t gjej dik afr mbretit q t ndrmjetsoj pr t. Bazuar n kt disa thon se n.q.s. dikush me t vrtet do q Allahu ti prgjigjet lutjeve t tij ai duhet ti lutet nj profeti ose shenjtori q ti krkoj (lutet) Allahut pr at, sepse ai sht i ndyr me shum gjynafe q bn do dit. Kjo mund t duket llogjike, por edhe Allahu edhe i drguari Tij u kan treguar shum qart njerzve q ata ti luten drejt prsdrejti Allahut. Nga ana tjetr nj vepr q duket e keqe mund t jet e mir. P.sh. disa mund t thon se prerja e dors s dikujt n.q.s. ai vjedh sht barbare ose se fshikullimi i dikujt q pi alkool sht jo njerzore dhe dikush mund t ndjej se ndshkime t tilla jan tepr t ashpra, por n t vrtet ato jan t urdhruara nga Allahu dhe jan mjaft t dobishme pr ne. Prandaj, marrveshja me Allahun mund t plotsohet nga nj musliman vetm n.q.s. ai e zgjedh at, duke mos marr parasysh se a ishin prindrit e tij musliman apo jo dhe e aplikon at duke futur principet e Islamit n jet. Fitra e njeriut sht baza e Islamit, kshtu q kur Islami praktikohet plotsisht, veprimet dhe veprat e jashme t njeriut prputhen me natyrn n t ciln Allahu e krijoi qnien e tij (e njeriut) t brendshme. Kur kjo ndodh njeriu bashkon qnien e tij t jashtme me at t brendshme dhe kjo gj sht aspekti ky i teuhidit. Si pasoj njeriu, pasardhs i Ademit n drejtim t t cilit Allahu i urdhroi melekt t prkulen dhe t cilin Allahu e zgjodhi pr t qeverisur tokn, bhet i devotshm. Vetm nj njeri me teuhid mund t gjykoj n tok me drejtsi t vrtet.

4- Magjit dhe shenjat (e fatit t mir apo t keq)N kapitullin e par mbi teuhidin sht sqaruar se teuhidi Rububije do t thot kuptimi dhe pohimi se vetm Allahu sht Krijuesi, Sunduesi, Zotruesi, Mbajtsi etj. i universit. Krijimi, mbajtja dhe shkatrimi i universit e i gjithkaje q sht n t bhet vetm nga Allahu. Gjithashtu dhe fati i mir e fati i keq ndodh n prputhje me dshirn e Allahut. Megjithat njeriu gjat gjith kohrave ka br pyetjen, A ka ndonj mnyr pr t marr vesh se far kohsh do vijn, t mira apo t kqia? Sepse n.q.s. ka ndonj mnyr pr t marr vesh far do ndodh, fatkeqsit mund t mnjanohen dhe suksesi do jet i sigurt. Q n koht e lashta disa individ kan mashtruar duke thn se ata kan hyr n kt dije t fsheht dhe masa t tra njerzish injorant jan mbledhur rreth tyre duke paguar shuma t mdha pr t marr ndonj informacion. Disa prej metodave t shpikura pr t mnjanuar fatkeqsit jan br gj e zakonshme, kshtu nj bollk hajmalish ose nuskash pr mbarsi si ato t prmendura n kt kapitull gjenden n shumicn e shoqrive t sotme. Gjithashtu mjaft t prhapura n t gjith civilizimet jan shenjat (e mbarsis apo fatkeqsis) dhe interpretimet e tyre. Pr shkak t prhapjes s madhe t ktyre praktikave n shoqrit njerzore sht shum e rndsishme njohja e konceptit t qart t Islamit pr to. Kjo pr faktin e thjesht se n.q.s. ky koncept nuk kuptohet qart nj musliman mund t bjer shum kollaj n shirk i cili sht n rrnj t ktyre praktikave. N kapitujt e m poshtm do shikojm n detaje pozicionin e Islamit prkundrejt pohimeve t cilat i kundrvihen njsimit t cilsive t Allahut, dhe nxisin adhurimin e krijesave. Secili nga kto pohime do t analizohet duke u bazuar n Kuran dhe n sunnetin e resulit s.a.u.s. gjithashtu do t jepet ligji Islam pr to, ligj q sht udhrrfyes pr ata t cilt ndershmrisht krkojn realitetin e teuhidit.

