БАРИЛГЫН МЕХАНИКЖУУЛАЛТ, АШИГЛАЛТ, АЮУЛГҮЙ ...

БАРИЛГЫН ИНЖЕНЕРИЙН ХАЛААСНЫ НОМ

Барилга, хот байгуулалтын яамБарилга хөгжлийн төв

2014 он

БАРИЛГЫН МЕХАНИКЖУУЛАЛТ,

АШИГЛАЛТ, АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГАА

Цуврал 2

Барилгын хөгжлийн төв, Норм нормативын хэлтэс

Хянан тохиолдуулсан:Б.Баярсайхан /БХТ-ийн Захирал/Д.Гантулга /БХТ-ийн Дэд захирал/Д.Алтанхуяг /БХТ-ийн ННХ-ийн дарга/

Эмхэтгэсэн:Н.Батжилмаа /ННХ-ийн ахлах мэргэжилтэн/С.Болормаа /ННХ-ийн мэргэжилтэн/Д.Чинтөгс /ННХ-ийн мэргэжилтэн/

Барилгын хөгжлийн төв ТӨААТҮГУлаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг2-р хороо Их тойруу 1, Баруун дөрвөн замУтас: 976-11-324728 976-11-320745Факс: 976-11-324728

Хэвлэлийн дизайнер: Х.Мөнх-Од“Очирпресс“ ХХК-д эхийг бэлтгэж хэвлэв.

Энэхүү номыг Барилгын хөгжлийн төвийн зөвшөөрөлгүйгээр бүрэн болон хэсэгчлэн хувилах, олшруулах, тараахыг хориглоно.

Энэхүү ном нь ...

Нэр:________________________________________________

Компани: ____________________________________________

Албан тушаал: ________________________________________

Хаяг: _______________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

Утас: _______________________________________________

Барилгын механикжуулалт, ашиглалт, аюулгүй ажиллагаа

4

АГУУЛГА

Өмнөх үг

1. ЛИФТИЙГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ, АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ ................................................................6

2. ЭСКАЛАТОРЫГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ, АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ ............................................................107

3. АЧАА ӨРГӨХ КРАНЫГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ, АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ .........................................169

4. ÁÀÐÈËÃÛÍ ªÐÃ¯¯ÐÈÉÃ ÒªÕªªÐªÌÆËªÕ, ÀÞÓËÃ¯É ÀØÈÃËÀÕ Ä¯ÐÝÌ .........................................340

5. АЧАА ӨРГӨХ МАНИПУЛЯТОРT КРАНЫГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ ............................................................410

6. САГСТАЙ ӨРГӨГЧИЙГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ, АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ .........................................528

7. БЕТОН ЗУУРМАГИЙН ШАХУУРГАТ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГААНЫ ДҮРЭМ ...............................594

8. АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГААНЫ ЗУРАГТ ЗААВАР, ТЭМДЭГЛЭГЭЭ ................................................................623

Барилгын механикжуулалт, ашиглалт, аюулгүй ажиллагаа

5

ӨМНӨХ ҮГ

Барилгын салбарт сүүлийн үеийн дэвшилт техник технологи, машин механизм, тоног төхөөрөмж нэвтэрснээр барилгын үйлдвэрлэл маш хурдацтай, чанартай, хүний эрүүл аж төрөх нөхцлийг хангасан барилга байгууламжуудыг барьж байна.

Энэхүү бүтээн байгуулалтын чухал хэсэг нь барилгын салбарын механикжуулалт бөгөөд түүний найдварт ажиллагаа, ашиглалтын үеийн хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааг хангах явдал юм. Үүнийг хангахын тулд барилгын салбарт өргөн хэрэглэгддэг кран, өргүүр, лифт, эскалатор зэрэг өргөх механизмын аюулгүй ажиллагааны дүрмүүдийг боловсруулан салбарын сайдаар батлуулж мөрдүүлэх, олон нийтэд суртачлах ажлыг хийж байна. Норм, дүрмүүдийг мөрдсөнөөр хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн удирдлага, зохион байгуулалт, хяналтын тогтолцоо бүрдэж, эрх зүйн орчинг бий болгосноор аж ахуйн нэгж, байгууллагад хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа сайжирна.

Бид “Барилгын инженерийн халаасны ном“ цуврал хоёрдугаар хэсэгт барилгын салбарын механикжуулалт, ашиглалт, аюулгүй ажиллагаатай холбоотой дүрэм, удирдлагын баримт бичгүүдийг эмхэтгэн оруулсан болно. Дараагийн цуврал “Барилгын, байгууламжийн галын аюулгүй байдал“-аар гарна.

Энэхүү хэвлэлтэй холбоотой санал байвал манай байгууллагад хандана уу.

Барилгын Хөгжлийн Төвийн Захирал Б.Баярсайхан

6

Лифтийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм

Зам, тээвэр, барилга, хот, байгуулалтын сайдын 2008 оны 12 дугаар сарын

11-ны өдрийн 53 тушаалын

1 дүгээр хавсралт

ЛИФТИЙГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ, АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ

1. ЕРӨНХИЙ ЗҮЙЛ

1.1. Бүх төрлийн 100 кг ба түүнээс дээш даацтай лифтийг үйлдвэрлэх, угсрах, хийцийн өөрчлөлт хийх болон ашиглах үеийн аюулгүй байдлыг хангах шаардлагыг энэхүү дүрмээр зохицуулна. 1.2. Энэхүү дүрэмд уулын үйлдвэр, гүний уурхай, нисэх онгоц, усан замын хөлөг болон бусад хөвөгч байгууламжид төхөөрөмжлөгдсөн лифт хамаарахгүй. 1.3. Энэхүү дүрмийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр лифт ашиглагч бүх аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэд дагаж мөрдөнө. 1.4. Дүрэмд зөвхөн лифтийн төхөөрөмжийн онцлогтой холбогдох техникийн шаардлагуудыг тусгасан бөгөөд бусад дүрмээр зохицуулагддаг цахилгаан, механик болон барилгын хийцийн талаар мөрдөгддөг техникийн шаардлагуудыг давтан тусгаагүй болно. 1.5. Энэхүү дүрмээр лифтийг ашиглах түүнд засвар, үйлчилгээ, хяналт, туршилт, магадлал хийх, лифтээр зорчих үеийн болон лифтийн орчинд байх хүмүүс, лифт суурилуулсан объектын аюулгүйн шаардлагыг хангана. 1.6. Шинээр үйлдвэрлэгдсэн болон нийлүүлэгдэж байгаа лифт бүр дараах бичиг баримтын бүрдэлтэй байна: 1.6.1. Техникийн паспортод / 2 дугаар хавсралтын дагуу/:- Лифтийг угсрах ажлын зураг.- Элементүүдийн тайлбар бүхий цахилгааны зарчмын болон

холболтын схем.- Үйлдвэрлэсний дараа зайлшгүй туршигддаг агрегат,

зангилаа, эд ангийн туршилтын акт.- Лифтийг хэрэглэж болох зөвшөөрөл.Үрэгдсэн паспортыг дүрмийн хавсралтад байгаа загварын дагуу шинээр бүрдүүлэх нөхцөлд түүнийг лифтэнд хяналт тавих эрх бүхий байгууллага баталгаажуулсан байна.

7


1.6.2. Лифтийн ашиглалтын зааварт дараах зүйлийг тусгасан байна. Үүнд:- Лифтийн хийц, бүтэц, ажиллах зарчим.- Лифтийг аюулгүй ашиглах нөхцөл, тавигдах шаардлага,

засварлах, оношлох, техникийн үйлчилгээ хийх заавар.- Лифтийг гацсан үед бүхээгнээс хүмүүсийг гаргах заавар.- Түргэн элэгддэг эд ангийн жагсаалт.Лифтийг угсрах технологийн заавар. 1.6.4. Лифтийг дагалдан ирэх сэлбэг, багаж хэрэгсэл, үйлдвэрлэгчээс ашиглалтын явцад ашиглахыг зөвлөсөн тослох болон бусад материалын тухай мэдээлэл. Эдгээрийг захиалагч /хөрөнгө оруулагч/-ийн хүсэлтээр өөрчлөн тогтоох ба захиалагч нь лифт нийлүүлэх гэрээнд тусгасан байна. 1.6.5. Лифтийн иж бүрдэлд ордог, түүний туршилт тохируулгын үед хэрэглэх багаж, тоноглолын жагсаалт. 1.6.6. Лифттэй хамт нийлүүлэгдэх бичиг баримтын жагсаалт. Лифтийн техникийн болон бичиг баримтын иж бүрдлийг лифт нийлүүлэгч бүрэн хариуцна. 1.7. Лифтийг угсрах түүнд засвар үйлчилгээ хийх ажил эрхлэх мэргэжлийн байгууллага нь /лифтийн паспортын үзүүлэлтүүд болон эргүүлэг /өргүүр/-ийн байрлалыг өөрчлөхөөс бусад /энэ дүрмийн шаардлагыг биелүүлэх үүднээс лифтийг төхөөрөмжлөх зураг төсөлд өөрчлөлт хийхийг зөвшөөрнө. Эргүүлэг /өргүүр, лебёдка/-ийн тухайн байдлаас шалтгаалж байрлалыг 180 градус эргүүлж тавьж болно. Зураг төсөлд өөрчлөлт оруулсан тухай бичиг баримтад өөрчлөлт хийсэн мэргэжилтний гарын үсэг, байгууллагын тамга тэмдэгтэй байх ёстой. 1.8. Лифт төхөөрөмжлөх /угсрах/ үед болон ашиглалтын явцад лифтийн аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөхүйц хийцийн ба үйлдвэрлэлийн холбогдолтой гэмтэл, согог гарвал бэлтгэн нийлүүлэгч гэмтлийг арилгах арга хэмжээ авах үүрэгтэй. 1.9. Гадаад оронд үйлдвэрлэгдсэн лифтийн техникийн бичиг баримт нь монгол эсвэл орос, англи хэл дээр орчуулагдсан байна. Цахилгаан, шингэний схемийн таних тэмдэг нь олон улсын стандартын шаардлагад бүрэн нийцсэн байна 1.10. Лифтэнд дараах техникийн шаардлага тавигдана. Үүнд:- Бүхээгийн хөдөлгөөний хэвийн /тооцоологдсон/ хурдны

8


хэлбэлзэл 15 хувиас илүүгүй байх.- Бүхээгийн автоматаар зогсох зогсолтын нарийвчлал

ашиглалтын ердийн нөхцөлд ±35 мм хүртэл хэмжээнд байх.

- Динамик ачаалалд ажилладаг холбоосууд нь ажлын явцад буцаж харих, салахаас хамгаалагдсан байх.

- Лифтийн хийц нь цахилгаан тэжээл тасрах болон бусад гэмтлийн үед үйлчлэх ажилчин нь бүхээгээс хүмүүсийг яаралтай гаргах боломжийг хангасан байх.

- Лифтийн хийц нь баригч ажиллаж бүхээг /эсрэг ачаа/ зогссоны дараа лебедкийг гар удирдлагаар, суурин буюу зөөврийн ачаа өргөх хэрэгслээр болон өөрийн цахилгаан хөдөлгүүрийн тусламжаар ажиллуулж, бүхээгийг баригчийн үйлчлэлээс чөлөөлөх боломжтой байх.

- Лифтийн тоног төхөөрөмж нь хэмжээ, жин, хэлбэрийн хувьд гараар өргөх боломжгүй үед өргөх төхөөрөмжөөр өргөх нөхцлийг хангасан байх.

1.11. Лифт үйлдвэрлэгч нь үйлдвэрлэгдсэн лифт бүрт өөрийн үйлдвэрийн бүтээгдэхүүний нэр, барааны тэмдэг, лифтийн даац, үйлдвэрлэсэн он, үйлдвэрийн дугаарыг бичсэн пайзыг ил харагдахуйц газар байрлуулсан байх ёстой .

2. ЛИФТ СУУРИЛУУЛАХ БАРИЛГАД ТАВИГДАХ ЕРӨНХИЙ ШААРДЛАГА

2.1. Лифтийн тоног төхөөрөмжийг байрлуулах зориулалттай барилгын хэсэг нь лифт ашиглалтын ба туршилтын үед түүнчлэн ган татлага буюу гинж тасрах үед үүсэх ачааллыг даахаар тооцоологдсон байна. 2.2. Лифтийн тоног төхөөрөмжийг байрлуулах барилгын хэсэг нь холбогдох барилгын норм ба дүрэм болон “Цахилгаан байгууламжийн дүрэм” /БД 43-101-03–ийн 5 дугаар бүлгийн заалт шаардлагад нийцүүлэн галын аюулгүй байдлыг хангахаар баригдах ёстой. 2.3. Лифтийн тоног төхөөрөмжийг байрлуулах зориулалтын байрны барилгын зураг төсөлд түүний ашиглалтын үед тавигдах шаардлагын дагуу халаалт, салхивчийн төхөөрөмжийг байрлуулах нөхцлийг тусгасан байна.

9


3. ЛИФТИЙН ХОНГИЛ.

3.1. Хонгилд хүн болон бусад эд зүйлс орохоос хамгаалах аюулгүйн нөхцлийг хангасан ханаар тусгаарлана. 3.2. Бүхээг, эсрэг ачаа буюу тэнцүүлэгч нь нэг хонгилд байна. 3.3. Гадны орчноос тусгаарлагдсан хонгилын хананд дараах онгорхой хэсэг гаргахыг зөвшөөрнө. Үүнд:- Давхруудад хонгилын хаалга суурилах нүх.- Засвар үйлчилгээ хийх зориулалтын болон аваарийн

хаалга, лифтийн ажиллагааг хянах зориулалтын нүх.- Гал гарсан үед утааг гаргах нүх.- Агааржуулалтын систем суурилуулах нүх.- Хонгилыг машины өрөөтэй холбосон хэсэгт угсралтын

технологийн зориулалтын нүх. 3.4. Орон сууц, олон нийтийн үйлчилгээний зориулалттай барилгаас бусад барилгын хонгил хагас тусгаарлагдсан, сараалжин гэх мэт битүү бус хашлагатай байхыг зөвшөөрөх боловч дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Хүмүүс зорчих явган шат, тавцан талын хашилтын өндөр

нь 3.5м-ээс багагүй, энэ шат тавцангийн байрлал лифтийн хөдөлгөөнт хийц хэсгээс /бүхээг, эсрэг ачаа, ган татлага/ 0.5м зайтай байвал тэр нь 2.5м, 0.5-1.1м зайтай бол 2м хүртэл намсаж болно.

- Хашилт нь бүхээг талаасаа шалны ирмэгнээс 0.15м-ээс ихгүй зайд тавигдана.

- Хонгилыг нимгэн төмөр, шил, төмөр тороор хашиж болох ба энэ хашлагыг хийхдээ доор дурдсан нөхцлийг хангана. Үүнд:

а/ Нимгэн ган төмрийн зузаан 1мм-ээс багагүй. б/ Нимгэн /ган бус/ төмрийн бат бэх нь 1мм зузаантай ган төмөр хашлагын бэх батаас багагүй байх. в/ Шилний зузаан нь 7.5мм-ээс багагүй байх. г/ Арматуртай шилний зузаан нь 4мм-ээс багагүй байх. д/ Хөндий шилэн блокийн зузаан нь 4мм-ээс багагүй байх. е/ Төмөр утсан тор нь 1.2мм-ээс багагүй голчтой утсаар хийгдэх ба хонгилын хэлхээсний дотор талд төмөр торыг чанга татаж бэхлэх. ё/ Төмөр торыг ташуу тулаас ба хэвтээ холбоосод гадна талд нь бэхлэхийг зөвшөөрнө. ж/ Сараалж нүхтэй нимгэн ган төмөр нь 1.5мм-ээс багагүй зузаантай байх.

10


з/ Төмөр утсан тор ба сараалж нүхтэй нимгэн төмөр /хашлага/ торны босоо гадаргууд 10Н /Ньютон/ хүчээр 21мм голчтой төмөр үрэл /шарик/ шахахад үрэл торны нүхээр нэвтрэх боломжгүй байх.

- Төмөр торон ба шилэн хашлагатай хонгилын хүмүүс байж болох шат, талбайтай талд нь 1мм-ээс багагүй зузаан нимгэн ган төмрөөр эсвэл үүнтэй адил бат бэх материалаар хашиж өгнө.

3.5. Бүхээгний чиглүүлэгчийн газарт тулж байгаа хэсгийн тулгуурын доорхи шалны ачааллыг тооцохдоо чиглүүлэгчийн масс дээр баригч барьсан үед үүсэх ачааллыг нэмж тооцно. 3.6. Зөөлөвч тулгуурын доорхи шалны статик хүчийг дараах томъёогоор бодно.

4g(K+Q), H,

K - бүхээг болон түүний жинг ихэсгэж болох бүх тоноглолын нийлбэр масс, кг Q - хэвийн даацнаас үүсэх масс, кг g - чөлөөт уналтын хурдатгал, 9.81 м/с2

3.7. Эсрэг ачааны зөөлөвч тулгуур болон тэнцүүлэгчийн шилжих хэсгийн доорх шалны статик хүчийг дараах томъёогоор бодно.

4g(K+xQ), H, -эсрэг ачаа4gxK, H, -бүхээгний тэнцүүлэгч

K- бүхээг болон түүний жинг ихэсгэж болох бүх тоноглолын нийлбэр масс, кг Q - хэвийн даацнаас үүсэх масс, кг g - чөлөөт уналтын хурдатгал, 9.81 м/с2

x - даацыг эсрэг ачаатай буюу бүхээгний массыг тэнцвэржүүлэгч төхөөрөмжтэй тэнцвэржүүлэх итгэлцүүр. 3.8. Чиглүүлэгчийн хананд бэхлэгдэх хэсгийн бат бэхийг тооцох ачааллын хэмжээг чиглүүлэгчийн масс дээр баригч барих үеийн моментоос үүсэх ачааллыг нэмж тооцно. 3.9. Лифтийн дараалсан хоёр зогсоолын хоорондох зай 11 метрээс их бол лифт гацсан үед зорчигчийг гаргаж авах аваарийн хаалганы нүхийг хоёр зогсоолын хооронд гаргасан байна. 3.10. Тоног төхөөрөмжид үйлчилгээ хийх зориулалтаар хонгилд орох нээлхийг хонгилын хананд хийж болох ба тэр

11


нь цоожлогддог хаалгатай байна. Хонгилын нээлхийн өргөн нь 500 мм-ээс багагүй, өндөр нь 600 мм-ээс багагүй байна. Хаалганы хавтас нь битүү хийгдэх ба түүний бат бэх нь хонгилын хаалганд тавигдах шаардлагыг хангана. 3.11. Хонгилд салхивчийн нээлхий хийх ба түүнийг 21мм-н диаметртэй бөмбөлөгөөр 10Н хүчээр дарахад нэвтрэхээргүй нүхтэй металл самбараар хаана. Тэр нь 440 Н ачаалал өгөхөд хэв гажилтад орохгүй байх ёстой. Салхивчийн металл тороор хашиж болно. 3.12. Хонгилын бүх хаалганы босгоны доод хананы дотор гадаргуу дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Хонгилын хананы дотоод гадаргуу нь бүхээг рүү орох

талаасаа хаалганаас хоёр тийш 25 мм-ийн зайнд овгор товгоргүй байх ёстой.

- Хонгилын хаалганы босгоны дор тэгш гадаргуу бий болгоно. Түүний өндөр нь хаалга онгойх хязгаарын хэмжээний хагас дээр 0.05 м нэмсэнтэй, өргөн нь бүхээгний хаалганы нээгдэх өргөний хэмжээний хоёр талд 0.025м нэмсэнтэй тус тус тэнцүү байна.

- 5 мм-ээс илүү өө сэв, товгор байж болохгүй. Тэр нь 2 мм-ээс илүү өндөр байвал 75 градусын өнцөг үүсгэсэн налуу байна.

- Хонгилын хаалганы босгоноос доод давхрын хаалганы дээд тотго хүртэл хавтгай самбараар холбох буюу эсвэл хонгилын хананы гадаргуу нь хэвтээ хавтгайд буух проекцын хэмжээ нь 20 мм-ээс ихгүй байна.

3.13. Худагт эсрэг ачаа тулгуур дээр суух хэсгийн бүхээг талд нь 2,5 метрээс багагүй өндөртэй хаалт тавьж болно. Энэ хаалтны доод ирмэг нь хонгилын шалнаас дээш 0.3 метрээс ихгүй зайтай байна. Өргөн нь эсрэг ачааны өргөн дээр 0.1 метрийг нэмснээс багагүй байна. Харин дараах нөхцөлд дээрх хаалтыг тавихгүй байж болно.- Эсрэг ачаа нь тулгуур зөөлөвч дээр бүрэн суусан үед

түүний доод ирмэг хонгилын шалнаас дээш 2,5 метрээс багагүй өндөрт байвал.

- Эсрэг ачааны татлаганы шилжих хөдөлгөөнд саад болж байвал.

3.14. Хэд хэдэн лифтийг нэг хонгилд байрлуулах тохиолдолд лифт тус бүрийн хооронд хонгилын хашлагад хэрэглэдэг материалаар тусгаарлах хашлага хийх ёстой. Хашлагад төмөр утсан тор хэрэглэсэн тохиолдолд утасны диаметр 1.2мм-ээс багагүй, торны сүлжилтийн нүхээр 61мм

12


диаметртэй бөмбөлгийг 10Н хүчээр дарахад нэвтрэхээргүй байх ёстой. Зэрэгцээ байрласан лифтийн бүхээгүүдийн ба нэг лифтийн бүхээг эсрэг ачааны хоорондох зай 500мм буюу илүү байвал энэ нь бүхээгийн оройд хайс хийсэн тохиолдолд тусгаарлах хашлагыг хонгилын худгийн шалнаас 2000мм өндөр байхаар хийхийг зөвшөөрнө. - Хонгилын хэмжээг багасгах шаардлагатай үед дээр заасан бүхээгийн оройд хайс хашлага хийсэн тохиолдолд хонгилын хана хүртэл 500мм-ээс илүү байвал хонгилын хашлагад ашигладаг материалыг хэрэглэхийг зөвшөөрнө. 3.15. Эсрэг ачаа бүхий лифтийн эсрэг ачаа нь тулгуур дээрээ бүрэн суусан үед бүхээг хамгийн дээд байрлалд байх ба бүхээгний дээд талд 0.5х0.6х0.8 метрээс багагүй орон зай байна. 3.16. Эсрэг ачаа бүхий лифтийн бүхээг зөөлөвч тулгуур дээр бүрэн суусан үед эсрэг ачаа чиглүүлэгчийн дагуу дээш шилжих боломж 0.2 метрээс багагүй байна. 3.17. Тэнцүүлэгч бүхий лифтийн бүхээг хамгийн дээд давхраас дээш шилжих боломжит зай нь 0.5 метрээс багагүй байна. 3.18. Тэнцүүлэгч бүхий лифтийн бүхээг дээд зөөлөвч тулгуурт бүрэн шахагдан зогссон үед хонгилын өндөр нь доорх нөхцлийг бүрдүүлсэн байна. Үүнд:- Бүхээгний дээд оройгоос хонгилын дээд хучилтын хийцийн

хамгийн доод цэг хүртэл зай 1м-ээс багагүй байна.- Бүхээгний тоноглолын хамгийн дээд цэг буюу татлаганы

бэхэлгээнээс хонгилын дээд хучилтын хийцийн хамгийн доод цэг хүртэл зай 0.3 м-ээс багагүй байна.

- Бүхээгний дээд талд 0.5х0.6х0.8 метрээс багагүй орон зай байна.

3.19. Тэнцүүлэгч бүхий лифтийн бүхээг доод зөөлөвч тулгуурт бүрэн шахагдан зогссон үед тэнцүүлэгчийн чиглүүлэгчийн өндөр нь тэнцүүлэгчийг дээш нь 0.3 метрээс багагүй зайд шилжүүлэх боломжийг бүрдүүлсэн байна. 3.20. Хонгилд гэрэлтүүлэг байх ба түүний унтраалга нь хонгилд мөн машины өрөөнд байна. Хонгилд байх унтраалга нь түүний хаалганаас 0.75 метрээс ихгүй зайд худагт байрлана. 3.21. Хонгилд цахилгаан хэрэглэгчийн залгуур байна. 3.22. Хонгилын элементүүдийн харилцан байрлах зай нь 1 дүгээр хүснэгтэд заасан хэмжээтэй байна.

13


1дүгээрхүснэгт

БайршилЗай /метр/

Багагүй Ихгүй

Бүхээг ба хонгилын хаалганы босгоны хоорондХонгилын хананы дотор талаас: а. Бүхээгийн босго хүртэл б. Бүхээгийн гүйдэг хаалганы хамгийн ойр байрласан хавтас хүртэл -босоогоор онгойдог хаалгатай ачааны лифтэнд энэ зай -хонгилын хананы 0.5м-с өндөргүй зарим хэсэгт энэ зай Бүхээг ба хонгилын хаалганы хамгийн ойр байрласан хавтастнуудын хооронд Хонгил нь нугастай хаалгатай, бүхээг нь эвхдэг хаалгатай бол хаалганууд хаалттай үед энэ хоёр хаалганы самбарын аль ч хэсэгт зай нь Бүхээг ба эсрэг ачаанаас илүү гарсан хийц хэсгүүдийн хооронд Бүхээг /эсрэг ачаа/-ийн илүү гарсан хийц хэсэг ба чиглүүлэгчийн бэхэлгээний эдүүдийн хооронд

0.05

0.1

0.035

0.15

0.150.20.2

0.12

0.15

3.23. Хонгилд агааржуулах систем, галын болон хамгаалалтын дохиолол, диспетчерийн хяналтын системээс бусад шугам сүлжээ, тоноглол байрлуулахыг хориглоно. Хонгилд байх халаалтын системийн удирдлага, тохируулга нь хонгилын гадна байрлана.

4. ХУДАГ

4.1. Хонгилын доод хэсэгт дараах хэмжээ бүхий худаг хийнэ. Үүнд:- Лифтийн бүхээг зөөлөвч тулгуурыг бүрэн шахаж зогссон

үед бүхээгийн шалны доод тал, түүнээс доош илүү гарсан эд ангиас худагны шалны гадаргуу хүртэл 0.5м-ээс багагүй зайтай байвал зохино.

- Бүхээг хамгийн доод давхарт ирсэн үед бүхээгний доорх орон зай 0.5х0.6х1.0 метрээс багагүй байна.

- Бүхээг, эсрэг ачаа хамгийн доод зогсоолдоо байх үед тэдгээрийн доод үзүүрээс тулгуур хүртэл 500 мм-ээс ихгүй зайтай байхаар байрлуулна.

14


4.2. Худгийн гүн 0.9м-ээс их хэмжээтэй бол орж гарахад зориулагдсан шаттай байна. Шат нь чиглүүлэгч зам төмрийн дагуу хажуу хананд байрлуулсан нөхцөлд түүний бэхэлгээний уртаас ихгүй, худгийн гүний хэмжээн дээр 1.5м нэмсэнтэй тэнцүү урттай байна. 4.3. Худгийн гүн 2,5м-ээс дээш бол гаднаасаа онгойдог, цоожтой энэ дүрмийн 7.7-д заасан шаардлагыг хангасан хаалга байх бөгөөд түүний хаагдсан байдлыг шалгах цахилгааны таслагчтай байна. Хаалга нь 500х1800 мм / өргөн ба өндөр/ хэмжээтэй байна. 4.4. Худаг нь хөрсний, борооны ус орохоос хамгаалагдсан байна. 4.5. Хүмүүс зорчих гарц буюу байрны дээр лифтийн хонгил байрласан тохиолдолд хонгилын доор байрласан хучилт нь ган татлага тасарсан нөхцөлд хамгийн дээд өндрөөс унаж буй эсрэг ачааны цохилтыг дааж чадахуйц бат бэхтэй байна. Бүхээг болон эсрэг ачааны уналтаас үүсэх цохилтыг дааж чадах чадвар нь зураг төслийн байгууллагын тооцоогоор батлагдсан байх ёстой. 4.6. Худагт лифтийн бүх удирдлагыг таслах гар салгуур тавигдана. Энэ салгуур нь худгийн хаалганаас гар хүрэх боломжтой, шаландаа ойрхон, тасалсан нөхцөлд өөрөө эргэж залгагддагүй байх шаардлагатай. Худгийн гүнээс хамаарч нэг ба хоёр салгуур байж болно. 4.7. Хэрэв худгийн хаалга, түүний шалны хооронд 1,5 метрээс ихгүй зайтай бол нэг салгууртай байна. Энэ үед салгуур худгийн шалнаас 2м, хаалганы босгоноос дээш 0.45м, хажуу тийш 0.75 метрээс ихгүй зайд байрлана. 4.8. Хэрэв худгийн хаалга түүний шалны хооронд 1.5 метрээс их зайтай бол хоёр салгууртай байна. Энэ үед доод салгуур худгийн шалнаас 1,2м, дээд салгуур хаалганы босгоноос дээш 1,0м, хажуу тийш 0,75 метрээс ихгүй зайд байрлана. 4.9. Худагт лифтийн тоног төхөөрөмжийг шалгах, түүнд үйлчилгээ хийх үедээ дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Бүхээгний ажиллагааг салгах салгуур худагт байх ба бүхээг

зогссон үед бүхээгний тоноглолын хамгийн доод цэгээс шал хүртэл 2.0 метрээс багагүй зайтай байна.

- Бүхээгийг эргээд ажиллагаанд оруулах үйлдлийг ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгслээр хянадаг байх.

15


5. МАШИНЫ БА БЛОКИЙН ӨРӨӨ

5.1. Лифтийн тоног төхөөрөмж гэдэг нь эргүүлэг /өргүүр/ түүнтэй холбоотой механик, цахилгаан тоноглол, блокийг хэлэх бөгөөд эдгээр нь гадны нөлөөллөөс хамгаалагдсан тусгай өрөөнд байна. Үүнийг машины өрөө гэнэ. Түүнд гадны хүн зөвшөөрөлгүй орохыг хориглоно. 5.2. Машины өрөөнд орох замын хэсэгт дүрмийн шаардлагыг хангасан гэрэлтүүлэгтэй байна. Түүний унтраалга нь газраас дээш 1.6 метрээс ихгүй өндөрт хаалганаас 0.75 метрээс холгүй байна. 5.3. Машины өрөөнд орох зам нь саадгүй байх ба цутгамал эсвэл угсармал төмөр бетон шатаар шууд орно. 5.4. Орох хаалганы босгоны өмнө 0.5 метрээс багагүй өргөнтэй тавцан байх ба түүний өндрийн түвшин 0.5 метрээс өндөр бол 0.9 метрээс багагүй өндөр хашлагатай байна. 5.5. Машины өрөөнд лифттэй холбогдолгүй ямар нэг тоног төхөөрөмж, шугам сүлжээ байхыг хориглоно. Машины өрөөнд дараах төхөөрөмжүүд багтана. Үүнд:- Лифтэнд техникийн үйлчилгээ хийх зориулалтын багаж,

тоног төхөөрөмж.- Агааржуулах, халаах, хөргөх тоноглол. Гэхдээ уурын

халаагуур байж үл болно.- Галын ба хамгаалалтын дохиолол.- Гал унтраах хэрэгсэл. 5.6. Машины өрөөнд лифтэнд засвар хийх зориулалтын өргөх төхөөрөмж байрлуулах шаардлагатай ба түүний хажууд даац, зөвшөөрөгдөх ачааллыг бичсэн байна. Засварын үед аюулгүй нөхцлийг хангаснаар өөр өргөх төхөөрөмжийг ашиглаж болно. 5.7. Машины өрөөнд хоёр буюу түүнээс дээш лифтийн төхөөрөмж байрласан тохиолдолд эргүүлэг /өргүүр/, оролтын төхөөрөмж, удирдлагын аппаратууд дээр аль лифтэд хамаарах тухай тэмдэглэгээ хийнэ. 5.8. Оролтын төхөөрөмжийг машины өрөөний хаалганы ойролцоо, бага хүчдэлийн удирдлагын төхөөрөмжөөс тусад нь байрлуулна. Түүнийг залгах, салгах татуургыг шалнаас дээш 1200-1600 мм өндөрт байрлуулна. 5.9. Удирдлагын төхөөрөмжийн өмнө түүнд үйлчилгээ хийх дараах боломж бүхий зай талбай байна. Үүнд:- Удирдлагын төхөөрөмжийн шкаф газраас дээш 0.75

метрээс багагүй зайд.

16


- Өргөн нь шкафны өргөнөөс багагүй ба 0.5 метрээс их байна.

5.10. Машины ба блокийн өрөө нь бүх талдаа нийт өндрийн хэмжээгээр хашигдсан хана, хучилт /дээвэр/ ба шалтай байна. 5.11. Машины ба блокийн өрөөний хаалга нь гадагшаа онгойдог, цоожтой, самбар нь металл листээр бүрэгдсэн байна. Хаалганы хэмжээ нь: - машины өрөөнийх 0,8 х 1,8 м - блокийн өрөөнийх 0,6 х 1,4 метр байна. 5.12. Машины өрөөний хаалганы самбарын аль ч талаас нь 5 см2 дурын талбайд 300Н хүч үйлчлэхэд 15 мм-с илүүгүй хотойх ба ачааллыг авсаны дараа хэв гажилтгүй байна. 5.13. Машины өрөөнд нээлхийгээр дамждаг байнгын орц хийхийг хориглоно. 5.14. Блокийн өрөөнд үйлчилгээ хийх нээлхийн хэмжээ нь 0,8 х 0,8 метрээс багагүй байна. 5.15. Нээлхий нь зөвхөн дээшээ машины өрөөнөөс онгойдог, цоожлогддог тагтай байна. Түүнийг онгойлгох хүч нь 150Н-оос ихгүй байна. Нээлхийн хаалттай байгаа тагны 0.2х0.4 метр талбайд 2000Н хүчээр үйлчлэхэд үлдэгдэл хэв гажилт үүсэхгүй байх. 5.16. Нээлхийн таг нь сунадаг шатаар тоноглогдсон нөхцөлд доош онгойдог байдлаар хийгдэж болно. 5.17. Машины өрөөний шалыг тоос гаргадаггүй, хальтаргаа үүсгэдэггүй гадаргуутай хийх ба хана, дээврийг нь цайвар өнгөтэй тосон будгаар будна. 5.18. Машины өрөөний эргүүлэг /өргүүр/-ийн механизм суурилсан тавцангаас хучилтын доод хэсэг хүртэл 2.2м-ээс багагүй зайтай байна. 5.19. Машины өрөөний эргүүлэг /өргүүр/-ийн механизм суурилсан тавцангаас, засварын ажилд хэрэглэдэг өргөх төхөөрөмжийг зүүх дам нуруу, сэнж хүртлэх зай 2.0м-ээс багагүй байна. Өргөх төхөөрөмжийг зүүх дам нуруу буюу сэнж нь лифтийн техникийн паспортанд заагдсан зургийн дагуу хийгдсэн байна. 5.20. Эргүүлэг /өргүүр/-ийн механизмын эргэлдэх хэсгийн дээд талд 0.5 метрээс багагүй өндөртэй зай байна. 5.21. Татлага чиглүүлэгч блокийг машины өрөөнөөс шалгах, турших, үйлчлэх боломжтой нөхцөлд түүнийг хонгил дотор байрлуулж болно. 5.22. Блокийн өрөөний шалны түвшингээс түүний

17


хучилтын доод хэсэг хүртэл 1,5м-ээс багагүй зайтай байх ёстой. Блокны дээд талд 0.3 метрээс багагүй өндөртэй зай байна. 5.23. Механик төхөөрөмжид үйлчилгээ хийх болон бүхээг шилжүүлэх гар удирдлагын орчинд 0.5х0.6 метрийн зайтай талбай байна. 5.24. 5.22, 5.23-т заасан орчинд очих зам нь 0.5 метрээс багагүй өргөнтэй байх ба энэ замд хөдөлгөөнт механизм байхгүй тохиолдолд энэ зай 0.4 м байж болно. 5.25. Машины /блокийн/ өрөөний шал нь янз бүрийн түвшинд байрласан байж болох бөгөөд шалны түвшингийн зөрүү 0,35м-ээс дээш бол байнгын шат хийж өгөх ба өндөр нь 0.5 метрээс их бол шатанд хашлага хийнэ. 5.26. Машины ба блокийн өрөөний шаланд ган татлага нэвтрэн гарах нүх хийж өгөх ба нүхний ирмэг, ган татлагын хоорондох зай нь 0.01м -ээс багагүй, 0.05 метрээс ихгүй байна. Нүхний ирмэг дээр эргэн тойронд нь 0,05 м-ээс багагүй өндөртэй хашлага хийж өгнө. 5.27. Машины өрөөнд эргүүлэг /өргүүр/, цахилгаан хөдөлгүүрт хоёр талаас нь чөлөөтэй үйлчилгээ хийх тохиромжтой зай байх ба түүний өргөн нь 0,5 м-ээс багагүй байна. 5.28. Удирдах самбарт үйлчилгээг чөлөөтэй хийх зайн өргөн нь 0,75 м-ээс багагүй, өндөр нь 2 м-ээс багагүй байна. 1 метрээс илүүгүй өргөнтэй удирдах самбарын ар талаас нь аппаратуудыг бэхлэхийн тулд хэрвээ самбарын хоёр талаас үйлчилгээ хийх шаардлагатай бол хана ба самбарын хоорондох зай нь 0,5 м-ээс багагүй байна. 5.29. Машины болон блокийн өрөөгөөр дамжин барилгын өөр хэсэг рүү орох буюу гарах зориулалттай орц, гарц хийхийг хориглоно. 5.30. Машины өрөөнд хэд хэдэн эргүүлэг /өргүүр/ байрлуулсан үед хоёр лифтийн цахилгаан самбарын гүйдэл дамжуулах хамгаалалтгүй хэсгүүдийн хооронд ба нэг лифтийн хамгаалалтгүй цахилгааны самбар, нөгөө лифтийн лебедкийн хооронд 1,5 м-ээс багагүй зайтай байна.

18


6. МАШИНЫ ӨРӨӨГҮЙ ЛИФТИЙН ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН БАЙРЛАЛ

6.1. Машины өрөөгүй лифтийн тоног төхөөрөмж нь хонгилд байрлаж болох ба хонгилын хийц хэсэг нь лифтийн ашиглалт, туршилтын явцад үүсэх ачааллыг даахаар бат бэх хийгдсэн байна. 6.2. Тоног төхөөрөмжид үйлчилгээ хийх зай хонгилд байх ба түүний өндөр буюу хонгилын таазны тоноглолын доод хэсгээс үйлчилгээ хийх орчны шал хүртлэх зай нь 2 метрээс, түүнд орох замын өндөр нь 1.8 метрээс багагүй байна. 6.3. Эргүүлэг /өргүүр/-ийн эргэлдэх хэсгийн дээд талд 0.3 метрээс багагүй өндөртэй зай байна. Энэ нь хөтлүүр хонгилын хучилтын яг дор байрласан нөхцөлд хамаарахгүй. 6.4. Хонгил дахь удирдлагын төхөөрөмжийн өмнө түүнд үйлчилгээ хийх зориулалт бүхий зай талбай байх ба тэдгээр нь дор дурьдсан хэмжээтэй байна. Үүнд:- Удирдлагын төхөөрөмжийн шкаф газраас дээш 0.75

метрээс багагүй зайд.- Өргөн нь шкафны өргөнөөс багагүй ба 0.5 метрээс их

байна. 6.5. Хонгил дахь механик төхөөрөмжийн үйлчилгээ хийх орчинд 0.5х0.6 метрийн зай бүхий талбай байна. 6.6. Хонгилд үйлчилгээ хийж буй хүн бүхээг хөдөлгөөнгүй байх үед өөрөө бие даан хонгилоос гарах нөхцлөөр хангагдсан байна. 6.7. Бүхээгт гацсан хүнийг гаргах, лифтэнд динамик туршилт хийх ажлыг хонгилын гаднаас хийгдэхээр тооцсон байх ёстой. 6.8. Бүхээг дээрээс хонгилд байгаа лифтийн тоног төхөөрөмжийг шалгах, түүнд үйлчилгээ хийхдээ дараах шаардлагыг биелүүлсэн байна. Үүнд:- Бүхээгийг гэнэт хөдлөх, шилжихээс урьдчилан сэргийлж

баригчийг ашиглаж болно.- Бүхээгийг хөдлөхөөс хамгаалах цахилгаан хамгаалалтыг

зохих дүрмийн дагуу хийсэн байна. 6.9. Тоног төхөөрөмжид засвар, үйлчилгээ хийх зай талбай нь энэ дүрмийн 5.28; 5.29-д, гэрэлтүүлэг нь 23.4-т заасан шаардлагуудыг хангасан байна. 6.10. Энэ дүрмийн 6.8-д заасан байдлаар лифтэнд засвар үйлчилгээ хийх боломжгүй нөхцөлд хонгилд тусгай

19


зориулалтын тавцанг хэрэглэнэ. Энэ тавцангийн талбайн дурын 0.2х0.4 метр талбайд 2000Н хүч үйлчлэхэд үлдэгдэл хэв гажилт үүсэхгүй байх ёстой. Талбай нь энэ дүрмийн 11.7-д заасан заалтын шаардлагыг хангасан хашлагатай байна. Талбайг ажлын, ажлын бус байрлалд оруулах тусгай удирдлагатай байх ба тэр нь хонгилын гаднаас удирдагдаж, түүний ажлын бус байрлал ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгслээр хянагдана. 6.11. Тоног төхөөрөмж байрласан хэсэгт энэ дүрмийн шаардлагын дагуу гэрэлтүүлэг, унтраалга, розетка байрлуулна. 6.12. Лифтийн хонгилын гадна орших тоноглол нь тусгай шкафанд байрлана. Шкафны хаалга дотогшоо онгойдоггүй, цоож нь автоматаар цоожлогддог байна. 6.13. Удирдлагын тоноглол нь гадны хүн хүрэх боломжгүйгээр хамгаалагдсан байх ба дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- “Машины өрөөнөөс удирдах” горим нь энэ дүрмийн 20.16-д

заасан шаардлагын дагуу байх.- Бүхээгний хөдөлгөөний чиглэл, түүний давхарт ирсэн тухай

болон эргүүлэг /өргүүр/-ийн ажиллагааны талаар мэдээлэх гэрлэн мэдээлэл бүхий байх.

- Удирдлагын хэсгийн гэрэлтүүлэг энэ дүрмийн 23.4-т заасан шаардлагын дагуу байх.

- Удирдлагын төхөөрөмжийн өмнө талд 0.5х0.6 метрээс багагүй талбайтай, 2.0 метрээс намгүй өндөртэй зай байна.

- Лифтэнд гацсан хүнийг гаргах үед хэрэглэх хоёр талын утсан холбоотой байх.

7. ХОНГИЛЫН ХААЛГА

7.1. Хонгилын хаалга нь тухайн барилгын галын аюулаас урьдчилан сэргийлэх шаардлагыг хангасан байна. 7.2. Автомат ажиллагаатай хаалганы хавтасны статик шахах хүч нь хаагдах хөдөлгөөн хийж эхэлснээс хойш шилжих замын 1/3-тэй тэнцэх зай өнгөрсний дараа 150 Н-оос ихгүй байх ёстой. 7.3. Автомат ажиллагаатай хаалганы хавтасны хаах кинетик энерги нь /түүнд бэхэлгээтэй бүх эд ангийн хамт/ хаагдах дундаж хурдны үед 10 Ж-оос ихгүй байхаар тохируулагдсан байх ёстой. Хаалга хаагдах дундаж хурд нь хаалганы хаагдаж эхлэх үеээс хоёр хавтастай гүйдэг хаалганд

20


0.025м, нэг хавтастай гүйдэг хаалганд 0.05 метрээс цааш замд байх хурдтай тэнцэнэ. 7.4. Хаалга хаах үед хавтас хооронд ямар нэг зүйл хавчуулагдсан байхад хаалгыг автоматаар нээдэг сэлгэх залгууртай байна. Энэ сэлгэх залгуур нь бүхээг дээр тавигдана. Хонгилын хаалга дээр тавихыг зөвшөөрөх ба хаалга хаагдаж эхэлснээс хойш 0.05 метрээс цааш үйлчилдэг байна. Хэрэв бүхээгийн, хонгилын хаалганы сэлгэх залгуур давхар ажиллаж байх үед түүний үйлчлэх хүрээ дээрх хэмжээнд мөн адил байна. Сэлгэн залгагч байхгүй хаалганы хувьд хаалганы хаагдах үед хавчих хүч 4 Ж-с хэтрэхгүй байна. 7.5. Эвхэгдэн хаагддаг хаалганы онгойхыг эсэргүүцэх хүч нь 150Н-оос хэтрэхгүй байна. Энэ хүчийг хаалга хагас онгорхой үед түүний хаалганы хавтаснуудын захын ирмэгүүдийн хоорондох зайг 0.1±0.01 метр хэмжээтэй байх үед хэмжинэ. 7.6. Хонгилын хаалгыг олон үет шилээр хийж болно. Гэхдээ шил нь түүний марк, төрөл, бэлтгэн нийлүүлэгчийн худалдааны тэмдэг, нэр бүхий пайзтай байна. 7.7. Машины өрөөний хаалганы самбарын аль ч талаас нь 5 см2 дурын талбайд 300Н хүч үйлчлэхэд 15 мм-с илүүгүй хотойх ба ачааллыг авсны дараа хэв гажилт үлдэхгүй байна. 7.8. Босоо чиглэлд гүйдэг хаалгыг зөвхөн ачааны лифтэнд тавина. Дараах шаардлагууд тавигдана. Үүнд:- Хаалга нь өөр хоорондоо хамааралгүй хоёроос доошгүй

татуургаар ажилладаг байх.- Татуургын нөөцийн итгэлцүүр нь 8-аас багагүй байна.- Татуурга нь ган татлага байгаа нөхцөлд түүний чиглэл

өөрчлөх блокны диаметр нь ган татлаганы диаметрээс 25-аас багагүй дахин их байх.

- Хаалгыг гараар хааж, нээдэг бол тэнцүүлэгчтэй байна.- Татлага нь блок, одон дугуйнаас мултрахгүй хамгаалалттай

байна. 7.9. Хонгилын нугастай автомат хаалганы хаах хүч 150 Н-оос ихгүй байна. 7.10. Хонгил нь гараар онгойдог хаалгатай нөхцөлд түүний давхар бүрт бүхээг тухайн давхарт ирж байгааг мэдээлдэг дохиолол байна. 7.11. Автоматаар онгойж хаагддаг ачааны болон бусад лифтний хонгилын хаалганд шагайвч нүх гаргаж болно. Шагайвч нүх нь энэ дүрмийн шаардлагыг хангахуйц бат бэх байна. Шагайвч нүхийг 0.006м-ээс багагүй зузаантай тунгалаг материалаар хийнэ.

21


7.12. Шагайвч нүхний өргөн ба диаметр нь 0.15м-ээс илүүгүй, 0.06м -ээс багагүй хэмжээтэй байх ба түүний доод ирмэг нь шалнаас 1м-ээс дээш өндөрт байрласан байна. 7.13. Хонгилын хаалганы гадаргууны товгор нь 50 мм-ээс илүүгүй хэмжээтэй байх ба хэвтэй хавтгайд 60 град-аас багагүй налуу болгон засал хийсэн байна. 7.14. Хонгилын хаалганы өндөр нь 2.0м-ээс багагүй, өргөн нь бүхээгийн хаалганы өргөнөөс илүүгүй байна. 7.15. Хонгилын хаалга нь босготой байх ба тэр нь бүхээгт ачаа ачих үеийн ачааллыг даахаар хийгдсэн байна. 7.16. Гүйдэг автомат хаалганы самбарын гадна талд овгор, товгорын хэмжээ 0.003 метрээс ихгүй байх ба хурц ирмэгийг дарсан байна. 7.17. Хаалга хаалттай үед түүний эргэн тойронд үүсэх аливаа завсар 0.006 метрээс ихгүй байна. 7.18. Хаалгыг онгойлгохоор 150Н хүчээр үйлчлэхэд хаалганд үүсэх завсар дараах хэмжээнээс ихгүй байна: 7.18.1. Нэг хавтастай гүйдэг хаалганд 0.03м. 7.18.2. Хоёр хавтастай гүйдэг хаалганд 0.045м. 7.19. Хэвтээ чиглэлд гүйдэг хаалганы самбар эргэн тойрондоо хонгилын хаалганы нүхний ирмэгээс цааш 0.015м хэмжээтэй зөрж орсон байна. Харин дээш гүйж ордог хаалганы самбарын дээд хэсэг зөрж орсон байх албагүй. Хажуу тийш гүйдэг хаалгатай хонгилын зөвхөн нэг хаалга нь онгойдог нөхцөлд хаалганы хоёр хавтасны зөрөх хэмжээ нь 0.015м, самбар хоорондын завсар нь 0.006 метрээс ихгүй байна. 7.20. Лифтийн хонгилын хаалга нь бүхээг давхрын зогсоолын талбайгаас хөдлөөд 0.2м явахаас өмнө өөрөө түгжигддэг автомат цоожоор тоноглогдсон байна. 7.21. Автоматаар онгойдог хонгилын хаалгатай хүн зөөврийн лифтийн хаалганы цоож бүхээгийн шалны түвшин зогсоолын шалны түвшинд 0.2м-ээс ихгүй зайд ойртсон тохиолдолд онгойдог ба энэ үед бүхээгийн хурд нь 0.63м/с, харин ачааны лифтэнд 0.3м/с-ээс ихгүй байна. 7.22. Автомат цоожны тээглүүр нь хоногтоо 0.007 метр гүн орсны дараа бүхээг хөдөлгөөнд орохоор хийгдэх ба энэ нь ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээгээр хянагддаг байна. 7.23. Хаалгыг онгойлгохоор түүнд 300Н хүч үйлчлэхэд хаалга онгойхгүй байх шаардлагатай. 7.24. Шаардлагатай тохиолдолд хаалганы түгжээг үйлдвэрийн лабораторид туршсан байх ба тэр тухай дээр нь тэмдэглэл хийсэн байна.

22


7.25. Хоёр буюу түүнээс дээш хавтастай хонгилын хаалганы хавтас бүрийн дээд талд автомат цоож байрлуулах албагүй. Энэ тохиолдолд аль нэг хавтсан дээр байрлуулсан цоожлогч нь бүхээг ирээгүй тохиолдолд бусад аль ч хаалганы хавтсыг онгойлгохгүй байхаар тавигдсан байна. 7.26. Автомат цоожийг хонгилын хаалга гадна талаас онгойлгох боломжгүй байхаар угсарна. Харин лифтийн үйлчилгээний мэргэжлийн хүмүүс хонгилын хаалганы түгжээг хонгилын гадна талаас тусгай түлхүүрээр онгойлгохыг зөвшөөрнө. 7.27. Хонгилын хаалга нь гараар нээж хаагддаг байвал автомат цоожноос гадна хаалгыг түгжих автомат бус цоож буюу хаалгыг хаалттай байдалд тогтоож байх хэрэгслээр тоноглосон байх ёстой 7.28. Дээрх хаалга бүрийг хаалттай байхыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгслээр тоноглосон байх ба хаалга хаагдахад автоматаар түгжигддэггүй байна. 7.29. Гараар онгойдог автомат бус цоожоор тоноглогдсон хаалгатай лифтийн хонгилын зөвхөн хамгийн доод давхрын хаалганд гаднаас онгойдог гар бариул хийхийг зөвшөөрнө. 7.30. Бүхээгийн автомат хаалганы тусламжтайгаар онгойж, хаагддаг хонгилын хаалга нь бүхээг тухайн давхарт байхгүй тохиолдолд өөрөө автоматаар хаагдаж цоожлогддог байх ёстой. 7.31. Бүхээгийг удаан хугацаагаар зогсоох буюу засвар хийх тохиолдолд хонгилын хаалганд нэмэлт түгжээ хийх ёстой. Нэмэлт түгжээг тусгай түлхүүрээр онгойлгоно. Автомат бус цоожоор тоноглогдсон дотроос удирдлагатай лифтийн хонгилын хаалганд нэмэлт түгжээ хийхийг хориглоно. 7.32. Хонгилын хэвтээ чиглэлд гүйдэг хаалга нь дээр, доороо мөн босоо чиглэлд гүйдэг хаалга нь хоёр талдаа /хажуугаасаа/ чиглүүлэгчтэй байна. Хонгилын хаалганы хавтас нь чиглүүлэгчээсээ мултрахааргүй хийгдсэн байх ёстой. 7.33. Автомат цоожоор тоноглогдсон хонгилын хаалганы түгжээ бүрэн цоожлогдсон эсэхийг болон хонгилын хаалганы 2 хавтасны хаагдсан болон түгжигдсэнийг таслагчуудын тусламжтайгаар хянана.

23


8. ХОНГИЛЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ, АВААРИЙН ХААЛГА БА НЭЭЛХИЙ.

8.1. Аваарийн, үйлчилгээний хаалга болон нээлхийн бат бэхэд тавигдах шаардлага нь хонгилын хаалганд тавигдах шаардлагын адил байна. Аваарийн хаалга нь шагайвч нүхтэй бол өргөн нь 120 мм-ээс ихгүй байх ба хонгилын хаалга хийдэг материалаар хийгдсэн байна. 8.2. Аваарийн хаалганы өндөр нь 1,8 м, өргөн нь 0,35 м-ээс үйлчилгээний хаалганы өндөр нь 1.8м, өргөн нь 0.6м-ээс багагүй, нээлхийн өндөр нь 0.5м өргөн нь 0.5м-ээс ихгүй байх ба хаалга нь дотогшоо онгойдоггүй, гаднаасаа тусгай түлхүүрээр онгойдог, автоматаар түгжигддэг цоожоор тоноглогдсон байна. Үйлчилгээний болон аваарийн хаалга нь дотроосоо түлхүүргүйгээр онгойдог байна. 8.3. Аваарийн хаалга түгжигдсэн эсэхийг ослоос хамгаалах хэрэгслээр хянана. Түгжигдсэн байдлын хяналт нь хаалга хаагдсан эсэхийг хянадаг хяналтаас хамаарахгүй байна.

9. ЧИГЛҮҮЛЭГЧ

9.1. Бүхээг, эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч нь чиглүүлэгч зам төмрийн дагуу хөдөлнө. 9.2. Чиглүүлэгч, түүний бэхэлгээ нь бүхээг, эсрэг ачааны баригч ажиллах үед эсрэг ачаа /бүхээг/-г чиглүүлэгч дээр найдвартай зогсоож байх нөхцлийг хангаж байвал зохино. 9.3. Дараах нөхцөлд чиглүүлэгч гулзайхгүй байх шаардлагатай. Үүнд:- Бүхээг, эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчийн гулгагч чиглүүлэгчээс

мултрах үед. - Ослоос хамгаалах хэрэгслийн ажиллагаа гацсан үед. 9.4. Чиглүүлэгчийн гулзайлт нь баригчаар тоноглогдсон бүхээг, эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчийн хоёр чиглүүлэгчийн тэнхлэг хооронд 0.005м, баригчаар тоноглогдоогүй эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчийн чиглүүлэгчүүдийн тэнхлэг хооронд 0.01 метрээс илүүгүй байхаар байна. 9.5. Баригчийн төхөөрөмж ажиллах үед бүхээг, эсрэг ачаанаас чиглүүлэгчид үйлчлэх хүчний үйлчлэлээр чиглүүлэгч зам төмөр хотойх үед гулгагчийн ховилоос зам төмөр гарахгүй байхаар тохируулагдсан байна.

24


9.6. Чиглүүлэгчийн урт нь бүхээг ба эсрэг ачаа худагт байрласан тулгуур дээр суух үед бүхээгийн /эсрэг ачааны/ гулгагч нь чиглүүлэгч зам төмрөөс мултарч гарахааргүй байвал зохино. 9.7. Чиглүүлэгч, түүний залгаасууд нь уулзвар хэсгээрээ шилжих боломжгүй буюу сул хөдөлгөөнгүй байхаар бэхлэгдсэн байна. 9.8. Чиглүүлэгчийн бэхэлгээ нь барилгын суулт, бетоны агшилт, дулааны хэв гажилтын үед 4 чиглэлд шилжилт хийх боломжтой байх.

10. ЭРГҮҮЛЭГ (ӨРГҮҮР)

10.1. Лифтэнд дараах төрлийн эргүүлэг /өргүүр/-ийг хэрэглэнэ. Үүнд:- Туузан буюу ган татлагыг зөвхөн үрэлтийн хүчний

тусламжаар, өөрөөрөө дамжуулан шилжүүлэх дамар буюу хүрдтэй.

- Ган татлагыг өөртөө бэхлэн ороож татдаг хүрдтэй.- Гинжин татлагатай. 10.2. Лифтийн эргүүлэг /өргүүр/ болон түүний бэхэлгээнүүдийг лифтийн ашиглалт, туршилтын үед үүсэх ачааллыг даахаар тооцож угсарсан байна. Харин ган татлагыг өөртөө бэхлэн ороож татдаг хүрдтэй болон гинжин татлагатай эргүүлэгт /өргүүр/ бүхээгийг дээд тулгуурт тулах үеийн ачааллыг нэмж тооцно. 10.3. 0.63 м/с–ээс дээш хурдтай лифтэнд татлагыг ороож татдаг хүрдтэй болон гинжин татлагатай эргүүлэг /өргүүр/-ийг ашиглахыг хориглоно. 10.4. Татлагыг өөртөө ороож татдаг хүрдтэй болон гинжин татлагатай эргүүлэг /өргүүр/ бүхий лифтэнд эсрэг ачаа бус, тэнцүүлэгч ачаа хэрэглэнэ. 10.5. Лифтийн эргүүлэг /өргүүр/-ийн оронд цахилгаан таль хэрэглэхийг хориглоно. 10.6. Хөтлөх дамартай лифтийн дамрын ховил, татлаганы хооронд үүсэх үрэлтийн хүч нь лифтийн ажлын үе болон туршилтаас үүсэх ачааллыг бүрэн дааж байх ёстой. 10.7. Лифтийн ажиллагааны болон туршилтын үед татлага нь дамжуулах, чиглүүлэгч элементээс мултрах ёсгүй . 10.8. Ган татлагын дамжуулах элемент, тоормосны хүрдний хооронд салдаггүй кинематик холбоос байна . 10.9. Цахилгаан хөдөлгүүрээс мушгих моментыг туузан

25


дамжуулгаар дамжуулж болох боловч энэ үед 2-оос доошгүй тууз хэрэглэх ба туузны чангалалтыг ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгслээр хянана. 10.10. Эргүүлэг /өргүүр/-ийн араат дамжуулга, редуктор, цахилгаан хөдөлгүүрийн голын чөлөөт үзүүр нь хаалт хашлагатай байна. Бүхээгийг шилжүүлэх гар удирдлага, тоормосны хүрдэнд хаалт хамгаалалт хийх шаардлагагүй ба ажлын бус гадаргууг нь шар өнгөөр будсан байна. 10.11. Эргүүлэг /өргүүр/-ийг гараар эргүүлэх дугуй бариул хийсэн байх ёстой. Ачаатай бүхээгийг /хэвийн даацтай тэнцэх/ дээш өргөх үед дугуй бариулд үйлчлэх хүч нь 235Н-оос ихгүй байна. Энэ дугуй бариулыг хэрэглээгүй үед редукторын гол дээрээс салгаж авч байхаар хийнэ. Энэ бариулыг хигээстэй буюу тахир хэлбэртэй хийхийг хориглоно. Эргүүлэгийн дугуй бариул дээр лифтийн бүхээгийг өргөх буюу буулгах үеийн эргэлтийн чиглэлийг сумаар заасан байна. Дугуй бариулыг редукторын гол дээр суулгах үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ салсан байх мөн бүхээгний шилжилтийг машины өрөөнөөс ажиглах боломжтой байх шаардлагатай. 10.12. Татлагыг өөртөө ороож татдаг хүрдтэй эргүүлэг /өргүүр/ны хүрд дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Хүрдний ажлын гадаргуу нь ган татлагын диаметртэй дүйх

ховилтой байна.- Хүрдэнд ган татлагаас дээш ган татлагын диаметртэй

тэнцэх хэмжээний өндөр хашлага байна.- Бүхээг доод зөөлөвч тулгуур дээр бүрэн суусан үед хүрдэнд

татлаганы бэхэлгээний хэсгээс гадна 1,5 ороодсын нөөц үлдсэн байна.

- Хүрдэнд татлага зөвхөн нэг үеэр ороогдсон байна.- Доош татагдсан татлага, хүрдний ховилтой түүний уртын

дагуу байрлах босоо хавтгай дээр үүсгэх өнцөг нь 4 градусаас хэтэрч болохгүй.

10.13. Эргүүлэг /өргүүр/-ийг байнгын бариастай автомат ажиллагаатай тоормосоор тоноглосон байх ба дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Тоормослох момент нь пүрш буюу ачааны хүчээр үүснэ.- Тоормос нь цахилгаанаар ажилладаг байна.- Тоормослох хүч нь бүхээгийг бүрэн ачаалалтай хөдөлж

байх үед зогсоох чадвартай байна.- Бүхээгийг гар удирдлагаар шилжүүлж байх үед тоормосыг

26


гараар хөндийрүүлэх бариултай байх ба бариулыг тавих үед автоматаар эргээд тоормос барьж байхаар хийсэн байна.

Эргүүлэгт /өргүүр/ туузан тоормос хэрэглэхийг хориглоно. 10.15. Эргүүлэг /өргүүр/-ийг үйлдвэрлэсэн үйлдвэрийн нэр, дугаар, эргүүлэг /өргүүр/-ийн хэв маяг, загвар, редукторын дамжуулгын харьцаа, он, сар, өдрийг бичсэн пайзыг эргүүлэг /өргүүр/-ийн редуктор дээр байрлуулсан байх ёстой. Эргүүлэг /өргүүр/-ийг үйлдвэрийн лабораторид туршсан байх ёстой.

11. БҮХЭЭГ

11.1. Бүхээг нь туршилт хийх үеийн ба ажлын горимын үед үүсэх ачааллыг даахаар бат бэх хийгдсэн байна. 11.2. Бүхээг нь битүү хана, тааз, шалтай байх ба аваарийн хаалга, нээлхийтэй байж болно. 11.3. Бүхээгний хананд 5см2 талбайд 300Н хүчээр үйлчлэхэд 15 мм-ээс илүүгүй хотойх ба үлдэгдэл хэв гажилт үүсэхгүй байна. 11.4. Бүхээгний ханыг үйлдвэрийн лабораторид туршсан олон үет шилээр хийж болно. Уг шилэн дээр түүний төрөл, марк, үйлдвэрлэгч, нийлүүлэгчийн нэр бүхий пайз байна. Бүхээгний шилэн хананы доод хэсэгт 1.1 метр өндөрт хаалт, хамгаалалт хийж өгөх ба түүнд перпендикуляр чиглэлээр 440Н, хавтгайн дагууд нь 1270Н хүчээр дурын цэгт нь үйлчлэхэд даадаг байх шаардлагатай. 11.5. Бүхээгний дээврийн талбайн дурын хэсэгт 0.2х0.4 метр талбайд 2000Н хүчээр үйлчлэхэд даах ба үлдэгдэл хэв гажилт үүсдэггүй байх шаардлагатай. 11.6. Бүхээгний дээвэр дээр үйлчилгээ хийх хүн гарах зориулалтаар 0.12 мΙ-аас багагүй талбайтай, бага талын өргөн нь 0.25 метрээс багагүй хэмжээ бүхий зай байна. 11.7. Бүхээг хонгилын хананаас 0.3 метрээс багагүй зайтай байгаа тохиолдолд бүхээгний дээвэр дээр 0.9 метрээс намгүй хашлага хийнэ. 11.8. Уг хашлаганд перпендикуляр чиглэлд 440Н, хавтгайн дагууд нь 1270Н хүчээр дурын цэгт үйлчлэхэд даадаг байх шаардлагатай. 11.9. Хонгилын хананд угсарсан тоноглолоос бүхээгний дээврийн хамгийн захын цэг хүртэл зай нь 0.1 метрээс багагүй байна.

27


11.10. Бүхээгний дээврийн ирмэгээс түүний хашлага хүртэл зай нь 0.15 метрээс ихгүй байна. 11.11. Шилэн дээвэр нь бүрээстэй байна. 11.12. Бүхээгний дээвэр дээр удирдлагын аппарат, лифтийг зогсоох салгуур, цахилгааны тэжээлийн залгуур тоноглогдсон байна. 11.13. Бүхээгний хаалганы босгоны доод талд нийт өргөний хэмжээгээр дээд зах нь босготой зэрэгцсэн хэвтээ хавтгайд 60 градусын налуутай босоо хаалт байна. Хаалтны хэвтээ хавтгайд буух проекцийн хэмжээ нь 0.02 метрээс, хаалтны нийт өндөр нь босгоны өндрийг оролцуулаад 0.75 метрээс багагүй байна. Налуу чиглүүлэгчтэй лифтний бүхээгний хаалт нь хонгилын ханатай параллель тавигдана. 11.14. Бүхээгний өндрийг шалнаас тааз хүртлэх зайгаар хэмжих ба тэр нь 2.0 метрээс багагүй байна. Өндрийг хэмжихдээ таазнаас доош 0.05м хүртлэх зайд доош унжиж байрласан тоноглолын хэмжээг тооцохгүй. 11.15. Лифтийн бүхээг нь баригч төхөөрөмжтэй байна. 11.16. Бүхээгийн хаалга суух нүхний өндөр нь хонгилын хаалганы өндрөөс багагүй байх ба 2 метрээс их байна. 11.17. Гаднаас удирдлагатай ачааны лифтийн бүхээг нь хөдөлгөөний үед ачаа гулсч унахаас хамгаалсан хашлагатай бол хаалгагүй байж болно. 11.18. Бүхээгийн хаалга нь нугастай буюу гүймэл хавтастай, гараар болон автомаар нээгдэж хаагддаг байж болно . 11.19. Бүхээгийн хаалга нь битүү хавтастай байна. Бүхээгийн дээш гүйдэг хаалгыг хонгилын хашлагад хэрэглэдэг нимгэн төмөр буюу тороор хийж болно. Тороор хийсэн нөхцөлд түүний нүхний өргөн нь 0.01м, өндөр нь 0.06 метрээс ихгүй байна. 11.20. Бүхээгний хаалга хаагдсан үед эргэн тойронд үүсэх завсар нь 0.006 метрээс ихгүй байна. 11.21. Бүхээгийн нугастай хаалга нь зөвхөн дотогшоо онгойдог байна. 11.22. Хонгилын хаалганд шагайвч цонх байгаа нөхцөлд бүхээгний хаалганд бас байх шаардлагатай ба тавигдах шаардлага нь хонгилын хаалганы шагайвч цонхонд тавигддаг шаардлагатай ижил байна. 11.23. Автомат ажиллагаатай бүхээгийн хаалганы хавтасны шахах статик хүч, хавтасны хаах кинетик энерги нь

28


энэ дүрмийн 7.3-д заасан шаардлагыг хангаж байх ёстой . 11.24. Бүхээгийн хаалганы хийцэд тавигдах шаардлага нь хонгилын хаалганы хийцэд тавигдах шаардлагатай ижил байна. 11.25. Бүхээг зогсоол хооронд зогсох үед автомат болон гар ажиллагаатай хаалгууд нь дотроосоо онгойдоггүй байх ёстой . 11.26. Бүхээгийн хаалганы хавтаснуудын бүрэн хаагдсан эсэхийг ослоос хамгаалах хэрэгслээр хянана. 11.27. Нэг хонгилд 2 буюу түүнээс дээш лифт байрласан тохиолдолд лифтээр зорчигчийг нэг бүхээгнээс нөгөөд шилжүүлэх аваарийн хаалга байж болох боловч тэр нь дор дурьдсан нөхцлийг хангасан байна. Үүнд:- Хаалга нь гадагшаа онгойдоггүй байх.- Хаалга битүү самбартай байх.- Хоёр бүхээгийн хоорондох зай нь 0,75м-ээс ихгүй байх.- Нэг бүхээгээс нөгөөд шилжих замд нь ямар нэг цахилгааны

утас буюу ган татлага байхгүй байх.- Нэг бүхээгнээс нөгөөд шилжих зам нь эсрэг ачааны шилжих

зайн хязгаараас хамаарахгүй байх.- Аваарийн хаалга нь дотроосоо түлхүүрээр онгойдог,

гаднаасаа түлхүүргүй онгойдог цоожтой байна. Түүний түгжээтэй эсэхийг ослоос хамгаалах хэрэгслээр хянана.

11.28. Бүхээгийн аваарийн хаалганы хийц нь хонгилын аваарийн хаалганд тавигдах шаардлагыг хангасан байна . 11.29. Бүхээгийн оройд нээлхийтэй бол түүний хэмжээ нь 0,5х0,35 м-ээс багагүй битүү самбартай, гаднаасаа цоожлогддог, дотроосоо тусгай түлхүүрээр онгойдог түгжээтэй, түгжээг нь ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгслээр хянадаг, таг нь гадагшаа нээгддэг, нээгдсэн үедээ таг бүхээгний гадна ирмэгээс цааш гардаггүй байх. 11.30. Торон хаалгатай лифтээс бусад хүн зөөврийн лифт нь салхивчтай байна. Энэ нь лифтийг ажиллаж байхад болон эвдрэлийн улмаас зогссон үед зорчигчид шаардлагатай хүчилтөрөгчийг бүхээгт бүрэн нэвтрүүлэх зориулалттай байх ёстой. Бүхээгийн доод хэсэгт шалны түвшингээс 300мм-ээс ихгүй, дээд хэсэгт шалны түвшингээс 1800 мм-ээс багагүй өндөрт салхивчийн нүх гаргана. Дээд доод салхивчийн нүхнүүдийн нийт талбай нь бүхээгийн шалны ашигтай талбайн 1%-иас багагүй байна. Нүхний хэмжээ нь 0.01 метрийн голчтой бөмбөлөг нэвтрэхгүй байх шаардлагатай.

29


11.31. Лифт нь даац хэтэрсэн тохиолдолд цахилгаан хэлхээг таслах зориулалттай хөдөлгөөнт шалтай байж болно. Бүхээгийн хөдөлгөөнт шал нь үргэлж хавтан байх ба шалны өргөн нь хаалга талдаа босгоны бүх өргөний хэмжээтэй тэнцүү, босготой нэг түвшинд байна. 11.32. Лифтийн бүхээг нь энэ дүрмийн 23.4-д заасан шаардлагыг хангасан гэрэлтүүлэгтэй байна. 11.33. Бүхээгт дараах мэдээлэл бичигдсэн байна. Үүнд: - Даац /кг/. - Багтаамж /хүний тоо/. - Лифт үйлдвэрлэгч байгууллагын нэр. - Үйлдвэрийн дугаар.

12. ЭСРЭГ АЧАА, ТЭНЦҮҮЛЭГЧ

12.1. Эсрэг ачаа ба тэнцүүлэгчийг дор дурьдсан хүчний үйлчлэлээс хамааруулж тооцно. Үүнд:- Лифтийн ажлын горим.- Хэрэв эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч баригчтай бол түүний баригч

барих үед эсрэг ачаанаас баригч төхөөрөмжинд үйлчлэх хүчийг баригч барих үед байсан хурдаас.

- Тулгуур дээр суух ачааллыг бүхээгний тэр үед шилжих хурдаас.

12.2. Хэд хэдэн хэсгээс бүрдэх эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчийг хөдөлж шилжихээс хамгаалан тусгай жаазанд байрлуулан бэхэлсэн байна. 12.3. Эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч нь чиглүүлэгч зам төмрийн дагуу гулгагчаар шилжиж байхаар хийгдсэн байна.

13. БАРИГЧ

13.1. Хурд хязгаарлагч ажилласнаар бүхээг (эсрэг ачаа ба тэнцүүлэгч) доошоо явах үед баригчийн төхөөрөмж бүхээгийн хөдөлгөөнийг зогсооно. Дээшээ шилжиж байгаа бүхээгийн хурд хэвийн хэмжээнээс хэтэрсэн нөхцөлд удаашруулах буюу зогсоох баригч хэрэглэхийг зөвшөөрнө. 13.2. Баригч нь үйлдвэрийн лабораторид туршигдсан байх ёстой. 13.3. Бүхээг ба эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчийн баригч төхөөрөмжийг нэг хурд хязгаарлагчийн тусламжтайгаар ажиллуулахыг хориглоно.

30


13.4. 1 м/с-ээс бага хурдтай лифтийн баригч нь үндсэн татлага тасарснаас буюу суларснаас хамаарч ажилладаг байж болно. 13.5. 2.0 м/с-ээс дээш хэвийн хурдтай бүх төрлийн лифтний бүхээг, эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчид удаашруулан зогсоох баригчийн төхөөрөмжийг хэрэглэнэ. 13.6. 1м/с хүртэл хурдтай лифтэнд зөөлөвч амортизатор бүхий огцом зогсоох баригч хэрэглэж болно. 13.7. 0.63м/с хүртэл хурдтай лифтэнд энгийн огцом зогсоох баригч хэрэглэж болно. 13.8. Чиглүүлэгч тус бүрд баригч байвал бүгд ижил төрлийн баригч байна. 13.9. Баригчаар зогссон лифтийн бүхээгийг буцаах хөдөлгөөнд оруулах үед баригч нь шууд дараагийн ажиллагаанд бэлтгэгдсэн байх ёстой. 13.10. Баригч ажиллах үед хоосон бүхээгийн зогсох хамгийн их хурдатгал нь 25 м/с2-ээс ихгүй, удаашруулан зогсоох баригчийн зогсоох хурдатгал нь 9.8 м/с2-ээс ихгүй байна. 13.11. Баригчийн төхөөрөмжийн ажиллагааг ослоос хамгаалах хэрэгслээр хянана. Харин эсрэг ачааны баригч төхөөрөмжийг ослоос хамгаалах хэрэгслээр хянахгүй байж болно. 13.12. Удаашруулан зогсоох баригч нь үйлдвэрийн лацтай байна. 13.13. Баригч дээр түүнийг үйлдвэрлэсэн байгууллагын нэр, таних дугаар бүхий пайз байна. 13.14. Баригчийн төхөөрөмжийг цахилгаан, усан, хийн төхөөрөмжүүдээр ажиллуулахыг хориглоно.

14. ХУРД ХЯЗГААРЛАГЧ

14.1. Бүхээг доошоо явах үеийн хурд нь хэвийн хэмжээнээсээ 15%-аас багагүй ба дор зааснаас ихгүйгээр нэмэгдэх үед хурд хязгаарлагч нь баригчийг ажиллуулна. Үүнд:- Огцом баригчтай лифтэнд 0.8 м/с.- Удаашруулан зогсоох болон амортизатор бүхий баригчтай

лифтэнд 1.5 м/с.- 1.0 м/с-ээс дээш хэвийн хурдтай лифтийн хувьд дараах

томъёогоор бодно. 1.25ү+0.25/ү м/с: энд ү-бүхээгний хэвийн хурд м/с.

31


14.2. Эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчийн хурд хязгаарлагчийг эсрэг ачааны доошлох хэвийн хурд нь 15 %-иас дээш болсон үед бүхээгний баригчийг зөвшөөрөгдөх хурдны дээд хязгаараас 10% давсан хэмжээнээс доош байх үед баригч ажиллаж байхаар тохируулсан байна. 14.3. Хурд хязгаарлагчийг үйлдвэрийн лабораторид туршсан байна. 14.4. Хурд хязгаарлагчийн татлаганы диаметр 0.006 метрээс, бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр нь 8-аас багагүй байна. 14.5. Хурд хязгаарлагчийн дамрын диаметр нь түүний татлаганы диаметрээс 30-дахин авсанаас их байна. 14.6. Баригч болон хурд хязгаарлагч нь найдвартай ажиллаж байгааг шалгах боломжтой хэрэгслээр тоноглогдсон байх ёстой. 14.7. Хурд хязгаарлагч нь зөвхөн ган татлага ба ажлын дамрын хооронд үүсэх үрэлтийн хүчний үйлчлэлээр баригчийг ажиллуулдаг хийцтэй бол бүхээгийг хэвийн хурдтай явах үед хурд хязгаарлагчийн ган татлага ба ажлын дамрын хооронд үүсэх үрэлтийн хүчний найдвартай эсэхийг шалгах боломжийг бүрдүүлсэн байвал зохино. 14.8. Хурд хязгаарлагч дээр түүний эргэлтийн чиглэлийг заасан тэмдэглэл байна. 14.9. Бүхээгний доош шилжих хурд түүний хязгаарлагчийн ажиллах хэмжээнд хүрэхээс өмнө таслагч ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. Харин 1.0 м/с хүртэл хурдтай лифтэнд таслагч нь хурд хязгаарлагчийг ажиллах тэр үед нь таслаж болно. 14.10. Бүхээгний баригчийг сулласны дараа хурд хязгаарлагч хэвийн байдалдаа ороогүй үед лифтийг ажиллахгүй байхаар цахилгааны хамгаалалт хийгдсэн байна. 14.11. Хурд хязгаарлагчийг дараах нөхцөлд хонгилд тавьж болно. Үүнд:- Туршилтын үед хурд хязгаарлагчийг алсын зайнаас

ажиллуулж болдог байх.- Хурд хязгаарлагч ажилласны дараа тэдгээр нь автоматаар

хэвийн байдалд ордог байх. 14.12. Хурд хязгаарлагчын ган татлага нь чангалагч ачаагаар доош татагдсан байна. Энэ чангалагч нь цахилгааны таслагчтай байна. 14.13. Хурд хязгаарлагч нь лац, ломбо ба дараах мэдээлэл бүхий пайзтай байна. Үүнд:

32


- Үйлдвэрийн нэр.- Бүтээгдэхүүний дугаар.- Хурд хязгаарлагчын мэдрэх хурд.

15. ЗӨӨЛӨВЧ ТУЛГУУР

15.1. Лифтийн хонгилын ёроолд бүхээг ба эсрэг ачааны доор тэдний эрчийг бууруулах, зогсоох зориулалттай зөөлөвч тулгуурыг байрлуулна. Татлагыг өөртөө ороож татдаг хүрдтэй болон одон дугуйтай эргүүлэг /өргүүр/ бүхий лифтэнд бүхээгний дээшээ явахыг хязгаарлах нэмэлт зөөлөвч тулгуур тавина. 15.2. Зөөлөвч тулгуур нь тусгай бэхлэгдсэн хатуу суурин дээр байрлана. 15.3. 1.0 м/с-ээс бага хэвийн хурдтай лифтэнд пүрштэй тулгуурыг тавьж болно. 15.4. Буцаах пүрштэй шингэний төхөөрөмжит тулгуурыг 1.6 м/с хүртэл хурдтай лифтэнд тавьж болно. 15.5. Цохилтыг сааруулах материалаар хийгдсэн зөөлөвч тулгуурыг ямар ч хурдтай лифтэнд тавьж болно. 15.6. Бүх төрлийн зөөлөвч тулгуур үйлдвэрийн лабораторид туршигдсан байна. 15.7. Бүхээг болон эсрэг ачааны тулгуурын тооцоо дараах нөхцлийг хангана. Үүнд:- Бүлүүрийн бүрэн явалтыг хязгаарласан шингэний

төхөөрөмж бүхий тулгуураас бусад төрлийн тулгууртай лифтийн хэвийн хурдыг 15%-иар ихэсгэж.

- Бүлүүрийн бүрэн явалтыг хязгаарласан шингэний төхөөрөмж бүхий тулгууртай лифтийн тооцооны багасгасан хурдыг 15%-иар ихэсгэж.

Энэ үед лифтэнд байх ачааны массыг тооцохдоо түүний даацыг 25%-иар ихэсгэж бодно. 15.8. Пүрштэй тулгуурын бүрэн ачааллын үед түүний агших хэмжээг дараах томъёогоор бодно.

S=(1.15v)2/g=0.1348v2

s- тулгуурын агших хэмжээ, м; v- лифтийн бүхээгний хэвийн хурд, м/с; g- чөлөөт уналтын хурдатгал, м/с2;Тулгуурын агших хэмжээ нь 0.065 метрээс багагүй байна.

33


15.9. Пүрштэй болон буцаах пүрш бүхий хий, шингэний төхөөрөмжит тулгууртай лифтний зөөлөвч тулгуур нь дараах шаардлагыг хангасан байна:- Хэвийн ачаалалтай, 115%-ийн хурдтай шилжих бүхээгний

тулгуурт тулах үеийн удаашруулах хурдатгал нь 9.81 м/с2-аас хэтрэхгүй байна.

- 25 м/с2-аас дээш хэмжээтэй удаашруулах хурдатгалын үйлчлэх хугацаа нь 0.04 секундээс ихгүй байна.

15.10. Цохилтыг сааруулах материалаар хийгдсэн зөөлөвч тулгуурын бүрэн ачааллын үед агших хэмжээг дараах томъёогоор бодно.

S=(1.15v)2/2g=0.0674v2

S- тулгуурын агших хэмжээ, м; v- лифтний бүхээгний хэвийн хурд, м/с; g- чөлөөт уналтын хурдатгал, м/с2; 15.11. Хэрэв лифт дээд доод давхартаа очих үед түүний удаашрилт нь 20.11-д заасны дагуу байдаг бол тулгуурын агшилтыг тооцоход хэвийн хурдны оронд бүхээг, эсрэг ачааны тулгуурт хүрэх үеийн хурдыг хэрэглэж болно. Энэ үед тулгуурын агшилт нь дараах хэмжээнээс бага байна. Үүнд:- Хэвийн хурд 4.0 м/с-ээс ихгүй үед тулгуурын бүрэн агших

хэмжээний 50%-тай тэнцүү байх ба гэхдээ 0.42 метрээс багагүй байна.

- Хэвийн хурд 4.0 м/с-ээс их үед тулгуурын бүрэн агших хэмжээний 33%-тай тэнцэх боловч 0.54 метрээс багагүй байна.

15.12. Цохилтыг сааруулах материалаар хийгдсэн зөөлөвч тулгуур нь дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Хэвийн ачаалалтай, 115%-ийн хурдтай шилжих бүхээгний

тулгуурт тулах үеийн удаашруулах хурдатгал нь 9.81 м/с2-аас хэтрэхгүй байна.

- 25 м/с2-аас дээш хэмжээтэй удаашруулах хурдатгалын үйлчлэх хугацаа нь 0.04 секундээс ихгүй байна.

15.13. Тулгуураас ачааллыг авсны дараа тулгуур автоматаар анхны байдалдаа ирэх ба үүнийг ослоос хамгаалах хэрэгслээр хянана. 15.14. Пүрштэй тулгуураас бусад тулгуур нь техникийн өгөгдөхүүнийг заасан хүснэгтэн мэдээлэлтэй байна. 15.15. Бүхээг болон эсрэг ачааг зөөлрүүлэгчтэй баригчийн төхөөрөмжөөр тоноглож болно. Ийм нөхцөлд худагт хатуу тулгуурыг байрлуулж болно.

34


15.16. Шингэний тулгуур нь шингэний түвшинг тодорхойлох заагчтай байна. Шилэн заагч байхыг зөвшөөрөхгүй.

16. ТАТАХ, ЗҮҮХ ЭЛЕМЕНТ

16.1. Бүхээг, эсрэг ачаа тэнцүүлэгч нь ган татлагаар холбогдсон байна. Мөн ган татлаганы оронд гинж болон ган татлаганаас багагүй бат бэхийн нөөцтэй, аюулгүйн нөхцлийг хангасан өөр татлага хэрэглэхийг зөвшөөрнө. 16.2. Лифтэнд хэрэглэх татлага нь улсын стандартын шаардлагын дагуу шалгаж туршсан үйлдвэрийн гэрчилгээтэй байх ёстой. 16.3. Бүхээг, эсрэг ачааны зэрэгцэн ажилладаг татлагууд нь ижил үзүүлэлт, хийц, хэмжээтэй байна. 16.4. Тэнцүүлэгч бүхий лифтний ган татлаганы тоо нь 2-оос доошгүй байна. 16.5. Полиспаст хэрэглэсэн үед түүний салаануудын тооноос үл хамааран нэг татлага гэж үзнэ. 16.6.Татлагын гологдлын нормыг 7 дугаар хавсралтад заасан ба энэ хавсралтад заагдаагүй материалаар хийгдсэн татлагын гологдлын норм нь тухайн лифтийн ашиглалтын зааварт тусгагдсан байна. 16.7. Лифтэнд залгаатай ган татлага хэрэглэхийг хориглоно. 16.8. Ган татлагын диаметр нь 8мм-ээс багагүй байна. 16.9. Ган татлаганы чиглэл өөрчлөх блок болон хүрд, дамрын диаметр нь ган татлаганы диаметрээс 40-өөс багагүй дахин их байна. 16.10. Ган татлагыг доорх томъёогоор тооцоолно.

P/S= K

K- Бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр. Энэ нь дараах хэмжээнээс багагүй байна. Үүнд:- Гурав ба түүнээс олон ган татлагатай хүрд, дамар бүхий

эргүүлэгт /өргүүр/ 12.- Хоёр ган татлагатай хүрд, дамар бүхий эргүүлэгт /өргүүр/ 16.- Хүрдтэй эргүүлэгт /өргүүр/ 12. P- Татлагын тасрах хүчний хэмжээ /Н/. S- Ган татлагын салааны тооцоот таталтын хүч /Н/.

35


Үүнийг бүхээг хамгийн доод давхарт байх үед тооцно. 16.11. Татлаганы төгсгөлийн бэхэлгээнүүдийн бат бэх нь татлаганы тасрах хүчийн 80%-иас багагүй байна. 16.12. Татлаганы төгсгөлийг шаантган бэхэлгээгээр буюу 2-оос доошгүй даруулга бүхий боолтоор бэхлэх ба дээрх бэхэлгээтэй ижил хэмжээний бат бэхтэй өөр бэхэлгээ хэрэглэхийг зөвшөөрнө. 16.13. Гинжин татлагын бат бэхийн итгэлцүүр 10 байх ба түүнийг 16.10-д үзүүлсэн томъёогоор бодно.

