BASIM SEKTÖRÜNDE, 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ...GÜVENLİĞİ KANUNUN ÖNCESİ VE SONRASI İŞ KAZALARI VE BUNLARIN YANSIMALARI IN PRINTING INDUSTRY , WORK HEALTH

569

5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK

5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUMİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016

BASIM SEKTÖRÜNDE, 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNUN ÖNCESİ VE SONRASI İŞ KAZALARI

VE BUNLARIN YANSIMALARIIN PRINTING INDUSTRY , WORK HEALTH AND SAFETY LAW NO.

6331 BEFORE AND AFTER ACCIDENTS AT WORK AND THEIR REFLECTIONS

Gülhan ACAR BÜYÜKPEHLİVAN Yard.Doç.Dr., [email protected], Marmara Üniversitesi, TBMYO, İstanbul

Ömer Bünyamin ZELZELEYard.Doç.Dr., [email protected], Marmara Üniversitesi, TBMYO, İstanbul

Elif URAL Yard.Doç.Dr., [email protected], Marmara Üniversitesi, TBMYO, İstanbul

Lütfi ÖZDEMİRYard.Doç.Dr., [email protected], Marmara Üniversitesi, TBMYO, İstanbul

ABSTRACT Business life is the most natural rights of workers in the creation of a healthy and safe working environment. Work-related accidents and occupational diseases as a result of lost work days, labor and occupational diseases in the material and moral losses as well as gross domestic product growth leads to huge losses. This is so important alanıcak measures for occupational health and safety, work for a more peaceful, it will make employees happier and more productive businesses can be. Our work accidents and occupational diseases of countries where there is very intensive in this direction dated 06.20.2012 and No. 6331 Occupational Health and Safety Act was adopted.

With this study; With this law, occupational health and security in terms of NACE (Nomenclature of Economic Activities)’s classification to gore, Printing Sector for Occupational Accidents and Occupational Diseases data, the law is intended to assess the situation from when enacted.

Scope of work; the law before and after work accidents and occupational diseases in the printing industry statistics will be made, will be discussed positive and negative developments. This work will eventually contribute to public awareness of the scope for state - sector employer-employee stakeholders, proposals will be developed .

Keyword: In Printing Industry, Work Health and Safety, Accidents At Work and Occupational Diseases

570



ÖZETİş hayatında, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının oluşturulması çalışanların en doğal haklarıdır. İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu kaybedilen iş günü, iş gücü ve meslek hastalıkları maddi ve manevi kayıpların yanısıra gayri safi yurtiçi hâsılasınında büyük kayıplara neden olmaktadır. Bu denli önemli olan iş sağlığı ve güvenliği için alanıcak tedbirler, işyerlerinin daha huzurlu, çalışanların daha mutlu ve işletmelerin daha verimli olabilmesini sağlayacaktır. Iş kazalarının ve meslek hastalıklarının çok yoğun yaşandığı ülkemizde bu yönde 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kabul edilmiştir.

Bu çalışmayla; Bu kanunla iş sağlığı ve güvenliği açısından NACE (Nomenclature of Economic Activities) sınıflandırımasına gore, Basım Sektörüne yönelik İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları verilerinin, kanun yürürlüğe girdikten sonraki durumunun değerlendirmesini amaçlanmaktadır.

Çalışma kapsamında; kanun öncesi ve sonrası basım sektöründeki iş kazaları ve meslek hastalıklarının istatistikleri yapılacak, olumlu ve olumsuz gelişmeleri gündeme getirilecektir. Bu çalışma sonunda sektor kapsamında devlet-işveren-çalışan paydaşları için toplumsal farkındalığa katkı sağlanacak öneriler geliştirilecektir.

