Dr. Dr. Beng Bengü MUTLU MUTLU Tüm acil servis ba m acil servis başvurular vurularının yakla yaklaşı şı k % 4 k % 4’ü ’ü ba baş ağrısıdır Acil doktorunun as Acil doktorunun ası l g l görevi ya revi yaşam amı tehdit eden ba tehdit eden baş ağrısı nedenlerini nedenlerini tan tanı mlamakt mlamaktır Hayat Hayatı tehdit eden ikincil ba tehdit eden ikincil baş ağrı lar larınınhı zl zlı tan tanısı , birincil ba , birincil baş ağrı lar larını n ise h n ise hı zl zlı tedavisi tedavisi önemlidir nemlidir EP EPİ DEM DEMİ YOLOJ YOLOJİ Migren kad Migren kadı nlarda %17, erkeklerde nlarda %17, erkeklerde %5 oran %5 oranı nda g nda gözlenir zlenir Acil servise yap Acil servise yapı lan ba lan başvurular vuruların çoğu primer primer ba baş ağrısıdır Fakat %3,8 oran Fakat %3,8 oranı nda nda sekonder sekonder ba baş ağrı lar ları na da rastlan na da rastlanır KR KRİTİ K SEKONDER K SEKONDER NEDENLER NEDENLER Vask Vasküler ler SAK SAK İntraparankimal ntraparankimal hemoraji hemoraji Epidural Epidural hematom hematom Subdural Subdural hematom hematom İnme nme Kavern Kavernöz sin sinüs trombozu trombozu AV AV malformasyon malformasyon Temporal Temporal arterit arterit Karotid Karotid veya veya vertebral vertebral arter arter diseksiyonu diseksiyonu KR KRİTİ K SEKONDER K SEKONDER NEDENLER NEDENLER SSS enfeksiyonlar SSS enfeksiyonları Menenjit Menenjit Ensefalit Ensefalit Serebral Serebral abse abse Tümör Pseudot Pseudotümör serebri serebri Oftalmik Oftalmik Glokom Glokom İritis ritis Optik Optik nörit rit KR KRİTİ K SEKONDER K SEKONDER NEDENLER NEDENLER İla laçla ili la ilişkili kili Nitrat ve Nitrat ve nitritler nitritler MAOi MAOi Alkol geri Alkol geri çekilmesi ekilmesi Toksik Toksik CO zehirlenmesi CO zehirlenmesi
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Dr.Dr. BengBengüü MUTLUMUTLU
TTüüm acil servis bam acil servis başşvurularvurularıınnıınnyaklayaklaşışık % 4k % 4’ü’ü babaşş aağğrrııssııddıırr
Acil doktorunun asAcil doktorunun asııl gl göörevi yarevi yaşşamamııtehdit eden batehdit eden başş aağğrrııssıı nedenlerininedenlerinitantanıımlamaktmlamaktıırr
HayatHayatıı tehdit eden ikincil batehdit eden ikincil başşaağğrrıılarlarıınnıınn hhıızlzlıı tantanııssıı, birincil ba, birincil başşaağğrrıılarlarıınnıın ise hn ise hıızlzlıı tedavisitedavisi öönemlidirnemlidir
ACEP ve diACEP ve diğğerer guidelinelerguidelineler taraftarafıındanndanbabaşş aağğrrııssıınnıın den değğerlendirilmesindeerlendirilmesindeanamnezinanamnezin öönemi vurgulanmaktadnemi vurgulanmaktadıırr
İİlk ciddi balk ciddi başş aağğrrııssııŞŞu ana kadarki enu ana kadarki en şşiddetli baiddetli başş aağğrrııssııBirkaBirkaçç ggüün in iççinde sinde süürekli krekli kööttüüleleşşmeninmenin
olmasolmasııÖÖnceki banceki başş aağğrrııssıı ssüürecinde belirginrecinde belirgin
BaBaşş aağğrrııssıınnıın lokalizasyonun lokalizasyonu nonspesifiktirnonspesifiktirMigren genellikle tek taraflMigren genellikle tek taraflıı olurken,olurken,
gerilim tipi bagerilim tipi başş aağğrrııssıı bilateralbilateral olurolurOksipitonukkalOksipitonukkal lokalizasyon,lokalizasyon, intrakranialintrakranial
patolojiyi dpatolojiyi düüşşüündndüürrüür [(+)r [(+) prediktifprediktifdedeğğeri %16eri %16’’ddıır, akut SAK ir, akut SAK iççin en sin en sııkkggöörrüülen lokalizasyondur]len lokalizasyondur]
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıı ile iliile ilişşkili dikili diğğer semptomlar;er semptomlar;