17. ТАТАХ ЭЛЕМЕНТҮҮДИЙН АЧААЛЛЫГ ТЭНЦҮҮЛЭГЧ

17.1. Лифт татлагуудын ачааллын зөрүүг автоматаар тэнцүүлэх тоноглолтой байна. Гинжин татлагатай үед тэр нь бүхээг, түүнийг тэнцүүлж буй ачааны аль алинд байна. 17.2. Автомат тэнцүүлэгчид шахалтанд ажилладаг пүрш хэрэглэж болно. 17.3. Татлаганы уртын ялгаа зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс давсан буюу аль нэг татлага нь тасарсан үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгсэл ажиллаж лифтийг зогсоохоор хийнэ. 17.4.Тэнцүүлэгч татлага хэрэглэх үед дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Блок чангалах төхөөрөмжтэй байх.- Блокны диаметр нь тэнцүүлэгч татлаганы диаметрээс 30-

аас багагүй дахин их байна.- Чангалагч нь ачааны хүндийн хүчээр ажиллах ба ослоос

хамгаалах цахилгаан хэрэгслээр хамгаалагдсан байна. 17.5. 3.5 м/с-ээс их хэвийн хурдтай лифтэнд тэнцүүлэгчийн чангалагч нь түүний огцом хөдөлгөөнөөс хамгаалсан төхөөрөмжөөр тоноглосон байна. Энэ хамгаалах төхөөрөмж нь ослоос хамгаалах хэрэгслээр хамгаалагдсан байна. 17.6. Татлаганы чиглэл өөрчлөх блок, одон дугуй нь дараах шаардлагыг хангасан хаалт хамгаалалттай байна. Үүнд: - Үйлчлэгч, засварчид гэмтэх, бэртэхээс хамгаалагдсан

байх.- Татлага нь блок, одон дугуйнаас мултрахгүй хамгаалагдсан

байх.- Татлага, блок, одон дугуйны хооронд өөр зүйл

хавчуулагдахаас хамгаалсан байх.- Хаалт хамгаалалтыг салгахгүйгээр блок, одон дугуйнд

үзлэг хийхэд саад болохгүй байх.

36


18. ЛИФТИЙН ЦАХИЛГААНЫ ХЭСЭГ

18.1. Цахилгаан төхөөрөмж, цахилгааны утасны үзүүлэлтүүд, тэдгээрийн хийц нь Барилгын асуудал эрхэлсэн Төрийн захиргааны төв байгууллагаас баталсан “Цахилгаан байгууламжийн дүрэм”/БД 43-101-03/-ийн 5.5.3; 5.5.4; 5.5.5 дугаар заалтын шаардлагыг хангасан буюу лифтийн тэжээлийн гүйдэл, хүчдэлд тохирсон, лифтийн ашиглалт, хадгалалт, зөөвөрлөлтөд зохицсон байна. 18.2. Тэжээлийн эх үүсвэрээс хүчдэлийг машины өрөөнд оруулахдаа лифт тус бүрт тоноглогдсон гар удирдлагатай оролтын төхөөрөмжөөр гүйцэтгэнэ. 18.3. Машины өрөөнд 2 ба түүнээс илүү лифт байрласан байвал энэ өрөөнд 2-оос доошгүй тэжээлийн шугам оруулна. 18.4. Хэрэв машины өрөө байхгүй тохиолдолд оролтын төхөөрөмжийг цахилгааны удирдлагын шкафанд, хэрэв удирдлагын шкаф нь хонгилд байрладаг бол лифтэнд гацсан хүнийг гаргах үед лифтийг ажиллуулах удирдлагын дэргэд байрлуулах ба түүнд гадны хүн хүрэх боломжгүй байх ёстой 18.5. Цахилгаан төхөөрөмжүүдийг өөр өөр өрөөнүүдэд байрлуулсан тохиолдолд лифтийн цахилгаан тэжээлийг салгах, өөрөө буцдаггүй салгуур өрөө бүрт байх ёстой. 18.6. Оролтын төхөөрөмж нь дор дурьдсан шугамаас бусад цахилгааны шугамын хүчдэлийг салгаж тэжээлийн бүх фазыг таслана. Үүнд:- Машины ба блокийн өрөө, бүхээг, хонгилын гэрэлтүүлгийн.- Бүхээгийн агааржуулалтын системийн.- Бүхээгээс үйлчлэгч ажилчдыг дуудах болон хоёр талын

дуудлагын холбооны.- Машины өрөө, худаг, бүхээгний дээр, доор байрлах

хэрэглэгчийн залгуурын.- Аваарийн дохиололын.- Засварын дуудлагын. Энэ нөхцөлд дээр заагдсан шугамын хүчдэлийг салгахад зориулж машины өрөөнд байрлуулсан тусгай салгуурууд байх ба машины өрөөгүй нөхцөлд тэдгээрийг цоожтой шүүгээнд байрлуулна. 18.7. Хэрвээ хүчний ба удирдлагын хэлхээг салгах нэмэгдэл салгуурууд суурилагдсан байвал бүхээгийн гэрэлтүүлэг ба салхивчийн цахилгаан хэлхээ, бүхээгээс үйлчлэх ажилчдыг дуудах ба бүхээгээс хоёр талын дуудлагын холбоог оролтын төхөөрөмжийн дотор талаас залгаж болно.

37


Энэ нөхцөлд оролтын төхөөрөмжийг алсын зайнаас салгах дамжуулгаар тоноглож болохгүй бөгөөд мөн автомат салгуурыг оролтын төхөөрөмж маягаар ашиглаж болохгүй. 18.8. Хэд хэдэн лифт нэгдсэн нэг машины өрөөтэй нөхцөлд тэдгээрийн бүхээгний унтраалга нь тус тусдаа байна. 18.9. Хонгилын гэрлийн унтраалга оролтын төхөөрөмжийн дэргэд байна. 18.10. Аль нэгэн зогсоолын талбай дээр хүчний ба удирдлагын хэлхээг залгах, салгах алсын удирдлагатай салгуурыг төхөөрөмжилж болох бөгөөд энэ үед бүхээгт хүмүүс байх үед цахилгааны хэлхээ тасрахгүй байх, гадны хүн энэ салгуурт хүрэхээргүй байх нөхцөл хангагдсан байх ёстой. 18.11. Хүчний цахилгаан хэлхээний хүчдэл нь дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Машины өрөөнд 660 В-оос ихгүй байх.- Бүхээг, хонгил, зогсоолын талбай, машины өрөөгүй

лифтний цахилгааны төхөөрөмжийг суурилуулсан талбайн 50ГЦ давтамжтай хувьсах гүйдэлд 415 В-оос ихгүй, 60 гц давтамжтай хувьсах гүйдэлд 440 В-оос ихгүй, тогтмол

/шулуутгасан/ гүйдэлд 460 В-оос ихгүй байна. - Удирдлагын хэлхээ, гэрэлтүүлэг, дохиолол ба цахилгаан

багаж залгах хэлхээний хүчдэл нь 250 В-оос ихгүй байна.- Зөөврийн гэрэлтүүлэгт 42В-оос ихгүй байх ба хүчдэлийг

бууруулах автотрансформатор ашиглахыг хориглоно. 18.12. Удирдлага, гэрэлтүүлэг, дохиоллын хэлхээний тэжээлд шугамын фазын ба “0”- ийн утсыг ашиглаж болно. 18.13. Фазын хүчдэлд залгагдаж байгаа хэлхээ ослоос хамгаалах хэрэгсэлтэй бол энэ хэлхээн дэх цахилгаан соронзон аппаратууд /Контактор, реле, соронзон залгуур/-ын ороомгийн гаралт ба “0” шугамын хооронд ослоос хамгаалах хэрэгслийг холбож болохгүй. 18.14. Ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг бууруулагч трансформатораас хувьсах гүйдлээр тэжээх үед трансформаторын хоёр дахь ороомгийн нэг гаргалгааг заавал газардуулна. Энэ хэлхээнд байгаа цахилгаан соронзон аппаратуудын ороомог ба трансформаторын газардуулагдсан гаралтын хооронд ослоос хамгаалах хэрэгслийг холбож болохгүй. 18.15. Ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг шулуутгагчаар дамжуулан бууруулагч трансформатораас тэжээх үед шулуутгагчийн аль нэг туйлыг газардуулна. Энэ үед удирдлагын хэлхээний цахилгаан соронзон ороомгийн гарц ба

38


газардуулгын туйлын хооронд ослоос хамгаалах хэрэгслийг холбож болохгүй. бөгөөд бууруулах трансформаторын хоёр дахь ороомгийг газардуулахгүй. 18.16. Хамгаалалтын газардуулга ба “0” шугамд ямар нэг таслагч, салгагч тавихыг хориглоно. 18.17. Газардуулгын утсанд нь гал хамгаалагч, салгуур холбохыг хориглоно. 18.18. Оролтын төхөөрөмж, машины өрөө, худагт суурилуулсан салгуур болон цахилгаан хэлхээг салгах, залгах алсын ба гар удирдлагатай салгуурын гүйдэл дамжуулах хэсгүүдийн хүчдэл нь хувьсах гүйдлийнх бол 42 В-оос, тогтмол гүйдлийн бол 60 В-оос их үед санамсаргүй хүрэхээс хамгаалагдсан байвал зохино. Дээрх салгуурууд дээр аль байрлалд залгагдах, салгагдах тухай тэмдэглэл байх шаардлагатай. 18.19. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл бүхий цахилгаан хэлхээ их биелэх үед лифт зогсох ба эргээд “хэвийн ажиллагаа” горимд автоматаар ордоггүй байвал зохино.

19. ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛГА

19.1. Лифтийн цахилгаан дамжуулга дараах шаардлагыг хангах ёстой. Үүнд:- Тоормосны удирдлагын /цахилгаан, соронзон гэх мэт/

цахилгаан төхөөрөмжийн гүйдэл дамжуулах хэсэг их биелэх тохиолдолд уг дамжуулга залгагдахгүй байх ба бүхээг зогссон үед механик тоормос барихад саад болохгүй байх.

- 0.63м/с хэвийн хурдтай лифтийн бүхээг нь 0.4 м/с-ээс хэтрэхгүй багассан хурдаар явуулах боломжийг хангасан байх.

19.2. Цахилгаан хөдөлгүүрийг шугамаас шууд тэжээх үед хувьсах гүйдлийн цахилгаан дамжуулга нь дараах шаардлагыг хангах ёстой. Үүнд:- Цахилгаан хөдөлгүүрийг залгах мөчид буюу залгасны

дараа механик тоормос салдаг байх.- Цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох үед механик тоормос

барьж байх.- Аль нэг нь төгсгөлийн унтраалга байж болох бие биенээс

үл хамаарах хоёр цахилгаан соронзон салгах хэрэгслээр цахилгаан хөдөлгүүрийн үндсэн гүйдлийн хэлхээ тасардаг байх. Нэг цахилгаан соронзон салгах хэрэгслийн оронд

39


контактын бус салгах хэрэгсэл ашиглаж болно.- Лифт зогссоны дараа аль нэг цахилгаан соронзон салгах

хэрэгслийн ерөнхий хэлхээний салгагч нь залгаатай байсан ч лифт цаашид хөдлөхгүй байх ба буцаж явах боломжтой байна.

19.3. Удирдлагатай хувьсгуураас цахилгаан хөдөлгүүрийг тэжээх үед хувьсах гүйдлийн цахилгаан дамжуулалт нь дараах шаардлагуудыг хангах ёстой:- Тоормосны цахилгаан тэжээлийг салгах үйлдэл нь

цахилгаан хөдөлгүүрийн тэжээлийг салгах цахилгаан хэрэгсэлтэй нэгдсэн буюу үүргийн хувьд бие биеэс хамаарах хоёроос доошгүй цахилгаан хэрэгслээр гүйцэтгэгдэхээр хийгдэнэ. Хөдөлгүүр бүхээгийг тогтоон барьж чадах хэмжээний цахилгаан гүйдэлтэй болсон нөхцөлд тоормос тавигдаж, хөдөлгүүр ажиллаж байхаар хийгдэнэ.

- Цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох үед механик тоормос барьдаг байх.

- Цахилгаан хөдөлгүүрийн ерөнхий гүйдлийн хэлхээ өөр хоорондоо үл хамаарах хоёр цахилгаан соронзон салгах хэрэгслээр салдаг байх, аль нэг цахилгаан соронзон салгах хэрэгсэл салах үед хувьсгуураас цахилгаан хөдөлгүүрт дамжигдах цахилгаан гүйдэл нэгэн зэрэг бүрэн тасарч байх нөхцөлд бүх фазууд нь нэгэн зэрэг салахаар байх.

- Лифт зогссон үед цахилгаан хөдөлгүүрт дамжигдах цахилгаан гүйдэл тасрахгүй байх, эсвэл эхлэн явуулах, зогсоох ба хэвийн хурдаар ажиллуулах үед хувьсгуур цахилгаан хөдөлгүүрт цахилгаан гүйдэл дамжихгүй байх гэмтэлтэй тохиолдолд цахилгаан хөдөлгүүр салдаг байх.

- Лифтийн цахилгаан хөдөлгүүрийн тэжээлийн хувьсгуурыг цахилгааны схемийн дагуу алсаас салгадаг байхаар тооцоолсон бол ийм сонголтыг заавал механик тоормос барьсны дараа гүйцэтгэхээр тохируулсан байх.

- Хэрэв цахилгааны систем нь бүхээгийг зогсоолын талбайн түвшинд цахилгаан хөдөлгүүрийн тоормослох моментоор барьж байхаар тооцоологдсон байвал цахилгаан хөдөлгүүр ба хувьсгуурын хооронд гал хамгаалагч, унтраалга буюу бусад таслах хэрэгсэл тавихыг хориглоно.

19.4. Удирдлагатай хувьсгуураас цахилгаан хөдөлгүүрийг тэжээх үед тогтмол гүйдлийн цахилгаан дамжуулалт нь дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Тоормосны цахилгаан тэжээлийг салгах үйлдэл нь

цахилгаан хөдөлгүүрийн тэжээлийг салгах цахилгаан

40


хэрэгсэлтэй нэгдсэн буюу үүргийн хувьд бие биеэс үл хамаарах хоёроос доошгүй цахилгаан хэрэгслэлээр гүйцэтгэгдэн хийгдэх.

- Хөдөлгүүр нь бүхээгийг тогтоон барьж чадах хэмжээний цахилгаан гүйдэлтэй болсон нөхцөлд тоормос тавигдаж, хөдөлгүүр ажиллаж байхаар хийгдэнэ.

- Бүхээгийн зогсолт болгонд механик тоормос барьж байх.- Хэрэв бүхээгийг зогсоолын талбайд энэ дүрмийн 1.10.2-

т заасан хязгаарт цахилгаан хөдөлгүүрийн тоормослох моментоор зогсох түвшинд барьж чадаж байвал механик тоормосоор барихгүй байж болно.

- Бүхээг нь зогсоолын талбайн түвшинд байрласан үед механик тоормос гэмтсэн тохиолдолд цахилгаан хөдөлгүүр ба хувьсгуур нь залгаатай байж бүхээгийг зогсоолын түвшинд барьж /цахилгаан тоормос/ байх.

- Механик тоормос гэмтэлтэй үед цахилгаан хөдөлгүүрийн хурд саарч цаашид зогсолт хийн бүхээгийг зогсоолын талбайд хөдөлгүүрийн тоормослох моментоор барина.

- Хэрэв лифтийн эргүүлэг /өргүүр/ нь үл хамаарах хоёр тоормостой буюу нэг тоормосны үл хамаарах хоёр системтэй бол цахилгаан тоормос шаардахгүй.

- Бүхээг хөдөлгөөнд орж байх үед аюулгүй ажиллагааны таслагч ажиллавал, хувьсгуур тасарч цахилгаан хөдөлгүүрийн цахилгаан тоормос гүйдэлгүй болж, механик тоормос барьж байх.

- Энэ үед хаалгануудын ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ салах ёстой бөгөөд цаашид гэмтлийг арилгатал лифтийн үйл ажиллагаа зогсоно.

- Лифтийн цахилгаан хөдөлгүүрийн тэжээлийн хувьсгуурыг цахилгаан схемийн дагуу алсаас салгадаг байхаар тооцоолсон бол ийм сонголтыг заавал механик тоормос барьсны дараа гүйцэтгэгдэхээр тохируулсан байх.

- Цахилгаан хөдөлгүүрийн өдөөгчийн хэлхээ тасрах тохиолдолд хөдөлгүүрийн өөрийн хүчдэл автоматаар таслагдаж, механик тоормос барьдаг байх.

- Хэрэв цахилгаан дамжуулгын систем нь бүхээгийг зогсоолын талбайн түвшинд цахилгаан хөдөлгүүрийн тоормослох моментоор барьж байхаар тооцоологдсон байвал цахилгаан хөдөлгүүр ба хувьсгуурын хооронд гал хамгаалагч, унтраалга буюу бусад таслах хэрэгсэл тавихыг хориглоно.

41


20. УДИРДЛАГЫН СИСТЕМ

20.1. Лифт нь дотроос, гаднаас мөн хосолмол удирдлагатай байна. 20.2. Бүхээг дотор удирлагын мэдээлэл өгөх аппарат нь хаалганы ойролцоо байрлана. 20.3. Автомат хаалгатай лифтний бүхээгт удирдлагын самбарт “хаалга” гэсэн буюу эсвэл тусгай тэмдэглэл бүхий товчлуур байх ба үүнийг дарснаар зогсож байгаа бүхээгний хувьд бүх өгөгдсөн тушаал гүйцэтгэгдэхгүй зөвхөн хаалга онгойх тушаал гүйцэтгэгдэнэ. Харин хөдөлгөөнд байгаа бүхээгний хувьд уг товчлуурыг дарснаар бүхээг шилжиж буй чиглэлийнхээ хамгийн ойр байгаа давхарт зогсоод хаалгыг онгойлгодог байхаар хийсэн байна. 20.4. Бүхээгний хаалга бүрэн хаагдахаас өмнө бүхээг хөдөлгөөнд орох ёсгүй. Харин өөр давхраас дуудлага өгсөн нөхцөлд бүхээгний хаалга бүрэн хаагдсанаас хойш 2 секундээс багагүй хугацааны дараа хөдөлнө. 20.5. Байнгын лифтчинтэй ажилладаг ачааны ба эмнэлгийн лифт нь зөвхөн дотроос удирдлагатай байна. 20.6. Лифт нь ганцаарчилсан ба нэгдсэн удирдлагатай байж болно. Орон сууцны ба олон нийтийн барилга байгууламжид нэг ижил хэвийн хурдтай, нэг ижил давхруудыг үйлчилдэг, бие биендээ ойрхон байрласан лифтүүдэд нэгдсэн удирдлага тавьж болно. 20.7. Лифтийн удирдлагын систем нь дараахь шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Лифтийн цахилгаан хангамж тасрахад цахилгаан хөдөлгүүр

зогсохын хамт удирдлагын хэлхээ тасардаг байх. Цахилгаан хангамжийг сэргээсний дараа дараах нөхцөлд бүхээг хөдөлгөөнд орно. Үүнд:- Лифтийн бүхээгийн зогссон шалтгааныг арилгасны дараа.- Ганцаарчилсан удирдлагатай лифтэнд удирдлагын шинэ

мэдээлэл өгсний дараа.- Нэгдсэн удирдлагатай лифтэнд шинэ мэдээлэл өгсөн буюу түрүүчийн бүртгэгдсэн мэдээллийн дагуу.Эдгээр бүх нөхцөлд бүхээгийн хөдөлгөөн зөвхөн хонгилын ба бүхээгийн хаалганууд хаалттай үед явагдана. Бүхээгийн хаалгыг гараар нээж, хаадаг лифтэнд, бүхээгт хүнтэй лифтийг зөвхөн бүхээг дотроос удирдан явуулна. Энд дараах шаардлагуудыг тавигдана. Үүнд:- Цуглуулгат удирдлагатай лифтийн бүхээг зогсоолын

42


талбайгаас ажлын тоормослолтын зайнаас бага зайд байх үед бүхээгээс буюу зогсоолын талбайгаас зогсоох боломжгүй байх.

- Цахилгаан хөдөлгүүрийг салгах ба механик тоормос залгах цахилгаан хэрэгслийн контакт, тэрчлэн ослоос хамгаалах хэрэгсэл зөвхөн цахилгаан хэлхээг салгах байдлаар ажиллах ёстой.

- Лифтийн ажлын үед ба гаднаас ирж байгаа цахилгаан соронзон үйлчлэлийн нөлөө нь ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээний ажиллагаанд саад болохгүйгээр хийгдсэн байх.

20.8. Цуглуулгат удирдлагатай лифтээс бусад лифтийн удирдлагын систем нь урьд өгөгдсөн дуудлагыг биелүүлэх ажиллагаа дуусахаас өмнө /“зогс” мэдээлэл өгсөнөөс бусад/ шинэ дуудлагыг биелүүлж эхлэх боломжгүйгээр хийгдсэн байх. 20.9. 1.6 м/с ба түүнээс дээш хэвийн хурдтай лифтийн удирдлагын систем нь дээд, доод зогсоолын талбайн өмнө бүхээгийн ажлын удаашруулах хурдатгалыг орлох хэмжээний хурдны өөрчлөлттэй байна. 20.10. Богино шилжилт бүхий бүлүүртэй тулгуур хэрэглэсэн лифтийн удирдлагын системд бүхээг дээд, доод зогсоолын талбайд ойртох үед хурд хязгаарлах аваарийн төхөөрөмжийн тусламжаар хурдыг удаашруулдаг байна. 20.11. Хурд хязгаарлагч аваарийн төхөөрөмж дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Ажлын удаашруулах төхөөрөмжөөс хамааралгүй

ажилладаг байх.- Тулгуурт хүрэх үед бүхээгийн хөдөлгөөний хурд V

b / 1.15

хүртэл саарах. Vb – тулгуурын тооцоолсон хурд.

- Удаашруулах хурдатгал 9.81 м/с2 –аас ихгүй байх. 20.12. Нэгдсэн удирдлагын системтэй хүн зөөврийн лифт дараах боломжийг хангасан байна. Үүнд:- Бусад лифтийн хэвийн ажиллагааг зөрчихгүйгээр нэг буюу

хэсэг лифтийг зогсоодог байх.- Засварт зогссон лифтийн бүх хүчдэлийг цахилгаан

төхөөрөмжөөс бүрэн салгадаг байх.- Нэгдсэн удирдлагатай лифтийн цахилгаан хэлхээний

элементүүдээс хүчдэлийг бүрэн салгаж болохгүй тохиолдолд хувьсах гүйдлийн 42В-оос дээш хүчдэлтэй, тогтмол гүйдлийн 60 В-оос дээш хүчдэлтэй гүйдэл дамжуулах хэсгүүд нь хаалт хамгаалалттай, урьдчилан сэргийлэх санамж бичигтэй байна.

43


20.13. Лифт нэгдсэн удирдлагатай үед түүний зогсоолын талбайнуудад бүхээг аль давхраас хаашаа хөдөлж байгаа чиглэлийг заах дохиололтой байна. 20.14. Цахилгаан хөдөлгүүр нь хэт ачааллын үед түүнийг цахилгаанаар тэжээдэг бүх хэлхээг таслаад буцааж залгахдаа гараар гүйцэтгэгддэг системтэй байна. 20.15. Дараах нөхцөлд цахилгаан хөдөлгүүр салах, механик тоормос барих, бүхээг зогсох үйл ажиллагаа явагдаж байвал зохино. Үүнд:- Цахилгаан хөдөлгүүр нь зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс

илүү халсан үед хөдөлгүүр зогсох буюу тоормос барих ажиллагаа нь лифтийн бүхээгийг шилжиж буй чиглэлийн дагуу хамгийн ойр орших зогсоолын талбайд очиж зогсоох эсвэл өгсөн тушаалыг биелүүлсний дараа гүйцэтгэгдэнэ. Хөдөлгүүр хэт ачаалалд орж зогссоны дараа өөрөө хөрөөд эргээд автоматаар ажилладаг хэлбэрээр хийхийг зөвшөөрнө.

- Хүчний ба удирдлагын хэлхээнд богино холболт үүсэх үед.- Тогтмол гүйдлийн хөдөлгүүрийн сэргээлтгүй болсон үед.- Энэ дүрмийн 20.15, 20.18, 21.18, 21.23, 21.25-д заасан

болон 21.14-д заасан төгсгөлийн унтраалгаас бусад аюулгүй ажиллагааны таслагчууд ажилласан үед.

Хөдөлгүүр хэд хэдэн хэлхээнээс тэжээгддэг нөхцөлд хэлхээ бүрд энэ зүйлийн 20.14.1, 20.14.2-д тавигдсан шаардлага хамаарна. Тогтмол гүйдлийн генератороор тэжээгддэг хөдөлгүүр хэт ачааллаас хамгаалагдсан байна. 20.16. Хурд хязгаарлагч, тулгуур, баригч, татлага тэнцүүлэгчийн таслагч, ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгсэл, төгсгөлийн унтраалгууд ажилласны дараа эдгээр таслагчийн контактуудыг тусгай сэлгэн салгагчийн тусламжаар холбож бүхээгийг цахилгаан хөдөлгүүрээр хөдөлгөдөг системтэй байхыг зөвшөөрнө. Удирдлагыг зөвхөн машины өрөөнөөс явуулах ба машины өрөөгүй үед тусгай шүүгээнээс явуулна. Харин шүүгээ ба машины өрөөний гадна байрлуулсан аппаратуудаас удирдах боломжгүй байлгах / “зогс” товчлуур хамаарахгүй/. Үүнд:- Бүхээгний “дээш”, “доош” гэсэн тэмдэглэлтэй өөрөө буцдаг

товчлуурыг дарж хөдөлгөөнд оруулна.- Бүхээгийг хэвийн хурдаар явуулахыг зөвшөөрнө.- Бүхээг хонгилын доод хэсэгт байх үед нь ажилласан

баригч, тулгууруудын таслагч ба төгсгөлийн унтраалгын контактуудыг холбосон үед бүхээг зөвхөн дээшээ хөдөлж байх.

44


- Бүхээг хонгилын дээд хэсэгт байрлаж байх үед эсрэг ачаатай холбоотой баригчийг болон тулгууруудын таслагч, төгсгөлийн унтраалгын контактуудыг холбосон үед бүхээгийг зөвхөн доош хөдөлгөж байх.

20.17. Бүхээгийг “Машины өрөөнөөс удирдах” горимоор ажиллуулах үед дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:- Уг командыг өгөх удирдлагад гадны хүн хүрэх боломжгүй

байх.- Хонгилын хаалгыг тусгай түлхүүрээр онгойлгоход саадгүй

байх.- Хонгил, бүхээгний хаалга автоматаар онгойдоггүй байх.- Хамгийн дээд, доод давхарт бүхээг автоматаар зогсдог

байх.- ”Завгүй” гэсэн дохиололтой бол энэ дохиолол асаалттай

байх.- “Зогс” товчлуураас бусад машины өрөөний гадна байрласан

бүх удирдлагын аппаратын ажиллагаа салгагдсан байх.Энэ үед зогсоолын талбайд байрлуулсан “Зогс” товчлуурын үйл ажиллагааг хязгаарлана.

- “Автомат цоожны хөдөлгөөнт чөлөөлүүр” /отводка/ лифтний хаалганы автомат цоожийг онгойлгохгүйгээр байх.

- Машины өрөөнөөс удирдах үед бүхээгийг дээш, доош явуулах товчлуур ба “Зогс” товчлуурыг ашиглана.

Машины өрөөнөөс удирдах үед 20.14-д зааснаас бусад тохиолдолд ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгслүүд ажиллагаатай байна. Машины өрөөнөөс удирдах товчлуур нь өөрөө буцахаар хийсэн байна. Товчлуурын хажууд бүхээгийг хааш нь шилжүүлэх тухай тэмдэглэл хийгдсэн байна. Энэ товчлуурын ойролцоо бүхээгний хөдөлгөөнийг зогсоох товчлуур байна. Энэ нь өөрөө буцдаггүй, улаан өнгөтэй “Зогс” гэсэн тэмдэглэлтэй байна. 20.18. Машины өрөөнөөс удирдах удирдлагад дараах гэрлэн мэдээллийг өгдөг байна. Үүнд:- Бүхээгний хөдөлгөөний чиглэл.- Бүхээг хонгилын хаалганы харалдаа ирсэн тухай.- Бүхээг аль давхарт ирсэн мөн эргүүлэг /өргүүр/-ийн

ажиллагааг шалгах байрлалд ирсэн эсэх.Бүхээгийг зогсоосны дараа дахин явуулахдаа шинээр тушаал өгнө. 20.19. Лифтийн бүхээгийг “үзлэг” /ревизия/ горимоор хөдөлгөөнд оруулж болох бөгөөд энэ үед дор дурдсан нэмэлт

45


товчлуур тавихаар тооцсон байна. Үүнд:- Бүхээгийн орой дээр нэмэлт товчлуур байрлуулна.

Удирдлагыг зөвхөн бүхээгийн орой дээрээс нэмэлт товчлуурыг “үзлэг” горимын товчлууртай зэрэг дарж явуулна.

- Бүхээгийн хурд 0.63 м/с-ээс илүүгүй байна.- Энэ горимд шилжүүлэхдээ машины өрөөнөөс гүйцэтгэнэ.- Хаалганы хаалттай болон түгжээтэй байдлыг хянах ослоос

хамгаалах хэрэгслийг алгасан гараар удирдах таслагчаар холбосон байна.

20.20. Бүхээгний дээвэр дээр орох хонгилын хаалганаас 0.7 м-ээс холгүй зайд лифтийг зогсоох товчлуур байрлах ба түүний хажууд “Зогс” гэсэн тэмдэглэл байна. 20.21. Бүхээгний орой дээрээс хөдөлгөөнийг удирдахад дараах нөхцөл хангагдсан байна. Үүнд:- Удирдлагын аппаратны товчлуур нь өөрөө буцдаг байх.- Машины өрөөнөөс удирдах үед 20.18-д зааснаас бусад

тохиолдолд ослоос хамгаалах хэрэгсэл ажиллагаатай байна.

- Машины өрөөний, давхрын, бүхээгний удирдлагын ажиллагаа тасарсан байна.

- Автомат цоожны хөдөлгөөнт чөлөөлүүр” /отводка/ лифтийн автомат цоожийг онгойлгохгүй байх.

- Хонгил, бүхээгний хаалга автоматаар онгойх боломжгүй байх.

- ”Завгүй” гэсэн дохиололтой бол энэ дохиолол асаалттай байх.

“Үзлэг” горимоос “Хэвийн ажиллагаа” горимд шилжихдээ бүхээг дээрх удирдлагыг салгаад, хонгилын хаалгыг хаасны дараа машины өрөөнөөс гүйцэтгэнэ. 20.22. Удирдлагын системд бүхээг дээд, доод давхрын зогсоолд автоматаар зогсох төхөөрөмжтэй байх ба дээд байрлалд байх үед бүхээгний оройгоос хонгилын хучилт хүртэл зай нь 1.8 м-ээс багагүй байна. 20.23. Бүхээг нь даац хязгаарлагчтай байх ба тэр нь бүхээгний ачаалал даацаас 10% буюу 75 кг-с багагүй хэмжээгээр ихэссэн үед бүхээгийг зогсоох ёстой. Энэ үед лифт хэт ачаалагдсан гэсэн гэрлэн буюу дуут мэдээлэл өгөх ба хаалга хаагдахгүй байх ёстой. 20.24. Машины өрөө, худаг, бүхээг, бүхээгний орой, лифтийн доод давхар, блокийн өрөө зэрэг хэсгүүд нь хоорондоо харилцах утсан холбоотой байна

46


20.25. Үрэлтийн хүрд буюу дамар бүхий эргүүлэгтэй /өргүүр/ лифтийн удирдлага нь дараах тохиолдолд хөдөлгүүрийг салгадаг байна. Үүнд:- Бүхээгт явах тушаал өгсний дараа бүхээг хөдөлгөөнд

орохгүй байвал.- Бүхээг буюу эсрэг ачаа хөдөлж байгаад татлага хөтлөх

элементтэй гулсалт үүсэн 45 секундээс удаан зогсоход. Энэ үед “Хэвийн ажиллагаа”-ны горимд автоматаар буцдаггүй байх.

- Лифтийн засвар, үйлчилгээ гүйцэтгэгчид зориулж лифтийн аль нэг давхарт ажиллагааны горимыг өөрчлөх гар удирдлага байрлуулахыг зөвшөөрнө. Гэхдээ энэ нь гадны хүн хүрэх боломжгүй байх.

20.26. Хэвийн ажиллагааны явцад бүхээгний хаалга тохиолдлоор онгойх үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ тасардаг байна. Энэ үед “Хэвийн ажиллагаа”-ны горимд автоматаар буцдаггүй байх.

21. ОСЛООС ХАМГААЛАХ ХЭРЭГСЭЛ

21.1. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь ажиллахдаа үндсэн хөдөлгүүрийн ажиллагааг зогсоож хөдөлгүүрийн гол тэжээлийн шугамын таслагчаас бусад аюулгүйн хэлхээнд холбогдоно. 21.2. Ослоос хамгаалах хэрэгслийн бүтцэд. Үүнд:- Үндсэн хөдөлгүүр, тоормосны контакторын тэжээлийг

салгадаг, энэ дүрмийн 21.8-д заасан шаардлагыг хангах ослоос хамгаалах нэг буюу хэд, хэдэн контакт.

- Дараах хэсгээс бүрдсэн ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ.

- Үндсэн хөдөлгүүр, тоормосны контакторын тэжээлийг шууд салгадаггүй, энэ дүрмийн 21.8-д заасан шаардлагыг хангах ослоос хамгаалах нэг буюу хэд, хэдэн контакт.

- Энэ дүрмийн 21.8-д заасан шаардлагад тусгагдаагүй ослоос хамгаалах бусад контакт.

21.3. Ослоос хамгаалах хэрэгслээс гарч байгаа дохиолол нь энэ хэлхээнд байгаа бусад цахилгаан тоноглолын дохиоллын нөлөөнд өөрчлөгддөггүй байх. 21.4. Дохиоллыг бүртгэх, түдгэлзүүлэх, оч унтраах цахилгаан хэлхээнд ямар нэг доголдол гарсан байхад ослоос хамгаалах хэрэгсэл ажиллаж ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслахад саад болохгүй байх.

47


21.5. Аюулгүйн таслагчийн хүчдэл тусгаарлагч нь дараах хэмжээтэй байна. Үүнд:- 250В-их биений хамгаалах зэрэглэл IP4X-ээс багагүй.- 500В-их биений хамгаалах зэрэглэл IP4X-ээс бага. 21.6. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь гальваник контактыг ашигласан ажлын тоноглолтой хавсран ажиллахыг хориглоно. 21.7. Ослоос хамгаалах хэрэгслээс дохиолол өгөхдөө цахилгаан хэлхээг контактаар салгадаг аппарат хэрэглэх боловч соронзон удирдлагатай /герконон/ контакт хэрэглэхийг үл зөвшөөрнө. 21.8. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл ажиллахдаа хэлхээг албадан салгадаг байх. Энэ үед контакт хайлаад гагнагдсан байсан ч түүнийг салгах боломжтой байх. 21.9. Ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээнд мэдээлэл цуглуулах төхөөрөмж залгахыг зөвшөөрнө. Энэ нь дүрмийн 21.2-д заасан шаардлагыг хангасан байна. Харин 20.18, 21.17, 21.19, 21.24, 21.26-д зааснаас бусад цахилгаан техникийн төхөөрөмжийг ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээнд зэрэгцээ холбох буюу шонгууд дээр нь залгаж үзэхийг хориглоно. 21.10. Лифтийг “Хэвийн ажиллагаа” горимд тавьсны дараа лифтний цахилгаан хэлхээнд холбосон бүх хэмжих, оношлох гэх мэт гадны тоноглолыг салгасны дараа лифт хөдөлж эхэлж байхаар хийгдсэн байна. 21.11. Оч унтраагч буюу контакт сайжруулах элементийг зөвхөн ослоос хамгаалах хэрэгсэлтэй зэрэгцээ холбохыг зөвшөөрөх ба энэ нь 21.2-д заасан шаардлагыг хангаж байх ёстой. 21.12. Ослоос хамгаалах хэрэгсэлд дараах нөхцөл байдлыг хянана. Үүнд:- Бүхээг хамгийн дээд, доод давхраас цааш хэтрэн

шилжихээс хамгаалах /төгсгөлийн унтраалга/ - Хонгилын хаалганы хаалттай байдал.- Хаалганы ремений чангалалт.- Хонгилын хаалганы автомат түгжээ цоожлогдсон эсэх.- Түгжээгээр тоноглогдоогүй хонгилын хаалганы хаагдсан

байдал.- Хонгилд байдаг аваарийн, хяналтын болон үйлчилгээний

зориулалтын хаалганы хаалттай байдал.- Бүхээгний хаалганы хаалттай байдал.- Бүхээгний аваарийн хаалганы буюу нээлхийн түгжээ

цоожтой байгаа эсэх.- Бүхээгний хурд хязгаарлагчын ажиллагаа.

48


- Бүхээгний хурд хязгаарлагч анхны байрлалдаа ирж байгаа эсэх.

- Лифтийг зогсоох салгуурын ажиллагаа.- Баригчийн ажиллагаа.- Үндсэн татлага сунах, тасрах.- Хурд хязгаарлагчын татлага сунах, тасрах.- Тэнцүүлэгч татлагуудын чангалалт.- Тэнцүүлэгч татлагуудын чангалагчийн огцом хөдөлгөөний

хязгаарлагчийн ажиллагаа.- Бүхээг шилжүүлэх гар удирдлагын бариулын байрлал.- Зөөлөвч тулгуур анхны байрлалдаа ирсэн эсэх.- Хонгилоос удирдах хэлхээг салгасан эсэх.- Блокын өрөөнөөс удирдах хэлхээг салгасан эсэх.- Үйлчилгээний талбайн байрлал.- Байрлал түгжих тоноглолын байдал. 21.13.Төгсгөлийн унтраалга дараах зайд ажиллана. Үүнд:- Бүхээг хамгийн доод давхраас зөөлөвч тулгуурт шүргэх

хүртэл.- Бүхээг хамгийн дээд давхраас түүний эсрэг ачаа доод

тулгууртаа шүргэх хүртэл.- Тэнцүүлэгч бүхий лифтийн бүхээг хамгийн дээд давхраас

дээш 0.2м зайд шилжих хүртэл. Бүхээг дээрээ зөөлөвч тулгууртай нөхцөлд уг зөөлөвч тулгуур холбогдох тулгуурт шүргэх хүртэл зайд үйлчилнэ.

Бүхээг /эсрэг ачаа/ зөөлөвч тулгуурт шахан зогссон үед төгсгөлийн унтраалга салсан байх ёстой. Төгсгөлийн унтраалга хэлхээг тасалсны дараа лифт автоматаар хэвийн ажиллагаанд орох ёсгүй. 21.14. Төгсгөлийн унтраалга 21.8-д заасны дагуу хөдөлгүүрийн болон тоормосны хэлхээг салгах ёстой. Харин 21.16-д заасан нөхцөлд бол төгсгөлийн унтраалгыг ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээнд холбохыг зөвшөөрнө. Үрэлтийн дамар буюу хүрдтэй лифтэнд хөдөлгүүрийн тэжээлийг салгахдаа хөдөлгүүрийн хэлхээнд холбогдсон хоёр контакттай катушкаар гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө. Тохируулгат хөдөлгүүртэй лифтийн төгсгөлийн унтраалгын зогсоох хугацаа нь тухайн системийн зогсоож болох хамгийн бага хугацаатай ижил байна. 21.15. Үрэлтийн дамар буюу хүрдтэй лифтний удирдлагын хэлхээнд төгсгөлийн унтраалгыг тоноглохдоо хөдөлгүүрийн тэжээлийн хэлхээнд бие биеээсээ үл хамаарах цуваа холбогдсон хоёр цахилгаан соронзон аппарат байрлуулах ба

49


тэдгээрийн нэг нь контактын бус аппарат байхыг зөвшөөрнө. Хөдөлгүүр зогсоход аль нэг аппарат салаагүй байсан ч лифт чиглэлээ өөрчилж шилжихээс нааш дахин залгагдахгүй байх ёстой. 21.16. Хүрд буюу одон араагаар хөтлөгддөг лифтийн аюулгүйн хэлхээнд төгсгөлийн унтраалга холбож болно. Энэ нөхцөлд чиглэл бүрд бие биеээсээ үл хамаарах 2-оос доошгүй төгсгөлийн унтраалга тавина. Төгсгөлийн унтраалга нь хөдөлгүүрийн үндсэн гүйдлийг давхар салгах нөхцлийг хангах цахилгаан соронзон аппарат тус бүрт үйлчилнэ. Хөдөлгүүр зогсоход аль нэг аппарат салаагүй байсан ч лифт чиглэлээ өөрчилж шилжихээс нааш дахин залгагдахгүй байх ёстой. 21.17. Хонгилын хаалганы хаалттай байдлыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь 21.8-д заасан аюулгүйн хэлхээг салгах ба хаалганы аль нэг хавтас хаагдаагүй нөхцөлд бүхээг хөдөлгөөнд орохгүй байх ёстой. 21.18. Бүхээгийн хөдлөх нөхцлийг хангахын тулд автомат түгжээг хянах ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ нь бүхээг давхраас хааш хаашаа 0.2м-ээс дотогш зайд байхад залгагдахыг зөвшөөрнө. 21.19. Хаалганы ремений чангалалтыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь ремень сулрах үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.20. Хонгилын хаалганы автомат түгжээг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь хаалга нээлттэй үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.21. Хонгилын түгжээгүй хаалганы хаалттай байдлыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь хаалганы аль нэг самбар нь нээлттэй үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.22. Хонгилд байдаг аваарийн, хяналтын болон үйлчилгээ хийх зориулалтын хаалганы хаалттай байдлыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь тэдгээрийн хаалга нээлттэй үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.23. Бүхээгний хаалганы хаалттай байдлыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь түүнийг нээлттэй байх үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.24. Бүхээгний аваарийн хаалга болон нээлхийн хаалттай байдлыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь тэдгээрийн хаалга нээлттэй үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. Эргээд хэвийн ажлын горимд автоматаар шилжиж болохгүй.

50


“Гал унтраагчдыг зөөх” горимд нээлхийн хаалттай байдлыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгслийг алгасан холбохыг зөвшөөрнө. 21.25. Бүхээгний хурд хязгаарлагчийн ажиллагааг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь бүхээгний шилжих хурд түүнийг хязгаарлах ёстой хэмжээнд хүрэхээс өмнө ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. Харин 1 м/с хүртэл хурдтай лифтэнд бүхээгний хурд түүнийг хязгаарлах ёстой хэмжээнд хүрсэн үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслахыг зөвшөөрнө. 21.26. Бүхээгний хурд хязгаарлагч анхны байдалдаа буцах ажиллагааг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь бүхээгний хурд хязгаарлагч анхны байдалдаа орох хүртэл ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. Дээрх тоноглол нь лифтийг машины өрөөнөөс ажиллуулж бүхээг, эсрэг ачааг баригчаас суллах үед алгасан залгагддагаар хийгдсэн байна. 21.27. Бүхээгний орой дээрх, машины өрөөний болон лифтийг зогсоох салгуур нь эргээд зөвхөн гараар залгагддаг байна. Дээрх салгуур ажилласнаар цуглуулах удирдлагатай лифтний дуудахаас бусад бүх тушаалыг хүчингүй болгоно. Лифт зогссоны дараа уг тоноглолыг залгаад дахин тушаал өгсний дараа лифт хөдөлгөөнд орно. 21.28. Бүхээгний баригчийн ажиллагааг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь баригч барьсан үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.29. Татлага сунах буюу тасрахыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь татлага сунах буюу тасрах үед цахилгаан хэлхээг таслана. 21.30. Хурд хязгаарлагчийн татлага сунах буюу тасрахыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь татлага тогтоосон хэмжээнээс илүү сунах буюу тасрах үед цахилгаан хэлхээг таслана. 21.31. Тэнцүүлэгч татлаганы чангалагчийн огцом хөдөлгөөнийг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь огцом хөдөлгөөнийг хязгаарлах төхөөрөмжийн ажиллах үед цахилгаан хэлхээг таслана. 21.32. Бүхээгийг гараар шилжүүлэх гар бариулын байрлалыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь бариул эргүүлэгт /өргүүр/ угсраатай үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.33. Шахуургат зөөлөвч тулгуур анхны байдалд ирсэн байдлыг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь зөөлөвч тулгуур

51


анхны байдалдаа ирэхээс 0.05м-ээс их зайд байгаа үед ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг таслана. 21.34. Худагт байрлах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь цахилгаан хэлхээг гараар таслах ба өөрөө буцдаггүй байна. 21.35. Блокийн өрөөнд байрлах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь цахилгаан хэлхээг гараар таслах ба өөрөө буцдаггүй байна. 21.36. Машины өрөөгүй лифтийн засвар үйлчилгээ хийх зориулалтын тусгай тавцанг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь уг тавцан ажлын бус байдлаас гаргах үед цахилгаан хэлхээг таслана. 21.37. Байрлал түгжих төхөөрөмжийг хянах ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь уг төхөөрөмж ажиллах үед цахилгаан хэлхээг таслана. 21.38. Электрон эд анги бүхий ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ нь үйлдвэрийн лабораторид туршигдсан байна.

22. ЦАХИЛГААНЫ УТАС

22.1. Нэг лифтний хүчний, удирдлагын, гэрэлтүүлгийн, дохиоллын хэлхээний хөндийрүүлэгчтэй утсуудыг тэдний хүчдэл нь 460В-оос ихгүй буюу бүх утасны хөндийрүүлэгч нь хамгийн их хүчдэлд тооцоологдож хийгдсэн байвал тэдгээрийг нэг багцаар буюу нэг дан хоолойд сүвлэн угсарч болно. 22.2. Цахилгаан машин ба аппаратад холбох төгсгөвч нь тухайн утас, кабелийн хэлбэр, хөндлөн огтлолд тохирсон байна. Хэрэв үндсэн салгуурыг салгасны дараа зарим төгсөвч дээр цахилгааны хүчдэл байдаг бол тэдгээрийг бусад хүчдэлгүй утаснаас тусгаарласан байхаас гадна хүчдэл нь 50В-оос их бол түүний дээр тусгай тэмдэглэл хийсэн байна. 22.3. Лифтийн цахилгаан тоноглол нь үйлчилгээ, тохируулга хийхэд зориулагдсан, стандартын шаардлагыг хангасан, цахилгааны схемийн дагуу хийгдсэн таних тэмдэг, тэмдэглэлтэй байна. Гал хамгаалагчийн төрөл, үзүүлэлтийг түүний дээр болон гэрнийх нь гадна талд бичсэн байна. Утасны тэмдэглэгээнд түүний өнгийг ашиглахыг зөвшөөрнө. 22.4. Утаснуудын бүрээс нь холбогдож байгаа төгсөвч, тоноглолын их биед бүрэн орж залгагдах, эсвэл тусгай нягтруулагчийн тусламжтайгаар холбогдоно. 22.5. Лифтийн битүү хэсгийн дотуур явж буй утас нь түүний ажиллагааны явцад гэмтэж болзошгүй нөхцөлд түүнд тусгай хамгаалалт хийж өгнө.

52


22.6. Ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээг ашиглалтын явцад түүнд тусгай багаж, аппарат залгах зориулалтаар хийсэн бол түүнийг буруу залгах боломжгүй байдлаар хийнэ.

23. ГЭРЭЛТҮҮЛЭГ БА ТЭЖЭЭЛИЙН ЗАЛГУУР

23.1. Бүхээг, хонгил, хонгилын худаг, машины ба блокийн өрөө, түүнд орох гарц, зогсоолын талбайнууд нь байнгын цахилгаан гэрэлтүүлэгтэй байх ба унтраалга нь автомат буюу гар ажиллагаатай байж болно. 23.2. Гадна байгаа гэрэлтүүлгээр хонгилын дотор талыг бүрэн гэрэлтүүлэх бололцоотой шилэн болон торон хашлагатай хонгилд гэрэлтүүлэг тавих шаардлагагүй. Бүхээг болон бусад төхөөрөмжүүдийн гэрэлтүүлэг, гар багаж залгах залгуурыг барилгын цахилгаан сүлжээнээс тэжээж болно. 23.3. Бүхээгний гар унтраалга, түүний орой дээрх залгуурыг шаардлагатай гэж үзвэл машины өрөөнд байрлуулж болно. Нэг машины өрөөтэй хэд хэдэн лифтний бүхээгний гар унтраалга лифт бүрийн ойролцоо байрласан байна. 23.4. Гэрэлтүүлэг нь дараах хэмжээтэй байна. Үүнд:- Машины өрөө нь түүний шалны түвшинд 200Лк-аас багагүй.- Блокийн өрөөний блок дээр 100Лк-аас багагүй.- Засвар, үйлчилгээ хийх зориулалтын талбайд 200Лк-аас

багагүй.- Удирдлагын төхөөрөмжид 100Лк-аас багагүй.- Машины өрөөгүй лифтэнд түүнийг орлох шүүгээний орчимд

200Лк-аас багагүй.- Бүхээгт түүний шалны түвшинд 50Лк-аас багаүй.- Давхрын талбайнуудад түүний шалны түвшинд 50Лк-аас

багагүй.- Хонгилд түүний хаалга хаалттай байх нөхцөлд 50Лк

/100ватт/ -аас багагүй.- Захын гэрлүүд нь хонгилын дээд доод цэгээс 0.5м-ээс ихгүй

зайд байрлана.- Бүхээгийн орой дээр 200вт-аас доошгүй чадалтай

гэрэлтүүлэг хийнэ. 23.5. Бүхээгний гэрэлтүүлэг нь 2-оос доошгүй, зэрэгцээ холболт бүхий чийдэнтэй байна. 23.6. Цахилгаан тасарсан үед бүхээгт 1Вт-ын чийдэнг 1 цагийн хугацаанд асааж чадах зай хураагуураар тэжээгддэг гэрэл автоматаар асдаг байвал зохино.

53


23.7. Бүхээгийг ачаалах үед түүний чийдэн гэмтэхээргүй хамгаалагдсан байна. 23.8. Хөдөлгөөнт шалтай лифтийн бүхээгийн гэрэл нь хонгилын хаалга нээгдэхэд асаж, бүхээгээс бүх зорчигчид гарч хонгилын хаалга хаагдмагц 5 секундын дараа автоматаар унтарч байхаар хийхийг зөвшөөрнө. 23.9. Машины ба блокийн өрөө, худаг, бүхээгийн орой дээр ба доор 42 В-оос дээшгүй хүчдэлтэй зөөврийн гэрэл залгах зориулалттай 1-ээс доошгүй залгуур байрлуулна. 23.10. Цахилгаан багаж залгах залгуурын хүчдэл 250В-оос ихгүй байна.

24. БҮХЭЭГИЙН ДААЦ, БАГТААМЖ

24.1. Лифтийн бүхээгийн шалны ашигтай талбайг даацаас нь хамааруулж 2 дугаар хүснэгтэд нийцүүлж сонгон авна.

2дугаархүснэгт

Лиф-тийн

даац, кг

Бүхээгийн шалны ашигтай талбай, мΙ-аас

илүүгүй

Лиф-тийн

даац, кг

Бүхээгийн шалны ашигтай талбай, мΙ–аас

илүүгүй

Лиф-тийн

даац, кг

Бүхээгийн шалны ашигтай талбай, мΙ-аас

илүүгүй

100 0.37 675 1.75 1200 2.80

180 0.58 750 1.9 1250 2.90

225 0.7 800 2.00 1275 2.95

300 0.9 825 2.05 1350 3.1

375 1.10 900 2.20 1425 3.25

400 1.17 975 2.35 1500 3.40

450 1.3 1000 2.40 1600 3.56

525 1.45 1050 2.50 2000 4.20

600 1.6 1125 2.65 2500 5.0

630 1.66

Лифтийн даац нь 2500 кг –аас дээш бол нэмэгдсэн 100 кг бүрт бүхээгийн ашигтай талбайг 0.16 мΙ-аар нэмэгдүүлнэ. Даацын завсрын хэмжээст түүнд ноогдох талбайг даацаас хамааруулсан шугаман харьцаагаар тодорхойлно. 24.2. Лифтийн бүхээгийн багтаамж, даацыг тогтооход нэг хүний жин 75кг байхаар бодож тооцно. 24.3. Лифтийн бүхээгийн шалны ашигтай талбайг энэ дүрмийн 24.1-д заасан хэмжээнээс дор дурдсан нөхцөл бүрдсэн тохиолдолд ихэсгэхийг зөвшөөрнө. Үүнд:

54


- Бүхээгийн ачаа нь даацаас 10% буюу түүнээс дээш байгаа нөхцөлд бүхээг доторхи удирдах товчлуураар лифтийг явуулах боломжгүй байх.

- Лифтийн даац 25 хүртэл хувиар илүү ачаалагдсан үед түүнийг машины өрөөнөөс удирдаж ажиллуулж болдог байх.

- Бүхээг нь хэт ачааллыг мэдрэх дохиоллын төхөөрөмжтэй байх.

- Шингэний дамжуулгат лифтээс бусад бүх лифтэд энэхүү нэмэгдүүлсэн ачааны жин нь лифтийн ачаа даацыг 2 дахин нэмэгдүүлснээс багагүй байх.

Лифтийн хийц хэсгийн бат бэх нь дор дурдсан тохиолдолд үүсэх нэмэлт ачааллыг даахаар тооцоологдсон байх. Үүнд:- Хурдны дээд хязгаараар тохируулагдсан хурд хязгаарлагч

ажиллахад бүхээг баригчийн үйлчлэлээр чиглүүлэгчийг зуурч зогсох үед, түүнчлэн бүхээг хэвийн хурдаас 15%-иар хэтэрсэн хурдаар тулгуур дээр суух үед үүсэх ачааллыг даахаар тооцоологдсон байх.

- Лифтийн хийц хэсгийн бат бэхийн тооцоо нь бүхээг баригчийн үйлчлэлээр чиглүүлэгчид зуурч зогсох, тулгуур дээр суух үед бүхээгийн шалны талбайд жигд байрлуулсан ачаа нь бүхээг дотор хөдөлж шилжих боломжгүй, түүнчлэн баригчийн үйлчлэлээр бүхээг зогсох үед ган татлага тасрахгүй байхаар хийгдсэн байх.

24.4. Лифтийн бүхээгийн шалны ашигтай талбай нь энэ дүрмийн 24.1-д заасан хэмжээнд хүрээгүй, бүхээгтээ тусгай нэмэлт хаалгатай лифтэнд энэ дүрмийн 24.3-д заагдсан шаардлагууд хамаарахгүй. 24.5. Лифтийн хийц хэсгийн тооцоог хийхдээ үйлдвэрийн дотоод зөөврийн /авто ачигч, цахилгаан кар г.м/ хэрэгслийг ачаатай нь зөөвөрлөдөг зориулалттай лифтийн бүхээгт тийм тээврийн хэрэгсэл орох /гарах/ үед үүсэх динамик ачааллыг оролцуулан тооцно.

25. ЛИФТИЙГ ҮЙЛДВЭРЛЭХ, АШИГЛАХ ЗӨВШӨӨРӨЛ ОЛГОХ

25.1. Лифтийн загвар хийцэд туршилт хийгээд тэнцсэн нөхцөлд хяналтын байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэн лифт үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрлийг Барилгын асуудал эрхэлсэн Төрийн захиргааны төв байгууллагаас холбогдох хуулийн дагуу үйлдвэрлэгч болон нийлүүлэгч байгууллагад олгоно.

55


25.2. Энэ дүрмийн шаардлагыг хангасан баталгаа бүхий эд хэсгүүдээс иж бүрдэл болгон нийлүүлдэг үйлдвэрт энэхүү тусгай зөвшөөрлийг олгож болно.

26. ЛИФТИЙГ БҮРТГЭХ АШИГЛАЛТАНД ОРУУЛАХ

26.1. Шинээр угсарсан лифт бүрийг ашиглалтад оруулахын өмнө. мэргэжлийн хяналтын байгууллагад бүртгүүлсэн байх ёстой. 26.2. Лифтийн угсралт, тохируулга хийгдсэний дараа түүнд техникийн бүрэн магадлал хийнэ. Техникийн бүрэн магадлалын шаардлагыг хангаж чадаагүй нөхцөлд гарсан зөрчлийг холбогдох байгууллагаар нь арилгуулаад дахин магдлал хийнэ. 26.3. Лифт эзэмших байгууллага нь энэ дүрмийн 29.6; 29.8-д заасан баримт бичиг бүрдсэн үед лифтийг ашиглалтанд хүлээн авах дараах бүрэлдэхүүнтэй комиссыг томилно. Үүнд:- Лифт эзэмшигч байгууллагын төлөөлөгч, комиссын дарга.- Захиалагчийн төлөөлөгч /Барилгын зөвлөх үйлчилгээ

үзүүлэгч/- Лифт угсарсан, шинэчлэл хийсэн байгууллагын төлөөлөгч.- Лифтийн засвар, техник үйлчилгээний ажлыг хариуцагч

буюу гэрээт мэргэжлийн байгууллагын төлөөлөгч.- Барилгын байгууллагын төлөөлөгч.- Мэргэжлийн хяналтын улсын байцаагч. 26.4. Комиссын дарга нь лифт хүлээн авах комиссын ажиллах хугацааг 5 хоногийн өмнө мэдэгдэнэ. 26.5. Лифтийг барилга хүлээж авах улсын комисс ажиллах үед зэрэг хүлээн авах нөхцөлд дээрх комисс нь улсын комиссын дэргэд салбар комисс хэлбэрээр байгуулагдан ажиллаж болно. 26.6. Лифтийг хүлээн авах комиссын дарга нь комиссын бүрэлдэхүүнд дараах бичиг, баримтыг танилцуулна. Үүнд: - 29.6; 29.8-д заасан баримтууд. - Лифтчинг томилсон тушаал, лифтчиний мэргэжлийн

үнэмлэх.- Лифтийн засвар үйлчилгээг хийх мэргэжлийн хүнийг

томилсон шийдвэр энэ талаар мэргэжлийн байгууллагатай хийсэн гэрээ.

- Лифтийн ашиглалт хариуцагчийг томилсон тушаал. 26.7. Комисс нь лифтэнд үзлэг, шалгалт хийнэ. Үзлэг шалгалтын дүнг үндэслэж комисс 4 дүгээр хавсралтын дагуу

56


“Лифтийг ашиглалтад хүлээн авах “ акт үйлдэж, техникийн бэлэн байдлын актын хамт тухайн лифтийн паспортад хавсаргана. 26.8. Дүрмийн 26.11-д заасан зөрчлүүд илэрсэн тохиолдолд комисс, лифтийг ашиглалтад оруулахыг хориглосон үндэслэлүүдийг тусгасан дүгнэлт баримт үйлдэж эзэмшигчид өгнө. 26.9. Лифтийг хүлээж авах комиссын ба техникийн бэлэн байдлын актыг үндэслэн улсын байцаагч шинээр угсарсан лифтийг улсын бүртгэлд авах буюу шинэчлэл хийгдсэн лифтийн бүртгэлийг шинэчилсний үндсэн дээр паспортад тухайн лифтийг ашиглалтад оруулахыг зөвшөөрсөн тухай ба дараагийн ээлжит магадлал хийх хугацааг тогтоож тэмдэглэл хийнэ. 26.10. Лифтийг ашиглалтад оруулах зөвшөөрөл олгох, бүртгэхдээ улсын байцаагч өөрийн нэр, гарын үсгийг бичиж тэмдэг дарсан байна. 26.11. Техникийн магадлал, үзлэг, шалгалтаар доорхи зөрчил илэрсэн нөхцөлд лифтийг ашиглалтад оруулахыг хориглоно. Үүнд:- Техникийн магадлал, үзлэг, шалгалтын үед арилгаж

болохгүй, лифтийн ашиглалтын аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөх гэмтлүүд илэрсэн

- Лифтийн ашиглалт хариуцагч томилогдоогүй.- Лифтийн засвар, техникийн үйлчилгээ хийх ажлыг зохион

байгуулах хариуцагч томилогдоогүй буюу энэ талаар мэргэжлийн байгууллагатай гэрээ байгуулаагүй.

- Мэргэжлийн үйлчлэгч ажилчин байхгүй.

27. ЛИФТИЙН АШИГЛАЛТ

27.1. Лифт эзэмшигч нь түүний ажиллагаанд хяналт тавьж, засвар, үйлчилгээг тогтмол хийх зохион байгуулалтын арга хэмжээ авах замаар лифтийн бүрэн бүтэн байдал, аюулгүй ажиллагааг хангах ёстой. Үүний тулд: - Хууль эрх зүйн акт, үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагаа,

техникийн нормыг мөрдөх.- Лифт ашиглахад шаардагдах боловсон хүчнийг бүрдүүлэх.- Мэргэжил, эрүүл мэндийн хувьд зохих буй шаардлага

хангасан хүн ажиллуулах.- Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны талаар ажилчдыг

тогтоосон хугацаанд нь мэргэжил дээшлүүлж, шалгаж байх.

57


- Лифт ашиглахтай холбоотой хууль, дүрэм, бусад эрх зүйн акт баримтуудаар ажиллагсдыг хангасан байх.

- Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааг мөрдүүлэх хяналтыг бий болгох.

- Тогтоосон хугацаанд нь лифтийг оношлол, магадлалд оруулдаг, ашиглалтаас хасдаг байх.

- Лифтийн ажлын байранд гадны хүн оруулдаггүй байх- Улсын байцаагч болон Барилгын зөвлөх үйлчилгээ

үзүүлэгчийн бүрэн эрхийнхээ хүрээнд тавьсан шаардлагыг биелүүлэх.

- Осол аваар гарч болзошгүй үед улсын байцаагчийн шаардлагаар буюу өөрөө лифтийн ашиглалтыг зогсоож байх.

- Осол аваар гарсан үед түүний үр дагаварыг арилгах, шалтгааныг тогтооход оролцох, гарсан зөрчлийг арилгах.

- Лифт ашиглалтын талаарх зөрчил, үүсэх шалтгаанд дүн шинжилгээ хийж гарах шалтгааныг арилгах.

- Лифтийн ашиглалтын үед ажилчдын амь нас, эрүүл мэндийг хамгаалах арга хэмжээ авах.

- Осол аваар гарсан үед холбогдох газруудад цаг тухайд нь мэдэгдэж байх.

- Лифтэнд гарсан осол, аваарийн бүртгэлтэй байх.- Мэргэжлийн хяналтын байгууллагад гарсан осол, аваар,

зөрчил тэдний гарсан шалтгаан, авсан арга хэмжээний талаар мэдээлдэг байх.

27.2. Лифтийн ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны байдалд тавих хяналтыг улсын хяналтын байгууллага, улсын байцаагч хэрэгжүүлнэ. 27.3. Үзлэг, шалгалтын дүнг тухайн лифтийн паспортад бичих бөгөөд шаардлагатай үед холбогдох албан тушаалтан, аж ахуйн нэгж, байгууллагад албан шаардлага өгч, зөрчил дутагдлыг арилгуулна. 27.4. Лифт эзэмшигч нь зөрчлийг арилгасан тохиолдолд энэ тухайгаа улсын хяналтын байгууллагад бичгээр мэдэгдэнэ. 27.5. Лифтэнд тавих үйлдвэрлэлийн хяналтын журмыг байгууллагын удирдлага боловсруулж мэргэжлийн хяналтын байгууллага, Барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч талуудтай зөвшилцөн батална. 27.6. Лифтийн бүхээгт буюу үндсэн зогсоолын талбайд. Үүнд:- Лифт ашиглах заавар.- Аваарийн алба буюу үйлчлэгч ажилчидтай холбоо барих

утасны дугаар бүхий пайз хадна.

58


27.7. Лифтийг өөр эзэмшигч буюу түрээслэгчид шилжүүлэх нөхцөлд паспортыг хамт шилжүүлнэ. 27.8. Лифтийн шинэ эзэмшигч буюу түрээслэгч нь лифтийн ашиглалтыг энэ дүрмийн дагуу зохион байгуулж мэргэжлийн хяналтын байгууллагад мэдэгдэнэ. 27.9. Лифт эзэмшигч, ашиглагч байгууллагын удирдлага дараахь үүрэгтэй. Үүнд:- Лифтийг ашиглалтад оруулсны дараа ээлжит техникийн

магадлалыг 12 сар тутамд нэгээс доошгүй удаа хийлгэнэ. Үүний тулд дурьдсан хугацаанд техникийн магадлал хийлгэх бэлтгэл ажлыг / лифтчид, засвар үйлчилгээ болон ашиглалт хариуцагч нарыг бэлэн байдалд байлгах / ханган эрх бүхий байгууллагад мэдэгдэн гүйцэтгүүлнэ.

- Ээлжит техникийн магадлал хийлгэхийн өмнө лифтэндээ урсгал засвар хийлгэсэн байвал зохино.

- Лифт эзэмшигч байгууллага нь лифтээ техникийн магадлалд оруулснаар лифтнийхээ техникийн байдал, засвар үйлчилгээ хийдэг байгууллага хүмүүсийн ажлын чанарын талаар мэдэж аваад цаашид ямар засвар, үйлчилгээ хийх шаардлагатай, ямар сэлбэг нөөцөлж байх хэрэгтэй болохыг тогтоолгож авна.

Лифтийг хүлээн авсан өдрөөс эхлэн техникийн паспортыг хөтөлж эхлэнэ. Ингэснээр лифтийн ашиглагдаж эхэлсэн өдрөөс эхэлж түүний тухай түүх нь бичигдэж, техникийн байдлыг тодорхойлох, санхүүгийн хувьд зарцуулсан зардлыг тооцох, аливаа осол аваарь гарсан нөхцөлд түүний хариуцлагыг хүлээх этгээдийг тогтооход чухал баримт болдог бөгөөд үүний тулд дараах ажлуудыг хийнэ. Үүнд:- Лифтийн засвар, үйлчилгээний ажлыг хариуцан гүйцэтгэгч,

ашиглалт хариуцагчийг томилсон тушаалын дугаар, он, сар, өдөр, овог нэр, албан тушаалыг лифт бүрийн паспорт дээр бичиж гарын үсгийг зуруулна.

- Лифтийн засвар ба техник үйлчилгээний ажлыг хариуцах мэргэжлийн хүнгүй тохиолдолд мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх гэрээ байгуулан паспортод тэмдэглэнэ.

- Лифтэнд засвар, техникийн үйлчилгээ, магадлал хийх бүрд паспортонд хийсэн ажлыг дэлгэрэнгүй бичиж, гүйцэтгэсэн хүнээр гарын үсэг зуруулна.

Лифт эзэмшигч нь түүний засвар, техникийн үйлчилгээг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх тохиолдолд энэ дүрмийн шаардлагын дагуу эрх, үүргийг тусгасан гэрээтэй ажиллана. Гэрээнд дараах зүйлийг заавал тусгасан байна.

59


Үүнд:- Хоёр талын гэрээгээр хүлээх эрх, үүрэг, гэрээний үүргээ

биелүүлээгүй нөхцөлд харилцан хүлээх хариуцлага.- Гүйцэтгэх ажлын хэмжээ, чанар, ажлын чанарыг хянах

хэлбэр, гарсан маргааныг шийдвэрлэх тухай.- Ажлын гүйцэтгэлийг хүлээж авах журам.- Гэрээнд лифтийн засвар, үйлчилгээ хийх мэргэжлийн

байгууллагын тусгай зөвшөөрлийн гэрчилгээний хуулбарыг хавсаргана.

- Мэргэжлийн үнэмлэх бүхий лифтчин, диспетчер, цахилгаан механикч нарыг ажилд авч тэдэнд ажил үүргийн заавар өгч, бусад холбогдох дүрэм журмаар ханган ажиллах.

- Машины өрөөнд лифтийн цахилгааны схем, тосолгооны картын самбар хийж тавих.

- Улсын байцаагч болон барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчээс өгсөн албан шаардлагыг тогтоогдсон хугацаанд нь биелүүлж, биелэлтийг албан бичгээр гаргаж өгөх, лифтийг ажиллуулахыг хориглосон нөхцөлд зөвхөн улсын байцаагч болон мэргэжлийн хяналтын байгууллагын зөвшөөрлөөр ажиллуулах.

27.10. Лифтийн ашиглалт хариуцагчийг байгууллагын даргын тушаалаар томилно. Энэ албан тушаалтан нь лифтийн цахилгаан-механикч эсвэл цахилгааны буюу механикч инженер мэргэжилтэй хүн байна. Тухайн байгууллагад ийм мэргэжлийн хүн байхгүй нөхцөлд байгууллагын дарга байна. 27.11. Лифтийн ашиглалт хариуцагч нь дараах зүйлсийг мэддэг байвал зохино. Үүнд:- ”Лифтийг төхөөрөмжлөх аюулгүй ашиглах дүрэм”,

“Цахилгаан байгууламжийн дүрэм” /БД 43-101-03/ , “Захиргааны хариуцлагын тухай “, “Төрийн хяналт шалгалтын тухай”,”Барилгын тухай”, “Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай” Монгол Улсын хууль тогтоомж, холбогдох дүрэм, журам.

- Лифтчин, диспетчер, цахилгаан механикч, ашиглалт хариуцагчийн ажил үүргийн хуваар.

- Өөрийн байгууллагад ашиглагддаг лифтийн ерөнхий бүтэц, ажиллах зарчим, техникийн үндсэн үзүүлэлт.

- Лифтийн техникийн үйлчилгээ, магадлалаар хийгдэх ажил, түүний ажлын чанарыг шалгах, хүлээн авах ажил.

27.12. Лифтийн ашиглалт хариуцагч нь дараах үүрэгтэй. Үүнд:- Лифтийн техникийн паспортыг хөтөлж, лифтэнд засвар,

60


үйлчилгээ хийх бүрд хийгдсэн ажлыг дэлгэрэнгүй бичүүлж гүйцэтгэсэн хүнээр нь гарын үсэг зуруулж, лифтэнд гарч болох аливаа осол, эвдрэл гэмтлийг хариуцах эзнийг тогтоох баримт, нотолгоог бүрдүүлэх ажлыг зохион байгуулах.

- Лифтчин механикуудад ажил үүргийн, аюулгүй ажиллагааны зааварчилга өгч холбогдох дүрэм, журмын мөрдөлтөд хяналт тавих.

- Лифтчин, диспетчер, цахилгаан механик зэрэг хүмүүсийг дүрмийн дагуу давтан сургалтанд хамруулж, мэргэжлийн комиссоор шалгуулан үнэмлэхэд нь тэмдэглэл хийлгэх.

- Лифтийн засвар, техникийн үйлчилгээг мэргэжлийн байгууллагатай гэрээ байгуулан гүйцэтгүүлдэг тохиолдолд тэд гэрээт үүргээ хэрхэн биелүүлж байгаад хяналт тавих.

- Ээлжит техникийн магадлал хийлгэх бэлтгэлийг хангаж, түүнийг хугацаандаа чанартай хийлгэх ажлыг зохион байгуулж, өөрөө тэр ажилд байлцана.

- Мэргэжлийн үнэмлэхгүй, давтан шалгалт өгөөгүй лифтчин, зөвшөөрлийн гэрчилгээгүй буюу зөвшөөрлийн хугацаа нь дууссан механик, мэргэжлийн байгууллагаар лифтэнд аливаа ажил үйлчилгээ хийлгэхгүй байх.

- Лифтэнд осол гарсан нөхцөлд осолдогчид яаралтай эмнэлгийн тусламж үзүүлэн 24 цагийн дотор мэргэжлийн хяналтын болон зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчид мэдэгдэж холбогдох хүмүүсийг иртэл ослын байдлыг хэвээр байлгах.

- Машины өрөөний болон хонгилын гэрэлтүүлгийн бүрэн байдал, давхруудад лифт ашиглах заавар байгаа эсэх, машины тасалгааны цоож түгжээний найдвартай байдалд онцгой анхаарах.

- Улсын байцаагч болон барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчээс өгсөн албан шаардлагыг дурьдсан хугацаанд нь гүйцэтгэж хариуг албан бичгээр мэдэгдэж байх ажлыг зохион байгуулах.

- Лифтэнд гадны байгууллагаар хийлгэсэн ажлыг шалган хүлээж авах, эвдрэл гэмтлийн акт тогтоох комиссыг ахлан ажиллаж холбогдох бичиг баримтыг үйлдэх.

- Лифтчин, диспетчер, цахилгаан механикууд ажиллах журмаа зөрчсөн нөхцөлд арга хэмжээ авах, арга хэмжээ авахуулах, талаар холбогдох албан тушаалтанд уламжлах.

- Лифтийн засвар, техникийн үйлчилгээг гэрээгээр гүйцэтгэх мэргэжлийн байгууллага нь үүргээ биелүүлэх чадвар, боломжоор дутагдалтай байгаа нөхцөлд мэргэжлийн

61


хяналтын газарт мэдэгдэх.- Осол аваар гарч болохоор гэмтэл, доголдолтой лифтийг

засаж хэвийн болгох хүртэл нь ажиллуулахгүй байх. 27.13. Лифтчинээр 18 насанд хүрсэн эмчийн үзлэгт орсон эрүүл мэндийн шаардлага хангасан хүмүүсийг авч ажиллуулна. 27.14. Лифтчидийн мэдлэг, дадлагыг эзэмшигч байгууллагаас зохион байгуулсан мэргэжлийн комисс жил бүр шалгана. 27.15. Лифтчин дараах зохих зүйлсийг мэддэг байх шаардлагатай. Үүнд:- Ажиллаж байгаа лифтийнхээ бүтэц зохион байгуулалт.- Удирдлагын системийн зорилго ба түүнийг зөв ажиллуулах

арга.- Ослоос хамгаалах хэрэгслийн байрлал ба түүний ач

холбогдол, хаалганы цоож, хаалга, шалны доорхи авалцаа, баригч, төгсгөлийн унтраалга, хурд хязгаарлагчын ажиллагаа.

- Дохионы зориулалт. 27.16. Лифтчинд хориглох зүйлүүд:- Ажлын цагт лифтийг эзэнгүй орхих.- Ганцаараа хонгилын худагт орох, бүхээгийн орой дээр

гарах ба түүн дээр ямар нэгэн зүйл хадгалах.- Хонгил, бүхээгийн хаалга онгорхой үед лифтийг зогсоолын

талбайгаас явуулах.- Машины өрөөг онгорхой орхих. 27.17. Лифтчин лифтэнд тохиолдсон гэмтлийн тухай лифтийн ашиглалт хариуцагч, цахилгаан-механикчид мэдэгдэж гэмтлийг арилгатал лифтийг ажиллуулахгүй байх. Лифтчин өөрийн дураар лифтийн эд ангийг оролдох, тохиолдсон гэмтлийг засварлахыг хориглоно. 27.18. Лифтэнд засвар, үйлчилгээ хийсний дараа зөвхөн тухайн лифтийг зассан цахилгаан-механикчийн зөвшөөрснөөр лифтийг ажилд оруулна. 27.19. Лифтчин лифтийг ажилд оруулахын өмнө ерөнхий залгуурыг залгаж машины өрөөг цоожлоод дараах зүйлийг шалгана. Үүнд:- Хонгил, бүхээг болон зогсоолын талбайн гэрэлтүүлгүүд.- Хонгил, бүхээгийн цэвэрлэгээ, лифтийн бүрэн бүтэн

байдал.- Дуут ба гэрлэн дохионы ажилтай эсэх.- Бүхээг үндсэн зогсоолын талбайд лифтийг ажиллуулах

62


заавар байгаа эсэх.- Хонгил, бүхээгийн хаалганы автомат цоож ажилтай эсэх.- Хонгил, бүхээгийн хаалганы ослоос хамгаалах хэрэгсэлийн

ажиллагааг шалгахдаа аль нэгэн хаалгыг онгорхой байлгаж удирдлагын аль ч товчлуурыг дарахад бүхээг нь хөдөлгөөнгүй байхыг магадлах.

- Дотроос удирдлагатай лифтэнд шалгалтыг бүхээг дотроос гүйцэтгэнэ.

- Гаднаас удирдлагатай лифтэнд шалгалтыг хоёр хүн гүйцэтгэнэ.

- Үүний тулд нэг хүн удирдлагын аппаратын дэргэд, нөгөө нь шалгагдаж байгаа хаалганд ажиглалт хийнэ.

- Ослоос хамгаалах хэрэгсэлийн ажиллагааг шалгахын тулд хаалганы самбар нэг бүрийг ээлж дараалан онгорхой байлгаж лифтэнд дуудлага өгнө.

- Дуудлаганд лифт хөдлөхгүй байх ёстой.- Бүхээг давхрын талбайгаас дээш доош 0.2 м-ээс илүүгүй

зайд ирэхэд бүхээгний хаалга цоожтой байх буюу онгойсон нөхцөлд бүхээгийг зогсоож байгаа эсэх.

- Ачааны болон эмнэлгийн үйлчлэгчтэй лифтын цоожийг бүхээг дотроос шалгана.

- Харин ачааны, бага ачааны үйлчлэгчгүй лифтийн шалгалтыг гадна талаас нь гүйцэтгэнэ. Цоожны ажиллагаатай эсэхийг бүх давхруудад шалгана.

- Шалны доорхи авалцаа ажилтай эсэх.- Шалан доорхи авалцааг шалгахдаа бүхээг дотор хүн

байхад дуудлага авахгүй байхыг батлах ёстой. Шалан доорхи авалцааны шалгалтыг хоёр хүн гүйцэтгэнэ. Үүний тулд нэг хүн бүхээгдээ суугаад түүнийг хагас давхар дээш явуулахад хоёр дахь хүн дороос дуудах товчлуурыг дарна.

- Гэрлэн дохионууд ажиллагаатай байгаа эсэх.- Дохионы ажиллагааг шалгахдаа хүн зөөврийн лифтэнд

хаалга нь онгорхой ба хаалттай мөн дотроо хүнтэй байвал “завгүй” гэдэг дохионы гэрэл асч байна. Харин ачааны лифтийн хонгилын хаалга онгорхой үед “завгүй” гэдэг дохионы гэрэл асч хаалгыг хаасан үед дохио асахгүй байна.

27.20. Лифтэнд үзлэг шалгалт хийж байхад гэмтэл илэрвэл “Лифт ажиллахгүй”, “засвартай” гэсэн анхааруулах бичээсийн аль нэгийг хонгилын хаалга бүрт өлгөж лифтийг зогсооно. Илэрсэн гэмтийн тухай лифтийн ашиглалт хариуцагч, цахилгааны механикч нарт даруй мэдэгдэх үүрэгтэй.

63


27.21. Хүн зөөврийн лифтийн ажлын үед лифтчин дараах ажлыг гүйцэтгэнэ. Үүнд: - Лифтийн даацыг хэтрүүлэхгүй байх.- 12 хүртэлх насны хүүхдийг хүргэж өгөх.- Насанд хүрэгсдийг тэдний хүсэлтээр хүргэж өгөх.- “Завгүй“ гэсэн гэрэл дохио ассан үед зорчигчдоор бүхээгийг

дууддаг товч даруулахгүй байх.- Хүүхдийн тэргийг бүхээгт оруулах, гаргахад хүүхдээ гар

дээрээ авч байхыг зөвлөх.- Бүхээг нь давхрын хооронд зогсвол зорчигчдоос өөрсдөө

арга хэмжээ авахаар оролдож болохгүйг сануулаад механикийг дуудах.

27.22. Ачааны лифтийн үйлчлэгч нар дараах ажлыг гүйцэтгэнэ. Үүнд:- Бүхээгний даацыг тогтоосон хэмжээнээс хэтрүүлэхгүй

байх.- Арин ачигдсан ачааныхаа хүндийн жинг бүрэн тодорхойлж

чадахгүйд хүрвэл уг ачааг тээвэрлэх зөвшөөрлийг лифтийн ашиглалт хариуцагчаас авах ёстой.

- Гаднаас удирдлагатай лифтэнд ямар ч үед хүн суулгахыг хориглож хүн зорчиж байвал лифтийн ашиглалт хариуцагчид мэдэгдэх.

- Бүхээгийн давхраас дуудах үед бүхээг нь дугтрагдах доргих зэрэг ямар нэг зөрчил ажиглагдвал цаг тухайд нь лифтийн ашиглалт хариуцагчид мэдэгдэж зохих арга хэмжээ авахуулах.

- Ачаа тээвэрлэж байгаа үед бүхээг дотор үйлчлэгчээс гадна ачааг хүргэгчээс өөр хүн байхыг хориглох.

- Бүхээг нь давхруудын хооронд зогсвол үйлчлэгч нар нь гэмтлийн дохио өгөөд цахилгаан механикч ирэхийг хүлээнэ.

27.23. Доор дурьдсан гэмтэл тохиолдсон үед үйлчлэгч нар нь цахилгааны ерөнхий залгуурыг салгаж хүчдэлийг салган лифтийг зогсоож лифтийн ашиглалт хариуцагч буюу цахилгаан-механикчид мэдэгдэх үүрэгтэй. Үүнд:- Хонгилын хаалга онгорхой ба бүхээг хүнтэй үед бүхээг

хөдөлгөөнд орох.- Дохиоллын гэрлүүд ажилгүй болсон.- Хөдөлгөөнт шалтай лифтийн бүхээгэнд хүн байгаа буюу

бүх хүмүүс гарч хаалга хаасан үед дохионы гэрэл асах.- Давхрын зогсоолд бүхээг ирээгүй байхад хонгилын хаалга

гаднаас онгойх.- Бүхээг ямарч удирдлагагүйгээр хөдөлгөөнд орох.

64


- Лифтийн бүхээг нь дуудлага буюу тушаал өгсөн давхартаа зогсохгүй байх.

- Лифтийн цахилгааны дамжуулах утас, аппаратын хөндийрүүлэгч нь муудсан /цахилгаан гүйдэл цохиж, хөндийрүүлэгч халж шатсанаас үнэр гарах г.м/.

- “Зогс” товчлуур эвдэрсэн.Мөн дээр дурьдсанаас гадна бүхээг хөдлөх үед хэвийн биш дуу, цохио гарах, тэнцүүлэгч чиглүүлэгчээс мултрах, давхрын талбайд жигд бус зогсох зэрэг гэмтэл илэрвэл. 27.24. Лифтчин лифтийн бүхээгэнд тавигдсан гэрлийн шил шатсан, шилийг солиход асахгүй байвал лифтийг зогсоож цахилгаанчинг дуудна. 27.25. Лифтчин ажил дууссаны дараа дараах ажлыг гүйцэтгэнэ. Үүнд:- Лифтээ ажил эхэлдэг үндсэн зогсоол буюу хянаж удирддаг

түвшинд зогсоох.- Бүхээг хоосон байгааг шалгаж үзэх / ажлын дараа бүхээгийг

ачаатай орхихыг хориглоно/.- Автомат удирдлагагүй бол бүхээгний гэрлийг өөрөө

унтраах.- Бүхээгний хаалга автомат цоожгүй бол хонгилын хаалгыг

цоожлох.- Машины өрөөний гэрлийг унтрааж цахилгааны ерөнхий

залгуурыг салгах.- Машины өрөөг цоожлоод түлхүүрийг зохих журмаар

жижүүрт үлдээнэ. 27.26. Лифт ашиглалтын явцад дараах зүйлсийг хориглоно. Үүнд:- Лифтийн машины ба блокийн өрөө, хонгилд түүний

ашиглалтад хамаарахгүй бусад зүйл хадгалах. - Эмнэлгийн /өвчтөний/ болон дотор удирдлагатай ачааны

лифтээр зөвхөн лифтчин үйлчлэгчтэйгээр хүн, ачаа зөөвөрлөх.

- Ачааны лифтээр хүн ба ачааг хамт зөөвөрлөхийг.- Харин ачааг дагалдагч хүн ба лифтчин нь ачаатай хамт

байж болно.- Гадны удирдлагатай лифтээр хүн зөөвөрлөхийг.- Лифтээр тэсрэх аюултай, химийн ба цацраг идэвхит

ачаа зөөх тохиолдолд лифт ашиглагч байгууллага нь мэргэжлийн хяналтын байгууллагын зөвшөөрлийг авах ба ачааг дагалдагч ажилчны аюулгүй байдал, лифтийн тоног төхөөрөмжийг гэмтээхгүй байх арга хэмжээ авна.

65


Дээр дурдсан ачаа болон зорчигчдыг нэг зэрэг хамт зөөвөрлөхийг хориглоно. Лифтээр галын аюултай ачаа зөөвөрлөх үед / хялбар шатах шингэн, шатах шингэн/ галын аюулаас хамгаалах шаардлагыг хангах ёстой. 27.27. Лифтийн ашиглалт, техникийн үйлчилгээ хариуцагчийн үүргийг тушаалаар зааж өгнө. 27.28. Мэргэжлийн үнэмлэх бүхий цахилгаан механик, лифтчин, диспетчерийг тушаалаар томилно. 27.29. Цахилгаан механикч, лифтчин, диспетчер нь өөрт хариуцуулсан лифтийн хүрээнд ажиллана. 27.30. Ашиглагч байгууллага нь цахилгаан механикч, лифтчин, диспетчерт тэдгээрийн үйл ажиллагаанд хэрэглэгдэх энэ дүрэм, ажил үүргийн хуваарь, тухайн ажлыг гүйцэтгэх үйлдвэрлэлийн болон аюулгүй ажиллагааны зааврыг өгч судлуулна.

28. УГСРАЛТ, ЗАСВАР,ТЕХНИКИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ

28.1. Лифтийн угсралт, засвар, техникийн үйлчилгээ, шинэчлэл хийх ажлыг эрх бүхий байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан, мэргэжлийн байгууллага гүйцэтгэнэ. 28.2. Лифтийн төлөвлөгөөт урьдчилан сэргийлэх засвар техникийн үйлчилгээний систем нь дараах бүрдэлтэй байна. Үүнд:- Үечилсэн үзлэг, урсгал засвар, аваар-техникийн

үйлчилгээнээс бүрдсэн техникийн үйлчилгээний систем.- Их засвар, ашиглалтын явцад өөрчлөн сайжруулах ажлаас

бүрдсэн лифтийг сэргээн засварлах үйл ажиллагаанаас бүрдэнэ.

28.3. Төлөвлөгөөт урьдчилан сэргийлэх засварын ажлыг гүйцэтгэхэд мэргэжлийн байгууллагыг оролцуулж болно. 28.4. Лифт ашиглагч буюу мэргэжлийн байгууллага нь ажлын багтаамж, нөхцлөөс хамааран ажиллах хүчний баг бүрдүүлсэн байна. 28.5. Лифт ашиглагч буюу мэргэжлийн байгууллагын удирдлага, мэргэжилтнүүд нь мэргэжлийн хяналтын байгууллагад үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтанд хамрагдаж шалгалт өгсөн байна. 28.6. Дээрх хүмүүс цахилгааны аюулгүй ажиллагааны зохих мэдлэгтэй байх ёстой. 28.7. Лифтийн үечилсэн үзлэгийг лифтчин гүйцэтгэнэ.

66


28.9. Диспетчерийн хяналттай лифтийн үйлчилгээг мэргэжлийн хяналтын байгууллагатай зохицон өөр үечллээр гүйцэтгэж болно. 28.10. Засвар, техникийн үйлчилгээ гүйцэтгэх эрх бүхий байгууллага нь дараах ажлыг гүйцэтгэнэ. Үүнд:- Лифт эзэмшигчид лифтийн паспортыг хэрхэн хөтлөх

бусад холбогдох бичиг баримтыг яаж бүрдүүлэх талаар мэргэжлийн зүгээс заавар зөвлөгөө өгөх.