HajmalitArabt e kohs s resulit s.a.u.s. praktikonin vnien e byrzylykve, rruazave, varseve, guackave etj. si hajmali pr largimin e t keqes dhe pr t sjell mbarsi. Talismant mund t gjenden n t gjitha fet n forma nga m t ndryshmet. Ashtu si u prmend n kapitullin e msiprm besimi n hajmali dhe talisman i kundrvihet besimit t vrtet n Rububije (Njsimin e Allahut) duke i atribuar objekteve t krijuara fuqin pr t larguar t keqen dhe pr t sjell mbarsi. Islami kundrshtoi me forc t gjitha mnyrat e paraqitjes t besimeve t tilla q u shfaqn n arabi gjat kohs s profetit t fundit s.a.u.s. n mnyr q t vendoste nj parim mbi bazat e t cilit besimet dhe praktikat e ngjashme me to t dnoheshin dhe ndaloheshin kudo dhe n do koh q ato mund t shfaqeshin m von. Besimi n hajmali n fakt siguron bazat ideologjike pr adhurimin e idhujve n shumicn e shoqrive pagane ndrsa vet hajmalit paraqesin nj deg t idhujtaris. Kjo dukuri mund t vrehet leht te katolicizmi n t cilin profeti Jezus sht hyjnizuar dhe nna e tij, Maria, dhe shenjtort adhurohen. Gjithashtu pikturat, statujat dhe medalionet me pamjet e tyre mbahen n trup pr t sjell fat. Kur njerzit e pranuan Islamin n kohn e resulit s.a.u.s. ata mbartnin me vete besimin n hajmali q njihet n arabisht si Temaaim (njjsi Temiimeh). Kshtu ka shum transmetime prej resulit s.a.u.s. n t cilat ai ndaloi rreptsisht praktika t tilla. Shembujt e mposhtm jan vetm disa prej tyre.

Imran ibn Husejn transmeton se resuli s.a.u.s. pa nj byrzylyk bronxi n pjesn e siprme t krahut t nj burri, ai tha: Mjerimi qoft mbi ty! (far sht kjo? Burri u prgjigj se ajo ishte pr ta mbrojtur at nga nj smundje e quajtur el-Uahineh. Resuli s.a.u.s. tha: Hidhe at, sepse me t vrtet ajo vetm do ta shtoj smundjen tnde. Dhe n.q.s. vdes me t (n krah) ti ske pr t par hajr kurr.

Pra, vnia e byrzylykve, varseve apo unazave prej hekuri, bakri ose bronxi duke besuar se ato do t mnjanojn smundjet apo do i kurojn ato sht rreptsisht e ndaluar. Kto veprime gjithashtu futen n kategorin e veprimeve t ndaluara pr kurimin e smundjeve. Resuli s.a.u.s. ka thn: Trajtojini (kurojini, shrojini) smundjet e njri tjetrit, por mos i trajtoni (kuroni) smundjet me gjra t ndaluara.

Ebu Uaakid Lejthi gjithashtu transmeton se kur resuli s.a.u.s. u nis pr n Hunejn ata kaluan pran nj peme t quajtur Dhatu Enuat. Idhujtart e kishin zakon t varnin armt e tyre n degt e ksaj peme pr t pasur fat. Disa prej sahabve q ishin t rinj n Islam i krkuan resulit s.a.u.s. t prcaktonte nj pem t ngjashme pr ta. Resuli s.a.u.s. u prgjigj: Subhanallah, kjo sht tamam ashtu si populli i Musait i tha atij; Bj nj zot pr ne ashtu si zotat e tyre. (7:138) Pasha At n dor t t cilit sht shpirti im, t gjith ju do ndiqni rrugn e atyre para jush.

N kt hadith resuli s.a.u.s. jo vetm kundrshton me forc konceptin e gjrave q t sjellin fat (hajmali apo sende t tjera), por gjithashtu paralajmron se muslimant do imitojn veprimet e kristianve dhe ifutve. Tespijet shum t prdorura midis muslimanve imitojn tespijet e katolikve, mevludi imiton krishtlindjet, dhe besimi i disa muslimanve n shenjtor dhe ndrmjetsimin e tyre nuk ka ndonj ndryshim n princip nga ato q gjenden n kristianizm. Profecia tashm sht plotsuar.

Resuli s.a.u.s. gjithashtu ka theksuar dmin e vnies s hajmalive t cilat ngjallin mallkimin e Allahut mbi personat q e bjn kt. Ukbah ibn Amir trasmeton se resuli s.a.u.s. nj her tha: Allahu i shkaktoft dshtime dhe shqetsime kujtdo q v talisman ose ja vendos at t tjerve. Shokt e resulit s.a.u.s. i ndoqn me prpikmri urdhrat e tij n lidhje me hajmalit. Kshtu q, ka shum ngjarje t regjistruara n t cilat ata hapur kan kundrshtuar praktika t tilla, n familjet e tyre n shoqri dhe kudo q ato shfaqeshin.