SenkopSenkop ööykyküüssüü,, mentalmental durumdurumdedeğğiişşikliikliğği,i, konfkonfüüzyonzyon, boyun a, boyun ağğrrııssıı vevesertlisertliğği, atei, ateşş veya nveya nööbet,bet, persistanpersistan ggöörselrselrahatsrahatsıızlzlııklar olmasklar olmasıı öönemlinemlisemptomlardsemptomlardıırr
ANAMNEZANAMNEZ BaBaşş aağğrrııssıınnıın aile hikayesi;n aile hikayesi;
Migrende genellikle aile hikayesiMigrende genellikle aile hikayesibulunmaktadbulunmaktadıırr
1. ve 2. derece akrabalardaki SAK1. ve 2. derece akrabalardaki SAKsorgulanmalsorgulanmalııddıır (r (çüçünknküü,, rrüüptptüürereintrakranialintrakranial anevrizmaanevrizma ööykyküüssüünnüün olmasn olmasıı4 kat artm4 kat artmışış risk ile ilirisk ile ilişşkilidir)kilidir)
MigrenMigren hormonalhormonal faktfaktöörlerden (OKSrlerden (OKSkullankullanıımmıı,y,yüüksekksek ööstrojen dstrojen düüzeyi,zeyi,menarmenarşş,,menstruasyonmenstruasyon, gebelik..) etkilendi, gebelik..) etkilendiğği ii iççininkadkadıınlarda daha fazla gnlarda daha fazla göörrüüllüürr
50 ya50 yaşş üüststüündeki kindeki kişşilerde ani bailerde ani başşlayanlayanbabaşş aağğrrııssıı öönceliklencelikle sekondersekonder nedenlerinedenleriakla getirmelidirakla getirmelidir
Buna raBuna rağğmen yapmen yapıılan birlan bir ççalalıışşmada bumada buddöönemde denemde de primerprimer babaşş aağğrrıılarlarıınnıın sn sııkkolduolduğğu gu göösterilmisterilmişştirtir
MentalMental durum dedurum değğiişşikliikliğği, yeni ni, yeni nööbetbetaktivitesi, 3 gaktivitesi, 3 güünden uzun snden uzun süüren baren başşaağğrrııssıı yyüüksek risk kriterleridirksek risk kriterleridir
KARAR VERKARAR VERİİRKEN KULLANILANRKEN KULLANILANKLKLİİNNİİKK İİPUPUÇÇLARILARI
AnamnezAnamnez ve fizik muayene ile bave fizik muayene ile başşaağğrrııssıı ACEPACEP’’ee ggööre kategorize edilirre kategorize edilir
BenignBenign ve spesifik nedenlere bave spesifik nedenlere bağğllııbabaşş aağğrrıılarlarıında ise gerekli tedavinda ise gerekli tedaviverilerek hasta taburcu edilirverilerek hasta taburcu edilir
KontrendikasyonlarKontrendikasyonlarıı;;ICP yICP yüüksekliksekliğğiiLP yerinde enfeksiyonLP yerinde enfeksiyonTrombositopeniTrombositopeni(hematolojik hast(hematolojik hastalalııklarklar))
Disk kenarDisk kenarıındanda venvenöözz pulsasyonunpulsasyonunfundoskopikfundoskopik muayene ile gmuayene ile göörrüülmesilmesinormalnormal ICPICP’’ninnin ggöösterilmesi isterilmesi iççininggüüvenilir bir gvenilir bir gööstergedirstergedir
ICP yICP yüüksekliksekliğği,i, papilpapil öödem olmamasdem olmamasıı,,normal fizik muayenenin ve bilinnormal fizik muayenenin ve bilinççddüüzeyinin olmaszeyinin olmasııyla dyla dışışlanlanıırr
varlvarlığıığı tantanıı koydururkoydurur LP 12 saat veya aLP 12 saat veya ağğrrıınnıın ban başşlanglangııccıındanndan
uzun suzun süüre sonra yapre sonra yapıılmlmışışsa ve BOS analizisa ve BOS analiziiiççinin spektrofotometrispektrofotometri kullankullanııllıırsa;rsa;ksantokromiksantokromi kanamaykanamayıı izleyen 2 haftadanizleyen 2 haftadanfazla sfazla süüre neredeyse %100re neredeyse %100 sensitiftirsensitiftir
BaBaşş aağğrrııssıı olan ve majolan ve majöör nr nöörolojikrolojikşşikayet veya bulgusu olmayanikayet veya bulgusu olmayanhastalar muhtemelenhastalar muhtemelen gradegrade 11--22ciddiyetindedir, bu hastalarciddiyetindedir, bu hastalar anjiografianjiografive cerrahi mve cerrahi müüdahale idahale iççin uygunin uygunadaylardadaylardıırr