- Лифт ашиглалтын талаар гарч буй аюулгүй ажиллагааны зөрчил дутагдлыг арилгах талаар лифт эзэмшигчид зөвлөгөө өгч, биелэгдэхгүй байгаа зөрчлийн талаар хяналтын байгууллагад мэдэгдэх.

- Давхар бүрд лифт ашиглах заавар, машин зааланд лифтийн цахилгааны схем, тосолгооны картыг хийж тавихыг шаардаж, хийхэд нь мэргэжлийн туслалцаа үзүүлэх.

- Лифтэнд засвар, техникийн үйлчилгээ хийх график төлөвлөгөө боловсруулж байгууллагын даргаар батлуулан мөрдөж ажиллах.

- Лифтэнд засвар хийсэн тохиолдолд гүйцэтгэсэн ажлаа лифтийн ашиглалтыг хариуцагчид хүлээлгэн өгөөд, паспорт дээр өөрийн хийсэн ажлаа дэлгэрэнгүй бичиж гарын үсгээ зурна. Шаардлагатай үед лифтэнд хэсэгчилсэн техникийн магадлал хийж акт үйлдэнэ.

- Техникийн үйлчилгээ хийхдээ лифтийн ашиглалтын зааварт бичигдсэн технологийн дагуу эзэмшигч байгууллагын төлөөлөгчийг байлцуулан гүйцэтгэж тэдэнд хийж байгаа ажлаа тайлбарлан хэрхэн хяналт тавьж байх талаар зааж зөвлөнө.

- Мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас лифт эзэмшигч байгууллагад өгсөн албан шаардлагаас гэрээний үүргийн дагуу өөрт хамаарагдах хэсгийг дурьдсан хугацаанд нь биелүүлэх.

29. ЛИФТИЙН ТЕХНИКИЙН ОНОШЛОЛ, МАГАДЛАЛ

29.1. Техникийн магадлалыг лифтийн техникийн байдлыг тодорхойлох зорилготой хийнэ. Тэр нь бүрэн, ээлжит, хэсэгчилсэн магадлал гэсэн 3 төрөлтэй байна. Засвар, техникийн үйлчилгээний ажлыг гэрээгээр гүйцэтгэж байгаа тусгай зөвшөөрөл бүхий мэргэжлийн байгууллага, лаборатори техникийн магадлалыг гүйцэтгэнэ. Техникийн магадлалыг гүйцэтгэх ажил мэргэжлийн

67


хяналтын байгууллагын байнгын хяналтанд байна. Туршилтыг хийхдээ тахометр, амперметр, металлын гэмтэл илрүүлэгч, туухай, лазерын зай хэмжигч, люксмер зэрэг хэмжигч багажуудыг ашиглана. 29.2. Шинээр угсарсан лифтийг ашиглалтад оруулахын өмнө түүнд мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас техникийн бүрэн магадлал хийнэ. 29.3.Техникийн бүрэн магадлалыг дараах зорилгоор хийнэ. Үүнд:- Тухайн лифт нь энэ дүрэм болон техникийн паспортын

өгөгдөлтэй нийцэж байгааг магадлах.- Лифтийн бүрэн бүтэн байдал, аюулгүй ажиллагааны

нөхцөл хангагдсан байдлыг магадлах.- Бичиг баримтын иж бүрдэл энэ дүрмийн дагуу хийгдсэн

эсэх. 29.4. Лифтийн бүрэн магадлалыг лифт угсарсан байгууллагын хүсэлтээр тэдний болон барилгын байгууллагын төлөөлөгчийг байлцуулан гүйцэтгэнэ. 29.5. Лифтийн бүрэн магадлалаар лифтийн бүх эд ангийг үзэж, хэмжин бүх горимд ажиллуулж шалгаад энэ дүрмийн дагуу туршилт хийнэ. 29.6. Техникийн бүрэн магадлалаар дараах бичиг баримтын бүрдлийг шалгана. Үүнд:- Далд ажлын акт.- Төхөөрөмжийн газардуулгыг шалгасан протокол.- Дохиолол, удирдлага, хүчний цахилгаан төхөөрөмж,

гэрэлтүүлгийн ба хүчний цахилгааны утасны хөндийрүүлэгчийн эсэргүүцэл хэмжсэн протокол.

- “0”-ийн шугамыг газардуулаад цахилгааны 1000В хүртэл хүчдэлийн тэжээлтэй үед хамгаалалт ажиллаж байгааг шалгасан протокол.

29.7.Техникийн бүрэн магадлалаар дараах үзлэг шалгалт хийгдэнэ. Үүнд:- Лифтийн тоног төхөөрөмж нь паспортын өгөгдөлтэй нийцэж

байгаа эсэх.- Угсаргааг зургийн дагуу хийсэн байдлыг үзэж, хэмжиж

шалгах. - Лифтийн ажиллагаа нь түүний ашиглалтын зааврын дагуу

байгаа эсэх.- Энэ дүрмийн дагуу туршилт хийх.- Нийлүүлэгчээс хүлээлгэн өгсөн бичиг баримтын бүрдэл

бүрэн эсэх.

68


29.8. Техникийн бүрэн магадлал хийсний дараа акт үйлдээд лифтийн паспорт дээр тэмдэглэл хийн магадлал хийсэн байгууллагын гүйцэтгэгч нар гарын үсгээ зурж тэмдэг дарна. 29.9. Лифтийг ашиглалтад оруулсны дараа ээлжит техникийн магадлалыг 12 сар тутамд нэгээс доошгүй удаа хийнэ. 29.10. Ээлжит техникийн магадлалыг дараах зорилгоор хийнэ. Үүнд:- Лифт бүрэн бүтэн, аюулгүй ажиллагааны нөхцөл ханган

ажиллаж байгааг магадлах.- Лифтийн ашиглалтыг энэ дүрмийн шаардлагын дагуу

зохион байгуулж байгаа эсэхийг магадлах. 29.11. Ээлжит техникийн магадлалаар дараах үзлэг шалгалт хийгдэнэ. Үүнд:- Лифтийн тоног төхөөрөмжийн ашиглалтын явцад

өөрчлөгдөж болох үзүүлэлтүүд нь паспортын өгөгдөлтэй нийцэж байгаа эсэх.

- Лифтийн ажиллагаа нь ашиглалтын зааврын дагуу байгаа эсэх.

- Энэ дүрмийн дагуу туршилт хийх.- Лифтийн ашиглалтыг энэ дүрмийн шаардлагын дагуу

зохион байгуулж байгаа эсэх. 29.12. Их засвар хийсний дараа болон 29.14-т заасан ажлууд хийгдсэний дараа хэсэгчилсэн техникийн магадлал хийнэ. 29.13. Хэсэгчилсэн техникийн магадлал нь лифтийн үндсэн эд ангиудыг шинээр сольсон ба засварласан үед тэдгээр нь аюулгүй ажиллагааг хангасан хэвийн байдалтай байгааг тодорхойлох зорилгоор хийгдэнэ. 29.14. Лифтийн дараах эд ангийг сольсны дараа хэсэгчилсэн техникийн магадлал хийнэ. Үүнд:- Бүхээг.- Эргүүлэг /өргүүр/.- Ган татлага, хөтлөх хүрд.- Ослоос хамгаалах баригчууд.- Хурд хязгаарлагч.- Удирдлагын шкафыг сольсны дараа буюу цахилгаан схемд

өөрчлөлт оруулсан үед. 29.15. Хэсэгчилсэн техникийн магадлалаар дараах ажлыг хийнэ. Үүнд:- Лифтийн засварласан болон сольсон тоног төхөөрөмж

69


паспортын өгөгдөлтэй нийцэж байгаа эсэх.- Засварласан болон шинээр угсарсан тоног төхөөрөмжийн

байдлыг үзэж, хэмжиж шалгах.- Засварласан болон шинээр угсарсан тоног төхөөрөмжид

туршилт хийх.- Ослоос хамгаалах хэрэгслийн ажиллагааг шалгах. 29.16. Лифтийн тоног төхөөрөмжийг нүдээр үзэн, хэмжиж шалгахдаа лифтийн тоног төхөөрөмжийн үзүүлэлт нь паспортын өгөгдөлтэй, байрлалын хэмжээ нь угсралтын ажлын зурагтай таарч байгаа эсэхийг нягтлана. 29.17. Лифтийг ажиллуулж шалгах үед түүнийг бүх горимдоо цахилгааны схемийн ажиллах зарчмын дагуу хэвийн ажиллаж байгааг нягтлаад, дараах механизмын ажиллагааг шалгана. Үүнд:- Эргүүлэг /өргүүр/- Бүхээг, хонгилын хаалга, түүний ажиллагаа.- Туршилтын үед шалгадгаас бусад ослоос хамгаалах

хэрэгсэл.- Дохиолол, холбоо, диспетчерийн хяналт, гэрэлтүүлэг.- Бүхээгний давхарт зогсох нарийвчлал. 29.18. Лифтийн туршилтаар түүний хурд хязгаарлагч, баригч, зөөлөвч тулгуур, тоормосны систем, цахилгаан төхөөрөмж, үндсэн дамар, газардуулга, цахилгаан хэлхээний тусгаарлагчыг туршина. 29.19. Хурд хязгаарлагчийг туршихдаа лифтийг ачаалахгүйгээр хурдыг нь паспортад заасан хэмжээгээр ихэсгээд хурд хязгаарлаж байгааг, мөн энэ үед баригч барьж байгаа эсэхийг шалгаж үзнэ. 29.20. Баригчийг туршихдаа баригч ажиллаад бүхээг /эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч/ -ийг чиглүүлэгч дээр зогсоон барьж чадаж байгааг шалгана. Баригчийг мэдэрч ажиллах ёстой нөхцөл бүр дээр нь тусад нь туршиж үзнэ. Бүрэн магадлалын үед болон бүхээг сольсны дараа баригчыг дараах ачааллаар туршина. Үүнд:- Аажим зогсоогч баригчтай бол хэвийн даацыг 25% ихэсгэж.- Огцом зогсоогч буюу амортизатор бүхий огцом зогсоогч

баригчтай бол хэвийн даацаар.- Ээлжит магадлалын үед бүхээг /эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч/-ийн

баригчыг бүхээгийг ачаалалгүйгээр шилжүүлж туршина.Бүхээгийг ажлын хурдаар шилжиж байх үед баригчыг турших ба 1 м/с-ээс их хурдтай лифтэнд ажлын хурднаас бага хурдаар туршиж болох боловч энэ хурд нь 1 м/с-ээс багагүй байна.

70


29.21. Пүрштэй болон цохилтыг сааруулах материалаар хийгдсэн зөөлөвч тулгуурыг сольсны дараа буюу бүрэн магадлалын үед бүхээгт хэвийн даацын хэмжээний ачаатай байхад түүнийг ажлын хурдаар тулгуур дээр буулгаж туршина. Бусад зөөлөвч тулгуурын хувьд тулгуурын агшилтаас хамаарч хурдыг багасган сонгож авна. Харин ээлжит магадлалын үед пүрштэй тулгуурыг турших шаардлагагүй түүний байдал, байх ёстой хэмжээсийг үзэж, хэмжиж шалгана. Цохилтыг сааруулах материалаар хийгдсэн зөөлөвч тулгуурын хувьд хоосон бүхээгийг 0.71 м/с хурдаар шилжүүлж тулгуур дээр буулгаж туршина. 29.22. Тоормосыг сольсны дараа техникийн бүрэн магадлал хийхдээ лифтийг хэвийн даацаас 25% илүү ачаатай ажлын хурдаар доош явуулж байгаад хөдөлгүүрийг унтраахад тоормос ажиллаж хөдөлгөөн зогсож түүний удаашруулах хурдатгал нь 9.81 м/с2-аас ихгүй байгааг нягталж туршина.Ээлжит магадлалын үед бүхээгийг ачаагүйгээр дээш шилжүүлж байх үед хөдөлгүүрийг зогсоож тоормос барьж байгааг шалгаж туршина. 29.23. Баригч, эсрэг ачаа, зөөлөвч тулгуурыг туршсаны дараа лифтийн татлага түүнд хамаарах эд ангид ямар нэг гэмтэл илэрсэн эсэхийг үзэж шалгана. 29.24. Удирдлагат хувьсгуур бүхий хөдөлгүүрийг паспортад нь түүний цахилгаан тоормослох чадварыг туршихаар заасан бол түүнийг гүйцэтгэнэ.Цахилгаан хөдөлгүүрийн тоормослох чадварыг шалгахдаа бүхээг хамгийн дээд давхарт байх ба тоормосны колодка тавиастай байх үед 3 минут байлгаж үзнэ. Мөн бүхээгийг шилжүүлээд түүний давхарт зогсох нарийвчлалыг шалгаж болно. 29.25. Үрэлтийн дамар буюу хүрдтэй лифтний татлага нь дамар /хүрд/-тай барьцалдах хэмжээг бүрэн магадлалын үед туршихдаа бүхээгийг хонгилын доод байрлалд байхад хэвийн даацаас 25% илүү ачаалаад доош шилжүүлнэ. Энэ үед бүхээгийг зөөлөвч тулгуурт хүрэхээс өмнө доод давхарт зогсооно. Харин ээлжит магадлалын үед хоосон бүхээгийг хонгилын дээд хэсгээс дээш шилжүүлж бүхээгийг дээд давхарт бүрэн зогсож байгааг шалгана. 29.26. Эсрэг ачаа тулгуур дээр бүрэн суусан үед бүхээг дээш шилжихгүй байхыг шалгахдаа бүхээгийг дээш нь гар удирдлагаар буюу эсвэл хөдөлгүүрийн бага хурдаар шилжүүлэх гэж оролдоно. Энэ үед бүхээг дээш шилжихгүй байх ёстой.

71


29.27. Газардуулга, дамжуулагчийн тусгаарлагчийн эсэргүүцэл, хэлхээний хамгаалах тоноглолыг угсралт, шинэчлэл хийсний дараа болон техникийн бүх магадлалын үед шалгана. 29.28. Ашиглалтын явцад шинэчлэл хийсэн лифтэнд хэсэгчилсэн магадлал хийхдээ шинэчилж өөрчилсөн техникийн бичиг, баримт, өөрчлөлт хийсэн эд ангийг шалгаж, хэмжиж үзнэ. 29.29. Лифтийн солигддоггүй металл хийцэд үл эвдлэх аргаар шинжилгээ хийж тэнцсэн тохиолдолд лифтийн цаашид ашиглагдах хугацааг тогтоож өгнө. 29.30. Лифтийн ашиглагдах хугацаа дууссаны дараа түүний ашиглагдах хугацааг сунгаж болох талаар эрх бүхий мэргэжлийн байгууллага шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргана. Үүнд дараахь ажил хийгдэнэ. Үүнд:- Гадна үзлэг, хэмжилт хийх.- Лифтийг бүх горимоор нь ажиллуулж шалгана.- Лифтийн тоног төхөөрөмжид гэмтэл, зөрчил, элэгдэл,

зэврэлт байгааг шалгаж тогтооно.- Ослоос хамгаалах хэрэгслүүдийг ажиллуулж туршиж үзэх.- Металл хийцэд үл эвдлэх аргаар шинжилгээ хийх.- Газардуулга, дамжуулагчийн тусгаарлагчын эсэргүүцэл,

хэлхээний хамгаалах тоноглолыг турших.- Шинжилгээний үр дүнг үндэслэн лифтийн цаашид

ашиглагдах хугацааг тогтооно. 29.31. Техникийн туршилт, оношлол, магадлалын үр дүнгээр акт үйлдэж, паспортад тэмдэглэл хийнэ. Харин шинжилгээний үр дүнгээр экспертийн дүгнэлт гарна. 29.32. Техникийн магадлалыг эрх бүхий байгууллага нь техникийн магадлал хийх ерөнхий технологийг /хавсралт 8/ мөрдлөг болгон гүйцэтгэнэ. 29.33. Техникийн оношлол, магадлал хийх магадлалын байгууллага /зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч/ нь дараах үүргийг хүлээнэ.Үүнд:- Лифт эзэмшигчидээс техникийн магадлал хийлгэхээр

мэдэгдсэн хугацаанд нь гүйцэтгэх. Үүний тулд үйлчилдэг байгууллагатайгаа ажлын график урьдчилан хийсэн байх.

- Лифтэнд үзлэг хийх үедээ ашиглалт хариуцагчид лифтийн бүх эд анги, механизмын техникийн байдал ямар түвшинд байгааг үзүүлэн тайлбарлаад актанд солих шаардлагатай буюу элэгдэлд ороод эхэлчихсэн эд ангийн талаар тодорхой зааж өгнө.

72


- Техникийн магадлал хийх үед лифтийн туслах ажилчдыг оролцуулах зайлшгүй шаардлага гарвал тэдэнд аюулгүй ажиллагааны зааварчлага өгөөд нэг хүний командаар ажиллагааг явуулна.

- Магадлалын үед илэрсэн зөрчил дутагдлын талаар лифт эзэмшигч байгууллагын удирдлагад мэдэгдэж уг зөрчлийн гарсан шалтгаан арилгах арга замын талаар заавар зөвлөгөө өгнө.

- Сар бүр магадлал хийсэн лифтийн техникийн байдлын талаар улсын байцаагчид тайлагнаж байна.

- Лифтийн техникийн байдалд дүгнэлт гаргах үед улсын байцаагчийн шаардлагаар лифтийн үзлэгт оролцоно.

29.34. Техникийн магадлал ба үзлэг, шалгалтаар доорхи зөрчлүүд илэрсэн нөхцөлд лифтийг ашиглалтад оруулах буюу цаашид ашиглахыг хориглоно. Үүнд:- Техникийн магадлал ба үзлэг, шалгалтын үед арилгаж

болохгүй, лифтийн ашиглалтын аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөх гэмтлүүд илэрсэн.

- Улсын байцаагч болон барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчийн өгсөн шаардлагыг биелүүлээгүй.

- Лифтийн ашиглалт хариуцагч томилогдоогүй.- Лифтийн засвар ба техникийн үйлчилгээ хийх ажлыг зохион

байгуулах хариуцагч томилогдоогүй буюу мэргэжлийн байгууллагатай гэрээ байгуулаагүй.

- Мэргэжлийн лифтчин байхгүй. 29.35. Магадлал хийсэн лифтийн актны нэг хувийг магадлал хийснээс хойш 3 хоногийн дотор тухайн орон нутгийн улсын байцаагчид өгч байна.

30. МЭРГЭЖЛИЙН СУРГАЛТ, МЭРГЭЖИЛ ДЭЭШЛҮҮЛЭЛТ

30.1. Цахилгаан механикч, лифтчин, диспетчерийн мэдлэгийн ээлжит шалгалтыг 12 сар тутамд байгууллагаас байгуулсан комисс сургалтыг явуулсны үндсэн дээр дотооддоо зохион байгуулна. Цахилгаан механикчийн ээлжит мэдлэгийн шалгалтын комисст улсын байцаагч заавал оролцоно. Харин лифтчин, диспетчерын ээлжит мэдлэгийн шалгалтанд улсын байцаагч заавал оролцох шаардлагагүй. 30.2. Ээлжит бус шалгалтыг цахилгаан механикч, лифтчин, диспетчерээс дараах тохиолдолд авна. Үүнд:- Өөр ажилд шилжсэн үед.- Улсын байцаагчийн шаардсанаар.

73


30.3. Мэдлэгийн ээлжит шалгалтыг ажилд орсноос хойш 1 сараас ихгүй хугацаанд, цаашид 12 сар тутамд үечилсэн хэлбэрээр авч протокол үйлдэн үнэмлэхэд нь тэмдэглэл хийж тэмдэг дарж баталгаажуулна. 30.4. Үйлчлэх ажилчдын мэдлэгийг шалгасан материалыг мэргэжлийн хяналтын байгууллагад хүргүүлнэ. 30.5. Цахилгаан механикч, лифтчин, диспетчерийг бэлтгэх сургалт, шалгаруулалтыг мэргэжлийн сургалтын төв, эрх бүхий байгууллагаас зөвшөөрөл авсан зохих сургалтын бааз, багшлах боловсон хүчин бүхий байгууллага гүйцэтгэнэ Шалгалтын дүнгээр протокол үйлдэж тэнцсэн хүмүүст үнэмлэх олгоно. 30.6. Үйлчлэх ажилчид нь цахилгааны аюулгүй ажиллагааны талаар мэргэжлийн зохих түвшинд бэлтгэгдсэн байна.

31. ЛИФТИЙН АЖИЛЛАГААНД ДИСПЕТЧЕРИЙН ХЯНАЛТ ТАВИХ

31.1. Лифтэнд диспетчерийн хяналт тавих ажлыг эрх бүхий байгууллагаас зөвшөөрөл авсан, мэргэжлийн боловсон хүчин бүхий мэргэжлийн байгууллага гүйцэтгэнэ. 31.2. Лифтийн диспетчерийн хяналтыг эрх бүхий байгууллагаар шалгагдаж, тогтоосон журмын дагуу хэрэглэгдэхээр зөвшөөрөгдсөн диспетчерийн пунктээр хэрэгжүүлнэ. 31.3. Угсралт, засвар, шинэчлэл, техникийн үйлчилгээ, тоног төхөөрөмжийг солих ажлын төслийг гүйцэтгэх, бэлтгэх үйл ажиллагаанд зориулалтын техникийн хэрэгсэл, мэргэшсэн мэргэжилтэн бүхий байгууллага диспетчерийн хяналт тогтооно. 31.4. Диспетчерийн хяналт хэрэгжүүлэх тоног төхөөрөмж эзэмшигч нь шаардагдах засвар үйлчилгээг хийх замаар түүний бүрэн бүтэн байдлыг ханган ажиллана. Энэ зорилгоор мэргэжлийн байгууллагатай гэрээ байгуулан ажиллаж болно. 31.5. Диспетчерийн хяналт хэрэгжүүлэх тоног төхөөрөмжид лифтийг угсарч, шинэчилсний дараа болон тогтоосон хугацаанд үечилсэн хэлбэрээр бэлтгэн нийлүүлэгчээс өгсөн ашиглалтын бичиг баримтын дагуу үзлэг шалгалт хийж байна. 31.6. Диспетчерийн хяналт хэрэгжүүлэх тоног төхөөрөмжид лифтийн ажиллагааг алсаас зогсоох удирлага

74


байх боловч алсаас ажиллуулах удирдлага байж болохгүй. 31.7. Диспетчерийн хяналт нь дараах боломжоор хангагдсан байна. Үүнд:- Диспетчерийн пунктээс бүхээгтэй, машины өрөөтэй ярих

утсан холбоогоор хангагдсан байх ба диспетчерийг дуудах дуут дохиололтой байх.

- Бүхээг давхарт ирээгүй үед хаалга онгойхыг мэдээлдэг байх.

- Машины, блокийн өрөө, машины өрөөг орлох шкафны хаалга онгойхыг мэдээлдэг байх.

- Лифтийн ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ ажиллахыг мэдээлдэг байх.

- Аль лифтнээс ямар мэдээлэл ирж байгааг тодорхойлох боломжтой байх.

Диспетчерийн хяналтад лифтийн техникийн байдлыг мэдээлэх нэмэлт мэдээллийн хэрэгсэлтэй байж болно. 31.8. Диспетчерийн хяналтын цахилгааны тэжээл лифтийн цахилгааны тэжээлээс тусдаа байх ба диспетчерийн хяналтын тэжээл тасарсан үед 1 цагаас багагүй хугацаанд бүхээг диспетчерийн пунктын хооронд ярих утсан холбоо ажиллагаатай байхаар хийгдсэн байна.

32. БУСАД ЗҮЙЛ

32.1. Лифт түүний ашиглалтын үед энэ дүрмээс гадуур зохицуулах асуудлыг тусад журам гарган зохицуулна. Энэ нь дүрмээр тавигдаж буй шаардлагатай зөрчилдөхгүй байна. 32.2. Энэ дүрэм гарахаас өмнө ашиглаж байгаа лифтийг энэ дүрэмд зохицуулж өөрчлөхгүй байж болно. 32.3. Энэхүү дүрэмд тусгагдаагүй лифтийн техникийн шинэ шийдлийг хэрэглэхийг зөвшөөрнө. Энэ үед аюулгүй ажиллах нөхцлийг хангасан талаар тогтоосон журмын дагуу баталгаажуулсан байна.

33. ОСОЛ АВААРИЙГ ШАЛГАН СУДЛАХ

33.1. Мэргэжлийн хяналтын байгууллагад бүртгүүлсэн лифтийн угсралт, ашиглалт, засвар шинэчлэлттэй хобогдсон осол, аваарийг судлах, дүгнэлт гаргах ажлыг Монгол Улсын Засгийн газрын 2000 оны 107 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин, хурц хордлогыг судлан бүртгэх дүрэм”-ийн дагуу гүйцэтгэнэ.

75


33.2. Лифт эзэмшигч нь осол аваар гарсан даруйд мэргэжлийн хяналтын байгууллагад 24 цагийн дотор яаралтай мэдэгдэх үүрэгтэй. Хэрэв гарсан осол аваар нь цаашид хүний амь нас, эрүүл мэндэд хор хүргэхгүй нөхцөлд байвал улсын байцаагчыг иртэл нь осол аваарийн ул мөрийг хэвээр хадгалж байвал зохино. Осол аваарийн талаар холбогдох хуулийн байгууллагад мэдэгдэх ёстой.

34. ДҮРЭМ ЗӨРЧИГЧДӨД ХҮЛЭЭЛГЭХ ХАРИУЦЛАГА

34.1. Энэхүү дүрмийг лифтийн зураг төсөл зохиох түүнийг үйлдвэрлэх, ашиглах, угсрах, засварлах ба лифтийг суурилуулах барилга, байгууламжийн зураг төсөл хийхэд оролцогч бүх аж ахуйн нэгж байгууллага, албан тушаалтан, иргэд мөрдөнө. 34.2. Энэхүү дүрмийн заалтыг зөрчсөн хуулийн этгээд албан тушаалтанд тухайн зөрчил нь осол аваарийн байдалд хүргэсэн эсэхийг харгалзахгүйгээр Монгол Улсын хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэнэ. 34.3. Бүх шатны албан тушаалтан өөрийн удирдлагад ажилладаг ажилтанд энэ дүрэмд нийцээгүй үүрэг даалгавар өгөх болон шийдвэр гаргах, байцаагч болон зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч үйл ажиллагааг нь зогсоосон лифтийг дур мэдэн ажиллуулах буюу илэрсэн зөрчлийг арилгах арга хэмжээ авахгүй байх зэрэг нь ноцтой зөрчилд тооцогдоно. 34.4. Зөрчлийн шинж байдал, түүний үр дагавраас хамааруулан гэм буруутай хүмүүст захиргааны болон эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.

76


1дүгээрхавсралт

НЭР ТОМЪЁОНЫ ТАЙЛБАР

1. Аажмаар тоормослон баригч - тоормосны барих хэсэгтээ пүрш хэрэглэдэг хүчний системтэй баригч.

2. Аажмаар өсөх хүчний баригч – тоормослох зам ихсэх тусам тоормослох хүч нь дагаж өсдөг аажмаар тоормослох баригч.

3. Автомат бус цоожтой хаалга – хаалгыг түгжих ба онгойлгох үйлдэл нь гараар гүйцэтгэгддэг хаалга.

4. Ажлын горим – лифтийн хэвийн даацаас хэтрээгүй ачаатай, хэвийн хурдаар нь хөдөлгөөнд оруулах горим.

5. Ажлын хурд – хэвийн хурдаас 15 хувиар ихсэж болох бүхээгийн хөдөлгөөний хурд.

6. Амортизатор – огцом хөдөлгөөний хурдыг сааруулан хязгаарладаг төхөөрөмж.

7. Ачааны лифт – зөвхөн ачаа зөөвөрлөх зориулалттай лифт.

8. Баригч – хурд хязгаарлагчын удирдлагаар бүхээг /эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч/-ийг чиглүүлэгч зам төмөрт барьж зогсоох ослоос хамгаалах тоноглол.

9. Блок – ган татлаганы чиглэлийг өөрчилдөг, гол дээрээ чөлөөтэй эргэдэг дугуй эд анги.

10. Блокийн өрөө - ган татлагын блокууд байрлах тусгай өрөө.

11. Бүлүүр - шингэний цилиндрийн хөдөлгөөнт хэсэг.12. Бүхээгийн багтаамж – шалны ашигтай талбайн

хэмжээнээс хамааруулан тооцоологдсон зорчигчдын тоо. 13. Бүхээгийн зогсоолын түвшин – бүхээгийн хаалганы

босго ба хонгилын хаалганы босгоны хоорондох өндрийн зай. Энэ зайг бүхээг талбайд бүрэн зогссон үед хэмжинэ.

14. Бүхээгийн шалны ашигтай талбай – бүхээгийн хана ба хаалганы дотоод хэсгээр хашигдсан шалны талбай.

15. Гадна удирдлагатай лифт – зөвхөн хонгилын гаднаас удирдагддаг лифт.

16. Галын аюулын горим – гал гарсан үед бүхээг нь зорчигчийг үндсэн зогсоолд хүргэж гадна ба дотор дуудлагыг тасална.

17. Гулгагч - бүхээг /эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч/-ийн чиглүүлэгчтэй харьцаж, харилцан хөдлөхөд завсар нь байрлах элэгдлээс хамгаалсан тусгай материалаар хийсэн эд анги.

77


18. Даац – лифтийн зөөвөрлөх зориулалттай ачааны хамгийн их жин.

19. Дамар - бүхээг, эсрэг ачаа /тэнцүүлэгч/-г өргөж буулгах татлагад хөдөлгөөн дамжуулдаг лебедкийн редукторын гол дээр байрлах эд анги.

20. Динамик ачаалал – лифт ажиллах үед түүний хөдөлгөөнөөс үүссэн доргио, чичиргээ, инерцийн хүчний үйлчлэлээс үүсэх ачаалал.

21. Дотоод удирдлага – лифтийг хөдөлгөөнд оруулж буй тушаал нь зөвхөн бүхээг дотроос өгөгдөж буй удирдлагын төрөл.

22. Дохиоллын хэлхээ – ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгслийн гадагш өгөх мэдээллийг дамжуулах цахилгаан дамжуулах хэлхээ.

23. Дуудлагын товчлуур – бүхээгийг зогсоолын түвшинд авчрах, давхарт байрлах товчлуур.

24. Зөөлөвч тулгуур - бүхээг /эсрэг ачаа/ зогсоолын доод /дээд/ түвшингээс доошлох /дээшлэх/ үед тэдгээрийн үл хөдлөх хэсэгт тулах мөргөлтийн хүчийг зөөллөн, зогсоох зориулалттай эд анги

25. Эргүүлэг /өргүүр/ – лифтийн бүхээгийг хөдөлгөөнд оруулах зорилготой цахилгаан хөдөлгүүр, түүнээс өгөгдөж буй механик энергийг ган татлага хөтлөгч хүрдэнд дамжуулах механизм бүхий төхөөрөмж.

26. Лифтийн шинэчлэл – цахилгааны болон кинематик схем, лифтийн паспортын үзүүлэлтэд өөрчлөлт оруулах хэмжээний техникийн өөрчлөлт хийх.

27. “Машины өрөөнөөс удирдах” горим – бүхээгийн ажиллагааг зөвхөн машины өрөөнөөс удирдан ажиллуулах ба энэ үед бүхээг давхарт зогссон үед аль ч хаалга онгойхгүй бусад бүх горимын удирдлага ажиллахгүй байх горим.

28. Огцом тоормослох баригч - бүтэцдээ зөөлөн, уян хатан эд ангийг агуулаагүй баригч.

29. Оруулах төхөөрөмж – лифтэнд өгөгдөж байгаа цахилгааны тэжээлийн эхэнд тавигдах, хүчдэлийн тэжээлийн шугамыг залгах ба таслах зориулалттай цахилгаан тоноглол.

30. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл – лифтийн аюулгүй ажиллагааг хангах зориулалттай цахилгаан болон механик төхөөрөмж.

31. Ослоос хамгаалах цахилгаан хэлхээ - ослоос хамгаалах цахилгаан хэрэгслийн цахилгаан гүйдлийг дамжуулдаг хэлхээ.

32. Төгсгөлийн унтраалга – хөдөлж байгаа биеийн механик

78


хүчний үйлчлэлээр цахилгаан тэжээлийг салгадаг хэрэгсэл.33. Тушаах товчлуур – бүхээг дотроос лифтийг удирдах

зориулалттай товчлуур. 34. Тэнцүүлэгч - хөтлөгч хүрдтэй лифтэнд эсрэг ачааны

оронд хэрэглэх ачаа.35. Удирдлагын систем – лифтийг ашиглах үед түүнд

аливаа үйлдэл хийх дуудлага, тушаалыг лифтийн үйлдлийн системд дамжуулах хэрэгслийн иж бүрдэл.

36. Удирдлагын хэлхээ – цахилгаан эд ангиудыг шаардлагатай үед нь ажиллуулах зорилго бүхий цахилгаан хэлхээ.

37. “үзлэг” горим – бүхээгийн ажиллагааг зөвхөн бүхээгний орой дээр байрлах удирдлагаар ажиллуулах ба энэ үед бүхээг давхарт зогссон үед аль ч хаалга онгойхгүй, бусад бүх удирдлага ажиллахгүй байх горим.

38. Хавсарсан удирдлага – лифтийг дуудах болон тушаах товчлуураар удирдах хэлбэр.

39. Шингэний зөөлөвч тулгуур – шингэний цилиндрт байгаа шингэн нь бүлүүрийн даралтаар цилиндрийн багасгасан сувгаар гарахдаа бүлүүрийн явалтыг удаашруулж, хөдөлгөөнийг зөөллөх зориулалтын систем.

40. Хонгилын худаг – лифтийн хонгилын доод зогсоолоос доош байх хийц хэсэг.

41. Нэгдсэн удирдлага - өгөгдсөн программын дагуу 2 буюу түүнээс дээш лифтийг хамтатган удирдах удирдлагын систем.

42. Хурд хязгаарлагч - Бүхээг /эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч/-ийн хурд хэтэрсэн тохиолдолд тэдгээрийн баригчийн төхөөрөмжийг ажиллуулах зорилготой төхөөрөмж.

43. Хүн зөөврийн лифт – зөвхөн хүн зөөвөрлөх зориулалттай лифт.

44. Хүрд – татлаганы нэг үзүүр өөрт нь бэхлэгсэн ба хөдөлгүүрийн тусламжтай эргэхдээ татлагыг өөртөө ороох буюу хөвөх журмаар татлаганд бэхлэгдсэн бүхээгийг шилжүүлдэг лебедкийн нэг эд анги.

45. Хүчний хэлхээ – цахилгааны энергийг хуваарилах, дамжуулах, үзүүлэлтийг нь өөрчлөх цахилгаан хэлхээ.

46. Хэвийн хурд – бүхээгийн тооцоологдсон хамгийн их хурд.

47. “Хэвийн ажиллагаа” горим – лифт зорчигчдод үйлчлэх хэвийн ажиллагааны нөхцлийг ханган ажиллах горим.

48. Хэрэглэх зөвшөөрөл олгох – лифтийг олноор үйлдвэрлэхийн өмнө түүнийг тусгай лабораторид үйлдвэрийн

79


туршилт хийгээд тэнцсэн тохиолдолд үйлдвэрлэн борлуулж болох зөвшөөрлийг олгох үйлдэл

49. Цуглуулах удирдлага – хэд хэдэн тушаал өгөхөд тэдгээрийг өөрийн санамждаа хадгалаад тэдгээр тушаалыг өгсөн дарааллых нь дагуу гүйцэтгэдэг удирдлагын систем.

50. Чиглүүлэгч – бүхээг /эсрэг ачаа, тэнцүүлэгч/-ийн хоёр хажууд байрлаж тэдгээрийн шилжих хөдөлгөөнийг чиглүүлж өгөх төмөр зам.

51. Шингэний цилиндр – шингэний даралтын энергийг давших, буцах хөдөлгөөн бүхий механик энерги болгон өөрчилдөг шингэний хөдөлгүүр

54. Шингэн шахуургат лифт – Бүхээгийг шингэний систем бүхий төхөөрөмжөөр шилжүүлдэг лифт.

80


2дугаархавсралт

ЛИФТИЙН ПАСПОРТ

Лифтийг……………………………………………………………-ынзөвшөөрөлөгсөнбайгууллага

20.. оны .. сарын .. өдрийн … -р зөвшөөрлийг үндэслэн үйлдвэрлэв. Лифтийг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх үед энэхүү паспортыг лифтийн хамт шилжүүлнэ.

Бэлтгэн нийлүүлэгчийн нэр, хаяг

Лифтийн паспортанд хавсрагдах баримтуудын жагсаалт

Баримтын нэрБаримтын

тэмдэглэгээХуудасны тоо

Угсаргааны зурагЦахилгааны зарчмын

схем, схемийн элементийн жагсаалт

Шингэний зарчмын схем, схемийн

элементийн жагсаалтБусад техник

ашиглалтын зааврууд

Ерөнхий мэдээлэл

Үйлдвэрлэгч байгууллага

Лифтийн төрөл, хэлбэр

Үйлдвэрийн дугаар

Үйлдвэрлэсэн он

Хонгил ба машины өрөөн дэх зөвшөөрөгдөх температур /С/ /

хамгийн их ба бага/

Лифтийн ашиглалтын орчин /чийглэг, тоосжилт, галын ба

дэлбэрэх аюул/

Лифтийн үндсэн техникийн бичиг баримтууд /нэр ба тэмдэглэл/

Зориулалт, ашиглагдах хугацаа

81


2. Техникийн үндсэн үзүүлэлтүүд2.1. Ерөнхий мэдээлэл

Даац кг

Зорчигчдын тоо

Бүхээгийн хэвийн хурд м/с

Бүхээгийн “Үзлэг” горимоор ажиллуулах хурд м/с

Удирдлагын хэлбэр

Зогсоолын тоо

Хонгилын хаалганы тоо

Өргөлтийн өндөр м

Гүйдлийн хэлбэр

Хүчдэл В Давтамж

Лифтийн оролтын төхөөрөмж

Хүчний хэлхээЛифтийн хөтлүүрХаалганы хөтлүүр

Удирдлагын хэлхээ

Гэрэлтүүлгийн хэлхээ

БүхээгХонгилЗасварын ажил

Дохиололын хэлхээ

2.2. Эргүүлэг /өргүүр/

Хэлбэр /редуктортой, редукторгүй, ган татлага хүрдтэй, дамартай,

араатай/



Гаралтын гол дээрх хэвийн эргэх момент НМ

82


Масс кг

Дамрын диаметр, мм

Блокийн диаметр, мм

2.2.1. Редуктор

Хэлбэр, маягҮйлдвэрийн дугаар


Дамжуулгын тоо

Тэнхлэгийн хоорондох зай мм

Масс кг

2.2.2. Тоормос

Хэлбэр

Тоормосны хүрдний диаметр мм

Тоормосны дамжуулга

Хэлбэр

Момент, Н*м

Гүйцэтгэх механизмын

явалт мм

2.3. Цахилгаан хөдөлгүүр

Зориулалт

Хэлбэр

Гүйдлийн хэлбэр

Хүчдэл В

Хэвийн гүйдэл А

Давтамж Гц

Чадал кВт

Хөдөлгүүрийн зөвшөөрөгдөх халалт С /хөндийрүүлэгчийн

ангилал/

Эргэлтийн давтамж эрг/мин

Ажлын горим ПВ %

83


Цагт залгах тоо

Гүйцэтгэл /ердийн, чийгээс хамгаалалттай, тоосны

хамгаалалттай, далайн гэх мэт/ хамгаалалтын зэргийг заасан

Масс кг

2.4. Шингэнт дамжуулга

Хэлбэр

2.4.1. Шингэний цилиндр

Хэлбэр

Тоо



Бүлүүрийн диаметр мм

Явалт мм

Ажлын даралт, мПахамгийн багахамгийн их

Туршилтын даралт, Мпа

Хурд м/секөргөх үед, багагүй

буух үед, ихгүй

Масс кг

2.4.2. Шингэнт төхөөрөмж

Хэлбэр


Ажлын шингэний хамгийн их урсгал дм3/мин

Ажлын шингэн

Насосны ажлын эзлэхүүн дм3

84


Хамгаалах клапаны тохируулах даралт, мПа

Туршилтын даралт, мПа

Масс кг

2.4.3. Дамжуулах хоолой

Өндөр даралтын хоолой /хэлбэр/ 2.5. Хонгилын хаалга

Бүтэц /гүйж онгойх, эвхэж хаагдах ба онгойх нэгээс хоёр хавтастай/

Хаалганы нээлхийн хэмжээ /өргөн, өндөр/ мм

Нээж, хаах арга /гар, хагас автомат, автомат/

Дамжуулга /цахилгаан, шингэн, пүрштэй гэх мэт/

Бүхээг зогсоолын талбайд зогссон үед хонгилын хаалгыг

онгойлгох арга

Бүхээг зогсоолын талбайд байхгүй үед хонгилын хаалга

онгойлгох арга

2.6. Бүхээг

Дотор хэмжээ, мм, өргөн, гүн, өндөр

Шалны бүтэц /хөдөлгөөнтэй ба хөдөлгөөнгүй/

Хаалганы бүтэц

Хаалга нээх, хаах арга /гараар, автомат, хагас автомат/

Хаалганы дамжуулга /цахилгаан, хийн, гэх мэт/

Бүхээгийн хэлбэр

Масс кг

85


2.7. Эсрэг ачаа

Масс кг

2.8. Ган татлага

Бүхээг Хурд хязгаарлагч

Хэлбэр

Бүтэц

Стандартын тэмдэглэл

Диаметр, мм

Ган татлагын тоо

Нэг ган татлагын урт, м

Ган татлагын тасрах ачаалал Н /кгс/

Бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр

2.9. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл2.9.1. Механик төхөөрөмж

Бүхээг Эсрэг ачаа

Баригч

Хэлбэр /Аажим тоормослох, огцом тоормослох,

амортизатортой г.м/, тэмдэглэл

Ямар нөхцөлд ажиллах

Хурд хязгаарлагч

Хэлбэр /төвөөс зугтах, дүүжин гэх мэт/, тэмдэглэл

Хурд хязгаарлагч ажиллах, бүхээг /эсрэг ачаа/-ийн хурд

м/сХамгийн их

Хамгийн бага

Тулгуур зөөлөвч

Хэлбэр /шингэнт, пүршин гэх мэт/

Хэвийн үеийн өндөр, мм

Тоо ширхэг

86


2.10.2. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл

Бүхээгний доод давхраас доош шилжихийг хянах

Бүхээгний дээд давхраас дээш шилжихийг хянах

Хонгилын хаалганы хаалтын

Хаалганы хөдөлгүүрийн ремень чангалалтын

Хонгилын хаалганы автомат түгжээний

Хонгилын хаалганы автомат бус түгжээний

Хонгилын аваарийн хаалганы

Хонгилын үйлчилгээний хаалганы

Хонгилын хяналтын нээлхийн

Худгийн хаалганы хаалтын

Бүхээгийн аваарийн хаалга, нээлхийн хаалтын

Бүхээгийн хаалганы хаалтын

Бүхээгийн даац хэтрэлтийн

Хурд хязгаарлагчийн

Хурд хязгаарлагч хэвийн байрлалдаа байгааг хянах

Лифтийг зогсоох /унтраалга, “зогс” товчлуур/

Баригчийн барилтыг хянах

Ган татлагын сулралт, суналтын

Хурд хязгаарлагчийн ган татлагыг чангалах төхөөрөмжийн

Ган татлагын тэнцвэржүүлэгчийн

Ган татлагын тэнцвэржүүлэгчийн огцом хөдөлгөөнийг хянах

Бүхээг шилжүүлэх гар удирдлагын бариулын

Зөөлөвч тулгуурын хэвийн байрлалд байгааг хянах

Худагт байрлах удирдлагын хэлхээний унтраалганы

87


Блокийн өрөөний удирдлагын хэлхээний унтраалганы

Засвар үйлчилгээ гүйцэтгэх тавцангийн байрлалын

Байрлал түгжигчийн байрлалыг хянах

Бусад таслагчууд

3 Техникийн бүрэн магадлал хийх үеийн ачаалал

Туршилтын объект Ачааллын хэмжээ

Лифтийг байрлуулсан газрын нэр1хуудас

Лифтийг эзэмшигч байгууллагын нэр

Лифтийг байрлуулсан газар

Лифт байрлуулсан он.сар.өдөр

Лифтийн ашиглалт хариуцагч2хуудас

Хариуцагчийг томилсон тушаалын дугаар,

он, сар, өдөр

Хариуцагчийн албан тушаал, овог нэр

Гарын үсэг

Лифтийн засвар ба техникийн үйлчилгээний ажил хариуцагч буюу гэрээт мэргэжлийн байгууллага. 2хуудас

Томилсон тушаалын буюу гэрээний дугаар, он, сар,

өдөр


Гарын үсэг

88


Лифтэд засвар, шинэчлэл хийсэн тухай5-аасбагагүйхуудас

он, сар, өдөрЗасвар ба шинэчлэлт

хийсэн тэмдэглэлГүйцэтгэсэн хүний

гарын үсэг

Техникийн магадлалын үр дүн20-иосбагагүйхуудас

Магадлал хийсэн он, сар, өдөр

Магадлалын үр дүнДараагийн магадлалд

орох хугацаа

Лифтийг бүртгэж авсан ………………….……………………………………………………..……………………………………………….

(лифтийгбүртгэжавсанхяналтынбайгууллагыннэр)……………………………………………………………………………Паспортын дугаартай хуудасны тоо ………………………………Паспортын үдэгдсэн хуудасны тоо ………………………………..Үүнээс зурагтай хуудасны тоо ....................................................

Бүртгэгчийн албан тушаал, гарын үсэг

Тэмдэг ………… он …… Сар ……. өдөр

89



Техникийн магадлалын акт № ...

....... оны ..... сарын .....-ний өдөр“Байгууллага”............................................. -ийн .................................................................... лифтийн байршил ............................................... Улсад үйлдвэрлэсэн .......................... фирмийн, ......................... маркийн, ...... кг даацтай, ..... м/с хурдтай, хүн зөөвөр /ачааны/ зориулалттай, .................. зогсоолтой, ........................ үйлдвэрийн дугаартай лифтэнд ............ лифт эзэмшигч ............., “лифт угсралт ба засвар үйлчилгээний байгууллага” ....... -ийн ....................................................... нарыг байлцуулан техникийн ээлжит /ээлжит бус, бүрэн/ магадлалыг хийлээ. Техникийн магадлалаар статик болон динамик туршилт буюу техникийн бүрэн магадлал үзлэг туршилт хийж дараах үр дүнд хүрлээ. Үүнд: 1. Лифтэнд бүрэн магадлал хийхэд түүний эд анги механизм дараах байдалтай байв.

№ Шалгагдах зүйлс Заалт Зөрчил Тайлбар

1 Машины өрөө 5.1

2 Паспорт 1.1

3 Газардуулгын протокол 26.1

4 Засвар үйлч. Хариуцагч 27.1

5 Үндсэн хөдөлгүүр 10.1

6 Редуктор 10.1

7 Муфта 10.1

8 Тоормос 10.1

9Дамар /үндсэн ба х. Хязгаарлагч/

10Татлага /үндсэн ба х. Хязгаарл./

17.1

11 Гэрэлтүүлэг 23.1

12 Цахилгааны самбар18.1, 19.1,

20.1

13 Хонгилын хаалга 7.1.

14 Бүхээгний хаалга 11.1

90


15 Хаалганы ролик, зам 7.1.

16Хаалга /түгжээ, хөдөлгүүр, ремень/

11.1

17 Зогсолтын түвшинхавсралт

8

18 Тэжээлийн дүүжин утас 22.1

19 Төгсгөлийн унтраалгууд 21.1

20 Тэнцвэржүүлэгч /балансир/ 12.1

21 Чиглүүлэгч зам 9.1

22 Гулгаа /бүхээг эсрэг ачаа/ 9.1

23 Баригч /бүхээг эсрэг ачаа/ 13.1

24 Бүхээг 11.1

25 Отводка 11.1

26 Этажник 11.1

27 Эсрэг ачаа 12.1

28 Зөөлөвч тулгуур /бүх.эс.ач/ 15.1

29Хурд хязгаарлагчийн чангалагч, таслагч

21.1

30 Шалны контакт 21.1

31 Санамж бичээс 27.6

32 Хонгилын унтраалга 3.20

33 Баригчийн таслагч 21.1

34 Ревиз 20.1

35 Худаг 4.1.

37 Оролтын төхөөрөмж 18.1

38 Хамгаалах хашлага шат 5.1

2. Лифтэнд статик туршилтыг дүрмийн .......... заалтын дагуу ......... %-ийн нэмэлт ачаалал буюу лифтэнд ............ кг /ачааны жин, төрөл/ гүйцэтгэж тоормос алдаагүй, ган татлага дамрын ховил дээр гулгаагүй, цахилгаан шатны даацын хэсгийн металл хийцийн гагнаас бэхэлгээнүүд хэвийн байлаа. Суналтын хэмжээ ....... мм хүртэл суусан үр дүнд хүрлээ. Ачааг буулгаж үзэхэд хэвийн байв.

91


3. Динамик туршилтыг дүрмийн ......... заалтын дагуу ......%-ийн нэмэлт ачаалал буюу лифтэнд ........кг /ачааны жин, төрөл/ гүйцэтгэж лифтийн хөдөлгөөн хэвийн, дуу чимээ чичиргээ илрээгүй, хурд хязгаарлагч болон баригчийг ажилуулж үзэхэд лифтийг зогсоож чадаж байна.............................................. хяналтын

Улсын /ахлах/ байцаагч........................../................................/ Барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч ................................/................................./Шинжээч................................................../................................/ Шинжээч................................................../............................... /

Энэхүү акт лифтийн паспорттай хамт хадгалагдана

92


4дүгээрхавсралт

ЛИФТИЙГ АШИГЛАЛТАНД ХҮЛЭЭН АВАХ АКТ

… оны ... сарын … -ны ... өдөр ………………… хот

Лифтийг ашиглалтанд хүлээн авах комиссын дарга:Лифтийг ашиглагч ………………………………… -ын төлөөлөгч

(байгууллагыннэр)………………….……..........ажилтай……………...……….овогтой

Гишүүд: Захиалагч /хөрөнгө оруулагч/……………………..………………….……......................................................-ын төлөөлөгч


Угсралт, засвар шинэчлэлт хийсэн ………………….…….…….…….......................................................................-ын төлөөлөгч


Барилгын ерөнхий гүйцэтгэгч …………….……… -ын төлөөлөгч (байгууллагыннэр)

………………….……..........ажилтай……………...……….овогтой

Эзэмшигчийн лифтийн ашиглалтыг хариуцагч……………………ажилтай ……………….…..……… овогтой ……..………….….……Хяналтын улсын байцаагч …………………………………………..…………............................................................................….-ын

(байгууллагыннэр)………………….……..........ажилтай……………...……….овогтой бид ………………….……..……….. хотын …..……...……… дүүргийн ….…… хорооны ……………………………………................................…… зориулалттай …… дугаар байранд байрлах(байрнызориулалт)лифтийн техникийн бүрэн магадлалын акт, ажиллагаа, ашиглалтыг энэ дүрмийн дагуу зохион байгуулалсан байдлыг үзэж шалгалаа.

93


ЛИФТИЙГ ХҮЛЭЭН АВСАН ҮР ДҮН:

1. Лифт аюулгүй ашиглах нөхцлийг хангасан, бүрэн бүтэн байна гэж үзэв. 2. Лифтийн ашиглалт нь “Лифтийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн зохион байгуулагдсан байна.

Лифтийг хүлээлгэн өгсөн:

Угсралтын байгууллагын төлөөлөгч …………..…/..................../Ерөнхий гүйцэтгэгчийн төлөөлөгч ….................../...................../Захиалагчийн төлөөлөгч буюу Барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчХувь хүн, хуулийн этгээд …………...………........../..................../

Лифт хүлээн авсан:

Эзэмшигчийн төлөөлөгч ажилтай .............................................…………………………………………...................…/...................../Засвар, үйлчилгээг хариуцагч………………......../....................../Комиссийн дарга …............................................../....................../Улсын байцаагч .................................................../....................../Барилгын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч …………………………………………....../....................../

Улсын байцаагч, зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч нь лифтийн паспортод түүнийг ашиглахыг зөвшөөрсөн тухай тэмдэглэл хийж, тэмдэг дарна. Энэхүү актыг лифтийн паспортын хамт хадгална.

94



ЛИФТ УГСРАХ АЖЛЫН ЗУРГИЙН БҮТЦЭД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА

1. Угсралтын зурагт лифтийг зөв угсарсан байдлыг дүрмийн дагуу шалгахад шаардагдах хэмжээсүүд тавигдсан байна. 2. Угсралтын зурагт лифтийн тоног төхөөрөмжийн байрлалыг зөв угсарсан байдлыг дүрмийн дагуу шалгахад шаардагдах тоног төхөөрөмж хоорондын харилцан байрлах хэмжээсүүд тавигдан хонгил, машины ба блокийн өрөөний зураг зүсэлт, огтлолттойгоор хийгдсэн байна. 3. Угсралтын зурагт:Лифтийн техникийн товч үзүүлэлт.Лифтээс барилгад үзүүлэх ачааллын хэмжээ бичигдсэн байна. 4. Зураг төсөл гүйцэтгэсэн мэргэжилтний гарын үсэг, байгууллагын тамгатай байна.

6дугаархавсарлт

ГАН ТАТЛАГЫН ГОЛОГДОЛ ГАРГАХ НОРМ

1. Томоосны нэг алхмын уртад тасарсан утасны тоогоор ган татлагыг гологдолд гаргах нормыг 3 дугаар хүснэгтийн дагуу гүйцэтгэнэ.

3дугаархүснэгт

Дүрмээр тогтоогдсон анхны бат бэхийн

нөөцийн илтгэлцүүр D/d харьцаагаар

Ган татлагын хийц

6x19=144+1 oc 6x37=222+1 oc

Ган татлагын томоосны нэг алхамын урт дахь тасарсан утасны тоогоор гологдол болгох норм

Эсрэг томоостой

Дагуутомоостой

Эсрэг томоостой

Дагуутомоостой

9 хүртэл 14 7 23 12

9-10 16 8 26 13

10-12 18 9 29 14

12-14 20 10 32 16

14-16 22 11 35 18

16-с дээш 24 12 38 19

Тайлбар:D–Хүрднийдиаметр/мм/,d–Гантатлагындиаметр/мм/,ос–Органикзүрхэвчтэйгэсэнүг.

95


2.Татлаганы томоосны алхмын уртыг тодорхойлохдоо татлаганы томсон багцны гадна талд тэмдэг тавиад түүнээс татлаганы уртын дагуу томсон багцыг уг татлаганд байгаа багцын тооны хэмжээгээр тоолоод түүний дараагийн багц дээр тэмдэг тавина. Энэ хоёр тэмдгийн хоорондох зай нь татлаганы алхмын урт болно. 3.Томоосны нэг багцад ижил биш диаметртэй утас орсон /6х19=144+1ос маркийн/ татлагад нарийн утас тасарсныг 1 утас тасарсанд, бүдүүн утас тасарсныг 1,7 утас тасарсанд тооцож бодно. 4. 3 дугаар хүснэгтэд байхгүй татлаганы гологдлын нормыг тодорхойлохдоо түүнтэй багцын тоо, багц доторхи утасны тоогоор хамгийн ойрхон байгаа татлагатай жишиж авна. Жишээ нь нэг зүрхэвчтэй 8х19=152 татлаганы ойролцоо хэмжээтэй татлага нь нэг зүрхэвчтэй 6х19=114 татлага ба гологдолд гаргах тасарсан утасны тоог 96/72 гэсэн харьцаагаар үржүүлж тодорхойлно. Энд 96 ба 72 нь хоёр татлаганы гадна талын багцнуудын утасны нийт тоо. 5. Гадаргуугийн элэгдэл ба зэврэлтээс хамааруулж алхам дахь тасарсан утасны тооны нормыг тодорхойлохдоо 4 дүгээр хүснэгтэд зааснаар бууруулж тооцно.

4дүгээрхүснэгт

Өнгөний зэврэлт ба элэгдлийн нөлөөгөөр утасны диаметрийн

хорогдол, %

Томоосны алхам дахь тасарсан утасны тоо хүснэгт 3-т заасан

нормоос, %

10 85

15 75

20 70

25 60

30 ба түүнээс дээш 50 Утасны анхны диаметр элэгдэл ба зэврэлтээс шалтгаалж 40 хувь ба түүнээс дээш багассан бол уг ган татлагыг гологдол болгоно. Утасны элэгдэл ба зэврэлтийн хэмжээг тодорхойлохдоо түүний тасарсан утасны диаметрыг микрометрээр хэмжиж тодорхойлно. Ган татлагын аль нэг эрч бүхлээрээ тасарсан байвал түүнийг ашиглахыг хориглоно. 6. Бүхээг 2 тусдаа татлага дээр зүүгдэж байгаа нөхцөлд татлага бүрийг тусад нь гологдолд гаргана. Харин аль их

96


элэгдсэнийг нь дангаар нь сольж болно. 7. Бүхээг 3 ба түүнээс дээш татлага дээр зүүгдэж байгаа үед татлагуудын элэгдлийн дундаж хэмжээгээр гологдолд гаргана. Энэ үед аль нэг татлаганы элэгдэл хүснэгт 1-д заасан нормоос 50 хүртэл хувь хэтрэхийг зөвшөөрнө. 8. Татлага тодорхой хэмжээгээр элэгдсэн боловч гологдол болгох нормд хүрээгүй байгаа татлагыг ашиглахдаа дараахь зүйлсийг анхаарна: 8.1. Үйлчилгээ бүхэндээ татлагыг анхааралтай шалгаж паспортод тэмдэглэж байна; 8.2. Элэгдэл нь гологдол болгох нормд хүрэнгүүт татлагыг солино.

97



Тех

ни

кий

н о

но

шл

ол

, маг

адл

алы

н к

арт

Шал

гах

зүй

лГү

йц

этгэ

х те

хнол

оги

Норм

хэм

жээ

Бүр

энЭ

элж

ит

Хэс

эгчи

лсэ

н

1.Лифташиглалтын

ажлынзохион

байгуулалт

Лифтэзэмшигчбайгууллагы

н

дарга,лифтийнашиглалт

хариуцагчтайуулзана.

1.1

. Б

ичи

г б

ари

мты

н

бүр

дэл

т.Л

иф

тий

н п

асп

ортт

ай

тани

лц

ана.

Өм

нө н

ь хи

йл

гэсэ

н т

ехн

ики

йн

мага

дл

ал

, ту

рш

ил

тын а

кты

г үз

нэ.

Пасп

орты

н б

ичи

глэл

асу

улгы

н

да

гуу

бүр

эн б

ичи

гдсэ

н б

ай

х б

а

ли

фтэ

нд

хи

йгд

сэн б

үх з

асв

ар,

үйл

чил

гээ,

тур

ши

лт

гүй

цэт

гэсэ

н

хүни

й г

ары

н ү

сэгн

ий

хам

т тэ

мд

эгл

эгд

сэн б

ай

на.

Жи

л б

үр х

ий

лгэ

сэн м

ага

дл

ал

ын

акт

, эс

вэл

түр

үүчи

йн м

ага

дл

ад

тэ

нц

ээгү

й т

ухай

прото

кол

, тү

үни

й

да

гуу

хий

гдсэ

н а

жл

ын т

ухай

м

ате

ри

ал

бай

на.

++

+

1.2

Орон т

оо з

охи

он

бай

гуул

ал

тын а

жи

лЛ

иф

тий

н а

ши

гла

лт

хари

уцагч

ий

г то

ми

лсо

н т

ушаал

ыг

шал

гана.

Ли

фти

йн з

асв

ар ү

йл

чил

гээг

ха

ри

уцан г

үйц

этгэ

гчи

йг

том

ил

сон

бую

у үү

ни

йг

гүй

цэт

гэх

мэр

гэж

ли

йн

бай

гуул

ла

гата

й г

эрээ

тэй

аж

ил

ла

да

г б

ари

мт

мате

ри

ал

ыг,

Мэр

гэж

ли

йн л

иф

тчи

нгэ

эр л

иф

тээ

аж

ил

луу

лд

аг

эсэх

ий

г ту

с ту

с үз

эж

шал

гана.

Пасп

орт

дээ

р т

эмд

эгл

эл х

ий

ж

гары

н ү

сэг

зуруу

лса

н б

ай

на.

Засв

ар ү

йл

чил

гээ

хий

х зө

вшөөрөл

, л

иц

ензи

йг

уг г

үйц

этгэ

гч н

ь эр

х б

үхи

й б

ай

гуул

ла

гаас

авс

ан б

ай

х.

Гэрээ

нд

зөвш

өөрл

ий

н х

уул

бары

г ха

всарга

сан б

ай

на.

Ли

фтч

ин м

эргэ

жл

ий

н ү

нэм

лэх

тэй

б

ай

х б

а ж

ил

бүр

да

втан ш

ал

гал

т өгч

үнэм

лэх

дээ

тэм

дэг

лэл

хи

йл

гэсэ

н б

ай

х.

+ + -

+ + +

+ + -

98


2.Лифтийнүзлэг

Машинзааландерөнхий

залгуурыгсалгаадлифтийг

ажиллулахгүйгээрүзлэгхийнэ

2.1

. Ү

нд

сэн б

а х

урд

хя

згаар-л

агч

ий

н г

ан

татл

ага

Ган т

атл

ага

ны

ута

снуу

д т

аса

рса

н

эсэх

, өнгө

н т

ал

ын г

ад

аргу

у нь

элэг

дсэ

н,

зэвэ

рсэ

н,

тосл

огд

сон

бай

дл

ыг

үзэж

шал

гана.

Таса

рса

н у

тасн

ы т

оо 7

-с б

ага

гүй

(г

ол

огд

лы

н н

орм

үзэ

х),

элэг

дэл

40%

хүр

тэл

. Х

ари

н т

атл

ага

ны

нэг

бүт

эн б

агц

таса

рса

н б

ол

аш

игл

ахы

г хо

ри

гло

но.

-+

+

2.2

. Ги

нж

Эл

эгд

эл,

ан ц

ав

бай

гааг

үзэж

ш

ал

гана.

Хөд

өл

гөөнт

хол

бол

тууд

эл

эгд

ээгү

й,

гагн

ааса

нд

ан ц

ав

үүсэ

эгүй

бай

на.

-+

+

2.3

. Ц

ахи

лга

ан

тоногл

ол

, ш

ит,

га

зард

уул

гын б

ай

да

л.

Цахи

лга

ан а

ппарат,

рел

е

конта

кторы

н а

вал

цах

хэсг

ий

г ш

ал

гах.

Рел

ены

ава

лц

ууры

н

хөд

өл

гөөнт

хэсэ

г д

ээр

да

рж

үз

эн х

өд

өл

гөөн г

ац

аагү

й э

сэх,

ава

лц

ууры

н б

охи

рд

ол

, ут

асн

ы

бүр

ээс

шал

барса

н,

хол

бол

т су

ла

рсн

ыг

шал

гана.

Хол

бол

тууд

бат

бөх

бэх

лэг

дсэ

н,

утасн

ууд

ын х

ол

бол

т д

угаар

ном

ерто

й,

най

два

рта

й

тусг

аарл

агд

сан б

ай

на.

Конта

кторуу

д э

лэг

дээ

гүй

, ха

йл

аагү

й б

ай

х.

++

-

2.4

. Л

еб

ед

кий

г ш

ал

гах

Леб

ед

кий

н б

эхэл

гээг

ганху

улж

хө

дө

лгө

ж ш

ал

гана.

Ред

укто

ры

н

араануу

ды

н с

ал

ьни

к, г

ан т

ата

лга

ны

су

улт,

том

арааны

хол

хиог

үзнэ.

Леб

ед

кий

н с

уурь

хөд

өл

гөөнгү

й

сул

раха

аргү

й н

орм

хэм

жээ

нд

ча

нга

ла

гдса

н б

ай

на.

Ред

укто

роор

тос

гоож

оогү

й,

тосн

ы т

үвш

ин

хэви

йн х

эмж

ээнд

, арааны

хол

хио

нь

гар у

ди

рд

ла

гын х

үрд

ни

й с

ул

эргэ

лтэ

эр т

од

орхо

йл

огд

ох

ба

энэ

нь

бүт

эн э

ргэ

лти

йн 1

/10-с

хэ

трэх

гүй

бай

на.

++

+

99


2.5

. Т

оорм

осн

ы

техн

ики

йн б

ай

да

л.

Пүр

ш,

нуг

аса

н х

ол

боосн

ы х

угарал

т,

элэг

дл

ий

г үз

эх,

накл

ад

ни

й з

узаан

түүн

ий

муф

тнээ

с хө

нд

ий

рөх

зай

, м

уфтн

ы г

ад

аргу

ун б

ай

дл

ыг

үзнэ.

Накл

ад

ни

й э

лэг

дэл

анхн

ы

зуза

аны

1/3

-с х

этрэх

гүй

, ш

кивн

ээс

хөнд

ий

рөх

хэм

жээ

нь

0.5

-0.8

мм

б

ай

на.

Мөн п

үрш

хуг

араагү

й,

нуг

аса

н х

ол

боосу

уд х

ол

хиогү

й

бай

на.

Муф

тны

гад

аргу

у зу

раас,

ан ц

авг

үй б

ай

на.

-+

+

2.6

. Ү

нд

сэн б

ол

он,

хурд

хяз

гаарл

агч

ий

н

да

мар.

Дам

ры

г хо

вли

йн э

лэг

дэл

, и

рм

эг,

их

би

ени

й б

үтэн

ан ц

авг

үй э

сэх,

гол

д

ээр

ээ х

өд

өл

гөөнгү

й б

эхл

эгд

сэн

бай

дл

ыг

үзэж

шал

гана.

Татл

ага

да

мры

н х

овл

ий

н ё

роол

оос

2м

м-с

бага

гүй

зай

тай

бай

х б

а

ховл

ий

н э

лэг

дэл

жи

гд б

ай

х.

-+

+

2.7

. Л

иф

т аш

игл

ах

заава

р с

анам

ж б

ичэ

эс

хад

сан э

сэх.

Эвд

рэх

гүй

бал

рахг

үй х

эмж

ээнд

, ун

ши

ж т

ани

лц

ах

бол

ом

жто

йго

ор

хий

сни

йг

шал

гана.

Дүр

ми

йн ш

аард

ла

гы д

агу

у агу

улга

тай

бай

х б

а ү

нд

сэн

зогс

оол

ын т

ал

бай

, б

үхээ

гт

бай

рл

уул

на.

++

-

2.8

. М

аш

ины

та

сал

гаанд

ли

фти

йн

цахи

лга

аны

схе

м,

тосо

лго

оны

карты

г б

ай

рл

уул

сан э

сэх.

Эвд

рэх

гүй

бал

рахг

үй х

эмж

ээнд

, ун

ши

ж т

ани

лц

ах

бол

ом

жто

йго

ор

хий

сни

йг

шал

гана.

Ли

фти

йн п

асп

орт

дээ

рээ

с авс

ан

бай

на.

++

-

3.Лифтийг

ачаалалгүй

ажиллуулжшалгана.

Ерөнхийзалгуурыгзалгаадсэлгэн

залгагчийг“лифтийгмашины

өрөөнөөсудирдах”байрлалд

тавиаддараахажилбарыгхийнэ.

100


3.1

. Л

еб

ед

кани

й

аж

ил

ла

гааг

шал

гана.

Леб

ед

ка х

эви

йн а

жи

лл

аж

бай

гаа

эсэх

ий

г үз

нэ.

Леб

ед

ка с

уури

араа х

өд

өл

ж

ганха

хгүй

бай

х, р

ед

укто

р э

лд

эв

цохи

лт,

дуу

гүй

аж

ил

ла

х, т

оорм

ос

зогс

ох

үер ч

ихр

аа г

улга

агү

й б

ари

х,

муф

т са

вал

гаа л

юф

тгүй

, та

тла

га

шки

в д

ээр

гул

гахг

үй а

жи

лл

ана.

++

+

3.2

. Х

онги

лы

н,

бүх

ээгн

ий

хаал

гануу

да/ Б

үх х

аал

ган д

ээр

хонги

л б

а

бүх

ээгн

ий

хаал

ганы

ава

лц

ааг

шал

гах.

б/ Х

онги

лы

н х

аал

ганы

авт

ом

ат,

авт

ом

ат

би

ш ц

оож

ий

г д

авх

ар б

үрд

ш

ал

гана.

Хонги

л б

а б

үхээ

гни

й а

ль

нэг

ха

ал

гыг

онго

рхо

й б

ай

лга

ж

дуу

дл

агы

н б

ол

он т

ушаал

ын а

ль

ч то

вчл

ууры

г д

араха

д б

үхээ

г хө

дө

лгө

өнд

орохг

үй б

ай

х.

Бүх

ээг

да

вхры

н т

ал

бай

гаас

дээ

ш

до

ош

200м

м-э

эс и

лүү

зай

д ш

ил

жи

х үе

д х

онги

лы

н х

аал

га о

нго

йгд

охг

үй

цоож

той

бай

х б

а б

үхээ

гий

н

хаал

гыг

онго

йл

гох

гэж

орол

до

ход

б

үхээ

гий

н х

аал

га о

нго

йгд

охг

үй

бай

х б

уюу

бүх

ээги

йн х

өд

өл

гөөни

йг

зогс

оож

бай

х.

+ +

+ +

- -

3.3

. Х

өд

өл

гөөнт

шал

тай

ли

фтэ

нд

шал

ны

ава

лц

ууры

г ш

ал

гана.

Шал

ан д

оорх

ава

лц

ааг

до

тор н

ь ача

а б

ай

рл

уул

аад

яв

уул

ахг

үйгэ

эр

шал

гана.

Бүх

ээгт

15 к

г-с

дээ

ш а

чаа б

ай

хад

га

дны

дуу

дл

ага

ава

хгүй

бай

х.+

+-

3.4

. Б

үхээ

г б

а т

үүни

й

явал

тыг

шал

гана.

Бүх

ээги

йг

дээ

ш д

оош

яву

улж

үзн

э.Я

мар н

эг д

уу ч

им

ээ д

орги

о с

угср

аа

чихр

аа б

ай

хгүй

гээр

аж

ил

ла

х.+

++

101


3.5

. У

ди

рд

ла

гын

сист

ем

Ерөнхи

й з

ал

гуур

ыг

зал

ган х

үчд

эл

зөв

ирж

бай

гааг

шал

гана.

Авт

ом

ат

зал

гуур

ВА

-I –

г х

ам

гий

н

дээ

д б

ай

рл

ал

д н

ь за

лга

ад

хү

чдэл

ий

н и

рэл

тий

г үз

нэ.

А

втом

ат

зал

гуур

ВА

-3 –

г з

ал

гаж

б

үхээ

гни

й д

охи

ол

ол

гэр

элтү

үлги

йг

шал

гана.

Сэл

гэн з

ал

гагч

ВР

-2 з

ал

гуур

ыг

“Норм

ал

ьная

раб

ота

” гэ

дэг

дээ

р

бай

рл

уул

ж л

иф

тий

г аж

ил

луу

лж

үз

нэ.

С

элгэ

н з

ал

гагч

ВР

-2 з

ал

гуур

ыг

“Упр

авл

ени

е и

з м

аш

инного

по

мещ

ени

я” г

ори

м д

ээр

бай

рл

уул

ж

ли

фти

йг

гад

наас

дуу

да

х б

уюу

до

троос

уди

рд

ахы

г орол

до

но.

Сэл

гэн з

ал

гагч

ВР

-2 з

ал

гуур

ыг

“Реви

зия”

гори

м д

ээр

бай

рл

уул

ж

ли

фти

йг

гад

наас

нь

аж

ил

луу

ла

хыг

орол

до

х б

уюу

до

троос

нь

аж

ил

луу

лж

үзн

э.

Энэ

үед

ЛС

Н-1

, Л

СН

-2 л

ам

па а

сна.

Энэ

нь

хэл

хээн

3 ф

аза

д т

эжээ

л

бай

гаа б

а д

охи

ол

лы

н х

элхэ

эни

й

буу

лга

х тр

ансф

орм

ато

р Т

Р3-д

хү

чдэл

өгө

гдсө

ни

йг

заана.

Ингэ

снээ

р К

В б

а К

Н

конта

кторуу

да

д х

үчд

эл ө

гөгд

өнө.

Ингэ

снээ

р б

үхээ

гни

й г

эрэл

түүл

эг,

до

хиол

лы

н б

ууруу

ла

х тр

ансф

орм

ато

р Т

Р-1

– д

хүч

дэл

очн

о.

Энэ

үед

туш

аах

бую

у д

ууд

ах

товч

луу

ры

н х

элхэ

энд

хүч

дэл

очн

о.

Эд

гээр

товч

луу

раар д

ууд

ла

га

хэви

йн я

вагд

ах

ёст

ой

.Э

нэ

үед

гад

наас

бую

у д

отр

оос

дуу

дл

ага

ава

хгүй

зөвх

өн м

аш

ин

заал

наас

аж

ил

луу

ла

х б

ол

ом

жто

й

бол

но.

Энэ

үед

б

үх д

ууд

ла

га

ава

хгүй

ба б

үхээ

г ха

ана ч

бай

сан

хонги

лы

н х

аал

га о

нго

йхг

үй

ли

фти

йг

бүх

ээгн

ий

орой

дээ

рээ

с уд

ирд

ах

бол

ом

жто

й б

ол

но.

++

-

3.6

. Д

охи

ол

ол

ба

гэрэл

түүл

эг“З

анят

о”

гэрл

эн д

охи

оны

аж

ил

ла

гааг

шал

гана.

Хонги

л,

бүх

ээг,

маш

ин з

аал

ны

гэ

рэл

түүл

гий

г ш

ал

гана.

Суу

дл

ын л

иф

тэнд

хаал

га н

ь онго

рхо

й ч

, х

аал

ттай

ч б

ай

сан

до

троо х

үнтэ

й б

ай

вал

“за

нят

о”

гэд

эг д

охи

оны

гэр

эл а

сна.

Бас

бүх

ээг

хөд

өл

гөөнд

бай

хад

мөн

ад

ил

. Х

ари

н а

чааны

ли

фтэ

нд

хо

нги

лы

н х

аал

га о

нго

рхо

й ү

ед

“з

анят

о”

гэд

эг д

охи

оны

гэр

эл а

сна.

++

-

102


3.7

. З

огс

ол

тын т

үвш

ин

Давх

ар б

үрд

ли

фти

йн б

үхээ

гий

г зо

гсоож

зогс

ол

тын т

өвш

инг

шал

гана.Д

авх

ар б

үрд

шал

гаж

үзн

э.

Хонги

л,

бүх

ээг,

да

вхры

н т

ал

бай

, м

аш

ин з

аал

дүр

ми

йн д

агу

у гэ

рэл

тэй

бай

х.

++

+

4.Лифтийгхонгил

дотроосньүзлэг

хийх

Сэлгэнзалгагчийг”лифтийг

бүхээгийноройгоосудирдах”

байрлалдтавиадбүхээгнийорой

дээргарчдотроосньүзлэгхийнэ.

Бүх

ээг

зогс

ож

бай

хад

бүх

ээги

йн

ба х

онги

лы

н б

осг

оны

төвш

инги

йн

зөрүү

нь

35м

м-с

ил

үүгү

й б

ай

на.

4.1

. Б

үхээ

гни

й

хаал

ганы

цоож

, тү

гжээ

, са

мб

ары

н

хааж

нээ

гдэх

аж

ил

ла

гаа.

Хаал

гыг

авт

ом

ата

ар о

нго

йл

гож

ха

ал

гах

мөн т

үгж

ээнүү

ди

йг

гараар

мул

тал

ж х

аал

гыг

нээ

ж,

хааж

үзн

э.

Авт

ом

ат

цоож

ны

тээ

глүү

рүү

д н

ь тө

гөсг

өл

ий

н у

нтр

аал

гыг

бүр

эн

да

рд

аг

бай

х,тө

гсгө

ли

йн у

нтр

аал

га

нь

аж

ил

ла

гаата

й б

ай

х.Х

аал

ганы

хөд

өл

гүүр

ий

н а

жи

лл

ага

а

төгө

сгөл

ий

н у

нтр

аал

гаа б

үрэн

да

рж

б

ай

гаа б

ай

да

л.

Хаал

ганы

сам

бар н

ь нэг

эн

хавт

гай

д б

ай

х б

а г

ац

аагү

й з

өөл

өн

нээ

гдэж

хаагд

ана.

Авт

ом

ат

түгж

ээни

й р

ол

ики

йг

гараараа м

ултл

аха

д т

үгж

ээни

й

меха

ни

зм я

мар н

эг г

ац

аагү

й э

хни

й

бай

рл

ал

да

а о

чно.

Авт

ом

ат

ба а

втом

ат

бус

түг

жээ

ни

й

хөд

өл

гөөнт

хэсг

ий

н з

ай

завс

ар

норм

хэм

жээ

нд

бай

гааг

шал

гах.

Авт

ом

ат

би

ш ц

оож

ям

ар н

эг

гац

аагү

й а

жи

лл

аж

бай

на.

Авт

ом

ат

цоож

ны

тээ

глүү

ри

йг

мул

тла

ад

бүх

ээги

йг

до

ош

яву

ула

х то

вчл

ууры

г д

араха

д б

үхээ

г д

оош

ява

хгүй

хари

н т

ээгл

үүри

йг

буц

ааха

д х

уучи

н б

ай

ранд

аа я

мар

нэг

гац

аагү

й о

чих

ёст

ой

. Т

үгж

ээтэ

й

нөхц

өл

д т

ату

урга

тээ

глүү

ри

йн

хооронд

ох

зай

1-1

.5 м

м б

ай

на.

++

-

103


4.2

. О

твод

кын

аж

ил

ла

гаа х

ови

л

рол

икы

н б

ай

да

л.

Рол

ик

отв

од

кий

н х

ови

ло

ор я

вж

өнгө

рөхи

йг

үзэх

, з

авс

ар з

ай

г нь

хэм

жи

ж х

ави

рал

т, ш

үргэ

лт

бай

гааг

шал

гах.

++

-

4.3

. Ч

игл

үүл

эгч

зам

.Ч

игл

үүл

эгч

зам

төм

ри

йн м

уруй

та

хиры

г нүд

ээр

, ш

тихм

асс

-аар

тави

лты

г үз

эж б

эхэл

гээн

ий

б

оол

тууд

ыг

сул

арса

н э

сэхи

йг

шал

гана.

Отв

од

кын х

ови

л а

втом

ат

түгж

ээни

й р

ол

ик

хоёры

н з

авс

ар

4-5

мм

бай

хыг

шал

гана.

Энэ

ал

да

гдва

л л

иф

тий

н а

жи

лл

ага

анд

ц

охи

лт

аж

игл

агд

ана.

++

-

4.4

. Б

ал

анси

рҮ

үнд

рам

дээ

р г

иш

гэж

сал

гуур

аж

ил

ла

ж б

ай

гаа э

сэхи

йг,

б

ал

анси

ры

н х

эвтэ

э б

ай

дл

ын

бай

рл

ал

ыг

шал

гана.

Чи

глүү

лэг

ч за

м т

эгш

шул

уун,

гул

гагч

тай

шүр

гэл

цэх

хэс

эг н

ь өө

сэвг

үй,

завс

ар н

ь ж

игд

бай

на.

++

-

4.5

.Эср

эг а

чаа

Энд

түү

ни

й б

эхэл

гээ,

пүр

ш,

гул

гаа,

пал

ьцны

түг

жээ

, та

тла

га

хавч

игд

сан э

сэх

зэрги

йг

үзнэ.

Бал

анси

ры

н с

ал

гагч

дээ

р д

араха

д

бүх

ээгн

ий

хөд

өл

гөөн з

огс

ож

бай

х ёст

ой

.Б

ал

анси

ры

н р

ам

бүх

ээгн

ий

ш

ал

тай

парал

ле

ль

бай

на.

++

-

4.6

.Тэж

ээл

ий

н д

үүж

ин

утас

Тэж

ээл

ий

н д

үүж

ин у

тасн

ы

бэх

элгэ

э, а

юул

гүй

бай

дл

ыг

шал

гана.

Пүр

ш х

угараагү

й,

бэх

элгэ

э най

два

рта

й б

ай

на.

++

-

4.7

.Ава

ары

н б

ари

гч.

Бари

гч,

түүн

ий

аж

ил

ла

гааг

гараар

хөд

өл

гөн х

ол

хиул

ж ү

знэ.

Д

үүж

ин у

тас

шал

бараагү

й,

хөд

өл

гөөни

й ү

ед

ям

ар н

эг з

үйл

д

тээг

лэх

ээр

гүй

бай

на.

++

+

4.8

.Буф

ери

йн

төхө

өрөм

жХ

уда

гт о

рж

б

уфери

йн

төхө

өрөм

жи

йг

үзэж

ш

ал

гана.

Бари

гч г

ац

аагү

й,

эмтэ

рч

хуга

раагү

й б

ай

на.

++

-

4.9

.Бүх

ээгн

ий

гул

гаа.

Гул

гааг

үзэж

, за

всруу

ды

г ш

ал

гана.

Пүр

ш х

угараагү

й,

ши

нгэ

ни

й

тул

гуур

тай

ли

фтэ

нд

ши

нгэ

н

ал

да

агү

й б

ай

на.

++

-

104


4.1

0.Х

урд

хя

згаарл

агч

ий

н

чанга

ла

гч т

үүни

й

тасл

агч

.

Хур

д х

язга

арл

агч

ий

н ч

анга

ла

гчи

йг

хөд

өл

гөж

, т

асл

агч

ий

г д

арж

ш

ал

гана.

Гул

гаа ч

игл

үүл

эгчи

йн ни

йл

бэр

за

всар 5

мм

-с,

да

гуу

гүй

лти

йн

завс

ар 8

мм

-с и

хгүй

бай

на

++

-

4.1

1.Э

срэг

ача

аны

б

уфер

Бүх

ээги

йг

хам

гий

н д

ээд

бай

рл

ал

д

зогс

оож

эср

эг а

чааны

зөөл

өвч

ту

лгу

уры

г за

йг

шал

гана.

Гац

аагү

й а

жи

лл

ад

аг

бай

на.

Тасл

агч

ий

г д

араха

д л

иф

т зо

гсд

ог

бай

на.

++

-

4.1

2.Х

онги

л х

удги

йн

бай

да

лХ

онги

лд

орж

худ

гий

н б

ай

дл

ыг

үзнэ.

Энэ

нь

100-2

00м

м б

ай

х б

а 1

00м

м-с

б

ага

бай

вал

татл

агы

г ха

сна.

Пүр

ш

хуга

раагү

й б

ай

на.

++

-

4.1

3.

Дээ

д д

оод

тө

гсгө

ли

йн у

нтр

аал

га.

Ли

фти

йг

эцси

йн з

огс

оол

ууд

аас

цааш

ал

бад

ан я

вуул

ж д

ээд

д

оод

төгө

сгөл

ий

н у

нтр

аал

ганы

аж

ил

ла

гааг

шал

гана.

Худ

аг

хогг

үй ц

эвэр

бай

на.

++

+

4.Туршилт

4.1

. Х

урд

хяз

гаарл

агч

Хур

д х

язга

арл

агч

ий

г ту

рш

ихд

аа

түүн

ий

хур

ды

г эн

э д

үрэм

д з

ааса

н

хэм

жээ

гээр

ихэ

сгээ

д х

урд

ыг

хязг

аарл

аж

бай

гааг

Энэ

нь

бүх

ээг

төгс

гөл

ий

н б

ууд

ла

ас

100м

м ө

нгө

рөхө

д а

жи

лл

ах

ёст

ой

.+

++

4.2

. Б

ари

гчБ

ари

гчи

йг

турш

ихд

аа б

ари

гч

аж

ил

ла

ад

бүх

ээг

/эср

эг а

чаа,

тэнц

үүл

эгч/

-и

йг

чигл

үүл

эгч

дээ

р

зогс

оон б

арьж

чад

аж

бай

гааг

шал

гана.

Бари

гчи

йг

мэд

эрч

аж

ил

ла

х ёст

ой

нөхц

өл

бүр

дээ

р н

ь ту

сад

нь

турш

иж

үзн

э.

Энэ

үед

бари

гч б

арьж

бай

гаа

эсэх

ий

г ш

ал

гаж

үзн

э.+

+-

105


4.3

. З

өөл

өвч

тул

гуур

.П

үрш

тэй

тул

гуур

ыг

турш

их

шаард

ла

гагү

й т

үүни

й б

ай

да

л,

бай

х ёст

ой

хэм

жээ

сий

г үз

эж,

хэм

жи

ж

шал

гана.

Цохи

лты

г са

аруу

ла

х м

ате

ри

ал

аар х

ий

гдсэ

н з

өөл

өвч

ту

лгу

уры

н х

увьд

хоосо

н б

үхээ

гий

г 0.7

1 м

/с х

урд

аар ш

ил

жүү

лж

тул

гуур

д

ээр

буу

лга

ж т

урш

ина.

Зөөл

өвч

тул

гуур

ын а

жи

лл

ага

аг

шал

гах

үед

дээ

д б

а д

оод

да

вхры

н

сал

гуур

ыг

аж

ил

ла

хгүй

бол

гох

ба

бүх

ээг,

эср

эг а

чаа т

улгу

ур д

ээр

су

ух ү

ед

цахи

лга

ан х

өд

өл

гүүр

ий

н

хүчд

эли

йг

төгс

гөл

ий

н с

ал

гуур

аар

сал

гана.

Ээл

жи

т м

ага

дл

ал

ын ү

ед

бүх

ээг

/эср

эг а

чаа,

тэнц

үүл

эгч/

-ий

н

бари

гчи

йг

бүх

ээгт

ача

а /б

үрэн

б

а х

эсэг

чил

сэн м

ага

дл

лы

н ү

ед

110%

ача

ата

й/-

гүй

гээр

ши

лж

үүл

ж

гүй

цэт

гэнэ.

Бүх

ээги

йг

аж

лы

н х

урд

аар ш

ил

жи

ж

бай

х үе

д б

ари

гчи

йг

турш

их

ба 1

м

/с-э

эс и

х ху

рд

тай

ли

фтэ

нд

аж

лы

н

хурд

наас

бага

хур

да

ар т

урш

иж

б

ол

ох

бол

овч

энэ

хурд

нь

1 м

/с-э

эс

бага

гүй

бай

на.

Пүр

ши

н т

улгу

уры

н х

увьд

бүх

ээг

эсрэг

ача

а п

үрш

дээ

р с

уух

үед

хү

чтэй

до

рги

о ү

үсэх

, пү

рш

бүр

эн

шаха

гда

х б

уюу

хуга

рах

үзэг

дэл

б

ай

ж б

ол

охг

үй.