Uruah trasmeton se kur sahabi Hudhejfe i bri nj vizit nj t smuri dhe pa nj byrzylyk n pjesn e siprme t krahut t tij, ia hoqi at dhe e theu. Pastaj Hudhejfe kndoi ajetin, Dhe shumica e tyre nuk e beson ndryshe Allahun vetm se duke i shoqruar (zota t tjer). (12:106) [Mbledhur nga Ibn Ebi Hatim]. N nj rast tjetr ai preku pjesn e siprme t krahut t nj njeriu t smur dhe zbuloi nj Hajt (rryp i lidhur n krah). Kur ai e pyeti se far ishte ajo, burri iu prgjigj: (sht dika q ka nj gj t knduar n mnyr t veant pr mua. Hudhejfa ia shqiti nga krahu dhe i tha: N.q.s. ti do t vdisje me t (n krah), un nuk do ta falja kurr xhenazen. Gruaja e Abdullah ibn Mesudit, Zejnebja, transmeton se kur nj her Ibn Mesudi pa nj varse prej korde (rrip) n qafn e saj e pyeti at se far ishte, ajo iu prgjigj: (sht nj kord n t ciln sht vn nj hajmali (n kt rast sht fjala pr dika q kndohet apo thuhet nj formul fjalsh dhe pastaj prdoret si hajmali) pr t m ndihmuar. Ai ia mori e shkatrroi at dhe tha: Familja e Abdullahit nuk ka nevoj pr shirk! Un kam dgjuar t drguarin e Allahut q tha: Me t vrtet nuskat, talismant dhe hajmalit jan shirk. Zejnebja u prgjigj: Pse e thua kt? Syri im shum her dridheshe dhe kur un shkova te filani, ifut, ai vuri nj hajmali (nusk) mbi t dhe syri e ndaloi t dridhurn. Ibn Mesudi u prgjigj: Ajo ishte vetm e nxitur, e shtytur prej shejtanit dhe kur ti u magjepse (tu vu hajmalia) ai e la at. Pr ty do kishte qen e mjaftueshme t thoshe ashtu si resuli s.a.u.s. thoshte:

" ."Idh-habil-bas Rabben-nas ueshfi entesh-shaafii laa shifaae il-laa shifaauke shifaaen laa jugaadiruhu sakamaO Zot i gjith njerzve, largoja dhembjen, shroje, sepse Ti je shrues dhe nuk ka shrim ve asaj q Ti shron, shrim q smundja m nuk i rikthehet.

Ligji pr hajmalitSi u prmend m par, ndalimi i hajmalive, talismanve dhe nuskave nuk sht i kufizuar vetm n formn e tyre arabe, por ky ndalim sht pr do objekt q prdoret pr t njjtin qllim. Prdorimi i llojeve t ndryshme t hajmalive sht mjaft i prhapur sot n botn perndimore. Shum talisman jan br kaq t zakonshm n jetn e prditshme sa q shum pak njerz ndalojn pr t menduar pr to dhe kur ata e bjn kt dhe zbulojn origjinn e tyre, shirku q shtrihet n bazat e tyre bhet mjaft i qart. Shembujt e m poshtm jan disa prej talismanve m popullor n botn perendimore:

Kmbt e lepujve: Putrat e pasme t lepujve vihen n zinxhir dhe byrzylyk si hajmali nga miliona njerz. Origjina e ktij besimi sht bazuar n zakonin e lepujve pr t prplasur kmbt e tyre t pasme n tok. Sipas pleqve t vjetr, lepujt bisedojn me shpirtrat nn tok kur ata prplasin kmbt. Kshtu q putrat mbahen si nj mjet pr tia trasmetuar dshirat e dikujt shpirtrave dhe si nj hajmali pr t sjell fat n prgjithsi.

Patkonjt e kuajve: Shum shtpi kan t gozhduar n dyert e tyre apo diku tjetr patkonj kali (mjaft e prhapur sht dhe vendosja e tyre n makina) gjithashtu patkonj t vegjl varen n zinxhirt e elsave, varseve, byrzylykve etj. pr t sjell mbarsi. Origjina e ktij besimi gjendet n mitologjin e lasht greke. N Greqin e lasht kuajt konsideroheshin kafsh t shenjta. N.q.s. nj patkua kali varej n dern e nj shtpie, mendohej se ai do t sillte mbarsi. Fundin e hapur t patkoit ata e vendosnin sipr q ai t mbante fatin e mir dhe n.q.s. ai vendosej posht ata besonin se mbarsia do derdhej.