FENFENİİTOTOİİN:N:ProflaktikProflaktik fenitoinfenitoin verilmesiverilmesiICPICP’’ıı arttarttıırabilme riski olan nrabilme riski olan nööbettenbettenkakaççıınmak inmak iççin verilebilirin verilebilir
SAKSAK’’DA HUNT VE HESS SINIFLAMASIDA HUNT VE HESS SINIFLAMASISINIFLAMASINIFLAMA SEMPTOMLARSEMPTOMLAR
GradeGrade 11 AsemptomatikAsemptomatik veya minimal baveya minimal başşaağğrrııssıı ve hafifve hafif nukkalnukkal rijiditerijidite
GradeGrade 22Orta veya ciddi baOrta veya ciddi başş aağğrrııssıı,, nukkalnukkalrijiditerijidite,, kranialkranial sinir felcinden basinir felcinden başşkakannöörolojikrolojik defisitdefisit yokyok
GradeGrade 33 Uyuklama,Uyuklama, stuporstupor veya hafifveya hafif fokalfokaldefisitdefisit
GradeGrade 44 StuporStupor, orta veya, orta veya şşiddetliiddetli hemiparezihemiparezi,,erkenerken deserebredeserebre rijiditerijidite olasolasııllığıığı,,bitkisel rahatsbitkisel rahatsıızlzlııkk
GradeGrade 55 Derin koma,Derin koma, deserebredeserebre rijiditerijidite,, öölmeklmeküüzere olan durumzere olan durum
pozisyonla ilipozisyonla ilişşkilidir ve bulantkilidir ve bulantıı--kusma ilekusma ileberaberdirberaberdir
TTüümmööre bare bağğllıı babaşş aağğrrıılarlarıındanndanşşüüpheleniliyorsa 24 saat gpheleniliyorsa 24 saat göözlem sonraszlem sonrasııpapilpapil öödem yok ise NRdem yok ise NRŞŞ klinikliniğğii öönerisiylenerisiyleayaktan takip edilirayaktan takip edilir
Etiyoloji:Etiyoloji: İİdiyopatikdiyopatikOKS veOKS ve TetrasiklinTetrasiklin kullankullanıımmııVitamin A alVitamin A alıımmııTroidTroid hormon bozukluhormon bozukluğğuu
olarak verilirolarak verilirBu tedaviye yetersizlik durumunda tekrarlayanBu tedaviye yetersizlik durumunda tekrarlayan
LPLP’’lerlelerle BOS drene edilir veya cerrahi tedaviBOS drene edilir veya cerrahi tedaviyapyapııllıır (BOSr (BOS şşantantıı veya optik sinir pencere kveya optik sinir pencere kııllııffııyapyapııllıır)r)
İİNTERNAL KAROTNTERNAL KAROTİİD veD veVERTEBRAL ARTERVERTEBRAL ARTER
DDİİSSEKSSSEKSİİYONUYONU DisseksiyonDisseksiyon spontanspontan veya travmaya baveya travmaya bağğllıı
ggöörrüülebilirlebilir Hastalar genellikle genHastalar genellikle gençç yayaşştadtadıırlarrlar İİnternalnternal karotidkarotid arterarter disseksiyonudisseksiyonu
Tek taraflTek taraflıı,, anterioranterior boyun aboyun ağğrrııssıı veveberaberinde baberaberinde başş aağğrrııssıı olan hastalardanolan hastalardanşşüüphelenilmelidir, genellikle aphelenilmelidir, genellikle ağğrrıı ggööz vez ve frontalfrontalalan ialan iççerisindedirerisindedir
ÇÇooğğu hastada mevcut veya sonuu hastada mevcut veya sonuççta Gta GİİA,A,strokestroke,, hornerhorner sendromu, tek taraflsendromu, tek taraflıı kköörlrlüük,k,kranialkranial sinir felci... vb nsinir felci... vb nöörolojik belirtilerrolojik belirtilerggöörrüüllüürr
İİNTERNAL KAROTNTERNAL KAROTİİD veD veVERTEBRAL ARTERVERTEBRAL ARTER
DDİİSSEKSSSEKSİİYONUYONU VertebralVertebral arterarter disseksiyonudisseksiyonu:: GGİİA,A, strokestroke ve beyin sapve beyin sapıı belirtileri ilebelirtileri ile
beraberberaber posteriorposterior boyun aboyun ağğrrııssıı veyaveyaoksipitaloksipital aağğrrıı barizdirbarizdir
LP SONRASI BALP SONRASI BAŞŞ AAĞĞRISIRISI
LP yapLP yapıılan hastalarlan hastalarıın %10n %10--3636’’ssıındanda2424--48 saat i48 saat iççerisindeerisinde duradanduradan BOSBOSssıızzııntntııssıı sonucusonucu şşiddetli baiddetli başş aağğrrııssııgeligelişşirir
