Başlangıç1 38

13.06.2010 1Mak.Müh.Mehmet Aslan

Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinalara motor denir.

Yakıtlarına göre motorlar, Dizel-Benzin-LPG li olmak üzere ayrılırlar. Benzinli motorun yakıtı benzin; Dizel motorun yakıtı

Mazot (motorin); LPG'li motorun yakıtı ise LPG gazıdır.

Silindir diziliĢ Ģekillerine göre motorlar sıra tipi, v tipi, yıldız tipi, boksör tipi şeklindeddir.

Soğutma sistemine göre motorlar, su soğutmalı ve hava soğutmalı diye ikiye ayrılır.

Yanma sistemine göre motorlar, içten yanmalı ve dıştan yanmalı diye ikiye ayrılır. Araçlardaki motorlar içten yanmalı

motorlardır. İçten yanmalı motorlar ise, mazot, benzin ya da motorin yakarlar.

çalıĢma zamanlarına göre, iki zamanlı ve dört zamanlı motorlar diye ikiye ayrılır.

Benzinli motorlarda ateĢleme, sıkıştırılmış benzin-hava karışımının buji ile ateşlenmesi ile olur.

4 zamanlı motorlarda 4 zaman, sırası ile şöyledir: Emme, sıkıştırma, ateşleme (veya genişleme; iş zamanı da denir),

egzost.

Dört Zamanlı Benzinli Motorların ÇalıĢma Prensipleri

1. Emme: Yakıt-hava karışımının silindire alınması.

2. SıkıĢtırma: Silindire alınan havanın sıkıştırılması

3. AteĢleme: Sıkıştırılan yakıt-hava karışımının buji kıvılcımı yardımıyla yakılması.

4. Egzoz: Silindir içinde kalan artık gazların dışarıya atılması.

Dört zamanlı motorlarda pistonun silindir içerisinde dört hareketinden bir iş elde edilir.

Enkektörlerden püskürtülerek ateşleme yapılan motorlarda yakıt olarak motorin kullanılır.

Katalitik konvertör kullanılan araçlarda yakıt olarak, kurşunsuz benzin kullanılır.

Bir motorun bazı parçaları şunlardır: marş motoru, piston, segman, piston kolu, silindir kapağı, supap kapağı, eme

manifoltu, egzost manifoltu, silindir gövdesi, silindir gömleği, karter, conta, külbütör, emme supapı, ekzost supapı, supap

iteceği, krank mili, kam mili, volan dişlisi, eksantrik dişlisidir.

Dizel motorda ise bunların dışında, mazot pompası (enjeksiyon pompası) ve enjektör de bulunur.

Benzinli motorlarda, üsttekilerin dışında karbüratör, benzin pompası, buji, disribütör, bobin vardır.

MOTORUN TANIMI VE ÇALIġMA PRENSĠPLERĠ

1. Motor Tanımı ve ÇalıĢma Prensipleri


http://www.otomarket.net/Oto-Bilgi/MOTOR.ASP


MOTORUN TANITIMI



MOTORUN TANITIMI




1. Motor Tanımı ve ÇalıĢma Prensipler

Dört Zamanlı Benzinli Motorları



SOĞUTMA SĠSTEMĠ
















http://tinypic.com/









http://tinypic.com/


13.06.2010 Mak.Müh.Mehmet Aslan 12

AYDINLATMA VE ĠKAZ SĠSTEMĠ

Aydınlatma sisteminde, sigortalar, kablolar, farlar, park lambası, sis lambası, plaka lambası, gösterge lambası, iç

aydınlatma lambası, bagaj aydınlatma lambası, gibi lambalar vardır.

Ġkaz sisteminde, sinyaller, fren ikaz lambaları, geri vites lambası, korna bulunur.

Her elektrik elemanı gibi araçlarda bulunan aydınlatma ve ikaz sistemi gibi elektrikli devrelerde de:

akü, kablolar, kablo bağlantıları, sigortalar, açma kapama düğmeleri ya da kolları, ve alıcı olarak da ampuller

bulunmaktadır.

Bu sistemlerin en önemli arızaları:

kısa devre,

kablo kopukluğu,

akü bitmesi,

akü kutup başı oksitlenmesi veya akü kutup başı gevşekliği,

ampul yanması,

sigorta atması,

anahtarların arızalanmasıdır.

Fren müşiri ikaz sisteminin bir parçasıdır.

Farlardan bir kısmı ya da hiç biri yanmıyorsa, sigortası atık olabilir.

FlaĢör arızalanınca sinyal lambası yanmaz.

Sigortalar atıksa bunun yerine aynı amperde sigorta takılır.

Far anahtarı bozuksa farlar yanmaz.

Isı göstergesi çalışmıyorsa, ısı göstergesi müşiri arızalı olabilir.

Aracın fren lambaları yanmıyorsa, fren müşiri arızalı olabilir.