Anahtar Kelimeler : Basım Sektörü, İş Sağlığı ve Güvenliği, İş Kazası ve Meslek Hastalığı

1. GİRİŞİş kazalarının ve meslek hastalıklarının çok yoğun yaşandığı ülkemizde 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kabul edilmiştir. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ‘nın kabul edilmesiyle çalışanlar ve iş dünyası açısından önemli bir dönem başlamış oldu. 6331 sayılı kanun, iş sağlığı ve güvenliği bakımından önemli düzenlemeler getirmekte, iş sağlığı ve güvenliğinde “tazmin edici” yaklaşım yerine daha çok “önleyici” bir yaklaşım sergilemektedir. Böylece iş kazaları ve meslek hastalıklarının sonuçlarıyla mücadele etmenin zorluğu ve maliyeti karşısında bu kaza ve hastalıklar ortaya çıkmadan önlemeyi, kaynağında yok etmeyi hedef alan çağdaş standartlarda bir düzen kurgulamaktadır. İş sağlığı ve güvenliği konusunda işverenlerin mutlak anlamda sorumluluklarını açıkça düzenleyen kanun, ayrıca, işyerlerinde ve ulusal düzeyde iş sağlığı ve güvenliği konusunda işçiler ile işverenler arasında etkin diyalog mekanizmaları da getirerek ülkemizin en önemli sorunlarından birisi olan iş kazalarının ve meslek hastalıklarının sayısının azaltılmasında tarafların rollerini ve sorumluluklarını arttırmaktadır. Devletin de, küçük işletmelerin (1-9 işçi çalıştıran işletmeler) iş sağlığı ve güvenliği maliyetlerine katılması da uygulamanın yaygınlaştırılması bakımından büyük önem taşımaktadır. (1)

31/5/2006 Kabul Tarihli 5510 sayılı kanunun 13. Maddesine gore İş kazası; Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada; işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında; bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda; emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda;

571



sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen yada ruhen özüre uğratan olaydır.

5510 sayılı kanunun 14. Maddesine göre Meslek Hastalığı, Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir. Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi, Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur. (2)

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 14. Maddesine göre İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi işveren tarafından yapılır. Buna göre İşveren; Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler. İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler. İşveren, belirtilen hallerde ve belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur: İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde, Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde bildirir. İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları; meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder. Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirir. (3)

Sağlık istatistikleri sağlık hizmetleri ile iş sağlığı ve güvenliği istatistiklerinden oluşmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği istatistikleri altında ise iş kazaları ve meslek hastalıkları istatistikleri kapsanmaktadır. (4) 2012 ve öncesi yıllarda iş kazası geçiren sigortalı sayılarına ait istatistikler verilirken ödemesi yapılıp kapatılan iş kazası vaka sayıları esas alınmaktaydı. 2013 yılından itibaren iş kazası bildirim formunun elektronik ortamda alınmaya başlanması ile iş kazası geçiren tüm sigortalı sayılarına ait veriler Avrupa Birliği standartları da (ESAW) dikkate alınarak verilmeye başlanılmıştır. 2013 yılında 191.389 olan iş kazası bildirimi sayısı yaklaşık %15 artışla 2014 yılında 221.366’ya yükselmiştir. “Bu artışın nedeni işyerlerinde görev yapan İş Güvenliği Uzmanlarının yarattığı farkındalık ile bildirimlerin artması olabilir. ESAW metodolojisine göre iş kazası sonrası işe başlama kazadan sonraki 5. günde meydana gelmiş ise bu iş kazası istatistiklere yansıtılmaktadır. (5) Sosyal Güvenlik Kurumu İstatistiklerine göre 2011 yılında sayısı 69.227 olan iş kazaları, 2012 yılında %8,15 artarak 74.871 oldu. Meslek hastalıkları geçiren çalışan sayısı ise 2011 yılında 697 iken, 2012 yılında gerileyerek 395 oldu. İş kazası ve meslek hastalığı sonucu 745 kişi hayatını kaybetti ve 2.209 çalışan sürekli iş göremez hale geldi.