TEDAVTEDAVİİ: IV kafein/s: IV kafein/sııvvıı, NSA, NSAİİİİ ileiletedavi edilebilir, tedavitedavi edilebilir, tedaviyetersizliyetersizliğğinde kan yamasinde kan yamasıı gereklidirgereklidir(LP seviyesinde(LP seviyesinde otologotolog kankanıınn epiduralepiduralenjeksiyonu ile yapenjeksiyonu ile yapııllıır)r)
GGüünnüümmüüzde beyin dokusunun birzde beyin dokusunun birtetikleyici fakttetikleyici faktööre yanre yanııttıı olarakolarakggöörrüülmektedirlmektedir
AuralarAuralarıınn beyin dokusundabeyin dokusunda gezici birgezici birnnööronalronal aktivite azalmasaktivite azalmasıına bana bağğllııolduolduğğuu ddüüşşüünnüülmektedirlmektedir
MMİİGRENGREN
Dura ve kan damarlarDura ve kan damarlarıı gibi agibi ağğrrııya duyarlya duyarlııbböölgelerde sallgelerde salıınannan nnööropeptitlereropeptitlere babağğllııinflamasyoninflamasyon oluoluşşurur
Bu olayBu olay selektifselektif 55--HTHT1D1D ((serotoninserotonin))agonistiagonisti olanolan sumatriptansumatriptan taraftarafıından vendan veergotlarergotlar,, indometazinindometazin ve dive diğğerer NSANSAiiilailaççlarcalarca öönlenebilirnlenebilir
SSııklklııkla yavakla yavaşş babaşşlar ve 4lar ve 4--72 saat72 saatkadar skadar süürerrer
Tipik olarakTipik olarak pulsatilpulsatil ve tekve tektarafltaraflııddıırr, b, bulantulantıı, kusma, foto, kusma, foto--fonofobifonofobi,, skalpteskalpte duyarduyarllııllııkkggöörrüülebilirlebilir
dakikadan az sdakikadan az süürer, geri drer, geri döönnüüşşllüüddüürr SkotomlarSkotomlar,, parlakparlak ışıışıklarklar,, hemiparestezihemiparestezi veve
hemiparezilerhemipareziler, afazi veya di, afazi veya diğğer konuer konuşşmamabozukluklarbozukluklarıı tipiktipik auralardauralardıırr
SumatriptanSumatriptanDHEDHE’’ee ggööre dahare daha selektifselektif birbir agonistagonist,,Daha pahalDaha pahalıı, daha s, daha sıık ancak mink ancak minöör yanr yan
etkiler yapar,etkiler yapar,24 saatlik24 saatlik rekreküürrensrrens hhıızzıı daha ydaha yüüksektirksektir
EkstrakranialEkstrakranial kas yapkas yapıılarlarıınnıın gerilimin gerilimisorumlu tutulmusorumlu tutulmuşşturtur
BilateralBilateral,, pulsatilpulsatil olmayan, dolmayan, dışışuyaranlarla ve bulantuyaranlarla ve bulantıı--kusma ilekusma ileiliilişşkisizkisiz
HafifHafif--orta ataklarda basitorta ataklarda basitanaljezikler yeterli iken,analjezikler yeterli iken, şşiddetliiddetliataklar migren gibi tedavi edilmelidirataklar migren gibi tedavi edilmelidir
KKÜÜME TME TİİPPİİ BABAŞŞAAĞĞRILARIRILARI Nadir gNadir göörrüüllüür ve kr ve kıısa ssa süürelidirrelidir Erkeklerde ve 20 yaErkeklerde ve 20 yaşş sonrassonrasıı daha sdaha sııkk EtyolojideEtyolojide trigeminaltrigeminal sinir patolojilerisinir patolojileri 1515--180 dakika s180 dakika süüren ciddi, tek taraflren ciddi, tek taraflıı
TME etrafTME etrafıındaki kas ve bandaki kas ve bağğ yapyapıılarlarıınnıınnfonksiyonel bozuklufonksiyonel bozukluğğuna bauna bağğllıı ssüüreklireklibir rahatsbir rahatsıızlzlıık hissidirk hissidir
TMETME’’dede ses ve ases ve ağğrrıı varlvarlığıığı, k, kııssııtlanmtlanmışışççene hareketleri,ene hareketleri, ççene aene aççıılmaslmasııssıırasrasıında kilitlenme, dinda kilitlenme, dişşleri gleri gııccıırdatmardatmave dil, dudak veya yanakve dil, dudak veya yanak ııssıırmarma gibigibisemptomlarsemptomlarıı vardvardıırr