Fren lambalarından biri yanmıyorsa, yanmayan lambanın ampulu yanmış olabilir.

Farların bakımı yapılırken, far ayarı yapılır.

Farlardan biri sönük yanıyorsa far kablo bağlantısı gevşemiş veya paslanmış olabilir.

Sigortanın görevi, kısa devre olduğunda sistemi korumaktır.

8.Aydınlatma ve Ġkaz Sistemi

AYDINLATMA VE ĠKAZ SĠSTEMĠ

-Sigorta attığı zaman aynı amperde yenisi ile değiĢtirilir-Far ayarları yapılır-Uzun farlar yanıyorsa gösterge tablosunda mavi ıĢık yanar-Kısa farlar yandığında yeĢil ıĢık yanar


Elektrik SistemleriElektrik Sistemi (Genel) Akümülatör MarĢ Motoru Alternatör yada ġarj Dinamosu Lamba Devresi Far Kolu Sinyal Kolu Fren MüĢürüKorna

Elektrik Sistemleri


8.Aydınlatma ve Ġkaz Sistemi






MOTORUN BELLĠ BAġLI PARÇALARI

1- Karter: Motor yağlama yağına depoluk eder.

2- Silindir Bloğu: Pistonlara ve krank miline yataklık yapar,motorun ana gövdesidir.

3- Silindir Kapağı: Silindir bloğunun üzerini kapatarak yanma odalarını oluşturur.

4- Subap(Külbütör) Muhafaza Kapağı: Motoru dış etkenlere karşı koruyan dış kapaktır.

5- Radyatör: Soğutma suyuna depoluk eder.

6- Manifoltlar (emme-egzoz): İki çeşit manifolt vardır.Genel olarak toplama ve dağıtma görevi

yaparlar.Emme manifoldu karbüratörde karışmış olan karışımın silindirlere dağıtılmasını,egzoz

manifoldu ise yanmış gazların toplanarak egzoz borusuna geçişini sağlar.

7- Endüksiyon Bobini: Akümülatörden gelen 12 voltluk akımı 15000-25000 volta yükseltir.

8- Buji: Ateşleme yapar(benzinli motor parçası)

9- Enjektör: Ateşleme yapar (dizel motor parçası)

10- Subap: Emme ve egzoz subabı olarak iki çeşittir.Toplama ve dağıtma görevi yapar.

11- Karbüratör: Yakıt ile havayı 1/15 oranında karıştırır.(benzinli motor parçası)

12- MarĢ Motoru: Motora ilk hareketi verir.

13- Alternatör: Araç için gerekli elektriği üretir.

14- Distribütör: Bujilere sırası ile elektrik dağıtır. (benzinli motor parçası)

15- Krank Mili (ana mil): Pistonun doğrusal hareketini,piston kolu yardımıyla dairesel harekete çevirir.

16- Piston: Yanma sonucu oluşan gaz basıncını mekanik enerjiye çevirir ve motor zamanlarının

meydana gelmesini sağlar.

17- Eksantrik (kam) Mili: Distribütöre,subaplara,yağ pompası ve yakıt pompasına hareket verir.

MOTORUN BELLĠ BAġLI PARÇALARI


1876, Dr. Otto adındaki Alman mühendis dört zamanlı diye anılan ilk motoru yaptı. "Dört zaman"ın anlamı, bir

dönüş sağlamak için motorun ihtiyacı olan dört piston hareketidir. Bir dönüş için krankın iki tam tur yapması gerekir.

BEYGĠR (KUVVETĠ): "Beygir", bir aracın mekanik bir işi yapma gücüne denir. Kısaltması hp dir. Tam tarifi yaklaşık

13,000 kg yükü dakikada 30 cm kaldıracak kuvvet miktarıdır. 13.06.2010 15Mak.Müh.Mehmet Aslan


AKÜMÜLATÖR (BATARYA) GÖREVĠ: Elektrik enerjisini, kimyasal enerjiye çevirerek depo eden ve gerektiğinde

kimyasal enerjiyi,elektrik enerjisine dönüştürerek geri veren parçaya akümülatör (batarya) denir.

ARIZALAR VE BAKIMLARI

Akü bağlantısı yapılırken artı (+) kutup (+) ile (-) kutup eksi (-) ile paralel olarak bağlanmalıdır.Akü takviyesi

yapılırken de aynı bağlantı gerçekleştirilmelidir.

Dijital göstergeli araçlarda akü takviyesi yapılmaz.

(+) kutup başı kalın, (-) kutup başı ince görünüme sahiptir.

Kışın akümülatörün donmaması için tam şarj ettirilir.

Kutup başlarında meydana gelen oksitlenmelerin temizliği,ılık su veya zımpara ile yapılabilir.Kutup başlarında kısa

sürede oksitlenme oluşmaması için bağlantıdan önce kutup başlarına çok az miktarda gres yağı sürülebilir.