2014 İstatistiklerine göre; Türkiye’de 2014 yılı itibarıyla bir kişi veya daha fazla sigortalı işçi çalıştıran işyeri sayısı 1.679.990 adettir. Bu işyerlerinin %85’ine karşılık gelen 1.434.262 adedinde 10 kişinin altında personel çalışmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu rakamlarına göre Türkiye’de 2015 yılı itibarıyla herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan

572



çalışanların (kayıtdışı) oranı %35,1 dir. İstihdam edilenlerin %22,2’si tarım, %19,3’ü sanayi, %7,5’i inşaat, %51’i ise hizmetler sektöründe yer almaktadır. Türkiye’de 2014 yılında 221.366 adet iş kazası bildirimi yapılmış, bunlardan 1626 adedi ölümle, 1421 adedi ise sürekli işgörememezlik ile (vücutta %10 un üzerinde işlev kaybı) sonuçlanmıştır. 2014 yılında Soma’da meydana gelen elim iş faciası 301 maden işçimizin yaşamına mal olmuştur. Bu facia gerçekleşmeseydi iş kazası ölüm hızı 10.0’a düşecekti. . 2014 yılına ait veriler SGK tarafından 2015 yılı Kasım ayında yayınlanmıştır. 2015 yılı verileri henüz resmi olarak açıklanmamıştır.

Şekil 1. 2004-2014 Yılları Arasındaki İş Kaza Oranları

2. METARYAL VE YÖNTEMNACE, Avrupa Birliği‘nde 1970‘ten bu yana geliştirilen çeşitli istatistikler için ekonomik faaliyet sınıflamaları göstermekte kullanılmış kısaltma bir isimdir. NACE temelinde üretilen istatistikler, Avrupa ve genel olarak dünya düzeyinde karşılaştırılabilir. NACE‘nin kullanımı, Avrupa İstatistik Sistemi içerisinde zorunludur. 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Kanunu uyarınca 19.01.2005 tarih ve 25705 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Odalarda Mesleklerin Gruplandırılması Hakkında Yönetmelik ve Ticaret Borsalarında Mesleklerin Gruplandırılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine istinaden Mesleklerin Gruplandırılması Rehberi, Birliğimiz tarafından Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE) sistemi esas alınarak hazırlanmıştır. Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE), Avrupa‘da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağıdır. Avrupa Birliği‘ne üye ülkeler NACE ve NACE‘den türetilmiş olan kendi ulusal sınıflamalarını NACE’nin 1970‘deki gelişiminden itibaren kullanmaktadırlar: NACE, Avrupa istatistik sistemi içerisinde karşılaştırılabilir istatistikler üretmek amacıyla kullanılan istatistiksel altyapının ayrılmaz bir parçasıdır. Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması (ISIC) ile ilişkisinden dolayı, NACE, ekonomik faaliyetlere ilişkin istatistiki verileri dünya düzeyinde karşılaştırma açısından çok önemli bir araçtır. Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE); Avrupa’da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir

573



başvuru kaynağıdır. NACE kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine/işletmelere altı haneli bir kod verilmektedir. Ülkemizde birçok alanda yürütülen Avrupa Birliğine uyum çalışmaları kapsamında, NACE kodu uygulaması da kullanılmaya başlanmıştır. (8)

Ülkemizde iş kazaları ve meslek hastalıklarına ait istatistiklerin toplanıp yayınlanması Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) sorumluluğundadır. 6331 ve 5110 sayılı kanunlara göre sigortalı çalışanların uğradığı tüm iş kazalarının SGK’na raporlama ve kolluk kuvvetlerine bildirim sorumluluğu işverene aittir. Bu bildirimler SGK tarafından Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tanımları ve Avrupa Birliği istatistik metodolojisi baz alınarak yıllık olarak derlenip sınıflandırılmakta ve ilgili taraflarla paylaşılmaktadır.