Ши

нгэ

н ш

аху

урга

т ту

лгу

уры

н х

увьд

б

үхээ

г эс

рэг

ача

а б

үлүү

р д

ээр

су

ухад

бүл

үүр х

эт ш

аха

гда

ж г

ац

ах,

су

ла

рса

н ү

ед

ээ э

хни

й б

ай

да

лд

б

уцахг

үй б

ай

ж б

ол

охг

үй.

++

+

4.4

. Т

оорм

ос.

Бүх

ээги

йг

ача

агү

йгэ

эр д

ээш

ш

ил

жүү

лж

бай

х үе

д х

өд

өл

гүүр

ий

г зо

гсоохо

д т

оорм

ос

барьж

бай

гааг

шал

гаж

тур

ши

на.

Тоорм

ос

най

два

рта

й,

гул

гаагү

й

бари

на

++

+

4.5

. Б

ар

игч

, эс

рэг

ача

а,

зөө

лө

вч т

улгу

уры

г ту

рш

исн

ы д

ар

аа

л

иф

тий

н т

атл

ага

тү

үнд

ха

ма

ар

ах

эд

анги

д я

ма

р н

эг г

эмтэ

л

ил

эрсэ

н э

сэхи

йг

үзэж

ш

ал

гана

.

Ган т

атл

ага

түү

ни

й б

эхэл

гээг

нүд

ээр

үзн

э.Т

атл

ага

ны

сун

ал

т, с

үлж

ээс

утасн

аас

таса

рч

бай

гаа э

сэх,

б

эхэл

гээн

үүд

ий

н н

ай

два

рта

й

бай

да

л.

++

-

106


4.6

. У

ди

рд

ла

гат

хувь

сгуу

р б

үхи

й

хөд

өл

гүүр

тэй

л

иф

тий

н х

өд

өл

гүүр

ий

г па

спорта

д н

ь за

аж

өгс

өн б

ол

түү

ни

й

цахи

лга

ан т

оорм

осл

ох

чад

вары

г ту

рш

ина.

Цахи

лга

ан х

өд

өл

гүүр

ий

н

тоорм

осл

ох

чад

вары

г ш

ал

гахд

аа

бүх

ээги

йг

хам

гий

н д

ээд

да

вхарт

бай

хад

тоорм

ны

кол

од

кий

г га

р

уди

рд

ла

гаар н

ь тэ

лж

3 м

инут

б

ай

лга

ж ү

знэ.

Бүх

ээги

йг

ши

лж

үүл

ээд

түү

ни

йг

да

вхарт

зогс

ох

нари

йвч

ла

лы

г ш

ал

гана.

++

-

4.7

. Т

атл

ага

, д

ам

ры

н

/хүр

д/ б

арьц

ал

да

х хэ

мж

ээг

турш

их.

Үрэл

тий

н д

ам

ар б

уюу

хүрд

тэй

л

иф

тны

татл

ага

да

мар /хү

рд

/-та

й

барьц

ал

да

х хэ

мж

ээг

турш

ихд

аа

хоосо

н б

үхээ

гий

г хо

нги

лы

н д

ээд

хэ

сгээ

с д

ээш

ши

лж

үүл

ж б

үхээ

гий

г д

ээд

да

вхарт

бүр

эн з

огс

ож

бай

гааг

шал

гана.

Давх

арта

а з

огс

ох

нари

йвч

ла

л

дүр

ми

йн д

агу

у б

ай

гааг

шал

гана.

++

-

4.8

. Э

срэг

ача

а

тул

гуур

дээ

р б

үрэн

су

усан ү

ед

бүх

ээг

дээ

ш ш

ил

жи

хгүй

б

ай

хыг

Бүх

ээги

йг

дээ

ш г

ар у

ди

рд

ла

гаар

бую

у эс

вэл

хөд

өл

гүүр

ий

н б

ага

ху

рд

аар ш

ил

жүү

лэх

гэж

орол

до

но.

Энэ

үед

бүх

ээг

дээ

ш ш

ил

жи

хгүй

б

ай

х ёст

ой

.+

+-

4.9

.Газа

рд

уул

га,

да

мж

уул

агч

, ту

сгаарл

агч

ий

н

эсэр

гүүц

эл,

хэл

хээн

ий

ха

мга

ал

ах

тоногл

ол

ыг

шал

гана

Дүр

ми

йн ш

аард

ла

гын д

агу

у.+

++

Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм

107

Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын

сайдын 2008 оны 12 дугаар сарын

11-ны өдрийн 53 тоот тушаалын

2 дугаар хавсралт

ЭСКАЛАТОРЫГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ, АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ


1.1. Энэхүү дүрэм нь эскалаторыг төхөөрөмжлөх, зураг төсөл зохиох, үйлдвэрлэх, угсрах, хийцийг шинэчлэн өөрчлөх, засварлах, ашиглах үйл ажиллагаанд тавигдах шаардлагыг тогтооно. 1.2. Энэхүү дүрэм нь барилгын хонгилын болон давхрын эскалаторт хамаарна. 1.3. Энэхүү дүрмийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр бүх аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэд нийтээр дагаж мөрдөнө. 1.4. Эскалаторын үндсэн нэр, томъёог энэхүү дүрмийн 1 дүгээр хавсралтад үзүүлэв.

2. ЕРӨНХИЙ ШААРДЛАГА

2.1. Эскалаторын зураг төсөл зохиох, үйлдвэрлэх, барилга, байгууламжид угсрах, ашиглалтанд оруулах нөхцөл нь энэхүү дүрэм болон “Барилгын норм ба дүрэм“-ийн шаардлагад нийцсэн байна. 2.2. Эскалаторын цахилгаан тоноглол, түүний угсралт, цахилгаан хангамж болон газардуулга нь “Цахилгаан байгууламжийн дүрэм“ /БД 43-101-03/-ийн шаардлагад бүрэн нийцсэн байх ёстой. 2.3. Эскалаторын цахилгаан тоноглолын ашиглалт нь “Хэрэглэгчийн цахилгаан тоног, төхөөрөмжийн техник ашиглалтын дүрэм”, “Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм”-ийн шаардлагыг хангасан байх ёстой. 2.4. Эскалаторын хийц нь Монгол Улсын галын аюулгүй байдлын тухай хууль, холбогдох норм, дүрмийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой. 2.5. Гадаад орноос эскалатор худалдан авах байгууллага нь түүнийг нийлүүлэгч улсын /байгууллага, фирм г.м./


108

“Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм “-нь энэ дүрэмд заасан шаардлагатай нийцэж байгаа эсэхийг мэргэжлийн хяналтын байгууллага, зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчийн оролцоотойгоор харьцуулалт хийнэ. Хэрэв эскалаторыг нийлүүлж байгаа улсын норм, дүрэм аюулгүй ажиллагааны шаардлага нь энэхүү дүрэмд зааснаас зөрүүтэй байвал тухайн улсаас эскалатор худалдан авах гэрээг албан ёсны болгохоос өмнө энэ асуудлыг мэргэжлийн хяналтын байгууллага болон зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчид танилцуулж, зөвшөөрөл авна. 2.6. Гадаад оронд үйлдвэрлэгдсэн эскалаторын техникийн баримт бичиг нь Монгол эсвэл Орос, англи хэлээр бичигдсэн байх ба цахилгааны болон бусад схемийн тэмдэглэгээ нь олон улсын стандартын шаардлагад бүрэн нийцсэн байх ёстой. 2.7. Импортоор нийлүүлэгдсэн эскалаторын хийц, үйлдвэрлэлтэй холбогдсон дутагдал, зөрчил илэрсэн тохиолдолд түүнийг үйлдвэрлэгч үндсэн байгууллагад худалдан авсан байгууллагаар дамжуулан хүсэлт, гомдол, шаардлага тавих ёстой. 2.8. Эскалатор түүний эд анги, зангилаа нь бат бөхийн болон найдвартай ажиллагааны шаардлагыг хангасан байхаас гадна ашиглалтын үеийн техникийн үзлэг, засвар үйлчилгээ, тосолгоо хийх тохиромжтой нөхцлийг хангасан байна. 2.9. Хөдөлгөөнт тавцангийн гинж болон бусад холбоос эд анги тасарч салсан үед эскалаторын хийц нь хөдөлгөөнт тавцангийн геометр хэлбэрийг хадгалсан байна. 2.10. Эскалаторын хийц нь орох талбайн өмнөх гишгүүрийн өргөгдөх, буух нөхцлийг урьдчилан тооцож тоноглогдсон байна. 2.11. Салдаг холболтуудын бэхэлгээ нь ашиглалтын явцад өөрөө суларч, салахаас урьдчилан сэргийлж, бэхлэгдсэн байх ёстой. 2.12. Эскалаторын мушгих момент дамжуулдаг чийрга суулттай холбоос ашигласан үндсэн эд ангиудыг тэвх, боолт гэх мэт нэмэлт бэхэлгээгүйгээр ашиглахыг зөвшөөрөхгүй. 2.13. Эскалаторыг бүрдүүлж буй эд ангиуд нь орчны хэвийн нөхцлийг хангасан байх ба зэврэлтээс хамгаалагдсан байна. 2.14. Эскалаторын эргэлдэж байгаа эд ангийн үл хөдлөх тэнхлэг, тулгуур нь түүнийг хөдөлгөөнгүй байлгах зориулалтын тоноглолоор найдвартай бэхлэгдсэн байх шаардлагатай.


109

2.15. Эскалаторын хөдөлгөөнтэй одон болон шүдэт араа, татах, дамжуулах гинж, тэвх, боолттой голууд гэх мэт эд ангиуд нь үйлчлэх ажилтны аюулгүй байдал, техникийн үзлэг, засвар үйлчилгээ, тосолгоо, хийх нөхцлийг хангасан битүү хаалттай байна. Зайлшгүй тохиолдолд хаалт, хамгаалалтыг авч, угсардаг хийцтэйгээр хийнэ. 2.16. Эскалаторын техникийн үзлэг, үйлчилгээ хийх болон ажлын механизмууд, цахилгаан тоноглол, ослоос хамгаалах хэрэгслэлүүдэд хүрч үйлчлэхэд аюулгүй ажиллагааны шаардлага хангагдсан байх ёстой. Зайлшгүй тохиолдолд зориулалтын талбай, угсардаг хаалт, хашилт, шат тусгай тоноглолыг хэрэглэвэл зохино. 2.17. Эскалаторын хийцийн гишгүүр эргэж, доош харж байрлах бүсэд механизм, цахилгаан тоноглолуудыг тос, бохир орохооос хамгаалсан тосгуур, тэвш гэх мэт тусгай хамгаалалтуудыг хийнэ. 2.18. Эскалаторын гадна хэсэг, машины болон татан чангалах төхөөрөмжийн өрөөний гэрэлтүүлэг нь эрүүл, ахуйн норм,дүрмийн шаардлагыг хангасан байвал зохино. 2.19. Эскалаторын ашиглалтын болон засвар, техникийн үйлчилгээний баримт бичгийг олон улсын ISO 9001, 14001 стандартын шаардлагын дагуу бүрдүүлсэн байна.

3. ЭСКАЛАТОРЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ, ХЭМЖЭЭ , АЧААЛАЛ

3.1. Эскалаторын үндсэн үзүүлэлтүүдийг 2 дугаар хавсралтаар, 3.2. Эскалаторын үндсэн хэмжээ, бүтцийн схемийг 3 дугаар хавсралтын 1 дүгээр зургаар, 3.3. Эскалатор, түүний элементүүдийн тооцоо, туршилтын үед ашиглах үндсэн ачааллыг 4 дүгээр хавсралтаар, 3.4. Даацын металл хийцийн бат бөх болон гулзайлтыг харгалзах ачааллын дагуу шалгах тооцоог 4 дүгээр хавсралтаар тус тус үзүүлэв. 3.5. Бат бөхийн тооцоонд нөөцийн итгэлцүүрийг тооцохдоо эвдлэх хүч ба 4 дүгээр хавсралтад заагдсан тухайн элементэд ачааллын үед үүсэх хамгийн их хүчний харьцаагаар тодорхойлно. 3.6. Татах болон дамжуулах гинжний бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр нь 7-оос багагүй, гишгүүр болон бариулын бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр нь 5-аас багагүй байна.


110

3.7. Татах гинжний бодит бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүрийг тусгай зориулалтын тоноглол дээр шалгана. Үүний тулд 200-аас ихгүй гогцооноос 2-оос доошгүй ижил хэмжээтэйг сонгон авч эвдэртэл нь туршина. Туршилтын үр дүн энэхүү дүрмийн 3.6-д заасан шаардлагыг хангасан байна. Туршилтанд оруулахаар сонгож авсан гинжний урт нь 600 мм-ээс багагүй байвал зохино. Гинжний туршилтыг явуулах үед голын нүхэн дэх гишгүүрийн голтой хамт байрлуулж туршилтыг явуулна. Хэрэв туршилтын ачааллын хэмжээ нь эвдлэх ачааллаас 5%-иас хэтэрвэл заавал эвдэртэл турших шаардлагагүй ба туршилтад тавигдах шаардлагыг хангасанд тооцно. Гинжний гогцоо бүр нь ашиглалтын ачааллын үе дэх тооцоологдсон таталтын хүчнээс 2 дахин илүү ачааллаар шалгах тоноглол дээр туршигдсан байвал зохино. Туршилтын дараа гинжний гогцоонд үлдэгдэл хэв гажилт үлдээгүй, гинжний эд анги эвдэрч салаагүй байх ёстой. 3.8. Гишгүүрийн бат бөхийн нөөцийн бодит итгэлцүүрийг тусгай тоноглол дээр нэг жилийн дотор, зохион бүтээлтийн нэг техникийн баримт бичгээр, нэг технологиор, нэг үйлдвэрт 10 000 нэгжээс илүүгүй тоогоор үйлдвэрлэгдсэн гишгүүрийн 2 голтой загварыг сонгон авч, эвдэртэл нь ачаалж, тодорхойлно. Туршилтын үр дүн энэ дүрмийн 3.6-д заасан шаардлагыг хангасан байна. Үйлдвэрлэгдсэн болон засварлагдсан гишгүүр нэг бүрийг тусгай тоноглол дээр статик ачааллаар шалгана. Үүнд: Гишгүүрийн өргөн, мм Ачаалал, Н 1000 3200 800 2400 600 1600 Эскалаторыг зохион бүтээсэн байгууллагаас гаргасан аргачлалын дагуу үйлдвэрлэгдсэн бүлэг бүтээгдэхүүн тус бүрээс 2-оос цөөнгүй гишгүүрийг сонгон авч, динамик туршилтанд оруулна. Динамик туршилт явуулах аргачлалд хөдөлгөөнт тавцангийн дээд муруйлтын хэсэг дээр үүсэх хамгийн их хүчийг тооцсон байх ёстой. Туршилтын дараа гишгүүрт зураг, төсөлд заасан хэмжээ өөрчлөгдөхгүй, үлдэгдэл хэв гажилт үүсэхгүй байх ёстой.


111

3.9. Металл хийцийн qc2

хүчний үйлчлэлээр гулзайх хэмжээ нь хонгилын эскалаторт 1/1000, давхрын эскалаторт металл хийцийн тулгуур хоорондын зайн 1/750-иас тус тус хэтэрч болохгүй. 3.10. Давхрын хучилтын хавтангийн өөрийн жинг тооцсон гулзайлтын хэмжээ болон барилгын адрын хучилтын хавтан нь q

c2 хүчний үйлчлэлээр гулзайхдаа алслалтын зайн 1/600-

аас хэтэрч болохгүй. 3.11. Муруй шугамын замын хэсэг дахь гулзайлтыг тооцохдоо татах гинжнээс үүсэх нэмэгдэл хүчийг оруулж тооцно. q

мэ хүчний үйлчлэл доорхи чиглүүлэгч замын

гулзайлтын хэмжээ нь алслалтын зайн 1/1000-аас хэтэрч болохгүй. 3.12. Эскалаторын хашлаганы хормойн уян гулзайлтын хэмжээ нь 0.0025м2 талбайд перпендикуляр чиглэлээр 1500Н хүчээр үйлчлэхэд тулгуур хооронд 4мм-ээс хэтэрч болохгүй. Үлдэгдэл хэв гажилт үүсэхгүй байх ёстой. 3.13. Ажлын тоормос нь хөдөлгөөнт тавцанг зорчигч хамгийн их ачаалалтай \q

MЭ\ үед 2-оос багагүй дахин их

нөөцийн тоормосны моментоор барина. 3.14. Хоёр болон түүнээс олон тоотой ажлын тоормос хэрэглэсэн тохиолдолд хөдөлгөөнт тавцанг хамгийн их ачааллын үед тус бүр нь 1.1 дахинаас багагүй нөөцийн тоормосны моментоор барихаар тооцогдсон байх ёстой. 3.15. Бариулын бодит нөөцийн итгэлцүүрийг үйлдвэрлэгч нь шалгаж, тодорхойлно. Ачааллыг 4 дүгээр хавсралтад заасны дагуу тооцно. Бариулыг үйлдвэрлэсэн үйлдвэрээс нь паспортын нь хамт нийлүүлнэ.

4. ОНЦГОЙ ХИЙЦ БҮТЭЭЦИЙН ГАГНУУРЫН МАТЕРИАЛУУД. ГАГНУУР, ТҮҮНИЙ ЧАНАРТ ТАВИХ

ХЯНАЛТ

4.1. Эскалаторын онцгой хийц бүтээцийн гагнуурын элемент, эд анги, хийцийг үйлдвэрлэх, засварлах зориулалтын үндсэн болон гагнуурын материалыг сонгохдоо тусгай зөвшөөрөл бүхий байгууллагын боловсруулсан гагнуурын ган хийцийг сонгох зааврын дагуу ашиглалтын үеийн орчны температурын нөхцөл, тээвэрлэлт болон тоног төхөөрөмжийн угсралтыг тооцож сонгоно.


112

Онцгой хийц бүтээцэд дараах эд ангиуд хамаарна. Үүнд :- гишгүүр- машины өрөөнд байрлах өргөх байгууламжийн хийц орох тавцан- арал ба хучилтын хавтан, тэдгээрийн тулгуурууд- хөдөлгөөнт тавцангийн чиглүүлэгч зам- тоормосны суурийн арал, хөшүүргүүд- бүсүүдийн металл хийцүүд- засвар, техникийн үйлчилгээний талбай болон хаалт, хамгаалалтын тусгай хийцүүд

Эскалаторын гагнуурын тооцооны бүрэлдэхүүн хэсэг тус бүрийг техникийн баримт бичигт тусгана. 4.2. Хэрэглэгдэж буй стандартын металлыг нийлүүлэгч үйлдвэрийн гэрчилгээ, металлын шинжилгээ, туршилтын үндсэн дээр баталгаажуулна. 4.3. Гагнуурын технологийг эскалаторын үйлдвэрлэл, шинэчлэлт өөрчлөлт эсвэл засвар хийж байгаа болон гагнуурын чиглэлээр дагнан мэргэшсэн тусгай зөвшөөрөл бүхий байгууллага боловсруулна. 10мм-ээс илүү зузаантай даацын зангилаанд гагнуур хийсний дараа дулааны боловсруулалтыг шаардлагатай тохиолдолд хийвэл зохино. 4.4. Эскалаторын онцгой хийц, бүтээцийн гагнуурыг Дэд бүтцийн хөгжлийн сайдын 1999 оны 164 тоот тушаалаар баталсан “Гагнуурчдыг мэргэшүүлж, эрх олгох дүрэм“-ийн дагуу аттестатчилагдсан гагнуурчнаар гүйцэтгүүлнэ. 4.5. Эскалаторын онцгой хийц бүтээцийн гагнуур хийхэд шаардагдах материал, металлын оёдол, гагнаасан холбооны механик шинж чанар нь үндсэн металл хийцийн гангийн стандарт, бат бөхийн нөөцийн хязгаар, урсалтын хязгаар, харьцангуй уртсалт, цохилтын зунгааралт зэрэг техникийн нөхцлөөс багагүй байх шаардлагыг хангасан байвал зохино. Ижил бус маркийн гангаар хийгдсэн даацын металл хийцүүдийг холбож гагнахад хайлах металлын механик шинж чанар нь үндсэн металл хийцийн бат бөхийн хамгийн дээд хязгаартай дүйцэж байх шаардлагыг хангасан байх ёстой. 4.6. Эскалаторыг үйлдвэрлэх, шинэчлэх, засварлахад хэрэглэгддэг гагнуурын электродны төрөл, чанаржуулагч металлын марк, флюс болон хамгаалалтын хийн талаарх тодорхой мэдээллийг зохион бүтээх болон технологийн баримт бичигт заасан байна. 4.7. Угсралтын гагнуурыг хийхдээ технологийн картад заагдсан гагнуур хийх эрх бүхий гагнуурчин энэ ажлыг хийж


113

гүйцэтгэнэ. 4.8. Онцгой хийц, бүтээцийн гагнуурыг хийсэн тусгай пайзтай байх ёстой. Пайзан дээр гагнуурчны овог, нэрийг бичсэн байна. Мөн гагнуурын ажлыг хүлээж авсан чанарын хяналтын хэлтсийн мастерын пайз байна. Олон гагнуурчин оролцсон бол гагнуурчин тус бүрийн пайзыг оёдлын эхлэл, төгсгөл бүрт байрлуулах ба харин гагнуурыг бригадаар гүйцэтгэсэн бол бригадын даргын пайзыг тавина. Эскалаторын ашиглалтын явцад гагнуурын холболтын пайз нь муудаж, алга болохооргүйгээр хийгдсэн байна. Пайзыг хийсэн аргачлал, пайзны байрлалыг зураг төсөлд тусгасан байна. 4.9. Эскалаторыг үйлдвэрлэх, шинэчлэн сайжруулах, засварын үед техникийн хяналтын хэлтэс болон түүнтэй адилтгах алба, зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч этгээд нь гагнуурын оёдлын чанарыг дараах байдлаар шалгана. Үүнд:

а/ гадна үзлэг; б/ радиографикийн юмуу хэт нам авианы арга;в/ сонгож авсан бэлдцийн механик туршилт;г/ мэргэжлийн хяналтын байгууллага, зөвлөх

үйлчилгээ үзүүлэгч этгээдтэй зөвшилцсөний үндсэн дээр гүйцэтгэх үл эвдлэх туршилт зэрэг болно. Гагнуурын оёдлын чанарыг шалгасан үр дүнг эскалаторын паспорт дээр бичсэн байна. 4.10. Гагнуурын оёдлын гадна үзлэг, хэмжилтийн үед энэ дүрмийн 4.15., 4.16-д заасан гэм согог илрэхгүй байх ёстой. Үзлэг, хэмжилтийг 10 дахин өсгөх хараа зүйн багажаар явуулна. Хэрвээ гагнуурын оёдлын дотор гадаргуу нь харагдахгүй байвал үзлэгийг зөвхөн гадна талаас нь явуулна. Гадна үзлэг, хэмжилтийн үр дүнгээр акт үйлдэнэ. 4.11. Радиографикийн эсвэл хэт нам авианы аргаар болон бусад аргаар шалгахдаа гагнуурын холболтуудыг бүрэн хэмжээгээр нь хамруулна. Оёдлын чанарын талаарх хавсралт нь зохион бүтээх баримт бичигт тусгагдсан байна. 4.12. Цэгэн гагнуурын оёдлын механик шинж чанарыг шалгахдаа технологийн дээж авах аргыг хэрэглэнэ. 4.13. Гагнуурын оёдлын чанарыг гадна үзлэг, хэмжилт, радиографикийн, хэт нам авианы болон бусад арга, бэлдцийн механик туршилтаар шалгасан дүн нь гэмтэл согогтой бүтээгдэхүүн гаргахгүй, гагнуурын холболтын


114

норм, ашиглалтын үеийн бат бөх, найдвартай ажиллагааг бууруулахааргүй, техникийн баримт бичигт заасны дагуу үр дүнг хангасан байх ёстой. 4.14. Гагнуурын оёдлын гэм согогийг тодорхойлох болон нэр томъёог стандартын дагуу тогтооно. 4.15. Нуман гагнуурын холболтонд дараах гэм согог байхыг зөвшөөрөхгүй. Үүнд:

- ан, цав,- түлэгдэлт,- дутуу гагналт,- овооролт,

үндсэн металлын гагнагдаагүй хэрчлээсний хэмжээ нь гүнээрээ 0.5 мм-ээс их, уртаараа 20 мм-ээс их, оёдлын нийт уртынхаа 10%-иас их байх, Нуман гагнуураар холбох металлуудыг тулгаж гагнах үед үүсэх нүх, сүв, шаарга нь 20 мм хүртэл зузаантай металлд 1.0 мм-ээс ихгүй, 20 мм-ээс зузаан металлд үндсэн металлынхаа зузааны 5%-иас ихгүй байна. Мөн 200 мм-ийн урттай оёдолд хоорондоо 50 мм-ээс ойрхон хоёроос илүү согог байхыг зөвшөөрөхгүй. 4.16. Цэгэн гагнуурын холболтод дараах гэм согог байхыг зөвшөөрөхгүй. Үүнд:

-түлэгдэлт;-ан цав;-дутуу гагналт;-цэгэн гагнуурын алхам алдагдах, цэгийн тэнхлэг, байрлалыг алдагдуулах хэмжээнд диаметрийг ихэсгэх-цэгэн гагнуурын диаметр 25%-иас их хэмжээгээр багасах,-гадна, дотор сагалт

Электродоос үүсэх гүн нь хэрэв нэг цэгт гагнасан бол металлын зузааны 25%-иас, олон цэгт гагнасан бол металлын зузааны 20%-иас хэтрэхийг зөвшөөрөхгүй. Янз бүрийн зузаантай металлуудыг гагнах үед үйлчлэх гүний хэмжээг нимгэн металлынхаар тодорхойлно. Гэм согогтой гагнуурын цэг нь оёдлын эхлэл төгсгөл дээр байрлаагүй, нийт оёдлын уртын 5%-иас хэтрээгүй болон гэм согогтой цэгийн хооронд 5-аас доошгүй чанартай цэг байх тохиолдолд гагнуурыг чанартайд тооцож, зөвшөөрнө. Нэг гагнуурын холболт дээр гэм согогтой засварлагдах цэг 25%-иас хэтэрч болохгүй.


115

4.17. Эскалаторыг үйлдвэрлэх, шинэчлэлт болон засвар хийх үед техникийн нөхцлөөр тогтоогдсон гагнуурын нормоос хэтэрсэн бусад гэм согогийг зөвшөөрөхгүй. 4.18. Механик туршилтыг явуулахдаа гагнуурын оёдлын бат бөх, уян харимхай чанарыг үндсэн болон дагалдах металлууд, гагнуурын горим, оёдол зэрэг үйлдвэрлэлийн ижил нөхцөлд гагнасан туршилтын загвар дээр явуулна. Механик туршилтын үечилсэн хугацааг эскалатор үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрөлд хяналт тавьж буй мэргэжлийн хяналтын байгууллага тогтооно. Эскалаторын металл хийцийг гагнахад оролцсон гагнуурчин бүр хяналтын загварыг гагнаж, шалгуулах ёстой. 4.19. Гагнуурын чанарыг шалгах механик туршилтад орох хяналтын загвар нь гагнуурын холболтын төрлөөс үл хамааран тулгаж гагнах ба сунах, гулзайлгах хүчний үйлчлэлээр шалгана. Загваруудыг стандартад заасны дагуу бэлтгэнэ. Механик туршилтын үр дүнг дараах тохиолдолд тэнцсэн гэж үзнэ. Үүнд: а/ Гулзайх өнцөг, гагнуурын оёдлын агшин зуурын эсэргүүцлийн доод хязгаар нь тухайн маркийн гангийн стандартын хэмжээнээс багагүй; б/ Нугалах өнцөг 1000-аас багагүй; Механик чанарын эдгээр үзүүлэлтүүдийг дундаж гэж тооцно. Туршилтын дундаж үр дүн хангагдсан тохиолдолд зарим загварын хувьд заагдсан үзүүлэлтүүдийг 10%-иас ихгүйгээр бууруулна. 4.20. Гагнуурын холболтын чанарын шалгалтын явцад илэрсэн оёдлын гэм согогийг үйлдвэрлэгч буюу засвар хийж буй байгууллага хариуцан арилгаж, дахин шалгана. 4.21. Эскалаторыг үйлдвэрлэх, шинэчлэлт хийх, засварлах явцад энэ дүрэм, техникийн нөхцлийн дагуу тогтоогдсон нормын хязгаараас хэтэрсэн нь аливаа нэг шалгалтын үед илэрсэн тохиолдолд гагнуурын холболтын чанарыг хангалтгүй болсон гэж үзнэ.


116

5. ЭСКАЛАТОРЫН ТОНОГЛОЛУУД

5.1. Дамжуулга 5.1.1. Эскалаторын ерөнхий дамжуулга нь 2 дугаар хавсралтад заасан ашиглалтын хурдаар хөдөлгөөнт тавцанг хөдөлгөөнд оруулах үүрэгтэй.

5.2. Тоормосны систем 5.2.1. Эскалаторын дамжуулга нь ажлын тоормосоор тоноглогдсон байна. 5.2.2. Ажлын тоормос нь байнгын бариатай хийцтэй байх бөгөөд редукторын орох гол дээр байрлана. 5.2.3. Ажлын тоормос нь дамжуулга зогсох, удирдлагын цахилгаан хэлхээний гүйдэл тасрах үед энэхүү дүрмийн 3.13-т заасан шаардлагыг хангаж ажиллана. 5.2.4. Эскалаторын ачаалаагүй сул үеийн тоормосны замын уртыг зураг төслийн байгууллага нь 2 дугаар хавсралтад заасны дагуу тоормосны удаашралт, түүний барих хугацаа ба моментын нөөцийн итгэлцүүрийг оруулж тооцно.Тохируулгын зай хэмжээ нь 200 мм-ээс багагүй байна. 5.2.5. Тоормосны эд ангийг солих тохиолдолд түүний ажиллах чадварыг ашиглалтын зааврын дагуу шалгах ба энэ тухай эскалаторын паспортад заавал бичнэ.

5.3. Хөдөлгөөнт тавцан 5.3.1. Гишгүүрийн ажлын гадаргуу нь эскалаторын тэнхлэгийн дагуу төвгөр ба хотгоруудтай байх бөгөөд хашлаганы хормойн ирмэгээр хязгаарлагдана. Хашлаганы хормойд шүргэх хоёр захын гадаргуу нь ялгагдах хурц өнгийн будгаар будагдсан байна. 5.3.2. Гишгүүрийн нүүр ба ажлын гадаргуугийн төвгөр, хотгорууд нь хөдөлгөөний үед хоорондоо зохицон байрлана. 5.3.3. Хөдөлгөөнт тавцанг байнга жигд татах зорилгоор татан чангалах тоноглолыг төлөвлөсөн байна.

5.4. Орох талбай 5.4.1. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцанд орох, гарах үеийн аюулгүй ажиллагааг хангах зорилгоор орох талбайг налуу шүдэт ирмэгээр тоноглосон байна. Орох талбайн гадаргуу нь зорчигчийн гутал хальтрахааргүй хийц бүхий биржгэр гадаргуутай байна.


117

5.4.2. Орох талбайн шүдэт ирмэгийг сольж болох хийцтэй хийнэ. 5.4.3. Орох талбайн хийц нь түүний доогуур гадны биет орсон тохиолдолд эскалаторыг зогсоох боломжтой нөхцлийг хангасан байна. 5.4.4. Орох талбайн хийц нь гишгүүрийн гадаргууг шүдэт ирмэгтэй зөв чиглүүлэх тоноглолтой байна. Энэ үед гишгүүрийн гадаргуугийн товгор хэсэг орох талбайн шүдэт ирмэгийн шүдний хоорондуур харилцан шүргэлцэлгүй хөдөлж шилжинэ. Шүдэт ирмэгийн шүдний үзүүр нь гишгүүрийн ажлын гадаргуугийн товгороос доош түвшинд дугуйрсан хэлбэртэй байна. 5.4.5. Орох талбайн гэрэлтүүлэг 50 ЛК-ээс багагүй байна.

5.5. Гишгүүрийн чиглүүлэгч дугуй ба татан чангалах төхөөрөмж

5.5.1. Хөдөлгөөнт тавцангийн татан чангалах төхөөрөмжийн хийц нь эскалаторын тэнхлэгийн дагуу татах одон арааг чөлөөтэй шилжих болон татан чангалах төхөөрөмжийн хоригийн ажиллах боломжийг хангасан байна. Чиглүүлэгч ба замын дагуу тулгаж бэхлэгдсэн хэсгүүд нь хөндлөн шилжилтээс урьдчилан хамгаалагдсан байна. 5.5.2. Чиглүүлэгч нь зорчигчийн бүсэд гишгүүрийн дараах байрлалыг хангасан замтай байна. Үүнд: а/ Гишгүүрийн ажлын гадаргуу нь орох талбайгаас гарах талбайн хүртэл бүх замын туршид хэвтээ байрлалыг хадгална. Гишгүүрийн гадаргуугийн налалтын зөвшөөрөгдөх хэмжээ нь 1:100-аас хэтрэхгүй байна. б/ Хөдөлгөөнт тавцангийн орох талбайн өмнө байрлах хэвтээ хэсгийн уртын хэмжээ 3 дугаар хавсралтад зааснаас багагүй байна. Хэвтээ чиглэлд байрласан дараалсан 2 гишгүүрийн өндрийн зөрөө нь 4 мм-ээс илүүгүй байхыг зөвшөөрнө. в/ Орох талбайн өмнөх хэвтээ хэсгийн гишгүүрүүд түүний дараагийн налуу хэсгийн эхний гишгүүр хоёрын түвшингийн зөрүү хонгилын эскалаторт 30 мм, давхрын эскалаторт 50 мм-ээс хэтэрч болохгүй.

5.6. Хашлага 5.6.1. Хөдөлгөөнт тавцан ба бариул нь эскалаторын металл хийц болон механизмуудаас бөх бат, хатуу, гөлгөр, галд тэсвэртэй хашлагаар тусгаарлагдсан байх ёстой.


118

5.6.2. Хашлагын хийц хэсгүүд нь засвар, техникийн үйлчилгээ хийгдэх зориулалтын багаж хэрэгслүүдийн тусламжтайгаар хялбар задарч, угсрагддаг байна. 5.6.3. Хашлага нь босоо, хавтгайнуудаас бүрдэх бөгөөд дээд хэсэгтээ бариул суух зориулалтаар өргөссөн хэлбэртэй байна. Хашлаганы босоо хавтгайнуудын хоорондын зай нь хонгилын эскалаторын хувьд шатны өргөнөөс 200 мм-ээс илүү байх ёстой. Харин давхрын эскалаторын хувьд 100 мм-ээс багагүй хэмжээгээр илүү өргөнтэй байх ёстой. 5.6.4. Хашлаганы босоо хаалт, даруулга, бэхэлгээ зэрэг элементүүдийн хоорондын хавтгай гадаргуу дахь түвшингийн зөрүү нь хөдөлгөөнт тавцан талаасаа 3 мм-ээс илүү байхыг хориглоно. 5.6.5. Хашлаганы хормой нь хормойн босоо уулзварыг зохицуулж байгаа хэсгээс бусад хэсэгт 0.5 мм-ээс илүү түвшингийн зөрүүтэй байж болохгүй ба харилцан шилжиж, хөдлөх боломжгүй байх ёстой. 5.6.6. Хормойн шат луу хандсан гадаргуу нь зорчигчдын гутлыг тээглүүлэхгүй нөхцлийг хангасан байх ёстой. Хормой дээр хөдөлгөөнт тавцан луу хандсан даруулга, бэхэлгээ байрлуулахыг хориглоно. Хашлаганы босоо хавтгай самбар ба хормойн уулзварын хоорондын зай нь 4 мм-ээс илүүгүй байх ёстой. 5.6.7. Эскалаторын зураг төслийг зохиогчийн зөвшөөрлөөр хашлаганы босоо самбартай харьцангуй хөдөлгөөнгүй байрлах хэвтээ гадаргуу дээр чанга яригч, гэрэлтүүлэг болон цахилгаан залгуур байрлуулж болно.

5.7. Бариул 5.7.1. Эскалаторын 2 талаар хашлага дээр хөдөлгөөнтэй бариул угсрагдсан байх ёстой. 5.7.2. Бариулын хурд нь шатны хурдны 2 хувиас илүү зөрүүтэй байж болохгүй.

5.8. Ослоос хамгаалах хоригийн төхөөрөмж 5.8.1. Эскалатор нь дараах тохиолдолд шатны хөдөлгөөнт тавцангийн хөдөлгүүрийг зогсоодог төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байх ёстой. Үүнд: - бариул тасрах, хэт чангарах, эсвэл зогсох тохиолдолд; - татан чангалах төхөөрөмжийн тэргэнцэр нь дамжуулга эсвэл түүний эсрэг тал руу нь 30 мм-ээс илүү шилжсэн байвал; - ажлын тоормос ажиллаж эхэлвэл;


119

- ажлын цахилгаан тоормосны зүрхэвчийн явалтын зай тогтоосон хэмжээнээс багассан тохиолдолд; - орох талбайн таг өргөгдсөн тохиолдолд; - “зогс” товчлуурыг ажилласан тохиолдолд; - шатны орох талбайн өмнө шат өргөгдөх буюу доошлох тохиолдолд; - бариул нь доод муруйлтын хэсгээс хэвтээ чиглэлд шилжин орох үед гадны биет хавчуулагдсан тохиолдолд; - давхрын эскалаторт орох талбайн тагийг онгойлгож засварын ажил хийх үед эскалаторыг шалгалтын горимд ажиллуулах бололцоог хангах гар удирдлагаар удирдахаас бусад тохиолдолд; - гинжин дамжуулга тасрах, эсвэл хэт чангарах тохиолдолд; Хоригуудын аль нэг ажилласны дараа шалтгааныг арилгаж, төгсгөлийн унтраалгуудыг эхний байрлалд буцаан байрлуулахад эскалатор хэвийн ажиллана. 5.8.2. Эскалаторын дээд ба доод хэсэгт шаардлагатай тохиолдолд зогсоох, “зогс” гэсэн үл буцах ажиллагаатай товчлуурыг заавал суурилуулж өгөх ёстой. Энэ тохиолдолд аль нэгэн хориг ажилласнаас эскалаторыг зогсоовол түүний тухай мэдээлэл өгөх дохиолол ажиллана. 5.8.3. Аль ч удирдлагын пультээс зорчигчтой эскалаторыг эсрэг чиглэлд залгах боломжгүй байх нөхцлийг хангасан байна.

5.9. Удирдлагын аппарат 5.9.1. Эскалаторын удирдлагын систем нь зорчигчдын ачааллаас хамаарахгүйгээр 2 дугаар хавсралтад заасан эхлэлтийн жигд хурдатгалыг хангах ёстой. 5.9.2. Эскалаторыг ажиллуулах, мөн зогсоохын тулд дээд доод орох талбайд зөвхөн үйлчлэх ажилтан ажиллуулах боломжтой удирдлагын пультыг байрлуулна. Эскалатор нь алсын зайн удирдлагатай байж болно. Хонгилын эскалаторт зорчигчдыг бүрэн хянах боломжоор хангагдсан, эсвэл радиогоор анхааруулах бололцоотой тохиолдолд зорчигчидтой эскалаторыг холын зайнаас удирдан ажиллуулж болно. 5.9.3. Эскалаторыг автоматаар ажиллуулж, зогсоох төхөөрөмж, мөн түүнчлэн телемеханик ба теле хяналтын системээр тоноглож болно.


120

5.9.4. Эскалаторыг засварын горимд удирдахын тулд дараах зүйлүүдийг урьдчилан төлөвлөсөн байх ёстой. Үүнд: а/ удирдлагын суурин пультуудыг машины болон татан чангалагчийн өрөөнд байрлуулах. б/ зөөврийн удирдлагын пульт, түүний цахилгааны залгууруудыг холбогдох нөхцлийг бүрдүүлсэн байна. 5.9.5. Удирдлагын зөөврийн пультны залгуур нь дамжуулгын болон татан чангалах төхөөрөмжийн өрөөнд байрлана. Харин хонгилын эскалаторын хувьд хоорондоо 20м тутамд хашлаганы аль боломжтой талд байрлуулна. 5.9.6. Зөөврийн удирдлагын товчлуурууд нь санаандгүй байдлаар залгагдах боломжгүй байх ёстой. Эскалатор нь зөвхөн тусгай түлхүүрээр нэмэлт контактыг залгасны дараа товчлуурыг дарсан тохиолдолд ажиллана. Зөөврийн удирдлага нь “зогс” ба “дээш”, “доош” гэсэн чиглэлийг заах товчлууруудаар тоноглогдсон байна.

6. ЭСКАЛАТОРЫН ӨРӨӨ БАЭСКАЛАТОРЫГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ

6.1. Барилгын хийц нь эскалаторын зорчигчтой үеийн ачааллыг тооцсон байна. Эскалатор суурилагдаж байгаа барилга, байгууламжийн хучилтын хийц нь угсралт, зөөвөрлөлт ба эскалаторын зангилаанаас ирэх ачааллыг тооцсон байх ёстой. Эскалаторыг суурилуулах барилгын хийц, ханын бэхэлгээний зургийн даалгаварт хийцийг төлөвлөх, тооцоо хийхэд шаардлагатай төвлөрсөн болон тархмал ачааны хэмжээ гэх мэт мэдээлэл агуулагдсан байх ёстой. 6.2. Хонгилын эскалатор суурилагдах барилга нь түүний угсралт, задаргаа хийх, мөн эскалаторын зангилаануудад засвар, техникийн үйлчилгээ хийх боломжтой зай, хэмжээтэй байх ёстой. Дараах зүйлүүдийг урьдчилан тооцсон байна. Үүнд: а/ дамжуулгыг байрлуулах байр буюу машины өрөө, цахилгаан тоноглол, телемеханик болон удирдлагын аппаратууд; б/ татан чангалах төхөөрөмжийн өрөө; в/ эскалаторын налуу хэсгийн үйлчилгээг хийх зориулалт бүхий гарцууд ийм гарц байхгүй тохиолдолд шатны болон хашлаганы завсраар үйлчилгээ хийх боломжтой байх; г/ Задаргаа хийх хонгил болон орц, гарц;


121

Шаардлагатай үед эскалаторын засвар, техникийн үйлчилгээ хийх боломжийг хангахын тулд машины өрөөний хажууд жижүүрийн ажилтнуудын байрлах эрүүл ахуйн нормыг хангасан, сэлбэг хэрэгсэл, тослогооны болон бусад материал, хадгалах өрөө, засвар хийх зориулалтын байр зэргийг төлөвлөнө. 6.3. Давхрын эскалаторын хийц нь эскалаторын бүрэлдэхүүн хэсэг, хөдөлгөөнт тавцан, хашлага болон хучилтын хавтангийн зай завсрыг ашиглан засвар техникийн үйлчилгээ, угсралт, задаргаа хийх боломжтой байх ёстой. 6.4. Хонгилын эскалаторын суурь буюу дамжуулгын илүү гарсан хэсгүүд ба машины өрөөний хана хоорондын өргөн, татан чангалах төхөөрөмж болон хана хоорондын зай нь угсралт, задаргаа хийхэд нийцсэн 900 мм-ээс багагүй хэмжээтэй байх ёстой. Зорчигчийг 7 метр хүртэл өндөрт тээвэрлэх тохиолдолд машины өрөөний гарцын өргөнийг 600мм хүртэл багасгаж болно. 6.5. Хонгилын эскалаторын дамжуулгын механизм, татан чангалах төхөөрөмж байрласан шалнаас таазны дам нуруу эсвэл таазанд байрласан өргөх механизмын зам хүртэлх зай нь дамжуулгын механизм байрласан шалнаас 2400 мм, татан чангалах төхөөрөмжийн хувьд 2000 мм-ээс тус тус багагүй байх ёстой. 6.6. Зэргэлдээ эскалаторуудын илүү гарсан хэсэг болон тэдгээрийн хайсны хооронд түүнчлэн захын эскалаторын хажуугийн гарцын өргөн нь 500 мм-ээс, өндөр нь 1800 мм-ээс багагүй хэмжээтэй байна. 6.7. Машины өрөөнд хоёроос доошгүй цоож бүхий нээлхий байх ёстой. 6.8. Татан чангалах төхөөрөмж нь цоож бүхий нээлхий буюу хаалгатай байх бөгөөд түүгээр эскалаторын доод тавцан руу орох боломжтой байх ёстой. 6.9. Хонгилын эскалаторын татан чангалах төхөөрөмжийн өрөө нь шаардлагатай тохиолдолд налуу эсвэл босоо хэлбэрийн орох шаттай байж болно. Налуу шат нь 750 болон түүнээс бага өнцөгтэй бариултай байх ёстой бөгөөд шатны гишгүүрийн гүний хэмжээ нь 120 мм-ээс багагүй байна. Босоо шат нь 750 –аас илүү өнцөгтэй бол өргөн нь 600 мм-ээс багагүй бөгөөд шатны гишгүүр хоорондын зай нь 300 мм-ээс илүүгүй байна. Босоо шатны гишгүүр нь хана болон бусад барилгын хийцээс 150 мм-ээс багагүй зайтай байх ёстой.


122

5-аас дээш метрийн өндөртэй шатны хувьд 3 м-ээс эхлээд хагас дугуй хэлбэрийн хайстай байх ёстой. 6.10. Хонгилын эскалаторын машины өрөө нь орох шаттай байна. Шатны эхлэл болон төгсгөлд сул талбай байх ёстой бөгөөд өргөн нь шатны өргөнтэй ижил буюу 900 мм-ээс багагүй хэмжээтэй байх ёстой. Шатны өнцөг нь 450 –аас илүүгүй байх ёстой. Шат нь бариултай байх ёстой бөгөөд гишгүүр нь хэвтээ байрлалд 200 мм-ээс илүүгүй өндөртэй байна. 6.11. Суурин өргөх байгууламж байрлуулах боломжгүй тохиолдолд эскалатор угсрах төсөлд угсралт, задаргаа хийх боломжтой өргөх төхөөрөмжийг урьдчилан тооцсон байх ёстой. 6.12. Хонгилын эскалаторын машины өрөө нь эрүүл ахуйн шаардлага хангасан агаар сэлгэлтийн системтэй байх ёстой. 6.13. Эскалаторуудын хооронд болон захын эскалатор ба хонгилын ханын хоорондын зайд 350 мм-ээс багагүй өргөнтэй, 200 мм-ээс илүүгүй өндөртэй гишгүүрүүд хийгдсэн байх ёстой бөгөөд налалтын өнцөг нь тогтмол байна. 6.14. Эскалаторын орох хэсэгт зорчигч ороход саад болох ямар нэгэн байгууламж хийхийг хориглоно. Харин орох хэсгийн гадна зорчигчдыг чиглүүлэх зориулалттай хайс, эскалаторын ажиллагаанд хяналт тавих ажилтны байр зэргийг хийж болно. 6.15. Эскалаторын орох хэсэгт 4.5 м-ээс доошгүй урттай сул талбай байх ёстой. 6.16. Хэд хэдэн эскалаторыг цуваагаар дараалан угсрах тохиолдолд, ижил хүчин чадалтай эскалаторуудыг сонгох бөгөөд тус бүрд нь орох, гарах тусгайлсан талбай хийгдээгүй бол орох талбайн уртын хэмжээ нь энэхүү дүрмийн 6.15.-д заасан шаардлагыг хангах ёстой. 6.17. Эскалаторын шатны гишгүүрээс босоо чиглэлд тааз, дам нурууны доод хэсэг, тэдгээрт бэхэлсэн төрөл бүрийн гоёл, чимэглэл, гэрэлтүүлэг хүртэлх зай нь 2300 мм-ээс багагүй байх ёстой. 6.18. Давхрын эскалаторын бариулын тэнхлэг болон хучилт хүртэлх зай, эсвэл зэрэгцээ хоёр эскалаторын бариулын тэнхлэг хоорондын зай нь 500 мм-ээс бага байгаа бол хучилт эсвэл хашлагын доод ирмэг хүртэлх хэсэгт хамгаалах босоо самбар байх ёстой. Самбарын ирмэг нь гөлгөр, дугуй хэлбэртэй байх бөгөөд өндөр нь 250 мм-ээс багагүй хэмжээтэй байна. 6.19. Хонгилын эскалаторын машины болон татан


123

чангалах төхөөрөмжийн өрөө түүнчлэн давхрын эскалаторын дээд, доод хэсэгт 42 в-оос дээшгүй хүчдэлтэй тэжээл авах зөөврийн гэрлийн залгуурууд хийгдсэн байх ёстой. Эскалаторын хонгилд залгууруудыг 20 м-ээс илүүгүй зайд байрлуулах ёстой. Гагнуурын аппарат, цахилгаан багаж гэх мэт зөөврийн цахилгаан тоног төхөөрөмжийг залгахад зориулж машины болон татан чангалах төхөөрөмжийн өрөөнд цахилгаан тэжээлийн залгууруудыг байрлуулна.

7. ЭСКАЛАТОРЫН ЗУРАГ ТӨСӨЛ ЗОХИОХ, ҮЙЛДВЭРЛЭХ, УГСРАХ, ШИНЭЧЛЭЛТ ХИЙХ, АШИГЛАХ,

ЗАСВАР ХИЙХЭД ЗӨВШӨӨРӨЛ ОЛГОХ

7.1. Эскалаторын зураг төсөл зохиох, үйлдвэрлэх, угсрах, өөрчлөлт шинэчлэлт ба засвар хийх тусгай зөвшөөрлийг Барилгын асуудал эрхэлсэн Төрийн захиргааны төв байгууллагаас холбогдох хуулийн дагуу мэргэжлийн байгууллагад олгоно. 7.2. Энэ дүрмийн шаардлагыг хангасан баталгаа бүхий эд хэсгүүдээс иж бүрдэл болгон нийлүүлдэг үйлдвэрт энэхүү зөвшөөрлийг олгож болно.

8. ЭСКАЛАТОРЫГ ҮЙЛДВЭРЛЭХ, ӨӨРЧЛӨН ШИНЭЧЛЭХ, УГСРАХ, ЗАСВАРЛАХ БА АШИГЛАХ

8.1. Эскалаторыг үйлдвэрлэх, өөрчлөн шинэчлэх, угсрах, засварлах ба ашиглахдаа энэ чиглэлээр мэргэшсэн зураг төслийн байгууллагын гаргасан техникийн баримт, бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ. Эскалаторыг өөрчлөн шинэчлэх, угсрах, засварлах үед тухайн шатыг үйлдвэрлэсэн үйлдвэрийн техникийн баримт бичигт заасан ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны зааврын дагуу өргөн тээвэрлэж, угсрах ба буулгах үйл ажиллагааг гүйцэтгэнэ. 8.2. Эскалаторыг үйлдвэрлэх, өөрчлөн шинэчлэх, угсрах, засварлах, ашиглах үүргийг энэхүү дүрмийн дагуу хүлээж байгаа байгууллага зөрчил гаргавал хариуцлага хүлээнэ. Эскалаторын хийц эд ангиуд нэг үйлдвэрт хийгдээгүй бол түүний чанар, техникийн баримт бичгийн бүрдлийн асуудлыг бэлтгэн нийлүүлэгч, хэрэв эскалаторт их засварын ажил хийгдсэн бол дээрх асуудлыг гүйцэтгэсэн байгууллага


124

хариуцна. 8.3. Эскалаторыг үйлдвэрлэх явцад түүний хийцэд өөрчлөлт хийх шаардлага гарвал, өөрчлөлт нь энэхүү дүрмийн заалтуудтай нийцэж байгаа эсэх талаар зохиогч, захиалагч, барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага харилцан зөвшилцөж, шийдвэрлэнэ. Мөн эскалаторыг өөрчлөн шинэчлэх, угсрах, засварлах явцад техникийн баримт, бичигтэй зөрчилдөх тохиолдол гарвал зохиогч, угсарч нийлүүлсэн үйлдвэр, барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагатай зөвшилцөж, шийдвэрлэнэ. Техникийн паспорт дээр хийгдсэн өөрчлөлтийг тодорхой бичиж, гүйцэтгэсэн байгууллагын даргын гарын үсэг, тамгаар баталгаажуулсан байна. 8.4. Шинээр үйлдвэрлэгдсэн эскалатор бүр нь байгууллагын техник хяналтын хэлтсээр шалгагдаж, холбогдох баримт бичгийг бүрдүүлсэн байна. Үүнд: а/ паспорт /5 дугаар хавсралтын дагуу/; б/ угсралтын зураг; в/ цахилгааны зарчмын схем; г/ цахилгааны холболтын схем; д/ техникийн тайлбар бичиг; е/ ашиглалтын заавар; ж/ угсралт, тохиргоо, туршилт, зүгшрүүлэлтийн заавар; з/ түргэн элэгддэг эд ангийн жагсаалт; и/ тохиргоо ба туршилтын ажлын үед хэрэглэгдэх багажны иж бүрдэл; к/ эскалаторын техникийн нөхцөлд тусгагдсан эд ангийн зургийн жагсаалт; л/ эскалатортой цуг нийлүүлэгдэх баримт бичгийн жагсаалт; Нэг барилга байгууламж дээр хоёр түүнээс дээш тоотойгоор нийлүүлэгдэх ижил төрлийн эскалаторын ашиглалт, угсралт, туршилтын үеийн болон түргэн элэгддэг эд ангийн жагсаалт бусад схем зургууд шатны тооноос цөөн байж болно. Гэхдээ 4 эскалатор бүрд нэгээс бага байж болохгүй. Хэрэв эскалаторын хийц эд ангиуд янз бүрийн үйлдвэрт үйлдвэрлэгдсэн бол тэдгээр үйлдвэрүүдийн техникийн хяналтын хэлтсээр шалгагдсан байх ба паспортын иж бүрдүүлэлтийг нийлүүлэгч байгууллага хариуцна. 8.5. Эскалаторыг үйлдвэрлэгч нь нийлүүлэгдсэн эскалатор бүрд бүртгэл нээж түүнд үйлдвэрийн дугаар,


125

үйлдвэрлэсэн он сар, захиалагчийн хаяг, хүсэлт гомдлыг бичнэ. Хүсэлт гомдолд: - Хүсэлт гаргасан байгууллагын нэр - тухайн эскалаторын үйлдвэрийн дугаар, үйлдвэрлэсэн он сар санал хүсэлтийн товч утга 8.6. Эскалаторыг үйлдвэрлэгч нь угсралт ба ашиглалтын үед илэрсэн хийцийн согог, дутагдлыг арилгаж цаашид эскалаторыг аюулгүй ашиглах нөхцлийг бүрдүүлэх арга хэмжээг авна. Гэмтэлтэй эскалатор худалдаж авсан болон угсралт, засвар эрхэлдэг бусад мэргэжлийн байгууллагуудад илэрсэн дутагдлыг арилгах талаар аргачлал, техникийн баримт бичгийг илгээж, шаардлагатай тохиолдолд солих эд анги, зангилаануудыг нийлүүлнэ. Мөн дээрх мэдээллийг тусгай зөвшөөрөл олгогч болон улсын хяналтын байгууллагад мэдэгдэнэ. 8.7. Эскалаторт хийгдэх их засварын ажлыг барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага нь хийж гүйцэтгэнэ. 8.8. Эскалаторыг их засварт оруулах үндэслэл нь түүний засвар хоорондын хугацааны норм эсвэл техникийн байдлаас хамаарна. Засвар хоорондын хугацааны нормыг барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллагаар тогтоолгоно. 8.9. Ашиглагдаж байгаа эскалаторын хийц, үндсэн эд анги, цахилгаан хангамж, цахилгаан тоноглолын удирдлагын системд орсон өөрчлөлт нь паспортын үзүүлэлтүүдэд нөлөөлөхөөр байвал барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас авсан тусгай зөвшөөрөлтэй зураг төслийн байгууллага, эсвэл мэргэжлийн хяналтын байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэл болгоно. 8.10. Эскалаторт их засвар, шинэчлэлт, өөрчлөлт хийгдсэн тохиолдолд тухайн ажлыг гүйцэтгэсэн байгууллага чанарын асуудлыг хариуцна. 8.11. Тусгай зөвшөөрөлтэй гүйцэтгэгч байгууллага эскалаторт их засвар, шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсний дараа эзэмшигчид акт, баримт бичгээр хүлээлгэн өгнө. 8.12. Засварын ажил гүйцэтгэсэн байгууллага нь засварласан эскалатор бүрийг бүртгэлийн дэвтэрт бүртгэнэ. Үүнд: - хүсэлт гаргасан байгууллагын нэр, хаяг


126

- эскалаторын үйлдвэрийн дугаар, үйлдвэрлэсэн ба засварт орсон он, сар, өдөр санал хүсэлтийн товч утга гэх мэт.

9. ЭСКАЛАТОРЫГ ТУРШИХ

9.1. Эскалаторыг шинээр үйлдвэрлэж, угсарсны дараа ашиглалтанд хүлээж авах техникийн бүрэн, ашиглалтын явцад хэсэгчилсэн болон ээлжит магадлалуудыг хийнэ. Эскалаторын туршилтын загварыг хүлээж авах техникийн бүрэн магадлал хийхдээ улсын хяналтын байгууллагаар хянагдсан хөтөлбөр ба аргачиллын дагуу түүний төлөөлөгчийг байлцуулан хийнэ. 9.2. Шинээр үйлдвэрлэгдсэн давхрын эскалаторыг үйлдвэр дээр нь 12 цагийн туршид үндсэн хөтлөгч механизмаар ачаалалгүйгээр, чиглэл бүрд тасралтгүй 6 цаг ажиллуулан шалгаж үзнэ. Шалгалтын явцад зөвхөн тохиргооны ажлын зориулалтаар 30 минутаас илүүгүй хугацаагаар зогсоохыг зөвшөөрнө. Үүнээс илүү хугацаагаар тохиргоо хийх, илэрсэн доголдлыг арилгах шаардлага гарвал шалгалтыг дахин явуулна. Давхрын эскалаторыг ашиглалтанд хүлээж авахдаа дээрх байдлаар шалгаж үзнэ. 9.3. Шинээр угсрагдсан хонгилын эскалаторыг ашиглалтанд хүлээж авахдаа 48 цагийн туршид үндсэн хөтлөгч механизмаар ачаалалгүйгээр тасралтгүй ажиллуулан /чиглэл бүрд 24 цаг/ шалгаж үзнэ. Шалгалтын явцад тохиргооны ажлын зориулалтаар 90 минутаас хэтрэхгүй хугацаагаар зогсоохыг зөвшөөрнө. Үүнээс илүү хугацаагаар тохиргоо хийх, илэрсэн доголдлыг арилгах шаардлага гарвал шалгалтыг дахин явуулна. 9.4. Их засвар, шинэчлэлт, өөрчлөлт хийгдсэн эскалаторт зүгшрүүлэлт хийхдээ техникийн баримт бичиг нормыг үндэслэн улсын хяналтын байгууллагатай зөвшилцөж явуулна. 9.5. Хэрэв шинэчлэлт, өөрчлөлт хийгдсэн эскалаторын хурд, эхэлж хөдлөх хурдатгал, тоормослох үеийн удаашралт зэрэг үзүүлэлтүүд, мөн зорчигчдын аюулгүй байдалд нөлөөлөхүйц гинж, шатны гишгүүрийн тавцан, тоормос, үндсэн механизмын цахилгаан хөдөлгүүр зэрэг эд анги, хийцүүдийн эргэх моментын инерц өөрчлөгдсөн бол шатыг ачаалалтай туршилтанд оруулна.


127

10. ЭСКАЛАТОРЫГ УЛСЫН БҮРТГЭЛД БҮРТГЭХ, АШИГЛАХ ЗӨВШӨӨРӨЛ ОЛГОХ

10.1. Үндсэн асуудал 10.1.1. Шинээр угсрагдсан эскалаторыг ашиглалтанд оруулахын өмнө улсын хяналтын байгууллагын бүртгэлд бүртгүүлнэ. Эскалаторыг улсын бүртгэлд бүртгэхдээ энэхүү дүрэмд заасан журмын дагуу явуулна. 10.1.2. Эскалаторыг дүрэмд заасны дагуу зөвшөөрөл авсан тохиолдолд ашиглана. Эскалаторт дараах тохиолдолд ашиглах зөвшөөрлийг авна. Үүнд: а/ шинээр угсрах, эсвэл шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсний дараа; б/ их засвар хийгдсэний дараа; в/ техникийн магадлалын тогтоосон хугацаа дууссан; 10.1.3. Эскалаторыг зөвхөн техникийн бүрэн магадлалд оруулсны дараа ашиглана. 10.1.4. Эскалаторт угсралт, засвар техникийн үйлчилгээ хийх тусгай зөвшөөрөлтэй байгууллага эсвэл мэргэжлийн лаборатори нь техникийн бүрэн магадлал хийх бөгөөд улсын байцаагчийн зөвшөөрлөөр ашиглалтанд оруулна. 10.1.5. Эскалаторт техникийн магадлал хийх мэргэжлийн байгууллагын ажилтан нь энэхүү дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгч байгууллагын даргын тушаалаар томилогдсон байх ёстой. Дүрмийн мэдлэг шалгах байгууллагын шалгалтын комисст улсын байцаагч оролцоно. Давтан шалгалтыг 3 жилд нэгээс доошгүй удаа явуулах ба шалгалтын комисст улсын хяналтын байцаагчийг заавал оролцуулах шаардлагагүй. 10.1.6. Эскалаторыг дараах тохиолдолд ашиглалтанд оруулахыг хориглоно. Үүнд: а/ эскалаторын хийц, түүний эд ангиуд, машины ба татан чангалах төхөөрөмжийн өрөөнүүд нь энэ дүрмийн шаардлага ба олон улсын стандартыг хангахгүй; б/ эскалаторыг аюулгүй ашиглахад нөлөөлөхүйц гэмтэл илэрсэн нь үзлэг, шалгалт буюу магадлалын явцад арилгах боломжгүй болсон; в/ улсын байцаагчийн эсвэл техникийн магадлал хийсэн ажилтны тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүй; г/ дүрмийн мэдлэг шалгах шалгалтад тэнцсэн бүрэн бүтэн


128

байдал, ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч, үйлчлэх ажилчин байхгүй, эсвэл томилогдоогүй; Зөрчил дутагдал нь аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөхөөргүй, үзлэг, шалгалт буюу магадлалын явцад эсвэл түүнийг ойрын хугацаанд засварын графикийн дагуу арилгах боломжтой бол эскалаторыг ашиглахыг зөвшөөрч болно. 10.1.7. Үзлэг шалгалтын үр дүнг эскалаторын паспортанд бичиж тэмдэглэнэ. Дүрмийн 10.1.6-д заагдсан зөрчил илэрвэл улсын байцаагч нь эскалаторын үйл ажиллагааг түр зогсооно. 10.1.8. Эскалаторыг эзэмшигч эсвэл түүний ашиглалтыг хариуцсан мэргэжлийн байгууллага нь илэрсэн зөрчил дутагдлыг арилгасан талаар шаардлага өгсөн байгууллагад бичгээр мэдэгдэж, цаашид ашиглах зөвшөөрлийг авна.

10.2. Шинээр суурилагдсан болон шинэчлэлт, өөрчлөлт хийгдсэн эскалаторыг ашиглах зөвшөөрөл олгох журам

10.2.1. Эскалаторыг угсарсан буюу шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсэн байгууллага нь ерөнхий гүйцэтгэгч байгууллагатай хамтран үзлэг, шалгалт, магадлалыг хийнэ. Эскалатор нь үзлэг, шалгалт, магадлалаар тэнцвэл угсрагч байгууллага нь техникийн бэлэн байдлын актыг 6 дугаар хавсралтын дагуу бүрдүүлж, эзэмшигч байгууллагад хүлээлгэн өгнө. Үүнд: а/ тоног төхөөрөмж болон төмрөөр хийсэн хашлага, хаалтны газардуулгыг шалгасан баримт бичиг; б/ удирдлага, цахилгаан төхөөрөмжийн тусгаарлагчийн эсэргүүцэл, дохиолол, хамгаалалт, гэрэлтүүлгийн цахилгааны утасны тусгаарлагчийн эсэргүүцлийг шалгасан баримт бичиг; в/ хонгилын эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн байрлуулалтанд маркшейдрийн хэмжилт хийсэн баримт бичиг; г/ далд ажлын акт зэрэг баримт бичгүүд болно. Барилга угсралтын байгууллага нь эскалаторын шинэчлэлт, өөрчлөлтийн ажилд оролцоогүй тохиолдолд дээрх баримт бичгийг уг ажлыг гүйцэтгэсэн байгууллага, эскалаторыг эзэмшигч байгууллагад хүлээлгэн өгнө. 10.2.2. Эскалаторыг эзэмшигч байгууллага нь энэхүү дүрмийн 10.2.1-д заагдсан баримт бичгийг бүрдүүлсний дараа ашиглалтанд хүлээж авах комиссыг дараах бүрэлдэхүүнтэй байгуулж, ажиллуулна. Үүнд:


129

а/ эзэмшигч байгууллагын төлөөлөгч - комиссын дарга; б/ захиалагчийн төлөөлөгч; в/ эскалаторыг угсарсан эсвэл шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсэн байгууллагын төлөөлөгч; г/ барилгын ажлыг хийсэн ерөнхий гүйцэтгэгч байгууллагын төлөөлөгч; д/ эскалаторыгүйлдвэрлэсэн байгууллагын төлөөлөгч; е / ашиглалтын хяналт хариуцагч; ё/ бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч; ж/ улсын байцаагч; 10.2.3. Эскалаторыг эзэмшигч нь 5 хоногийн өмнө ашиглалтанд хүлээж авах комиссын гишүүдэд комисс ажиллах өдөр, цагийг урьдчилан мэдэгдэнэ. 10.2.4. Эскалаторыг эзэмшигч байгууллага нь ашиглалтанд хүлээн авах комисст дараах баримт, бичгийг бүрдүүлж шалгууна. Үүнд: а/ Үйлдвэрлэгчээс ирүүлсэн эскалаторын паспорт болон дагалдах баримт, бичгүүд; б/ дүрмийн 10.2.1.-д заасан баримт, бичгүүд; в/ эзэмшигч байгууллагад эскалаторын ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгч тэнцсэн ажилтан байгааг гэрчлэх баримт, эсвэл барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллагатай хийсэн засвар үйлчилгээ хийлгэх гэрээ; г/ Эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч болон бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагчийг томилсон тушаал; 10.2.5. Эскалаторыг ашиглалтанд хүлээн авах комисс дүрмийн 11.2-т заасан үзлэг, шалгалтыг бүрэн хийнэ. Комисс нь үзлэг, шалгалтын дүнг үндэслэн, энэхүү дүрмийн 7 дугаар хавсралтад заасан маягтын дагуу эскалаторыг ашиглалтанд хүлээн авах актыг бүрдэл болгон эзэмшигчид хүлээлгэн өгнө. Хэрэв эскалаторыг ашиглалтанд хүлээн авахад саад болохоор зөрчил, дутагдал илэрвэл түүнийг арилгах тухай хугацаатай албан шаардлага, даалгаврыг эзэмшигчид өгнө. 10.2.6. Ашиглалтанд хүлээн авах акт ба техникийн бэлэн байдлын актыг үндэслэн, шинээр угсарсан эсвэл шинэчлэлт өөрчлөлт хийгдсэн эскалаторыг улсын бүртгэлд бүртгэн, цаашид ашиглах зөвшөөрөл олгох асуудлыг улсын байцаагч


130

хариуцна. Эскалаторыг улсын бүртгэлд бүртгэх, түүнийг цаашид ашиглах зөвшөөрөл нь байцаагчийн гарын үсэг ба тэмдгээр баталгаажна. Үдэж, лацдан тэмдэг дарагдсан паспортыг эскалаторыг эзэмшигч байгууллагад хүлээлгэн өгнө. 10.2.7. Улсын бүртгэлд бүртгэх, цаашид ашиглах зөвшөөрлийг олгох ажиллагаа нь эскалаторыг ашиглалтанд хүлээн авах акт бичигдсэн өдрөөр хийгдэнэ.

10.3. Их засвар хийгдсэн эскалаторыг ашиглах зөвшөөрөл олгох журам

10.3.1. Их засвар хийгдсэн эскалаторыг цаашид ашиглах зөвшөөрлийг улсын байцаагч гаргаж өгнө. 10.3.2. Цаашид ашиглах зөвшөөрлийг дараах бүрэлдэхүүнтэй комисс ажилласны дараа олгоно. Үүнд: а/ эзэмшигч байгууллагын төлөөлөгч- комиссын дарга; б/ эскалаторт их засварын ажил хийсэн мэргэжлийн байгууллагын төлөөлөгч; в/ эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч; г/ бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч; 10.3.3. Эскалаторыг эзэмшигч нь ашиглалтанд хүлээж авах комисст дараах баримт бичгийг бүрдүүлж, шалгуулна. Үүнд: а/ паспорт; б/ эскалаторт их засвар хийсэн тухай акт; в/ эзэмшигч нь эскалаторын ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгч тэнцсэн ажилтан байгааг гэрчлэх баримт эсвэл барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллагатай хийсэн засвар үйлчилгээ хийлгэх гэрээ; г/ эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч болон бүрэн бүтэн байдал ба, аюулгүй ажиллагааг хариуцагчийг томилсон тушаал; 10.3.4. Эскалаторыг ашиглалтанд хүлээн авах комисс нь энэхүү дүрмийн 11.2-т заасан үзлэг, шалгалтыг бүрэн хийнэ. Комисс нь үзлэг, шалгалтын дүнг үндэслэн эскалаторыг ашиглалтанд хүлээн авах актыг үйлдэж эзэмшигчид хүлээлгэн өгнө. Хэрэв эскалаторыг ашиглалтанд хүлээн авахад саад


131

болохоор зөрчил, дутагдал илэрвэл түүнийг арилгах тухай албан шаардлага, дүгнэлтийг эзэмшигч байгууллагад өгнө. 10.3.5. Ашиглалтанд хүлээн авах актыг үндэслэн их засвар хийгдсэн эскалаторыг цаашид ашиглах зөвшөөрлийг мэргэжлийн хяналтын байгууллага болон зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч олгоно.

10.4. Техникийн магадлалын хугацаа дууссан эскалаторыг цаашид ашиглах зөвшөөрөл олгох журам

10.4.1. Техникийн магадлалын хугацаа дууссан эскалаторт цаашид ашиглах зөвшөөрлийг барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллагын төлөөлөгч, эзэмшигч байгууллагын ашиглалтын хяналт хариуцагч болон бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч нарыг байлцуулан мэргэжлийн хяналтын байгууллага болон зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч олгоно. 10.4.2. Эскалаторыг цаашид ашиглах зөвшөөрлийг олгохдоо энэ дүрмийн 11.3-т заасан техникийн бүрэн магадлалыг хийсэн байна. Техникийн магадлалын үр дүн ба эскалаторыг цаашид ашиглах зөвшөөрөл, дараагийн магадлал хийх хугацааг мэргэжлийн хяналтын байгууллага, зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч нь паспорт дээр бичиж баталгаажуулна.

11. ЭСКАЛАТОРТ ХИЙГДЭХ ТЕХНИКИЙН МАГАДЛАЛ.

11.1. Үндсэн асуудал 11.1.1. Шинээр угсрагдсан, шинэчлэлт өөрчлөлт хийгдсэн буюу их засварт орсон эскалаторт ашиглах зөвшөөрлийг олгохдоо техникийн бүрэн магадлалыг хийсэн байвал зохино. 11.1.2. Эскалаторыг ашиглах зөвшөөрлийг олгосны дараа техникийн ээлжит магадлалыг жилд нэгээс доошгүй удаа хийнэ. 11.1.3. Шинээр угсрагдсан, шинэчлэлт өөрчлөлт хийгдсэн эскалаторт техникийн магадлалыг энэ дүрмийн 10 дугаар бүлэгт заагдсан байгууллага ба комисс эрхлэн явуулна. Бусад тохиолдолд техникийн магадлалыг эскалатор ашиглах зөвшөөрлийг олгох эрх бүхий ажилтан хариуцан явуулна. 11.1.4. Эскалаторт хийгдэх техникийн ээлжит магадлалыг


132

дараах бүрэлдэхүүнтэй хийнэ. Үүнд: - эскалаторыг эзэмшигч байгууллагын төлөөлөгч- комиссын дарга; - ашиглалтын хяналт хариуцагч;эскалаторын бүрэн бүтэн байдал хариуцагч мэргэжлийн байгууллага ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч; 11.1.5. Эскалаторыг их засварт оруулсны дараа хийгдэх техникийн магадлалд дүрмийн 11.1.4.-т заагдсан бүрэлдэхүүн дээр нэмж засварын ажил хийсэн байгууллагын төлөөлөгч болон мэргэжлийн хяналтын байгууллага болон зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгчийг заавал оролцуулна. Техникийн магадлалын үр дүнг мэргэжлийн хяналтын байгууллага болон зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч эскалаторын паспорт дээр тэмдэглэл хийж, баталгаажуулна.

11.2. Техникийн бүрэн магадлал

11.2.1. Техникийн бүрэн магадлал нь дараах зорилгыг агуулна. Үүнд: а/ эскалаторын техникийн байдал нь энэхүү дүрэм ба техникийн бусад баримт бичгийн шаардлагыг хангаж байгаа эсэх; б/ эскалатор нь ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангаж байгаа эсэх; в/ эскалаторын ашиглалтын байдал нь энэхүү дүрмийн дагуу байгаа эсэхийг шалгаж, тогтооно. 11.2.2. Эскалаторын техникийн бүрэн магадлалаар энэ дүрмийн 9 дүгээр бүлэгт заасан туршилтаас гадна дор заасан үзлэг, шалгалтыг гүйцэтгэнэ. 11.2.3. Техникийн бүрэн магадлалыг дараах журмаар хийнэ. Үүнд: а/ эскалаторын ашиглалт нь энэ дүрмийн шаардлагыг хангаж байгаа эсэх; б/ улсын байцаагчийн албан шаардлагын биелэлт; в/ эскалаторын угсралт, түүнийг байрлуулсан зай хэмжээ нь энэхүү дүрэм ба “Барилгын норматив баримт бичгийн тогтолцоо. Үндсэн журам”-ын заалтыг хангаж байгаа эсэх; г/ эскалаторын техникийн байдал, ажиллах чадвар; д/ магадлалын үр дүнд боловсруулалт хийх зэрэг ажлуудыг гүйцэтгэнэ. эскалаторын ашиглалтын үеийн зохион байгуулалтын ажлыг шалгахдаа дараах зүйлийг заавал нягтлана. Үүнд:


133

- эскалаторын паспорт ба түүнд тэмдэглэгдсэн улсын бүртгэлийн дугаар, ашиглалт, аюулгүй ажиллагааг хариуцагчийн гарын үсэг, түүнийг томилсон тушаалын дугаар, он сар, өдөр; -ашиглалтын баримт, бичгүүд; -дүрмийн мэдлэгийг шалгах шалгалтыг үйлчлэх ажилчдаас цаг тухайд нь авч байсан эсэхийг шалгана. Эскалаторыг шинээр угсарсан эсвэл шинэчилж өөрчилсөн тохиолдолд түүнийг байрлуулсан зай хэмжээ болон угсралтын ажил нь энэхүү дүрмийн заалтуудыг хангаж байгаа эсэхийг шалгана. Эскалатор түүний ажиллагааг шалгахдаа дараах зүйлийг заавал нягтална. Үүнд: -ажлын тоормосны тохиргоог шалгахдаа түүний баригч эд ангиудын завсар хоорондын зөвшөөрөгдөх зай хэмжээ ба гишгүүрийн тавцанг зогсоох үеийн тоормосны замын сул явалт; -татах гинж, гишгүүрийн тавцангийн даацын хийц, дугуй, чиглүүлэгч замын байдал; - ослоос хамгаалах хоригийн төхөөрөмжийн ажиллагаа, түүний тохиргоо; -орох талбайн тохиргоо; -бариул, түүний төхөөрөмжийн завсар зай, хөдөлгөөнт тавцангийн хөдөлгөөний хурдтай харьцуулсан ялгаа; -хаалт хашлаганы байдал; -цахилгаан төхөөрөмжийн байдал; -удирдлагын аппаратын ажиллагаа; -хөдөлгөөнт тавцангийн хэмжээ, завсар зайг янз бүрийн байрлалд; - эскалаторын ажиллагааг үндсэн ба засварын хурдны горимд тус тус шалгана. 11.2.4. Магадлал, туршилтын дүн хангалттай байвал эскалаторыг цаашид ашиглах зөвшөөрөл болон дараагийн магадлал хийх хугацааг магадлал хийсэн улсын байцаагч паспорт дээр бичиж тэмдэглэнэ. 11.2.5. Магадлалын явцад илэрсэн зөрчил нь эскалаторын ашиглалт ба үйлчилгээнд аюултай байдал үүсгэхээр бол эскалаторын ажиллагааг зогсоож энэ тухай паспортанд тэмдэглэнэ.


134

11.3. Техникийн ээлжит магадлал

11.3.1. Техникийн ээлжит магадлал ба эскалаторт их засвар хийсний дараа хийгддэг магадлалуудыг дүрмийн 11.2-т заасны дагуу хийх ба харин эскалаторын угсралт, түүнийг байрлуулсан зай хэмжээг шалгах шаардлагагүй. 11.3.2. Магадлалын дүн хангалттай байвал эскалаторыг цаашид ашиглах зөвшөөрөл болон дараагийн магадлал хийх хугацааг засвар, техникийн үйлчилгээ хийх тусгай зөвшөөрөл бүхий мэргэжлийн байгууллагын хариуцлага бүхий ажилтан паспорт дээр бичнэ. 11.3.3. Магадлалын явцад энэ дүрмийн 10.1.6 дугаар заалтыг зөрчсөн зөрчил илэрвэл эскалаторын ашиглалтыг зогсоож, энэ тухай паспорт дээр тэмдэглэнэ .

12. ЭСКАЛАТОРЫН АШИГЛАЛТ

12.1. Эскалаторыг эзэмшигч нь эскалаторын бүрэн бүтэн байдал, аюулгүй ажиллагаа, засвар техникийн үйлчилгээ болон бусад арга хэмжээг цаг тухайд нь зохион байгуулах үүргийг хүлээнэ.Үүнд: - эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч болон бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагчийг томилох; - сургалтанд хамрагдаж, дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгч тэнцсэн ажилчдыг эскалаторыг ажиллуулах болон засвар, техникийн үйлчилгээ хийх ажилд тушаалаар томилох; - эскалаторын үзлэг шалгалт, засвар техникийн үйлчилгээний ажлыг зохион байгуулах, хэрэв мэргэжлийн бус байгууллага бол тусгай зөвшөөрөл бүхий мэргэжлийн байгууллагатай засвар, техникийн үйлчилгээний гэрээ хийж, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулсан байх; - эскалаторт үйлчлэх ажилчдаас дүрмийн мэдлэгээр шалгалт авах, сургалт явуулах ажлыг зохион байгуулсан байх; - эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч, бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч, үйлчлэх ажилчдыг аюулгүй ажиллагааны дүрэм, ажлын байрны тодорхойлолт, холбогдох баримт бичгээр хангах; - эскалаторын удирдлага, машины өрөөний түлхүүрийг хадгалах ба хүлээлцэх журмыг тогтоосон байна. 12.2. Эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч, бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагчид нь энэ дүрмийн 8 ба 9 дүгээр хавсралтад заасан үүргийг хүлээнэ.


135

12.3. Бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагчийн албан тушаал, овог нэр, гарын үсэг мөн түүнийг томилсон тушаалын дугаар, он сар өдөр зэрэг нь эскалаторын паспорт дээр бичигдсэн байна. Эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч болон бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч нь ээлжийн амралт, томилолтоор явсан, өвчтэй зэрэг түр эзгүй тохиолдолд дүрмийн мэдлэгийн шалгалтыг, хяналтын газрын шаардлагын дагуу өгч тэнцсэн албан хаагчдыг тушаалаар томилно. Паспорт дээр энэ тухай бичих шаардлагагүй. 12.4. Эскалаторыг ашиглах, засварлахдаа эзэмшигч байгууллага нь тусгай зөвшөөрөл бүхий мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлж болно.Байгууллага хоорондын гэрээний эрх, үүрэгт энэ дүрмийн 12.1 дүгээр заалтыг заавал тусгасан байна. 12.5. Засвар, үйлчилгээ хийх ажилтнууд нь сургалтанд хамрагдаж үйлдвэрлэлийн болон эскалаторыг ашиглах заавар болон энэхүү дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгч тэнцсэн байх ёстой. 12.6. Эскалаторыг түүний оператор ажиллуулах ёстой. Оператор нь хөтөлбөрийн дагуу суралцаж, эскалаторын ажиллагаа, аюулгүй ашиглах дүрмийн мэдлэгийн шалгалтыг өгч, тэнцсэн байна. Автомат буюу телемеханикаар дохио өгөх системээр төхөөрөмжлөгдсөн эскалаторыг диспетчер удирдаж болно. 12.7. Хонгилын эскалаторын доод хэсгийн орох талбайгаас хөдөлгөөнт тавцан дээрх зорчигчдыг байнгын хянах боломжийг хангасан байх ёстой. Жижүүрийн оператор нь зорчигчдод гэмтэл учруулж болзошгүй аюултай байдал үүсвэл эскалаторыг зогсооно. 12.8. Эскалаторын оператор, засварчин зэрэг үйлчлэх ажилчид нь 18 нас хүрсэн, эрүүл мэндийн үзлэгээр орж тэнцсэн, эрх бүхий байгууллагаас зөвшөөрөлтэй сургалтын төвд зохих хөтөлбөрийн дагуу суралцаж, дүрмийн мэдлэгийн шалгалтыг өгч тэнцсэн хүмүүс байна. Сургалт явуулсан байгууллагын мэргэжлийн комисс нь эскалаторын ажиллагааны болон дүрмийн мэдлэгийн шалгалтыг авна. Шалгалтын комисст мэргэжлийн хяналтын байгууллагын төлөөлөл заавал оролцоно. Шалгалт авах хугацааг 5 хоногийн өмнө хяналтын байгууллагад мэдэгдэнэ. Шалгалтанд тэнцсэн хүмүүст комиссын дарга, хяналтын байгууллагын ажилтан


136

нарын гарын үсэг зурсан мэргэжлийн үнэмлэх олгоно. Үнэмлэх нь фото зурагтай байх ба тамга дарагдаж, баталгаажсан байна. 12.9. Дүрмийн мэдлэгийг шалгах давтан ба ээлжит бус шалгалтыг байгууллагын тушаалаар томилогдсон мэргэжлийн комисс дараах тохиолдолд авна.Үүнд: - ээлжит шалгалтыг жилд нэгээс доошгүй удаа; - нэг байгууллагаас нөгөө байгууллагад эсвэл нэг төрлийн эскалатораас өөр төрлийн эскалаторт шилжин ажиллах тохиолдолд; - хяналт хариуцагч ажилтан эсвэл мэргэжлийн хяналтын байгууллагын ажилтны шаардлагаар; - үүрэгт ажлаа 6 –аас дээш сарын хугацаагаар хийгээгүй завсарласан; Аюулгүй ажиллагааны зааварчилга, үйлдвэрлэлийн дүрэм, журам, заавар зөрчсөн ажилтнаас ээлжит бус дүрмийн мэдлэгийн шалгалтыг авна. Дүрмийн мэдлэгийг шалгах шалгалтанд хангалтгүй дүн авсан ажилчдаас дахин авах давтан шалгалтын хугацааг мэргэжлийн комисс тогтооно. Шалгалтын комисст мэргэжлийн хяналтын ажилтан оролцох шаардлагагүй. 12.10. Мэргэжлийн комиссын гишүүд нь дүрмийн мэдлэгийн шалгалтыг хяналтын байгууллагад шалгуулан тэнцсэн байна. Мэргэжлийн комиссын гишүүдээс авах дүрмийн мэдлэгийг шалгах болон давтан шалгалтыг 3 жилд нэгээс доошгүй удаа мэргэжлийн хяналтын байгууллага авна. 12.11. Дүрмийн мэдлэгийг шалгах давтан ба ээлжит бус шалгалтын явцын тэмдэглэлийг хөтлөн дүнг мэргэжлийн үнэмлэх дээр тэмдэглэнэ. 12.12. Ашиглалт, засвар, угсралтын ажлыг удирдах мэргэжилтнүүд нь албан тушаалдаа томилогдохоос өмнө энэхүү дүрмийн болон бусад холбогдох нормативт мэдлэгийн шалгалтыг өгч тэнцсэн байх ёстой. 12.13. Зураг төсөл зохиогч, үйлдвэрлэгч, бэлтгэн нийлүүлэгч, засвар, угсралт, эзэмшигч байгууллагуудын удирдах ажилтан, мэргэжилтнүүд нь энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах давтан шалгалтыг 3 жил тутамд мэргэжлийн хяналтын байгууллагад өгнө. 12.14. Дараах ажилтнууд нь “Цахилгаан байгууламжийн ашиглалтын үед мөрдөх аюулгүй ажиллагааны дүрэм”-ээр


137

тогтоогдсон ажиллагаатай байгаа цахилгаан байгууламжид ажил гүйцэтгэх аюулгүй ажиллагааны мэргэжлийн группийн ангиллыг авсан байна.Үүнд: - IY групп- эскалаторын ашиглалтын хяналт ба бүрэн бүтэн байдал хариуцагчид; - III групп- эскалаторыг удирдаж ажиллуулах оператор болон засвар техникийн үйлчилгээний ажилчид хамрагдана. 12.15. Эскалаторын оператор, бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч нь гэмтсэн хүнд эмнэлгийн анхан шатны тусламжийг үзүүлж чадах чадвар бүхий байх ёстой. 12.16. Эскалаторын засвар техникийн үйлчилгээний ажилчид, оператор, хөдөлгөөнт тавцан дээрх зорчигчдод зайнаас хяналт тавих ажилчид нь сургалтанд хамрагдаж мэргэжлийн үнэмлэх авсан, үйлдвэрлэлийн ажлын байрны тодорхойлолт, аюулгүй ажиллагааны зааварчилгатай танилцаж, тушаалаар томилогдсон байна. 12.17. Эскалаторыг ажиллуулж эхлэхийн өмнө хоногт нэгээс цөөнгүй удаа техникийн үзлэг, шалгалт, тохиргоог хийнэ. Давхрын эскалаторын үзлэгийн үечлэлийн хугацааг мэргэжлийн хяналтын байгууллагатай зөвшилцөн өөрчилж болно. 12.18. Эскалаторын оператор нь үзлэгийг үйлдвэрлэлийн болон ашиглалтын зааврын дагуу гүйцэтгэх ёстой. Эскалаторын техникийн үзлэгийг бүрэн бүтэн байдал, аюулгүй ажиллагааг хариуцагч шаардлагатай тохиолдолд гүйцэтгэж болно. Үзлэгийн үр дүн болон илэрсэн зөрчлийг арилгасан тухай тэмдэглэлийг техникийн үзлэг, үйлчилгээний дэвтэрт бичнэ. 12.19. Эскалаторын засвар, техникийн үйлчилгээний ажлыг үйлдвэрлэсэн байгууллагын техникийн баримт бичиг, ашиглалтын зааврын дагуу тусгай зөвшөөрөл бүхий мэргэжлийн байгууллага гүйцэтгэнэ. Засвар, техникийн үйлчилгээний үр дүн, илэрсэн гэмтлийг арилгасан тухай тэмдэглэлийг эскалаторын техникийн үзлэг, үйлчилгээний дэвтэрт бичнэ. 12.20. Засвар, техникийн үйлчилгээний ажил эрхэлдэг эскалатор эзэмшигч, эсвэл мэргэжлийн байгууллага нь техникийн үйлчилгээний ажил болон операторт зориулан, үйлдвэрийн баримт бичигт заасныг үндэслэл болгон ажлын байрны тодорхойлолт, зааврыг боловсруулж, батлан


138

мөрдүүлнэ. 12.21. Эскалаторын засвар техникийн үйлчилгээ, магадлалыг хийхдээ техникийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй, хөдөлмөрийн хамгааллын зааварчилгааны шаардлагуудыг дагаж, мөрдөнө. 12.22. Эскалаторыг ажиллаж байхад гэмтэл, согог илрэх, ашиглалтын явцад аюултай байдал бий болох зэрэг зөрчил илэрвэл түүний ажиллагааг зогсоож, зорчигчдыг буулгана.

