7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
1/24
ISBN:
Baybaying PUP
Panulat ng Unang Pilipino
Karapatang Ari 2016
BSEDFL PUP
Dr. Jennifor L. Aguilar,
Editor
Dr. Bonifacio Comandante Jr.
Konsultant
Nilathala ng:
Reserbado ang lahat ng karapatan.Hindi ipinahihintulot na sipiin at/o kalakalin ang anumang bahagi ng
pamplet na ito sa anomang paraan nang walang pormal at nakasu-
lat na pahintulot mula sa may-akda o tagapaglathala. Ang sinumang
lalabag dito ay papanagutin nang naaayon sa batas at/o maha-
harap sa legal na aksyong may kalikasang sibil at/o kriminal.
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
2/24
aghahandog
Mula sayo para sa bayan.
P
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
3/24
Taos-pusong pasasalamat ang ipinaaabot sa lahat ng
nagbigay ng suporta at nag-ambag ng mga kasipang
nakatulong upang higit na maisakatuparan ang pagbuo ng
Baybaying PUP (Panulat ng Unang Pilipino).
Sa Panginoong Diyos na nagkaloob ng talino at lakas- pangangatawan ng bawat isa.
Kay Maurus V. Diaz (1994), sa kaniyang aklat-sanayan ng
Abakadang Rizaleo na siyang Batayan ng Baybaying ito.
Kay Dr. Bonifacio Commandante Jr. , na nagkaloob ng
pahintulot na gamitin bilang pangunahing batayan ang
baybaying panulat ng unang Pilipino upang masukat angkatanggapan nito sa makabagong panahon.
Sa mga tagapagtaguyod ng Baybaying Rizaleo na nagbigay
inspirasyon at nagpahintulot na maging hulwaran ito.
Sa mga awtor ng mga akdang tuwiran at di-tuwirang
pinagbatayan at ginamit upang mabuo ang mga konsepto at istilo
ng akdang ito.Higit sa lahat, sa mga magulang na sumuportat lumingap
sa kapakanan ng kanilang mga anak tungo sa positibong layunin
na itoy mapagtagumpayan .
MARAMING SALAMAT PO.
asasalamatP
ii
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
4/24
Talaan ng mga Nilalaman
Pahina
Paghahandog...........i
Pasasalamat......ii
UNANG BAHAGI
Baybayin: Pagsulyap sa Kasaysayan
Baybayin.....................1
Mula Baybaying Rizaleo Patungong Baybaying PUP....3
IKALAWANG BAHAGI
Baybaying PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
Baybaying PUP ......5
Sistema ng Pagsulat ng Baybaying Rizaleo................................6Sistema ng Pagsulat ng Baybaying PUP....................................9
C, at Q........9
Patinig...........10
Diptonggo............12
Pamilang ....................13Bantas .....................16
Pangngalang Pantangi..............19
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
5/24
B YB YING PUP
PANULAT NG UNANG PILIPINO
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
6/24
Bago pa man dumating ang mga
mananakop na Kastila, mayroon nang sistema
ng panulat ang mga ninunong Pilipino. Isa sa
mga patunay ay ang pagkakatuklas ng
Laguna Copperplate Inscription sa Laguna de
Bay noong 1989 na tinatayang mula pa noong
900 A.D. Ang lumang panulat na ito ay unang
naitala sa kasaysayan noong 1613 mula sa
Vocabolario de Lengua Tagala at tinawag na
Baybayin. (Santos,1996)
Baybayin
1
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
7/24
2
Isa sa mga nagbigay ng teyorya sa pinagmulan
ng Baybayin ay si Dr. Bonifacio Commandante Jr.,
ayon sa kaniya, maaaring makita sa mga taklobo
ang mga simbolo ng bawat titik ng Baybayin dahil ito
ay sinasabing nagkaroon ng malaking bahagi sa
pamumuhay ng mga Pilipino. Ito ay ginagamit na
palamuti sa mga
tahanan, pinggan,
inuman, maging
imbakan ng mgadamit at iba pang
mahahalagang
bagay.
Bagamat itoy teyorya lamang, higit na
mahalagang makita ng bawat Pilipino ang Baybayinbilang likas at nag-iisang maaaring ipagmalaki na
simbolo ng ating pagkalahiang Panulat ng Unang
Pilipino (PUP).
Mula sa mga BSED Filipino ng PUP, katuwang ng
mga nagmamalasakit sa Baybayin, inaalay angmungkahing panulat para sa pagpapalaganap nito.
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
8/24
Proyekto ng Katipunang Gatrizal ang BaybayingRizaleo noong ika-30 ng Disyembre, 1993 upang maging
ambag sa pagpapayaman ng katutubong panulat.
Kumpara sa ibang paraan ng pagsulat ng Baybayin, ang
Baybaying Rizaleo ay halos kumpleto na sa mga panitik,
simbolo at bantas. Ito ay nagtataglay ng 21 katinig at 5
patinig. May mga pinaikling sulat na rin upang sumimbo-lo sa "at", "ang", "mga", "ay", "ch", "th", at "sh".
Sa pagsusuri sa nasabing Abakada, nakita ang
kahinaan nito sa pagtugon sa mga salitang may mga
titik C, at Q, bukod pa sa paraan ng pagsulat sa mga
Panggalang Pantangi kayat pinagyaman ito at human-tong sa pagbuo ng Baybaying PUP.