62903 69227 74871

191389221366

0

100000

200000

300000

2010 2011 2012 2013 2014

TÜRKİYE'DE SON BEŞ YILDA İŞ KAZALARISAYISI

TÜRKİYE'DE SON BEŞ YILDA İŞ KAZASI SAYISI

Şekil 2. Türkiye’nin 2010-2014 Yılları Arası İş Kaza Sayısı Grafiği

533

697

395351

494

0

200

400

600

800

2010 2011 2012 2013 2014

TÜRKİYE'DE SON BEŞ YILDA MESLEK HASTALIĞI SAYISI

TÜRKİYE'DE SON BEŞ YILDA MESLEK HASTALIĞI SAYISI

Şekil 3. Türkiye’nin 2010-2014 Yılları Meslek Hastalığı Sayısı Grafiği

574



İş kazalarında ağırlığı erkekler oluştururken en çok iş kazası geçirenler 15.100 iş kazasıyla 25-29 yaş aralığındaki çalışanlar oldu. İş kazalarının 69.090› ını erkekler geçirirken, bayan çalışanlar 5.781 iş kazası geçirdi. 2012 yılında 386 erkek çalışan meslek hastalığı vakası yaşarken, sadece 9 bayan çalışanda meslek hastalığı teşhisi kondu. Meslek hastalıklarının en sık görüldüğü yaş ise 40-44 yaş arası olarak tespit edildi. Meslek grupları arasında iş kazası ve meslek hastalığı en çok madenlerde ve inşaatlarda çalışan nitelikli/niteliksiz personellerde görüldü. İstanbul ve Bursa iş kazalarında başı çekerken, en fazla meslek hastalığı 221 çalışanla Zonguldak’ da tespit edildi. (6)

14211668

735

13361589

23 32 9 24 370

500

1000

1500

2000

2010 2011 2012 2013 2014

TÜM SEKTÖRLERDEKİ ÖLÜMLÜ İŞ KAZALARI

ERKEK KADIN

Şekil 4. Türkiye’nin 2010-2014 Yılları Arasındaki Tüm Sektörlerdeki Kadın ve Erkek Ölümlü İş Kazaları

1010

10 00

2

4

6

8

10

12

2010 2011 2012 2013 2014

MESLEK HASTALIKLARI ÖLÜM SAYISI

Şekil 5. 2010-2014 Meslek Hastalıkları Ölüm Sayısı-(9)

2014 yılında iş kazaları ve ölüm hızlarına bakıldığında en yüksek dört sektör olarak; Metal/Makine sektörü (47.714), Madencilik sektörü (12.884), İnşaat sektörü (29,669) ve Kara taşımacılığı (7.287)sektörleridir. (Tablo 2)

575



Tablo 1 2014 Yılında Iş Kazası ve Ölüm Hızları En Yüksek Olan Dört Sektör (7)