Elektrolik içerisindeki su zamanla buharlaşarak seviyenin düşmesine sebep olur.Seviye düştüğünde plakaların 1-

1,5 cm üzerine kadar saf su ilave edilmelidir.

Akünün yüzey kısmı kurur ve temiz olmalıdır.Akü yüzeyinde pisliklerin birikmesi akünün kendiliğinden boşalmasına

sebep olur.

Herhangi bir yangın esnasında Akü kutup başları sökülmelidir.

AKÜMÜLATÖR (BATARYA)

2.AteĢleme Sistemi



AKÜMÜLATÖR (AKÜ, BATARYA)

Motor çalışmadığı süre içersinde aracın elektrikli alıcıları için ve marş motoru için gerekli olan elektrik

enerjisini karşılar. Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eder, gerektiğinde kimyasal enerjiyi

elektrik enerjisine çevirir. Kontak anahtarını açıp marşa basma süremiz 10–15 saniyedir. Eğer 10–15

saniyeden fazla marşa basılacak olursa akü boşalır. Akü boşaldığında takviye akü kullanmak zorunda

kalırız. Takviye yapılacak araç Dijital göstergeli tip ise takviye yapılmaz. Ama dijital göstergeli tip

değil ise 12 voltluk akü 12 voltluk diğer aküye paralel ( + kutup ile + kutup, - kutup ile – kutup birbirine

bağlanarak) bağlanır. Akünün içine şayet eksilmişse SAF SU ilave edilir. + kutup kalın – kutup incedir.

Üzerinde toz, kir pislik varsa, kutup başları oksitli ise ılık su veya sodalı su ile yıkanır. Kutup başları bir

daha oksitlenmesin diyorsak, kutup başlarına gres yağı veya vazelin sürülür. Akümülatörün

kendiliğinden deşarj olmasının (boşalmasının) sebebi; akünün üst kısmında pisliklerin olması ya da

plakaların dökülmesidir. Ayrıca akünün bakımı yapılırken eleman kapak deliklerinin açık olup olmadığı

kontrol edilmelidir. Kışın akünün donmaması için TAM ŞARJ ettirilmelidir. Akünün iki kutup başı

üzerine birden dokunacak şekilde bir madeni parça konulursa akü kısa devre olur ve patlar. Araçta bir

yangın tehlikesi varsa akünün kutup başı çıkartılır. Alternatörlü tip bir araçta elektrik kaynağı yapılacağı

zaman aracın aküsünün bağlantıları sökülmelidir. Aksi takdirde aracın alternatörünü ve elektrikli

alıcıları yakabiliriz.


2.AteĢleme Sistemi



AKÜNÜN BAKIMI 1.ELEMAN KAPAK DELĠKLERĠNĠN AÇIK OLUP OLMADIĞI KONTROL EDĠLĠR.2.ELEKTROLĠT SEVĠYESĠ AZALMIġSA; SAF SU ĠLAVE EDĠLĠR.3.KUTUP BAġLARININ OKSĠTLERĠ TEMĠZLENĠR.4.ÜST KISMINDAKĠ PĠSLĠKLER TEMĠZLENĠR

NOT:A)ILIK SU YADA SODALI SU ĠLEB)KUTUP BAġLARI OKSĠTLENMESĠN DĠYE GRES YAĞI SÜRÜLÜRC)AKÜNÜN DEġARJ OLMASININ SEBEBĠ ÜST KISMINDAKĠ PĠSLĠKLERDĠR.D)KIġIN AKÜMÜLATÖRÜN DONMAMASI ĠÇĠN TAM ġARJ ETTĠRĠLĠR.


2.AteĢleme Sistemi



ATEġLEME SĠSTEMĠ

Benzinli motorun ateĢleme siteminin bazı önemli parçaları Ģunlardır:

Akü, kontak anahtarı, endüksyon bobini, distribütör, buji ile distibütör içinde bulunan platin

takımı, alçak yüksek gerilim kabloları kondansatör, tevzii makarasıdır.

Bezinli motorlarda bujinin görevi ateşlemeyi sağlamaktır. Benzinli motorlarda bulunan

distribitörün en önemli görevleri endükdiyon bobininden gelen yüksek voltajı bujilere

dağıtmanın yanısıra, pilatin ve meksefe yardımıyla yüksek voltajın oluşumunu sağlamak,

ayrıca tevzii makarasıyla da elektrik dağıtımını sağlamaktır.

Endüksiyon bobini aküden gelen voltajı 15.000 - 25.000 volta çıkarır.

Bıjilere ateşleme sorasna göre akım dağıtan distribütördür. Motor çalışmazken kontak

anahtarı, ateşleme durumunda açık unutulursa platin ya da bobin yanabilir.

Aracın belirli bir km.'sinden sonra bazı parçaları değişmelidir. Bunlardan biri platin ve

bujidir. Ateşleme sistemi ayarlarından biri buji ayarı ve diğeri ise platin ayarı ile avans

ayarıdır.