Besimi n hajmali i jep gjrave t krijuara fuqin hyjnore pr t larguar fatkeqsit, kshtu q ata q bashkohen me kt besim pohojn se Zotrimi i Allahut sht i kufizuar n krijimin prej Tij t krijesave. N fakt ata i konsiderojn hajmalit m t fuqishme se Allahu, sepse mendojn se hajmalit jan t afta t parandalojn fatkeqsit e caktuara nga Allahu. Prandaj besimi n hajmali sht shirk i qart ashtu si Ibn Mesudi tha n hadithin e prmendur m sipr. Ky klasifikim pr hajmalit sht prforcuar nga hadithi i mposhtm.

Ukba ibn Amir trasmeton se kur nj grup burrash iu afrua resulit s.a.u.s. pr ti dhn besn dhe ai pranoi betimin e nnt vetve prej tyre, por refuzoi t pranonte betimin e njrit. Kur ata e pyetn pse ai e refuzoi betimin e shokut t tyre ai u prgjigj: Me t vrtet ai ka vn hajmali. Burri q kishte vn hajmali vuri dorn n rrobn e tij e shqiti hajmalin, e theu pastaj bri betimin. Resuli s.a.u.s. tha: Kushdo q v hajmali ka kryer shirk. (e mbledhur nga Ahmedi dhe Tirmidhiu)

Nuskat me KuranSahabt si Ibn Mesud, Ibn Abas dhe Hudhejfa ishin t gjith kundr vnies s nuskave me Kuran. Disa nga dijetart Tabiin (nxns t shokve t resulit s.a.u.s.) e lejuan at, por shumica e tyre ishin kundr ktij veprimi. Megjithat tekstet e haditheve pr talismant dhe hajmalit nuk bjn dallim midis atyre me Kuran dhe atyre pa Kuran. Ne nuk kemi asgj t transmetuar se resuli s.a.u.s. mbante nuska me Kuran apo se i lejonte ato t prdoreshin. Nga ana tjetr nuskat me Kuran kundrshtojn ndalimin q i bri resuli s.a.u.s. nuskave n prgjithsi dhe dalin kundr metods q resuli s.a.u.s. ka praktikuar pr t larguar t keqen. Sipas sunnetit kur t afrohet nj e keqe lexohen sure t Kuranit dhe ajete. (P.sh. suret 113 dhe 114 t Kuranit dhe si ajet mund t prmendim ajetin kursij)

Nj metod pr t pasur mbarsi sht dhe leximi e praktikimi i Kuranit. Resuli s.a.u.s. ka thn: Kushdo q lexon nj shkronj nga libri i Allahut fiton nj vepr t mir dhe secila vepr e mir sht e vlefshme dhjet her sa vlera e saj. Un nuk po them se elif lam mim sht nj shkronj, por elifi sht nj shkronj, lami sht nj shkronj, mimi sht nj shkronj. Vnia e nuskave me Kuran sht si puna e nj njeriu t smur q merr nj recet nga doktori. N vend q t lexoj Kuranin dhe t marr ilaet prej tij ai e mbshtjell at, e fut n qese dhe e var n qaf apo diku tjetr, duke besuar se ai do ta bj at mir.

Isaa ibn Hamza tha: Nj her un shkova pr ti br nj vizit Abdullah ibn Ukejmit dhe gjeta Hamzain me t. Pyeta Abdullain: Nuk mban Temimeh (hajmali)? Ai u prgjigj: Allahu na mbroft nga kjo! Nuk e di ti se resuli s.a.u.s. ka thn: Kushdo q v varse ose byrzylyk varet prej saj. (Ktu sht fjala pr varset ose byrzylykt Temimeh sh.p.)