Kod Kaza sayısı Ölüm Sigortalı sayısı

Ölüm Hızı100.000 kişide

Kaza Hızı100 kişide

5 KÖMÜR VE LİNYİT ÇIKARTILMASI

10.026 335 41.058 816 24,4

7 METAL CEVHERİ MADENCİLİĞİ

1.030 7 23.422 30 4,4

8 DİĞER MADENCİLİK VE TAŞ OCAK.

1.557 38 56.250 68 2,8

9 MADENCİLİĞİ DESTEKLEYİCİ HİZMET

271 1 8.232 12 3,3

MADENCİLİK SEKTÖRÜ 12.884 381 128.962 295 10,0

24 ANA METAL SANAYİ 12.357 14 4.840 289 255,3

25 FABRİK.METAL ÜRÜN.(MAK.TEC.H AR)

18.529 31 30.609 101 60,5

28 MAKİNE VE EKİPMAN İMALATI

5.415 22 58.860 37 9,2

29 MOTORLU KARA TAŞI TI VE RÖMORK İM.

6.375 5 10.616 47 60,1

30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI İMALATI

1.446 5 539.701 1 0,3

33 MAKİNE VE EKİPMAN.KURULUMU VE ON.

3.592 23 15.545 148 23,1

METAL/ MAKİNA SEKTÖRÜ 47.714 100 660.171 15 7,2

41 BİNA İNŞAATI 13.508 260 760.098 34 1,8

42 BİNA DIŞI YAPILARIN İNŞAATI

7.675 143 754.773 19 1,0

43 ÖZEL İNŞAAT FAALİYETLERİ 8.516 98 85.988 114 9,9

İNŞAAT SEKTÖRÜ 29.699 501 1.600.859 31 1,9

49 KARA TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜ

7.287 172 82.693 208 8,8

DÖRT SEKTÖR TOPLAMI 97.584 1.154 2.472.685 47 3,9

Dört sektörün genel toplam içindeki oranı

44,1% 71,0% 18,7%

GENEL TOPLAM 221.366 1.626 13.240.122 12,3 1,67

NACE Faaliyet Grupları Sınıflamasına göre, 2 faaliyet sektörünü kapsamaktadır. Bunlar; 17-NACE Kodu ile Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, 18-NACE Kodu ile Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması alanları ve bunların alt başlıklarıdır.

576



3.BULGULARBasım Sektörü için iş kazaları ve meslek hastalıkları verilerine bakılacak olursa, SGK istatistiklerinde Basım Sektörü 2 başlıkta raporlanmaktadır. (NACE Faaliyet Grupları Sınıflamasına Göre)

1- Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı (17-NACE Kodu)

a)Kağıt hamuru, kağıt ve mukavva imalatı

- Kağıt hamuru imalatı

- Kağıt ve mukavva imalatı

b) Kağıt ve mukavva ürünleri imalatı

- Oluklu kağıt ve oluklu mukavva imalatı ile kağıt ve mukavvadan yapılan ambalaj kutuları imalatı

-Kağıttan yapılan ev eşyası. sıhhi ve tuvalet malzemeleri imalatı

- Kağıt kırtasiye ürünleri imalatı

- Duvar kağıdı imalatı

- Kağıt ve mukavvadan diğer ürünlerin imalatı

2- Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (18-NACE Kodu)

a) Basım ve basım ile ilgili hizmet faaliyetleri

- Gazetelerin basımı

- Diğer matbaacılık

- Basım ve yayım öncesi hizmetler

- Ciltçilik ve ilgili hizmetler

- Diğer baskı ve hakkaklık işleri (tabaklar ve diğer eşya üzerine baskı. hakkaklık ve işleme yapılması gibi)

b) Kayıtlı medyanın çoğaltılması

- Kayıtlı medyanın çoğaltılması (ses. görüntü ve bilgisayar kaydı)

Tablo 2: 2008-2010 Yılları Arasındaki Kağıt Ve Kağıt Ürünleri İmalatı Alanındaki İş Kazaları Sayısı

Yıl 2008 2009 2010Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı 192 247 249

Tablo 2 incelendiğinde Kağıt Ve Kağıt Ürünleri İmalatı Alanındaki İş Kazaları Sayılarının her yıl arttığı gözlemlenmiştir.

577



Tablo 3: 2012 Yılları Arasında Kağıt Ve Kağıt Ürünlerinin Imalatı Ve Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması Sektörlerine Ait Kadın Ve Erkek Sayılarına Göre İş Kazaları

2012 Ekonomik Faaliyet Sınıflaması (NACE Rev. 2)* Erkek Kadın Toplam

17-Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 595 40 63518-Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması 256 10 266

Tablo 4: 2013 Yılları Arasında Kağıt Ve Kağıt Ürünlerinin Imalatı Ve Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması Sektörlerine Ait Kadın Ve Erkek Sayılarına Göre İş Kazaları



Tablo 5: 2014 Yılları Arasında Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin Imalatı ve Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması Sektörlerine Ait Kadın ve Erkek Sayılarına Göre İş Kazaları



2012 yılında Basım sektörü içinde meydana gelen iş kazalarının 2013-2014 yıllarına göre daha az olduğu ve her geçen gün arttığıda görülmektedir.