Platin meme yapmış ise meksefe (kondansatör) yanabilir. Platin meme yaparsa

zımparayla temizlenir.

Motorun çalışması sarsıntılı ise, sebebi buji kablolarından birinin çıkmış olması olabilir.

Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının sebeplerinden biri bujilerin normal

eteşleme yapmaması,

bir diğeri de platin ayarının bozuk olması ayrıca bujilerin kurum bağlanmış olmasıdır.

Bujiler ayarsız ve aşınmış ise motor çekişten düşer.

Buji ayarları yanlış yapılmış bir aracın egzost dumanı siyahtır.

Motorun egzostundan siyah duman çıkması durumunda karışım oranı da kontrol

edilmelidir.

ATEġLEME SĠSTEMĠ

2.AteĢleme Sistemi



ATEġLEME SĠSTEMĠ

2.AteĢleme Sistemi




ATEġLEME SĠSTEMĠ

2.AteĢleme Sistemi




ATEġLEME SĠSTEMĠ

Benzinli motorun ateĢleme siteminin bazı önemli parçaları Ģunlardır:

Akü, kontak anahtarı, endüksyon bobini, distribütör, buji ile distibütör içinde bulunan platin

takımı, alçak yüksek gerilim kabloları, kondansatör, tevzii makarasıdır.

Bezinli motorlarda bujinin görevi ateşlemeyi sağlamaktır. Benzinli motorlarda bulunan

distribitörün en önemli görevleri endüksiyon bobininden gelen yüksek voltajı bujilere

dağıtmanın yanısıra, pilatin ve meksefe yardımıyla yüksek voltajın oluşumunu sağlamak,

ayrıca tevzii makarasıyla da elektrik dağıtımını sağlamaktır.

Endüksiyon bobini aküden gelen voltajı 15.000 - 25.000 volta çıkarır.

Bujilere ateşleme sonrasına göre akım dağıtan distribütördür. Motor çalışmazken kontak

anahtarı, ateşleme durumunda açık unutulursa platin ya da bobin yanabilir.

Aracın belirli bir km.'sinden sonra bazı parçaları değişmelidir. Bunlardan biri platin ve bujidir.

Ateşleme sistemi ayarlarından biri buji ayarı ve diğeri ise platin ayarı ile avans ayarıdır.

Platin meme yapmış ise meksefe (kondansatör) yanabilir. Platin meme yaparsa zımparayla

temizlenir.

Motorun çalışması sarsıntılı ise, sebebi buji kablolarından birinin çıkmış olması olabilir.

Benzinli bir motorda normal yanma olmamasının sebeplerinden biri bujilerin normal ateşleme

yapmaması,

bir diğeri de platin ayarının bozuk olması ayrıca bujilerin kurum bağlanmış olmasıdır.

Bujiler ayarsız ve aşınmış ise motor çekişten düşer.

Buji ayarları yanlış yapılmış bir aracın egzost dumanı siyahtır.

Motorun egzostundan siyah duman çıkması durumunda karışım oranı da kontrol edilmelidir.

ATEġLEME SĠSTEMĠ

2.AteĢleme Sistemi



ATEġLEME SĠSTEMĠ (BENZĠNLĠ VE DĠZEL MOTOR)

SĠSTEMĠN GÖREVĠ: Benzinli motorlarda yanma odasında sıkıĢtırılmıĢ olan 1/15 oranındaki yakıt ile

havanın ateĢlenmesini sağlayan sistemdir.

SĠSTEMĠN ÇALIġMASI :Kontak anahtarının açılıp marşa basılmasıyla, Akümülatörden gelen 6 veya 12 voltluk

akım platin kontaklarının açılmasıyla endüksiyon bobini üzerine yönlenir. Endüksiyon bobini gelen akımı

yüksek gerilime çıkartarak oluşan yüksek gerilim endüksiyon bobini tepe kulesinden distribütöre geçer.

Distribütör ise gelen yüksek gerilimli akımı sırasıyla bujilere dağıtır ve akım buji tırnakları arasında kıvılcıma

dönüşerek yanma odasındaki karışımın ateşlenmesi sağlanmış olur. Ateşlemenin sağlanması tamamıyla oluşan

yüksek gerilimli akıma bağlıdır. Yüksek gerilimli akım oluşmadığı sürece bujilerin ateşleme yapması mümkün

değildir.

ATEġLEME SĠSTEMĠ PARÇALARI VE GÖREVLERĠ

1-AKÜMÜLATÖR : Endüksiyon bobinine gerekli olan 12 voltluk akımın iletimini sağlar.

2-KONTAK ANAHTARI : Araç üzerine elektrik akımının iletilmesini veya kesilmesini sağlayan elektrikli anahtardır.

Araç üzerinde göstergeler, ateşleme sistemi, marş sistemi gibi elektrik devrelerinin ana şalteridir.