Prodhimi i Kuranve t vegjl, aq t vegjl sa q jan t pa lexueshm me sy t lir, duke pasur pr qllim varjen e tyre npr medalione sht nj veprim q i fton njerzit n shirk. Gjithashtu t njjtn gj bn edhe shkruarja me grma t palexueshme e ajetit kursij dhe varja e tij npr varse. Ai q i v kto objekte (ornamente) vetm pr bukuri pr t nuk ka problem. Por shumica i v ato pr tu mbrojtur nga e keqja, pra bjn gabim. Muslimant duhet t jen shum t kujdesshm q t mnjanojn prdorimin e Kuranit si hajmali, duke e vn at n makinat e tyre apo duke e varur n zinxhira, varse, byrzylyk etj. mnyra q jomuslimant i prdorin pr hajmalit dhe talismant e tyre. Kto veprime i hapin dyert shirkut. Kshtu q duhen prpjekjet maksimale pr t pastruar besimin nga t gjitha ato gjra q na largojn nga konceptet e pastra t teuhidit.

Shenjat (e mbarsis ose fatkeqsis)Arabt para Islamit konsideronin drejtimin e lvizjes s kafshve ose zogjve si shenj e afrimit t fatit t mir ose t keq dhe planifikonin jetn e tyre sipas ktyre shenjave. Veprimi i leximit t shenjave t mira ose t kqija nga lvizjet e zogut apo t kafshs quhet me emrin Tijarah q vjen nga folja arabe Taare e cila do t thot fluturoj. P.sh. n.q.s. nj individ nis nj udhtim dhe nj zog fluturon mbi t dhe pastaj kthehet n t majt ai shikon n t nj shenj t afrimit t fatit t keq dhe kthehet n shtpi. Islami i zhvlersoi kto gjra sepse ato shkatrojn bazat e teuhidit el-Ibade dhe teuhidit el-Esmaa ues-Sifaat.(n kto pika)

1-N drejtim t forms s adhurimit t njohur me emrin Mbshtetje (Tauakkul) tek t tjert ve Allahut, dhe

2-nga q kto gjra t japin prshtypjen se njeriu ka fuqin pr t parashikuar se far gjrash do t vijn t mira apo t kqija, dhe aftsin pr t mnjanuar Kaderin e Allahut.

Baza n t ciln mbshtetet ndalimi i Tijarah-s (supersticioneve) sht hadithi i trasmetuar nga Husejni, nipi i resulit s.a.u.s., ku resuli s.a.u.s. ka thn: Kushdo q bn Tijarah ose e ka at t br pr veten e tij, (kushdo q) ka parashikuar t ardhmen e tij ose ka magjepsur dik (i ka br magji dikujt dhe at e ka zn magjia), (ai) nuk sht prej nesh. Nesh ktu do t dhot kombi Islam. Prandaj, Tijarah (supersticioni) konsiderohet midis veprimeve t cilat e nxjerrin, at q beson n t, jasht Islamit. Gjithashtu resuli s.a.u.s. ka sqaruar se Tijaraja sht e sajuar nga njerzit (pra ska asgj t vrtet) n nj hadith tjetr t transmetuar nga Muavia ibn Hakem. Muavija i tha resulit s.a.u.s., Ka midis nesh q ndjekin shenjat e zogut. Resuli s.a.u.s. u prgjigj: Kjo sht vetm dika e sajuar nga vetja juaj, kshtu q mos e lejo at tiu ndaloj juve. D.m.th. mos e l at q t t ndaloj nga dika q dshiron ta bsh sepse shenja t tilla jan t gjitha shpikje fiktive t imagjinats s njeriut t cilat nuk jan reale. Pra i drguari i Allahut shpjegoi qart se Allahu nuk e bri drejtimin n t cilin zogjt fluturojn shenj pr ndonj gj. Asnj mbarsi ose fatkeqsi q ndodh, nuk shkaktohet e as nuk parashikohet nga lvizjet e zogjve n fluturim, bile edhe n.q.s. ndonj ngjarje ndodh n prpudhje me konceptet para Islame pr kt (Tijarah).

Sahabt (shokt e resuli s.a.u.s.) kan hedhur posht me forc t gjitha manifestimet e besimit n shenjat e zogjve kudo q ata i gjenin ato t shprehura, tek shokt, studentt e tyre etj. P.sh. Ikrimah ka thn: Nj her kur ne ishim ulur me Ibn Abasin, nj zog fluturoi mbi ne dhe klithi. Nj burr nga grupi ather tha me z t lart. (shenj) E mir! (shenj) E mir! Ibn Abasi e qortoi at duke thn. Ska as t mir as t keqe n t. Gjithashtu edhe Tabiint (studentt e sahabve) kan hedhur posht t gjitha format e besimit n shenja t shprehura n gjeneratn e tret t muslimanve. Nj her nj sorr klithi kur Tauusi ishte n nj udhtim me njrin prej shokve t tij. Shoku i tij ather tha: (shenj) E mir! Tauusi u prgjigj: (far sht e mir n t? Mos m shoqro m. Megjithat ka nj thnie q i atribohet resulit s.a.u.s. n S.Buhari kuptimi i s cils n nj far mnyre sht i dyshimt; Shenjat e kqia jan tre gjra: grat, kafsht q prdoren pr ti hypur dhe shtpit. Aishja e ka hedhur posht kt transmetim duke thn: Pasha At q ia solli Furkanin Abul Kasimit (nj prej emrave t resulit s.a.u.s.), kushdo q e tregon at ka gnjyer. I drguari i Allahut tha se njerzit e injorancs shpesh thonin, Me siguri ka Tijareh te grat, shtpit dhe kafsht e ngarkess. Pastaj ajo kndoi ajetin:

( (

Nuk godet fatkeqsi (mjerim) n tok e as nuk ju bie juve ve n prputhje me far ishte shkruar m par (57:22)

Megjithat hadidhi duhet komentuar sipas nj tjetr transmetimi t tij i cili sht m specifik; N.q.s. do kishte shenja t kqia, ato do ishin te kuajt, grat dhe vendet e banimit. Resuli s.a.u.s. nuk ka kofirmuar ekzistencn e shenjave t kqia, por vetm ka treguar vendet ku ajo mund t ndodh m shum n.q.s. do ishte e vrtet. Arsyeja pse kto tre gjra (grat, kuajt dhe vendet e banimit) u specifikuan ishte se ato shoqroheshin me fatkeqsi t shpeshta dhe se ato ishin gjrat m t rndsishme n jetn e njeriut. Pr kto gjra resuli s.a.u.s. ka porositur t bhen dua (lutje) t veanta. Ai ka thn: N.q.s. ndonj prej jush martohet me nj grua ose merr nj shrbtore ai duhet t vr dorn mbi ballin e saj, t prmend emrin e Allahut, t lutet pr bekim pastaj t thot:" "

Allhumme inii es-eluke hajreha ue hajre maa xhebeltehaa alejh ue eudhubike min sherrihaa ue sherri maa xhebeltehaa alej.

O Allah, t lutem ty pr m t mirn e saj dhe m t mirn e asaj q Ti e ke br nj pjes t natyrs s saj, dhe krkoj mbrojtje te Ti nga e keqja e saj dhe e keqja q Ti e ke br pjes t natyrs s saj.

N.q.s. ai blen nj deve le t kap pjesn m t lart t gungs s saj dhe t thot po kt dua.

Gjithashtu sht trasmetuar se resuli s.a.u.s. ka thn se n.q.s. ndonjri prej nesh hyn n nj shtpi ai duhet t thot:

" "

Eudhu bikelimaati-lahi taamaati min sherri maa hkalak

Krkoj mbrojtje n fjalt perfekte t Allahut nga e keqja q Ai ka krijuar. Enes ibn Malik citoi Jahja ibn Seid q tha se nj grua shkoi te resuli s.a.u.s. dhe tha: O i drguari i Allahut sht nj shtpi, banort e s cils ishin shum dhe pasuria e tyre ishte e bollshme. Pastaj numri i tyre u paksua dhe pasuria u zhduk. A mund ne ta lm at? Resuli s.a.u.s. u prgjigj: Lreni at sepse sht mallkim prej Allahut. Resuli s.a.u.s. i informoi ata se lnia e saj nuk ishte form e Tijaras (supersticionit) sepse vendi kishte shkaktuar nj ngarkes psikologjike te ta pr shkak t fatkeqsis dhe vetmis. Kjo sht nj ndjenj natyrale q Allahu e ka vendosur te njeriu. Sa her q njeriu ndjen dika t keqe ose fatkeqsi n, ose nga nj gj, ai priret pr t mos e plqyer at dhe do t largohet sa m larg t jet e mundur prej saj, megjithse objekti n fjal aktualisht nuk shkakton fatkeqsi. Gjithashtu duhet t bjm vrejtjen se kjo krkes u b kur fatkeqsia i kishte mjeruar ata dhe jo prpara (se ti binte fatkeqsia). (sht korrekte t thuash pr nj popull ose vend se sht i mallkuar nga Allahu pr shkak t fatkeqsive q i bien atyre. I mallkuar n kuptimin se ata jan ndshkuar nga Allahu pr dika t keqe q kan br. Gjithashtu njeriu priret pr t dashur dhe pr t qen afr do gjje q i sjell atij mbarsi dhe sukses. Kjo ndjenj n vetvete nuk sht Tijarah, megjithat kur ajo vendoset n vend t gabuar mund t oj n Tijarah dhe shirk, gj q ndodh kur nj individ prpiqet t mnjanoj vendet dhe gjrat n t cilat t tjert kan pasur fatkeqsi ose kur ai krkon gjrat n t cilat t tjert kan pasur mbarsi. Ai fillon ti atribuoj fatkeqsit dhe mbarsit vendeve ose gjrave dhe n kt moment ai mund edhe t kryej veprime adhurimi atje (ose pr to).