Şekil 6. 2012-2014 Yılları Arasıdaki Basım Sektöründe Yaşanan İş Kazaları Grafiği

578



Şekil 7. Basım Sektöründe İş kazalarından Etkinen Erkek ve Kadın Grafiği

Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması Sektörü -Alt Alanlardaki Sektörler incelendiğinde Gazetelerin Basımı ve Diğer Matbaacılık alanlarında iş kaza oranlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. (Şekil 7)

Şekil 8. Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması Sektörü -Alt Alanlardaki Sektörlere ait İş Kazaları (2013-2014)

579



Tablo 6: Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması Sektörü 2013-2014 Yılları Arasındaki Iş Kazası Sayıları

2014 2013Gazetelerin basımı 497 172Diğer matbaacılık 168 286Basım ve yayım öncesi hizmetler 63 79Ciltçilik ve ilgili hizmetler 27 23

Diğer baskı ve hakkaklık işleri (tabaklar ve diğer eşya üzerine baskı. hakkaklık ve işleme yapılması gibi) 32 158

4.TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLERİstatistikler incelendiğinde genel olarak tüm sektörlerde, 30 Haziran 2012’de resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren iş sağlığı ve güvenliği kanunu öncesi (bu çalışmada 2012 yılı da öncesi olarak değerlendirilmiştir) kaza sayılarının daha az, son iki yıl da ise 2,5 katından fazla bir artış olduğu gözlemlenmiştir.Bu veriler incelendiğinde son iki yılda kaza sayılarının artığı şeklinde bir değerlendirme yapmak mümkündür. Ancak bu durum iş sağlığı ve güvenliği kanunu sonrası raporlama sistemindeki değişiklik ve raporlamanın daha aktif olarak kullanılması, iş güvenliği uzmanlarının kanunla devreye girmesi gibi etkenlerin var olan iş kazalarının kayıt altına alınması sonucu kaza sayılarında artışı getirdiği yorumu daha gerçekçi olacaktır.Bu artışın nedeni işyerlerinde görev yapan İş Güvenliği Uzmanlarının yarattığı farkındalık ile bildirimlerin artması olabilir.6331 sayılı İSG Kanunu kapsamında, matbaacılık sektörü ile ilgili ÇSGB ‘’Basım Sanayii ve Matbaalarda Risk Değerlendirmesi Rehberi’’ yayımlamıştır.Bununla birlikte matbaacılık sektörü ve uygulama alanları, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bağlı yönetmelikleri referans alınarak değerlendirildiğinde oldukça gelişim göstermesi gerektiği muhakkaktır. Özellikle 10 kişiden az çalışan bulunduran matbaacılık sektöründeki işyerlerinin mali yetersizlikleri kanun uygulamalarının küçük işletmelerdeki durumu ile ilgili ciddi soru işaretleri oluşturmaktadır. Matbaacılık sektörü, gerekli uygulamaların yapılmadığı gürültülü ortamlarda uzun süre çalışma, ekipman bazlı güvenlik tedbirlerindeki eksiklikleri, iyi havalandırma koşullarının eksikliği neticesinde toz ve kimyasal maruziyeti, acil çıkış yolları ve yangın teçhizatları gibi önemli noktaların kapanması ile sonuçlanan yoğun ve kontrolsüz istiflemeleri, uygun yaşlarda olmayan ve mesleki eğitim eksikliği bulunan çalışan portföyü gibi belirgin birçok sağlık ve güvenlik noksanlığının görüldüğü çalışma alanlarımızdan biridir. (10)Dünyada her yıl 270 milyon çalışan iş kazası geçirmekte, 160 milyon çalışan da meslek hastalığına maruz kalmaktadır. Ülkemizde ise; her 6 dakikada bir iş kazası olmakta, her 6 saatte bir işçimiz hayatını kaybetmektedir.İş sağlığı ve güvenliği kavramının ne kadar önemli olduğu, bunun bir kavram olarak