13. ОСОЛ, АВААРИЙГ ШАЛГАН СУДЛАХ

13.1. Эскалаторыг угсрах, шинэчилж өөрчлөх, ашиглах, засварлах явцад гарсан осол, аваарийг судалж, шалгахдаа Монгол Улсын засгийн газрын 2000 оны 107 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчнийг судлах дүрэм”-ийн дагуу гүйцэтгэнэ. 13.2. Эскалатортай холбоотой осол, аваар гарвал эзэмшигч байгууллага нь мэргэжлийн хяналтын байгууллагад 24 цагийн дотор яаралтай мэдэгдэж, хүмүүсийн амь нас ба эрүүл мэндэд аюул учруулахааргүй бол хяналтын ажилтныг иртэл ослын ул мөрийг хэвээр байлгах үүргийг хүлээнэ. Мөн ослын тухай мэдээллийг холбогдох байгууллагуудад мөрдөгдөж буй хууль, тогтоомжийн дагуу мэдэгдэнэ. 13.3. Эзэмшигч байгууллага нь үйлчлэх ажилчид болон зорчигчтой холбоотой гэмтэл, осол аваар, түүнчлэн эскалаторын үзлэгийн явцад илэрсэн эвдрэл, гэмтлийн талаарх жагсаалтыг хөтөлж, судалгааг гаргана. 13.4. Эзэмшигч байгууллага нь зорчигчтой холбоотой бүх төрлийн осол, аваарийн талаар тусгай тэмдэглэл хөтөлнө. Шаардлагатай тохиолдолд эскалаторын техникийн бүрэн байдлыг тодорхойлох тоормосны зам, завсар зай, эд ангиудын байдал гэх зэрэгт хэмжилт хийж, ослын акт үйлдэнэ.

14. ДҮРЭМ ЗӨРЧИГЧДӨД ХҮЛЭЭЛГЭХ ХАРИУЦЛАГА

14.1. Эскалаторын зураг төсөл, түүнийг үйлдвэрлэх, угсрах, шинэчилж өөрчлөх, засварлах, тохируулга хийх мөн барилгын хийцийн төсөл, цахилгаан хангамж, бусад тоног төхөөрөмжүүдийн чанар нь энэ дүрэмтэй нийцэж байгаа эсэхийг дээрх ажлуудыг гүйцэтгэсэн тухайн байгууллагууд хариуцна. 14.2. Эскалаторыг ашиглах ба угсрах үед түүний хийц,


139

үйлдвэрлэлт, угсралт болон засварын ажилтай холбоотой гологдол илэрвэл эзэмшигч нь гомдлоо хариуцах тухайн байгууллагуудад гаргах бөгөөд нэг хувийг мэргэжлийн хяналтын байгууллагад хүргүүлнэ. 14.3. Гомдол хүлээж авсан байгууллага өөрт холбоотой асуудлыг судалж, гомдол нь үндэслэлтэй бол арилгах үүрэгтэй. Илэрсэн гэмтэл, согог нь эскалаторыг цаашид ашиглахад аюултай байдал үүсгэхээр байвал гомдол хүлээн авсан байгууллага нь ийм төрлийн эскалаторыг нийлүүлсэн бусад эзэмшигч байгууллагуудад урьдчилан мэдэгдэж, гэмтлийг арилгах талаар аргачлал, техникийн зөвлөмж, баримт бичиг, солих шаардлагатай эд ангиар хангах үүргийг хүлээнэ.Гомдлыг хүлээж авсан байгууллагууд нь ирсэн санал, гомдлыг бүртгэх дэвтрийг хөтлөнө. Дэвтэрт дараах мэдээллийг тусгана. Үүнд: - гомдол гаргасан байгууллагын нэр; - эскалаторын үйлдвэрийн дугаар ба гомдлын товч утга; - гомдлын дагуу авсан арга хэмжээ зэргийг тодорхой бичнэ. 14.4. Экалатор болон барилгын зураг төсөл зохиогч, үйлдвэрлэгч, ерөнхий гүйцэтгэгч, засвар, угсралтын болон эзэмшигч байгууллага, удирдах ажилтан, ажилчид нь энэ дүрмийг зөрчсөн бол осол, аваарь гарсан эсэхийг үл харгалзан, Барилгын тухай хууль болон бусад холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага хүлээнэ. 14.5. Байгууллагын удирдлагын зүгээс улсын байцаагчийн гаргасан шийдвэрийг зөрчих, илэрсэн зөрчлийг газар дээр нь арилгуулах арга хэмжээ авахгүй байх, дүрэм журам, хууль тогтоомжийн заалт зөрчсөн үүрэг даалгавар өгөх зэрэг нь энэ дүрмийн ноцтой зөрчилд тооцогдоно. 14.6. Дүрэм ба зааврын зөрчил гаргах, эсвэл өөрийн санаатай үйл ажиллагаагаар эскалаторыг эвдсэн буруутай этгээд нь Барилгын тухай хууль болон бусад холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага хүлээнэ.


140

- 23 -


Нэр томъёо ба түүний тодорхойлолт Нэр томъёо тодорхойлолт Үндсэн нэр томъёо ба түүний тодорхойлолт 1.Эскалатор 2. Зорчигч зөөврийн конвейер 3. Эскалаторын налуу хэсэг 4. Эскалаторын хэвтээ хэсэг 5. Эскалаторын босоо хэсэг 6. Цогцолбор эскалаторын 7. Геометрийн залгаас бүс 8. Эскалаторын цахилгааны хориг

Зорчигчдыг нэг түвшнээс нөгөө түвшинд зөөвөрлөх хөдөлгөөнт тавцан бүхий өргөн тээвэрлэх байгууламж. Зорчигчдыг нэг түвшинд эсвэл нэг түвшнээс өөр түвшинд зөөвөрлөх зориулалттай ялтсан эсвэл цул туузан дамжуулгаас бүрдсэн тасралтгүй урсдаг зам бүхий өргөн тээвэрлэх байгууламж. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн налуу хэсэг, Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн хэвтээ хэсэг, Налуу, хэвтээ хэсгийн шугамын огтлолцлоор үүсэх босоо гадаргуу Ерөнхий машины өрөөтэй, нэг налууд байрлагдсан эскалаторууд Эскалаторын залгагдах хоёр бүсийн залгаас хэсгийг тодорхойлогч гадаргуу Эскалаторын дамжуулгын үйл ажиллагааг шаардлагатай үед хориглох төхөөрөмж Үндсэн үзүүлэлт ба хэмжээсүүд

9. Эскалаторын налуугийн өнцөг 10. Зорчигчдыг эскалатораар зөөвөрлөх өндөр 11. Эскалаторын хүчин чадал 12. Эскалаторын ердийн хурд 13. Эскалаторын ашиглалтын хурд 14. Эскалаторын засварын хурд

Эскалаторын налуу ба хэвтээ хэсгүүдийн хоорондын өнцөг Босоо тэнхлэгийн дагуу дээд ба доод орох талбайн түвшин хоорондын зай Эскалатороор нэгж хугацаанд тээвэрлэгдэх зорчигчдын тоо Эскалаторын хэвийн горимд ачаалалгүй үеийн хөдлөх хурд Эскалаторын хэвийн горимд үндсэн дамжуулгаар ашиглалтын үеийн хамгийн их ачаалалтай ажиллах үеийн хурд Эскалаторын техникийн үйлчилгээ, тохируулга, засварын үед ажиллуулах хурд


141

- 24 -

15. Эскалаторын ашиг-лалтын хамгийн их ачаалал 16. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн сул явалт 17. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн өргөн 18. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн гишгүүрийн өндөр 19. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн гүн

Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн 1м уртад ноогдох зорчигчдын жингээс үзүүлэх хамгийн их ачаалал Үндсэн дамжуулгын цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраасны дараа ажлын тоормос ажиллаагүй үед, хөдөлгөөнт тавцан ачаалалгүй инерцээрээ явах зай Гишгүүрийн тавцангийн хажуугийн гадна ирмэгүүдийн хоорондын зай Эскалаторын налуу хэсэг дэх дараалсан хоёр гишгүүрийн тавцангуудын хоорондын зай Гишгүүрийн тавцангийн урд ба хойд ирмэг хоорондын зай

Эскалаторын төрлүүд /хэрэглэх зориулалтаар нь/ 20. Давхрын эскалатор 21. Хонгилын эскалатор

Барилга байгууламжийн давхар хооронд зорчигч зөөвөрлөх зориулалттай эскалатор Хонгилд хүн зөөвөрлөхөөр зориулалттай эскалатор

Эскалаторын төрлүүд /дамжуулгаар/ 22. Нэг дамжуулгатай эскалатор 23. Модулийн эскалатор 24. Нэг хурдтай эскалатор 25. Олон хурдтай эскалатор

Ажлын механизмууд нь дамжуулгын нэг голоос хөтлөгддөг эскалатор Ажлын механизм нь тусдаа дамжуулгатай ижил эргэлттэй голуудаас эргэлтээ авдаг, хэд хэдэн тогтмол хийцийн элементээс бүрдсэн эскалатор Ашиглалтын нэг хурд бүхий эскалатор Ашиглалтын хоёр ба түүнээс дээш хурд бүхий эскалатор

Эскалаторын төрлүүд / чиглүүлэгч замын байрлалаар/ 26. Налуу байрлалтай эскалатор

Чиглүүлэгч замын дунд хэсэг нь хэвтэй тэнхлэгтэй шулуун шугамаар өнцөг үүсгэн байрласан эскалатор

Эскалаторын төрлүүд /дамжуулгын хэсгийн уртаар/ 27. Уртсгасан эскалатор Өөрийн бүрэлдэхүүн хэсэгтээ нэмэлт “Д” бүс бүхий,

эскалатор /10 дугаар хавсралт/ Эскалаторын бүсүүд /10 дугаар хавсралт/

28. Эскалаторын бүсүүд Эскалаторын угсралтын явцад залгагддаг бүрэлдэхүүн хэсгүүд

29. “А” бүс 30. “Бн” бүс 31. “Б” бүс 32. “И” бүс

Эскалаторын чиглүүлэх ба татах төхөөрөмжийн муруй хэсгийг багтаасан бүс Эскалаторын “А” бүсээс дээш байрлах, шулуун шугамын ба эсрэг чиглүүлэгчийг багтаасан бүс Эскалаторын “Бн” бүсээс дээш байрлах, шулуун шугамын чиглүүлэгчийг багтаасан бүс Эскалаторын “Б” бүсийн дараа байрлах, тодорхой урттай шулуун шугамын чиглүүлэгчийг багтаасан бүс


142

- 25 -

33. “В” бүс 34. “Д” бүс 35. “Е” бүс 36. “Ед” бүс 37. “М” бүс

Эскалаторын “И’ бүсийн дараа байрлах, чиглүүлэгчийн ба бариулын дамжуулгын дээд муруй хэсгийг багтаасан дээд бүс Эскалаторын “В’ бүсийн дараа байрлах нэмэлт бүс Эскалаторын “В” бүсийн дараа байрлах дамжуулгын механизмын бүс Уртасгасан эскалаторын “Д” бүсийн дараа байрлах дамжуулгын механизмын бүс Давхрын эскалаторын дамжуулгын механизм байрлах бүс

Дамжуулга 38. Эскалаторын үндсэн гол 39. Эскалаторын үндсэн дамжуулга

Эскалаторын гишгүүрийн тавцангуудыг татах одон арааг хөдөлгөөнд оруулдаг гол Зорчигчдыг зөөвөрлөх зориулалтаар эскалаторыг хөдөлгөөнд оруулах дамжуулга

Тоормос 40. Эскалаторын ажлын тоормос

Цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраахад эскалаторыг зогсоох зориулалттай төхөөрөмж

Хөдөлгөөнт тавцан 41. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцан 42. Эскалаторын гишгүүр 43. Эскалаторын гишгүүрийн үндсэн чиглүүлэгч дугуй /дээд/ 44. Эскалаторын гишгүүрийн туслах дугуй /доод/ 45. Эскалаторын гишгүүрийн гадаргуу 46. Эскалаторын гишгүүрийн тавцангийн шүдэт ирмэг 47. Эскалаторын гишгүүрийн урд нүүр 48. Эскалаторын гишгүүрийн хавчуулга,

Эскалаторын татах гинжтэй холбогдсон гишгүүрүүдээс бүрдсэн, зорчигч зөөвөрлөх элемент Зорчигч зогсоход зориулагдсан хөдөлгөөнт тавцангийн хэсэг Зорчигч ба хөдөлгөөнт тавцангуудын ачааллыг авдаг, чиглүүлэгч дээгүүр гүйх гишгүүрийн өнхрөх тулгуур Зорчигч ба гишгүүрийн ачааллыг авдаг, чиглүүлэгч дээгүүр гүйх гишгүүрийн өнхрөх тулгуур Зорчигчдын аюулгүй байдлыг хангах зориулалт бүхий хөдөлгөөнт тавцангийн төвгөр ба хотгор хэлбэртэй ажлын гадаргуу Гишгүүр дээр байрлах тавцангийн дэвсгэрийн эд анги Гишгүүрийн нүүрний хэсэг. / гадны жижиг биет хөдөлгөөнт хэсэг лүү унахаас хамгаалах зориулалттай / Гишгүүрийн тавцанг орох талбайн шүдэт ирмэгтэй харьцуулж тохируулах зориулалттай гишгүүрийн эд анги


143

- 26 -

жийрэг 49. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцан ба бариулын чиглүүлэгч замууд 50. Хөдөлгөөнт тавцангийн гишгүүрийн өндөр 51. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн онгорхой зай 52. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн хэвтээ хэсэг

Хөдөлгөөнт тавцан, бариулын тодорхой замаар шилжих хөдөлгөөнийг хангах зориулалттай, чиглүүлэгч, эсрэг-чиглүүлэгч, үндсэн ба туслах гүйгч дугуйн цогц бүрэлдэхүүн Дараалсан хоёр гишгүүрийн хэвтээ гадаргуугийн түвшингийн зөрөө Хөдөлгөөнт тавцангийн гишгүүрийг авахад үүсэх хоосон орон зай Зорчигчдын орох ба гарах үеийн аюулгүй байдлыг хангах зориулалттай, шатны хөдөлгөөнт тавцангийн гишгүүрийн хэвтээ талбайн хэсэг

Орох талбай 53. Эскалаторын орох талбайн хэсэг 54. Эскалаторын орох талбайн хөдөлгөөнгүй хэсэг 55. Эскалаторын орох талбайн шүдэт ирмэг 56. Орох талбайн шугам

Гишгүүрийн тавцан руу аажмаар шилжих боломж бүхий орох талбайн хэсэг Орох, гарах талбай Эскалаторын гишгүүрийн тавцангаас зорчигчдын орох, гарах үеийн аюулгүй байдлыг хангах зориулттай, орох талбайн эд анги Шатны гишгүүрийн гадаргуу ба шүдэт ирмэгийг тохируулах зориулалттай, орох талбайн эд анги

Гишгүүрийн чиглүүлэгч дугуй ба бариулын чиглүүлэгч зам 57. Эскалаторын гишгүүр ба бариулын чиглүүлэгч 58. Үндсэн чиглүүлэгч 59. Муруйлгах чиглүүлэгч 60. Гишгүүр ба бариулын чиглүүлэгчийн ажлын хэсэг 61. Эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн ажлын хэсэг 62. Гишгүүр, бариулын чиглүүлэгчийн ажлын бус хэсэг 63. Гишгүүрийн эсрэг чиглүүлэгч

Ажлын ба ажлын бус салбар хэсгээс бүтсэн хөдөлгөөнт тавцан болон бариулын замын чиглүүлэгч элементүүд Гишгүүрийн ажлын хэсэг дэх үндсэн гүйгчийн чиглүүлэгч зам Ажлын ба ажлын бус салбар хэсэг дунд байрлах туслах гүйгчийн чиглүүлэгчийн шилжилтийн муруйлттай хэсэг Зорчигчийн бүсэд байрласан чиглүүлэгч Зорчигчийн бүсэд байрлах хөдөлгөөнт тавцангийн хэсэг Хөдөлгөөнт тавцангийн гишгүүр, бариулыг эргүүлэх зориулалттай чиглүүлэгч Гишгүүрийн тавцан унах, тохиолдлоор өргөгдөх мөн татах гинж тасарсан тохиолдолд түүнийг давхралдаж, овоорохоос


144

- 27 -

64. Гишгүүрийн чиглүүлэгчийн хажуу гадаргуу 65. Гишгүүрийн чиглүүлэх оролт 66. Эскалаторын хашлага 67. Дунд хашлага 68. Захын хашлага 69. Гадна хашлага 70. Хажуугийн хашлага 71. Хашлаганы карниз 72. Хашлаганы плинтус 73. Хашлаганы хормой 74. Хашлаганы штапик 75. Эскалаторын бариулын төхөөрөмж 76. Эскалаторын бариул 77. Бариулын амсар 78. Бариулын ирмэг 79. Бариулын бүрээс

хамгаалах зориулалттай шатны гишгүүрийн тавцангуудын замын элемент Хөдөлгөөний үед гишгүүрүүдийн хөндлөн шилжилтийг хязгаарлах зориулалттай чиглүүлэх хэсэг Гишгүүрийн чиглүүлэгч лүү үндсэн гүйгч алгуур, зөв орох нөхцлийг хангасан хэсэг Хашлага Зорчигчдыг эскалаторын механизм, металл хийцээс хамгаалж, аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор хийгдсэн босоо хаалт, хөвөө болон бусад хэсгээс бүрдсэн иж бүрдэл Зэргэлдээ хоёр эскалаторын карнизны дунд байрлах хашлаганы хэсэг Захын эскалаторын хөвөө болон барилгын хийцийн хооронд байрлах хашлаганы хэсэг Зорчигчдын орох, гарах хэсэгт байрладаг, орох тавцан ба захын хашлаганд тулж бэхлэгдсэн хашлаганы хэсэг. Хөдөлгөөнт тавцангийн хоёр талд хормой ба хүрээний хооронд эсвэл завсар байрлах хашлаганы хэсэг. Бариулын чиглүүлэгч зам ба босоо хаалтуудыг бэхэлдэг хашлагын элемент Босоо самбаруудыг бэхэлдэг, хормой дээр байрлах хашлаганы элемент Хөдөлгөөнт тавцангийн чиглэлийн дагуу гишгүүртэй нэг түвшинд байрлах, гишгүүр ба хашлаганы хоорондын зайг тохируулах үүрэгтэй, хашлаганы доод босоо хэсэг Зэргэлдээ байрлах босоо хаалтуудын завсар зайг хаадаг хашлаганы элемент Бариулын төхөөрөмж Замын дагуу бариулын шилжих хөдөлгөөнийг хангадаг, чиглүүлэгч, дамжуулга ба өнхрөх тулгууруудаас бүрдэх хийцийн нэгдэл. Зорчигчдын гарт тулгуурын үүрэг гүйцэтгэдэг, бариулын төхөөрөмжийн чиглүүлэгч замаар урсан шилждэг битүү тууз Бариул нь ажлын ил хэсгээс ажлын бус далд хэсэгт шилжих цэгт байрлах төхөөрөмж Шилжих хөдөлгөөнийг чиглүүлж, тогтоох үүрэгтэй, бариулын дотоод хажуугийн хэсэг Бариулын гадна талын өнгөлгөө, гоёлын хэсэг


145

- 28 -

80. Эскалаторын бариулын татагчийн хориг 81. Эскалаторын бариулыг зогсоох хориг 82. Эскалаторын татан чангалах төхөөрөмжийн хориг 83. Эскалаторын ажлын тоормосны хориг 84. Эскалаторын орох талбайн хориг 85. Эскалаторын бариулын төхөөрөмжийн амсрын хориг 86. “ЗОГС” хориг 87. “ЗОГС” салгуур 88. Эскалаторын гишгүүрийн өргөлтийн хориг 89. Эскалаторын гишгүүрийн буулгалтын хориг 90. Эскалаторын гишгүүрийн чиглүүлэгч дугуйн хориг 91. Эскалаторын бариулын хориг 92. Эскалаторын гишгүүрийн тэнхлэгийн хориг 93. Эскалаторын

Цахилгааны хориг Бариул хэт чангалах буюу тасрах үед цахилгаан хөдөлгүүрийг салгах хориг Бариулыг зогсох буюу хурд нь багассан үед ажиллаж цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох хориг Татан чангалах төхөөрөмжийн одон арааны байрлал зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс ихэссэн үед цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох хориг Цахилгаан хөдөлгүүрийн тоормосны колодка давхардах буюу цахилгаан соронзон якорь зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хоцорч хөдлөх үед цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох хориг Орох талбай хөндлөн тэнхлэгийн дагуу шилжих буюу өргөгдөх үед цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох хориг Бариулын төхөөрөмжийн амсарт гадны биет орсон тохиолдолд цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох хориг Эскалаторт үйлчлэх ажилтан цахилгаан хөдөлгүүрийг дурын газар эсвэл хашлаганы гаднаас зогсоох хориг Зорчигч болон үйлчлэх ажилтан цахилгаан хөдөлгүүрийг зогсоох салгуур Орох тавцангийн өмнө гишгүүр өргөгдөх үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Гишгүүр буух үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Гишгүүрийн өнхрөх тулгуурт гэмтэл гарсан үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Замын доод муруй хэсэгт бариул чиглүүлэгчээс мултарсан үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Гишгүүрийн тэнхлэг мултарсан үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Ажилтны буруу үйлдлээр цахилгаан хүчний хангамжийг


146

- 29 -

цахилгаан хангамжийг унтраах хориг 94. Эскалатор дээр зорчигч унах үед ажиллах хориг 95. Дамжуулгын гинжний хориг 96. Эскалаторын гишгүүрийг авсны дараа ажиллах төхөөрөмжийн хориг 97. Эскалаторын татах гинжний автомат тосолгооны төхөөрөмжийн хориг 98. Эскалаторын машины өрөө 99. Эскалаторын татан чангалагчийн өрөө 100. Эскалаторын хонгил 101. Эскалаторын буулгах камер 102. Шинэчлэлт 103. Өөрчлөлт

залгах үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Дээд, доод тавцангийн ойролцоо зорчигч унах үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Дамжуулгын гинж тасрах эсвэл хэт чангарсан үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Төхөөрөмжийн арал нээгдсэн үед цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраах хориг Татах гинжний автомат тосолгооны төхөөрөмжтэй үед эскалаторыг буруу ажиллуулахаас хамгаалсан хориг

Өрөө ба байгууламж Хонгилын эскалаторын цахилгаан хөдөлгүүр, өргөн тээвэрлэх төхөөрөмж, мөн техникийн үйлчилгээний туслах өрөөтэй, дээд давхрын шалны түвшнээс доор байрладаг өрөө Хонгилын эскалаторын татан чангалагч төхөөрөмж, түүний техникийн үйлчилгээний ажилд зориулагдсан доод давхарын шалны түвшнээс доор байрладаг өрөө Эскалаторын налуу хэсэг байрлахад зориулагдсан байгууламж Хонгилын эскалаторын машины өрөөтэй ойр байрладаг, угсралт ба буулгалтын ажилд зориулагдсан гадагш гардаг тусдаа гарцтай өрөө

Шинэчлэлт, өөрчлөлт Эскалаторын аюулгүй, найдвартай ажиллагааг сайжруулах зорилгоор орчин үеийн дүрэм норм, шаардлагын дагуу тоног төхөөрөмжийг шинэчлэн, хийцийг өөрчлөх Эскалаторын паспортын үзүүлэлтийг өөрчлөн ажиллагааг нь сайжруулахын тулд даацын хийц ба үндсэн элементүүдийг солих буюу дахин хийх


147

- 30 -

2 дугаар хавсралт Эскалаторын үндсэн үзүүлэлтүүд

Үзүүлэлтүүд Тэмдэглэгээ Хэмжээ

Ердийн хурд(м/с), ихгүй V 0,75* Зорчигчдын ачааллаас хамаарахгүй, эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн хурдатгал (м/с2, хэтрэхгүй байх)

aи

0,60 Эхлэх агшинд Эрчээ авах явцад 0,75 Зорчигчдын ачааллаас хамаарахгүй, эскалаторын хөдөлгөөнт тавцангийн удаашралт (м/с2, хэтрэхгүй байх) Үүнд:

aтр

0,60 Ажлын тоормосоор тоормослох үед Уруудах хөдөлгөөний үед Өгсөх хөдөлгөөний үед 1,00 Эскалаторын тээвэрлэлтийн бүтээл /тооцооны/

Птцаг

Хүн/цаг (хэтрэхгүй байх) 18000BV Хүн/мин (хэтрэхгүй байх) Пт

мин 300BV Эскалаторын бодит тээвэрлэх бүтээл

Пфцаг

Хүн/цаг (хэтрэхгүй байх) 8800(2.1-

V)xVxB Хүн/мин (хэтрэхгүй байх) Пф

мин 190(2.1-V)xVxB

* Аливаа ачаалалгүй байгаа тохиолдолд ердийн хурднаас 5% хэтэрч үл болно. Тэмдэглэл: В – гишгүүрийн өргөн, м.


148

- 31 -

3 дугаар хавсралт Эскалаторын үндсэн хэмжээсүүд

Үзүүлэлтүүдийн төрөл

Тэм

дэгл

эгээ

(з

ураг

1)

Эскалаторын хэмжээ Давхрын Хонгилын

Эскалаторын хамгийн их налалтын өнцөг. градусаар Хөдөлгөөнт тавцангийн гишгүүрийн өргөн, мм Ихгүй Багагүй Гишгүүрийн хамгийн бага гүн, мм Налалтын өнцөг нь 350 байх тохиолдолд дараалсан хоёр гишгүүрийн тавцан хоорондын хамгийн их зай, мм Налалтын өнцөг нь 300 байх тохиолдолд. Гишгүүрийн гадаргуугаас барилга, байгууламжийн тааз буюу бусад зориулалтаар доош унжсан саад хүртэлх хамгийн бага зай, мм Эскалаторын харилцан болон шалтай огтлолцох хэсэгт хашлаганаас дээр байрлуулах хамгаалах босоо хаалтны хамгийн бага өндөр, мм Эскалаторын налуу хэсэг дахь гишгүүрээс бариулын дээд гадаргуу хүртэлх босоо тэнхлэгийн дагуух зай, мм Мөн хэвтээ хэсэг дэх босоо тэнхлэгийн дагуух зай, мм

Орох талбай дахь гишгүүрийн хэвтээ хэсгийн хамгийн бага уртын хэмжээ, мм: 6 метрээс илүүгүй өндөрт 0.5м/с-ээс ихгүй хурдаар зорчигч тээвэрлэхэд 6 метрээс илүү өндөрт 0.5м/с-ээс илүү хурдаар ( гэхдээ хонгилын эскалатораар

α

B

L

h

h1

h2

h3

h4 I

35

1100 580

380

240

205

2300

250

800-1100

1200

30

1000+10

380

__

205

2300

250

800-1100

1200

800


149

- 32 -

0.75м/с-ээс ихгүй хурдаар ) зорчигч тээвэрлэхэд Шүдэт ирмэгийн огтлолцолын шугамаас (Д цэгээс) бариулын доод төгсгөлд хэвтээ тэнхлэг хүртэлх хамгийн бага зай, мм. Бариулуудын тэнхлэг хоорондын хамгийн их зай, мм Хормойноос хашлага хүртэлх хамгийн их зай, мм Бариул ба хашлагын хүрээний гадна ирмэг хоорондын хамгийн их зай, мм Хашлаганы плинтусын хэвтээ тэнхлэгийн чиглэлд хамгийн бага зай, мм Бариулын амсраас муруйлтын радиусын захын цэг хүртэлх хэвтээ тэнхлэгийн дагуу хамгийн бага зай, мм Эскалаторын бариулын өргөн, мм Бариулын захын ирмэгээс барилгын хана, хонгилын гадаргуу гэх мэт саад хүртэлх хамгийн бага зай, мм Зэрэгцээ байрласан эскалаторуудын бариулуудын захын ирмэгүүдийн хоорондын хамгийн бага зай, мм Гишгүүрийн гадаргуугийн төвгөрийн өргөн, мм Гишгүүрийн гадаргуугийн хотгорын өргөн, мм Гишгүүрийн гадаргуугийн төвгөрийн хамгийн бага өндөр, мм Орох талбайн шүдэт ирмэгийн шүдний доод гадаргуугаас гишгүүрийн хотгорын ёроол хоорондын зай, мм Шинээр угсарсны дараа гишгүүр хоорондын хэвтээ тэнхлэгийн дагуу зөвшөөрөгдөх хамгийн их завсар, мм Их засварын дараа дээрх зай, мм Ашиглалтын үеийн дээрх зай, мм

l1

l2

l3

l4

l5

l6

l7

l8

l9

l10

l11

h5

b1

b2

1200

300

B+400

120

50

30

300

70-100

80

150

2.5-5

5-7

10

2 – 8

6

7

10

1200

300

B+400

120

50

30

300

70-100

80

150

2.5-5

5-7

10

2 – 8

6

7

10


150

- 33 -

Угсралтын үеийн хажуугийн хашлаганы хормой ба гишгүүрийн хоорондын хамгийн их зай, мм -ашиглалтын үеийн дээрх хэмжээ , хамгийн их, мм Доод тахир хэсгээс бусад замын дагуух бариул болон карнизын хоорондох босоо тэнхлэгийн хоорондын зай, мм -Доод тахир хэсэг дэх дээрх хэмжээ, мм Бариул, түүний амсрын хэвтээ тэнхлэг дэх нүхний ирмэг хоорондын хамгийн их зай, мм Орох талбайн шүдэт ирмэгийн шүдний налалтын хамгийн их өнцөг, градус Хашлаганы плинтусын налалтын хамгийн бага өнцөг, градус Орох талбайн түвшингээс бариулын амсар хүртлэх зай, мм Гишгүүрийн гадаргуугийн төвгөрөөс хашлаганы плинтусийн доод ирмэг хүртлэх босоо тэнхлэгийн дагуух хамгийн бага зай, мм

b3

b4

b14

b4

b14

b5 β γ

h6

b6

Нэг талаасаа

6, нийтдээ10

Нэг талдаа 10,

нийтдээ16

5-аас ихгүй байх

25-аас багагүй

7-оос ихгүй


5

40

25

100-300

25

Нэг

талаасаа 6, нийтдээ10

Нэг талдаа 10,

нийтдээ16

5-аас ихгүй


7-оос ихгүй


5

40

25

100-300

25


151


152

- 35 -


Эскалаторын тооцооны болон туршилтанд

хэрэглэгдэх үндсэн ачааллууд

Тэм

дэгл

эл

Ачааллын нэр Тооцооны төрөл, (үзүүлэлт) Зангилаа

Томъёо буюу

хэмжээ

qc1 Хамгийн их статик Н/м2

Бат бөх байдал

Металл хийц, хучилтын хавтан, орох талбай ба чиглүүлэгчүүд

5000

qc2 Статик Н/м2 нугаралт Металл хийц,

хучилтын хавтан, орох талбай

4000

qc3 Ашиглалтын

хамгийн их Н/м

бат бөх, татах болон дамжуулгын эхлэлтийн үзүүлэлтүүд, тоормосны үзүүлэлтүүд

Эскалаторын элементүүд (дамжуулга, гинж, тоормос, хөдөлгөөнт тавцан, чиглүүлэгч зам г.м.)

2000(2.1 -V)B

qTцаг

Цагийн дундаж ачаалал Н/м

Ердийн хүчин чадал

Хонгилын эскалаторын цахилгаан хөдөлгүүр

0.83 qмэ

qnцаг

Цагийн дундаж ачаалал Н/м


Давхрын эскалаторын цахилгаан хөдөлгүүр

0.55 qмэ

qтцаг

Эквивалент ачаалал Н/м

Удаан ажиллах ба тэсвэрлэх чанар,

Хонгилын эскалаторын элементүүд

0.63 qмэ

qnцаг

Эквивалент ачаалал Н/м

Удаан ажиллах ба тэсвэрлэх чанар

Давхрын эскалаторын элементүүд

0.42 qмэ

qцаг

Бариул дээр ирэх ачаалал

Сунгалтын бат бөх чанар

Бариул, түүний дамжуулга

0.01 qмэ


0.01 qмэ

Удаан ажиллах ба тэсвэрлэх чанар,

0.01 qмэ


153

5 дугаар хавсралт (загвар*)

. . . загварын эскалаторынашиглалтын паспорт

(загвар)

Улсын бүртгэл № _________Эскалаторыг өөр эзэмшигчид шилжүүлэхэд энэхүү

паспортыг хамт шилжүүлэн өгнө.

Үйлдвэрлэх зөвшөөрөл20__ он __ сарын __ №_________

____________________________ олгов.

_______________________________________үйлдвэрлэгдсэн(үйлдвэрлэсэн огноо, үйлдвэрлэгчийн нэр болон хаяг.)

__________ үйлдвэрийн дугаар бүхий ____________ эскалатор(загвар)

* - А4 форматын хатуу хавтас


154

5 дугаар хавсралтын үргэлжлэл(шинэ хуудас)

1. Эскалаторын техникийн үндсэн үзүүлэлтба тодорхойлолтууд

1.1. Хүн тээвэрлэх бодит хүчин чадал, хүн/цаг ______________________________________________________________________________1.2. Налалтын өнцөг __________________________________________1.3. Хөдөлгөөнт тавцангийн шилжилтийн хурд, м/с ашиглалтын үед _______________________________________ засварын үед ___________1.4. Гишгүүрийн тоо, ш ________________________________________1.5. Гишгүүрийн хэмжээ, мм өргөн ________________________________________________ гүн __________________________________________________1.6. Завсар зай, мм1.6.1. Гишгүүр хооронд (хамгийн их ) ___________________________1.6.2. Гишгүүр, хашлага хооронд (хамгийн их) а) Нэг талаас __________________________________________ б) Хоёр талаас нийлбэр нь ______________________________1.6.3. Бариул, хашлага хооронд, (хамгийн их) _____________________1.6.4. Бариул, амсар дахь нүх хоорондын , (хамгийн их) _____________1.7. Бариулын тэнхлэг хоорондын зай, мм (хамгийн их) _____________1.8. Хөдөлгөөнт тавцан болон бариулын хөдөлгөөний хурдны ялгаврыг хөдөлгөөнт тавцангийн хурдад харьцуулсан харьцаа. %,____________1.9. эскалаторын үндсэн голын дамжуулгын төрөл. ___________________________________________________________________________

араат болон гинжит1.10. Тоормосны тодорхойлолт.

- 37 -

5 дугаар хавсралтын үргэлжлэл (шинэ хуудас)

1. Эскалаторын техникийн үндсэн үзүүлэлт

ба тодорхойлолтууд 1.1. Хүн тээвэрлэх бодит хүчин чадал, хүн/цаг ________________________ 1.2. Налалтын өнцөг _______________________________ 1.3. Хөдөлгөөнт тавцангийн шилжилтийн хурд, м/с

ашиглалтын үед _______________________________________ засварын үед __________________________________________

1.4. Гишгүүрийн тоо, ш ___________________________________________ 1.5. Гишгүүрийн хэмжээ, мм

өргөн ________________________________________________ гүн __________________________________________________

1.6. Завсар зай, мм 1.6.1. Гишгүүр хооронд (хамгийн их ) __________________________________ 1.6.2. Гишгүүр, хашлага хооронд (хамгийн их)

а) Нэг талаас __________________________________________ б) Хоёр талаас нийлбэр нь ______________________________

1.6.3. Бариул, хашлага хооронд, (хамгийн их) ___________________________________________

1.6.4. Бариул, амсар дахь нүх хоорондын , (хамгийн их) ___________________________________________

1.7. Бариулын тэнхлэг хоорондын зай, мм (хамгийн их) ___________________________________________

1.8. Хөдөлгөөнт тавцан болон бариулын хөдөлгөөний хурдны ялгаврыг хөдөлгөөнт тавцангийн хурдад харьцуулсан харьцаа. %,_________________________________________________________

1.9. эскалаторын үндсэн голын дамжуулгын төрөл. ___________________________________________________________

араат болон гинжит

1.10. Тоормосны тодорхойлолт.

Тоормос Тоо ширхэг Байрлал Төрөл /колодкатай, дисктэй г.м./

Хэвийн ажиллагааны

1.11. Цахилгааны гүйдэл ба хүчдэлийн төрөл

Цахилгаан хэлхээний төрөл

Төрөл Хүчдэл, В

Хүчний Удирдлагын

Засварын гэрэлтүүлэг Хэвийн ажиллагааны

гэрэлтүүлэг


- 37 -

5 дугаар хавсралтын үргэлжлэл (шинэ хуудас)

1. Эскалаторын техникийн үндсэн үзүүлэлт

ба тодорхойлолтууд 1.1. Хүн тээвэрлэх бодит хүчин чадал, хүн/цаг ________________________ 1.2. Налалтын өнцөг _______________________________ 1.3. Хөдөлгөөнт тавцангийн шилжилтийн хурд, м/с

ашиглалтын үед _______________________________________ засварын үед __________________________________________

1.4. Гишгүүрийн тоо, ш ___________________________________________ 1.5. Гишгүүрийн хэмжээ, мм

өргөн ________________________________________________ гүн __________________________________________________

1.6. Завсар зай, мм 1.6.1. Гишгүүр хооронд (хамгийн их ) __________________________________ 1.6.2. Гишгүүр, хашлага хооронд (хамгийн их)

а) Нэг талаас __________________________________________ б) Хоёр талаас нийлбэр нь ______________________________

1.6.3. Бариул, хашлага хооронд, (хамгийн их) ___________________________________________

1.6.4. Бариул, амсар дахь нүх хоорондын , (хамгийн их) ___________________________________________

1.7. Бариулын тэнхлэг хоорондын зай, мм (хамгийн их) ___________________________________________

1.8. Хөдөлгөөнт тавцан болон бариулын хөдөлгөөний хурдны ялгаврыг хөдөлгөөнт тавцангийн хурдад харьцуулсан харьцаа. %,_________________________________________________________

1.9. эскалаторын үндсэн голын дамжуулгын төрөл. ___________________________________________________________

араат болон гинжит

1.10. Тоормосны тодорхойлолт.

Тоормос Тоо ширхэг Байрлал Төрөл /колодкатай, дисктэй г.м./

Хэвийн ажиллагааны


Цахилгаан хэлхээний төрөл

Төрөл Хүчдэл, В

Хүчний Удирдлагын

Засварын гэрэлтүүлэг Хэвийн ажиллагааны

гэрэлтүүлэг


155

- 38 -

1.12. Цахилгаан хөдөлгүүрийн үзүүлэлтүүд

Цахилгаан хөдөлгүүр

Хэв загвар Хүчин чадал, кВт эргэлтийн тоо, эргэлт /мин

Гол хөтлөгч Туслах хөтлөгч

1.13. Гинжний үзүүлэлтүүд*

Гинжний төрөл Эвдлэх ачаалал, кН Бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр

татах дамжуулгын

* Гинжийг үйлдвэрлэгч байгууллагаас ирүүлсэн баримт бичигт тулгуурлаж бөглөнө. 1.14. Ослоос хамгаалах төхөөрөмжүүд

№

Нэр төрөл

Зориулалт

Ажиллах тохиолдол

Суури-луулалтын тухай мэдээлэл

1 Бариул тасрах, хэт сунах, зогсолтын

хориг

Цахилгаан хөдөлгүүрийг

унтраана

бариул тасрах, хэт сунах, хурд саарах болон зогсох

2 Татан чангалах төхөөрөмжийн

хориг

Цахилгаан хөдөлгүүрийг

унтраана

Татан чангалах төхөөрөмжийн одон араа хөтлөгчийн болон түүний

эсрэг зүгт шилжих

3 Ажлын тоормосны хориг

Цахилгаан хөдөлгүүрийн ажиллагааг зогсооно

Тоормосны колодка тавигдсан, Цахилгаан соронзонгийн якорийн нөөц явалт зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс бага болсон тохиолдолд

4 Орох тавцан ба бариулын амсрын

хориг

Цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраана.

Орох тавцан дээшлэх тохиолдолд(эскалаторын тэнхлэгийн дагуу), бариулын амсарт гадны биет орсон

5 <<ЗОГС>> товчлуур


үйлчлэх ажилчид товчлуур дээр дарсан тохиолдод

6 Хашлаган дээрх буюу эскалаторын дэргэдэх “ЗОГС”

унтраалга


Унтраалгын товчлуурыг үйлчлэх ажилтнууд болон зорчигчдоос хэн нэг нь дарсан тохиолдолд

7 Шатны гишгүүрийн өргөлтийн /

доошлолтын /


Гишгүүрийн доошлох болон дээшлэх хөдөлгөөний үед


156

- 39 -

хориг 8 бариулын буултын

хориг Цахилгаан хөдөлгүүрийг унтраана.

Доод тахир хэсэгт бариулыг чиглүүлэгчийн хамт салгахад

9 Гишгүүрийн гүйгчийн хориг


Гишгүүрийн гүйгчүүд чиглүүлэгч замаас мултрахад

10 Гишгүүрийн хагас голын хориг


Гишгүүрийн үндсэн гүйгчийн хагас гол мултарч, гарсан тохиолдолд

11 Цахилгааны тэжээлийн хориг


эскалаторыг залгуураар нь цахилгаан тэжээлээс салгахад

12 Зорчигч унахад ажиллах хориг


Дээд доод орох тавцан дээр зорчигч унасан тохиолдолд

13 Дамжуулгын гинжний хориг


Хөтлөгч гинж хэт чангарах болон тасрахад

14 Редукторын голын холхивчийн

дулааны реле


холхивч хэт халахад

15 Гишгүүрийг салгаж авах үеийн хориг

Цахилгаан хөдөлгүүрийг ажиллах боломжийг хаана

Төхөөрөмжийн арал дээш сөхөөтэй байхад

16 Татах гинжний автомат

тослогчийн хориг

Татах гинжний автомат тослогчийг байрлуулсан тохиолдолд эскалаторыг буруу ажиллуулах боломжийг хаана

Автоматыг эскалаторт суурилуулсан тохиолдолд

Тусгай тэмдэглэл: Эскалаторын зохион бүтээгч байгууллага эскалаторын аюулгүй, удаан хугацааны ажиллагаанд зориулж дээрх хүснэгтэнд байгаа хамгаалах төхөөрөмжийн нэр төрлийг хяналтын байгуулагатай зөвшилцөн өөрчлөн шинэчилж, нэмж оруулахыг зөвшөөрнө.

5 дугаар хавсралтын үргэлжлэл (Шинэ нүүрэнд)


157

2. Иж бүрдэл

Иж бүрдэлд орох зүйлс:

2.1. Эскалаторын эд анги, бүрэлдэхүүн хэсгүүд болон эскалаторын захиалгын онцлогтой холбоотой нэмэлт төхөөрөмжүүд _______________________________________ (тэмдэглэгээ)

2.2. Угсралтын шаардлага, жагсаалтын дагуу багаж, тоноглол, сэлбэг _______________________________( тэмдэглэгээ )

2.3. Ашиглалтын шаардлага, жагсаалтын дагуу багаж, тоноглол, сэлбэг ____________________________________( тэмдэглэгээ )

2.4. Ашиглалтын баримт бичгийн жагсаалтын дагуу ашиглалтын баримт бичгүүд ________________________________ (тэмдэглэгээ)Баглааны(боодлын) байрлал____________________________

(тоо ширхэг)

(шинэ хуудаснаас)

3. Эскалаторын бүрдэл эд ангиудыгхүлээж авсан гэрчилгээ3.1. _________________________үйлдвэрийн дугаар бүхий ______ загварын эскалаторын _____________________________________________________________________________(бүрдүүлэгч эд аниудын нэр төрөл тэмдэглэгээ)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ нь “Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн дагуу үйлдвэрлэгдэж, техникийн нөхцөлд ___________________________ тохирсон бөгөөд ашиглалтанд тэнцэнэ.


158

5 дугаар хавсралтын үргэлжлэл(шинэ хуудаснаас)

3.2. Эскалаторын тулгуур металл хийцийн талаарх мэдээлэл*

(хоёроосдоошгүйхуудас)

Нэр төрөл

Үндсэн металл Нэмэлт металлОнцгой металл

хийцийг хүүлээж авсан акт

Хэв загвар

Техникийн нөхцөл,

стандарт

Хэв загвар

Техникийн нөхцөл,

стандартдугаар огноо

_____________________________

*Үйлдвэрлэгчбайгууллагаасирүүлсэнбаримтбичгийгүндэслэнбөглөнө.

3.3. Онцгой хийц бүтээцийн эд ангиудыг хүлээж авсан гэрчилгээ

Нэр төрөл

тэмдэглэгээ БэлдэцНомер поковки

Дефектоскопийн хяналтын

картны дугаар

Механик туршилтын

актны дугаарМатериал Сертификатын

дугаарзагвар УСТ


159

5 дугаар хавсралтын үргэлжлэл

4. Эскалаторыг хүлээж авсан гэрчилгээ Эскалатор нь “Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн шаардлагыг ___________________________________________________________________________________( үйлдвэрлэх нэр төрөл, УСТ, MNS ... техникийн нөхцөл, техникийн даалгавар)________________________________________________________________________________________________________хангаж энэхүү паспортын дагуу хүлээн авах туршилтын дараа ашиглахыг зөвшөөрөв.

Үйлдвэрлэсэн огноо:_________________

Үйлдвэрлэгч байгууллагынЕрөнхий инжнер: __________________ (гарын үсэг, огноо)

Техникийн хяналтын хэлтсийн дарга: __________________ (гарын үсэг, огноо)

Тамга

5. Баталгаат засварын үүрэг5.1.Үйлдвэрлэгч байгууллагын баталгаат засварын үүрэг

____________________________________________________(Үйлдвэрлэгч байгууллагын нэр)

нь ашиглалт, угсралт, хадгалалт болон тээвэрлэлтийн горим зөрчигдөөгүй тохиолдолд эскалаторыг зохиогчийн зураг төслийн дагуу үйлдвэрлэгдсэн болохыг баталж байна.Эскалаторын ажиллагааны баталгаат хугацаа _______________ ашиглаж орсон өдрөөс эхэлнэ. (сар, жил)

Үйлдвэрлэгч байгууллагын ерөнхий инжнер: _______________________________Үйлдвэрлэгч байгууллагын Техникийнхяналтын хэлтсийн дарга:дарга: _______________________Тамга (огноо)


160

5.2. Эскалаторыг угсрагч байгууллагын баталгаат хугацааны үүрэг

__________________________________________нь эзмшигч (Эскалаторыг угсарсан байгууллагын нэр)байгууллага ашиглалтын горимыг зөрчөөгүй тохиолдолд эскалаторын угсралтын болон хэвийн ажиллагааны талаарх техникийн бүх норм, зааврын дагуу угсарсан болохыг баталж байна.Эскалаторын ажиллагааны баталгаат хугацаа ________________өдрөөс буюу (сар, жил)Эскалаторыг техникийн бэлэн байдалд орсон буюу ашиглалтанд хүлээлгэн өгсөн өдрөөс эхэлнэ.Угсрагч байгууллагын ерөнхий инжнер: ___________________ Тамга (огноо)

(шинэ хуудаснаас)6. Суурилуулсан тухай гэрчилгээ

______________________________ үйлдвэрийн дугаар бүхий _________________________________ загварын эскалатор (загвар)нь “Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм” болон __________ _______________________________________________________________________________________(угсралтыг гүйцэтгэхэд мөрдөж баримтласан баримт бичгүүдийн нэр төрлийг бичнэ.) -ийн шаардлагын дагуу угсрагдсан болно.

Угсрагч байгууллагыгтөлөөлж: ____________________________________ (албан тушаал, гарын үсэг) Тамга

Ашиглагч байгууллагыгтөлөөлж: ____________________________________ (албан тушаал, гарын үсэг) Тамга


161


7. Зүгшрүүлэлт хийсэн тухай гэрчилгээ

______________________________ үйлдвэрийн дугаар бүхий_________________________________ загварын эскалаторыг (заавар)_______________ цагийн туршид ерөнхий дамжуулгаар нь дээш болон доош чиглэлд ачаалалгүйгээр ажилуулж зүгшрүүлсэн болно.

Зүгшрүүлэлтийн үр дүнд эскалаторыг ашиглаж болно гэж дүгнэв.

Угсрагч байгууллагыгтөлөөлж _________________________________________ (Албан тушаал, гарын үсэг) Тамга

Ашиглагч байгууллагыгтөлөөлж _________________________________________ (Албан тушаал, гарын үсэг) Тамга

20 __ оны __ сарын __ өдөр

8. Эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч,бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагчийн

талаарх мэдээлэл

(хоёроос доошгүй хуудас байна)

Томилсон тушаалын огноо

ба дугаар

Албан тушаал, овог нэр

эскалаторын ажиллагаа, дүрмийн мэдлэгийн түвшинг

тогтоосон огноо

Хариуцсан этгээдийн гарын

үсэг


162


9. Эскалаторын эд ангиудадүйлдвэрлэлт, угсралт, засвар, ашиглалтын явцад

Хийцийн өөрчлөлт хийсэн тухай тэмдэглэл

(гурваас доошгүй хуудас байна)

Үндэслэл (бичиг

баримтын нэр төрөл)

Хийгдсэн ажлын агуулга

Хийгдсэн ажлын дараах эскалаторын ажиллагааны

талаарх тодорхойлолт

өөрчлөлт хийсэн хариуцлагатай

этгээдийн албан тушаал, овог

нэр,

Тайлбар

10. Магадлал хийсэн тухай тэмдэглэл

(арван таваас доошгүй хуудас байна)

огноо Магадлалын үр дүнДараагийн магадлал хийх

хугацаа


163

5 дугаар хавсралтын төгсгөл

11. Бүртгэл

Эскалатор нь _______________________________дугаараар _______________________________________ -д бүртгэгдэв. (бүртгэж авсан байгууллагын нэр)

Паспортонд дугаарлагдсан _________________ хуудасНийт үдсэн _______________________________хуудасТүүний дотор зураг төсөл ___________________хуудас______________________________ __________________(бүртгэж авсан хүний албан тушаал) (гарын үсэг)

20____ оны ______ сарын ______ өдөр.

Тайлбар:эскалаторынпаспортньдоорхзүйлүүдийгагуулсанбайна.Үүнд:1. Техникийн үндсэн үзүүлэлтүүд2. Иж бүрдлийн гэрчилгээ3. Эскалаторын бүрдэл эд ангиудыг хүлээж авсан гэрчилгээ4. Эскалаторыг хүлээж авсан гэрчилгээ5. Баталгаат засварын үүрэг6. Суурилуулсан тухай гэрчилгээ7. Эскалаторт зүгшрүүлэлт хийсэн гэрчилгээ8. Эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч, бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч9. Эскалаторын эд ангиудад үйлдвэрлэлт, угсралт, засвар, ашиглалтын явцад хийцийн өөрчлөлт хийсэн тухай

тэмдэглэл10. Эскалаторт магадлал хийсэн тухай тэмдэглэл11. Бүртгэлийн тухай мэдээллүүд

Паспортандбайххавсралтууд:а. Дан болон цогцолбор эскалаторын оврын хэмжээ, зураг.б. Эскалаторын дамжуулгын цахилгааны удирдлагын

зарчмын схем, элементүүдийн жагсаалт.в. Эскалатор нь “Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй

ашиглах дүрэм” –ийн дагуу угсрагдаж, хүлээн авах, хүлээлгэн өгөх туршилт шалгалт хийгдсэн, ашиглалтанд тэнцсэнийг гэрчлэх акт.


164


Эскалаторын техникийн бэлэнбайдлын акт

____________________ хот. 20__ оны __ сарын __ өдөр

Энэхүү баримтыг __________________________________________нь (албан тушаал, овог нэрс)________________________________________байгууллагыг төлөөлж (угсрагч байгууллагын нэр)_______________________________________________________-ийн (зөвшөөрөл олгосон байгууллага этгээдийн нэр)___________________________________________________________

(он/сар/өдөр)№ ______________ зөвшөөрөл олгосон ____________________________________________________________________________________, (эрх бүхий этгээдийн овог нэр албан тушаал)

Барилгын ерөнхий гүйцэтгэгч___________________________________ (Байгууллагын нэр, албан тушаал, овог нэр)нар хамтран ______________________ үйлдвэрийн дугаар бүхий _________ загварын эскалатор болон түүний ___________________________________________________________________________________________________________________________________________

(бүрдэл, эд аниудын нэр төрөл)________________________________________________бүрдэл, эд ангиудад үйлдвэрлэгчийн гаргасан баримт бичгийн дагуу угсралт, тохиргоо, үйлчилгээний ажлууд хийгдэж дууссан болно.Эскалаторыг суурилуулсан хаяг:______________________________________________________________________________________________________________________

Эскалатор ба түүний бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд үзлэг шалгалт, туршилт магадлал хийхэд бүрэн бүтэн тэнцсэн тул ашиглалтанд хүлээж авахад бэлэн байна.

Угсралтын байгууллагын төлөөлөгч ______________________ (гарын үсэг) (Овог нэр)Барилгын ерөнхий гүйцэтгэгчбайгууллагын төлөөлөгч ______________________ (гарын үсэг) (Овог нэр)


165


Эскалаторыг ашиглалтандхүлээж авах акт

_______________ хот/аймаг 20__ оны __ сарын _ өдөр

Угсарч бэлэн болсон эскалаторыг хүлээж авах комиссын бүрэлдэхүүн:эскалаторыг эзэмшигч байгууллагыг төлөөлж: ___________________________________________________________

(байгууллагын нэр) (албан тушаал, овог нэр)

захиалагч байгууллагыг төлөөлж: _______________________________(байгууллагын нэр) (албан тушаал, овог нэр)

угсрагч байгууллагыг төлөөлж: ( шинэчлэлт өөрчлөлт хийсэн)___________________________________________________________


барилгын ерөнхий гүйцэтгэгч байгууллагыг төлөөлж:___________________________________________________________


эскалаторын бүрэн бүтэн ба ашиглалтын аюулгүй байдал хариуцагчийг төлөөлж: ________________________________________


улсын хяналтын байгууллагыг төлөөлж: _________________________(байгууллагын нэр) (албан тушаал, овог нэр)

нар “Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн дагуу ирүүлсэн баримт бичиг, эскалатор, түүний бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд үзлэг шалгалтын дүнг үндэслэн энэхүү актыг гаргав.

Эскалаторыг суурилуулсан хаяг: __________________________________________________________________________________________Үзлэг шалгалтаар барилга, эскалаторын угсралт, тохиргооны ажлуудыг___________________________________________________ (техникийн нөхцөл)


166

“Эскалаторыг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн дагуу хийжээ. Үүнд: - эскалатор нь дүрмийн шаардлага ба паспорт, техникийн баримт бичигтэй тохирч байна. - эскалатор нь техникийн бэлэн байдалтай байгаа ба ашиглалтын аюулгүй байдлыг хангана. - эскалатор ашиглалтын нөхцөл нь дүрмийн шаардлагыг хангана.Эскалаторыг эзэмшигч болон бүрэн бүтэн ба ашиглалтын аюулгүй байдлыг хариуцагч нар ашиглалтанд хүлээн авав.

Эскалаторыг хүлээлгэн өгсөн:угсрагч байгууллагыг төлөөлж: _________________________________


барилгын ерөнхий гүйцэтгэгч байгууллагыг төлөөлж:___________________________________________________________


захиалагч байгууллагыг төлөөлж: _______________________________(байгууллагын нэр) (албан тушаал, овог нэр)

Эскалаторыг хүлээж авсан:Эскалаторыг эзэмшигч байгууллагыг төлөөлж: ____________________


Эскалаторын бүрэн бүтэн ба аюулгүй байдал хариуцагчийг төлөөлж:___________________________________________________________


Комиссын дарга: _____________________________________________(байгууллагын нэр) (албан тушаал, овог нэр)

Мэргэжлийн хяналтын байгууллагыг төлөөлж:___________________________________________________________



167


Эскалаторын ашиглалтын хяналтхариуцагчийн үндсэн үүрэг

Эскалаторын ашиглалтын хяналт хариуцагч нь дараах үүргийг хүлээнэ. Үүнд:

- эскалаторын техникийн болон аюулгүй ажиллагааны байдалд хяналт тавих;

- техникийн магадлал хийх ажилд оролцох;- эскалаторын техникийн үйлчилгээний графикийн биелэлтэнд хяналт тавих;- үйлчлэх ажилтнууд болон мэрэгжилтнүүдийг энэхүү

дүрэм болон үйлдвэрлэлийн зааварчилгаагаар хангах, биелэлтэнд хяналт тавих;

- үйлчилгээний ажилтнуудын дунд тогтоосон журмуудын биелэлтэнд хяналт тавих;

- тогтоогдсон цаг хугацаанд үйлчилгээний ажилтнуудаас мэдлэгийн түвшин тогтоох шалгалт авах;- Мэргэжлийн хяналтын болон мэргэжлийн

байгууллагуудаас /зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч/ гаргасан акт, дүгнэлт, албан шаардлага, зааварчилгаа, зөвлөмжийн биелэлтэд хяналт тавих;

- байгууллага дээр тогтсон машины болон татан чангалах төхөөрөмжийн өрөөний түлхүүрийг хадгалах, олгох журмыг хянах;

- эскалатор нь осолд хүргэж болохуйц техникийн гэмтэлтэй, эсвэл аттестатчилагдсан үйлчилгээний ажилтнууд байхгүй тохиолдолд ажиллагааг зогсооно.


168


Эскалаторын бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагчийн үндсэн үүрэг

Бүрэн бүтэн байдал ба аюулгүй ажиллагааг хариуцагч нь доорх үүргийг хүлээнэ. Үүнд:

- найдвартай, аюул осолгүй, урт хугацаанд зорчигч тээвэрлэх боломжийг хангах;

- эскалаторт засвар, техникийн үйлчилгээ хийгдэх үед үйлчлэх ажилтнуудын ажлыг зохион байгуулах;

- Норм, нормативын баримт бичигт тавигдсан шаардлагын дагуу хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааг зохион байгуулах;

- эскалаторын засвар, техникийн үйлчилгээг цаг тухайд нь хийлгэж хийгдсэн ажлуудын чанарыг шалгаж байх;.

- эскалаторын техникийн үйлчилгээ болон тохиргооны ажлуудад биечлэн оролцох;

- эскалаторыг техникийн магадлалд оруулах, техникийн магадлал хийгдэх үед биечлэн байлцах;

- эскалаторын техникийн паспорт болон холбогдох бусад баримт бичгийн хадгалалтыг хариуцаж, шаардлагатай өөрчлөлтүүдийг нэмж тэмдэглэж байх;

- эскалаторын удирдлага, үйлчилгээний ажилд аттестатчилагдсан ажилтнуудаас бусад ажилтнуудыг оролцуулахгүй байх;

- үйлчлэх ажилтнуудыг үйлдвэрлэлийн болон хөдөлмөр хамгааллын зааварчилгаагаар хангах;

- үйлчлэх ажилтнуудын мэдлэгийн түвшинг цаг тухайд нь шалгаж байх;

- үйлчлэх ажилтнуудын мэдлэгийн түвшинг дээшлүүлэх ажлыг зохион байгуулах;

- мэргэжлийн хяналтын болон мэргэжлийн байгууллагуудын /зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэгч/ гаргасан акт, дүгнэлт, албан шаардлага, зааварчилгаа, зөвлөгөөг цаг тухайд нь биелүүлэх ажлыг зохион байгуулах;

- техникийн болон татан чангалах төхөөрөмжийн өрөөний хаалгуудыг байнга цоожтой, орчин тойрныг гэрэлтэй чөлөөтэй байлгах, түүнд хяналт тавих;

- Эскалатор нь осолд хүргэж болохуйц техникийн гэмтэлтэй, эсвэл аттестатчилагдсан үйлчилгээний ажилтнууд байхгүй тохиолдолд ажиллагааг зогсоох;

- хариуцсан ажилтнууддаа өдөр тутам тэдний ажил үүрэгтэй нь холбогдсон зааварчилгаа өгнө.

Ачаа өргөх краныг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм

169

Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтынсайдын 2010 oны 6 дугаар сарын 30-ны өдрийн

234 дугаар тушаалын 04 дүгээр хавсралт

АЧАА ӨРГӨХ КРАНЫГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ,АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ


1.1. Энэxүү дүрэм нь ачаа өргөx кран болон ачаа өргөxөд зориулагдсан төxөөрөмж xэрэгсэл, сав баглаа, ослоос хамгаалах хэрэгслийг зохион бүтээх, үйлдвэрлэх, засварлах, шинэчлэлт хийх, ашиглахад тавигдах шаардлагыг тодорхойлно.

1.2. Дүрэмд:а) бүх төрлийн кран (ачаа өрж хураах зориулалттай гүүрэн краныг оролцуулан);б) газар байрлуулсан төмөр зам дээгүүр шилждэг, бүхээгнээс удирдлагатай ачааны цахилгаан тэргэнцэр;в) ган татлагаар оосорлосон ачаа өргөх дэгээ буюу цахилгаан

соронзон тоноглолтой экскаватор;г) цахилгаан таль;д) краны лифт; е) ачаа оосорлох ээлжийн тоноглолууд (дэгээ, грейфер, ачаа

өргөх цахилгаан соронзон тоноглол гэх мэт);ё) краны дэгээнд зүүдэг ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл (тэнжээ, хавчаар, хөндөл); ж) төмөрлөг боловсруулах үйлдвэрийн тусгай зориулалтын

(шанага, төмөрлөгийн түүхий эдийг зөөвөрлөх сав гэх мэт) ба усан замын зогсоолд хэрэглэдэг баглаа боодол, түгээмэл зориулалтын тээврийн чингэлэг зэрэг тухайн салбарын норм дүрмийн дагуу ашиглагдахаас бусад баглаа, боодол зэрэг хамаарна.1.3. Дүрэмд доорхи ачаа өргөх машин хамаарахгүй. Үүнд:

а) Далайн болон гол мөрний усан онгоц, бусад хөвөх байгууламж дээр суурилуулсан тусгай дүрмийн дагуу ажилладаг ачаа өргөх машин;

б) Газар ухах төхөөрөмж, грейфертэй ажиллах зориулалтын экскаватор ;

в) Тусгайлсан дүрмээр зохицуулагддаг кран-манипулятор, яндан хоолой угсардаг кран;

г) Доргиулагч, сагс, өрмийн зориулалттай болон дүүжин


170

төхөөрөмжөөр тоноглогдсон тусгай зориулалтын кран; д) Тусгай зориулалтын ачаа өргөх машин (хоолой угсрагч

цахилгаан ба авто ачигч, ачаа өрж хураагч, гүүр тавигч гэх мэт);

е) Угсралтын ажил хийхэд зориулагдсан полиспаст тэдгээрийг бэхэлж байрлуулсан даацын хийцүүд (шон, дам нуруу гэх мэт);

ё) Гар дамжуулгатай ачаа өргөх кран; ж) Гар таль.

1.4. Кран үйлдвэрлэлийн мэргэжлийн байгууллага краны норматив баримт бичгийг боловсруулна. Норматив баримт бичгийг тогтсон журмын дагуу батлуулна.

1.5. Ачаа өргөх краны үндсэн нэр томъёоны тодорхойлолтыг 1 дүгээр хавсралтад үзүүлэв.

1.6. Энэхүү дүрмийг Монгол улсын нутаг дэвсгэрт өргөх байгууламж, түүний эд ангийн үйлдвэрлэл, өөрчлөлт шинэчлэлт, угсралт, засвар үйлчилгээ, техникийн магадлал, ачааг өргөн зөөвөрлөх үйл ажиллагааг эрхэлдэг болон зураг төсөл, эрдэм шинжилгээний байгууллага, аж ахуйн нэгж иргэд өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр дагаж мөрдөнө.

1.7. Зураг төсөл зохиох, үйлдвэрлэх, угсралт хийх, шинэчлэх, засвар, техникийн үйлчилгээ, ашиглалтын норматив баримт бичгийн жагсаалтыг 2 дугаар хавсралтаар үзүүлэв.

2. ЗУРАГ ТӨСӨЛ

2.1. Ерөнхий шаардлага

2.1.1. Ачаа өргөх машин, түүний эд ангийг (зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгсэл, краны зам) үйлдвэрлэхэд шаардлагатай зураг төсөл боловсруулах ажлыг барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага боловсруулна.

2.1.2. Краны (зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгсэл, зам) зураг төслийг зохиохдоо өөрийн орны болон олон улсын стандартууд, холбогдох бусад норматив баримт бичгийг баримтална.

2.1.3. Кран, түүний эд ангийг үйлдвэрлэх зураг төсөлд дараах баримт бичгүүдийг заавал хавсаргана. Үүнд: a) техникийн даалгавар буюу техникийн нөхцөл (олон тоогоор

үйлдвэрлэх үед);б) энэхүү дүрэм болон тодорхой норматив баримт бичгийн


171

дагуу ажлын зураг, тооцоо, ашиглалтын баримт бичгийн иж бүрдэл;

в) бэлэн бүтээгдэхүүний туршилтын программ, аргачлал;г) үйлдвэрлэлийн чанарын удирдлагын системд тавигдах

шаардлага (олон тоогоор үйлдвэрлэх үед);д) зураг төслийн техникийн магадлалын үр дүнгийн тухай

үйлдвэрлэгч мэргэжлийн байгууллагын дүгнэлт.

2.1.4. Краны даац болон бусад үзүүлэлтүүд, гадна овор хэмжээг зураг төсөл боловсруулах техникийн даалгаварт тусгасан байх ёстой. Кран болон түүний механизмуудын ангиллын группийг (ажлын горим) 3-р хавсралтын 1, 2-р хүснэгтээс сонгож авна.

2.1.5. Төлөвлөж байгаа краныг ашиглах цаг агаарын нөхцөл нь ГОСТ 15150-ийн заалтын хүрээнд байна.

2.1.6. Газар хөдлөлийн ( 6 баллаас дээш ) бүсэд ашиглагдах зориулалттай краныг СНиП II-7-д заагдсан газар хөдлөлд тэсвэртэйгээр төлөвлөнө.

2.1.7. Тэсэрч, дэлбэрэх орчинд цацраг идэвхтэй, хорт буюу тэсэрч, дэлбэрэх бодис зөөвөрлөх краны зураг төслийг үйлдвэрлэгч мэргэжлийн байгууллагатай зөвшилцсөн техникийн даалгаврыг үндэслэн гүйцэтгэнэ.

Краны тэсэрч, дэлбэрэх болон галын аюултай орчинд ажиллах нөхцлийг (зэрэг) түүний паспорт, ашиглалтын зааварт зааж өгөх ёстой.

2.1.8. Краны тогтворжилтын тооцоог туршилтын ачаалалтай, ачаалалгүй, угсралт буулгалтын үед болон ашиглалтын явцад үүсч болох огцом ачааллыг тооцож, гүйцэтгэнэ. Ачаа өргөх машины тогтворжилтын тооцоог норматив баримт бичгийн дагуу хийнэ.

2.2. КРАНЫ ТӨМӨРЛӨГ ХИЙЦ

2.2.1. Арал, цамхаг, гүүр, сум, тулгуур зэрэг бусад даацын төмөрлөг хийцийг төлөвлөхдөө стандарт, энэхүү дүрэм болон бусад норматив баримт бичгүүдийн шаардлагад нийцүүлнэ.

2.2.2. Краны төмөрлөг хийцүүд түүний элементүүдийн тооцоог норматив баримт бичгийн дагуу хийж гүйцэтгэнэ.

2.2.3. Сунадаг сум, цамхаг, тулгууртай краны хөдөлгөөнт төмөрлөг хийцүүдийн найдвартай түгжигдэх байдлыг урьдчилан тооцсон байна.

2.2.4. Краны ба түүний эд ангиудын төмөрлөг хийцэд ашиглахаар төсөллөж байгаа материал нь стандарт, бусад


172

норматив баримт бичгүүдийн шаардлагыг хангасан байна.Шинэ материалыг кранд хэрэглэх тохиолдолд хяналтын

байгууллагатай урьдчилан зөвшилцсөн байна.2.2.5. Төмөрлөг хийцийг төсөллөх үед материалыг

сонгохдоо краны ажлын болон ажлын бус орчны температурын хамгийн доод хязгаар, элементүүдийн ачааллын зэрэглэл ба хүрээлэн байгаа орчноос үзүүлэх хортой нөлөөллүүдийг тооцно.

2.2.6. Краны төмөрлөг хийц, эд ангиуд зэврэлтээс хамгаалагдсан байх ёстой. Зураг төслийн үе шатанд краны хөндий төмөрлөг хийц, эдлэлүүдийг чийгшилтээс хамгаалах арга хэмжээг урьдчилан авсан байна.

2.3. МЕХАНИЗМ

2.3.1. Механизмын (лебедок, редуктор, тоормос, муфт, дамжуулга г.м) зураг төслийн ажлыг гүйцэтгэхдээ стандарт болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцүүлсэн байна.

2.3.2. Ачаа өргөх краны залгах, салгах, хурд солих зориулалт бүхий нударгат, үрэлтэт болон бусад механик төхөөрөмжөөр тоноглогдсон механизмууд нь өөрөө залгагдах, салах боломжгүй байхаар төсөллөгдсөн байна. Ачаа өргөх болон өнгийлт өөрчлөх механизм нь заавал тоормостой байна.

2.3.3. Хэрэв ачааны лебедок нь хоёр дамжуулгатай бол аль нэг дамжуулга нь эвдэрсэн үед өргөж буй ачаагаа алдахгүй зориулалттайгаар төгсгөлийн хэсэгтээ хөшүүн холбоостой байх ёстой.

2.3.4. Хайлмал төмөрлөг, халуун үнс, хортой болон тэсрэх аюултай бодис зөөх зориулалт бүхий ачаа өргөх механизм, түүнчлэн цахилгаан дамжуулгатай механизмд залгах зориулалттай үрэлтэт болон нударгат муфтийг дараах тохиолдолд хэрэглэнэ. Үүнд:

a) олон хурдтай шилжүүлэх буюу эргүүлэх механизм;б) ерөнхий дамжуулгатай, хоёр гинжээ тус тусад нь

удирддаг гинжит краны явах механизм.Дээрх тохиолдлуудад тоормос нь, гинжит буюу дугуйт

краны эргэх хэсэгт салдаггүй хөшүүн холбоостой байна.2.3.5. Ачаа өргөх болон өнгийлт өөрчлөх механизм нь ачаа,

сумыг буулгах үйлдлийг зөвхөн ажиллаж байгаа хөдөлгүүрийн хүчээр гүйцэтгэнэ.

2.3.6. Сумт краны гар ажиллагаатай тулгуурыг байрлуулах шаардлагатай хүч 200 Н-аас хэтэрч болохгүй. Хэрэв үүнээс


173

илүү хүч шаардлагатай бол тулгуурууд нь шингэний, механик буюу бусад хөтлүүртэй байна.

2.3.7. Нум бүхий явах ангитай сумт кранууд өргөж буй ачааны үйлчлэлээр кранд ирж буй ачааллыг уян тулгуурын үйлчлэлийг алгасан шууд явах анги буюу тулгууруудад хүлээж авах тэнцвэржүүлэгчээр тоноглогдсон байх ёстой. Авто кранд энэ тоноглолыг урд тэнхлэгт байрлуулахгүй.

2.3.8. Цохилтот төхөөрөмжөөр тоноглогдсон ачаа өргөх краны механизмын төмөрлөг хийц нь бэлдцийг цохиж, давтах технологийн ачааллын үйлчлэлээс хамгаалах амортизатортай байна.

2.3.9. Мушгих моментыг дамжуулах механизмд хэрэглэх горив, тэвх, боолтон холбоосыг норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцүүлэн хэрэглэнэ. Энэ тохиолдолд гагнуурын ажил гүйцэтгэхийг хориглоно.

2.3.10. Краны эд ангиудын холбоос нь (боолт, тэвх, араат болон бусад) өөрөө тайлагдаж, сулрахгүй байна.

2.4. ТООРМОС

2.4.1. Ачаа өргөх ба өнгийлт өөрчлөх механизмд хэвийн байнгын залгаатай буюу дамжуулгыг залгахад автоматаар салдаг тоормосыг тавина.

2.4.2 Грейферийн хөтлүүр тус бүрд тоормос тавина. Хүрдний дамжуулгад хөдөлгүүр ажиллаагүй үед тоормосыг салгах дөрөөг /товчлуур/ хийнэ. Тоормос салах үйлдэл дөрөөг /товчлуур/ зөвхөн тасралтгүй дарсан үед л явагдах ёстой. Цахилгаан хамгаалагчууд ажиллах буюу цахилгаан салгагдах үед дөрөөг /товчлуур/ дарж байсан ч тоормос автоматаар залгагддаг байвал зохино.

2.4.3. Ачаа өргөх ба сумны өнгийлт өөрчлөх механизм ажиллаагүй үед байнгын залгаатай, дамжуулгыг залгахад автоматаар салдаг тоормосыг тавина. Цахилгаан талийн хөтлүүрт хязгаарын моментын муфт тавихыг зөвшөөрнө.

2.4.4. Ачаа өргөх ба сумны өнгийлт өөрчлөх механизмд энэ дүрмийн 2.4.5 , 2.4.6-д заасан тоормосны нөөцийн итгэлцүүрийг норматив баримт бичгийг үндэслэн өөрөөр тооцож болох боловч 1.5-аас багаар авч болохгүй.

2.4.5. Сумыг өргөх механизмд динамик ачааллыг багасгах зорилгоор тоормосны нөөцийн итгэлцүүр нь 1,1 ба 1,25-аас багагүй хоёр тоормос тавихыг зөвшөөрнө. Энэ үед тоормос нь автоматаар цуварч ажиллана.

2.4.6. Нэг зэрэг ажилладаг хоёр хөтлүүртэй өргөх механизм


174

тус бүр дээр 1,25-аас багагүй нөөцийн итгэлцүүртэй нэгээс цөөнгүй тоормос тавина. Нэг болон олон хөтлүүртэй механизмын дамжуулга тус бүр дээр хоёр тоормос тавих тохиолдолд нөөцийн итгэлцүүр нь тус бүр 1,1-ээс багагүй байна.

2.4.7. Хайлмал төмөрлөг, халуун үнс, хортой ба тэсрэх аюултай бодис зөөх зориулалт бүхий краны ачаа өргөх болон сумны өнгийлт өөрчлөх механизмуудад харилцан хамааралгүй ажилладаг хоёр тоормос тавих ёстой.

Ачаа өргөх болон сумны механизмуудад хоёр ба түүнээс олон тоормос тавих үед тус бүрийн нөөцийн итгэлцүүр нь 1,25-аас багагүй байна.

2.4.8. Хос тормосны аль нэгнийх нь тоормослох чадварыг шалгахад нөгөөгийх нь үйлчлэлийг хялбар салгаж болох хийцтэй байхаар төсөлнө.

2.4.9. Ачаа өргөх кран, тэргэнцрийн шилжих механизмд дараах тохиолдолд тоормос заавал тавина. Үүнд:

a) ил задгай орчинд ажиллах зориулалттай кранд;б) барилга дотор, шалан дээр байрласан замаар шилжиж

хөдөлдөг кранд; в) үйлдвэрийн барилгад өндөрт байрласан замаар 32 м/

мин-аас дээш хурдаар шилжин ажилладаг кранууд. 2.4.10. Ил задгай орчинд, мөн үйлдвэрийн барилгад

суурилагдсан боловч ИСО 4301/1-д заагдсан механизмын ажлын горим нь М2 ба түүнээс дээш нөхцөлд ажилладаг ачаа өргөх краны эргэх механизмд тоормос тавина.

Ачаа өргөх болон өнгийлт өөрчлөх механизм, сунадаг сумны цилиндр нь шингэний системийн даралт унасан үед ачаа, сумыг алдахаас хамгаалсан тоноглолтой (үл буцаах хавхлагатай) байна.

2.4.11. Краныг шилжүүлэх ба эргүүлэх механизмын (сумт краны шилжүүлэх, мөн түүнчлэн цамхагт болон арлан краны эргүүлэх механизмыг оролцуулахгүйгээр) тоормос нь дамжуулгыг залгах үед автоматаар салдаг хэвийн залгаатай байх ёстой.

Сумт автокраны шилжүүлэх механизм нь удирдагддаг хэвийн нээлттэй тоормосоор тоноглогдсон байх ба зогсолтын тоормосыг суурилуулсан байна.

Төмөр замын краны шилжүүлэх механизмын тоормос нь холбогдох нормын шаардлагыг хангасан байх ёстой.

Цамхагт, арлан (тавцант) краны эргэх механизмд хэвийн нээлттэй, удирдагддаг тоормосыг тавина. Энэ тохиолдолд


175

тоормосыг хаалттай байлгах хоригийн тоноглолтой байна. Тоноглол нь гар хөшүүрэг эсвэл дөрөөгөөр удирдагдана.

2.4.12. Хэрэв краны удирдлагын систем нь цахилгаан хөдөлгүүрээр тоормослодог бол шилжүүлэх, эргэх механизм нь удирдлагын контроллерын тэг байрлалд нэг секундээс илүүгүй хугацаагаар барьдаг эсвэл контроллерын тэг байрлалд залгах, салгах ажиллагааг дөрөөгөөр /товчлуур/ удирдахыг зөвшөөрнө.

2.4.13. Задгай орчинд ажилладаг краны шилжүүлэх ба эргэх механизмын тоормос нь краны ажлын байдалд ГОСТ 1451-ийн дагуу салхины хамгийн их үйлчлэл болон зөвшөөрөгдөх налууд зогсоон барьж чаддаг байх ёстой.

2.4.14. Ачаа өргөх краны механизмд тавигдсан могой араат дамжуулагчаар тоормосыг орлуулж болохгүй.

2.4.15. Хаалттай тоормосны ачаа нь өөрөө унахгүй, шилжиж хөдлөхгүйгээр хөшүүрэгт бэхлэгдсэн байх ёстой. Тоормосны залгагчаар пүрш хэрэглэх тохиолдолд пүрш нь шахалтанд ачаалагдахаар хийгдсэн байх ёстой.

2.4.16. Хуурай үрэлтийн колодокт, туузан, зээрэнцэгт (дисковые) тоормосын шкив, тууз, зээрэнцгийн гадаргууд ус, тос орохоос хамгаалагдсан байвал зохино.

2.5. ДУГУЙ

2.5.1. Краны ган дугуй нь хоёр ирмэгтэй байх ба холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна. Өөр хийцийн ган дугуйг хэрэглэвэл энэхүү дүрмийн 2.5.2-т заасан шаардлагад нийцүүлнэ.

2.5.2. Нэг ирмэгтэй ган дугуйг дараах тохиолдолд хэрэглэж болно. Үүнд:а) Газарт байрласан замтай краны цариг нь 4м-ээс ихгүй,

замын салааны түвшин нь ижил бол;б) Хэрэв кран хос зам төмөр дээгүүр шилжихдээ нэг дугуйн

ирмэг нь нөгөө дугуйн ирмэгийн эсрэг талд харалдаа бол (дугуй нэг тэнхлэг дээр байгаа тохиолдолд);

в) Гүүрэн краны тулгуурт ба дүүжинт тэргэнцэрт; г) Нэг зам төмөр дээгүүр шилждэг дүүжинт тэргэнцэрт; д) цамхагт краны ачааны тэргэнцэрт;

Цамхагт краны ган дугуй нь замын өргөнөөс үл хамаарч хоёр ирмэгтэй байна. Ирмэгггүй дугуйг зам төмрөөс гулсаж шилжүүлэхгүй тоноглолтой тохиолдолд хэрэглэхийг зөвшөөрнө.


176

2.5.3. Кран болон тэргэнцрийг шилжүүлэх механизмын ган дугуйг давтах, хэвлэх, цутгах аргаар хийнэ.

Дугуйг нүүрстөрөгчит сайжруулсан гангаар хийх ёстой. Дугуйг бөмбөлөг хэлбэрийн бал чулуутай өндөр бат бөх ширмээр хийхийг холбогдох байгууллагуудтай зөвшилцөнө. Дугуйг давтах аргаар үйлдвэрлэхдээ ГОСТ 24648-ын шаардлагад нийцүүлнэ.

2.6. АЧАА ӨРГӨХ ТОНОГЛОЛ

2.6.1. Ачааны дэгээ нь улсын стандарт болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна.Ачааны хэвлэмэл болон давтмал хуудсан дэгээний хэмжээ, үндсэн үзүүлэлтийг краны дамжуулга болон дэгээний төрлөөс хамааруулан ГОСТ 6627, ГОСТ 6628-ын дагуу сонгосон байх ёстой. Бусад төрлийн дэгээг мэргэжлийн хяналтын байгууллагатай зөвшилцөн хэрэглэж болно.

2.6.2. Ерөнхий зориулалттай нэг салаа дэгээний түгжээ нь ГОСТ-12840-ын шаардлагыг хангасан байна.

2.6.3. Ачаа өргөх хуудсан дэгээг төсөллөж, үйлдвэрлэхдээ ГОСТ 6619-ийн шаардлагын дагуу гүйцэтгэх ёстой.

2.6.4. 3 тонноос дээш даацтай, тусгай зориулалтын дэгээнд тулгуурын өнхрөлтөт эргэвчтэй үйлдвэрлэнэ.

2.6.5. 5 тонноос дээш ачаа өргөх хэвлэмэл ба давтмал дэгээний бэхэлгээ түүнчлэн хуудсан дэгээний хөндлийн сэрээний гайкийг сулрахаас хамгаалж түгжээтэй хийнэ. Түгжих арга нь холбогдох норматив баримт бичгийн дагуу хийгдэнэ.

2.6.6. Ачааны хэвлэмэл ба давтмал дэгээнд ГОСТ- 12840 буюу 2105- ын дагуу тэмдэг тавьсан байна. Хуудсан дэгээнд тавих тэмдэг нь ГОСТ-6619-т тохирч байвал зохино. Хуудсан дэгээг хөндлөвчинд сэрээгээр өлгөдөг бол тэр сэрээнд нь дэгээнд тавьсантай адил тэмдэг тавина.

2.6.7. Тусгай зориулалтаар хийгдсэн дэгээ нь түүнийг үйлдвэрлэсэн үйлдвэрийн заавар, бүтээгдэхүүний дугаар, материал, даацын хэмжээ зэргийг бичсэн паспорттай байна.

2.6.8. Ган татлагаар өргөх болон хаах механизмтай грейферийн хийц нь өөрөө онгойх, дамраас ган татлага мултрахгүй байхаар төсөлнө. Грейферийн даац нь түүний дүүргэлтийн итгэлцүүр болон ачаалагдах материалын хамгийн их нягтыг харгалзсан тооцоогоор батлагдсан байх ёстой. Овоолго материалыг ачих зориулалттай ган татлагат грейферийг ГОСТ 24599-ийн дагуу хийнэ.

2.6.9. Грейферт үйлдвэрийн дугаар, эзлэхүүн, түүгээр


177

хутгахад зориулсан ачааны төрөл, хувийн жин, даац зэргийг заасан пайзыг хадсан байх ёстой.

2.6.10. Краны иж бүрдэлд орох бусад ачаа өргөх тоноглолуудыг (төмөрлөг цувимал, гуалин, яндан хоолой зэрэг материалуудыг өргөх зориулалттай хөндлөвч, сэрээ, хавчаар) краны техникийн нөхцөлд тусгасан байх ёстой.

2.7. ГАН ТАТЛАГА

2.7.1. Ачаа, сум, даац, таталт, угсралт болон ачаа оосорлох зориулалтаар хэрэглэж байгаа ган татлага нь ГОСТ 3241, ГОСТ 18899 дагуу туршсан тухай үйлдвэрлэсэн заводын гэрчилгээ буюу хуулбартай байна. Олон улсын стандартын дагуу үйлдвэрлэгдсэн ган татлагыг гэрчилгээ олгох байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэн ашиглахыг зөвшөөрнө. Гэрчилгээгүй бол туршилтыг стандартын дагуу хийх бөгөөд туршилтын гэрчилгээгүй ган татлагыг ашиглахыг хориглоно.

2.7.2. Ган татлагын байрлал, бэхэлгээ нь хүрд, дамраас мултарч унах мөн краны төмөрлөг хийц хэсэг бусад полиспастын татлагатай хавирч, шүргэлцэхээргүй байна. Ган татлагын марк, төрөл болон хийц нь холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байх ёстой.

2.7.3. Кранд бэхлэгдэх ган татлаганы төгсгөлийн гогцоо, мөн түүнчлэн цагариг, дэгээ, бусад эд ангитай холбогдож байгаа тэнжээний гогцоог дараах байдлаар хийнэ.а) ган татлагын үзүүрийг илгэвч ашиглан сүлжих буюу

хавчих;б) шаантгаар бэхлэгдсэн хэвлэмэл, давтмал, цутгамал, ган

цөн;в) aмархан хайлдаг хайлшийг цутгах аргаар;г) норматив баримт бичгийн шаардлагад заагдсан бусад

аргуудаар;Цахилгаан талийн ган татлагын үзүүрийг бэхлэхээс бусад тохиолдолд гагнаасан цөн хэрэглэхийг хориглоно.