3-ENDÜKSĠYON (ATEġLEME) BOBĠNĠ: Akümülatörden gelen 6 veya 12 voltluk gerilimi, 15.000 ile 25.000 volta

yükselten parçadır.

4-DĠSTRĠBÜTÖR : İçerisinde bulunan hareketli parçalar vasıtasıyla endüksiyon bobininden gelen yüksek gerilimli

akımı sırası ile bujilere dağıtır. Distribütörün içerisinde platin, meksefe (kondansatör) ve tevzi makarası

bulunur. Platin : Açılıp Kapanma hareketi vasıtasıyla bobinin yüksek gerilim oluşturmasına yardımcı olur. Meksefe

(Kondansatör) : Platinin yüksek gerilim karşısında zarar görmesini engeller. Tevzi Makarası : Yüksek gerilimin

ateşleme sırasına göre bujilere dağıtımını sağlar.

5- BUJĠ : Yanma odalarında elektrik kıvılcımı sağlayarak ateşlemeyi gerçekleştirir.

ATEġLEME SĠSTEMĠNDE YAPILAN AYARLAR

1- Buji (tırnak) ayarı

2- Platin ayarı

3- Avans ayarı Bu ayarlar bozuk olursa ; Araç tekleyerek, düzensiz çalışır Motor çekişten düşer Yakıt sarfiyatı

artar

ATEġLEME SĠSTEMĠ (BENZĠNLĠ VE DĠZEL MOTOR)

2.AteĢleme Sistemi



ATEġLEME SĠSTEMĠ

2.AteĢleme Sistemi



ATEġLEME SĠSTEMĠ:

Ateşleme sistemi sadece benzinli motorlarda bulunan bir sistemdir. Sınavlarda en çok sorulan

ve parçalarının isimleri cevap şıklarında devamlı kullanılan bir sistemdir: Bu sistemi çok iyi

öğrenmemiz. Gerekmektedir. Bilindiği gibi benzinli motorlarda akünün voltajı 12 volttur.

Akünün voltajının yükseltilmesi, silindirler içersinde bulunan yakıt-hava karışımının da sırası

geldikçe ateşlenmesi gerekir. İşte bu işlemleri benzinli motorlarda ateşleme sistemi sağlar.

Parçaları ve görevleri:

Buji: Silindirler içersinde bulunan Yakıt-Hava Karışımını sıkıştırma zamanı sonunda

kıvılcım çaktırmak suretiyle ateşlemeye yarar.

Endüksiyon (AteĢleme) Bobini: Akünün (Akümülatör-Batarya) 12 Volt olan voltajını

15.000 – 25.000 volta yükseltmeye( Ġndüklemeye) Yarar.

Distribütör: Türkçe karşılığı dağıtıcı olan distribütör; ateşleme sırasına göre bujilere yüksek

voltajı dağıtmaya yarar. Distribütörün içersinde ise 3 adet parça bulunur: Platin,

Meksefe(kondansatör) ve Tevzi makarası

NOT: Motor Çalışmazken kontak anahtarı ateşleme durumunda açık unutulursa;

Endüksiyon bobini yanar ya da platin yanar(meme yapar).

Platin yanmış (meme yapmış ) ise muhtemel arıza meksefe dedir. AteĢleme sisteminde

BUJĠ, PLATĠN ve AVANS ayarı yapılır.

Elektronik manyetolu ateĢleme sistemlerinde, distribütörün içinde bulunan platin ve

meksefe(kondansatör) bulunmaz.

Motor sarsıntılı çalışıyorsa buji kablolarından biri çıkmıştır, vuruntulu çalışıyorsa avans ayarı

bozuktur.

ATEġLEME SĠSTEMĠ

2.AteĢleme Sistemi



MEYDANA GELEN BASĠT ARIZALAR VE GĠDERĠLMESĠ

Platin meme yapmışsa ( çene kısımları erimişse) ; meksefe arızalıdır, meme yapan kısımlar zımpara ile temizlenmelidir.

Platinler belirli kilometreler sonucunda değiştirilebilen parça gurubundadır.

Bujiler kurum bağlamış ise; kurum bağlayan kısımlar tel fırça ile temizlenir. Buji kablolarından birinin yerinden çıkması,

bujilerin kurum bağlaması, buji ayarlarının bozuk olması sonucunda araç tekleyerek ve düzensiz çalışma gösterir.

Kontak anahtarı motor çalışmazken ateşleme konumunda açık unutulursa endüksiyon bobini yanar, platin yanar ve akü

boşalır.

Ateşleme sistemi aksamı ıslanırsa, ateşleme gerçekleşmez

Distribütör kapağı çatlarsa motor çalışmaz.

Yanma problemi olan artça egzozda Siyah duman görülür.

ELEKTRONĠK ATEġLEME SĠSTEMĠ Elektronik ateşleme sisteminde platinsiz ateşleme sağlanır, bu ateşlemede platin

yoktur. Klasik ateşlemeden farkı ise; Platin ayarı yapılmaz.