580



kalmaması gerektiği, bir yaşam biçimi ve iş yerlerindeki yönetim biçimi olması gerektiği yadsınamaz bir gerçektir. Güvenlik kültürünün tüm alanlarda hayata geçirilmesi için, devlet-işveren-çalışan el ele, kol kola bir bütün olarak hareket etmelidir.İş kazaları kadar, ülkemizde meslek hastalıkları da önemli bir sorundur. Meslek hastalıkları konusunda ne yazık ki istatistiki bilgiler de yetersizdir. Bu konunun ayrıca incelenmesi ve tartışılması gerekmektedir.(9)İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili ülkemizdeki en önemli veriler SGK’nın her yıl açıkladığı istatistiklerdir. Bu verilerin doğru oluşturulmasında Devlet,işveren,çalışanlar ve İSG profesyonellerinin ayrı ayrı sorumlulukları bulunmaktadır. Bu işkollarında çalışanlara ve iş güvenliği profesyonellerine yönelik olarak nokta atışlı eğitim ve sertifikasyon programları düzenlenmelidir. İşyeri teftişlerinde iş kazası verileri ve kaza nedenleri mutlaka sahada araştırılmalıdır. İş güvenliği ile ilgili hukuksal veriler açıklanmalıdır. (Kesilen cezalar, açılan ve sonuçlanan davalar, yargılanan kişi sayıları vb.) (8)Basım sektöründeki İş Kazaları incelendiğinde daha çok Kağıt ve Kağıt Ürünlerindeki iş kolunda iş kazası olduğu görülmüştür.Basım sektörü içinde yer alan Kayıtlı Medyanın Basılması Ve Çoğaltılması Sektörü incelendiğinde bu sektörde iş kaza oranlarının arttığı, en çok kazaların Diğer matbaacılık ve Gazete Basımında yaşandığı görülürken, en az oranın ise Ciltçilikte olduğu saptanmıştır.Basım sektöründe kaza oranlarının düşürülmesi için gerek devletin yaptırım noktasında gerek işverenin hassasiyeti noktasında üzerlerine düşen görevleri yapmaları gerekiyor.

7. KAYNAKÇA1- Korkmaz, A., Avsalli, H. “Çalışma Hayatında Yeni Bir Dönem: 6331 Sayılı İş Sağ-

lığı ve Güvenliği Yasası.” Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 2012.26 (2012).

2- 5510 Nolu Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu- 31/5/20063- https://www.csgb.gov.tr/media/2052/6331.pdf4- http://www.resmiistatistik.gov.tr/?q=tr/content/25-sağlik-istatistikleri5- European Statistics on Accidents at Work (ESAW)6- http://www.anadolumosgb.com/2012-yili-is-kazalari-ve-meslek-hastaliklari-istatis-

tikleri.html7- http://www.tekgida.org.tr/%5COku%5C6273%5CIsyeri-Tehlike-Siniflari-Tebligi8- Üçüncü, K., “2014 Yılı SGK İş Kazası İstatistiklerinin Analizi”, 22.11.20159- Oral, B. İşgören, E. ; “6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu Sonrasında Teks-

til Sektöründeki İş Kazaları Ve Meslek Hastalıklarının Değerlendirilmesi” Bezce, 2016

10- Okar, İ., Derinbay, D. ; “6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kapsamında Matbaacı-lık Sektöründe İş Sağlığı Ve Güvenliği Uygulamalarıyeni Yüzyıl Üniversitesisağlık Bilimleri Enstitüsü”

BASIM SEKTÖRÜNDE, 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ...GÜVENLİĞİ KANUNUN ÖNCESİ VE SONRASI İŞ KAZALARI VE BUNLARIN YANSIMALARI IN PRINTING INDUSTRY , WORK HEALTH

Documents