Fa'l [shenja e (mir) e fatit]Enesi transmeton se resuli s.a.u.s. ka thn: Nuk ka infeksion (Infektimi q hedh posht Islami sht besimi se smundja krijohet vet e jo nga Allahu, pasi smundja sht nj prej krijesave t Allahut dhe ndikimi i saj bhet vetm me lejen e Tij. Ndrsa kalimi i smundjes nga i smuri tek i shndoshi sht dika e vrtet q Islami nuk e hedh posht ashtu si thot resuli s.a.u.s.: Nuk duhet q i smuri t shkoj me t shndoshin. [Tra, Buhari (10/243) Mbi mjeksin, kapitulli i infektimit, dhe Muslim (4/1743) f.221, Mbi paqen, kapitulli i infektimit ]. Po ashtu n nj hadith tjetr resuli s.a.u.s. thot: Ikni prej lebrozit ashtu si do iknit prej luanit. [Tra, Buhari (10/158), Mbi mjeksin, kapitulli i infektimit.] ) as Tijarah, por un e plqej Fal (in). Shokt ather e pyetn: (far sht Fa'l? Ai u prgjigj:Nj fjal e mir(shprehsdhnse). Aprovimi ose pranimi i shenjave t kqia tek objektet tregon mendime t kqia pr Allahun dhe prezencn e ideve q prmbajn shirk. Megjithse, besimi n shenjat e mira priret pr t qen m pozitiv n drejtim t afrimit me Allahun, ai prmban shirkun e dhnies s fuqis hyjnore gjrave t krijuara. Pr kt arsye sahabt u uditn kur resuli s.a.u.s. shprehu plqimin e tij pr Fa'l-in, nj shenj e mir. Megjithat resuli s.a.u.s. prcaktoi kufinjt e konceptit t Fa'l-it brenda t cilve ky koncept pranohet nga Islami dhe kjo (Fa'li q pranohet) sht prdorimi i termave optimiste. P.sh. vnia e nofks selim nj njeriu t smur ose uaaxhid (gjets) nj personi q ka humbur dika. Prdorimi i ktyre dhe i termave t ngjashme me to ringjall shpres dhe optimizm n fatkeqsi dhe stimulon ndjenjn e t qnurit mir.

Vendimi Islam pr shenjat

Nga hadithet e msiprme mund t duket qart se Tijaraja i referohet besimit t prgjithshm n shenja. Principi i nxjerrjes s parashikimit t fatit nga lvizjet e zogjve sht hedhur posht trsisht nga sunneti i resulit s.a.u.s. Arabt e vjetr i merrnin shenjat nga zogjt ndrsa kombet e tjera i merrnin shenjat e tyre nga diku tjetr, por n parim ato prmbajn t njjtn gj. Shpesh kur origjina e ktyre shenjave indentifikohet, shirku n to bhet shum i qart. Shenjat e mposhtme jan vetm disa nga shenjat e panumrta q vrehen sot n shoqrin perendimore.

Trokitja n dru: Kur dikush sht mirnjohs pr dika dhe shpreson se fati i tij sdo ndryshoj thot: Trokit n dru dhe shikon rrotull pr dru q t trokas n t. Origjina e ktij besimi vjen nga periudha kur njerzit n Evrop besonin se zotat jetonin brenda pemve. Pr ti krkuar zotit-pem nj favor ata duhet t preknin pemn dhe n.q.s. dshira e tyre realizohej ata duhej t preknin pemn prsri pr t falenderuar zotin-pem.

Derdhja e krips: N.q.s. kripa derdhet, shum njerz besojn se fatkeqsia shum shpejt do ti ndjek ata, kshtu q kripn e derdhur e hedhin mbi shpatulln e majt pr t neutralizuar fatkeqsin. Origjina e ksaj gjje (shenj) sht n besimin e t vjetrve se kripa ka fuqi magjike pr shkak t aftsis s saj pr ti mbajtur gjrat e freskta. Kshtu q derdhja e krips u b paralajmrim i t keqes dhe n.q.s. mendohej se shpirtrat e kqinj jetonin n ann e majt t dikujt, hedhja e krips s derdhur mbi shpatulln e majt supozohej se do t knaqte shpirtrat e kqinj.