Bukod sa pagdaragdag ng ilang titik, nagmungkahi
rin ng mga bantas at gamit na pamilang na mula naman
sa saliksik ni Dr. Bonifacio Comandante Jr.
Maaaring itoy isa lamang pagtatangka ngunit
ganap ang paniniwala na ito ay isang simula ng
pag-usad ng Baybayin at tangkilikin ng sambayanang
Pilipino.
3
Mula sa aybaying Rizaleo
Patungong aybaying
PUP
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
9/24
A
J
B K
C L
D M
E N
F
G NG
H O
I P
4
BAYBAYING PUP(PINAGSANIB NA BABAYING RIZALEO AT PUP)
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
10/24
Q Ch
R Th
S Sh
T At
U Ang
V Mga
W Ay
X
Y
Z
5
BAYBAYING PUP(PINAGSANIB NA BABAYING RIZALEO AT PUP)
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
11/24
SISTEMA NG PAGSULAT (RIZALEO)
6
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
12/24
7
SISTEMA NG PAGSULAT (RIZALEO)
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
13/24
8
SISTEMA NG PAGSULAT (RIZALEO)
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
14/24
9
SISTEMA NG PAGSULAT (BAYBAYING PUP)
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
15/24
Ang patinig ng Alpabetong Filipino ayon sa
Ortograpiya ng Wikang Filipino ay /a/, /e/, /i/, /o/
at /u/. Gagamitin ang mga simbolong kung ang
salita o pantig ay nagsisimula sa patinig o hiwalaysa katinig.
a Asawa
e eksena
i Inis
o Oso
u upuan
Patinig
10
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
16/24
Isinusulat nang hiwalay ang mga patinig kungito ay may sariling bigkas, ngunit kung magpapan-
tig nang may katinig, ito ay isinusulat sa itaas ngtitik na katinig katulad ng nasa ibaba:
PAGPAPANTIG
11
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
17/24
Ang diptonggo ay mga salitang may pantig na may malapa-tinig na titik /w/ at /y/. Ang bibigyang-diin sa pagsulat ng diptonggoay ang mga sumusunod: /ay/, /ey/, /oy/ at /aw/. Sa pagsulat nito,pinapalitan ang simbolo ng malapatinig na titik /w/ at /y/ ng mgasimbolo ng titik /i/ pamalit sa /y/ at /u/ pamalit sa /w/.
Sa diptonggong /ay/ tulad ng halimbawang 'bahay',
pinalitan ng simbolo ng malapatinig na /y/ ng /i/. Sa pagpapalitangito, ilalagay lamang ang simbolong ipinalit sa taas ng kasamangsimbolo sa pantig na kumakatawan sa dalawang patinig namakikita rito. Ganoon din sa diptonggong /ey/ at /oy/. Nangyayaririn ang ganitong proseso sa diptonggong /aw/ ngunit angpinapalitan ay ang malapatinig na titik /w/ at ang ipinapalit ay angsimbolo ng titik /u/ na makikita sa halimbawang 'sabaw'.
HALIMBAWA:
Diptonggo
( a na haw) (ba hay)
(may ro o n)(ka la baw)
12
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
18/24
Pagsulat ng Pamilang
13
1
23
4
5
6
87
9
0
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
19/24
15
PAMILANG
Halimbawa:
Binubuo ng 7,107 na pulo ang Pilipinas.
Ang bareta ng sabon ay nagkakahalaga ng
6.50 pesos.
14
Tuwing ika-2 ng Nobyembre ipinagdiriwang
ang araw ng mga patay.
38 ang bilang ng mga mag-aaral sa amingsilid-aralan.
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
20/24
15
3. Sa isinagawang patimpalak, ang mgananalo ay sina: Ana, unang gantimpala;Ben, ikalawang gantimpala; at Clara,
ikatlong gantimpala.
4. Naku! Mahuhuli na tayo sa ating klase.
5. Araw-araw kaming pumupunta sa bukid.
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
21/24
Pagsulat ng antas
- tuldok(.)
- kuwit (,)
- tutuldok (:)
- tuldok-kuwit (;)
- tandang pananong (?)
- tandang padamdam (!)
- gitling (-)
- panipi ( )
- gamit sa pangngalang
pantangi
16
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
22/24
1. Ang bata ay naglalaro.
2. Sa ngayon, nakararanas tayo nangmatinding tagtuyot.
3. Sa isinagawang patimpalak, ang mgananalo ay sina: Ana, unang gantimpala;
Ben, ikalawang gantimpala; at Clara,ikatlong gantimpala.
17
HALIMBAWA
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
23/24
4. Naku! Mahuhuli na tayo sa ating klase.
5. Araw-araw kaming pumupunta sa bukid.
6. Babala: Bawal magtapon nang basura
rito.
7. Hindi disyerto ang Pantikang Pilipino ika ngmga manunulat.
Sinusunod ang sistema at tuntunin ng Baybaying
PUP, isinusulat ang pangatnig na ng sa baybaynito kaya ang makikitang simbolo na kakatawan
sa pangatnig na ng ay /nang/.
18
7/24/2019 BAYBAYING PUP (Panulat ng Unang Pilipino)
24/24
Sa pagsulat ng pangngalang pantangi gamit angBaybaying PUP, tintumbasan lahat ng mga titik na
makikita sa pangngalang pantangi.
Halimbawa:
Pagsulat ng Pangngalang Pantangi
Mi che l le We n de l l
19
Ke n ne thS te f f
Co le e n