ATEġLEME SĠSTEMĠ

2.AteĢleme Sistemi



YAKIT SĠSTEMĠ

Benzinli motorun yakıt sisteminin parçalarından bazıları Ģunlardır:

yakıt deposu, yakıt pompası, yakıt göstergesi, karbüratör, hava filtresi, emme manifoltu.

Dizel motorun yakıt sisteminin parçalarından bazıları şunlardır: yakıt deposu, besleme pompası, mazot filtresi,

enjeksyon pompası, enjektör, ısıtma kızdırma bujileri, yakıt göstergesi.

Hava filtresinin görevi, karbüratöre giren havayı süzmek ve ve sessiz emiş sağlamaktır. Hava filtresinin tıkanmasını

önlemek için basınçlı hava ile temizlemeliyiz. Öte yandan, hava filtresi tıkalı olan motor zengin karışımla çalışır. Filtre

yine de temzilenmeden motor hala çalıştırılırsa motor boğulur.

Karbüratör, emme manifoltu üzerindedir ve sadece benzinli motorlarda olur. Benzin-Hava karışımını ayarlar.

Karbüratörin karıştırma oranı 1/15'tir.

Jikle devresinin görevi, soğuk havalarda motorun çabuk çalışmasını sağlamaktır. Jikle devresi karbüratörde bulunur.

Jikle kelebeği, karbüratörün hava giriş deliği önünde bulunur.

Yağ filtresi yağı süzer ve temizler.

Silindir içindeki yanmış gazlar egzost manifoldu ile dışarı atılır.

Egzost susturucusu, basınçlı olarak çıkan yanlış gazların sesini azaltır. Eğer aracın egzostundan fazla ses

çıkıyorsa susturucu patlak olabilir.

Supap ayarı, en önemli motor ayarlarından biridir. Soğuk ve sıcak ayar olarak ikiye ayrılır.

Bir aracı kış şartlarına hazırlarken en önemli noktalardan biri hava filtresini kışlık pozisyona almak ve otomatik jikle

kışlık pozisyonuna çevirmektir.

Araçta yakıt ikmali yapılırken motor stop edilir.

Ayağımızı gaz pedalından çeksek bile motorun hala çalışmasını sağlayan devre rölanti devresidir.

Yakıtın içinde toz-su-pislik vs. varsa motor tekleyerek çalışır.

Yakıt sistemi ayarlarından biri rölanti ayarıdır.

Boğulmuş bir motoru çalıştırmak için gaz pedalına sonuna kadar basılarak marş yapılır.

Motor ısınıca stop ediyorsa karbüratöre de bakılmalıdır.

YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



13.06.2010 Mak.Müh.Mehmet Aslan 31

YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi


YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



Araç kulanırken yakıt tasarrufu için

hava filtresi temizlenmeli,

Karbüratör ayarları yapılmalı,

Jikle devresi açık unutulmamalıdır,

Rölanti yüksek olmamalıdır,

Eskimiş bujiler temizlenmeli,

Lastik hava basınçları normal olmalıdır,

Fren ayarlarının sıkı olmaması,

Uygun viteste gidilmesi,

Debriyaj kaçırması olmamalıdır,

Saatte 90/100 km hızın geçilmemesi

gerekmektedir.

Aracın fazla yakıt yaktığını anlamak için eksozuna bakılır. Eğer egzost rengi siyahsa

fazla yakıt yakıyor olabilir.

YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



NOT: Bir motorun çalışabilmesi için 4 tane zamanın sırası ile gerçekleşmesi gerekir. Bu zamanlar

sırası ile EMME--SIKIġTIRMA--ATEġLEME(Ġġ)—EKSOZ zamanlarıdır. Sınavlarda bu sıralama

sorulmaktadır. Benzinli motorlarda emme zamanında silindirlere yakıt-hava karışımı-dizelde sadece

hava alınır; benzinlide yakıt-hava karışımı-dizelde sadece hava sıkıştırılır; benzinli motorlarda yakıt-

hava karışımı buji ile ateşlenir-dizel motorlarda sıkışan hava üzerine mazot püskürtülerek yanma

sağlanır ve iş elde edilir; her iki motorda yanmış gazlar EKSOZ zamanında dışarı atılır.

>Benzinli motorlarda bulunan yakıt sistemi parçası olan KARBÜRATÖR de 2 önemli devre vardır.

Jikle devresi ve Rölanti devresi

>Jikle devresi kışın soğuk havalarda benzinli motorları kolay çalıştırmak için zengin karışım

hazırlayan bir devredir. Karbüratörün hava giriş deliği önünde bulunur.

>Rölanti devresi ise yakıt sisteminde yapılan rölanti ayarı ile ilgilidir. Vites boşta iken gaza basmadan

motorun çalıştığı devreye rölanti devri denir bizde karbüratörde yakıt sistemi ayarı olarak rölanti

ayarı yaparız. Karbüratör emme manifoldu üzerinde bulunur. Karbüratöre giren havayı temizleyen

filtre HAVA filtresi dir. Hava filtresi tıkalı ise motor boğulur ve motor Zengin karışım ile çalışır.