2.7.4. Цөн, шаантгууд ган татлагыг үрж, элээх хурц ирмэгтэй байж болохгүй. Эдгээр нь ган татлагын голчоос хамаарсан төрөл, хэмжээтэй байна.

2.7.5. Ган татлагын багц бүрийн сүлбэлтийн тоо хүснэгт 1-д заасны дагуу байх ёстой.

Багц бүрийн сүүлчийн сүлбэлтийг түүний утасны тооны хагасаар (багцны хөндлөн огтлолын хагас) гүйцэтгэнэ. Сүүлчийн сүлбэлтийг ган татлагын багцны тооны хагасаар хийхийг зөвшөөрнө.


178

Хүснэгт№1

ГАН ТАТЛАГЫГ СҮЛЖИХ ҮЕИЙН БАГЦ ДАХЬ СҮЛБЭЛТИЙН ТОО

Ган татлагын голч, ммБагц дахь сүлбэлтийн хамгийн

бага тоо15 хүртэл

15-аас 28 хүртэл28-аас 60 хүртэл

456

2.7.6. Бэхэлгээний хийц нь холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагатай нийцсэн байна. Ган татлагын үзүүрийг нугалан хавчих хэлбэрээр гогцоо хийж бэхлэх тохиолдолд хавчаарын тоог зураг төслийн шатанд ган татлагын голчоос хамааруулан тооцоолж тодорхойлох боловч 3-аас цөөнгүй байх ёстой. Хавчаар хоорондын алхам ба ган татлагын эцсийн хавчаараас цааш сул үзүүр нь ган татлагын диаметрийг 6 дахин авснаас урт байна. Хавчаарыг ган татлаганы сул үзүүр талаас эхлэн байрлуулна. Хавчаарыг чангалах моментыг холбогдох норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ.

2.7.7. Хүрдэнд ган татлагыг бэхлэхдээ солиход боломжтой бөгөөд найдвартай аргыг хэрэглэнэ. Даравчаар бэхлэх нөхцөлд тэдгээрийн тоо нь 2-оос цөөнгүй байвал зохино.

Хүрд дээрх эцсийн даравчаас цааш ган татлагын сул үзүүрын урт нь татлагын голчийг 2 дахин авснаас их байна. Ган татлагын сул үзүүрийг даравч дор буюу голчийг 3 дахин авснаас ойр зайд нугалахыг хориглоно.

2.7.8. Ачаа, сум, татуурга, таталт, даацын ган татлагыг сонгохдоо энэхүү дүрмээс гадна ИСО-4308 / 1, ИСО-4308 / 2 болон бусад норматив баримт бичгийг тус тус баримтална. Зураг төсөл зохиох, түүнчлэн ган татлагыг кранд тавихын өмнө дараах томьёогоор шалгана. Үүнд:

Fо≥ Z

p х S.

Fo- Ган татлагын тасрах хүч /Н/, үйлдвэрийн гэрчилгээний

дагуу буюу туршилтын гэрчилгээнд заасан тоог авна.Z

p- Ган татлага ашиглалтын хамгийн бага итгэлцүүр

ИСО 4301/1 ангиллаас хамааруулан (Хүснэгт 2-ын дагуу) тодорхойлно. S- Ган татлагын салаанд үйлчлэх хамгийн их татах хүч /Н/, паспортад бичигдсэн байна.


179

Хүснэгт 2

ГАН ТАТЛАГЫН БАТ БӨХИЙН НӨӨЦИЙН ХАМГИЙН БАГА ИТГЭЛЦҮҮР Z

p

Механизмын ангиллын бүлэг /горим/ ИСО 4301/1

Хөдөлгөөнт ган татлага

Хөдөлгөөнгүй ган татлага

Zp

М1M2M3M4M5M6M7M8

3.153.353.554.004.505.607.109.00

2.502.503.003.504.004.505.005.00

Хэрвээ гэрчилгээнд тасралтын нийлбэр хүч өгөгдсөн байвал түүнийг 0.83-аар үржүүлж F

0-ыг тодорхойлно.

16 тонн хүртэл даацтай автокранд ган татлагыг сонгохдоо механизмын ангиллыг М4-өөс багагүйгээр тооцож авна.

2.8. ХҮРД, ДАМАР

2.8.1. Хүрд, дамар нь стандарт болон энэхүү дүрэм, бусад норматив баримт бичгийн шаардлагын дагуу үйлдвэрлэгдсэн байна.

2.8.2. Хүрд, дамар, тэнцвэржүүлэгч дамрын хамгийн бага хөндлөн огтлолыг ган татлагаас хамааруулан дараах томъёогоор тодорхойлно.

D1 >= h

1 x d; D

2 >= h

2 x d; D

3 >= h

3 x d,

d – Ган татлагын голч, мм;D

1, D

2, D

3 - Хүрд, дамар, тэгшитгэх дамрын голч мм;

h1, h

2, h

3 - Хүрд, дамар, тэгшитгэх дамрын голчийг сонгох

итгэлцүүрүүд (хүснэгт 3);


180

Хүснэгт3

ХҮРД (h1), ДАМАР (h

2) ТЭНЦҮҮЛЭГЧ ДАМРЫН (h

3)

ГОЛЧИЙГ СОНГОХ ХАМГИЙН БАГА ИТГЭЛЦҮҮРМеханизмын ангилал

ИСО 4301/1-ээрГолчийг сонгох итгэлцүүр

h1

h2

h3

М1М2М3М4М5М6М7М8

11,212,514,016,018,020,022,425,0

12,514,016,018,020,022,425,028,0

11,212,512,514,014,016,016,018,0

h1 итгэлцүүрийг өөрчилж болох боловч бүлгийн ангиллыг

Zp (хүснэгт 2-ыг үзнэ үү)-ийн хэмжээтэй хамааруулсан

өөрчлөлтөөс хоёр алхмаас илүүгээр ихэсгэж, бууруулж болохгүй. (хүснэгт 3-ыг үзнэ үү)

2.8.3. Гинж ба ган татлага ороох хүрдний багтаамж нь ачаа оосорлох хэрэгслийг хамгийн доод байрлал хүртэл буулгахад хүрдэнд бэхэлгээний хэсгийн уртыг оролцуулахгүйгээр 1.5 аас доошгүй ороодос үлдэж байхаар байвал зохино.

2.8.4. Хүрдэнд нэг үе ган татлага ороохоор хийгдсэн бол хүрдийг шурган ховилтой хийнэ. Ажлын үед дугтралт ба сулралт үүсч болох грейфер кран болон тусгай зориулалтын краны нэг үе ган татлага ороогддог хүрдний ховилын гүн нь татлагын голчийн 0.5-аас багагүй байх ба хүрдэнд ган татлагыг зөв ороох тусгай төхөөрөмж тавьсан байна. Хийцийн онцлогоос хамааруулан олон үе ган татлага буюу гинж орооход гөлгөр гадаргуутай хүрд ашиглахыг зөвшөөрнө.

2.8.5. Олон үетэй ган татлага ороогддог гөлгөр ба ховилтой гадаргуутай хүрдний 2 талд хашлага хийсэн байвал зохино. Хоёр салаа ган татлагыг хүрдний захаас төв рүүгээ нэг үе ороодог ховилтой хүрд хашлагагүй байж болно. Ган татлагыг ховилтой хүрдэнд ороодог бол татлагын үзүүрийг бэхэлсэн талд хашлага хийхгүй байж болно. Цахилгаан талийн хүрд нь ган татлага мултарч унахаас хамгаалах төхөөрөмжтэй бол хашлагагүй байж болно. Хүрдний хашлага нь хүрдэнд ороогдсон ган татлагын гадна талаас дээш ган татлагын голчийг 2 дахин авснаас багагүй, гинжин бол түүний салааны өргөнөөс багагүй өндөр байвал зохино.


181

2.8.6. Хүрдэнд ган татлагыг олон үе ороохдоо үе бүрийг зөв байрлуулж ороох нөхцлийг бүрдүүлсэн байвал зохино.

2.8.7. Давхар полиспаст хэрэглэсэн тохиолдолд тэнцвэржүүлэгч дамар буюу ачааг байрлуулсан байна.

2.8.8. Сум ба ачааны полиспастын дамраас татлага нь мултарч унахааргүй хамгаалалт хийсэн байна. Дамрын ирмэг ба хамгаалах төхөөрөмжийн хоорондох зай нь ган татлагын голчийн 20%-иас ихгүй байвал зохино.

2.9. ГИНЖ

2.9.1. Кранд хэрэглэх хуудсан гинжийг ГОСТ 191-ийн дагуу хийнэ. Ачааны гагнааст ба хэвлэмэл гинж нь ГОСТ 228 болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.

2.9.2. Гинж нь түүнийг норматив баримт бичгийн дагуу үйлдвэрлэж туршсан тухай үйлдвэрийн гэрчилгээтэй байна. Хэрэв үйлдвэрийн гэрчилгээгүй бол эвдэх ачааллыг тодорхойлохын тулд гинжний загварт сорилт хийх ба овор хэмжээ норматив баримт бичигтэй тохирох эсэхийг шалгана.

2.9.3. Краны гинжний бэхэлгээ, байрлал нь одон араанаас мултрах, краны металл хийцтэй хавирч, шүргэлдэхээс хамгаалагдсан байх ёстой.

2.9.4. Кранд хэрэглэгдэж байгаа хуудсан гинжний бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр нь ИСО 4301/1-ийн М1 ба М2 механизмын ажлын горимд 3-аас багагүй бусад ажлын горимд 5-аас доошгүй байна.

Ачаа өргөх механизмын гагнуур ашиглаж хийсэн гинжний бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр, эвдлэх хүчний ачааллын харьцаа нь хүснэгт хүснэгт 4-өөр тодорхойлогдоно.

Хүснэгт4

ГАГНААСАН ГИНЖНИЙ БАТ БӨХИЙН НӨӨЦИЙН ИТГЭЛЦҮҮРИЙН ХАМГИЙН БАГА УТГА

Гинжний зориулалтМеханизмын ажиллах горим ИСО 4301/1

М1, М2 М3-М8

Гөлгөр гадаргуутай ачааны хүрдэнд ажиллах Одон араатай ажиллах

33 бэлдцийн хэмжээг шалгах заалтгүй багаж

68


182

2.9.5. Гинжийг залгахдаа шинээр нэмэх хэсгийг тусгай холбох салааны тусламжаар буюу цахилгаан гагнуураар холбохыг зөвшөөрнө. Залгаас хийсний дараа тооцоот татах хүчийг 1.25 дахин нэмэгдүүлж ачаалан 10 минутын турш барьж шалгана.

2.9.6. Гагнуурын хүчитгэсэн болон хуудсан гинж нь ажлын үед нэг хугацаанд одон арааны хоёроос доошгүй шүдэнд бүрэн харьцсан байна.

2.10. ЦАХИЛГААН ТОНОГЛОЛ

2.10.1. Краны цахилгаан тоноглол, түүний угсралт, гүйдэл дамжуулалт, газардуулга нь “Монгол улсын цахилгаан байгууламжийн зураг төсөл, угсралтын дүрэм” БД 43-101-03; 2003 он” болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна.

2.10.2. Краны цахилгаан тоноглолд гадна сүлжээнээс хүчдэл өгөхдөө оролтын (гар хөшүүрэг, автомат залгуур) болон зайнаас удирддаг төхөөрөмжүүдийг ашиглан гүйцэтгэнэ.

2.10.3. Гүүрэн, вандан, консол крануудын оролтын төхөөрөмж нь түлхүүрийн системтэй байна. Цамхагт краны оролтын төхөөрөмж, удирдлагын самбар нь тусгай цоожтой байна.

2.10.4. Ерөнхий троллей буюу уян кабелиар цахилгаан тэжээл өгөхдөө оролтын төхөөрөмжийн залгуурыг салгах боломжтой газарт байрлуулсан байх ёстой.

2.10.5. Уян кабелиар дамжуулан тэжээгддэг кран нь кабелийг автоматаар ороодог хүрдтэй байх ёстой.

2.10.6. Барилгын талбайг гэрэлтүүлэх зорилгоор цамхагт кранд байрлуулсан прожектор нь бүхээг болон краны доод хэсгээс удирдагддаг тусдаа унтраалгатай байна.

2.10.7. Краны бүхээг болон машины өрөө нь цахилгаан гэрэлтүүлгээр хангагдсан байх ба ил задгай орчинд ажилладаг краны хувьд бүхээг, өрөөнүүд нь дулаанаар хангагдсан байна. Краны механизмуудын цахилгаан хөтлүүрийг салгасан үед гэрэлтүүлэг болон халаалтын тэжээлийг залгаатай орхиж болохгүй.

Гэрэлтүүлэг, дохиоллын тоноглолын цахилгаан хэлхээ нь оролтын төхөөрөмжөөс тэжээлээ авах ба тусдаа унтраалгатай байна.

2.10.8. Бүх төрлийн краны засвар, техникийн үйлчилгээний үед хэрэглэх 42 В-оос хэтрэхгүй, бага хүчдлийн гэрэлтүүлгээр


183

тоноглогдсон байх ёстой.Засвар, техникийн үйлчилгээний зориулалтаар хэрэглэх

гэрэлтүүлэг нь кран дээр байрласан трансформатор буюу аккумулятороос тэжээгдэнэ. Нэг дам нуруутай кранд дээрхи гэрэлтүүлгийг байрлуулахгүй.

2.10.9. Технологийн онцлог нөхцлийн дагуу цахилгааны хүчдлийн дор ажилладаг шөрөгт краны ачаа өргөх тоноглол, цахилгаан төхөөрөмжийн их биеийг газардуулахгүй. Энэ тохиолдолд ачаа өргөх машины газардсан хэсэгт гурваас доошгүй шатлалын тусгаарлалтын арга хэмжээг авсан байх ёстой. Шинээр болон их засвар хийж угсарсны дараа тусгаарлалтын шатлал тус бүрийн эсэргүүцэл нь 10 Мом-оос багагүй байх ёстой. Цахилгаан тоноглол болон цахилгаан дамжуулах утасны тусгаарлалт нь хамгаалах тусгаарлалтыг гэмтээх тохиолдлыг тооцсон байх ёстой.

2.11. ШИНГЭНИЙ ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖ

2.11.1. Краны шингэний тоноглолууд нь энэхүү дүрэм, ГОСТ Р 50046 болон бусад норматив баримт бичгүүдийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.

2.11.2. Шингэний системийн хийц нь дараах тохиолдлуудаас хамгаалагдсан байх ёстой. Үүнд:

1) аваарийн тохиолдолд ачаагаа өөрөө алдах (даралт унах, труба цоорох, холболтын нягт алдагдах, хөдөлгүүр унтрах болон бусад);

2) шингэний дамжуулгын элементүүд төмөрлөг хийцтэй шүргэлдэж, хавирснаас (труба хоолой, өндөр даралтын уян хоолой, тэдгээрийн холболтууд) гэмтэх.

2.11.3. Дэгээ ачаатай байхад шингэнт дамжуулгын механизм нь ямар ч байрлалд ачааг тогтоосон хурдаар буулгах нөхцлийг хангасан байх ёстой. Ачааны суултын хэмжээ техникийн нөхцөлд заагдсан байна.

2.11.4. Шингэний систем нь засвар, техникийн үйлчилгээний үед шингэнийг юүлэх, дүүргэх үед газарт асгарахгүй байх арга хэмжээг урьдчилан тусгасан байх ёстой. А ж л ы н шингэнийг хамгаалах хавхлагаас сав руу юүлнэ.

2.11.5. Шингэний системийн хийц нь дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд:

1) шингэний дамжуулга, дамжуулах хоолойн эд анги болон шүүрийг солихдоо савнаас шингэнийг юүлэхгүйгээр солих нөхцөл;


184

2) шингэнийг ажиллагааны явцад тасралтгүй шүүх;Шүүгдэлтийн зэргийг шингэний төхөөрөмжийн техникийн

баримт бичигт заагдсан шаардлагыг үндэслэн тогтооно. Юүлэх шугамд байгаа шүүр нь бөглөрч даралт ихсэхэд онгойж, нэвтрүүлдэг хавхлагатай байна.

2.11.6. Шингэний хэлхээ тус бүр нь техникийн баримт бичигт заагдсан даралт ихсэхээс хамгаалж, тохируулга хийн лацадсан хавхлагатай байна.

Шингэний шугамууд нь нэг ерөнхий хамгаалах хавхлагатай байна.

2.11.7. Ажлын шингэний түвшний хэмжээг шилэн цонхоор хянана. Щуп хэрэглэхийг зөвшөөрөхгүй. Кранд хэд хэдэн шингэний сав хэрэглэсэн тохиолдолд тэдгээрийг тус тусад нь ялгаж, тэмдэглэх арга хэмжээг авсан байх ёстой.

2.12. ОСЛООС ХАМГААЛАХ ТӨХӨӨРӨМЖ БА ХЭРЭГСЭЛ

2.12.1. Краны аюулгүй ажиллагааны төхөөрөмж ба хэрэгслүүд нь энэхүү дүрэм болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.

2.12.2. Кран нь автоматаар зогсоох /төгсгөлийн салгуур/ төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байна. Үүнд: а) ачаа өргөх тоноглолын (хязгаарын моментын муфттэй

цахилгаан тальнаас бусад) дээд, доод байрлалд. Краны паспортад ашиглалтын нөхцлөөс шалтгаалан ачааг газрын түвшнээс доош буулгах шаардлагагүйгээр тусгагдсан бол доод байрлалын хязгаарлагчийг тавихгүй байж болно;

б) өнгийлтийг өөрчлөх механизм;в) төмөр зам дээгүүр шилждэг кран буюу тэдгээрийн

тэргэнцрийн хурд 30 м/мин-аас их үед. Цамхагт, вандан, гүүрэн кранд хурд хамаарахгүйгээр;

г) нэг зам дээр суурилагдсан гүүрэн, вандан, арлан, консол кран болон тэдгээрийн тэргэнцрийг шилжүүлэх механизм;

Зогсоох төхөөрөмжийг аливаа механизмын явалтыг хязгаарлах шаардлага гарсан үед, жишээ нь: эргэх механизм, телескоп секцний суналт, краныг угсрах үеийн секцийг сунгах, бүхээгийг өргөх үед тавьсан байх ёстой.

2.12.3. Кранд байрлуулсан төгсгөлийн унтраалгууд механизмын хөдөлгөөнийг эсрэг чиглэлд ажиллах боломжийг хангасан байх ёстой.

Зогсоогдсон чиглэлд хөдөлгөөнийг үргэлжлүүлэхийг дараах тохиолдолд зөвшөөрнө. Үүнд:


185

• Гүүрэн краны зогсох талбай буюу тулгуурт дөхсөн үед цахилгаан дамжуулгын хамгийн бага хурдаар шилжих;

• Сум буулгах механизм сумт краны шилжилтийн үед (ачаа өргөөгүй).2.12.4. Цахилгаан талийн оосорлох хэрэгслийг тулгуурт

хүрэхээс өмнө 50 мм, бусад бүх төрлийн кранд 200 мм-ээс багагүй зайд зогсоож байхаар өргөх механизмын төгсгөлийн салгуурыг байрлуулна. Краны ачааг өргөх хурд 40 м/мин-аас их үед багасгасан хурдад шилжүүлдэг нэмэлт хязгаарлагчийг тавина.

2.12.5. Өргөх болон хаах зориулалттай хоёр тусдаа лебедка бүхий грейфер тоноглолтой краны хязгаарлагчийг грейфер эцсийн дээд байрлалд хүрэх үед хоёр хөдөлгүүрийг нэгэн зэрэг салгахаар тавина.

2.12.6. Краныг тулгуурт очихоос өмнө тоормосны замын хагас, харин цамхагт, вандан, арлан ба гүүрэн төрлийн крануудад тоормосны бүрэн замаас багагүй зайд хөдөлгүүрийн тэжээлийг тасалж байхаар шилжих механизмын төгсгөлийн салгуурыг тавина.

Нэг зам дээр ажилладаг гүүрэн ба арлан крануудад явалтыг харилцан хязгаарлан салгагчуудыг тавьсан тохиолдолд дээрх зайг 500 мм хүртэл багасгахыг зөвшөөрнө.

Механизмын тоормослох замын уртыг краныг үйлдвэрлэсэн завод нь түүний паспортод бичсэн байна.

2.12.7. Сумт, цамхагт, арлан крануудыг онхолдохоос урьдчилан сэргийлж өргөж байгаа ачааны жин хэвийн даацаас 10%, 20 тн.м хүртэл ачааны моменттой цамхагт кран болон арлан кранд 15% хэтрэхэд сумны өнгийлт өөрчлөх ба ачаа өргөх механизмыг тус тус автоматаар салгах даац хязгаарлагчаар тоноглосон байна.

Хоёр болон түүнээс дээш ачааны үзүүлэлттэй краны хувьд хязгаарлагч нь сонгосон үзүүлэлтээр шилжин ажилладаг төхөөрөмжтэй байх ёстой.

2.12.8. Технологийн шалтгаанаар хэт ачаалж болзошгүй гүүрэн краны ачааны лебедка бүрийг даац хязгаарлагчаар тоноглоно. Гүүрэн краны даац хязгаарлагч нь 25 хувиас дээш хэт ачаалалд оруулахгүй байх ёстой.

2.12.9. Даац хязгаарлагчийг ажилласны дараа ачааг буулгах буюу ачааны моментыг бууруулахын тулд бусад механизмыг ажиллуулах бололцоотой байх ёстой.

2.12.10. Сумт кранууд нь хүчдэлтэй цахилгаан шугам хүртэл аюулгүй зай хэтрэхэд ачаа өргөх механизм, эргэх болон сум


186

сунгах хөдөлгөөнийг автоматаар зогсоох хязгаарлагчаар тоноглогдсон байх ёстой.

2.12.11. Гүүрэн төрлийн 10 тн-оос дээш даацтай кран, ИСО 4301/1-ийн А6 ангиллын бүлэгт хамаарагдах кран, 5 тн-оос дээш даацтай цамхагт, арлан кран, төмөр замын болон бусад сумт крануудын гүйцэтгэсэн ажлын үзүүлэлтийг бүртгэх төхөөрөмжөөр тоноглосон байна. 5 тн хүртэл даацтай цамхагт крануудад ажилласан цагийг тоолох төхөөрөмж байна.

2.12.12. Сумт кранууд хязгаарлагдмал, давчуу орчинд ажиллахад бусад саад тотгортой мөргөлдөж, шүргэлцэхээс сэргийлэх зорилгоор орон зайн хамгаалалттай байна.

2.12.13. Газраас удирдлагын пультээр удирддагддаг кранаас бусад кран ажлын байранд сайн сонсогдох дуут дохиотой байна. Краныг хэд хэдэн байрлалаас удирдахад байрлал тус бүрээс дуут дохио өгөх боломжтой байх ёстой.

2.12.14. Гүүрэн төрлийн крануудын шилжилтийн үед үүсэх хамгийн их боломжит хэв гажилтыг тооцсон байх ёстой буюу түүнийг мэдэрч, хязгаарлах автомат тоноглолыг тавьсан байна.

2.12.15. Цахилгаан тэжээлийн 3 фазын аль нэг нь тасрахад сум ба ачаа өргөх механизмуудын дамжуулгууд нь бүрэн салгагдсан байх ёстой. Энэ үед тоормосны цахилгаан соронзонгийн ороомог буюу шингэнт түлхэгчийн хөдөлгүүрийн статорын ороомог хүчдэлгүй байхаар байна.

2.12.16. Нэвтрэх талбайгаас гарахад хүчдлийг автоматаар салгадаг төхөөрөмжөөр гүүрэн төрлийн крануудыг тоноглоно. Үйлдвэрийн байранд ажилладаг краны троллейн хүчдэл 42 В -оос ихгүй бол хүчдэлийг салгахгүй байж болно. Орц нь гүүрийн нэвтрэх талбайгаар дамжихаар хийгдсэн гүүрэн краны нэвтрэх талбайн орох үүдэнд хориг түгжээ тавина.

2.12.17. Суух талбайгаас крантай хамт шилждэг удирдлагын бүхээгт орох хаалга нь онгорхой үед хөдөлгөөн хийх боломжгүй цахилгаан хоригоор тоноглоно.

Хэрэв бүхээг тамбуртай бол түүний хаалга нь онгорхой үед хөдөлгөөн хийх боломжгүй цахилгаан хоригоор тоноглоно.

2.12.18. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл краныг цахилгаан тэжээлээс салгахад ачаа өргөх соронзон татагчийн ороомгийн хүчдэл тасрахгүй байхаар цахилгааны бүдүүвчийг төлөвлөнө.

2.12.19. Эргэдэггүй цамхагтай цамхагт ба арлан кран, бусад краны бүхээгт суух, эргэдэггүй хэсгээс эргэдэг хэсэгт шилжих үед тэдгээрийн хооронд хүн хавчуулагдахаас хамгаалж эргэх механизмын цахилгаан хөдөлгүүрийн тэжээлийг автоматаар


187

салгах төхөөрөмжийг суурилуулсан байна. 2.12.20. Сумны өнгийлтөөр даац нь өөрчлөгддөг крануудад

тухайн өнгийлтөд тогтоогдсон даацыг заадаг, машинчийн байрнаас тод харагддаг хуваарь бүхий заагчтай байна. Даац заагч нь электрон даац хязгаарлагчийн бүрэлдэхүүнд орж болно.

Даац заагчийн хуваарийг тогтоох сумны өнгийлтийн хэмжилтийг тэгш талбайд тухайн өнгийлтөд тохирох ачааг дэгээнээс зүүж хийх бөгөөд харин ачааг салгасны дараа хуваарийн зураасыг тэмдэглэнэ.

2.12.21. Сумт крануудын бүхээгт нь краны хазайлтын өнцөг заагч (креномер, дуут дохио) тавьсан байна.

Сунадаг тулгууруудын удирдлага нь бүхээгт байрлаагүй бол хөдөлгөөнгүй арал дээр краны хэвийлтийг үзүүлдэг нэмэлт заалтыг байрлуулсан байх ёстой.

2.12.22. 15м хүртэл өндөр цамхагт кран, 16м-ээс их алслал бүхий вандан кран, арлан кран, гүүрэн төрлийн кран нь салхины хурд паспортад заасан хэмжээнд хүрэхэд дуут дохиог автоматаар өгөх хэрэгслээр (анемометрээр) тоноглогдсон байна.

Хэрэгслийн байрлалыг норматив баримт бичгийн дагуу сонгоно.

2.12.23. Задгай орчинд төмөр замаар шилждэг краныг холбогдох норматив баримт бичгийн дагуу бүтээгдсэн салхинд туугдахаас хамгаалах төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байна.

Задгай орчинд ажилладаг гүүрэн кран ажлын бус байрлалд ГОСТ 1451-ийн дагуу салхины хамгийн их хурдны үйлчлэлд байгаа тохиолдолд, шилжүүлэх механизмын тоормосны тогтоон барих хүч, нөөцийн итгэлцүүр норматив баримт бичигт заасан 1.2-оос багагүй байвал салхинд туугдахаас хамгаалах төхөөрөмжийг тавихгүй байж болно.

2.12.24. Салхины туугдлаас хамгаалах төмөр замын хавчаар нь замын аль ч хэсэгт бэхэлж болохоор хийцтэй байвал зохино.

2.12.25. Туугдлаас хамгаалах хэрэгсэл нь машин хөтлүүртэй бол түүнийг гараар удирдах нэмэгдэл тоноглолтой байна.

2.12.26. Зам төмрөөр шилждэг кранууд, тэдгээрийн тэргэнцрийг тулгуурт эсвэл өөр хоорондоо мөргөлдөхөд үүсэх цохилтоос хамгаалж, зөөлөвчлөх бамбай хийж өгсөн байна.

2.12.27. Зам төмрөөр шилждэг кранууд, ачааны тэргэнцрүүдэд (цахилгаан талиас бусад) дугуй эвдрэх болон шилжих механизмын тэнхлэг хугарах үед зам дээр тулах


188

тулгуур хийсэн байвал зохино.Нэг зам төмөр дээгүүр шилждэг бүхээгийн тэргэнцэрт нь

тулгуур хийнэ. Бүхээг ба өргөх механизмыг нэг ерөнхий аралд байрлуулсан бол тэдгээрийн тэргэнцэр тус бүрт тулгуур хийнэ.

Кран, тэргэнцэр явах зам төмрөөс 20 мм-ээс илүүгүй зайд тулгууруудыг байрлуулах ба үйлчилж болох хамгийн их ачааллаар түүнийг тооцох ёстой.

2.12.28. Сумаар өнгийлтөө өөрчилдөг крануудын сумыг давж унахаас хамгаалсан тулгуур буюу бусад хэрэгслээр тоноглоно.

Цамхагт краны сумны хамгийн бага өнгийлт буюу сум хэвтээ хавтгай хоёрын хоорондох өнцөг 70 градусаас их бол сумыг давж унахаас хамгаалах хэрэгслээр тоноглоно.

2.12.29. Лацдаж, битүүмжилсэн ослоос хамгаалах хэрэгслийн байрлалыг зураг төслийн болон ашиглалтын баримт бичигт зааж өгнө.

2.13. УДИРДЛАГЫН ТОНОГЛОЛ

2.13.1. Удирдлагын тоноглол нь жолоодоход хялбар, оосорлох хэрэгсэл ба ачааг ажиглаж, хянахад төвөггүй байвал зохино.

2.13.2. Хөшүүрэг ба бариулыг залгах чиглэл нь хөдөлгөөний чигтэй тохирсон байна.

2.13.3. Хөдөлгөөний шаардлагатай чиглэлийг удирдлагын тоноглол дээр хэвлэмэл бичиг, сумаар үзүүлсэн байх ба ашиглалтын хугацаанд арилахааргүй байна.

2.13.4. Тогтоолгын “0” байрлал дахь барих хүч бусад байрлалд хөшүүрэг байснаас илүү байна. Шаталж дамжихгүй удирдах үед хөшүүргийн тогтоолго зөвхөн “0” байрлалд байна.

2.13.5. Эсрэг хоёр чиглэлд удирдах товчлуурт тоноглол нь нэг зэрэг хоёр товчийг дарахад хүчдэл өгөгдөх боломжгүй, цахилгааны хоригтой байх ёстой.

2.13.6. Шалнаас удирдлагатай ачаа өргөх машинд хэрэглэж байгаа гар удирдлагатай залгах тоноглолууд нь өөрөө буцаж “0” байдалд очдог байвал зохино. Ийм залгуурыг ажиллуулах үед товчлуур буюу хөшүүргийг ажлын байрлалд тасралтгүй дарах ёстой.

2.13.7. Краныг удирдаж байгаа оператор ачаанаас аюулгүй зайд байрлах боломжтой, ган татлагад удирдлагын тоноглолыг байрлуулна. Удирдлагын тоноглол нь шалнаас 1000-1500 мм зайд байна.


189

2.13.8. Цахилгаан хөтлүүртэй кран нь хөшүүргийн удирдлагатай бол зөвхөн бүх хөшүүрэг “0” байрлалд байхад оруулах төхөөрөмжийн контакторыг залгах боломжтой байна.

Тусгайлсан “0”-ын хамгаалалттай удирдлагын самбарын “0” хоригийн хамгаалах самбарын контакторын хэлхээ (оруулгын төхөөрөмж) холбогдохгүй байж болно. Энэ тохиолдолд бүхээгт удирдлагын самбарын залгаатай буюу салгаатай байгааг мэдээлэх гэрлэн дохиоллыг тавьсан байна.

2.13.9. Краныг удирдах хэд хэдэн удирдлагын байрлалтай бол тэдгээрээс нэгэн зэрэг удирдах боломжийг хаасан хоригийг урьдчилан шийдсэн байна.

2.13.10. Цамхагт краны угсралт болон туршилтын ажлыг аюулгүй хийхэд зориулагдсан зөөврийн удирдлагатай байх ёстой.

2.14. УДИРДЛАГЫН БҮХЭЭГ

2.14.1. Краны бүхээг нь энэхүү дүрэм, улсын стандарт болон бусад норматив баримт бичгүүдийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.

2.14.2. Кранчин краныг жолоодохдоо ажлын бүх үйлдлийн туршид ачааг оосорлох, шилжүүлэх, өргөх, буулгах зэргийг ажиглах боломжтой байранд бүхээг, удирдлагын самбарыг байрлуулна.

2.14.3. Сумны хамгийн бага өнгийлтөд хэвийн ажиллаж байгаа краны өргөсөн ачаа цохихооргүйгээр сумт краны бүхээгийг байрлуулсан байх ёстой. Бүхээгийн харалдаа дээр механизм байрлуулахыг хориглоно.

2.14.4. Гүүрэн ба дамнуурт-хөдөлгөөнтэй цахилгаан крануудын бүхээг нь гүүрийн (дамнуур) нэвтрэх талбайн дор байрласан байх ба түүнтэй шатаар холбогдсон байна.

Гүүрэн төрлийн краны бүхээгийг ачааны тэргэнцрийн арлаас зүүхийг зөвшөөрнө. Энэ тохиолдолд бүхээгээс гүүрийн нэвтрэх талбайд тэргэнцрийн шалаар буюу гадна талын хашлагатай шатаар дамжиж гарна.

2.14.5. Гүүрэн төрлийн краны бүхээгийг ерөнхий троллейн дамжуулагчийн эсрэг талд байрлуулна. Шат суух талбай, бүхээгээс троллейн шугамд хүрэхээргүй нөхцөлд дээрхи шаардлагыг харгалзахгүй байж болно.

2.14.6. Удирдлагын бүхээгийн хамгийн бага өндөр 2000 мм, өргөн 900 мм, урт 1300 мм буюу 3 м3- ээс багагүй эзэлхүүнтэй байна. Кабины урд хэсэг эгц босоо биш бол кранчин суухаар


190

тооцож өндрийг 1600 мм хүртэл багасгаж болно. Газар дээр байрласан төмөр замаар явдаг ачааны тэргэнцрийн машинчийн бүхээгийн өндрийг 1600 мм хүртэл багасгаж болно.

Сумт краны бүхээгийн хэмжээ нь ГОСТ 22827, цамхагт кранд ГОСТ 13556-ийн шаардлагыг баримталсан байна. Бүхээг доторх төхөөрөмжүүдэд чөлөөтэй хүрч болохуйц байх ёстой.

Төмөр замын краны бүхээгний хэмжээ нь холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.

2.14.7. Задгай орчинд ажилладаг ачаа өргөх машины бүхээг нь цаг агаарын тааламжгүй нөхцлийн нөлөөллөөс машинчийг хамгаалахаар дээгүүрээ ба эргэн тойрон битүү хаалттай байвал зохино. Бүхээгийн цонхыг аюулгүй шилээр хийнэ.

Байран дотор ажилладаг гүүрэн төрлийн кранууд, дүүжин тэргэнцрүүдэд шалнаас дээш 1000 мм-ийн өндөр битүү хашлагатай дээгүүрээ онгорхой бүхээг хийхийг зөвшөөрнө.

Нэг дам нуруут дүүжин ба гүүрэн краны суугаа ажиллах бүхээгт 700 мм өндөртэй хашлага хийж болно.

Бүхээгийг шалнаас 1000 мм өндөртэй аюулгүй шилээр хийсэн тохиолдолд сараалж төмрөөр нэмэгдэл хашлага хийнэ.

2.14.8. Гүүрэн ба дамнуурт хөдөлгөөнт краны бүхээгийн арын хана ба түүнтэй харьцангуй шилжиж байгаа зүйлсийн хоорондох зай 400 мм-ээс бага бол бүхээгийн арын ба хажуу талууд 1800 мм-ээс багагүй өндөр битүү хаалттай байна.

Бүхээгний арын гадна хана нь дагуудаа хашлагатай, түүнтэй холбогдсон хажуугийн хашлагууд нь 400 мм-ээс багагүй өргөнтэй байна.

2.14.9. Бүхээгийн шилийг дотор ба гадна талаас нь цэвэрлэх боломжтой буюу цэвэрлэх тусгай төхөөрөмжтэй хийсэн байвал зохино. Машинчийн дор байрлах шилийг сараалж төмрөөр хамгаалсан байх бөгөөд тэр нь түүний ачааллыг даахаар байна.

Задгай орчинд ажилладаг краны бүхээг нарнаас хамгаалах саравчтай байна.

2.14.10. Бүхээг нь гүйдэг буюу нугастай хаалгатай байх бөгөөд дотор талаасаа түгжигддэг байна.

Сумт кранаас бусад краны бүхээгийн нугастай хаалга нь дотогш онгойдог байх бөгөөд харин бүхээгийн орцын өмнө саравч буюу тусгай хаалт бүхий тавцантай бол гадагш онгойдог байж болно.

Задгай орчинд ажилладаг крануудын бүхээгийг кранчин гадагш гарсан тохиолдолд гаднаас нь цоожилдог тоноглолтой


191

байна. Бүхээгт орох зориулалтаар нээлхий хийхийг хориглоно. 2.14.11. Цахилгаан хөтлүүртэй краны бүхээг нь хальтрахаас

хамгаалсан төмөрлөг биш материалаар хийсэн шал, цахилгаан үл нэвтрүүлэх резинэн дэвсгэртэй байна. Бүхээгт 500 х 700 мм-ээс багагүй резинэн дэвсгэрийг цахилгаан тоноглолд үйлчилгээ хийх газарт дэвсэж болно.

2.14.12. Краны бүхээгт суугаа байдлаар тоноглолуудыг ажиллуулах ба ачааг хянах боломжтой суурин суудал байрлуулна.

Суудлыг удирдлагын тоноглолыг ажиллуулах, түүнд засвар үйлчилгээ хийхэд тохиромжтойгоор босоо ба хэвтээ чиглэлд тохируулж болохоор хийнэ.

Норматив баримт бичигт урьдчилан тусгасан тохиолдолд кранчны суудал, удирдлагын тоноглолуудын хамт бүхэлдээ эргэдгээр хийнэ.

2.14.13. Бүхээг нь хэрэгцээт дулаан болон агаарын солилцоотой байхаар норматив баримт бичгийн дагуу тоноглогдсон байна.

2.15. ЭСРЭГ АЧАА БА ТОГТВОРЖУУЛАГЧ АЧАА

2.15.1. Краны эсрэг ачааг унах, тогтоогдсон жин нь өөрчлөгдөхөөс хамгаалж түүний бүрдүүлэгч хэсгүүдийг бэхэлсэн байх ёстой.

Тогтворжуулагч ачаа ба эсрэг ачаанд жижиг ширхэгтэй ачаа хэрэглэх бол тусгай төмөр хайрцагт хийсэн байх бөгөөд хайрцаг нь ачааг хорогдох ба хур тунадас, чийг орохоос хамгаалагдсан байвал зохино.

Элс, хайргаар эсрэг ачаа хийхийг хориглоно. Краны зураг төсөл боловсруулдаг байгууллагын зургаар зөвхөн тэр кранд зориулан хийж тэмдэг тавьсан тогтворжуулагч ачаа буюу эсрэг ачааг хэрэглэнэ.

2.15.2. Шилждэг эсрэг ачаа нь сумны өнгийлт өөрчлөгдөхөд автоматаар шилжиж байх буюу сумны өнгийлтөөс хамаарсан эсрэг ачааны байрлалыг заагч нь кранчинд тод харагддаг байх ёстой.

2.16. ХААЛТ, ХАМГААЛАЛТ

2.16.1. Хүн санамсаргүй хүрч болзошгүй краны хөдөлгөөнт хэсгүүдэд тосолгоо, үйлчилгээ, үзлэг хийхэд тохиромжтой салдаг, бат бөх төмөр хаалтуудыг сайтар бэхэлж хийнэ.


192

Дараах тохиолдолд заавал хашилтыг хийнэ. Үүнд:а) шүдэт, гинжит ба могой араан дамжуулагч; б) цухуйж ил гарсан боолт, тэвхтэй муфт ба хүн явах газарт

байрласан бусад муфтэн холбоос; в) кранчны ажлын байр буюу хүн явах газартай ойрхон

байрласан хүрд (Энэ үед хүрдэнд ган татлага яаж ороогдож байгааг ажиглахад төвөггүй байх нөхцлийг хангасан байна);

г) гүүрэн төрлийн краны шилжүүлэх механизмын гол 50 эр/мин. болон түүнээс илүү хурдан эргэж байгаа бол (50 эр/мин-аас бага хурдтай эргэж байвал голыг нэвтрэх талбай руу гарах нээлхийтэй хамт хашлага хийнэ);

Үйлчлэх ажилтан явах газарт байрласан механизм, хөдөлгөөнтэй, эргэлдэж байгаа биетүүдэд хаалт хийнэ.

2.16.2. Зам төмрөөр шилждэг краны (төмөр замын кранаас бусад) дугуйд гаднын зүйл орохоос хамгаалж хусуур хийх бөгөөд зам төмөр хусуур хоёрын хоорондын зай 10 мм- ээс хэтрэхгүй байна.

2.16.3. Краны замын дагуу байрлах троллейн ерөнхий шугам болон гүйдэл хүлээн авагчуудад краны шат суух зогсох талбай зэрэг газарт хүн санамсаргүй хүрч хүчдэлд өртөхөөс хамгаалж хаалт хийсэн байна.

2.16.4. Кран дээр байрласан нээлхийн хоригийн контактаар салдаггүй троллейн дамжуулагчууд нь (хөдөлгөөнт бүхээгтэй краны 42 В-оос дээш хүчдэлтэй ба ачааны цахилгаан соронзон) хаалттай хийгдэх буюу гүүрийн татангаас 1 м-ээс илүү зайд байрлана.

2.16.5. Троллейд ачааны ган татлага шүргэлцэхээс хамгаалж хаалт хийсэн байна.

2.17. ШАТ, ТАВЦАН НЭВТРЭХ ТАЛБАЙ

2.17.1. Краны бүхээг, цахилгаан тоноглол, аюулгүй ажиллагааны төхөөрөмж, механизм болон төмөрлөг хийцэд үйлчилгээ хийхэд тохиромжтой, аюулгүй ажиллахад зориулагдсан нэвтрэх талбай ба тавцанг энэхүү дүрэм болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцүүлэн хийсэн байна.

2.17.2. Кранд газраас бүхээгт хүрэхэд аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангасан, тохиромжтой нөхцлийг бүрдүүлсэн орц байна. Мөн гүүрэн краны тэргэнцэрт очиход тохиромжтой орцыг хийнэ. Нэг дам нуруутай гүүрэн кран, хоёр дам нуруут дүүжин кранд краныг засварлах зориулалттай талбай байгаа


193

бол тавцан ба нэвтрэх талбай шаардлагагүй. 2.17.3. Гүүрэн төрлийн ба дамнуурт хөдөлгөөнт краны

цахилгаан тоноглол ба механизмд үйлчилгээ хийх зориулалт бүхий нэвтрэх талбайн чөлөөт өргөн нь доор зааснаас багагүй байвал зохино. Үүнд:а) төвийн хөтлүүртэй шилжих механизмд-500 мм-ээс багагүй;б) тусдаа хөтлүүртэй шилжих механизмд-400 мм-ээс багагүй; Троллейн утас нь нэвтрэх талбайд байрласан краны

хайснаас троллей болон гүйдэл дамжуулах төхөөрөмжийг тогтоон баригч хүртэл зайн өргөн 400мм - багагүй байна.2.17.4. ИСО 4301/1 стандартад зааснаар А6 ба түүнээс

дээш горимд ажилладаг гүүрэн краныг барилгад суурилуулах бол краны замын дагуу хоёр талаар нь нэвтрэх талбай заавал хийнэ. Нэвтрэх талбайн алгасал талд хайс байх бөгөөд хэрэв ханагүй бол эсрэг талд нь бас хайс хийнэ. Нэвтрэх талбайн өргөн нь 500мм, өндөр нь 1800мм-ээс намгүй нэвтрэх талбай хийж өгнө. Баганатай газруудад 400 мм- ээс багагүй байна.

Багана орчмын нэвтрэх талбайд хашлагагүй хэсэг байж болохгүй. Нэвтрэх талбай бүрийн 200м тутамд шатанд очих гарц хийнэ.

2.17.5. Засвар, үйлчилгээ хийх талбай нь механизм, цахилгаан тоноглолд аюулгүй хүрч ажиллах боломжийг хангасан байна.

Засвар хийх талбайн шалнаас краны доод хэсэг хүртэл 1800 мм-ээс багагүй зайтай байна. Засварын талбай руу орох хаалга нь засварын хэсгийн ерөнхий троллейгоос хүчдлийг салгах автомат цахилгаан хоригтой байна.

Суурин засварын талбайн оронд хөдөлгөөнт талбайг ашиглаж болно.

2.17.6. Бүхээгээс удирдлагатай гүүрэн краны (цахилгаан тальтай нэг дам нуруут кранаас бусад) нэвтрэх талбайн шалнаас доош байрлалтай гүйдэл хүлээн авагч ба троллейн шугамд үйлчилгээ хийхэд зориулж бүхээгээр (тавцан) тоноглосон байна.

Гүүрийн тавцангаас троллейн шугамд үйлчилгээ хийх бүхээгт орох нээлхий нь цоожлох төхөөрөмж бүхий тагтай байна. Бүхээг нь шалнаасаа дээш 100 мм хүртэл битүүлэгдсэн 1000 мм-ээс намгүй хайстай байна.

2.17.7. Нэвтрэх талбайн шаланд хийгдсэн засварын тавцан болон бусад талбай руу орох нээлхийн нүхийг 500х500 мм-ээс багагүйгээр хийх бөгөөд тэр нь хөнгөн, онгойлгоход хялбар байна.


194

Нээлттэй таг, шал хоёрын хоорондох өнцөг 75 градусаас ихгүй байвал зохино.

2.17.8. Гүүрэн ба дамнуурт хөдөлгөөнт кран түүнчлэн төмөр замаар явдаг ачааны цахилгаан тэргэнцрийн удирдах бүхээгт ороход зориулж суурин шаттай тавцан хийсэн байна.

Тавцангаас хучилтын доод хэсэг буюу цухуйж гарсан хийц хүртэл 1800 мм-ээс багагүй зайтай байна.

Бүхээг нь саравчтай бол саравч ба бүхээгийн шалны түвшинтэй суух тавцангийн түвшин ижил байна.

Кран тавцангийн харалдаа зогсоход тавцан ба бүхээгний (саравч) босгоны хооронд 60 мм-ээс багагүй, 150 мм-ээс ихгүй зайтай байх ёстой. Бүхээгийн өндрийн хэмжээ (1800 мм) шаардлагатай хэмжээнд хүрэхгүй, түүнчлэн суух тавцан барилгын хажууд байрласан, эсвэл бүхээгний босго суух тавцангийн хоорондох заасан зай хэмжээг хангахгүй байгаа тохиолдолд суух тавцан бүхээгний шалны түвшингээс 250 мм-ээс багагүй зөрөөтэй байхыг зөвшөөрнө.

Краны зам төмрийн төгсгөлд суух тавцан байрласан тохиолдолд бүхээг түүнд 400 мм-ээс ихгүй зайд зөөлөвч тулгуур бүрэн шахагдсан үед ойртохыг зөвшөөрнө. Энэ үед суух тавцан бүхээгний доод хэсэг хоорондын зай (босоо чиглэлд) 100-250 мм-ийн хязгаарт, бүхээг ба суух тавцангийн хашлага хоорондын зай 400-450 мм, орох тавцангаас бүхээг рүү орох зай 700-750 мм-ийн хооронд байна.

2.17.9. Үйлдвэрлэлийн шаардлага ба хийцийн онцлогоос шалтгаалж гүүрэн краны бүхээгт шууд орох боломжгүй үед гүүрээр дамжин орохыг зөвшөөрөх боловч ийм тохиолдолд краны орцыг дуут дохио, цахилгаан хоригоор тоноглогдсон гүүрийн хайсны хаалгаар дамжиж орохоор төлөвлөнө. Соронзон тоноглолтой кранд гүүрээр дамжиж бүхээгт орохыг хориглоно. Гэхдээ ачааны цахилгаан соронзонг тэжээж байгаа троллеи хашлагаар хязгаарлагдсан буюу түүнд хүрэх боломжгүй газар байрласан, кран руу орох хаалганы цахилгаан хориг таслахгүй байх нөхцөлд үед бүхээгт орохыг зөвшөөрнө.

2.17.10. Засварын буух, суух, нэвтрэх талбайн дэвсгэр нь төмөрлөг буюу галд тэсвэртэй материалаар хийгдэнэ. Дэвсгэр нь нэвтрэх талбай, тавцангийн бүхий л урт, өргөний дагуу хийгдэнэ.

Төмөрлөг дэвсгэр нь хөл гулгахаас хамгаалсан иржгэр буюу нүхтэй хийгддэг бөгөөд нүхний хэмжээ 20 мм-ээс ихгүй байна.


195

2.17.11. Троллей буюу хүчдэлтэй тусгаарлагчгүй ил утас зэргийг байрлуулсан нэвтрэх талбай, тавцан, шат нь оролтын хориг тавигдсанаас шалтгаалахгүйгээр троллей болон тусгаарлагчгүй дамжуулагчид санамсаргүй хүрэхээс хамгаалсан хашлага хийнэ.

2.17.12. Гүүрэн төрлийн краны дам нурууны төгсгөл дээр байрлах үйлчилгээ хийхэд зориулсан нэвтрэх талбай ба тавцанг доод хэсгээрээ 100 мм-ийн хэмжээтэй битүүмжлэгдсэн, 1000 мм өндөр хайсаар хашсан байна.

2.17.13. Арлан кранд эргэх хэсгийн ямар ч байрлалд аралны шалнаас түүний оройг тойрч байрласан тавцанд аюулгүй авирах гарц хийнэ.Тавцангийн шалнаас эргэх хэсгийн доошоо цухуйсан элемент хүртэл 1800 мм-ээс багагүй зайтай байвал зохино. Эргэх хэсгийн ямар ч байрлалд арлаас эргэх хэсэгт очих боломжтой орц хийнэ.

2.17.14. Шалнаас нэвтрэх талбай ба тавцанд гарах шатны өргөн нь гүүрэн төрлийн, цамхагт, арлан крануудад 600 мм-ээс багагүй байх ёстой. Кран дээр байрласан бөгөөд 1500 мм-ээс ихгүй өндөртэй шатны өргөнийг 500 мм-ээс багагүй хийнэ. Кран дээр байрласан 1500 мм хүртэл өндөртэй шат түүнчлэн дамнуурт хөдөлгөөнт крануудын бүхээгнээс нэвтрэх талбайд гарах шатны өргөн 350 мм-ээс багагүй байна.

2.17.15. Шатны гишгүүр босоо бол хоорондох зай нь 300 мм-ээс ихгүй, налуу бол 250 мм, цамхагт краны налуу шат нь 200 мм байна. Гишгүүрийн алхам нь шатны бүх өндрийн хэмжээнд жигд байна. Босоо шатны гишгүүрүүд нь краны төмөрлөг хийцээс 150 мм-ээс багагүй зайтай байна.

2.17.16. Шалнаас засвар хийх, суух мөн краны замын дагуу нэвтрэх талбайд гарах шат нь түүн дээр байгаа хүнийг явж байгаа кран ба бүхээгт хавчигдахааргүй хийгдсан байна.

2.17.17. Налуу шат нь хоёр талаараа 1000 мм–ээс багагүй өндөртэй хашлага байхаас гадна төмөр гишгүүрийн өргөн нь 150 мм-ээс багагүй, хальтрахгүй байх боломжийг хангасан байвал зохино.

2.17.18. Босоо шатанд доод хэсгээс нь 2500 мм-ийн өндрөөс эхлэн нум хэлбэртэй хашлага хийнэ. Нум хэлбэртэй хашлага нь хоорондоо 800 мм-ээс ихгүй зайтай байрлах ба уртын дагуу гурваас доошгүй туузан төмрөөр холбогдоно.

Шатнаас нум хүртэлх хэмжээ нь 700 мм-ээс багагүй, 800 мм-ээс ихгүй байх ба нум радиусаараа 350-400 мм хэмжээтэй байна. Хэрэв шат 900 х 900 мм-ээс ихгүй дотроо тортой баганын огтлол, 1000 мм-ээс ихгүй дугуй огтлолтой


196

хоолой хэлбэрт цамхагийн дотуур нэвтрэн өнгөрч байвал нум хэлбэрийн хашлага шаардлагагүй.

Шатны нийт өндөр нь 10 м-ээс дээш бол 6-8 м тутамд тавцан хийнэ. Хоолой хэлбэртэй цамхагт байрласан шатны хувьд тавцан хийх шаардлагагүй.

2.17.19. Сумт кранд үйлчилгээ хийх тавцанд орох шат нь суурин, эвхэгддэг тавцан руу орох үед 150 мм-ээс багагүй өндөр бариултай байна. Бариул нь дулаан бага дамжуулах материалаар бүрэгдсэн байна.

Гишгүүр нь 320 мм-ээс багагүй өргөнтэй, 250 мм-ээс 400 мм хүртэл алхамтай байна. Газраас буюу тавцангаас эхний гишгүүр хүртэл 400 мм-ээс ихгүй өндөртэй байна.

2.17.20. Угсралтын болон аваарийн шатыг норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ.

2.18. КРАНЫ БАЙРЛУУЛАЛТ

2.18.1. Краныг барилга дотор буюу гадна талбай болон бусад үйлдвэрлэл явуулах газарт зураг төслийн дагуу байрлуулахдаа, энэхүү дүрэм, бусад норматив баримт бичгүүдийн шаардлагад нийцүүлсэн байх ёстой.

2.18.2. Гүүрэн төрлийн, цамхагт, арлан крануудын замыг тавихдаа энэхүү дүрэм, бусад норматив баримт бичгүүдийн дагуу хийж, гүйцэтгэнэ.

2.18.3. Ачааг налуу чиглэлд чирэхээргүй, замд байгаа зүйлээс 0.5 м-ээс багагүй өндөрт өргөж шилжүүлэх боломжтойгоор краныг байрлуулбал зохино.

Газраас буюу радио удирдлагатай краны суурилуулалт нь жолоодож байгаа хүн чөлөөтөй явж чадахаар байна. Цахилгаан соронзон тоноглолтой краныг суурилуулахдаа үйлдвэрлэлийн болон бусад байгууламж дээгүүр шилжүүлэхийг хориглоно.

2.18.4. Зөвхөн нэг нь нөгөөгийнхөө дээр нь байрласан барилгад хучилтын нүхээр ачаа өргөж буулгахад зориулж краныг үйлдвэрлэлийн барилга дээр байрлуулахыг зөвшөөрнө. Хучилтын нээлхий нь 1000 мм-ээс доошгүй өндөртэй хамгаалах хашлагатай байх ба доод хэсэг нь 100 мм-ийн өндөрт битүүлэгдсэн байна. Ачаа нээлхий дээр хэрхэн байрлах, түүнийг доош буулгах аргачлал, шилжүүлж байгаа ачааны доор хүмүүс байхыг хориглосон гэрлэн дохиотой (гэрэлтэх бичиг) байна. Хучилтын нээлхийгээр ачаа өргөхөд зориулж байнгын таль, лебедка байрлуулахыг зөвшөөрөхгүй.


197

2.18.5. Тодорхой өндөрт төмөр замаар явдаг краныг байрлуулахад дараах шаардлагыг тавина. Үүнд:а) aчаа өргөх машины дээд цэгээс барилгын тааз, шувуу

нурууны доод бүс буюу түүнд бэхлэгдсэн зүйлс мөн дээд эгнээнд ажиллаж байгаа краны доод цэг хүртэл 100мм- ээс багагүй зайтай байх;

б) тэргэнцэр ба төгсгөлийн дам нурууны шалыг оролцуулахгүйгээр тулгуурт краны тавцан ба нэвтрэх талбайн шалнаас хучилт ба түүнд бэхлэгдсэн зүйлийн доод цэг, дээд эгнээнд ажиллаж байгаа краны доод цэг хүртэл 1800 мм-ээс багагүй зайд байх;

в) краны илүү гарсан хэсгээс барилгын хана багана, нэвтрэх талбайн хайс хүртэл 60 мм-ээс багагүй зайтай байх;

г) краны оврын доод цэгээс (ачаа оосорлох хэрэгслийг оролцуулахгүй) краны ажлын үед хүн байрлаж болох (кран засварлах зориулалтын тавцанг оролцуулахгүйгээр) цехийн шал ба талбай хүртэл 2000 мм-ээс багагүй зайтай байх; Краны бүхээгийн оврын доод цэгээс цехийн шал хүртэлх

зай 2000 мм –ээс багагүй буюу эсвэл 500-1000 мм-ийн хязгаарт байх ёстой.д) краны доош гарсан /ачаа оосорлох хэрэгслийг тооцохгүй/

хэсгээс түүний үйлчлэх хүрээнд байрласан төхөөрөмж хүртэлх зай 400 мм-ээс багагүй байх;

е) удирдлагын ба троллейн шугамд үйлчилгээ хийх бүхээгээс тоног төхөөрөмж, шугам хоолой, байрны хана, багана болон бусад зүйл хүртэл 400 мм -ээс багагүй зайтай байх.2.18.6. Газарт байрласан зам төмрөөр шилждэг краны

илүү гарсан хэсгүүдээс ажлын талбай буюу газрын дээр 2000 мм хүртэл хураасан ачаа ба бусад чиглэлийг хүртэл хэвтээ чиглэлийн зай нь 700 мм-ээс багагүй , хэрэв барааг 2000 мм-ээс дээш өндөр хураасан бол 400 мм-ээс багагүй байх ёстой.

Цамхагт краны эсрэг ачааны консол дор буюу эсрэг ачаанаас хүмүүс байрлаж болох талбай хүртэлх босоо чиглэлийн зай нь 2000 мм-ээс багагүй байвал зохино.

2.18.7. Машинчгүй автомат ба хагас автомат удирдлагатай цахилгаан дүүжин тэргэнцэр , таль зэрэг ачаа өргөх машинуудыг хураасан материал байрны хана, тоног төхөөрөмжтэй мөргөлдөхөөргүй байрлуулсан байхаас гадна түүний зам дээр хүмүүс байхыг хориглоно. Хүмүүс зорчих ба нэвтрэх хэсгийн дээгүүр унасан ачааг дааж чадах хаалтыг (тор г.м) татна.


198

2.18.8. Барилга угсралтын ажлыг хийх краныг байрлуулахдаа кранаар үйлдвэрлэл явуулах ажлын төслийг (ППРк) баримтална.

2.18.9. Төмөр замаар явдаг краныг цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын хамгаалалтын бүсэд байрлуулахдаа уг шугамыг эзэмшигчээс зөвшөөрөл авна.

2.18.10. Хөрсний категор болон шинж чанараас хамаарч сумт крануудын талбайг бэлдэнэ. Краныг паспортад заасан хэмжээнд хөрсийг нь нягтаршуулаагүй, зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс илүү налуутай талбайд байрлуулж, ажиллуулахыг хориглоно.

2.18.11. Сумт краны эргэх хэсэг нь барилга ба бусад зүйлээс 1000 мм-ээс багагүй зайтай байрлуулбал зохино.

2.18.12. Сумт болон төмөр замын краны нэмэлт тулгуурыг тавих шаардлага гарвал бүх тулгуурыг тавина. Тулгуурын дор зөвхөн өөрт нь зориулсан бат бэх ивүүрийг хийж өгнө.

2.18.13. Налуу ба сувгийн ирмэгт сумт болон өөрөө явагч крануудыг байрлуулахдаа хүснэгт 5-д заасан нөхцлийн дагуу гүйцэтгэвэл зохино.

СУВГИЙН НАЛУУГИЙН СУУРИНААС КРАНЫ ХАМГИЙН ОЙР БАЙРЛАХ ТУЛГУУР ХҮРТЛЭХ ХАМГИЙН БАГА ЗАЙ /

метрээр/Хүснэгт5

Нүхний гүн, мХөрс

Элс ба хайрган Элсэнцэр Шавранцар Шавар Хуурай

хэмэрлэг12345

1.53.04.05.06.0

1.252.403.604.405.30

1.002.003.254.004.75

1.02.02.53.03.5

1.001.501.753.003.50

Хэрэв хүснэгтийг баримтлах боломжгүй бол тусгай

бэхэлгээг үйлдвэрлэл явуулах ажлын төслийн (ППРк) дагуу хийж өгнө.

2.19. АЧАА ӨРГӨХ ТОНОГЛОЛ БА СОЛЬДОГ ХЭРЭГСЭЛ

2.19.1 Ачаа өргөх тоноглолын (тэнжээ, хавчаар, траверс гэх мэт) зураг төслийг зохиохдоо энэхүү дүрэм болон бусад


199

норматив баримт бичгийг мөрдлөг болгоно. 2.19.2. Ган татлагатай тэнжээний тооцоог ган татлагын

салааны тоо, босоо чиглэл дэх өнцгийн налууг тооцож, гүйцэтгэнэ.

Олон салаатай тэнжээний нэг салааны тооцооны ачааллыг салаа бүрийн татлага жигд татагдсан, салаануудын хоорондох тооцооны өнцөг (ерөнхий нөхцөлд) 90 градус байхад тооцно.

Гурваас дээш салаандаа тооцооны ачааллыг авах тэнжээний хувьд гурваас ихгүй салаанд үйлчлэх хүчээр тооцно. Жин нь мэдэгдэж байгаа ачааны тэнжээний салааны хоорондын өнцгийг тухайн үеийн бодит хэмжээгээр авна.

2.19.3. Тэнжээний зураг төсөлд ГОСТ 3071, ГОСТ 3079, ГОСТ 2688, ГОСТ 7668 ба ГОСТ 7669-ийн дагуу эсрэг томолттой ган татлагыг ашиглана.

Ган татлагын нөөцийн итгэлцүүр нь тэнжээний нэг салааны хувьд 6-аас багагүй байна.

2.19.4. Гинжит тэнжээг бүтээх зураг төсөлд гогцоот гинжийг ашиглана. Гинжний бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр нь 4-өөс багагүй байна.

2.19.5. Хөвөн цаасан, синтетик, түүхий олс болон бусад материалаар хийсэн татлагат ба туузан тэнжээний зураг төсөлд бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүрийг салаа бүрд 8-аас багагүйгээр тооцож авна.

2.19.6. Цахилгаан хөдөлгүүртэй грейфер буюу зарим оосорлох хэрэгслээр төхөөрөмжлөгдсөн гүүрэн төрлийн краны ашиглалтын явцад босоо хавтгайд ачаа эргэлдэхээс хамгаалж, түүнийг ачаа өргөх дэгээт тоноглолын гадна их биетэй нь тогтоогуураар барьж тогтоох арга хэмжээг авна.

3. ҮЙЛДВЭРЛЭЛТ, ШИНЭЧЛЭЛТ-ӨӨРЧЛӨЛТ, ЗАСВАР, УГСРАЛТ

3.1. Үйлдвэрлэлт3.1.1. Кран түүний механизм, зангилаа, аюулгүй

ажиллагааны төхөөрөмж болон ачаа өргөх тоноглолыг энэхүү дүрэм, улсын стандартууд, техникийн нөхцөл, бусад норматив баримт бичгийг мөрдлөг болгож хийгдсэн зураг төслөөр үйлдвэрлэнэ.

3.1.2. Кран ба түүний эд ангийг мэргэшсэн ажилчидтай, техникийн нөхцөл боломжоор хангагдсан, энэ дүрэм болон стандарт, техникийн нөхцлийн шаардлагыг бүрэн хангасан, холбогдох төрийн захиргааны байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл


200

авсан байгууллага, аж ахуйн нэгж үйлдвэрлэнэ. Тусгай зөвшөөрлийн дугаар, огноог үйлдвэрлэсэн краны

паспорт дээр, эд анги үйлдвэрлэсэн бол гэрчилгээн дээр бичнэ.

3.1.3. Үйлдвэрлэсэн краны туршилтын загварын паспорт дээр “туршилтын загвар” гэсэн тэмдэг дарна.

3.1.4. Краны төмөрлөг хийц, түүний эд ангийн үйлдвэрлэлийг явуулахын тулд холбогдох төрийн захиргааны байгууллагад аж ахуйн нэгж, байгууллага нь дараах материалуудыг гаргаж өгнө. Үүнд:

а) краны паспорт ба ашиглалтын заавар;б) үйлдвэрлэх эд ангийн ажлын зураг бусад кинематик,

цахилгаан, шингэний бүдүүвчүүд;в) техникийн нөхцөл;г) аттестатчилагдсан гагнуурчны үнэмлэх.

3.1.5. Кран, түүний эд ангийг үйлдвэрлэх байгууллага, аж ахуйн нэгж нь тусгай зөвшөөрөл олгох төрийн захиргааны байгууллагад сорилтын загварыг хүлээж авах туршилт явуулсан үр дүнгийн баримт бичгийг гаргаж өгнө. Төсөл буюу норматив баримт бичгийг мөрдөх боломжгүй болсон тохиолдолд төсөл буюу түүнийг баталсан байгууллагатай зөвшилцөнө. Зөвшилцлийн хувийг үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгж, байгууллага нь кран бүрийн паспорт, үйлдвэрлэсэн эд ангийн гэрчилгээнд хавсаргана.

3.1.6. Өөр өөр үйлдвэрт хийгдсэн эд ангиар угсрагдсан краны чанар нь стандарт ба энэ дүрмийн шаардлагыг хангасныг батлах техникийн баримт бичгийг бүрдүүлэх ажлыг краныг иж бүрдэл болгох байгууллага хариуцна.

Энэ нөхцөлд өөр өөр үйлдвэрт хийсэн эд ангиудын техникийн баримт бичгээр краны паспортыг бүрдүүлэх бөгөөд тэдгээр баримт бичиг нь иж бүрдэл болгосон байгууллагад хадгалагдана.

3.1.7. Кран ба түүний төмөрлөг хийцийг үйлдвэрлэх техникийн нөхцөлд гагнуурын чанарыг шалгах шаардлагууд ба энэ дүрмийг харгалзсан гологдол болгох үзүүлэлтүүд, бэлэн бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах журам, түүнчлэн үйлдвэрлэлд хэрэглэх төмөрлөг ба гагнуурын материалын тухай болон бусад мэдээллийг урьдчилан тусгасан байх ёстой.

3.1.8. Үйлдвэрлэсэн кран, түүний эд ангийн чанарыг шалгахдаа мөрдөж байгаа дүрэм, стандарт, техникийн нөхцлийг харгалзан үйлдвэрлэгч байгууллага нь урьдчилсан /үйлдвэрлэлийн/, хүлээн авах, үечилсэн, хүлээлгэн өгөх


201

туршилтуудыг хийнэ. Урьдчилсан ба хүлээн авах туршилтыг сорилтын загвар бүрд хийнэ.

3.1.9. Үйлдвэрлэлийн урьдчилсан туршилтыг зураг төсөл зохиогчийн боловсруулсан аргачлал ба хөтөлбөрийн дагуу үйлдвэрлэгч байгууллага хариуцан зураг төслийг боловсруулсан байгууллагын төлөөлөгч, хяналтын байгууллагын төлөөлөгчийг оролцуулан краны сорилтын загварт хийнэ.

3.1.10. Сорилтын загварыг хүлээж авах буюу мэргэжлийн туршилтыг зураг төсөл зохиогчийн боловсруулсан аргачлал, хөтөлбөрийн хүрээнд хяналтын байгууллагатай зөвшилцөж, холбогдох эрх бүхий хүмүүсийг байлцуулан краны сорилтын загварт хийнэ.

3.1.11. Олон тоогоор үйлдвэрлэдэг краны үечилсэн туршилтыг үйлдвэрлэгч байгууллага, хяналтын байгууллагад баталсан хөтөлбөрийн дагуу түүний төлөөлөгчийг заавал оролцуулан явуулна.

3.1.12. Үйлдвэрлэгдсэн кранаас нэгийг сонгож, гурван жилд нэг удаа туршилт хийнэ. Туршилтын актыг комиссын санал дүгнэлтээр бүрдүүлнэ.

3.1.13. Үйлдвэрлэгдсэн кран буюу түүний эд ангиуд бүтээгдэхүүний техник хяналтын албаар шалгагдаж, туршилтын үр дүнг паспортад тусгасан байна.

3.1.14. Үйлдвэрлэгч байгууллагын краныг турших хөтөлбөр нь хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөн нэг маягийн программын дагуу гүйцэтгэгдэнэ.

3.1.15. Үйлдвэрлэгдсэн кран бүрт дараах баримт бичиг байна. Үүнд:

a) паспорт;б) ашиглалтын заавар;в) угсралтын заавар (хэрэв угсардаг бол);д) үйлдвэрлэгчийн техникийн нөхцөл, улсын стандартууд зэрэг бусад баримт бичиг.Кран төмөрлөг хийц, механизм аюулгүй ажиллагааны

хэрэгсэл тус бүрдээ паспорттай байна. 3.1.16. Үйлдвэрээс гарсан кран бүрийн гадна талд

үзэгдэхүйц байрлалд үйлдвэрлэсэн үйлдвэрийн нэр буюу бүтээгдэхүүний тэмдэг, даац, үйлдвэрлэсэн он, үйлдвэрийн дугаар зэргийг хүснэгтэд бичиж хадсан байна. Энэ хүснэгтийг кран ажиллах бүх хугацаанд хадгалагдах нөхцлийг бүрдүүлнэ.

3.1.17. Кран, зангилгаа, ачаа оосорлох хэрэгслүүдийн паспорт 4-өөс 8-р хавсралтад заагдсан хэлбэртэй байна.


202

3.1.18. Ачаа өргөх машины ашиглалтын зааврыг энэ дүрэмд заасны дагуу үйлдвэрлэгч эсвэл мэргэжлийн байгууллага боловсруулна.

Зааварт дараах зүйлүүдийг заавал оруулсан байна. Үүнд:а) механизм, зангилгаа, аюулгүй ажиллагааны хэрэгслийн

техникийн үйлчилгээ, засварын хугацааны үечлэл, хийгдэх ажилбарын жагсаалт;

б) төмөрлөг хийцийн болзошгүй эвдрэл түүнийг засах арга;в) аюулгүй ажиллагааны хэрэгслийг шалгах арга;г) тоормосыг тохируулах арга;д) түргэн элэгддэг эд ангийн жагсаалт, элэгдлийн

зөвшөөрөгдөх хэмжээ;е) техникийн магадлал хийх дараалал; ж) ажлын бус үед краныг аюулгүй байдалд байлгах заавар; з) аваарийн үед тавигдах аюулгүйн шаардлага (цахилгаан

тэжээл тасрах буюу дэгээнд ачаа зүүлттэй тохиолдолд цахилгаан системд гэмтэл гарах г.м.);

и) ган татлагыг гологдолд гаргах норм;к) краныг их засварт оруулах шалгуур үзүүлэлт; л) краны ашиглалтын хугацаа; м) хөтлүүрийн тохируулгын үзүүлэлтүүд ба ажиллаж эхлэх

үеийн ачааллын зөвшөөрөгдөх хэмжээ;н) краны хийц, зориулалтаас хамаарсан ашиглалтын болон

үйлчилгээний бусад заалтууд. 3.1.19. Кран, түүний хийц, эд ангиуд, ачаа оосорлох

хэрэгсэлд ашиглалтын явцад илэрсэн дутагталтай талуудыг үйлдвэрлэгч байгууллага тухай бүр засаж сайжруулах арга хэмжээ авах ёстой. Энэ тохиолдолд ачаа өргөх машиныг ашиглах үеийн аюулгүй ажиллагааг сайжруулж, дутагдлыг засахын тулд үйлдвэрлэгч бэлтгэн нийлүүлэгч байгууллага дутагдлыг засах аргачлал бүхий техникийн баримт бичиг, шаардлагатай материал болон сольж тавих эд анги, зангилгааг нийлүүлэх үүрэгтэй.

Ачаа өргөх машинд гарсан гэмтлийг засах аргачлалыг боловсруулахдаа хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөн байх шаардлагатай.

3.1.20. Ачаа өргөх машиныг эзэмшигч байгууллага нь угсралт ба ашиглалтын үед илэрсэн, дүрмийн шаардлагыг хангаагүй дутагдлыг үйлдвэрлэгч байгуулагад мэдэгдэж хувийг хяналтын байгууллагад өгнө. Гадаад оронд үйлдвэрлэгдсэн кранд гарсан гэмтэл, согогийн талаар үйлдвэрлэгч болон тусгай зөвшөөрөл, гэрчилгээ олгосон байгууллагад мэдэгдэнэ.


203

3.1.21. Гэмтэл согогийн тухай мэдээлэл авсан үйлдвэрлэгч, бэлтгэн нийлүүлэгч нь дутагдлыг заавал арилгах ба энэ ажлыг гүйцэтгэж чадаагүй нөхцөлд түүнийг ашиглахыг хориглоно.

Үйлдвэрлэгч байгууллага тусгай дэвтэрт краны үйлдвэрийн дугаар, мэдээллийн товч утгыг бүртгэж авна.

3.1.22. Үйлдвэрлэгч кранд грейферийг угсарсны дараа хүлээж авах туршилтын үед түүний тооцооны даацыг тэр төрлийн ачаанаас сорилтын хутгалт хийж, баталгаажуулна. Баталгаажуулалтын талаар тэмдэглэл хөтлөн краны паспортад хавсаргана.

3.1.23. Ээлжийн ачаа оосорлох тоноглолыг холбогдох норматив баримт бичгүүд болон технологийн картын дагуу үйлдвэрлэнэ. Эдгээрийг үйлдвэрлэх явцад зайлшгүй гагнуур хэрэглэх тохиолдолд технологийн баримт бичигт түүнийг гүйцэтгэх, чанарын шалгалтыг хэрхэн хийх тухай оруулсан байвал зохино.

3.1.24. Ачаа оосорлох тоноглолыг (тэнжээ, гинж, хөндлөвч, хавчаар гэх мэт) үйлдвэрлэсний дараа үйлдвэрлэгч туршилт хийнэ. Тэнжээнээс бусад ачаа оосорлох тоноглолыг засварласны дараа туршилт хийнэ. Тэнжээг засварлахгүй, бүхлээр нь солино. Ачаа оосорлох тоноглолыг паспортад заагдсан даацаас нь 25% илүү ачааллаар туршина.

3.1.25. Ээлжийн ачаа өргөх тоноглол, сав, баглаа боодлыг үйлдвэрлэсэн тухай тусгай бүртгэл хөтлөх ба түүнд тоноглол, сав, баглааны нэр, тэдгээрийн даац, технологийн картын дугаар, хэрэглэсэн материалын сертификатын дугаар, гагнуурт шалгалт хийсэн, тоноглолыг туршсан байдал, сав, баглааны үзлэгийн үр дүнг бичнэ.

3.1.26. Ээлжийн ачаа өргөх тоноглолуудад дугаар, даац, туршилт хийсэн он, сар, өдрийг заасан төмөр пайзыг бэхэлсэн байвал зохино.

Ачаа өргөх тоноглолуудыг гадны байгууллагад үйлдвэрлэсэн бол паспортжуулсан байна.

3.2. ШИНЭЧЛЭН ӨӨРЧЛӨХ, ЗАСВАР, УГСРАЛТ

3.2.1. Кран ба түүний эд анги, элементүүдийг шинэчлэн өөрчлөх, засварлах, угсралтын ажлыг мэргэшсэн ажилчидтай, техникийн нөхцөл боломжоор хангагдсан, энэхүү дүрэм болон стандарт, техникийн нөхцлийн шаардлагыг бүрэн хангасан, холбогдох төрийн захиргааны байгууллагаас тусгай


204

зөвшөөрөл авсан байгууллага аж ахуйн нэгж гүйцэтгэнэ. 3.2.2. Краны өөрчлөлт, засварын ажлыг мэргэжлийн

байгууллага буюу үйлдвэрлэгч байгууллагын боловсруулсан зураг төсөл, техникийн нөхцлийн дагуу хийж, гүйцэтгэнэ.

3.2.3. Кранд засвар, хийцийн өөрчлөлт хийж байгаа байгууллага нь хэрэглэгдэж байгаа төмөрлөг, гагнуурын материал, түүнд чанарын шалгалт хийх арга, гагнуурын холболт ба тусгай зангилгаа болон бэлэн эдлэлийг хүлээн авах журам, эд ангийг гологдолд гаргах норм түүнчлэн баримт бичиг бүрдүүлэх дарааллыг тусгасан техникийн нөхцлийг тогтоосон байна.

3.2.4. Засвар, хийцийн өөрчлөлт хийж байгаа байгууллага нь гүйцэтгэсэн ажил ба түүнд хэрэглэсэн материалын гэрчилгээний хуулбарыг актад хавсаргана.

Гагнуурт хэрэглэсэн материалуудын баримт бичгүүдийг гагнуурын ажил хийсэн үйлдвэр аж ахуйн газарт хадгалж, акт паспортад хавсаргасан байна. Шинэчлэн өөрчлөлт ба засварын ажлын талаар паспортад бичнэ.

3.3 МАТЕРИАЛ

3.3.1. Краны төмөрлөг хийц түүний эд ангиудад засвар, хийцийн өөрчлөлт хийхэд хэрэглэгдэх материал нь улсын стандарт бусад норматив баримт бичигт заасан үзүүлэлтийг хангасан байна.

3.3.2. Краны засвар, хийцийн өөрчлөлтөнд хэрэглэгдэх материал нь түүнийг үйлдвэрлэгчээс олгосон гэрчилгээтэй байна. Гэрчилгээ байхгүй материалыг улсын стандарт болон бусад норматив баримт бичгийг үндэслэн итгэмжлэгдсэн лабораторид туршилт хийсний дараа ашиглана. Материалыг сонгон авахдаа краны ажлын ба ажлын бус үеийн хамгийн бага температур, эд ангийн ачааллын зэрэглэл, орчны нөлөөлөл зэргийг харгалзана.

Краны паспортад түүний засвар, төмөрлөг хийцийн өөрчлөлтөд хэрэглэгдэх материалын марк, краны ажлын ба ажлын бус үеийн хамгийн бага температурын утга, орчны сөрөг нөлөөллийг заасан байна.

3.3.3. Сумт болон цамхагт кранд ган татлагын дамрыг ширмээр цутгаж хийхийг зөвшөөрөхгүй.

3.3.4. Краны засвар, шинэчлэл хийхэд урьд нь хэрэглэж байгаагүй материалыг мэргэжлийн байгууллагын зөвлөмж, хяналтын байгууллагын зөвшөөрлөөр хэрэглэж болно.


205

3.4. ГАГНУУР

3.4.1. Краны даацын төмөрлөг хийцийн гагнуур болон гагнуурын холболтын чанарыг шалгахдаа энэхүү дүрэм, улсын стандартууд, холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангахуйц чанартай хийнэ.

3.4.2. Төмөрлөг хийцийн хариуцлагатай элементүүд, шат, талбайг аттестатчлагдсан гагнуурчнаар гүйцэтгүүлнэ.

3.4.3. Гагнуурын ажлыг гагнагдах эд ангийн хийц, улсын стандарт, норматив баримт бичгийг үндэслэн мэргэжлийн байгууллагын судлан боловсруулсан технологийн баримт бичгийг баримтлан хийнэ.

3.4.4. Ган хийцийн гагнуурт хэрэглэгдэж байгаа материалууд нь төмөрлөгийн оёдлын механик шинж чанар, (бат бөхийн хязгаар, харьцангуй суналт, урсалтын хязгаар, нугарах өнцөг, цохилтын зуурамтгай шинж) улсын стандарт буюу техникийн нөхцөлд заасан үндсэн металл хийцийн доод хязгаарын үзүүлэлтүүдээс багагүй байна.

Гагнуурын нэг холбоосонд хоорондоо ялгаатай маркийн ган хэрэглэсэн бол хайлмал төмөрлөгийн механик шинж чанарыг хамгийн их бат бөхийн хязгаартай гангийн шинж чанараар тооцно. Краны засвар, угсралт, өөрчлөлт, хийхэд хэрэглэх гагнуурын нэмэлт материал, хамгаалалтын хийг техникийн нөхцөлд заасан байна.

3.4.5. Хуудсан ба хэвлэмэл ган, хоолой гэх мэт бусад материалаар төмөрлөг хийцийн эд ангийг бэлтгэхдээ түүний ажлын зурагт зүсэх аргууд, хэлбэр, дүрсийг гаргах, хэмжээг тусгасан байна. Ган материалыг зүсэж эдлэл хийхэд ан цав буюу төмөрлөгийн чанарыг муутгах, дулаан боловсруулалтын сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй технологиор гүйцэтгэнэ.

3.4.6. Төмөрлөг хийцүүдийг нийлүүлж гагнахдаа, технологийн үйл явц, ажлын зураг төсөлд заасан нарийн хэмжээ, хүлцлийн хязгаарын хүрээнд хийж гүйцэтгэнэ.

3.4.7. Краны төмөрлөг хийцийн гагнуурын чанарыг сайжруулахын тулд зориулалтын байранд хийж, атмосферийн тааламжгүй нөлөөллөөс сэргийлэх ба хэрэв гагнуурын задгай орчинд хийх тохиолдолд тусгай технолиогоор салхи, орчны нөлөөллөөс хамгаалсан хэрэгслийг ашиглаж гүйцэтгэнэ.

3.4.8. Агаарын температур нь 00С хэмээс бага температурт хийгдэх гагнуурын ажлын горимыг норматив баримт бичгээр тогтооно.


206

3.4.9. Нэг зангилаанд олон төрлийн аргаар гагнуур хийх ажлыг техникийн нөхцөлд тусгасан байна.

3.4.10. Төмөрлөг хийцийг нийлүүлж, угсрахад урьдчилан торгоосон гагнуур бүрэн хайлсан бол арилгахгүй байж болно.

Гагнуурыг хийхийн өмнө урьдчилан торгоосон гагнаасын шаарыг цэвэрлэнэ.

3.4.11. Даацын гагнуурын холболтыг гүйцэтгэсэн гагнуурчны тэмдэглэгээг краны эд ангид хийнэ. Энэ нь эд ангийн чанарыг муутгахааргүй, ашиглалтын явцад арилахааргүй байх бөгөөд уг тэмдгийг тавих арга, байрлалыг ажлын зурагт заасан байна.

3.4.12. Үйлдвэрлэх, шинэчлэн өөрчлөх, засвар болон угсралтын ажлын техникийн нөхцөлд гагнаасан холболтын дулааны боловсруулалтын тухай заасан байна.

3.5. ГАГНУУРЫН ХОЛБОЛТЫН ЧАНАРЫН ХЯНАЛТ

3.5.1. Краныг үйлдвэрлэх, засвар, шинэчлэлт, угсралтын үед гагнуурын чанарыг шалгахдаа гадна үзлэг, хэмжилт, механик туршилт хийх, үл эвдлэх сорилоор шалгах зэрэг аргыг норматив баримт бичгийн дагуу хийж гүйцэтгэнэ.

3.5.2. Гагнуурын чанарыг дулааны боловсруулалт (тухайн гагнуурын холболтонд зайлшгүй шаардлагатай гэж үзвэл) хийж дууссаны дараа шалгах ба түүний үр дүнг журнал, карт, маягтанд бичнэ.

3.5.3. Гагнуурт гадна үзлэг, хэмжилт хийж дараах согог байгаа эсэхийг илрүүлнэ. Үүнд:а) гагнагдсан элементүүдийн тэнхлэгүүдийн байрлал, буюу

мурийлт;б) гагнагдсан элементүүдийн ирмэгийн зөрүү; в) ажлын зургаас гагнуурын оёдлын хэмжээ, хэлбэр, гажсан

байдал /оёдлын өндөр, катет, өргөн, хүчлэлийн тэнцүүлэлт/; г) янз бүрийн хэлбэр, чиглэлтэй ан цав;д) хайлсан, зүсэгдсэн, түлэгдсэн, гагнагдаагүй тасалдсан

зэрэг бусад технологийн согог. Гагнаасын чанарыг шалгахдаа гагнуурын оёдлын 2 талын

бүх уртын дагуу гадна үзлэг хийнэ. Дотор гадаргуугийн чанарыг шалгах боломжгүй бол зөвхөн гадна талаас нь шалгана.

3.5.4. Гагнуурын холболтыг гэрэлтүүлж ГОСТ-7512, буюу хэт нам авиа ГОСТ-14782 болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагын хүрээнд шалгана. Даацын төмөрлөг хийцийн гагнуурын холболтыг шалгахдаа гадна үзлэгээр илэрсэн согогийг арилгасны дараа гүйцэтгэнэ. Энэ үед тулгаж


207

гагнасан оёдлын эцэс ба төгсгөл, мөн дөрвөлжин хэлбэрийн төмөрлөг хийцтэй дам нуруу, багана, сумны ханыг шалгана.

Гагнуурын холболтын оёдлыг шалгах нийт уртын хэмжээг норматив баримт бичигт заасан байна. Гэвч дараах хэмжээнээс бага байж болохгүй. Үүнд: а) дөрвөлжин буюу торон хийц бүхий төмөрлөг хийцийн

гагнаас тус бүрийн 50 хувиас доошгүй;б) бүх тулгаж гагнасан гагнаас бүрийн тулгалтын уртын 25%-

иас багагүй;в) ажлын баримт бичгүүдэд заагдсан бусад төрлийн гагнаасан

холбооны оёдлын уртын 25%.Гэрэлтүүлж шалгахын өмнө гагнуурын холболтын тухайн

хэсгийг зураг дээр хялбар илрүүлж болохоор тэмдэглэгдсэн байвал зохино.

3.5.5. Гадна үзлэг болон үл эвдлэх аргаар гагнаасан холболтын чанарыг шалгасан үнэлгээ нь краныг үйлдвэрлэх, шинэчлэн өөрчлөх, засварлах, угсрах,гологдолтой эд ангийг үйлдвэрлэх, ашиглалтын найдвартай байдал, бат бөхийг бууруулахгүй байх техникийн нөхцлийг хангасан байна.

3.5.6. Гагнуурын холболтонд дараах согог байж болохгүй. Үүнд: а) үндсэн төмөрлөгийн гагнаасын орчинд үүссэн янз бүрийн

хэлбэр, чиглэлтэй ан цав, микро хагарлууд; б) гагнуурын холбоосны огтлол ба гадаргууд гагнагдаагүй

хэсэг үлдэх; в) ирмэгт нь засал хийгээгүй булан ба Т хэлбэрийн холбоосын

орой (суурь) дутуу гагнагдах; г) гагнуурын оёдолд сүвэрхэг сиймхий үүссэн байх;д) зүсэгдсэн ба хайлуулж урсгасан байх;е) гагнагдаагүй хэсэг угт байх; ж) нүх, цооролттой байх; з) оёдолд дутуу хайлалт, түлэгдэлт байх;и) үндсэн төмөрлөгийн хайлалт, түлэгдэлт (ган хоолойг

тулгаж гагнах үед);к/ ирмэгүүд нь ажлын зурагт заагдсан хэмжээнээс хэтэрсэн

зөрүүтэй байх. 3.5.7. Хэрэв бүх төрлийн шалгалтын үед энэ дүрэм

гагнаасыг шалгах заавар, мөн эдлэлийг,мөн эдлэлийг засварлах шинэчлэн өөрчлөх үйлдвэрлэх техникийн нөхцөлөөр тогтоогдсон нормоос хэтэрсэн дотоод ба гадаад согог илэрвэл тийм гагнаасны чанарыг хангалтгүйд тооцно.