Thyerja e pasqyrs: Shum njerz besojn se thyerja e pasqyrs aksidentalisht sht shenj e 7 vjetve fatkeqsi. Njerzit e lasht mendonin se pasqyrimet e tyre n uj ishin shpirtrat e tyre. Kshtu q n.q.s. pasqyrimi prishej (p.sh. n.q.s. dikush hidhte nj guralec n uj) dhe shpirtrat e tyre bheshin cop-cop. Kur u b pasqyra ky besim u transferua te to.

Macet e zeza: Kalimi i nj maceje t zez prmes rrugs s dikujt pr shum njerz sht shenj e fatit t keq. Ky besim e ka origjinn n mesjet kur njerzit besonin se macet e zeza ishin manaret e shtrigave. Mendohej se shtrigat bnin magji nga przierja e trurit t maceve t zeza me pjes thithlopash, gjarprinjsh dhe insektesh. N.q.s. macja e zez e ndonj magjistareje jetonte 7 vjet, pa prfunduar n przierje, mendohej se macja ishte shndrruar n shtrig (magjistare).

Numri 13: N Amerik numri 13 konsiderohet i pafat kshtu n shum ndrtesa kati i 13 quhet i 14. 13 e premte konsiderohet veanrisht e pafat dhe shum njerz evitojn udhtimet ose takimet speciale n kt dit dhe n.q.s. ndonj gj e keqe i bie (ndodh) atyre n kt dit ata menjher ia atribuojn kt ksaj dite. Ky fenomen nuk sht i kufizuar vetm te njerzit e zakonshm ashtu si mund t imagjinoj ndokush. P.sh. komandanti i fluturimit i Apollo-s n 1970, q gati u shkatrua, shpjegoi kur u kthye se ai duhet ta kishte ditur se dika do t ndodhte. Kur u pyet pse, ai u prgjigj se fluturimi u b n ditn e premte dat 13, plasja (ndezja e motorve) u b n orn 13 dhe numri i fluturimit ishte Apollo 13.

Origjina e ktij besimi vjen nga mbrmja e darks s fundit t Jezusit ashtu si tregohet n Bibl.

N darkn e fundit ishin 13 njerz. Njri prej t 13-tve ishte Juda, njeriu q tradhtoi Jezusin. 13 e premte mendohet se sht e pafat pr t paktn dy arsye.

1-E premtja sht dita n t ciln supozohet se u kryqzua Jezusi.

2-Sipas besimit mesjetar e premtja sht dita kur magjistaret (rt) bjn mbledhjet e tyre.

N kto besime aftsia e Allahut pr t shkaktuar mbarsin ose fatkeqsin ndahet me krijesat e Tij. Gjithashtu frika pr fatkeqsit dhe shpresa pr mbarsi q duhet ti drejtohen vetm Allahut, i drejtohet objekteve t tjera ve Tij. Njohja e t ardhmes dhe t padukshmes sht cilsi q i takon vetm Allahut, pra vetm Ai sht njohsi i gajbit (t padukshmes), bile Allahu i ka treguar resulit s.a.u.s. n Kuran se n.q.s. ai (resuli s.a.u.s.) do ta njihte t fshehtn ai do kishte mnjanuar t gjitha fatkeqsit. (7:188)

Prandaj besimi n shenja klasifikohet si veprim shirku n t gjitha kategorit kryesore t teuhidit. Ky klasifikim vrtetohet nga hadithi i trasmetuar nga Ibn Mesudi n t cilin resuli s.a.u.s. tha: Tijarah sht shirk! Tijarah sht shirk! Tijarah sht shirk! Abdullah ibn Amr ibn Asi gjithashtu trasmeton se resuli s.a.u.s. ka thn: Kushdo q ndalohet nga brja e dikaje pr shkak t Tijaras ka kryer shirk. Shokt e pyetn, Me far shlyhet kjo? Ai u prgjigj: Thuaj:

" ."

Allahumme laa hajre il-la hajruke ue la tajre il-la tajruke ue la ilahe gajruke.

O Allah, ska t mir ve t mirs Tnde e as ogur ve ogurit tnd e ska Hyj tjetr ve Teje.

{Prkthimi i duave sht i prshtatur, prandaj i lutemi lexuesit q du