Boğulmuş motoru kolay çalıştırmak için Gaz pedalı sonuna kadar basılarak marşa basılır.

> Dizel motorlarda kışın soğuk havalarda motoru kolay çalıştırmak için kızdırma(ısıtma) bujileri

kullanılır. Dizel motorlarla ilgili kışın diye bir soru ile karşılaştığımız zaman sınavda hemen aklımıza

ısıtma(kızdırma) bujileri gelmesi gerekir.

YAKIT SİSTEMİNİN hava yapmasının sebepleri şunlardır:

1) Yakıt deposunda yakıtın tamamen bitmesi.

2) Yakıt borularında ve rekorlarında kaçak olması.

3) Yakıt filtresinin sökülmesi, temizlenmesi ya da değiştirilmesi.

4) Yakıt borularının sökülmesi değiştirilmesi.

5) Mazot pompasının ya da besleme pompasının sökülmesi ya da değiştirilmesi.

YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



SĠSTEMĠN ÇALIġMASI: Motorun çalışmasına bağlı olarak; yakıt pompası (yakıt otomatiği) hareketini eksantrik milinden

alarak depodaki yakıtı belirli bir basınçla karbüratöre getirir. Karbüratöre ulaşan yakıt hava ile karışarak emme manifolduna

oradan da yanma odalarına iletilir.YAKIT SĠSTEMĠ PARÇALARI VE GÖREVLERĠ

1- YAKIT DEPOSU : Aracın ihtiyacı olan yakıtı temiz bir şekilde depo eder.2- ġAMANDIRA : Yakıt deposu içerisinde bulunan ve depodaki yakıt seviyesini yakıt göstergesine ileten parçadır.

3- YAKIT GÖSTERGESĠ : Hareket halinde iken sürücüye depodaki yakıt hakkında bilgi veren uyarı göstergesidir.

4- YAKIT POMPASI (YAKIT OTOMATĠĞĠ) : Depodaki yakıtın emilerek karbüratöre iletilmesini sağlayan, (depodaki yakıta

hareket veren) parçadır. Hareketini eksantrik milinden alan yakıt pompası yer olarak yakıt deposu ile karbüratör arasındadır.

5- YAKIT FĠLTRESĠ : Depodan gelen yakıtın içerisindeki toz ve tortuların süzülüp temizlenmesini sağlar.Filtre yer olarak yakıt

deposu ile yakıt pompası arasında, bazı motorlarda da yakıt pompası ile karbüratör arasında da bulunabilir.

6- HAVA FĠLTRESĠ : Karbüratöre giren havanın temizliğini sağlar. Hava filtreleri kuru tip ve yağlı tip olarak iki çeşittir. Yer

olarak karbüratörün üzerindedir.

7- KARBÜRATÖR : Motor için gerekli olan 1/15 oranındaki yakıt ile havanın ayarlanmasını sağlayan parçadır. Yer olarak

emme manifoldunun üzerinde bulunur.

8- MANĠFOLD : Motor içerisinde toplama ve dağıtma görevi yaparlar. İki çeşit manifold vardır.

Emme Manifoldu : Karbüratörden gelen yakıt + hava karışımının emme subabına iletilmesini sağlar.

Egzoz Manifoldu : Egzoz subabından gelen yanmış gazları egzoz borusuna iletir.9- JĠKLE KELEBEĞĠ : Soğuk havalarda motorun rahat çalışabilmesi için zengin karışımı hazırlayan tertibattır. Yer olarak

karbüratörün üzerinde hava giriş deliği önünde bulunur.

KARIġIM ÇEġĠTLERĠ

1- Normal KarıĢım : Karbüratörün hazırlamış olduğu 1/15 oranındaki karışımdır.

2- Zengin KarıĢım : Karbüratörün hazırlamış olduğu karışımda yakıtın fazla havanın az olduğu karışımdır.

3- Fakir Karışım : Karbüratörün hazırlamış olduğu karışımda yakıtız az havanın fazla olduğu karışımdır.

YAKIT SĠSTEMĠNDE YAPILAN AYARLAR

1- Otomatik jikle yazlık- kışlık ayarı

2- Hava filitresi yazlık- kışlık ayarı3- Rölanti ayarı Bu ayarlar bozuk olursa; Yakıt sarfiyatı artar Egzozdan siyah renkte duman çıkar Motor boğulur

BENZĠNLĠ MOTORLARDA YAKIT SĠSTEMĠ

SĠSTEMĠN GÖREVĠ: Motorun ihtiyacı olan benzini depolar ve depodaki benzinin hava ile birleşerek yanma

odalarına 1/15 benzin + hava karıĢımı olarak gitmesini sağlayan sistemdir.

YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi




Hava filtresi tıkanmıĢ ise ; Motor zengin karışımla çalışır, Egzoz dumanı siyah

çıkar. Kuru tip hava filtrelerinin temizliği basınçlı hava ile, yağlı tip hava filtrelerinin

temizliği gaz yağı ile yapılmalıdır.

Jikle çekik bırakılırsa ; motor zengin karışımla çalışır, motor boğulabilir, egzozdan

siyah renkte duman çıkar. Belirli kilometre sonrasında hava filtresi ve yakıt filtresi

değiştirilmelidir.

Motor ısındığında stop etmeler gözleniyorsa karbüratör ayarının kontrol edilmesi

gerekir. Boğulmuş bir motoru çalıştırabilmek için birkaç dakika beklendikten sonra

gaz pedalına sonuna kadar basılarak marş yapılır.

Araçta yakıt ikmali (yakıt alırken) yapılırken motor stop edilir.

Rölanti devresinin yükselmesi aracın zengin karışımla çalıştığını, yakıt sarfiyatı

oluştuğunu gösterir.

Rölanti devresinin düşük olması aracın fakir karışımla çalıştığını gösterir. Rölanti

devresi düşük olan araçta teklemeler meydana gelir ve ayak gaz pedalından

çekildiği anda araç stop eder. Rölanti devresi motorun kendi kendine çalıştığı

devredir.

YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



DĠZEL MOTORLARDA YAKIT SĠSTEMĠ Çalışma prensibi aynen benzinli motorlar gibidir. Ancak dizel motorlarda parça farkı

vardır ve ateşleme tekniği farklıdır. Burada bujiler gibi kıvılcımlı ateşleme yoktur, sıkıştırılmış havanın üzerine enjektörler

vasıtasıyla mazot püskürterek ateşleme sağlanır.

BELLĠ BAġLI PARÇALARI

1- YAKIT DEPOSU : Yakıtın depolanmasını sağlayan parçalardır.

2- BESLEME POMPASI : Yakıt deposundaki mazotun (motorin) emilerek enjeksiyon pompasına iletilmesini sağlar.

3- YAKIT FĠLTRESĠ : Enjeksiyon pompasına giden mazotu temizler.

4- ENJEKSĠYON POMPASI : Besleme pompasından gelen yakıtı yüksek basınçla enjektörlere gönderir.

5- ENJEKTÖR : Enjeksiyon pompasından gelen yakıtı yanma odaları içerisinde sıkıştırılmış havanın üzerine atomize bir

şekilde püskürtür.

6- ALÇAK BASINÇ, YÜKSEK BASINÇ VE GERĠ DÖNÜġ BORULARI: Depodaki yakıtı besleme pompasına, filtrelere, ve

yakıt enjeksiyon pompasına kadar ulaşmasını sağlayan borulara alçak basınç boruları , enjeksiyon pompasından çıkan

yüksek basınçlı yakıtın enjektörlere ulaşmasını sağlayan borulara yüksek basınç boruları ,. besleme pompasının bastığı

yakıtın fazlasını depoya taşıyan borulara ise geri dönüş borusu denir.

7- HAVA FĠLTRESĠ : Motor içerisine giren havanın temizlenmesini sağlar. Genellikle yağlı tip hava filtresi kullanılır.

8- KIZDIRMA (ISITMA) BUJĠLERĠ : Soğuk havalarda motorun rahat çalışmasını sağlar.


Dizel motorlar hava yaparsa motor çalışmaz. Hava yapma sebepleri ; Depodaki yakıtın tamamen bitmesi Yakıt borularının

delinmesi Yakıt filtresinin sökülmesi ve temizlenmesi Dizel motorun yakıt deposunun suyu günlük olarak alınmalıdır. Su

alınmaz ise kışın yakıt donar ve motor hava yapar. Hava filtresi belirli kilometrede değiştirilmeli yada temizlenmelidir. Hava

filtresi tıkalı ise egzozdan siyah renkte duman çıkar Yakıt filtresi belirli kilometrede değiştirilmelidir.

EGZOZ SĠSTEMĠ GÖREVĠ : Silindirler içerisindeki yanmış gazların dışarıya tahliye edilmesini sağlar.

BELLĠ BAġLI PARÇALARI

1. EGZOZ SUBABI : Silindirlerdeki yanmış gazları egzoz manifolduna iletir.

2. EGZOZ MANĠFOLDU : Yanmış gazların egzoz borusuna iletilmesini sağlar

3. EGZOZ BORUSU : Yanmış gazların dışarıya atılmasını sağlar.

4. EGZOZ SUSTURUCUSU : Basınçlı olarak silindirlerden çıkan yanmış gazların sesini azaltır. Egzozdan aşırı ses geliyorsa

egzoz susturucusu veya egzoz borusu delinmiştir

YAKIT SĠSTEMĠ

3. Yakıt Sistemi



Başlangıç1 38

Automotive