3.5.8. Гагнаасыг үл эвдлэх аргаар шалгах үед


208

зөвшөөрөгдөхгүй согог илэрвэл түүний бүх уртад шалгалтыг дахин хийх бөгөөд согогтой хэсгийн гагнаасыг арилган авч шинээр гагнана.

3.5.9. Краныг шинэчлэх, засварлах, үйлдвэрлэх мэргэжлийн байгууллага нь гагнаасан холбоосын загваруудад зохих техникийн нөхцлийн дагуу механик туршилтыг тогтмол хугацаанд хийнэ.

4. ГАДААД ОРОНД ҮЙЛДВЭРЛЭГДСЭН КРАН, ЗАНГИЛАА, МЕХАНИЗМ, ОСЛООС ХАМГААЛАХ ХЭРЭГСЛИЙГ

АШИГЛАХ ТУХАЙ

4.1. Гадаад оронд үйлдвэрлэсэн кран, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслүүд нь энэхүү дүрмийн болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.

4.2. Захиалагч байгууллага буюу нийлүүлэгч нь кран, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслийг гадаад орноос нийлүүлэх гэрээ хэлцэл байгуулахын өмнө хяналтын байгууллагад хандана.

4.3. Краныг худалдан авах байгууллага нь хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр, түүний паспорт, засвар, ашиглалтын болон угсралтын баримт бичгийг монгол, орос, англи хэл дээр хөрвүүлж энэхүү дүрэм болон MNS ISO 7363-ын шаардлагад нийцүүлсэн байх ёстой.

Дүрмийн заалтаас зөрүүтэй боломжит өөрчлөлтийг кран, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслийг нийлүүлэх тухай гэрээ байгуулахаас өмнө хяналтын байгууллагатай тохиролцоно.

4.4 Техникийн паспорт, баримт бичиг нь 4-7 дугаар хавсралтад заасан загварын дагуу байна.

5. АЧАА ХУРААГЧ ГҮҮРЭН КРАН

5.1. Ачаа хураагч гүүрэн кран нь энэхүү дүрмийн 1-4 ба 7-10 дугаар бүлэг болон MNS ISO 7363, ГОСТ 28434, бусад холбогдох норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байна.

5.2. Ачаа хураагч гүүрэн краны тэргэнцрийн дугуй зам төмөр дээгүүр шилжих хөдөлгөөн хийхдээ хөндийрч өргөгдөхөөс хамгаалсан хавчих хэрэгслээр тоноглогдсон байх ёстой.

Машинчийн бүхээг бүхий 2 тонн ба түүнээс дээш даацтай краны өргөх хэрэгсэл нь ачааллыг зугуухан ихэсгэн ажиллах


209

нөхцлийг хангадаг төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байвал зохино.5.3. Ачаа хураагч гүүрэн кран нь даац хязгаарлагч, татлагын

сулралт мэдрэгч, мөн түүнчлэн өргөх өндрийг хязгаарлах цуваа холболт бүхий хоёр төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байх ёстой.

5.4. Удирдлагын бүхээг нь битүү байх ба гадагшаа онгойдог хаалгатай, бүхээгийг буух үед хурд хязгаарлагчийн ажиллагаанаас шалтгаалж ажилладаг ослоос хамгаалах баригч төхөөрөмжтэй байна. Бүхээгийг буулгах хурд хязгаарлагчийн ган татлага нь таталтыг бууруулахааргүй хоригоор тоноглогдсон байвал зохино.

5.5. Бүхээгийн өндөр 1800мм, гүн 800мм, өргөн нь 800мм-ээс тус тус багагүй хэмжээтэй байна. Кранчны бүхээгийн ажлын орчин нь шууд дээш өргөгддөг шилгүй байх ёстой.

5.6. Бүхээг шилжих хөдөлгөөн нь баганын хөдөлгөөнт хэсэг дээр суурилагдсан тусгай зориулалтын чиглүүлэгчээр буюу өөрийн өргөх механизмаар хийгдэнэ. Бүхээгт буух, суух үйлдлийг зөвхөн түүний доод байрлалд хийж гүйцэтгэнэ. Энэ тохиолдолд бүхээгийн шалнаас доош зай нь 250 мм-ээс хэтрэхгүй байх ёстой.

5.7. Краны механизмуудыг дараах тохиолдолд ажиллуулахаас урьдчилан сэргийлсэн хоригтой байна. Үүнд:- бүхээгийн хаалга дотроосоо түгжигдээгүй; - бүхээг буулгах хурд хязгаарлагчийн ган татлага суларсан;- хавчигчийн дээд байрлалын дурын хоёр хязгаарлагчийн

аль нэг ажилгүй;- бүхээгийн баригч ажилласан;- ачааны ган татлагын сулралт хязгаарлагч ажилласан;- даац хязгаарлагч ажилласан;- баганын доод хэсгээр явахад тэргэнцрийн дугуй замаас

гарах эсвэл хавчигч буюу ачаанд саад тотгор учрах тохиолдолд. 5.8. Краныг газраас удирдах тохиолдолд дүүжинт

удирдлагыг ачааны тэргэнцрийн эргэх хэсэгт бэхлэж болохгүй.

5.9. Ачаа хураах гүүрэн краныг зохион бүтээх төсөл дараах нөхцлийг хангасан байх ёстой. Үүнд:а/ Шал буюу тээврийн хэрэгслийн тавцангийн дээд цэгээс

тулгуур баганы үл хөдлөх доод цэг хүртлэх зайн хэмжээ босоо чиглэлд 100 мм-ээс багагүй байх;

б/ краны гүүрний доод хэсгээс ачаа бараа хураах тавиурын дээд хэсэг хүртэл зай нь босоо чиглэлд 100 мм-ээс багагүй


210

байх;в/ кран ажиллах үед тавиур ба ачаа өргөж, зөөж буй эд ангийн

хоорондын зай доор заасан хэмжээнээс багагүй байх:- Стандарт хэмжээтэй улавчаас тал бүр тийш 150 мм, мөн

түүнчлэн 4 м хүртэл урттай ачаанд /1 тн хүртлэх даацтай ачаа хураах, мөн газраас удирддаг кран/ стандарт хэмжээтэй улавчаас тал бүр тийш 75 мм;

- 4-өөс 6 м урттай ачаанд тал бүр тийш 200 мм; - 6 м-ээс урттай ачаанд тал бүр тийш 300 мм.

5.10. Краны ажлын бүсэд шалнаас удирддаг краны операторчноос өөр хүн байлгахыг зөвшөөрөхгүй.

Краны ажиллагааны бүсэд байрлуулах тээврийн хэрэгслийн орц, гарц нь зөвхөн тусгай зориулалтын талбайд төлөвлөгдөнө.

5.11. Нэг зам дээр байрласан ачаа хураагч кранууд нь өөр хоорондоо мөргөлдөхөөс хамгаалсан төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байвал зохино.

6. КРАНЫ ЛИФТ

6.1. Краны лифт нь энэхүү дүрмийн 1-4 ба 7-9 дүгээр бүлгийн шаардлагыг хангасан байна.

6.2. Лифтийн хийц бүтээц, шалган турших ажиллагаа нь ГОСТ 13556 стандартын дагуу байвал зохино.

6.3. Краныг угсрах (хэрэв ашиглалтын баримт бичигт тусгагдсан бол) үед, өргүүрийг удирдах буюу шалган туршихдаа зөөврийн самбараас гүйцэтгэнэ.

6.4. Лифтийн бүхээгийн дотор хана, орох хаалганд ашиглалтын санамжийг байрлуулна.

6.5. Лифтийн бүхээгт суух талбайд гадны хүн орохоос хамгаалсан хаалт хашлага хийнэ.

6.6. Лифтийн лебедка нь хэвийн хаалттай загварын тоормосоор тоноглогдсон байх ба итгэлцүүр нь 2-оос багагүй байна.

6.7. Ган татлага, түүний дамар нь олон улсын MNS ISО 4301/1 стандартын М8 ангиллын бүлгээр тооцоологдоно.

6.8. Лифтэд техникийн магадлалаар дараах ажлыг гүйцэтгэнэ. Үүнд: - гадна үзлэг;- сул ажиллагаагаар шалгах;- лифтийн шилжилтийг гараар шалгах (түүний бүтэц зохион

байгуулалтад заасан болно) ;


211

- статик туршилт;- динамик туршилт;- баригчийн ажиллагааг шалгах.

6.9. Лифтэд статик туршилтыг ердийн даацыг 100%, динамик туршилтыг 10%-иар тус тус ихэсгэж хийнэ.

7. КРАНЫ ЗАМ

7.1. Краны замын царигийн хэмжээ нь энэхүү дүрмийн 1-2 ба 8-10 дугаар бүлгийн заалт, шаардлагыг хангасан нөхцөлд ашиглаж болно.

7.2. Төмөр замын кранаас бусад краны замын байгууламжийг зохих зөвшөөрөл бүхий зураг төслийн байгууллага буюу үйлдвэрлэгчээс боловсруулсан төслөөр гүйцэтгэнэ.

Ашиглагдаж байсан зам дээр краныг угсрахдаа тухайн зөвшөөрөгдөх ачааллын тооцоог шалгана.

Төмөр замын краны замыг Улаанбаатар төмөр замын удирдах газраас баталсан дүрэм зааврын дагуу ашиглана.

7.3. Краны замын төсөлд дараах мэдээллийг тусгавал зохино. Үүнд:a) зам төмрийн төрөл ба краны дугуйнаас түүнд үйлчлэх

зөвшөөрөгдөх ачаалал;б) дэр модны төрөл, хөндлөн огтлол;в) дэр модны хоорондын зай;г) зам төмрийг дэр модтой бэхлэх арга; д) дэр мод, зам төмрийн хооронд тавих жийрэг түүний хийц,

байрлуулах арга;е) зам төмрийн хоорондын /уртын дагуу/ зай;ж) чигжээсний материал ба хэмжээ;з) замын муруйлтын зөвшөөрөгдөх хамгийн бага радиус;и) зам төмрийн толгойн түвшний зөрүү, дугуй доорхи хотойлт,

царигийн өргөн ба ерөнхий уртын налуугийн зөвшөөрөгдөх хэмжээ;

к/ төгсгөлийн тулгуурын хийц;л/ газардуулгын хийц.

7.4. Цамхагт болон төмөр замын кранаас бусад краны зам, шилжүүлэгч сум буюу эргэлтийн хүрдээр тоноглогдсон цахилгаан таль, ачааны тэргэнцрийн зам нь кран ба тэргэнцрийг нэг замаас нөгөө замд шилжүүлэхдээ дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: а) жигд, аажим шилжих; б) түгжээ түгжигдээгүй үед шилжихээс хамгаалсан цахилгааны


212

хориг бүхий цоожлогчтой байх;в) тэргэнцэр, цахилгаан талийг замаас гарахаас хамгаалж,

залгагдах автомат хоригоор тоноглосон байх;г) тэргэнцэр, цахилгаан талийн дохионы системийн

удирдлагаас шилжүүлэгч сум эсвэл эргэх хүрдийг удирддаг байх;

д) тэргэнцэр, цахилгаан талийн троллейн шугам, шилжүүлэгч сумны удирдлагын механизм болон хоригийн цахилгаан аппарат нь хүчдэлийг дамжуулах нэгдсэн салгуураар тоноглогдсон.7.5. Краны хөдөлгөөний үед зам төмөр нь хөндлөн ба дагуу

шилжилт хийхээргүй бэхлэгдсэн байна.7.6. Тулгуурт кран, тэргэнцрийн зам төмөр нь хажуугийн

болон дагуу шилжилт хийхээргүй бэхлэгдсэн байна. Зам төмрийг гагнуураар бэхлэхдээ дулааны хэв гажилтад орох нөхцлөөс хамгаална.

7.7. Тойрч гарах боломжгүй тохиолдолд авто машин, авто ачигчийг цамхагт болон вандан краны зам дээгүүр хөндлөн гарахыг зөвшөөрнө. Краныг эзэмшигч нь түүний ажлын эрчим болон тээврийн хөдөлгөөнийг тооцсон аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээг авсан байвал зохино.

7.8. Цамхагт, вандан, арлан краны замыг үйлдвэрийн технологийн тээврийн хэрэгслийн төмөр замаар хөндлөн огтлох асуудлыг шийдвэрлэхдээ кран, хөдлөх бүрэлдэхүүнтэй мөргөлдөхөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг боловсруулсны дараа хяналтын байгууллагатай тохиролцож, гүйцэтгэхийг зөвшөөрнө.

Арлан краны зам, төмөр замтай огтлолцох тохиолдолд тэдгээрийн эзэмшигчидтэй харилцан зөвшилцөж, зураг төслийн байгууллагын боловсруулсан төслийн дагуу гүйцэтгэнэ.

7.9. Зураг төслөөс угсралтын явцад гарч болох краны ашиглалтын зааварт заагдсан, краны замын хязгаарын зөрүү хэмжээ нь хавсралт № 9-д заасан хэмжээнээс хэтэрч болохгүй. Краны зам төмөр ба дэр модны гэмтэл нь хавсралт №10-т заасан гологдолд гаргах дээд хэмжээнээс хэтэрч болохгүй.

7.10. Замын төсөлд краныг ажлын бус байрлалд зогсох зогсоолын талбайг заасан байвал зохино.

7.11. Газар доорхи инженерийн байгууламж, шугам сүлжээг дээгүүр нь зам тавьж кран явахаар тооцолгүйгээр урьд нь барьсан бол байгууламжийг эвдэж, гэмтээхгүй бат бөхийн тооцоог хийх ба шаардлагатай тохиолдолд хучилтын төслийг


213

шинэчлэн боловсруулна.7.12. Краны замыг ашиглалтанд хүлээн авахдаа хүлээлцэх

актыг бүрдүүлж (хавсралт № 11), өндрийн төлөвлөлт-зураглалыг заавал хавсаргана.

7.13. Краны замыг шалгаж, газардуулгын эсэргүүцлийг хэмжихдээ холбогдох норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ.

8. КРАНЫ АШИГЛАЛТ

8.1. Бүртгэл8.1.1. Ачаа өргөх краныг эзэмшигч нь “Барилгын тухай

хууль”-ийн дагуу энэхүү дүрмийн 8.1.2-т зааснаас бусад, 1.3-т заагдсан бүх төрлийн краныг ашиглалтад оруулахын өмнө хяналтын байгууллагад бүртгүүлнэ.

8.1.2. Байгууллагын дотоод хяналтад дараах кранууд бүртгүүлнэ. Үүнд:а) 10 тн хүртэл даацтай /10 тн-ыг оролцуулан/, кранд зүүсэн

шалнаас удирддаг зөөврийн товчлуурт, эсвэл суурин самбараас удирдлагатай гүүрэн болон консол кран;

б) 1 тн хүртэл даацтай сумт кран /1тн-ыг оролцуулан/;в) эргэх механизмаар тоноглогдоогүй, тогтмол өнгийлттэй

сумт кран;г) угсарч байгаа байгууламж дээр суурилагдсан шорог,

цамхаг, яндан хоолой зэргийг угсрах зориулалттай зөөврийн кран;

д) сургалтын зориулалтаар дадлагын талбайд байрлуулсан гүүрэн, цамхагт кран;

е) экскаватор, бутлан ангилагч ачигч төхөөрөмж, овоолгын болон бусад технологийн зориулалтаар зөвхөн тухайн машиныг засварлах зориулалттай кран;

ж) цахилгаан таль.8.1.3. Хяналтын байгууллагад краныг бүртгүүлэхдээ

эзэмшигч нь техникийн баримт бичиг ба бүртгүүлэхийг хүссэн өргөдлийг хавсаргана.

Өргөдөл нь энэхүү дүрмийн дагуу шалгалт өгч, тэнцсэн аюулгүй ажиллагааг хариуцан ажиллах мэргэжилтэн, үйлчлэх ажилтнууд болон краны техникийн бүрэн бүтэн байдал нь аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангаж байгааг нотолсон байх шаардлагатай.

Хялбар угсрагддаг (өөрийн механизмын тусламжтайгаар


214

30 мин-аас илүүгүй хугацаанд) цамхагт, гүүрэн, арлан кранаас бусад краныг бүртгүүлэхдээ техникийн баримт бичиг болон угсралтын ажлын зааврын дагуу тэдгээрийг гүйцэтгэсэн болохыг гарын үсэг зурж баталгаажуулсан мэргэжлийн байгууллагын актыг хавсаргана.

Гүүрэн краныг бүртгүүлэхдээ паспортад түүний ерөнхий троллей болон суух талбайн байрлалын зургийг хавсаргасан байна. Зурагт энэхүү дүрмийн 2.18 дугаар бүлэгт заасан бодит хэмжээг тусгасан байх ёстой.

Газраар шилждэг краныг бүртгүүлэхэд, зам нь краны хэвийн ажиллагааг хангаж буйг нотолсон баримт бичгийг хавсаргасан байна. Кран угсрагдсанаас газар дээрх замд үйлчлэх ачаалал нь замын зураг төсөлд заасны дагуу байгааг баталсан баримт бичгийг ирүүлнэ.

Усан боомтын зогсоолд угсрагдсан краныг бүртгүүлэхдээ техникийн хувьд аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг бүрэн хангасныг нотлох баримт бичгийг ирүүлнэ.

Эзэмшигч нь бэлтгэн нийлүүлсэн бол бодит жин хэмжээг заасан актыг хавсаргана.

Ашиглалтын хугацаа нь дууссан краныг дахин бүртгэлд авахдаа цаашид ашиглах тухай мэргэжлийн байгууллагын гаргасан дүгнэлтийг үндэслэл болгоно.

8.1.4. Паспортгүй краныг хяналтын байгууллагад бүртгүүлэхдээ MNS ISO 7363 стандартын заалтын дагуу бүрдүүлнэ. Ингэхдээ дараах баримт бичгийг заавал иж бүрдэлд оруулсан байна. Үүнд:а) кран, түүний салангид эд ангийн тогтворжилт, бат бөхийн

тооцоонд үндэслэгдсэн дүгнэлт;б) төмөрлөг хийцийн хими, механик шинж чанарыг

тодорхойлсон лабораторийн дүгнэлт (эх орны үйлдвэрийн ган эдлэл нь гадаад орныхтой ойролцоо ижил төстэй байх);

в) дэгээний хэмжээ нь стандарттай нийцэхгүй буюу үйлдвэрлэгчийн таних тэмдэггүй бол түүний бат бөхийн тооцоо;

г) төмөрлөг хийц, гагнаасан холбоосын шинж,чанарыг шалгасан акт;

д) ослоос хамгаалах хэрэгсэл ба багаж төхөөрөмжийн баримт бичиг.8.1.5. Краныг дараах тохиолдолд дахин улсын бүртгэлд

хамруулна. Үүнд:а) шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсэн;б) засвар хийж, шинээр паспорт бүрдүүлсэн;


215

в) краныг өөр эзэмшигчид шилжүүлсэн;г) гүүрэн төрлийн краныг шинэ байрлалд шилжүүлэн

угсарсан.8.1.6. Шинэчилж, өөрчилсөн краныг дахин бүртгэлд авахдаа

өөрчлөлт хийсэн байгууллагаас олгосон шинэ паспорт, эсвэл зохих өөрчлөлтийг хийсэн хуучин паспортыг үндэслэнэ. Паспортад дараах баримт бичгийг хавсаргасан байна. Үүнд:а) шинэчлэлт, өөрчлөлтийн ажлын тодорхойлолтыг

баталгаажуулсан, мэргэжлийн зураг төслийн байгууллагын баримт бичиг;

б) краны шинэ үзүүлэлт ба үндсэн овор хэмжээг тусгасан ерөнхий зураг (хэрэв өөрчлөгдсөн бол);

в) шинэчлэлт, өөрчлөлт хийгдсэн цахилгаан болон шингэний удирдлагын бүдүүвч (хэрэв өөрчлөгдсөн бол);

г) механизмын кинематик болон ган татлагын ороолтын нөөц (хэрэв өөрчлөгдсөн бол);

д) шинэчлэлт, өөрчлөлтийн ажилд ашигласан төмөрлөгийн гэрчилгээний хуулбар;

е) гагнуурын нэмэлт материалуудын тодорхойлолт (хайлуулсан төмөрлөгийн туршилтын үр дүн ба электродын гэрчилгээний хувь);

ж) төмөрлөг хийцийн гагнаасын чанарыг шалгасан акт;з) ослоос хамгаалах хэрэгслийн ажиллагааг шалгасан акт;и) техникийн бүрэн магадлалыг гүйцэтгэсэн тухай акт.

8.1.7. Хяналтын байгууллага краныг бүртгэлд авахаас татгалзвал, хариуг норматив баримт бичиг болон энэхүү дүрмийн холбогдох заалтыг үндэслэж, албан бичгээр өгнө.

8.1.7. Краныг өөр газарт 3 сараас дээш хугацаагаар ажил гүйцэтгүүлэхээр явуулбал эзэмшигч нь түүний улсын бүртгэлийн дугаар, ажил гүйцэтгэхээр очих газрын нэр, ажиллах хугацааг тодорхой заасан албан бичгээр хяналтын байгууллагад мэдэгдэх үүрэгтэй.

Ажиллах газарт кран ирмэгц ажлыг удирдаж гүйцэтгэх албан тушаалтан эсвэл эзэмшигч нь тухайн орон нутгийн хяналтын байгууллагад түр бүртгүүлж, ажиллуулах зөвшөөрөл авахдаа засвар, техникийн үйлчилгээ хийх журам, кранаар ажил гүйцэтгүүлэх төсөл, бүрэн бүтэн байдал хариуцагч болон үйлчлэх ажилтныг томилсон тушаал зэргийг бүрдүүлсэн байна.

8.1.9. Краныг дараах тохиолдолд улсын бүртгэлээс хасуулна. Үүнд:а) техникийн шаардлагаар ашиглалтын данснаас хасагдах;


216

б) өөр эзэмшигчид шилжүүлэх;в) улсын бүртгэлд бүртгүүлдэггүй ангилалд шилжих. Кран эзэмшигч нь бүртгэлээс хасуулах болсон шалтгаанаа

хяналтын байгууллагад албан бичгээр мэдэгдэх ба уг шалтгааныг паспортад тэмдэглэгээ хийлгэнэ.8.1.10. Хяналтын байгууллагад бүртгэгддэггүй кран ба ачаа

оосорлох хэрэгслүүд нь хувийн дугаартай байх ба тэдгээрийг эзэмшигч нь өргөх байгууламжийн дотоодын хяналтын бүртгэлд бүртгэнэ.

8.2. АШИГЛАХ ЗӨВШӨӨРӨЛ

8.2.1. Краныг эзэмшигч, ашиглагч байгууллага нь түүнийг ашиглах зөвшөөрлийг хяналтын байгууллагаас дараах тохиолдолд авна. Үүнд:а) улсын бүртгэлд шинээр бүртгүүлсэн краныг ашиглахын

өмнө;б) краны байрлалыг өөрчилж, шилжүүлэн угсарсны дараа

(сумт болон хялбар угсардаг цамхагт кранаас бусад);в) кранд шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсний дараа;д) краны төмөрлөг хийцийн тооцоот элемент, зангилааг солих

буюу гагнуур хэрэглэж, засварласны дараа;е) кранд даац хязгаарлагчийг шинээр байрлуулсны дараа.

8.2.2. Улсын бүртгэлд хамрагдсан краныг ашиглах зөвшөөрлийг мэргэжлийн байгууллагын хийсэн техникийн бүрэн магадлалын үр дүнг үндэслэн хяналтын байгууллагаас олгоно.

Краны зам, техникийн байдал ба түүний үйлчилгээ, ашиглалтын аюулгүй ажиллагаанд тавих зохион байгуулалтыг шалгаж үзээд, түүнийг ашиглахыг зөвшөөрсөн тохиолдолд тухайн краны паспортад мэргэжлийн байцаагч тэмдэглэл хийж баталгаажуулна.

Эзэмшигч нь краныг ажилд оруулахаас 10 хоногийн өмнө хяналтын байгууллагад мэдэгдэнэ.

8.2.3. Гинжит болон хийн дугуйт краныг шинэ байрлалд шилжүүлэн байрлуулсны дараа тэдгээрийн техникийн байдал, ашиглалт аюулгүй ажиллагааны нөхцлийг ачаа өргөх краны хяналт хариуцдаг инженер техникийн ажилтан шалган, ашиглах зөвшөөрлийг олгож, хүлээлцэх дэвтэрт тэмдэглэгээ хийнэ.

8.2.4. Угсраатай нийлүүлэгддэг сумт краны ашиглах зөвшөөрлийг хяналтын байгууллагаас олгохдоо


217

үйлдвэрлэгчийн туршилтын акт болон эзэмшигчийн хийсэн хэсэгчилсэн магадлалын дүнг үндэслэн паспортад тэмдэглэгээ хийнэ.

8.2.5. Хяналтын байгууллагад бүртгэгддэггүй краныг ашиглах зөвшөөрлийг аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавих үүрэг бүхий инженер техникийн ажилтан, үйлдвэрлэгчийн баримт бичиг ба техникийн магадлалын үр дүнг үндэслэн олгоно.

8.2.6. Улсын хяналтын байгууллагад бүртгэлтэй краныг ажиллуулах зөвшөөрлийг мэргэжлийн байцаагч, бусад краныг ажиллуулах зөвшөөрлийг ашиглалт аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавих инженер техникийн ажилтан техникийн паспортад тэмдэглэгээ хийнэ. Ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийг ашиглахыг кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч тусгай дэвтэрт бичиж олгоно.

8.3.ТЕХНИКИЙН МАГАДЛАЛ БА ЗАСВАР

8.3.1. Краныг ажилд оруулахын өмнө, техникийн бүрэн магадлалыг хийсэн байх ёстой. Хяналтын байгууллагад бүртгэгдэх краныг бүртгүүлэхээс өмнө техникийн магадлалыг хийсэн байна. Магадлалыг краны ашиглалтын зааврын дагуу хийнэ. Ашиглалтын заавар байхгүй бол энэхүү дүрмийн холбогдох заалтыг үндэслэл болгон гүйцэтгэнэ.

8.3.2. Ашиглалтад байгаа кранд дараах байдлаар техникийн ээлжит магадлалыг хийнэ. Үүнд:а) хэсэгчилсэн – 12 сард нэгээс доошгүйб) бүрэн-3 жилд нэгээс доошгүй удаа (цөөн ашиглагддаг кран

орохгүй)в) авто краны ачаа өргөх төхөөрөмжид 2 жил тутам оношлогоог

хийнэ. Цөөн ашигладаг кранд (машины өрөө, цахилгаан болон

шахуургын станц, компрессор, зөвхөн тоног төхөөрөмжийн засварын үед ашиглагддаг кран) техникийн магадлалыг 5 жилд нэгээс доошгүй удаа хийнэ. Цөөн ашиглагдах краны ангиллыг хяналтын байгууллагатай тохиролцоно.

8.3.3. Кранд ээлжит бус бүрэн магадлалыг дараах тохиолдолд хийнэ. Үүнд:а) краныг шинээр өөр байранд угсрах (сумт болон хялбар

угсардаг цамхагт кранаас бусад);б) кранд өөрчлөлт, шинэчлэлт хийсний дараа;в) краны тооцоот төмөрлөг хийцэд эд анги, зангилааг


218

гагнуурын аргаар солих, засварлах ажил хийсний дараа;г) сумыг солих буюу сумны ээлжийн тоноглолыг угсарсны

дараа; д) ачаа, сумны лебедканд их засвар хийх буюу сольсны

дараа;е) дэгээ, дүүжинг сольсны дараа (зөвхөн статик туршилт

хийх);ж) хэцэн краны даацын болон гогцоот ган татлагыг сольсны

дараа.8.3.4. Ачаа, сумны болон бусад элэгдсэн ган татлагыг

сольсны дараа тэдгээрийн нөөцийн ороолт зөв угсрагдан найдвартай бэхлэгдсэн эсэх, ажлын ачаагаар чангарагдсаныг краны бүрэн бүтэн байдал хариуцагч шалгаж, паспортад тэмдэглэгээ хийнэ.

8.3.5. Техникийн магадлал хийх ажлыг ачаа өргөх кранд хяналт тавих үүрэг бүхий инженер техникийн ажилтан гүйцэтгэх бөгөөд краны бүрэн бүтэн байдал хариуцагчийг байлцуулна.

8.3.6. Засварласны дараа угсраатайгаар нийлүүлдэг краныг эзэмшигчид нь илгээхийн өмнө техникийн бүрэн магадлалыг тухайн ажлыг хийсэн мэргэжлийн байгууллага хийнэ. Техникийн магадлалын актыг краны паспортад хавсаргана. Краныг ашиглахын өмнө техникийн хэсэгчилсэн магадлалыг эзэмшигч хийж үр дүнг паспортад тэмдэглэнэ.

8.3.7. Техникийн магадлалын зорилго нь:а) кран түүний төхөөрөмж нь энэхүү дүрэм болон улсын

бүртгэлд бүртгүүлэхэд тавигдсан шаардлагатай нийцэж байгааг;

б) кран аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангасан байх.

8.3.8. Краны техникийн бүрэн магадлалыг хийхдээ дараах ажилбарыг гүйцэтгэнэ. Үүнд:а) гадна үзлэг;б) статик туршилт;в) динамик туршилт.

Кранд хэсэгчилсэн магадлалыг хийх үед статик ба динамик туршилтыг хийх шаардлагагүй.

8.3.9. Техникийн магадлал хийхдээ краны механизм, тоормос, шингэн ба цахилгаан тоноглол, аюулгүй ажиллагааны хэрэгслийг үзэж шалгана. Сумт краны даац хязгаарлагчийн ажиллагааг шалгахдаа түүний ачааны үзүүлэлтийн дагуу гүйцэтгэнэ. Үүнээс гадна, техникийн магадлалаар дараах


219

шалгалтыг кранд заавал хийнэ. Үүнд:а) краны төмөрлөг хийц түүний гагнаасан ба тавласан холбоос

(ан цав, гажилт, зэврэлтээс үүссэн ханын нимгэрэлт, тавласан холбоос зэрэг нь гэмтэлгүй байх) мөн бүхээг, шат, тавцан, хаалт хамгаалалтын байдал;

б) дэгээ ба дамрын байдал. Хайлш ба шингэн шааргыг тээвэрлэгч кран, өргөх механизмын тэвш хөнтрөгчийн давтмал, хэвлэмэл дэгээ, тэдгээрийн зүүлтүүрийн эд ангиуд мөн ялтаст дэгээг үл эвдэх сорилын аргаар лабораториор тус, тус шалгана. Лабораторийн дүгнэлтийг краны паспортын хамт хадгална.

Цутгамал, давтмал дэгээний ажлын хэсэг эсвэл ялтаст дэгээ нь сэрээ буюу хөндөлтэй /траверс/ холбогддог тэнхлэгийн дагуух ажлын хэсэгт ан цав үүссэн эсэхийг үл эвдэх сорилын аргаар шалгах ёстой. Энэ шалгалтыг 12 сард нэгээс доошгүй удаа хийнэ. Дүүжингийн эд ангийг шалгах үечлэлийн хугацаа, шаардлагыг эзэмшигч тогтооно.в) дүүжинт дэгээ ба тулгуурын хоорондын зай хэмжээ

(төгсгөлийн хязгаарлагч ажиллаж өргөх механизмын ажиллагааг зогсоох);

г) цахилгаан дамжуулах утасны төлөв байдал, краны газардуулга түүний эсэргүүцлийн хэмжээг тогтоох;

д) сумт краны эсрэг ачаа, тэнцүүлэгчийн жин паспортад заасан хэмжээтэй тохирох, эсэх;

е) краны зам нь энэхүү дүрэм, түүнийг ашиглах заавар ба зураг төсөлтэй таарах, эсэх;

ж) ган татлага ба түүний бэхэлгээ;з) гэрэлтүүлэг, дохиолол.

Краныг ашиглах заавар, баримт бичигт түүний зам, эд анги, ган татлагыг гологдолд гаргах норм, хэмжээг заасан байна. Хэрэв краны баримт бичигт ган татлага, бусад эд ангийг гологдолд гаргах норм, хэмжээг тусгаагүй бол энэхүү дүрмийн 12, 13-р хавсралтад заасан зөвлөмжийг ашиглана.

Техникийн магадлалаас өмнө энэхүү дүрмийн 8.3.9 заалтад заасан үзлэгийг хийхийг зөвшөөрөх боловч хугацаа нь 10 хоногоос ихгүй байна. Краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, инженер-техникийн ажилтан үзлэг шалгалтын актыг бүрдүүлэн, гарын үсэг зурж баталгаажуулна.

8.3.10. Кранд статик туршилтыг хийхдээ, ачааллыг паспортад заасан ачаа өргөх даацаас 25 хувиар нэмэгдүүлнэ.

8.3.11. Гүүрэн кранд статик туршилтыг хийхдээ түүнийг замын тулгуурын харалдаа дээр зогсоож, тэргэнцэрийг


220

татангад хамгийн их хотойлт үүсэхээр байрлуулна. Кранаар шалгалтын ачааг 100-200мм өндөрт өргөж, 10 минутын туршид барина.

Вандан ба дамнуурт краны статик туршилтыг гүүрэн краны адилаар хийх ба хэрэв консолтой бол тэдгээрийг тус, тусад нь шалгана. 10 минутын дараа ачааг буулгаж, краны гүүрэнд үлдэгдэл гажилт үүссэн эсэхийг шалгана. Краныг ачаагаар туршихад үлдэгдэл гажилт үүссэн бол мэргэжлийн байгууллагад (лаборатори) хандан түүний шалтгааныг илрүүлж краныг цаашид ажиллуулах эсэхийг шийдвэрлэх хүртэл ашиглаж болохгүй.

8.3.12. Ачааны нэг буюу хэд хэдэн үзүүлэлттэй сумт кранд ээлжит ба ээлжит бус магадлалыг хийхдээ түүний хамгийн их даац болон ачааны их моментын байрлалд хийнэ.

Нэмэлт сумтай краныг туршихдаа түүний ээлжийн төхөөрөмжийг бүрэн байрлуулж шалгана. Краны нэмэлт сум, ээлжийн төхөөрөмжийг байрлуулсны дараа түүний хамгийн их даацын байрлалд туршилтыг хийнэ.

Өнгийлт өөрчилдөг механизмгүй сумт краныг (сум нь татуургаар бэхлэгдсэн) туршихдаа тухайн өгөгдсөн туршилтын өнгийлтөд нь шалгана. Техникийн магадлалаар тэнцсэн тухайн өнгийлтөд нь краныг цаашид ашиглахыг зөвшөөрнө.

8.3.13. Сумт кранд статик туршилт хийхдээ сумыг явах тулгуур ангийн хэсэгтэй харьцангуйгаар краны тооцоот хамгийн тогтворгүй байрлалд байрлуулж, ачааг 100-200 мм-ийн өндөрт өргөнө. 10 минутын туршид өргөсөн ачаа доош буугаагүй, мөн төмөрлөг хийцэд ан цав, хэв гажилт үүсээгүй бусад механизмд гэмтэл илрээгүй бол туршилтад тэнцсэнд тооцно.

8.3.14. Краны тоормос, механизмын ажиллагааг шалгах зорилгоор түүний паспортад заасан ачаа өргөх даацаас 10 хувиар илүү ачааг өргүүлж, динамик туршилтыг хийнэ.

Динамик туршилтын үед ачааг 3-аас доошгүй удаа өргөж, буулгах ба кран ашиглах зааварт заасны дагуу бүх механизмыг хослуулан ажиллуулж, шалгана.

8.3.15. Хоёр ба түүнээс олон өргөх механизмтай краны механизм тус бүрд туршилтыг хийнэ.

8.3.16. Кран нь ачааг зөвхөн өргөж, буулгах зориулалтаар ашиглагддаг (усан цахилгаан станцын хаалтыг нээх гэх мэт) бол динамик туршилтыг өөрийг нь болон ачааны тэргэнцэрийг явуулахгүйгээр хийж болно.


221

8.3.17. Дулааны ба усан цахилгаан станцад үйлчилгээний зориулалттайгаар ашиглагддаг гүүрэн кранд статик туршилт хийхдээ туршилтын ачаа хэрэглэхгүйгээр түүнийг орлуулах тусгай зориулалтын төхөөрөмжөөр хийхийг зөвшөөрнө. Энэ тохиолдолд динамик туршилтыг хийхгүй.

Эзэмшигч эсвэл мэргэжлийн байгууллага тусгай зориулалтын төхөөрөмжөөр краныг туршихдаа нэмэлт зааврыг боловсруулсан байх ёстой.

8.3.18. Ачаа өргөх хэд хэдэн ээлжийн сольдог хэрэгсэлтэй краныг тухайн үед ашиглаж байсан хэрэгсэлтэй нь туршина.

8.3.19. Статик, динамик туршилтыг гүйцэтгэх шалгалтын ачааны хүндийн жин, хэмжээг заасан иж бүрдлийг кран эзэмшигч хангаж, бүрдүүлнэ.

8.3.20. Краны паспортад техникийн магадлалын үр дүн, дараачийн магадлал хийх хугацааг краны аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч инженер-техникийн ажилтан тэмдэглэнэ. Дахин угсрагдсан краныг магадлах үед паспортад бичигдсэн тэмдэглэлээр тухайн кран энэхүү дүрэм болон ашиглалтын зааврын дагуу угсрагдаж, туршилтанд орсон болохыг нотлох ёстой.

Техникийн ээлжит магадлалыг ашиглагдаж байгаа кранд хийх үед паспортад хийсэн бичилт нь кран бүрэн бүтэн, туршилтанд тэнцсэн ба энэхүү дүрмийн шаардлагыг хангаж байгааг нотолно. Энэ тохиолдолд краныг цаашид ажиллуулах зөвшөөрлийг аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавих үүрэг бүхий инженер-техникийн ажилтан олгоно. Техникийн магадлалыг мэргэжлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлж болно.

8.3.21. Ашиглалтын хугацаа дууссан краны оношлогоо ба техникийн бүрэн магадлалыг мэргэжлийн байгууллага норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ. М а г а д л а л , дүгнэлтийн үр дүнг краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч ИТА, паспортад тэмдэглэвэл зохино.

8.3.22. Краны засвар, үйлчилгээ, замын тохиргооны ажил нь түүний ашиглалтын заавар ба бусад баримт бичиг, төлөвлөгөөт урьдчилан сэргийлэх графикт хугацаатай тохирч байх ёстой. Кран эзэмшигч дээрх ажлыг хуваарийн дагуу хийж, илэрсэн гэмтэл согогийг цаг тухайд нь арилгах үүрэгтэй.

8.3.23. Краны ослоос хамгаалах хэрэгслийн засвар, тохируулгын ажлыг эрхэлдэг мэргэжлийн байгууллага нь холбогдох албыг бүрэлдүүлж, бүрэн бүтэн байдал хариуцагч, засварчдыг тушаалаар томилно.


222

8.3.24. Краны засвар, техникийн үйлчилгээний үр дүнг холбогдох журналд тэмдэглэнэ. Ээлжит бус техникийн бүрэн магадлалыг зайлшгүй хийлгэх болсон, засварын тухай мэдээллийг паспортад бичнэ.

8.3.25. Ашиглалтын явцад эзэмшигч нь ачааг оосорлох сольдог хэрэгсэл, савны ээлжит үзлэгийг дараах хугацаанд хийнэ. Үүнд:- хөндөл /траверс/, бүх төрлийн хавчигч, сав-сар бүр;- тэнжээ /цөөн ашигладдагаас бусад/ -10 хоног бүр;- цөөн ашигладаг ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэл-

ашиглахын өмнө.Ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэл, савыг мэргэжлийн

байгууллагаас боловсруулсан заавар зөвлөмж, хийх арга, түүнийг гологдолд гаргах үзүүлэлтийг үндэслэн үзлэгийг хийнэ. Үзлэгийн явцад ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэлд гэмтэл согогтой илэрвэл ашиглаж болохгүй. Тэнжээг гологдолд гаргах заавар зөвлөмжгүй бол хавсралт № 14-д заасан үзүүлэлтийг баримтална.

8.3.26. Ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэл, савны үзлэгийн үр дүнг түүний журналд тэмдэглэнэ.

8.3.27. Эзэмшигчийн баталсан хуваарийн дагуу бүрэн бүтэн байдал хариуцагч нь краныг засварт оруулна. Гүүрэн ба консол кранд засвар хийх ажлыг эзэмшигчээс тогтоосон журмын дагуу зөвшөөрөл-нарядаар гүйцэтгэнэ.

Зөвшөөрөл-нарядад засварын ажилчид цахилгаан гүйдэлд цохиулах, өндрөөс унах, засагдаж буй краныг кранаар ирж мөргүүлэх, краны зам дээр зөвшөөрөлгүй гарах зэргээс урьдчилан сэргийлсэн, засварын ажлыг аюул осолгүй гүйцэтгэх арга хэмжээг заасан байна.

Зөвшөөрөл-наряд ба ээлж хүлээлцэх журналд краныг засварт оруулсан он, сар, өдөр, засвар хариуцагчийн овог, нэрийг тэмдэглэсэн байна. Зөвшөөрөл-нарядгүйгээр кранд үзлэг, үйлчилгээ хийх эсвэл, машинчийн дуудлагаар гэмтлийг арилгаж болно.

Гүүрэн кран дээр засварын ажлыг хэд хэдэн бригадаар гүйцэтгүүлэхдээ, бригад тус бүрд зөвшөөрөл-нарядыг олгоно. Засварлагдаж байгаа кранаар ажил гүйцэтгэхийг хорилоно.

8.3.28. Энэхүү дүрмийн 8.2.2 дугаар зүйлд зааснаас бусад тохиолдолд засвар хийсэн краныг ажилд оруулахдаа, түүний бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч нь ээлжийн журналд зөвшөөрлийг тэмдэглэсний дараа ашиглана.


223

8.4. ХЯНАЛТ ШАЛГАЛТ БА ҮЙЛЧИЛГЭЭ

8.4.1. Үйлдвэрлэлд краныг аюулгүй ашиглах түүнд хяналт шалгалтыг “Төрийн хяналт, шалгалтын тухай хууль” болон холбогдох бусад хууль, норматив баримт бичгийн дагуу явуулна.

8.4.2. Кран эзэмшигч ба ашиглагч байгууллага, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид нь ачаа өргөх кран, түүний зам, оосорлох сольдог хэрэгсэл, ээлжийн тоног савны бүрэн бүтэн байдалд үзлэг үйлчилгээ, засвар, магадлалыг хийх зэрэг зохион байгуулалтын арга хэмжээ авч, тэдгээрийн бүрэн байдал ба аюулгүй ажиллагааны нөхцлийг хангуулна. Үүний тулд:а) кран, ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл, ээлжийн тоног,

савны ашиглалтын хяналт хариуцагч, мөн тэдгээрийн бүрэн бүтэн байдал ба кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч инженер техникийн ажилчдыг томилох;

б) кран түүний зам, ачаа оосорлох хэрэгсэл, ээлжийн тоног, савны бүрэн байдлыг хангах зорилгоор урьдчилан сэргийлэх үзлэг ба засварын ажил хийх журмыг тогтооx;

в) кранд үйлчлэх ажилчид болон ашиглалт хариуцагч инженер техникийн ажилтанд мэргэшүүлэх сургалт зохион байгуулсны үндсэн дээр энэхүү дүрмийн мэдлэгээр ээлжит шалгалт авах;

г) ашиглалт хариуцагчдын ажлын байрны тодорхойлолт, үйлчлэх ажилчдын үйл ажиллагааны заавар, ачааг ачих буулгах, хураах технологийн зураг, аюулгүй ажиллагааны техникийн нөхцөл, оосорлох бүдүүвч, краныг аюулгүй ашиглах бусад журмыг боловсруулж мөрдүүлэх;

д) инженер техникийн ажилтныг ачаа өргөх краныг аюулгүй ашиглах дүрэм, гарын авлагаар, үйлчлэх ажилчдыг үйлдвэрийн заавраар хангасан байх;

е) заавар, дүрмийн шаардлагыг инженер техникийн ажилтан ба гүйцэтгэх ажилчдаар бүрэн биелүүлэх арга хэмжээ авах.8.4.3. Эзэмшигч ба ашиглагч нь краны аюулгүй байдлыг

хэрэгжүүлэхийн тулд аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагчийг ажлын байрны тодорхойлолтод заасны дагуу үйл ажиллагааны заавар болон энэхүү дүрмийн мэдлэгийг олгох сургалтад хамруулсны дараа хяналтын байгууллагаас байцаагчийг оролцуулан шалгалт авч, үнэмлэх олгон ажилд томилно.


224

Эзэмшигч өөрийн краны тоо, ашиглалтын нөхцлийг тооцсоны үндсэн дээр дотоод хяналтын албаны бүтэц, бүрэлдэхүүнийг энэхүү дүрмийн дагуу тогтооно.

8.4.3.1. Краны аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавих эрх бүхий инженер техникийн ажилтан нь дараах үүргийг хүлээнэ. Үүнд:а) ачаа өргөх машин, ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл,

ээлжийн тоног, сав, замын ашиглалтын аюулгүй ажиллагаа ба техникийн байдалд хяналт тавьж, дүрэм зөрчихөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч, биелэлтэд нь хяналт тавих;

б) энэ дүрмийн заалтын дагуу улсын хяналтын байгууллагад бүртгэдэггүй ачаа өргөх машин, ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэлд магадлал хийж ашиглах зөвшөөрөл олгох ажлыг тусгай хүнд хариуцуулаагүй бол түүнийг эрхлэн гүйцэтгэх;

в) улсын хяналтын байгууллага ба бусад газраас ирүүлсэн, мөн өөрөө өгсөн албан шаардлага, даалгавар, бичиг тоотоор хэзээ, хэнд ямар үүрэг өгөгдсөн, хэрхэн биелснийг, мөн краны зам, ачаа өргөх машины засвар үйлчилгээний график, оосорлох хэрэгслийн ба ээлжийн тоног, савны үзлэг үйлчилгээний биелэлтийг шалгах;

г) краныг ажиллуулах ажилчдыг энэ дүрмээр тогтоогдсон журмыг баримталж байгаа байдлыг хянах, түүнчлэн үйлчлэх ба засварын ажилчдаас ээлжит шалгалт авахад оролцох;

д) краны үйлчлэх ажилчид, бүрэн байдлыг хариуцагч, кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ажилтнуудад аюулгүй ажиллагааны зааврыг мөрдүүлж байгаа эсэхийг шалгах;

е) кранаар ажил гүйцэтгэх үед үйлдвэрлэл явуулах төсөл, технологийн горим аюулгүй ажиллагааны дүрмийг биелүүлж байгаа байдлыг шалгаж, шаардлагатай үед ачааг зөв баглах, оосорлох, ачааг хураах овор хэмжээ, сумт краныг зөв байрлуулах, ажил зөв хүлээн авч байгаа эсэх ба хувийн аюулгүй ажиллагааг сахиулах, цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд ба гүүрэн төрлийн кран дээр ажиллах үед зөвшөөрөл-нарядын системийг мөрдүүлэх;

ж) сумт краныг обьектод томилж явуулах талаар кран эзэмшигчээс тогтоосон журмын хэрэгжилтэд хяналт тавих.8.4.3.2. Краны ажлын ба түүний засвар техникийн

үйлчилгээний үед ямар нэг гэмтэл буюу энэ дүрмийн заалтын зөрчил илэрвэл хяналт тавих эрх бүхий ажилтан уг зөрчил


225

гэмтлийг арилгуулах арга хэмжээ авах бөгөөд зайлшгүй тохиолдолд уг краныг ажиллуулахыг хориглон зогсооно. Дараах тохиолдолд краныг ажилд гаргахыг хориглоно. Үүнд:а) тоормос, ган татлага ба түүний бэхэлгээ, гинж дэгээ,

эргүүлэг, шилжих дугуй хориглох байгууламж ба аюулгүй ажиллагааны багаж хэрэгсэлд гэмтэл согог илэрсэн, краны цахилгаан бүдүүвч үйлдвэрийн зураг төсөлтэй тохирохгүй;

б) даацын төмөрлөг хийцэд гажилт, ан цав үүссэн;в) краны замд гэмтэл илэрсэн;г) техникийн магадлал болон өргөх машины эдэлгээний

нормт хугацаа хэтэрсэн;д) аттестатчлах шалгалт өгөөгүй машинч, оосорлогчоор

үйлчлүүлж байгаа, түүнчлэн бүрэн бүтэн байдал ба кранаар үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллах үүргийг хариуцагч нарыг тушаалаар томилоогүй;

е) краныг хяналтын байгууллагад бүртгүүлсэн баримт бичиг буюу паспорт байхгүй;

ж) шилжүүлж байгаа ачааны төрөл ба жинд тохирсон ачаа оосорлох хэрэгсэл, сав байхгүй буюу тэдгээр нь гэмтэлтэй;

з) хяналтын байгууллагаас өгсөн албан шаардлага биелэгдээгүй;

и) газардуулгын төхөөрөмж буюу цахилгаан тоноглолд гэмтэл гарсан.Эзэмшигч, краны бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер

техникийн ажилтныг мэргэжлийн болон энэхүү дүрмийн мэдлэгийн сургалтад хамруулж, улсын байцаагчийн оролцоотойгоор шалгалтыг авч, үнэмлэх олгоно.

Краны бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтныг томилсон тушаалын дугаар, огноо, овог нэр, албан тушаал, үнэмлэхийн дугаар, гарын үсгийг паспортад тэмдэглэнэ. Энэхүү мэдээллийг хяналтын байгууллагад краныг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхээс өмнө заавал тэмдэглэх ба бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтан шинээр томилогдох бүрд шинэчилнэ.

Краны бүрэн бүтэн байдал хариуцлагч инженер техникийн ажилтан ээлжийн амралт, албан томилолт, өвчтэй зэрэг түр хугацаагаар байхгүй байх бусад тохиолдолд зохих мэргэжилтэй, энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах шалгалтыг өгсөн орлон ажиллах ажилтныг тушаалаар /нэр овгийг паспортад бичихгүй/ томилно. Кран эзэмшигч нь ажилтныг үүрэгт ажлаа биелүүлэх нөхцөл бололцоогоор бүрэн хангах ёстой.


226

8.4.4. Барилгын талбай, үйлдвэрийн цех зэрэг кран ажилладаг бусад хэсгүүдэд кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчдыг мастер, талбайн инженер, даамал, хэсэг, тасгийн дарга нараас ээлж бүрд тушаалаар томилсон байвал зохино. Материалын агуулах болон ийм төрлийн ажлын байранд кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчдыг шаардлагатай тохиолдолд агуулахын эрхлэгч, хэсгийн дарга нараас томилж болно. Кранаар үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг энэхүү дүрэм, ажлын байрны тодорхойлолт, кранчин, оосорлогч-дохиочны ажлын зааварчилгын мэдлэг олгох сургалтад хамруулсны дараа шалгалт авч томилно. Дүрмийн мэдлэг шалгах шалгалтын комисст улсын байцаагчийг оролцуулах ба шалгалтанд тэнцсэн ажилтанд үнэмлэхийг албан тушаалын зааварчлагын хамт олгоно.

8.4.4.1. Кранаар ачаа шилжүүлж, ажил гүйцэтгэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч нь доорхи үүргийг хүлээнэ. Үүнд:а) кранаар гүйцэтгэх ажлыг зохион байгуулахдаа ажил

гүйцэтгэх төсөл, техникийн нөхцөл ба технологийн горим, аюулгүй ажиллагааны дүрмийг мөрдөх;

б) кранчин, оосорлогчдын үйлдвэрлэлийн зааврыг биелүүлж байгаа байдалд хяналт тавьж, шаардлагатай үед үйлдвэрлэлийн байранд ажлыг аюулгүй гүйцэтгэх ба краныг хэт ачаалалд оруулахгүй байх, өөрөө явагч сумт краныг зөв байрлуулах ачааг зөв баглах, оосорлох, хагас тавцант вагонд ачаа ачиж буулгах үеийн ба оосорлогчдын аюулгүй ажиллагааг сахиулах зэргийг онцгой анхаарч, ажлын байрны зааварчилга өгөх;

в) суралцаж, аттестатчилах шалгалтанд ороогүй хүмүүсээр кран жолоодохыг хориглож, шаардлагатай үед оосорлогчийн тоо, краны ажлын үед дохиочин томилох шаардлагатай эсэхийг тодорхойлох;

г) тодорхой тэмдэггүй, гэмтэлтэй ба даац нь тохироогүй сав ба ачаа оосорлох хэрэгсэл ашиглахыг зөвшөөрдөггүй байх;

д) машинч оосорлогчдод ачааны овор хэмжээ, байрлуулах газар, мөрдөх журмыг зааварчлах;

е) хагас вагонд ачаа ачих, хэд хэдэн кранаар нэг ачаа шилжүүлэх, цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд, хүмүүс байрласан албан ба үйлдвэрийн барилгын дээгүүр ачаа шилжүүлэх, ачаа оосорлох зураглал байхгүй үед ачааг зөөвөрлөх болон ажлын төсөл, технологийн горимд


227

заагдсан бусад ажлыг биечлэн удирдах;ж) сумт краныг цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд

байрлуулах газрыг машинчдад зааж, ажиллах зөвшөөрлийг ээлжийн журналд бичиж олгох;

з) гүүрэн краны ажлын үед түлхүүрийн системийг хэрэглэж байгаа эсэхэд хяналт тавих;

и) шаардлагатай үед зөвшөөрөл- нарядгүйгээр ажиллуулахгүй байх;

к) ажилчдад краныг аюулгүй ажиллуулах зааварчилгыг өгөх;л) краны машинч, оосорлогч дохиочин нар үйлдвэрлэлийн

дотоод журмыг мөрдөж байгаа эсэхэд хяналт тавих.8.4.5. Цөөн тооны ачаа өргөх крантай /гурав хүртэл/

байгууллага, аж ахуйн нэгж, эзэмшигч эсвэл ашиглагч нь энэхүү дүрэмд заасны дагуу кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа болон бүрэн бүтэн байдал хариуцагчийг томилон ажиллуулах боломжгүй нөхцөлд энэ ажлыг инженер техникийн нэг ажилтанд хариуцуулах буюу мэргэжлийн өөр байгууллагаар гүйцэтгүүлэхээр гэрээгээр тохиролцож болно.

8.4.6. Энэ дүрмийн 8.4.5-д заасны дагуу кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа болон бүрэн бүтэн байдал хариуцагчийн үүргийг мэргэжлийн байгууллагад хариуцуулсан тохиолдолд, түүнийг хяналтын байгууллагад мэдэгдэнэ.

8.4.7. Краны аюулгүй ашиглалтад хяналт тавих болон техникийн бүрэн бүтэн байдал, кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч инженер техникийн ажилтнуудаас энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах үечилсэн шалгалтыг 3 жилд нэгээс доошгүй удаа, зохих программаар сургалтад хийсний дараа эзэмшигч эсвэл сургалтын байгууллага улсын байцаагчийг оролцуулан авна.

8.4.8. Эзэмшигч нь краныг ашиглаж, засвар үйлчилгээг хийхдээ кранчин түүний туслах, аюулгүй ажиллагааны тоног төхөөрөмжийн тохиргооны засварчин, цахилгаанчныг томилон ажиллуулна.

8.4.9. Краны ашиглалтын зааварт тусгагдсан эсвэл ажлын байрны нөхцлөөр зайлшгүй шаардлагатай гэж үзвэл машинчийн туслахыг томилж ажиллуулна.

8.4.10. Краны машинчийн хөтөлбөрийн дагуу суралцаж мэргэжлийн комисст, мөн дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгсөн автомашины жолоочид автокраны ажиллуулах машинчийн эрхийг олгоно.


228

8.4.11. Энэхүү дүрмийн 8.4.12 заалтаас бусад тохиолдолд, краны дэгээнд ачааг оосорлох, өлгөх ажилд оосорлогчийг томилж ажиллуулна.

8.4.12. Ачаа өргөх краны дэгээнд ачааг урьдчилан баглахгүйгээр гогцоо, рам ба шанага, сав, хөнөг, чингэлэг болон бусад савтай буюу хагас автоматаар ачааг өргөдөг хэрэгсэл бүхий үйлдвэрийн газруудад үндсэн мэргэжлийн ажилчдыг оосорлогчийн түргэвчилсэн курст суралцуулсны дараа оосорлогчоор ажиллуулж болно. Эдгээр ажилчид нь энэ дүрмийн шаардлагыг мэргэжлийн оосорлогчдын нэгэн адил дагаж биелүүлнэ.

8.4.13. Ачаа өргөх краны машинчийн ажиллаж байгаа орчин нь бүхээгээс бүрэн харагдах боломжгүй ба машинч оосорлогчийн хооронд харилцах радио ба телефон холбоо байхгүй тохиолдолд оосорлогчдоос дохиочныг томилсон байвал зохино. Кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ажилтан дохиочныг томилно.

8.4.14. Кранчин түүний туслах, засварчин, цахилгаанчин, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохиргоочин, оосорлогчийн үүрэгт ажилд мэргэжлийн сургалтад хамрагдсан хүмүүсийг томилон ажиллуулна.

8.4.15. Кранчин түүний туслах, засварын бусад үйлчлэх ажилтнууд ачаа өргөх кран дээр ажиллахаар томилогдохын өмнө нарийн мэргэжлийн эмч нарт шалгуулж, эмнэлгийн дүгнэлт, магадлагааг гаргуулсан байна.

8.4.16. Кранчин түүний туслах, засварчин, цахилгаанчин, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохиргоочин, оосорлогч нарыг төрийн төв байгууллагаас зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв, барилгын байгууллага дээр зохион байгуулагдсан курс, сургалтын төвүүдэд бэлтгэж, шалгалтыг авна. Дээрх мэргэжлээр сургах ажлыг сургалтын төвд боловсруулж, хяналтын байгууллага баталсан хөтөлбөрийн дагуу явуулна.

8.4.17. Машинч түүний туслахыг нэг төрлийн кранаас нөгөөд (цамхагт кранаас гүүрэн кранд) шилжүүлэн ажиллуулахын өмнө энэхүү дүрэмд заасны дагуу сургалт явуулж, шалгалт авсны дараа томилвол зохино. Энэ үед түргэвчилсэн сургалтаар сургаж болно.

Харин машинч ба түүний туслахыг ижил төрлийн өөр хийц, удирдлагатай кранд шилжүүлж ажиллуулахдаа дагалдан хийлгэж хийцийн онцлог, дамжуулгын өөрчлөлтийг танилцуулна. Дадлага туршлага, дүрмийн мэдлэгийг шалгасны


229

дараа кранчинд бие дааж ажиллахыг зөвшөөрнө. 8.4.18. Мэргэжлийн ажлаа хийлгүйгээр нэг жилээс дээш

хугацаагаар завсардсан кранчин түүний туслахыг үйлдвэр аж ахуйн мэргэжлийн комиссоос шалгалт авч хангалттай дүн үзүүлбэл, зохих дадлага эзэмших хүртэл дагалдан хийлгэнэ.

8.4.19. Үйлчлэх ажилчдаас (кранчин түүний туслах, засварчин, цахилгаанчин, оосорлогч, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохируулагч) дүрмийн мэдлэгийг шалгах давтан шалгалтыг мэргэжлийн комисс дараах тохиолдолд авна. Үүнд:a) ээлжит шалгалтыг 12 сард нэгээс доошгүй удаа;б) ажлын байр өөрчлөгдөх тохиолдолд;в) краны ашиглалтад хяналт тавих инженер техникийн

ажилтан болон улсын байцаагчийн шаардлагаар.Давтан шалгалтыг үйлдвэрлэлийн заавар, дүрмийн

хэмжээнд авах ба улсын байцаагчийг заавал оролцуулах шаардлагагүй.

8.4.20. Үйлчлэх ажилчдын аттестатчилах ба ээлжит шалгалтын үр дүнг протоколд бичиж, үнэмлэхэд тэмдэглэнэ.

8.4.21. Кранчин түүний туслах, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохируулагч, оосорлогчийн мэдлэгийн түвшинг тогтоох анхны шалгалтын комисст улсын байцаагчийг заавап оролцуулна. Шалгалт авах хугацааг хяналтын байгууллагад 10 хоногийн өмнө мэдэгдэнэ. Ачаа өргөх кранд үйлчлэх бусад ажилчдаас шалгалт авахдаа хяналтын байгууллагаас төлөөлөгчийг оролцуулахгүй ба сургалт явуулсан үйлдвэр, байгууллагын комисс гүйцэтгэнэ.

8.4.22. Шалгалтад тэнцсэн кранчин түүний туслах, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохируулагч, оосорлогчид шалгалтын комиссын дарга, хяналтын байгууллагын төлөөлөгч нар гарын үсэг зурж баталгаажуулсан, үнэмлэхийг олгоно. Кранчны жолоодох краны загвар, төрлийг мэргэжлийн үнэмлэх дээр заавал бичнэ. Кранчин, оосорлогчийн мэргэжлийн үнэмлэх фото зурагтай байх бөгөөд ажлын үед түүнийг заавал биедээ авч явна.

8.4.23. Кранчин түүний туслах, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохируулагч, засварчин, цахилгаанчин, оосорлогчийг тухайн байгууллагын тушаалаар томилж, ажиллуулна.

8.4.24. Шал ба суурин удирдах самбараас удирдлагатай ачаа өргөх краныг удирдах түүний дэгээнд ачаа оосорлох ажлыг үндсэн ажилчнаар гүйцэтгүүлэхийг зөвшөөрнө. Гэхдээ кран эзэмшигч тогтоосон журмын дагуу зохих заавар өгч,


230

краныг удирдах, ачаа оосорлох дадлагад ажилтанг сурган, шалгалт авсан байна. Краныг радио холбоогоор удирдах ажлыг краны операторын үнэмлэхтэй, тусгай хөтөлбөрөөр сургагдсан мэргэжлийн ажилтнаар гүйцэтгүүлнэ.

8.4.25. Шалнаас болон суурин удирдлагатай кранд үйлчлэх үндсэн мэргэжилтэй ажилчид нь 3 сар тутам давтан зааварчлагад хамрагдана.

8.4.26. Кранд зөв үйлчлэхийн тулд эзэмшигч нь кранчин, түүний туслах, засварчин, цахилгаанчин, ослоос хамгаалах хэрэгслийн тохиргоочин болон оосорлогч нарыг тэдний эрх үүрэг, үйлдвэрлэлийг аюулгүй явуулах журам, хүлээх хариуцлагыг тодорхойлсон үйлдвэрлэлийн зааварчлагаар хангах үүрэгтэй. Үйлчлэх ажилтанд ажил эхлэхийн өмнө үйлдвэрлэлийн зааварчлагыг өгч, гарын үсэг зуруулна.

8.4.27. Кран, ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэл, сав, чингэлгийг эзэмшигч нь үйлчлэх ажилтанд /жинхэнэ, туслах кранчин, цахилгаанчин, засварчин, ослоос хамгаалах хэрэгслийн тохиргоочин/ олгосон багаж тоноглолд үзлэг, шалгалт, үйлчилгээ хийж, тэдгээрийг бүрэн бүтэн байлгах үүргийг тусгасан журмыг тогтоох үүрэгтэй.

Кранчин ажил эхлэхийн өмнө кранд үзлэг хийх бөгөөд, түүнд зарцуулагдах хугацааг эзэмшигч албан ёсоор тогтоосон байна. Кранчин хийсэн үзлэг шалгалтын үр дүнг 15-р хавсралтад заасан загварын дагуу хэвлэгдсэн ээлжийн дэвтэрт бичнэ. Оосорлогч ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэл, сав чингэлгийг ашиглахын өмнө үзлэг хийнэ.

8.5. АЖИЛ ГҮЙЦЭТГЭХ

8.5.1. Кранаар паспортад заасан даацаас хэтрэхээргүй ачааг өргөх буюу шилжүүлэхийг зөвшөөрнө.

Краныг ашиглах явцад түүний паспорт, ашиглалтын зааварт бичсэн шаардлагыг зөрчихгүйгээр ашиглах ёстой.

8.5.2. Кран болон ачаа оосорлох хэрэгслийн ашиглалтын зааварт заагдсан ажилбарыг хийж гүйцэтгэсэн үед грейфер болон соронзны үйлчлэлээр тоноглогдсон краныг ашиглахыг зөвшөөрнө.

8.5.3. Хүмүүс байрладаг үйлдвэр, албан байр, орон сууц дээгүүр кранаар ачааг өргөж, шилжүүлэхийг хориглоно.

Шаардлагатай тохиолдолд хүмүүс байрладаг үйлдвэр, албан байр, орон сууц дээгүүр ачаа өргөж шилжүүлэхдээ осол гаргахгүй байх арга хэмжээг боловсруулж хэрэгжүүлсний


231

дараа хяналтын байгууллагатай зөвшилцөж гүйцэтгэнэ.8.5.4. Хэд хэдэн кранаар ачааг өргөх, шилжүүлэх ажлыг

шаардлагатай тохиолдолд зөвшөөрнө.Энэхүү ажлыг ачааг оосорлох бүдүүвч, үйлдлийг гүйцэтгэх

дараалал, ачааны ган татлагын байрлал, мөн түүнчлэн ачааг аюулгүй шилжүүлэх зураг төсөл, технологийн картын дагуу гүйцэтгэнэ.

Хэд хэдэн кранаар ачааг өргөн шилжүүлэхдээ, кран тус бүрийн даацаас хэтрүүлж болохгүй ба ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийн шууд удирдлагын дор явагдана.

8.5.5. Ашиглагдаж байгаа кранд улсын бүртгэлийн дугаар, даац, дараачийн ээлжит болон техникийн бүрэн магадлал хийх хугацааг том үсгээр харагдахуйц газарт бичиж байрлуулна.

8.5.6. Гэмтэлтэй, баталгааны пайзгүй ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл болон тоноглолыг үйлдвэрлэлийн байранд байлгахыг зөвшөөрөхгүй.

8.5.7. Бүхээгээс удирдлагатай гүүрэн краны ашиглалтын явцад тэмдэгт түлхүүрийн системийг хэрэглэнэ. Эзэмшигчээс тогтоосон журмын дагуу краны удирдлагын цахилгаан хэлхээг залгах зориулалттай тэмдэгт түлхүүрийг хариуцаж авсан машинч краныг ажиллуулах эрхтэй байна.

8.5.8. Шалнаас удирдлагатай краныг ажиллуулах ажилтны явах зам чөлөөтэй байвал зохино.

8.5.9. Гүүрэн краныг ажиллаж байх үед замын нэвтрэх гарц цоожтой байвал зохино. Ажиллаж байгаа гүүрэн болон шилждэг консол краны зам, нэвтрэх талбай дээр засвар болон өөр бусад ажил хийх үйлчлэх ажилчдад уг ажлыг аюулгүй гүйцэтгэх нөхцлийг тодорхойлсон зөвшөөрөл-наряд өгч гүйцэтгүүлнэ.

Зөвшөөрөл-наряд олгох, ажилчдад зааварчлага өгөх журмыг эзэмшигч тогтооно.

Засварын ажлын тухай ээлжийн дэвтэрт бичиж, тухайн ажлыг гүйцэтгэх алслал дахь цехийн бүх ээлжийн машинч нарт болон шаардлагатай гэж үзвэл зэргэлдээх алслалд ажиллах машинчдад мэдэгдсэн байвал зохино.

8.5.10. Краны замын дагуу нэвтрэх талбайгүй гүүрэн кран ажилладаг цех, алслал бүрд буух тавцангүй газар, кран саатаж зогссон үед кранчныг бүхээгээс аюулгүй буулгах арга хэмжээг боловсруулсан байвал зохино. Энэ арга хэмжээ нь кранчны үйлдвэрлэлийн зааварт тодорхой заагдсан байх ёстой.


232

8.5.11. Эзэмшигчийн шийдлээр барилга угсралт, будгийн болон бусад ажлыг гүйцэтгэхдээ тавцан, талбайтай гүүрэн кран ашиглахыг зөвшөөрнө. Уг ажлыг кранаас хүн унах, цахилгаан гүйдэлд цохиулах, замаас гарах, кран өөр хоорондоо болон мөргөлдөх, кран түүний ачааны тэргэнцрүүд шилжихтэй холбоотой ослоос урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг тодорхойлсон зөвшөөрөл-нарядаар гүйцэтгэнэ. Эдгээр ажлыг гүүрэн дээр гүйцэтгэж байхад кранаар ачааг өргөж шилжүүлэх ажил гүйцэтгэхийг зөвшөөрөхгүй.

8.5.12. Кран эзэмшигч буюу ашиглагч байгууллагын удирдлага ачааг зөв оосорлох аргачлалыг боловсруулах бөгөөд оосорлогчдыг сургасан байвал зохино.

Ачаа оосорлох бүдүүвч, оосорлох аргын дүрслэлийг оосорлогч, машинч нарт өгсөн байх буюу үйлдвэрлэл явуулах талбайд үзэгдэхүйц газарт өлгөж зүүсэн байвал зохино. Үйлдвэрийн газарт төрөл бүрийн машин тоног төхөөрөмжийн эд ангийг угсрах, задлахад хэрэглэх оосорлох, хэрэгсэл, татлагаар өргөх аргачлалыг мөн түүнчлэн краны тусламжтайгаар ачааг эргүүлж хөмрөх бол түүнд хэрэглэх аргачлалыг боловсруулж мөрдөх ёстой.

Ачааг оосорлох ба эргүүлж хөмрөх, аргын дүрслэл зураг, түгээмэл хэрэглэх оосорлох хэрэгслийн жагсаалтыг ажлын технологийн горимд тусгасан байвал зохино. Оосорлох зураглал боловсруулаагүй үед кранаар үйлдвэрлэлийг явуулахдаа ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийн шууд удирдлагын дор гүйцэтгэнэ.

Усан боомт, гол мөрний ачих буулгах ажиллагаанд кран хэрэглэхдээ батлагдсан технологийн картыг мөрдөнө.

8.5.13. Краныг эзэмшигч, ашиглагч байгууллага дараах ажлыг хийж гүйцэтгэнэ. Үүнд:а) кранаар барилга угсралтын ажил гүйцэтгүүлэн үйлдвэрлэл

явуулах төсөл, ачааг хадгалж хураах, тээврийн хэрэгсэл, хөдлөх бүрэлдэхүүнд ачааг ачиж, буулгах технологийн картыг боловсруулж, мөрдүүлэх;

б) ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч, кранчин, оосорлогч нарын үүрэг хариуцлагыг тодорхойлсон технологийн журам болон төсөлтэй танилцаж, гарын үсэг зурах;

в) оосорлогчдыг өргөж, шилжүүлэх ачаанд нь ялгагдах тэмдэг бүхий туршиж баталгаажуулсан ачаа оосорлох хэрэгсэл, сав чингэлгээр хангах.

г) ажил гүйцэтгэх байранд, кранаар шилжүүлдэг үндсэн


233

ачааны нэр төрөл, жингийн жагсаалтыг бичиж тавина. Сумт кранаар барилга угсралтын ажил гүйцэтгэх үед ачааны хүндийн жагсаалтыг машинч, оосорлогч, үйлчлэх ажилчдад олгоно.

д) даац хязгаарлагчийг түүний паспорт болон краны ашиглалтын зааварт заасан хугацаанд нь шалгах шалгалтын ачаагаар хангах;

е) сумт краныг тогтоосон маягтын дагуу захиалсан объектод хуваарилж, явуулах, түүнийг мөрдүүлэх журмыг тогтоох;

ж) цамхагт краны хамгаалалтын самбарыг цоожлох, сумт өргөгчийн даац хязгаарлагчийг лацдаж хаах журмыг тогтоох;

з) ачааг хурааж хадгалах талбайг тодорхойлох, шаардлагатай нэмэгдэл технологийн тоноглол /кассет, тавиур, пирамид, шат, ивүүр, жийрэг г.м/-оор хангаж, машинч, оосорлогчид хадгалж хураах зай хэмжээ, журам дэглэмийн талаар зааварчлага өгөх;

и) кранаар ажил гүйцэтгэх үед ажил гүйцэтгэх төсөл, бусад технологийн дүрэм, журмын биелэлтийг хангах;

к) барилгын талбайд ажлын бус байрлалд байгаа цамхагт кранаар гүйцэтгүүлэх ажил дууссан тухай мэдээллийг (буулгах хүртэл) захиалагчаас авмагц, краныг тэжээлийн шугамаас салгаж, салхины туугдлаас хамгаалах арга хэмжээг авч бүрэн бүтэн байдлыг хангана.8.5.14. Краныг ашиглагч байгууллага нь машинч,

оосорлогчдын хооронд харилцах дохиог хэрэглэх нийтлэг журмыг тогтоох үүрэгтэй. Түгээмэл хэрэглэх гар дохионы журмыг хавсралт № 16-аар үзүүлэв. 36 м-ээс дээш өндөртэй барилга байгууламж барих үед хоёр талын радио холбоо хэрэглэнэ. Гар дохио ба радио яриа, холбооны дохиог харилцан солилцох системийн талаар машинч, оосорлогчийн үйлдвэрлэлийн зааварт тусгана.

8.5.15. Кранаар ачаа шилжүүлэх байрыг ажил гүйцэтгэх төслийн дагуу гэрэлтүүлнэ.

8.5.16. Салхины хурд, тухайн краны паспортад заасан хэмжээнээс хэтэрсэн, цас, бороо, манан будантай үед, орчны температур паспортад зааснаас буурсан болон бусад тохиолдолд ачаа оосорлогчийн дохио буюу шилжүүлж байгаа ачааг сайтар ялгах боломжгүй үед машинч ажиллагааг зогсоох ёстой.

8.5.17. Краны сумны хөдөлгөөнт хэсэг 42 В-оос дээш хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын захын


234

утаснаас газар хүртэл босоо хавтгайд 30 м-ээс ойр зайд ойртох тохиолдолд аюулгүй нөхцлийг тодорхойлсон зөвшөөрөл-нарядыг 17 дугаар хавсралтын дагуу бүрдүүлсний дараа ажиллуулна. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо ажиллах үед зөвшөөрөл-наряд олгох ба ажилчдад зааварчилга өгөх журмыг кран эзэмшигч эсвэл ажил гүйцэтгэгчийн тушаалаар гүйцэтгэнэ. Зөвшөөрөл-нарядад тусгагдсан аюулгүй ажиллагааны нөхцлүүд нь ГОСТ 12.1.013-тай тохирч байх ёстой. Зөвшөөрөл-нарядын үйлчлэх хугацааг түүнийг олгосон байгууллага тогтооно. Ажил эхлэхийн өмнө кранчинд зөвшөөрөл-нарядыг олгоно. Кранчин замын хуудсанд бичигдсэн байсан ч, цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо өөрийн дураар кран байрлуулахыг хориглоно.

Кранаар цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо ажиллахдаа ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийн шууд удирдлага дор гүйцэтгэнэ. Ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч нь кран байрлуулах газрыг тодорхойлох, зөвшөөрөл-нарядад тусгагдсан ажлын нөхцлийн биелэлтийг хангуулах, кранчны ээлжийн дэвтэр дээр ажил эхлэх зөвшөөрлийг бичих ажлуудыг гүйцэтгэнэ.

Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын хамгаалалтын бүсэд зөвхөн түүнийг ашиглагч байгууллагаас олгосон зөвшөөрөл-нарядаар ажиллана.

Сумт краныг цахилгаан эсвэл дэд станц, цахилгаан дамжуулах шугам дээр ашиглах үед кран болон кранчныг цахилгаан төхөөрөмжийг ашиглагч байгууллагын мэдэлд ажиллуулж, цахилгаан дамжуулах шугам, тоног төхөөрөмжийн ойролцоо ажиллах зөвшөөрөл-нарядыг тухайн салбарын тогтоосон нормын дагуу олгоно.

Хотын тээврийн хүчдлээс салгагддаггүй холбоос бүхий шугамын дор сумт краныг ашиглах тохиолдолд сумыг өргөх үед сум ба шугамын хооронд 1000 мм-ээс багагүй зайд ойртох боломжийг хязгаарлах тулгуурыг байрлуулна.

Цахилгаан дамжуулдаг уян кабель шугамын ойролцоо кран ажиллах журмыг шугамыг эзэмшигч тогтооно.

8.5.18. Кранаар ачааг аюул, осолгүй шилжүүлэхийн тулд эзэмшигч ба ашиглагч байгууллагууд дараах шаардлагыг хангасан байвал зохино. Үүнд:а) кран болон ачаа өргөж, шилжүүлэх ажил гүйцэтгэдэг ажлын

байр, талбайд гадны хүн байхыг хориглох;б) гүүрэн кранд сууж, буухдаа зориулалтын орох тавцанг

ашиглах ба шаардлагатай тохиолдолд засвар үйлчилгээ


235

хийх зориулалттай нэвтрэх гарцыг ашиглахыг зөвшөөрнө;в) краны төмөрлөг хийц болон цахилгаан тоног төхөөрөмж,

механизмуудад засвар, үйлчилгээ, тохиргоо хийх шаардлага гарсан тохиолдолд оролтын төхөөрөмжийг заавал салгасны дараа гүйцэтгэнэ. Энэхүү шаардлагыг гүүрэн краны дээд тавцан дээр гарахад нэгэн адилаар мөрдөх ёстой.

г) зам төмөр нь гүүрний шалтай ижил түвшинд байрласан краны тэргэнцрийн тавцанд үйлчлэх ажилчин гарахын өмнө түүнийг бүхээгт ойр байрлуулна.

д) кранаар үйлдвэрлэл явуулах төслийн /ППРк/ дагуу барилга-угсралтын ажил гүйцэтгэхдээ, дараах шаардлагыг тусгана. Үүнд:

• барилга угсралтын ажилд ашиглагдах краны ачаа даац, ачаа өргөх өндөр, сумны алслалт зэрэг ачааны үзүүлэлттэй бүрэн тохирч байх;

• цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, хотын тээвэр ба явган хүний зам түүнчлэн барилга байгууламж, хураасан бараа материал хүртэл кран ойртож болох аюулгүй ажиллагааны зай хэмжээг хангуулах;

• суурийн нүхний ойролцоо краныг байрлуулж, ажиллуулах нөхцөл;

• хэд хэдэн краныг нэг буюу зэрэгцээ зам дээр аюулгүй ашиглах нөхцөл;

• ачаа оосорлох хэрэгслийн жагсаалт ба түүнийг өлгөж, оосорлох бүдүүвч зураг;

• ачаа барааг хураах овор хэмжээ, байрлал, хоорондын зай, зам;

• кран байрлуулсан талбайн онцлог шаардлагыг тусгасан, үйлдвэрлэлийг аюулгүй явуулах арга хэмжээ; /барилгын талбайн хашаа, угсралтын бүс г.м/

е/ агуулах, талбайд кранаар ачааг ачиж буулгах ба хадгалж хураахдаа ГОСТ12.3.009-ийн дагуу боловсруулагдаж, тогтоогдсон журмын дагуу батлагдсан технологийн картыг мөрдөнө;

ж) автомашинд ачааг ачиж, буулгах үед тэвшин дээр эсвэл бүхээг дотор хүн байлгахыг зөвшөөрөхгүй. Автомашин ба хагас вагонд ачааг тогтмол ачиж, буулгадаг хэсэгт суурин талбай эсвэл ачаа оосорлогчдод зориулсан дүүжин тавцанг байрлуулах ёстой. Хагас вагонд дэгээт кранаар ачааг ачиж буулгахдаа гүйцэтгэгчийн баталсан технологийн дагуу ачааг шилжүүлэх үед оосорлогчийн байрлах байр мөн


236

түүнчлэн дүүжин тавцан ба талбай дээр гарах орцыг заасан байх ёстой. Хагас вагоны тавцан дээр хүн байх үед кранаар ачааг өргөж, буулгахыг зөвшөөрөхгүй;

з) ачаан дор хүмүүс байхад дээгүүр нь өргөж, шилжүүлэхийг хориглоно. Ачааг шалнаас 1000 мм-ээс ихгүй өндөрт өргөж эсвэл буулгаж байх үед, оосорлогч түүний дэргэд байхыг зөвшөөрнө;

и) ачаа оосорлох бүдүүвч зургийн дагуу ачааг оосорлоно. Ачааны жин, төрөл, салааны тоо, налуугийн өнцөг зэргийг харгалзан оосорлох хэрэгслийг сонгож авна. Ерөнхий зориулалттай ачаа оосорлох тэнжээний салаа хоорондын өнцөг нь 90°-аас ихгүй байх;

к) жижиг ширхэгтэй ачааг өргөж шилжүүлэхдээ, унахаас хамгаалж зориулалтын савыг хэрэглэнэ. Тоосгыг хашлагагүй улавчийг ашиглан газар дээр байрлах автотээврийн хэрэгсэлд ачиж, буулгахыг зөвшөөрнө;

л) жин нь тодорхойгүй ачааг зөвхөн бодит жинг тодорхойлсны дараа өргөж, шилжүүлнэ;

м) ачаа ба оосорлох хэрэгслийг хэвтээ чиглэлд шилжүүлэхдээ, замд тохиолдох саадаас дээш урьдчилан 500 мм-ээс ихгүй өндөрт өргөнө;

н) ачаа өргөсөн сумт краныг шилжүүлэх үед сум, ачааны байрлал нь түүний ашиглалтын зааварт нийцсэн байх ёстой;

о) шилжүүлж буй ачааг буулгахдаа унах, хөмрөх, гулсахгүй нөхцлийг хангасан зориулалтын талбайг ашиглана.

Ачаа буулгах талбайд оосорлох хэрэгслийг ачааны дороос гэмтээхээргүй хялбар, сугалж авахад зориулсан тавиурыг урьдчилан байрлуулах ёстой. Зориулалтын бус талбайд ачааг хурааж хадгалахыг хориглоно. Ачааг хурааж, задалж ялгахдаа жигд, нураалгүй, овор хэмжээг хэтрүүлэлгүй, орц гарцыг хаалгүй гүйцэтгэнэ. Хагас вагонд ачааг хүлээн авагчтай зөвшилцөн норм, хэмжээний дагуу ачна. Автомашин бусад тээврийн хэрэгсэлд ачаа, барааг ачихдаа түүнийг буулгах үед оосорлоход тохиромжтой, аюулгүй ажиллагааг хангасан байна. Хагас болон тавцант вагон, бусад тээврийн хэрэгсэлд ачааг ачиж буулгахдаа ачааны тэнцвэрт байдлыг алдагдуулахгүйгээр гүйцэтгэнэ;

п) грейфер эсвэл цахилгаан соронзон тоноглолтой кранаар ачааг шилжүүлэхдээ ойролцоо бүсэд хүн байлгахыг хориглоно. Кранд туслах ажилчид нь грейфер, соронзон тоноглолыг газарт буулгасны дараа ажлын завсарлагааны


237

үеэр үйлчилгээг хийж гүйцэтгэнэ. Ийм төрлийн кранаар ажил үйлчилгээ хийх талбай нь хаалт, хамгаалалт, урьдчилан анхааруулсан дохио, тэмдэгтэй байвал зохино;

р) грейферээр хүн өргөх, зориулалтын бус ажилд ашиглахыг хориглоно;

с) ажил дууссаны дараа эсвэл завсарлагаар ачааг краны дэгээнд өлгөөтэй орхихгүй ба ерөнхий троллей болон уян кабелийн хүчдэлийг салгаж, самбарыг цоожилно. Цамхагт, тавцант, вандан болон гүүрэн краны удирдлагын бүхээгийг цоожилж, салхинд туугдахаас хамгаалж бүх хэрэгслээр краныг бэхэлнэ;

т) кранаар ачааг хөмөрч, эргүүлэхдээ зориулалтын хөмрөх тавцан эсвэл тусгай талбайд хийнэ. Энэхүү ажлыг урьдчилан боловсруулсан технологийн дагуу ачааг оосорлож, аюул осолгүй явуулах арга ажиллагааны дагуу гүйцэтгэнэ.

у) хэд хэдэн давхар байрласан гүүрэн кран ажиллах үед хамгийн дээр байрлах кран нь ачаагүй, дэгээ нь ажлын дээд байрлалтайгаар доор байрлах краны дээгүүр шилжин явах нөхцлийг хангах ёстой;

ф) ачааг урьдчилан 200-300 мм-ээс ихгүй өндөрт өргөж, оосорлолт болон тоормосын найдвартай ажиллагааг шалгана;

х) ачааг хана, багана, хураалттай, эд зүйлс, төмөр замын вагон, суурь машин, бусад төхөөрөмжийн ойролцоо өргөхдөө өргөж байгаа ачаа болон тэдгээрийн хооронд хүн байх ёсгүй.

Энэхүү шаардлагыг ачааг буулгах, шилжүүлэх үед мөн адил мөрдөнө.

8.5.19. Краныг ажиллаж байхад хориглох зүйлс. Үүнд:а) краны хөдөлгөөний үед бүхээгт орох;б) ажиллаж байгаа сумт буюу цамхагт краны эргэдэг ба

эргэдэггүй хэсгийн хооронд хүн хавчигдахаар байрлах;в) тогтворгүй байрлалтай болон хос эвэрт дэгээний нэг эврээс

оосорлосон ачааг шилжүүлэх;г) хүн эсвэл дээр нь хүн байрласан ачааг өргөж, шилжүүлэх.

Хүмүүсийн аюулгүй байдлыг хамгаалах арга хэмжээг бүрэн авсан ба ашиглалтын зааварт заасан бол зориулалтын тусгай бүхээг ашиглан онцгой тохиолдолд гүүрэн төрлийн кранаар хүн өргөж болно. Хяналтын байгууллагатай тохиролцож боловсруулсан, тусгай зааварчлагын дагуу дээрх ажлыг гүйцэтгэнэ.


238

д) газартай наалдаж хөлдсөн, булагдсан, ачаанд дарагдсан, бетонтой цутгагдсан, эсвэл боолтоор бэхлэгдсэн ачаа болон зууханд барьцалдаж царцсан төмөрлөг ба цутгалтын дараах гагнагдсан шаарга зэргүүдийг өргөх;

е) ачааны ган татлагын босоо байрлалыг хангах чиглүүлэгч дамрыг ашиглалгүйгээр татлагыг ташуу байрлалтайгаар газар, шал, зам төмөр дээгүүр краны дэгээгээр ачааг татаж чирэх;

ж) ачаанд дарагдаж хавчуулагдсан тэнжээ, ган татлага, гинжийг кранаар суллаж авах;

з) өргөж, шилжүүлж, буулгаж байгаа ачааг татаж, түлхэж чиглүүлэх. Урт ба овор ихтэй ачааг шилжүүлж байх үед эргүүлэхдээ дэгээ эсвэл уртад нь тохирсон татуурга хэрэглэх;

и) шилжүүлж байгаа ачааг гараар тэгшлэх, мөн түүнчлэн ачаа өргөсөн оосорлох хэрэгслийн байрлалыг засаж, өөрчлөх;

к) барилгын цонх, тагтаар ачаа хүлээн авах тусгай тавцан, хэрэгсэл ашиглалгүйгээр ачааг оруулж гаргах;

л) төгсгөлийн салгуурыг ажлын төхөөрөмж, механизмуудыг автоматаар зогсоох хэрэгсэл болгон ашиглах /гүүрэн кран барилгын төгсгөлд байрлах зогсоолд очихоос бусад тохиолдолд/;

м) ослоос хамгаалах хэрэгсэл ба тоормос нь гэмтэлтэй байхад, эсвэл тэдгээрийг зориудаар салгаж ажиллуулах;

н) бүхээгээс гадна буюу кран дээр /нэвтрэх талбай, машины өрөө, сум, эсрэг ачаа гэх мэт/ хүмүүс байхад механизмуудыг ажиллуулах. Механизм, цахилгаан тоноглол, ослоос хамгаалах хэрэгсэл дээр үзлэг шалгалт, тохируулга хийх үйлчлэх ажилчдад хамаарахгүй ба зөвхөн тэдний дохиогоор залгаж, салгах ажиллагааг хийх;

о) ачааг байрлалаас нь /газар, талбай, давхарлаж хураах тавцан г.м/ краны сумыг өргөх лебедка, сунадаг сумны агшиж, сунгах ба түүнийг өргөх механизмаар өргөх;

п) кранаар өргөсөн сав, чингэлэг дээр хүн байхад түүнийг буулгах;

р) краны сумны дор хүмүүс байхад ачаагүй байсан ч сумыг өргөж, буулгах.


239

9. ОСОЛ АВААРИЙГ ШАЛГАН СУДЛАХ 9.1. Хяналтын байгууллагад бүртгэгддэг ачаа өргөх краныг

ашиглах үед осол, аваарь гарвал эзэмшигч нь 24 цагийн дотор хяналтын байгууллагад мэдэгдэх ба уг аваарь, осол нь хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулахааргүй бол ослын орчин, талбай, краныг хөдөлгөөнгүй байлгаж, техникийн дүгнэлтийг оновчтой зөв гаргах нөхцлийг бүрдүүлнэ.

9.2 Ачаа өргөх краныг ашиглах үед гарсан осол, аваарийн шалтгаан, үүссэн хохирлын талаарх шинжээчийн дүгнэлтийг Монгол улсын “Эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай хууль”-ийн дагуу томилогдсон эрх бүхий комисс эрхлэн гаргана.

10. БУСАД ЗҮЙЛ

10.1. Энэхүү дүрэм шинээр мөрдөгдөж эхэлсэнтэй холбогдуулан урьд нь боловсруулагдсан зураг төслийн дагуу төхөөрөмжилсөн краныг өөрчлөх хугацааг эзэмшигч нь хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр тогтооно.

10.2. Краны үйлдвэрлэгчээс тогтоосон ашиглалтын хугацаа дуусах үед, энэхүү дүрмийн шаардлагын дагуу үндсэн даацын хийцүүдэд оношлогоо хийх бөгөөд цаашид ашиглах эсэх талаар дүгнэлтийг хяналтын байгууллагаар тогтоолгоно.

10.3. Ачаа өргөх краны зураг төсөл, үйлдвэрлэл, шинэчлэл, өөрчлөлт, оношлогоо, засвар, угсралт ба ашиглалт эрхэлдэг байгууллагын удирдлага, мэргэжилтэн болон хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид тогтоосон журмын дагуу сургалтанд хамрагдаж энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах шалгалтыг хяналтын байгуууллагад өгнө.


240

Хавсралт 1НЭР ТОМЪЁО

№ Нэр томъёо Тодорхойлолт Бүдүүвч зураг

-

1.0

Ачаа өргөх машин

Ачаа өргөх кран

Ачааг өргөх, шилжүүлэх зориулалт бүхий

үечилсэн ажиллагаатай техникийн төхөөрөмж

1.Краны төрөлАчааг оосорлож өргөх

тусгай хэрэгслээр тоноглогдсон, ачаа

өргөх машин

-

-

Ачаа өргөх краны хийцийн ангилал

1.1Гүүрэн төрлийн

кран

Өндөрт байрласан замаар шилждэг гүүрэн дээгүүр байрлах ачааны тэргэнцэр буюу тельфер

бүхий кран.

-

1.1.1Тулгуурт гүүрэн

кран

Барилгын тулгуур багана дээрх зам төмөрт

дугуйгаараа тулж байрласан гүүрэн кран.

1.1.2Дүүжинт гүүрэн

кран

Дүүжин зам төмөр дээгүүр шилждэг гүүрэн

кран

1.1.3

Ачаа өрж, хураах

гүүрэн кран /штабелер/

Ачаа өргөх босоо баганан төхөөрөмжөөр

тоноглогдсон, ачааг өрж, хураах зориулалттай

гүүрэн кран

1.1.4 Вандан кран

Зам төмөр дээр гүүр нь хоёр тулгуурын

тусламжтайгаар тулж байрласан кран


241

1.1.5Хагас вандан

кран

Гүүрийн нэг тулгуур нь газар дээрх зам төмөрт, нөгөө нь өндөрт байрлах

зам төмөрт тулж шилждэг кран

1.2Хэцэн кран

/кабель/

Хоёр тулгуурын оройн хооронд

бэхлэгдсэн даацын ган татлага дээгүүр ачаа оосорлох хэрэгсэлээр тоноглогдсон ачааны тэргэнцэр нь шилждэг

кран

1.3Сумт төрлийн

кран

Ачаа оосорлох хэрэгсэл нь суманд эсвэл түүн

дээгүүр шилждэг тэргэнцэрт зүүгддэг кран

-

1.3.1 Арлан кран

Төмөр зам эсвэл авто тээврийн хэрэгслийн

ачааг буулгахад зориулагдсан өндөр тулгуур бүхий тавцан дээр сууриласан сумт

кран

1.3.2 Сумт кран

Шилждэг арал дээр байрлах сум эсвэл цамхаг ба сум нь

хамтдаа эргэдэг кран. (автомашин, хийн

дугуйт, гинжит, трактор гэх мэт)

1.3.3 Цамхагт кран

Сум нь босоо цамхагийн дээд хэсэгт бэхлэгдсэн,

дангаар болон цамхагтай хамт эргэдэг

кран

1.3.4Төмөр замын

сумт кран

Төмөр замаар шилждэг тусгай тавцан дээр

байрлуулсан сумт кран


242

1.3.5Шонт кран/мачтовый/

Дээр, дороо нугасан тулгуураар холбогдсон,

эргэдэг сумт кран

1.3.7 Консол кран

Ачаа оосорлох хэрэгсэл нь сум дээр хөдөлгөөнгүй эсвэл

түүн дээгүүр шилждэг тэргэнцэрт зүүгддэг сумт

төрлийн кран

Краны ачаа өргөх төхөөрөмжийн ангилал

1.4 Дэгээт кранАчаа өргөх дэгээгээр

тоноглогдсон кран

1.5 Грейферт кранАчаа өргөх грейферээр

тоноглогдсон кран

1.6Соронзон

тоноглолтой кран

Ачаа өргөх цахилгаан соронзон татагчаар тоноглогдсон кран

1.7Хайлш цутгадаг

кран

Хайлш цутгадаг шанагыг өргөх,

юүлэх төхөөрөмжөөр тоноглогдсон гүүрэн

кран

1.8Хөндлөвчтэй

кран

Урт хэмжээтэй ачааг тээвэрлэхэд зориулж

хөндлөвчөөр /траверс/ тоноглогдсон кран

-


243

1.9 Суурин кранХөдөлгөөнгүй сууринд

цамхаг болон шонг байрлуулсан кран

1.10Өөрөө өргөгддөг

кран

Баригдах байгууламжийн хийц дээр суурилагдсан

ба өөрийнхөө механизмуудын

тусламжтайгаар дээшээ цамхаг нь өргөгддөг

кран

1.11Зөөвөрлөгддөг

кран

Нэг байрлалаас нөгөөд гараар эсвэл

ачаа өргөх хэрэгслийн тусламжтайгаар

шилждэг, суурин кран

1.12Эргэдэг кран/радиальный/

Ажлын үед хөдөлгөөнгүй суурийг тойрч эргэдэг

кран

1.13Өөрөө явагч

кран

Ачаа өргөх болон тээвэрлэлтийн үед өөрийн энергээр

шилжих механизмаар тоноглогдсон кран

-

1.13.1 Чиргүүлийн кран

Шилжих механизмаар тоноглогдоогүй,

чирүүлдэг зөөврийн кран.


244

Краны шилжих хөдөлгөөний төрлийн ангилал

1.14 Гинжит кранГинжээр тоноглогдсон

шилждэг кран -

1.15 Дугуйт кранДугуйгаар тоноглогдсон

шилждэг кран-

1.15.1 АвтокранАвтомашины арал дээр

суурилагдсан кран-

1.15.2Тусгай арал дээрх кран

Автомашины тусгай арал дээр суурилагдсан

кран-

1.15.3Хийн дугуйт

кранХийн дугуйтай арал дээр

суурилагдсан кран-

1.15.4 Рельсэн кранЗам төмөр дээгүүр

шилждэг кран-

Краны хөтлүүрийн ангилал

1.17 Цахилгаан кран Механизмууд нь

цахилгаан хөтлүүртэй кран

-

1.18Гар кран Механизмууд нь гар

хөтлүүртэй кран-

1.19Шингэн

хөтлүүрт кранМеханизмууд нь шингэн

хөтлүүртэй кран-

Краны эргэлтийн зэрэглэлийн ангилал

1.20 Эргэдэг кран

Краны эргэлтийн хэсэг нь ачааны

хамтаар, тулгууртай харьцангуйгаар эргэдэг

кран

-

1.20.1Хагас эргэдэг

кран

Краны эргэлтийн хэсэг нь нэг байрлалаас нөгөө

байрлал хүртэл 360О–аас бага өнцгөөр эргэх

боломжтой кран


245

1.20.2Бүтэн эргэдэг

кран

Краны эргэлтийн хэсэг нь нэг байрлалаас нөгөө

байрлал хүртэл 360О ба түүнээс их өнцгөөр эргэх боломжтой кран

1.21 Эргэдэггүй кранАчааг тулгууртай

харьцангуйгаар эргүүлэх боломжгүй кран

2. Үзүүлэлт Ачаалал

2.1Ачаа өргөх

ашигтай даац, m

п

Кранаар ачаа оосорлох хэрэгслийн тусламжтайгаар эсвэл түүнгүйгээр өргөж буй ачааны өөрийн жин, m

п. Хэрэв усан

цахилгаан станцын хаалт буюу ямар нэгэн ачааг уснаас кранаар дээш нь өргөвөл

ачааны жин дээр усны сорох буюу соролтоос үүсэх үрэлтийн хүч нэмэгдэнэ.

2.2Ачаа оосорлох

сольдог хэрэгсэл, m

сг

Ачааг крантай холбож буй сольдог хэрэгслийн

жин, mсг.

Ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл нь краны дэгээ

ба ачаанаас хялбар салдаг байна.

-


246

2.3 Цэвэр даац, mн

Ачааны өөрийн жин m

п ба ачаа оосорлох тоноглол буюу

сольдог хэрэгслийн mсг

жингүүдийн нийлбэр нь m

н болно.

mн = m

п + m

сг

-

2.4

Ачаа өргөх салдаггүй

тоноглол буюу краны дэгээ, m

нг

Ачаа өргөх салдаггүй тоноглолын доод хэсэг буюу m

нг жинтэй краны

дэгээнээс цэвэр даацтай ачааг зүүнэ.

Ачаа өргөх салдаггүй тоноглол нь краны эд

ангид хамаарна.

-

2.5Өргөх эд анги,

mпс

Ган татлага, гинж зэрэг m

пс жинтэй бусад

эд ангиуд нь краны ачааны тэргэнцэр

эсвэл сумны үзүүрээс зүүгдэн, лебедкийн хөдөлгөөнийг цааш

дэгээний төхөөрөмжинд дамжуулан ачааг өргөж,

буулгахад оролцоно.

-

2.6 Нийт даац, mб

Краны ачааны тэргэнцэр эсвэл сумны үзүүрээс зүүгдсэн ачааны жин,

mб. Нийт даацын жин m

б

нь ачааны өөрийн mп,

ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл m

сг, ба краны

дэгээ, mнг өргөх эд

ангиудын mпс

жингүүдийн нийлбэрээс бүрдэнэ.

mб = m

п + m

сг + m

нг + m

пс

-


247

2.7Ачааны момент;

M = Q х L

Краны ачаа даац Q ба өнгийлтийн зайн L

үржвэртэй тэнцэнэ

2.8

Ачааны онхолдуулах

момент;MА = Q х А

Краны даац Q ба өнгийлтийн онхолдуулах

зайн А үржвэртэй тэнцэнэ

2.9Хийцийн масс,

Gх

Эсрэг ба тогтворжуулагч ачаа мөн тос,

тосолгооны материал, ус, шатахуунаар

цэнэглээгүй байх үеийн краны жин.Сумт краны

хувьд үндсэн сум ба эсрэг ачаатай үеийн жин

-

2.10 Нийт масс, Gн

Эсрэг ба тогтворжуулагч ачаа мөн түлш, тос,

тосолгооны материал, устай байх үеийн краны

жин

-

2.11Дугуй дээрх ачаалал, Р

Краны зам дээр босоо чиглэлд нэг дугуйгаар дамжин үйлчилж буй хамгийн их ачаалал


248

Краны шугаман үзүүлэлтүүд

2.12 Өнгийлт, L

Сумт краны эргэх тэнхлэгээс ачаа

оосорлох хэрэгслийн босоо тэнхлэг хүртэлх

зай

2.13.1Төслийн өнгийлт

Дэгээнд ачаалалгүй үеийн өнгийлтийн

хэмжээ-

2.13.2 Ажлын өнгийлт Дэгээнд ачаатай үеийн

өнгийлтийн хэмжээ-

2.14Ачааны

онхолдуулах мөр, А

Сумт кран хэвтээ талбайд байрлаж байх

үед түүний онхолдуулах ирмэгээс ачаа оосорлох

хэрэгслийн хүндийн төвөөр татсан босоо тэнхлэг хүртэлх зай

2.14.1

Ачаа онхолдуулах

мөрийн тооцооны өнгийлт

Дэгээнд ачаалалгүй үед онхолдуулах ирмэгийн

өнгийлтийн хэмжээ -

2.14.2

Ачаа онхолдуулах

мөрийн ажлын өнгийлт

Дэгээнд ачаатай үед онхолдуулах ирмэгийн

өнгийлтийн хэмжээ

-

2.15 Алслал, s

Гүүрэн төрлийн краны зам төмрүүдийн босоо тэнхлэгийн хоорондох

зай


249

2.16Консолын өнгийлт, l

Краны тулгуурын тэнхлэгээс түүний

хажуу сул үзүүр дээр байрлах ачаа оосорлох

хэрэгслийн босоо тэнхлэг хүртэлх хамгийн

их зай

2.17 Ойртолт, c

Краны зам төмрийн тэнхлэгээс ачаа

оосорлох хэрэгслийн босоо тэнхлэг хүртэлх

хамгийн бага зай

2.18Арын оврын

хэмжээ, r

Сумны эсрэг талд байрлах краны

эргэлтийн хэсгийн хамгийн их радиус

2.19Ачаа өргөх өндөр, Н

Кран зогсож буй түвшнээс ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл дээд байрлал хүртэлх босоо

чиглэлийн зай:-дэгээнд түүний доод хавтгай хүртлэх зай

- бусад ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийн хамгийн доод цэг

хүртэлх зайГүүрэн краны хувьд өргөлтийн өндрийг шалнаас тооцно.

Краныг хэвтээ талбайд байрлуулан, ачаалаагүй үед өргөлтийн өндрийг

тодорхойлно.


250

2.20Буулгалтын

гүн, h

Кран зогсож буй түвшнээс ажлын доод байрлалд байрласан

ачаа оосорлох сольдог хэрэгсэл хүртэлх босоо

чиглэлтэй зай:-дэгээнд түүний доод хавтгай хүртэлх зай

- бусад ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийн хамгийн доод цэг

хүртэлх зайГүүрэн краны хувьд буулгалтын гүнийг шалнаас тооцно.

Краныг хэвтээ талбайд байрлуулан, ачаалаагүй үед буулгалтын гүнийг


2.21Өргөлтийн орон

зай, D

Ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийн ажлын

дээд ба доод байрлал хоорондын босоо чиглэл дэх зай (мөн 2.19, 2.20

зураг)

2.22Краны замын

өндөр, Но

Краны зам төмрийн толгойноос шалны

түвшин (газар) хүртэлх босоо чиглэл дэх зай.

Ажлын хөдөлгөөний хурд

2.23Ачаа өргөх

(буулгах) хурд, V

п

Ачаа босоо чиглэлд хөдөлгөөний

тогтворжсон горимоор шилжих хурд


251

2.24Ачаа буулгах

хурд, Vm

Угсралт, хураалтын ажлын үед хөдөлгөөн тогтворжсон горимд ачааг хамгийн бага

хурдаар буулгах хурд

2.25Эргэлтийн давтамж,ω

Хөдөлгөөн тогтворжсон горимд краны эргэх хэсгийн өнцөг хурд. Салхины хурд 3м/с-ээс ихгүй үед краныг

хэвтээ талбайд байрлуулан, хамгийн их өнгийлтөнд 10м өндөрт

ажлын ачаатайгаар тодорхойлно.

2.26Краны

шилжилтийн хурд, V

к

Хөдөлгөөн тогтворжсон горимд краны явах хурд. Салхины хурд 3 м/с-ээс ихгүй үед кран хэвтээ замаар, 10м өндөрт ажлын ачаатай явж


2.27

Краны тэргэнцрийн шилжилтийн

хурд, Vt

Хөдөлгөөн тогтворжсон горимд, тэргэнцэр

явах хурд. Салхины хурд 3 м/с-ээс ихгүй үед тэргэнцэр хэвтээ замаар, 10м өндөрт

ажлын хамгийн их ачаатай явж тодорхойлно

2.28Өнгийлтийг

өөрчлөх хурд, Vr

Хөдөлгөөн тогтворжсон горимд ачааг хэвтээ чиглэлд шилжүүлэх

дундаж хурд. Салхины хурд 3м/с-ээс ихгүй үед 10м өндөрт өнгийлтийг хамгийн ихээс хамгийн

багад шилжүүлж тодорхойлно


252

2.29Өнгийлт

өөрчлөх хугацаа

Өнгийлтийг хамгийн ихээс хамгийн багад шилжүүлэх хугацаа. Салхины хурд 3м/с-ээс ихгүй үед ажлын даацтай тэнцэх ачааг

10м өндөрт өргөж, өнгийлтийг хамгийн

ихээс шилжүүлж тодорхойлно

-

2.30 Шалгах хурд

Хөдөлгөөн тогтворжсон горимд даацын эд

анги ба ган татлагыг шалгах үеийн краны

хөдөлгөөний бага хурд

-

2.31Краныг

тээвэрлэх хурд V

о

Краныг өөрийнх нь хөтлүүрээр явуулах

хамгийн их хурд

2.32Ажлын

үечлэлийн хугацаа

Ажлын тогтоосон нэг үечлэлд зарцуулах

хугацаа-

Краны замын үзүүлэлт

2.33Краны

зогсолтын түвшин

Краны эргэдэггүй хэсэг байрлах хэвтээ гадаргуу эсвэл зам төмөр. Хэрэв

краны тулгуурууд нь нэг түвшинд

байрлаагүй бол краны зогсолтын түвшин доор

байрлах тулгуураар тодорхойлогдоно.

2.34 Цариг, К

Сумт краны зэрэгцээ байрлах дугуйн тэнхлэг

хоорондын эсвэл түүний зам төмрийн босоо тэнхлэгүүдийн

хоорондох зай.Ачааны тэргэнцрийн

хувьд түүний зам төмрийн тэнхлэг хоорондын зай.


253

2.35 Суурь, В

Нэг зам дээр цуварч байрлах краны

(тэргэнцэр) тулгуурын тэнхлэг хоорондын зай

2.36Нэмэлт

тулгуурын суурь, В

о

Нэг зам дээр цуварч байрлах краны нэмэлт

тулгуурын тэнхлэг хоорондын зай

2.37

Нэмэлт тулгуурын хоорондын

хөндлөн зай, Ко

Зам дээр хөнлөн байрлах краны нэмэлт

тулгуурын тэнхлэг хоорондын зай

2.38 Замын налуу

Кран ажиллах замын зөвшөөрөгдөх налуу нь:

i=h/Bh- суурь дахь хоёр

цэгийн түвшний зөрөөB- краны суурь

Зам дахь хоёр цэгийн түвшний зөрөөг

краныг ачаалаагүй үед хэмжинэ.

2.39Туулах замын

налуу

Кран өөрийн тогтмол хурдаар тээвэрлэгдэх үеийн замын налуу.

i=h/B

2.40 Тулгуурын хүрээ

Краны тулгуурын (дугуй эсвэл нэмэлт тулгуур) босоо тэнхлэгүүдийг

хэвтээ хавтгайд шулуун шугамаар холбоход

үүсэх талбай


254

2.41Муруйлтын радиус, R

к

Краны зам төмрийн муруй хэсгийн дотор талын хамгийн бага

радиус

2.42Эргэлтийн

хамгийн бага радиус, R

Кран хөдөлгөөний чиглэлээ өөрчлөн урд

дугуйгаараа эргэх тойргийн радиус

Ерөнхий үзүүлэлт

2.43 Бүлгийн төрөл

Кран эсвэл механизмын ачаа өргөх онцлог

мөн ажлын үечлэлийн тоо, хугацааг тооцсон

үзүүлэлт.

-

2.44Ойртох оврын

зай хэмжээ

Барилга, байгууламжийн ойролцоо кран ажиллах явцад аюулгүй нөхцлийг хангах орон зай, ажлын

явцад зөвхөн ачаа оосорлох хэрэгсэл түүнд

нэвтэрнэ.

2.45Тоормосны

нөөцийн илтгэлцүүр

Тоормослох үед тоормосны голд үүсэх хамгийн их моментыг

статик ачаалалд харьцуулсан харьцаа:

-хамгийн их ажлын ачаа (өргөх механизмын

хувьд)-сум, эсрэг ачааны

жин, хамгийн их ажлын ачаа, салхины ачаалал

(өнгийлт өөрчлөх механизмын хувьд)

-


255

2.46Ган татлаганы утасны тасралт

Шалгагдаж байгаа ган татлаганы тодорхой уртад байх нэг эсвэл

олон удаагийн гэмтлүүд

-

3.Үндсэн ойлголтХөдөлгөөн

3.1Ачааг өргөх

(буулгах)

Ачааг босоо чиглэлд шилжүүлэх

3.2Ачааг зөөлөн

тавих

Ачааг угсралт, хураалтын ажлын үед хамгийн бага хурдаар

буулгах

3.3Краны сумыг

өргөх (буулгах)

Босоо хавтгайд сум өнцгөөр хөдлөх

хөдөлгөөн

3.4Өнгийлт өөрчлөлт

Сумыг өргөж буулгах, телескоп сумны

агшилт, суналт эсвэл ачааны тэргэнцрийн

хөдөлгөөний үед ачаа оосорлох хэрэгслийн

шилжилт.


256

3.4.1Ачааны хэвтээ

шилжилт

Өнгийлт өөрчлөгдөхөд (сум өргөх) ачаа хэвтээ

тэнхлэгийн дагуу шилжих

3.5 Краны шилжилтАжлын байдалтай кран

бүхлээрээ шилжих

3.6Ачааны

тэргэнцрийн шилжилт

Гүүр, хэцэн ган татлага, сум эсвэл

консол дээгүүр ачааны тэргэнцэр шилжих

3.7 Эргэлт

Гүүрэн эсвэл сумт төрлийн краны

эргэлтийн тавцан хэвтээ хавтгайд өнцөг үүсгэн

хөдөлгөөн хийх

3.8 Ажлын давтамж

Ачаа өргөж эхлэх үеэс дараагийн ачааг өргөхөд

бэлэн болох краны шилжилттэй холбогдсон

ажлын нийлмэл хөдөлгөөн.

-

Краны тогтворжилт

3.9Краны

тогтворжилт

Онхолдуулах моментийн хүчний эсрэг үйлчлэх

краны чадвар-

3.10Ачааны


Ачааны жин, инерцийн хүч, салхины ачаалал

болон бусад хүчин зүйлээс шалтгаалсан

онхолдуулах моментийн хүчний эсрэг үйлчлэх

краны чадвар

-


257

3.11Хувийн


Онхолдуулах моментийн хүчний эсрэг үйлчлэх краны ажлын (ачаа

өргөөгүй байж болно) ба ажлын бус байдалд

байх үеийн чадвар

-

Краны бэлэн байдал

3.12Бүрэн бүтэн

байдал

Норматив ба төслийн баримт бичгийн бүх шаардлагуудыг кран

хангаж байх

-

3.13Ажлын бэлэн

байдал

Өгөгдсөн ажлыг гүйцэтгэхдээ

бүх үзүүлэлтээр норматив ба төслийн баримт бичгийн бүх

шаардлагуудыг кран хангаж байх

-

Кранд суурин угсрагддаг механизмууд

4.1Суурин

угсрагддаг механизм

Байгууламжийн суурь, краны хийцийн арал

дээр бэхлэгддэг механизм

-

4.1.1Ачаа өргөх

механизм (өргөх механизм)

Ачааг өргөх ба буулгах зориулалтаар суурин угсардаг механизм

4.1.1.1 Лебедка

Ачаа өргөх, чангаах зориулалттай ган татлага, гинжийг ороох хүрд, дамрыг эргүүлэх механизм Лебедкийн төрлүүд: - хүрдтэй -дамартай -шпил хэлбэрийн (хотгор гадаргуут хүрдтэй)


258

4.1.1.2 ТальХөтлүүртэйгээ нэг их биед угсрагдсан ачаа

өргөх механизм.

4.2Кран шилжүүлэх

механизм

Краныг шилжүүлэх зориулалттай суурин угсрагдсан механизм

-

4.3Тэргэнцэр эсвэл таль шилжүүлэх

механизм

Ачааны тэргэнцэр эсвэл талийг шилжүүлэх

зориулалттай суурин угсрагдсан механизм

4.4Өнгийлт өөрчлөх

механизм

Сум ба хэрээ хошууны өнцөг эсвэл ачааны тэргэнцэр, талийн

хөдөлгөөнөөр өнгийлтийг өөрчлөх

зориулалттай суурин угсрагдсан механизм

4.5Эргэлтийн механизм

Краны эргэлтийн хэсгийг хэвтээ хавтгайд эргүүлэх зориулалттай

суурин угсрагдсан механизм

-

4.6Сумыг сунгах

механизм

Краны сумны уртыг өөрчлөх зориулалттай хөтлүүрт төхөөрөмж

-

4.7Телескоп механизм

Краны сум, цамхаг эсвэл нэмэлт тулгуурын уртыг өөрчлөх зориулалттай

суурин угсрагдсан хөтлүүрэн төхөөрөмж

-


259

4.8 Краны лифт

Кранчин болон үйлчлэх ажилчдыг зөөвөрлөх зориулалттай өргөх

байгууламж5. Энэхүү дүрэмд хамаардаггүй зөөврийн ачаа өргөх

механизмууд

5.1Зөөврийн ачаа өргөх механизм

Ажлын нэг байрнаас нөгөөд гараар өргөж

зөөвөрлөх зориулалттай ачаа өргөх (буулгах)

механизм

-

5.1.1 Гар лебедкаАчааг гар дамжуулгаар өргөх (буулгах) лебедка

-

5.1.2 Домкрат

Их жинтэй ачааг дороос нь тулж бага зайд өргөх зориулалттай зөөврийн

механизм

-

5.1.3 Татах механизм

Хавчих системийн тусламжтайгаар ган татлагыг татдаг гар хөтлүүрэн механизм

-

5.2Ачаа өргөх хөдөлгөөнт механизм

Ажлын явцад гараар шилждэг, ачаа өргөх (буулгах) механизм

-

5.2.1 Гар таль Ган татлага эсвэл гинж бүхий гар ажиллагаатай

ачаа өргөх механизм-

6. Зангилаа

6.1Шилжих

төхөөрөмж

Сумт ба цамхагт краны эргэлтийн тавцан,

цамхаг дор байрладаг, краны хөдөлгөөнд

зориулагдсан дамжуулгын

төхөөрөмжийн суурийн хэсэг

-


260

6.2 Арал

Төмөр зам эсвэл авто тээврийн хэрэгслийг

нэвтрүүлэн өнгөрүүлэх зориулалттай краны

суурийн хэсэг

6.3Тогтворжуулагчтай

явах тэргэнцэр

Нугасан холбоос нь ачааллыг жигд дамжуулдаг, дугуй эсвэл өнхрүүлгээр

тоноглогдсон тулгуурын хийц

-

6.4 Гүүр

Гүүрэн төрлийн краны ачааны тэргэнцэр

дээгүүр нь шилждэг эсвэл вандан төрлийн краны тулгууруудын

хооронд байрлах даацын хийц

-

6.5Ачааны

тэргэнцэр

Ачааг гүүр эсвэл сум, дүүжин татлага дээгүүр шилжүүлэх зориулалттай краны

зангилаа

-

6.6Эргэлтийн тулгуурын төхөөрөмж

Краны эргэлтийн хэсгээс эргэдэггүй суурийн

хэсэгт мөн эргэлтийн хэсгийн хөдөлгөөний механизмд (ачааны

моментийн хүч, босоо ба хэвтээ чиглэлтэй хүчний

үйлчлэл) ачаалал дамжуулах зангилаа

-

6.7Эргэлтийн

тавцан

Эд анги, механизмууд байрлах краны эргэлтийн хийц


261

6.8 Цамхаг

Сум, сумны тулгуур ба эргэлтийн тавцанг

шаардлагатай өндөрт байрлуулах зориулалттай краны

босоо хийц

6.9Багана

(колонна)

Ажлын ачаатай эргэлтийн сумыг

шаардлагатай өндөрт тулдаг, консолын краны

босоо хийц

6.10 Сум

Ачаа оосорлох хэрэгслийн өнгийлт

эсвэл өндрийн өөрчлөлтийг хангадаг,

краны хийц

6.11Цамхаг

ба сумны төхөөрөмжүүд

Сумт краны цамхаг, сум, хэрээ хошуу зэрэг сольдог тоноглолууд

6.12 Ганхдаг тулгуур

Хэцэн татлагын ачааллын өөрчлөлтийн үед хэвтээ чиглэлийн

өнцгийн налуугаар өөрчлөгддөг, хэцэн

краны тулгуур

-

6.13Ганхдаггүй

тулгуур

Хэцэн татлагын ачааллын өөрчлөлтийн үед хэвтээ чиглэлийн

өнцгийн налуу өөрчлөгддөггүй, хэцэн

краны тулгуур хэсэг

-


262

6.14 Төмөрлөг хийц

Кранд үйлчлэх ачааллыг бусад зангилаанууд мөн түүний сууринд дамжуулдаг, краны

тооцоот хийц

-

6.15 Эсрэг ачаа

Ажлын үед ачаа ба краны эд ангиудын жинг тэнцвэржүүлэх

зорилгоор, эсрэг ачааны эсвэл эргэлтийн тавцан дээр бэхлэгдсэн ачаа

6.16 Тогтворжуулагч ачаа (балласт)

Краны тогтвортой байдлыг хангахын тулд тэнхлэг эсвэл тавцан

дээр байрлуулсан ачаа

6.17 Тоормос

Механизмын хөдөлгөөнийг

хязгаарлах зорилгоор хөтлүүрийг зогсоох

эсвэл хурдыг нь сааруулах зориулалттай

төхөөрөмж

-

6.18 Дамар

Татлагын хөдөлгөөний чиглэлийг өөрчлөх

зориулалт бүхий эргэдэг тоноглол

6.18.1Тэнцүүлэгч

дамар

Татлагын хоёр салааны хүчийг тэгшитгэх

зориулалт бүхий дамар-

6.19 Татлагын шкив

Үрэлтийн хүчийг ашиглан эргэлтийг

дамжуулах зориулалттай, нэг эсвэл олон ховилтой эргэдэг

дамар

-


263

6.20 Полиспаст

Татлаганы хүч ба хөдөлгөөний хурдыг

өөрчлөх зориулалттай дамар-татлагын систем

6.20.1Давхар

полиспаст

Татлагын хоёр үзүүр нь хүрдэнд бэхлэгдсэн

полиспаст

6.21Дэгээний зүүлтүүр

Ачаа өргөх дэгээ ба дамруудын системээс

бүрдсэн, кранаас зүүгдэх төхөөрөмж

6.22Ачаа өргөх хэрэгсэл

Ачааг өлгөх, утгах, соронздох

зориулалттай төхөөрөмж (дэгээ,

грейфер, цахилгаан соронзон, сэрээ, гм)

6.23Салдаггүй кинематик холбоос

Хөдөлгүүрийг хүрдтэй холбох механик

холбоос:-хөдөлгүүрийг редуктортой

-редукторыг хүрдтэй холбох салдаггүй муфтэн холбоос -хурдыг өөрчлөх

механизмын тусламжтайгаар

-

6.24 Нэмэлт тулгуур

Ажлын байдалд краны газартай тулах хүрээг ихэсгэх зориулалттай

төхөөрөмж

6.25 Шат

Кран дээр үйлчлэх ажилчдыг гарахад

зориулагдсан гишгүүр бүхий төхөөрөмж

-


264

6.25.1 Налуу шатХэвтээ гадаргуугаас

75о хүртэл налуу өнцөг үүсгэн байрласан шат

-

6.25.1.1 Орох (буух) шатХэвтээ гадаргуугаас

60о хүртэл налуу өнцөг үүсгэн байрласан шат

-

6.25.2 Хэт налуу шатХэвтээ гадаргуугаас 75о –аас дээш налуу өнцөг үүсгэн байрласан шат

-

6.25.2.1 Босоо шатХэвтээ гадаргуугаас

90о налуу өнцөг үүсгэн байрласан шат

-

6.25.3Угсралтын шат

(аваарийн)

Угсралтын ажил болон осол аваарийн үед ашиглах хашлага

хамгаалтгүй энгийн хялбар шат

-

6.26Нэвтрэх тавцан

(галерея)Урт нарийн чөлөөтэй нэвтрэх, хэвтээ гарц

-

6.27Богино тавцан

(мостик)

Краны үйлчлэх ажилчдыг нэвтрэхэд

зориулсан хэвтээ эсвэл налуу богино гарц

-

6.28 Тавцан Краны үйлчлэх

ажилчдад зориулсан хэвтээ гадаргуу

-

6.29 Тамбур Краны бүхээгийн

хаалганы өмнө байрлах хашлага бүхий талбай

-

6.30Ачааны (өргөх)

татлагаАчаа өргөх

зориулалттай татлага

6.31 Сумны татлага

Сумны полиспастын дамруудад ороогддог,

өнгийлт өөрчлөх зориулалттай татлага

6.32Тэргэнцрийн

(татах) татлага

Ачааны тэргэнцэр сум, гүүрэн дээгүүр

шилжихэд зориулсан татлага


265

6.33 Хэцэн татлага

Хэцэн краны ачааны тэргэнцэр түүн дээгүүр шилжихэд зориулсан

татлага

6.34Сумны татлага

(расчал)

Тэнцүүлэгч дамрын тусламжтайгаар

(полиспастад хамааралгүй) сумыг

татах татлага

6.35Грейферийг хаах татлага

Ажлын үед грейферийг хааж, түгжих

зориулалттай татлага

6.36Татах татлага

(оттяжка)

Краны хоёр (хоорондоо хөдөлгөөнгүй

байрладаг) хэсгийг холбодог татлага

6.37Угсралтын

татлага

Угсралтын ажлын үед кран болон түүний эд ангиудыг угсрахдаа полипастын дамрын

хамт ашигладаг татлага7. Ослоос хамгаалах хэрэгслүүд

Хийцийн ангилал

7.1

Ослоос хамгаалах

багаж

Ослын үед механизмыг салгах эсвэл түүнийг урьдчилан мэдээлэх

зориулалттайгаар кранд суурилагддаг электрон

хэрэгслүүд

-

7.2Ослоос

хамгаалах төхөөрөмж

Ослын үед механизмыг салгах эсвэл түүнийг кранчинд мэдээлэх

зориулалттайгаар кранд суурилагддаг механик, цахилгаан, шингэний

ажиллагаатай (электрон орохгүй) төхөөрөмж

-


266

Зориулалтын ангилал

7.3Төгсгөлийн

салгуур

Ослын үед механизмын хөтлүүрийн хурдыг

бууруулах эсвэл автоматаар салгах

зориулалттай хэрэгсэл

-

7.3.1Хөдөлгөөний төгсгөлийн

салгуур

Краны хөдөлгөөнт хэсгүүдийг тогтоогдсон

зайд очиход механизмын хөтлүүрийг

автоматаар салгах эсвэл хязгаарлах

зориулалттай төгсгөлийн салгуур

-

7.4Краны ажлын

үзүүлэлтүүдийг бүртгэгч

Краны ажлын үзүүлэлтүүдийг

бүртгэх зориулалттай төхөөрөмж

-

7.5Заагч

Кранчин ба үйлчлэх ажилчдад краны ажлын

нөхцлийг мэдээлэх хэрэгсэл

-

7.6Хамгаалах хэрэгсэл

Ослын үед краныг хамгаалах зориулалттай

механик хэрэгсэл -

7.6.1 Бамбай

Краны огцом цохилт мөргөлтийг зөөлөвчлөх

зориулалттай хамгаалах төхөөрөмж

7.6.2Туугдлаас хамгаалах хавчаар

Кран салхины үйлчлэлээр замын дагуу туугдахаас хамгаалах

төхөөрөмж

8. Бусад зүйл

8.1 Баримт бичиг

Төрийн захиргааны төв байгууллагаас баталсан

баримт бичгүүд (стандарт, дүрэм, техникийн нөхцөл,

аргачлал г.м)

-


267

8.2 Засвар

Элэгдэж, гэмтсэн эсвэл ашиглах боломжгүй

болсон эд анги, зангилаа мөн ослоос хамгаалах хэрэгслийг

сэргээн засварлаж, краныг ажлын бэлэн

байдалд оруулах

-

8.2.1 Урсгал засвар

Краны түргэн элэгддэг эд ангийг сэргээн засварлах, эсвэл

шинээр сольж түүний ажлын бэлэн байдлыг

хангах

-

8.2.2 Их засвар

Ашиглалтын хугацаа нь дуусаагүй краны

ихэнх эд анги, үндсэн зангилааг засварлах, эсвэл шинээр сольж

краны ажиллах чадварыг бүрэн сэргээх

-

8.2.3 Иж бүрэн засвар

Ашиглалтын хугацаа нь дууссан боловч цаашид ашиглах

боломжтой краныг оношлолд оруулан илэрсэн гэмтлийг арилгаж, шинээр

тогтоосон ашиглалтын хугацаа буюу дараагийн оношлол хүртэл краны

ажиллах чадварыг бүрэн сэргээх

-

8.2.4Сэргээн босгох

их засвар

Ашиглалтын хугацаа нь дууссан задаргаанд

орсон краныг оношлолд оруулан илэрсэн

гэмтлийг арилгаж, краны ажиллах чадварыг бүрэн

сэргээх

-


268

8.3Өөрчлөн

шинэчлэлт (реконструкция)

Техникийн паспортын үзүүлэлтийг (Жишээ

нь: хөтлүүр, сумны урт, цамхагийн өндөр, ачаа даац, тогтворжилтын

өөрчлөлтүүд) зайлшгүй шаардлагаар өөрчлөн

түүнийг шинээр тоноглосон нь үйлчлэх ачааллын өөрчлөлтөд нөлөөлөхүйц хийцийн

шинэчлэлт

-

8.4 Оношлогоо

Ашиглалтын хугацаа нь дууссан краныг цаашид

ашиглах хугацааг шинэчлэн тогтоох дүгнэлтийг гаргах

зорилгоор хийж буй техникийн оношлогооны

иж бүрэн ажил

-

8.5Урьдчилсан оношлогоо

Зангилгаан дахь гэмтлүүдийг кран

ажиллагаатай үед нь шалгах боломжгүй, краныг задаргаа ба угсралтанд орсоны

дараа сэргээн босгох их засвар хийхийн өмнө

хийгддэг хэсэгчилсэн оношлогоо

-

8.6 Ашиглалт

Кран ашиглагдах үед засварлагдан ажиллах чадвар нь сэргээгдэж

байдаг, ажлын үечлэлийн хугацаа. Краны ашиглалтад ажлын зориулалт,

тээвэрлэлт, угсралт, хадгалалт, засвар

техникийн үйлчилгээ хамаарна.

-


269

8.7Тохирлын гэрчилгээ

Кран, түүний үйлдвэрлэлийн

шаардлага нь МУ ба гадаадын тохирлын

гэрчилгээ олгогч байгууллагын норматив

баримт бичгүүдтэй тохирч байгаа баталгаа.

-

8.8Кран

үйлдвэрлэгч байгууллага

Кран үйлдвэрлэгч байгууллага нь:-краныг аюулгүй ашиглах эрдэм

шинжилгээ, судалгааны ажил хийх

-мэргэжлийн байгууллагын үүрэгт ажлыг иж бүрэн хийх

-краны норматив баримт бичгүүдийг

боловсруулах-шинээр боловсруулсан

эсвэл шинэчлэн өөрчилсөн краны төсөлд

магадлалын дүгнэлт гаргах

-краныг хүлээн авах магадлалын ажилд

оролцох-үйлдвэрлэгч

байгууллага ба кранд гэрчилгээ олгоход

оролцох-гадаадаас оруулж ирж буй болон ашиглагдаж

байгаа крануудад магадлалын дүгнэлт

гаргах-ашиглалтын хугацаа

дууссан болон ашиглалтанд байгаа

крануудад оношлогоо хийнэ.

.-


270

8.9Мэргэжлийн байгууллага

Төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай

зөвшөөрөл авсан байгууллага нь өргөх байгууламж, түүний

эд ангийг үйлдвэрлэх бүрэн ба хэсэгчилсэн төсөл боловсруулах,

өөрчлөлт, засвар, угсралтын ажлыг

гүйцэтгэж, тэдгээрийн, ослоос хамгаалах

хэрэгслийн тохиргоо хийж, хугацаа дууссан

краныг оношилно.

-

8.10

Техникийн аюулгүй

ажиллагааны инженерийн төв

Хяналтын байгууллагаас итгэмжлэгдсэн төв нь

аж ахуйн нэгж, иргэдэд өргөх байгууламжийн

ашиглалт, угсралт, засварын ажлын үеийн

аюулгүй ажиллагааг хангуулах талаар бодит

туслалцаа үзүүлнэ.

-

8.11Гэрчилгээ олгох

байгууллага

Хяналтын болон стандарт хэмжил зүйн газраас итгэмжлэгдсэн байгууллага нь ачаа өргөх машин болон

түүний эд ангийн үйлдвэрлэлтийн байдлын тухай

тохирлын гэрчилгээг олгох ажлыг зохион

байгуулна.

-

8.12Кранчин(машинч)

Краныг удирдан ажиллуулдаг, эрх бүхий

этгээд-


271

8.12.1 Оператор

Краныг зөөврийн эсвэл радио удирдлагат пультээр удирдан

ажиллуулдаг, эрх бүхий этгээд

-

8.13Краныг

эзэмшигч

Краныг байгууллага, компани, нэгдэл,

холбоо, иргэний хувийн өмч эсвэл түрээсээр

ашиглагдаж байгаа бол түүнийг кран эзэмшигч

гэнэ.

-

8.14Ашиглагч

байгууллага

Краныг ашиглаж барилга угсралт,

ачиж буулгах болон бусад төрлийн

ажлыг гүйцэтгэж буй байгууллага, этгээд

-

8.15

Ашиглалт хариуцагч инженер

техникийн ажилтан

Краны аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч инженер техникийн ажилтан,

бүрэн бүтэн хариуцагч инженер техникийн

ажилтан, ачаа шилжүүлэх үеийн

аюулгүй ажиллагаа хариуцагч инженер техникийн ажилтан


272

Хавсралт 2

КРАНЫГ АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ БОЛОН ТҮҮНИЙ ЗУРАГ ТӨСЛИЙГ ЗОХИОХ, ҮЙЛДВЭРЛЭХ, УГСРАХ, ӨӨРЧЛӨХ,

ЗАСВАРЛАХ ҮЕД АШИГЛАХ НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ЖАГСААЛТ

ISO 2408-85 Ерөнхий зориулалттай ган татлага Тодорхойлолт.ISO 4301/1-86 Ачаа өргөх кран. Ангилал.ISO 4306/1-90 Өргөх төхөөрөмж. Толь бичиг.ISO 4308/1-86 Ачаа өргөх кран. Ган татлагыг сонгох.ISO 4308/2-88 Ачаа өргөх кран. Ган татлагыг сонгох. Бүлэг 2. Өөрөө явагч сумт кран Ашиглалтын итгэлцүүр.ISO 4309/1-81 Ачаа өргөх кран. Ган татлага.Үзлэг хийх ба гологдолд гаргах норм ба дүрэм.ISO 4310/1-81 Ачаа өргөх кран. Магадлал хийх аргачлал ба дүрэм.ISO 7363-86 Кран ба өргөх төхөөрөмж.Техникийн тодорхойлолт ба хүлээн авах баримт бичиг.ГОСТ2.601-95 Ашиглалтын баримт бичиг /ЕСКД/ГОСТ12.1.013-78 Барилга. Цахилгаан хангамж. Ерөнхий шаардлагаГОСТ12.2.058-81 Техникийн аюулгүй ажиллагаа. Ачаа өргөх кран. Аюултай хэсгийн тэмдэглэгээний өнгө.ГОСТ12.3.009-76 Ачиж буулгах ажил. Аюулгүй ажиллагааны ерөнхий шаардлага. /ССБТ/ГОСТ12.4.026-76 Дохионы өнгө ба аюулгүйн тэмдэглэгээ. /ССБТ/ГОСТ191-82 Ачааны хуудсан гинж.Техникийн нөхцөл.ГОСТ1451-77 Ачаа өргөх кран. Салхины ачаалал. Түүнийг тодорхойлох норм ба арга.ГОСТ2105-75 Давтмал ба хэвлэмэл дэгээ. Техникийн нөхцөл.ГОСТ2688-80 ЛК-Р төрлийн давхар ороодостой, 6х19(1+6+6/6)+1 хийцтэй ган татлага СортаментГОСТ3071-88 ТК төрлийн давхар ороодостой, 6х37(1+6+12+18)+1 хийцтэй ган татлага Сортамент


273

ГОСТ3079-80 ТЛК-О төрлийн давхар ороодостой, 6х37(1+6+15+15)+1 хийцтэй ган татлага СортаментГОСТ7668-80 ЛК-РО төрлийн давхар ороодостой, 6х37(1+7+7/7+14)+1 хийцтэй ган татлага. СортаментГОСТ7669-80 ЛК-РО төрлийн давхар ороодостой, 6х37(1+7+7/7+14)+7х7 (1+6) хийцтэй ган татлага. СортаментГОСТ3241-91 Ган татлага.Техникийн нөхцөл. (ISO3108-74)ГОСТ18899-73 Ган татлага. Даацын битүү татлага Техникийн нөхцөл.ГОСТ6619-75 Нэг ба хоёр салаатай хуудсан дэгээ.ГОСТ6627-74 Нэг салаатай дэгээ. Бэлдэц. Төрөл. Хийц ба хэмжээ.ГОСТ6628-73 Хоёр салаатай дэгээ. Бэлдэц. Төрөл. Хийц ба хэмжээ.ГОСТ7512-82 Үл эвдэх сорил. Гагнууран холбоос. Радио хэмжилтийн арга.ГОСТ12840-80 Нэг салаатай дэгээний хамгаалах түгжээ Төрөл ба хэмжээ.ГОСТ13556-91 Барилгын цамхагт кран. Техникийн ерөнхий нөхцөл.ГОСТ14782-86 Үл эвдэх сорил. Гагнууран холбоос Ультразвукийн арга.ГОСТ22045-89 Нэг дам нуруутай цахилгаан гүүрэн кран Техникийн нөхцөл.ГОСТ22584-96 Татлагатай цахилгаан таль. Техникийн нөхцөл.ГОСТ22827-85 Өөрөө явагч сумт краны ерөнхий зориулалт. Техникийн нөхцөл.ГОСТ27551-87 Өөрөө явагч сумт кран. Удирдлагын төхөөрөмж. Техникийн (ISO7752/2-85) нөхцөл.ГОСТ27552-87 Өөрөө явагч сумт кран. Нэр томъёо, тодорхойлолт. (ISO4306/2-85) ГОСТ27553-87 Өөрөө явагч сумт кран. Ажлын горимын ангилал (ISO4301/2-85) ГОСТ24599-87 Ачаа овоолох зориулалттай татлагат грейфер. Техникийн ерөнхий нөхцөл.


274

ГОСТ27555-87 Ачаа өргөх кран. Нэр томъёо, тодорхойлолт. (ISO4306/1-85)ГОСТ27584-86 Гүүрэн ба вандан төрлийн цахилгаан кран Техникийн ерөнхий нөхцөл.ГОСТ27913-88 Ачаа өргөх кран. Удирдлагын төхөөрөмж Байрлал ба (ISO7752/1-83) тодорхойлолт Бүлэг 1. Ерөнхий зарчим.ГОСТ27914-88 Өөрөө явагч кран. Дамар ба хүрдний зай хэмжээ. (ISO8087-85) ГОСТ28609-90 Ачаа өргөх кран. Үндсэн тооцоо. ГОСТ28648-90 Краны дугуй. Техникийн нөхцөл. ГОСТ29266-91 Ачаа өргөх кран. Магадлалын хэмжилтийн үзүүлэлтүүдийн (ISO9373-89) нарийвчлалд тавих шаардлага.ГОСТ Р 50046-92 Ачаа өргөх кран. Шингэний төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагааны ашиглалтын шаардлага.ГОСТ Р 51248-99 Газар дээр байрладаг краны зам төмөр Техникийн ерөнхий нөхцөл.РД Ачаа өргөх кран. Үл эвдэх сорилын арга Ачаа өргөх машины төмөрлөг хийцийг соронзон аргаар шалгах (төмөрлөгийн соронзон санамжийн арга) Россия. Атомный надзор 2007.11.07 №09-07/1319 РД10-112-96 Ашиглалтын хугацаа нь дууссан ачаа өргөх машиныг оношлох гарын авлагаРД10-117-96 Вандан краны зам төмрийг аюулгүй ашиглах ба хийцэд тавигдах шаардлагаРД10-138-97 Ачаа өргөх краны замын иж бүрэн оношлогоо. Бүлэг 1. Ерөнхий зарчим Гарын авлага.РД10-208-98 ачаа өргөх краны ослоос хамгаалах хэрэгслийн засварчдад зориулсан нэг маягийн зааварРД22-16-96 Ачаа өргөх машин. Гагнаасан ган хийц, засварын ажилд зориулагдсан материалыг сонгон, бэлдэх заавар.РД22-145-85 Өөрөө явагч сумт кран. Онхолдохоос хамгаалсан тогтворжилтын тооцоо.РД22-166-86 Барилгын цамхагт кран. Тооцооны норм.


275

РД22-205-88 Ачаа өргөх краны гагнууран холбоосыг шалгах хэт авианы аргаРД22-207-88 Ачаа өргөх машин. Ерөнхий шаардлага ба үйлдвэрлэлийн нормРД24.090.97-98 Ачаа өргөн шилжүүлэх тоног төхөөрөмж Ачаа өргөх краны төмөрлөг хийцүүд ба засварын ажилд тавигдах шаардлага.БД 43-101-03; “Монгол улсын цахилгаан байгууламжийн зураг,төсөл, угсралтын дүрэм” 2003 он


276

Хавсралт 3

КРАН, ТҮҮНИЙ МЕХАНИЗМЫН БҮЛГИЙН АНГИЛЛЫГ ТОДОРХОЙЛОХ АРГА

1. Бүлгийн ангиллыг MNS ISО 4301/1 стандартын дагуу тодорхойлов.2. Краны бүлгийн ангиллыг хүснэгт1-д үзүүлэв. Үүнд: -ашиглалтын ангиллаас (U

o -U

9) хамаарсан, насжилтын

тогтоогдсон хугацаан дахь хамгийн их давтамжийн тоо (нэг үйлдэл хийх) ба ачааллын горимын (Q1-Q4) тодорхойлогч хэмжээс. 2.1. Краны ачааллын горим нь ачаалал хуваарилалтын К

р илтгэгчийн утгаар тодорхойлогдоно.

Томъёо нь: n

Кр = ∑ [ С

i/С

т х (P

i/P

max)m ]

I=1

Сi - P

i жинтэй тухайн ачааг шилжүүлэх, ажлын давтамжийн

дундаж тоо; С

т- Бүх ачааг шилжүүлэх, ажлын давтамжийн нийлбэр тоо;

n С

т = ∑ С

i I=1

Pi – тухайн краны өргөх ачааны сонгож авсан жин

Pmax

- тухайн краны даац буюу өргөж болох ачааны хамгийн их жин m = 3


277

хүснэгт1Краны бүлгийн ангилал

Ача

ал

лы

н г

ори

м

Ача

ал

ал

ху-

ваари

лал

тын

ил

тгэг

ч, К

р

Ашиглалтын ангилал

Uo

U1

U2

U3

U4

U5

U6

U7

U8

U9

Хамгийн их давтамжийн тоо

1.6∙104 3.2∙104 6.3∙104 1.25∙105 2.5∙105 5∙105 106 2∙106 4∙106

4∙104

-өөс их

Q1Хөнгөн

0.125 А1 А2 А3 А4 А5 А6 А7 А8

Q2дунд

0.250 А1 А2 А3 А4 А5 А6 А7 А8

Q3Хүнд

0.500 А1 А2 А3 А4 А5 А6 А7 А8

Q4Хэт хүнд

1.0000 А2 А3 А4 А5 А6 А7 А8

3. Механизмын бүлгийн ангиллыг хүснэгт2-д үзүүлэв. Үүнд: -ашиглалтын ангиллаас (Т

o -Т

9) хамаарсан, механизмын

ашиглалтын нийт үргэлжлэх хугацаа (цагаар) ба ачааллын горимын (L1-L4) тодорхойлогч хэмжээсүүд 3.1. Механизмын ачааллын горим нь ачаалал хуваарилалтын К

m илтгэгчийн утгаар тодорхойлогдоно.

Томъёо нь: n

Кm = ∑ [ t

i/t

т х (P

i/P

max)m ]

I=1

ti - хэсэгчилсэн P

i ачаалалтай үед, механизм ашиглах

дундаж хугацаа;tт

- ачааллын бүх түвшин дахь нийт үргэлжлэх хугацаа n

tт = ∑ t

i I=1

Pi – тухайн механизмыг ашиглах үеийн, ачааллын

түвшний утгаP

max- механизмд үйлчлэх ачааллын хамгийн их утга

m = 3


278

хүснэгт2Механизмын бүлгийн ангилал

Ача

ал

лы

н

гор

им

Ача

ал

ал

ху-

ваа

ри

ла

лты

н

ил

тгэг

ч,

Кm

Ашиглалтын ангилал

Тo

Т1

Т2

Т3

Т4

Т5

Т6

Т7

Т8

Т9

ашиглалтын нийт хугацаа, цагаар

200 400 800 1600 3200 6300 12500 25000 50000 100000

L1Хөнгөн

0.125 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8

L2дунд

0.250 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8

L3Хүнд

0.500 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8

L4Хэт хүнд

1.0000 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8


279

Хавсралт 4(паспортын загвар)

СУМТ КРАНЫ ПАСПОРТ

УЛСЫН БҮРТГЭЛ

Краны улсын бүртгэлийн дугаар №

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................бүртгэж авав.

Паспортад дугаарлагдсан ................................ хуудас, үдэгдсэн бүх хуудас ................ үүнээс зурагтай ................. хуудас байна.

........................................................................................................

........................................................................................................ /бүртгэсэн хүний нэр албан тушаал/

Тэмдэг:

20..…. он ….. сар …… өдөр

Кран эзэмшигчдийн анхааралд !

1. Кран эзэмшигч паспортыг найдвартай хадгална.2. Кран ашиглах зөвшөөрлийг дүрмийн дагуу авна.3. Краныг шалгуулсан тухай техникийн дүгнэлт, актуудыг паспортад хавсаргана.


280

Шилжилт хаягийн өөрчлөлт *

№Ашиглагч байгууллагын

нэрОн сар өдөр

Бүртгэсэн байгууллагын нэр

____________________

*Нэг бүтэн хуудас байна

Краны оврын хэмжээг заасан ерөнхий байдлын зураг (зураг 1)

Зураг 1.1 Ажлын байрлалд ачаа өргөсөн байгаа краны ерөнхий зураг.

Зураг 1.2 Тээвэрлэлтийн байрлалд байгаа краны ерөнхий зураг (хажуугаас нь)

Зураг 1.3 Тээвэрлэлтийн байрлалд байгаа краны ерөнхий зураг (урдаас нь)

Зураг 1.3 Тулгууртай байрласан краны ерөнхий зураг (ардаас нь)

Зургуудыг А4 (210х297) бичгийн цаасан дээр тодорхой зурж үзүүлнэ.


281

1. Ерөнхий тодорхойлолт

Үйлдвэрлэсэн байгууллага түүний хаягКраны төрөлЯвах ангийн төрөлҮйлдвэрлэсэн онҮйлдвэрийн дугаарКраны зориулалт /угсралтын, цутгуурын гэх мэт/Краны механизмын ажлын горим:Үндсэн өргөлтийнТуслах өргөлтийнСумны өргөлтийнКраны шилжилтийнТэргэнцрийнЭргэлтийнДамжуулгын төрөл:/шилжих, эргэлт ба тулгуурын хөдөлгөөн дамжуулгын төрлийг бичнэ/ Кран ажиллах орчны зөвшөөрөгдөх температур, -оС /хамгийн их, хамгийн бага/

Кран ажиллаж болох орчин/чийгшилт, хуурайшилт %, тэсрэлт, галын аюултай зэрэг /

Салхины зөвшөөрөгдөх хурд: м/сек - ажлын байдалд - ажлын бус байдалдСумт краныг байрлуулахад зөвшөөрөгдөх налуу, /градус/- нэмэлт тулгуурыг ашигласан үед - нэмэлт тулгуурыг ашиглаагүй үедКранаар ачааг өргөн шилжих үеийн талбайн шаардлага:-хөрсөн дээрх даралт, (кг/см2)- зөвшөөрөгдөх налуу, (градус)

Краны нэг зэрэг хийх ажлын үйлдлийн хязгаарлалт


282

Цахилгаан хүчдэл, гүйдлийн төрөл ба фазын тоо: - хүчний бүдүүвч - удирдлагын бүдүүвч - ажлын гэрэлтүүлэг - засварын гэрэлтүүлэг

2. Краны техникийн үндсэн үзүүлэлт ба тодорхойлолт

ТодорхойлолтМеханизм

Үндсэн өргөлтийн

Туслах өргөлтийн

Хамгийн их даац, /тн / Хамгийн их өнгийлттэй үеийн даац, /тн / Хамгийн их ачааны момент, /т∙м/

Хамгийн их өргөлтийн өндөр /м/

Хамгийн их өнгийлт дахь өргөлтийн өндөр /м/Буулгах гүний хамгийн их хэмжээ, /м/Хамгийн их даацтай үеийн өнгийлт, /м/ Хамгийн их өнгийлт, /м/

Хамгийн бага өнгийлт, /м/Сумыг сунгах үед зөвшөөрөгдөх хамгийн их жин, /т/Сумт кранаар ачааг өргөн шилжүүлэхэд зөвшөөрөгдөх ачааны хамгийн их жингийн хэмжээ, /т/Краны оврын зай хэмжээсүүд:-үндсэн зай, /м/-цариг, /м/-нэмэлт тулгуурын баз зай, /м/- нэмэлт тулгуур хоорондын зай, /м/-арын оврын (эсрэг ачаагүй ба ачааг зүүсэн) зай, /м/ -эргэлтийн радиус (үндсэн сумны үзүүрээр), /м/


283

3. Шилжих хөдөлгөөний хурд

Ачаа өргөх механизмын хурд, м/с (м/мин)

Полиспастын тоо

Ачаа өргөх үндсэн механизмын хурд,

Ачаа өргөх туслах механизмын хурд,

үндсэн хурданАчаа буух

үеийнүндсэн хурдан

Ачаа буух үеийн

Шилжих хөдөлгөөний механизмын хурд, м/с (м/мин; км/цаг)

Ачааг дэгээнд өлгөөтэй байх үеийн шилжих хурд

Замаар тээвэрлэх үеийн хурд

Замаар тээвэрлэх үеийн чирэгдэх хурд

Бусад

Сум сунгах механизмын хурд м/с (м/мин)

Эргүүлэх механизмын хурд (эргэлтийн давтамж), Эрг/мин

Эргэлтийн өнцөг, /градус/

Үндсэн сумны өнгийлтийг бүрэн өөрчлөх хугацаа, сек /мин/- Хамгийн ихээс, хамгийн бага өнгийлт рүү- Хамгийн багаас, хамгийн их өнгийлт рүү Удирдлагын байр:- Ажлын үед- Угсралт ба туршилтын үед Сумт кран шилжин байрлахад:- Ажлын үед - Тээвэрлэгдэх үед

Тээвэрлэгдэх замын налуу, % (градус)

Удирдлагын хөтлүүр:(механик, цахилгаан, шингэн, хий г.м)

Цахилгаан тэжээлээр хангах арга:- кранд- үндсэн механизмуудад


284

4. Кран, түүний үндсэн эд ангиудын жин, /т/

Ажлын байдалтай краны бүрэн жин (сумт краны хувьд үндсэн сумтай байх ба ус, тос, түлшээр цэнэглэгдсэн)

Эсрэг ачааны жин

Сумны жин

Краны төхөөрөмжийн жин

Тээвэрлэлтийн байдалд үндсэн сумтайгаа байгаа краны тэнхлэг дээрх ачааллын хуваарилалт

Краны төрөлТооцооны ачаалал, кН (тс)

нийт Урд тэнхлэг дээр Хойд тэнхлэг дээр

Гинжит краны хөрсөн дээр дарах дундаж даралтын хэмжээ, Па (кг/см2)

Краны бусад үзүүлэлтүүд


285

85

5. Зангилаа, эд ангиудын техникийн үзүүлэлт

Хүчний төхөөрөмж ба механизмын хөдөлгүүрүүд:

Дотоод шаталтын хөдөлгүүр: - Зориулалт - Төрөл ба тэмдэглэгээ - Хүчин чадал, квт (морины хүч) - Голын эргэлтийн давтамж, эр/мин - Голын эргэлтийн хамгийн их момент, н∙м (кгс∙м) - Голын эргэлтийн хамгийн их момент дахьэргэлтийн

давтамж, эр/мин - Түлш зарцуулалт, г/квт∙цаг

Удирдлагын төхөөрөмж: - Төрөл ба тэмдэглэгээ - чадал, квт (морины хүч)

Аккумляторын тэжээл: - Төрөл ба тэмдэглэгээ - Хүчдэл, В - Багтаамж, А∙цаг - Тоо

Хөдөлгүүрийг дамжуулгатай холбох арга: - Төрөл - Тэмдэглэгээ

Цахилгаан хөдөлгүүр ба үүсгүүр: Үзүүлэлтүүд Хүчний

төхөөрөмжийн цахилгаан хөдөлгүүр

Цахил-гаан

үүсгүүр

Механизмын дамжуулгын цахилгаан хөдөлгүүр

Зориулалт (хөдөлгүүр байрласан механизмын нэр) Төрөл ба тэмдэглэгээ Гүйдлийн төрөл Хүчдэл, В Гүйдэл, А Давтамж, Гц Чадал, квт Эргэлтийн давтамж, эр/мин 10 минутын дараах ПВ, % Ажиллах нөхцөл: /хэвийн, чийг, галаас хамгаалсан, гм/ Хамгаалалтын зэрэглэл Хөдөлгүүрийг дамжуулгатай холбох арга:

- Төрөл - Тэмдэглэгээ

Хөдөлгүүрийн нийт чадал, квт


286

86

Шингэний шахуурга ба хөдөлгүүрүүд: Үзүүлэлтүүд Шингэний

шахуурга Шингэний хөдөлгүүр

Зориулалт Тоо, ширхэг Төрөл ба тэмдэглэгээ Хязгаарын моментийн хүч (Шингэний хөдөлгүүрийн хувьд), н∙м Шаардагдах чадал (Шингэний шахуургын хувьд), квт Ажлын шингэний даралт, (кг/см2) Бүтээмж, л/мин Голын эргэлтийн давтамж, эр/мин Голын эргэлтийн чиглэл

Шингэний цилиндрүүд: Зориулалт Тоо, ширхэг Төрөл ба тэмдэглэгээ Цилиндр ба штокийн голч, мм Поршенгийн явах хэмжээ, м Хүч, кН (тс) Ажлын шингэний даралт- шахах даралт, Па(кг/см2) Шингэний төрөл

Цахилгааны бүдүүвч зураг

Цахилгааны төхөөрөмжийн жагсаалт

Бүдүүвч зураг дахь тэмдэглэгээ

Техникийн товч үзүүлэлт ба нэрс

Төрөл Тоо тайлбар

Шингэний бүдүүвч зураг

Шингэний төхөөрөмжийн эд ангийн жагсаалт Бүдүүвч зураг

дахь тэмдэглэгээ Техникийн товч үзүүлэлт ба

нэрс Төрөл Тоо тайлбар


287

87

Хийн төхөөрөмжийн бүдүүвч зураг

Хийн төхөөрөмжийн эд ангийн жагсаалт Бүдүүвч зураг

дахь тэмдэглэгээ Техникийн товч үзүүлэлт ба

нэрс Төрөл Тоо тайлбар

Кинематик бүдүүвч

Зураг

Шүдэт хөтлүүрийн тодорхойлолт Бүдүүвч зураг дахь байрлалын №

Зураг дахь тэмдэг-лэгээ

Эд ангийн нэр

Модуль, мм

Шүдний тоо

Мате-риалын марка

Дулааны боловсруулалт, (шүдний хатуулаг)

Гинжин дамжуулгын арааны тодорхойлолт Бүдүүвч зураг дахь байрлалын №

Зураг дахь тэмдэг-лэгээ


Модуль, мм

Шүдний тоо

Мате-риалын марк

Дулааны боловсруулалт, (шүдний хатуулаг)

Редукторын тодорхойлолт Бүдүүвч зураг дахь байрлалын №

Нэр, төрөл Зураг дахь тэмдэглэгээ

Дамжуулгын тоо

Тулгуурт эргэх төхөөрөмжийн тодорхойлолт Нэр, төрөл Холбоосын хэмжээ, мм Холбох эргийн тоо


288

88

Тоормос

Тодорхойлолт

Тоормосны механизм

Үндсэн өргөлт

Туслах өргөлт

Краныг хөдөлгөх

Тэргэнцэ- рийн

хөдөлгөөн

Сумны өнгийлт өөрчлөх

Тоормосны /систем/, төрөл*

Тоормосны шкивийн голч, /мм/

Тоормослолтын хүч /ачаагаар, гараар

пүршээр/

Тоормосны тоо Тоормослолтын


Мехнизмын тоормос явах зай, /м/

Тоор

мос

ны

дам

жуу

лга Төрөл

Үйлчлэх хүч,/н/ Гүйцэтгэх хэрэгслийн явах зай, /мм/

Тайлбар: * Хэвийн залгаатай, хэвийн салгаатай, колодкан, туузан, дискэн гэж зааж өгнө. Ган татлагууд

Тодорхойлолт Механизмуудын татлага

Үндсэн өргөлт

Туслах өргөлт

Өнгийлт өөрчлөх

Татлагын хийц, стандартын №

Голч, / мм /

Урт, / м /

Утас тасрах агшны эсэргүүцэл, кг/мм2

Утасны гадаргуу /өнгөлөг, цайрдсан гэх мэт /

Татлага дахь утасны хэвийн нийлбэр таслах хүч, /н/

Татлагыг бүхэлд нь таслах хүч, /н/ Ган гинж

Тодорхойлолт Механизмуудын гинж Үндсэн өргөлтийн Бусад механизм

Гинжний хийц, стандартын № Гинжний мөч ба өнхрүүлгийн голч, /мм/


289

89

Гинжний алхам, /мм/ Гинжний урт, /м/ Тооцооны эвдэх ачаалал, /кН/ Бодит эвдэх ачаалал, /кН/ Ачааг оосорлох хэрэгсэл Ачааг оосорлох хэрэгслийн нэр

Тодорхойлолт Өргөх механизм Үндсэн Туслах

1 2 3 4

Дэгээ

Дэгээ / нэг ба хоёр салаат давтмал хуудсан /

Стандартын № Даац /тн/ Үйлдвэрлэгч-завод Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг

Грейфер

Дамжуулга ба төрөл Багтаамж, м3 Өөрийн нь жин, /тн/ Даац, /тн/ Үйлдвэрлэгч-завод Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг

Ачааны цахилгаан соронзон

Цахилгаан соронзны төрөл Гүйдлийн хүчний төрөл Чадал, /квт/ Цахилгаан соронзны жин, /тн/ Хүчдлийн хэмжээ, В Ачаа өргөх хүч. Үүнд :

- төмрийн зоргодос өргөхөд - хаягдал төмөр өргөхөд - ширмэн хавтан өргөхөд

Ачааны хамгийн их температур, оС Үйлдвэрлэгч-завод Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг

Ачаа оосорлох бусад

хэрэгслүүд /автомат

хавчаар, гм/

Төрөл Өөрийн нь жин, /тн/ Даац, /тн/ Үйлдвэрлэгч-завод Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг


290

90

Явах төхөөрөмж (арал) Дугуйт арлын ерөнхий тодорхойлолт:

- арлын төрөл - тэнхлэгийн тэмдэглэгээ* - хөтлөх ба хөтлөгдөх дугуйн тэмдэглэгээ** - дамжуулгын төрөл (механик, шингэн-механик) - дугуй эргүүлэх удирдлагын систем - тоормослох систем (үндсэн, туслах, зогсолтын) - тэнхлэгийн зөөлрүүлэх систем (амортизатортой

рессор, хий-шингэнтэй, рессоргүй) - дугуй хэмжээ ба төрөл - хөдөлгүүрийн төрөл - түүний чадал, /квт/ - түлшний савны багтаамж, /м3/ - нөөц явалт, /км/ - явж байх үед тэнхлэг дээр үзүүлэх даралтын

зөвшөөрөгдөх хэмжээ, кН - урд тэнхлэгийн жин, /тн/ - хойд тэнхлэгийн жин, /тн/ - гинжтэй бол түүний туузны тодорхойлолтууд

* Тэнхлэгүүдийн байрлалын тэмдэглэгээ (гурван тэнхлэгтэй:1-2,2-1 эсвэл1-1-1, дөрвөн тэнхлэгтэй: 1-1-1-1 эсвэл 2-2 ) **Дугуйнуудын нийт тоо (хөтлөх ба хөтлөгдөх)

6. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл Төгсгөлийн салгуур

№ Төгсгөлийн салгуурын

төрөл

Ямар механизмыг

салгах зориулалттай

Механизмыг зогссоны дараа дэгээний дүүжингээс тулгуур хүртэлх зай. Хөдөлгүүрийг

унтраах эгшинд гүүр, тэргэнцрээс тулгуур хүртэлх зай

Тоо ширхэг

Даац буюу ачааллын момент хязгаарлагч

Тодорхойлолт Хязгаарлагч

Үндсэн өргөлтийн механизмын

Туслах өргөлтийн механизмын

Механизмыг унтраах хязгаарлагч

Төрөл, марк ба үйлдвэрийн дугаар

Хязгаарлагчийн ажиллах хамгийн их ачаалал, %

Дуут ба гэрэл дохиотой эсэх


291

91

Заагчууд Нэрс Төрөл ба үйлдвэрийн № Зориулалт Краны налуу, заагч Сумны өнгийлтээс хамаарсан даац заагч

Эсрэг ачааны байрлал заагч Салхины хурд заагч Цахилгаан дамжуулах шугамд хэт ойртолтыг заагч

Бусад заагч Тулгуур ба бамбай

Тодорхойлолт Тэргэнцрийн хөдөлгөөнийг хязгаарлах

Бусад хөдөлгөөнийг хязгаарлах

Хийц /хатуу, пүрштэй, шингэн шахалтын гэх мэт/

Явалтын зай /мм/

7. Удирдлагын бүхээг

Байрлах газар Үзүүлэлт

Хийцийн төрөл, /битүү, задгай, гм/ Шилний төрөл ба хийц Тусгаарлагчийн төрөл /дулаан, дуу тусгаарлах, гм/

Агаар цэвэрлэх, сийрэгжүүлэх хэрэгсэл ба салхивчтай эсэх

Бусад төхөөрөмжүүд /шил цэвэрлэгч, гал унтраагч, гм/

Тайлбар: Олон бүхээгтэй бол бүхээг бүрт бичнэ.

8. Краны үндсэн эд ангийн төмөр хийцийн үзүүлэлт /материал үйлдвэрлэгч байгууллагын ирүүлсэн гэрчилгээний дагуу бөглөнө/ Зангилаа ба эд ангиудын нэр, тэмдэглэгээ

Төмөрлөгийн зузаан нэр, төрөл

Материалын марк, зэрэглэл,бүлэг, Бөх бат чанар

Материалын марк, стандарт

Гэрчилгээний дугаар


29292

9. Краны гэрчилгээ

Кран __________________________________________________________ /нэр, төрөл, зориулалт/

Үйлдвэрийн дугаар_______________________________________________ Үйлдвэрлэлийн баримт бичгүүд____________________________________ _______________________________________________________________ _______________________________________________________________ Кран туршилтанд хөтөлбөрийн дагуу орсон___________________________ _______________________________________________________________

/хөтөлбөрийг баталсан газар/ Техникийн паспортын үзүүлэлтүүд нь ашиглалтанд тэнцэв. ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ Баталгаат хугацаа _______ сар Кран 1.5 ээлжээр ажиллаж байх үеийн паспортанд заагдсан ____________ ашиглалтын хугацаа. Их засварт орох хүртлэх нөөц ___________ мото. цаг Тамга Кран үйлдвэрлэгч байгууллагын захирал __________________________________ /гарын үсэг/ ___________ Үйлдвэрийн чанарын хэлтсийн дарга /он,сар, өдөр/ _________________________________ /гарын үсэг/

10. Үйлдвэрлэгчээс хавсаргах баримт бичиг

Краны паспортын хамт ирүүлэх баримтууд: а/ кран ашиглалтын заавар б/ краныг угсрах заавар в/ аралын паспорт г/ дотоод шаталтын хөдөлгүүрийн паспорт д/ хамгаалах төхөөрөмж ба багажуудын ашиглалтын заавар, паспорт е/ түргэн элэгддэг эд ангийн альбом зураг ж/ сэлбэг ба багаж, төхөөрөмжийн жагсаалт з/ цахилгааны угсралтын зураг


29393

Кран байрлуулах газрын тухай тэмдэглэл*

Кран эзэмшигч /үйлдвэр аж ахуйн газар эсвэл хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч/

Кран байрлуулах газар

Төхөөрөмжилсөн он, сар, өдөр

_________________________

*хоёроос доошгүй хуудас байна Краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч хүмүүс*

Томилсон тушаалын дугаар он, сар, өдөр

Албан тушаал, овог, нэр

Үнэмлэхийн № Хүчинтэй хугацаа

Гарын үсэг

_________________________

*таваас доошгүй хуудас байна

Ачааг оосорлох хэрэгсэл, татлага, механизмыг

сольсон ба төмөрлөг хийцэд засвар хийсэн тухай тэмдэглэл*

Хугацаа Засварласан ба сольсон

тухай тэмдэглэл Краны бүрэн байдал хариуцагчийн гарын үсэг

_________________________


Магадлалын үр дүнгийн тэмдэглэл*


Магадлалын үр дүн Дараагийн магадлал хийх хугацаа

_________________________ *гучаас доошгүй хуудас байна


29494

Хавсралт 5 (паспортын загвар)

ЦАМХАГТ КРАНЫ ПАСПОРТ



бүртгэж авав. Паспортад дугаарлагдсан хуудас, үдэгдсэн бүх хуудас үүнээс зурагтай хуудас байна. / бүртгэсэн хүний нэр албан тушаал / Тэмдэг:

20 .…. он ….. сар …… өдөр


1. Кран эзэмшигч паспортыг найдвартай хадгална. 2. Кран ашиглах зөвшөөрлийг дүрмийн дагуу авна. 3. Краныг шалгуулсан тухай техникийн дүгнэлт, актуудыг

паспортад хавсаргана.


29595


№ Ашиглагч байгууллагын нэр Он сар өдөр


____________________


Краны оврын хэмжээг заасан ерөнхий байдлын зураг

(зураг 1)

А4 (210х297) бичгийн цаасан дээр тодорхой зурж үзүүлнэ.

1. Ерөнхий тодорхойлолт Үйлдвэрлэсэн байгууллага түүний хаяг

Краны төрөл Үйлдвэрлэсэн он

Үйлдвэрийн дугаар Краны зориулалт /угсралтын, цутгуурын гэх мэт/

Краны механизмын ажлын горим: Үндсэн өргөлтийн Сумны өргөлтийн Тэргэнцэрийн шилжилтийн Краны шилжилтийн Эргэлтийн

Дамжуулгын төрөл: /шилжих, эргэлтийн хөдөлгөөн дамжуулгын төрлийг бичнэ/

Кран ажиллах орчны зөвшөөрөгдөх температур, -оС /хамгийн их, хамгийн бага/

Газар хөдлөлийн бүс, /балл/ Кран ажиллаж болох орчин: /чийгшилт, хуурайшилт %, тэсрэлт, галын аюултай зэрэг /


296

96

Салхины зөвшөөрөгдөх хурд: м/сек - ажлын байдалд /анемометр/ - ажлын бус байдалд

Краныг байрлуулахад зөвшөөрөгдөх налуу, /градус/ -угсралтын үед, /шулуун зам/ - ашиглалтын үед, /шулуун зам/ -угсралтын үед, /муруй зам/ - ашиглалтын үед, /муруй зам/ -угсралт,ашиглалтын үед, /суурин/

Краны нэг зэрэг хийх ажлын үйлдлийн хязгаарлалт: - шулуун зам дээр ажиллах үед - муруй зам дээр ажиллах үед

Краныг үйлдвэрлэх техникийн нөхцөл, үндсэн норм, дүрэм. Түүний нэр томъёо /Техникийн хяналтын заавар буюу дүрэм үйлдвэрлэх техникийн нөхцөл гэх мэт/

Цахилгаан хүчдэл, гүйдлийн төрөл ба фазын тоо: Цахилгаан шугам Гүйдлийн

төрөл Давтамж, Гц Хүчдэл,В Фазын тоо

хүчний бүдүүвч удирдлагын бүдүүвч ажлын гэрэлтүүлэг засварын гэрэлтүүлэг

2. Краны техникийн үндсэн үзүүлэлт ба тодорхойлолт

Тодорхойлолт Механизмууд

Үндсэн өргөлтийн Туслах өргөлтийн Хамгийн их даац , /тн / Хамгийн их ачааны момент, /т∙м/ Хамгийн их өнгийлттэй үеийн даац, /тн / Хамгийн их өнгийлт, /м/ Хамгийн бага өнгийлт, /м/ Хамгийн их өргөлтийн өндөр /м/ Хамгийн их өнгийлт дахь өргөлтийн өндөр /м/

Буулгах гүний хамгийн их хэмжээ, /м/ Хамгийн их даацтай үеийн өнгийлт, /м/ Краны оврын зай хэмжээсүүд: -баз зай, /м/ -цариг, /м/ -арын оврын зай, /м/ -муруй зам дахь эргэлтийн хамгийн бага радиус (зам төмрийн дотор тал), /м/


29797

Ачааны тодорхойлолт

(краны ачаа өргөх даацын хүснэгт)

3. Шилжих хөдөлгөөний хурд, (м/сек)

Жин ихтэй ачааг өргөх /буулгах/ Дэгээний зүүлтүүрийг өргөх /буулгах/, хамгийн их хурд Жин ихтэй ачааг аажим өргөх /буулгах/, хамгийн бага хурд Жин ихтэй ачааг тэргэнцэрээр шилжүүлэх хурд Краны хурд Эргэлтийн хурд Бусад

Өнгийлтийг бүрэн өөрчлөх (сумаа өргөдөг кранд) хугацаа, сек /мин/ Эргэлтийн өнцөг, /градус/ Удирдлагын байр:

- Ажлын үед - Угсралт ба туршилтын үед

Удирдлагын дамжуулга: (механик, цахилгаан, шингэн, хий г.м)

Краныг цахилгаан тэжээлээр хангах арга

Тогтворжилтйн үзүүлэлт Момент, кн∙м Ачаатай тогтворжилт Өөрийн тогтворжилт Тогтвортой Мт (алслалттай үед)

Онхолдуулах Мо (алслалттай үед)

Кран ба түүний үндсэн эд ангиудын жин, /т/ Краны өөрийн жин

Эсрэг ачааны жин

Тэнцүүлэгчийн жин

Тусдаа тээвэрлэгддэг үндсэн эд ангийн жин

Тээвэрлэлтийн байдалд байгаа краны жин

Краны дугуй, зам төмөр дээр үзүүлэх тооцоот ачаалал, кн (тс)


298

98

4. Зангилаа, эд ангиудын техникийн үзүүлэлт Цахилгаан хөдөлгүүр: Үзүүлэлт Хөдөлгүүр* байрласан механизмууд (төхөөрөмж)

ачаа өргөх /буулгах/

Краныг шилжүүлэх

Эргүүлэх

Тэргэнцрийг шилжүүлэх

-нэр төрөл ба тэмдэглэгээ - хүчдэл, В -гүйдэл, А -давтамж, Гц - хүчин чадал, квт -эргэлтийн давтамж, эр/мин -10 минутын дараахи ПВ, % - Ажиллах нөхцөл /хэвийн, чийгнээс, гал, гм-ээс хамгаалсан/ - хамгаалалтын зэрэглэл -хөдөлгүүрийг дамжуулгатай холбох арга:

- Төрөл - Тэмдэглэгээ


*кранд байрлах бүх хөдөлгүүрийг бичнэ. Шингэний шахуурга ба хөдөлгүүрүүд:

Үзүүлэлтүүд Шингэний шахуурга

Шингэний хөдөлгүүр

Зориулалт Тоо, ширхэг Төрөл ба тэмдэглэгээ Хязгаарын момент, (Шингэний хөдөлгүүрийн хувьд), н∙м Шаардагдах чадал (Шингэний шахуургын хувьд), квт Ажлын шингэний даралт, Па(кг/см2) Бүтээмж, л/мин Эргэлтийн давтамж, эр/мин Эргэлтийн чиглэл

Шингэний цилиндрүүд: Зориулалт Тоо, ширхэг Төрөл ба тэмдэглэгээ Цилиндр ба штокийн голч, мм Поршенгийн явах хэмжээ, м Чадал, кН (тс) Ажлын шингэний даралт- шахах даралт, Па(кг/см2) Шингэний төрөл


29999

Тоормос


Тоормосны механизм

Үндсэн өргөлтийн

Туслах өргөлтийн

Краныг шилжүүлэ

х

Тэргэнц- рийн

шилжүүлэх

Сумны өнгийлти

йг өөрчлөх


Тоормосны дамрын голч, /мм/

Тоормослолтын хүч /ачаагаар,

гараар пүршээр/

Тоормосны тоо Тоормослолтын


Механизмын тоормосны явах

зай, /м/

Тоор

мос

ны

дам

жуу

лга

Төрөл Үйлчлэх хүч, /н/

Гүйцэтгэх хэрэгслийн явах зай, /мм/

Тайлбар: * Хэвийн залгаатай, хэвийн салгаатай, колодкан, туузан, дискэн гэж зааж өгнө. Ачаа оосорлох хэрэгсэл Ачаа оосорлох хэрэгслийн нэр


1 2 3 4

Дэгээ

Дэгээ / нэг ба хоёр салаат давтмал хуудсан /

Стандартын № Даац /тн/ Үйлдвэрлэгч-завод Заводын № Эд шалгагчийн тэмдэг

Татлага ороох /полиспаст/ бүдүүвч зураг


300

100

Ган татлагууд

Тодорхойлолт Механизмуудын татлага

Ачаа сум Сумны татлага

тэргэнцэр угсралт

Татлагын хийц, стандартын №

Голч / мм /

Урт / м /

Утас тасрах агшны эсэргүүцэл кг/мм2

Утасны гадаргуу / өнгөлөг, цайрсан гэх мэт /

Татлага дахь утасны хэвийн нийлбэр таслах хүч, /н/

Татлагыг бүхэлд нь таслах хүч, /н/ Бат бөхийн итгэлцүүр: -тооцооны -бодит

Тулгуурт эргэх төхөөрөмжийн тодорхойлолт: Үйлдвэрлэсэн байгууллага Нэр, төрөл Үйлдвэрийн дугаар Үйлдвэрлэсэн он, сар, өдөр Голчийн хэмжээ, мм Шүдний тоо ба модуль Холбох эргийн: -бат бөхийн ангилал -материал -чангалах момент, н∙м

5. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл

Төгсгөлийн салгуур:


төрөл





Тоо ширхэг


Механизмыг унтраах хязгаарлагч

Төрөл, марк ба үйлдвэрийн дугаар



301

101


Дуут ба гэрэл дохио ажиллаж эхлэх ачааллын хэмжээ, % Хамгаалах бусад төхөөрөмж Байрлах газар (бүхээг, зөөврийн удирдлага, явах тэнхлэг, гм)

Төрөл Зориулалт Цахилгаан бүдүүвч дахь дугаар

Заагчууд Нэрс Төрөл ба үйлдвэрийн № Зориулалт Салхины хурд заагч Сумны өнгийлтээс хамаарсан даац заагч Бусад заагч:

Тулгуур ба бамбай


Хөдөлгөөнийг хязгаарлах

Ачааны тэргэнцэр

Краны шилжүүлэх тэргэнцэр

Сум

Тулгуурууд: Байрлах хэсэг Хийц (хатуу, пүрш, шингэн, резин) Хамгийн их явалт (пүрш ба шингэн), мм

Бамбай: Байрлах хэсэг (ачааны тэргэнцэр, сум, гм) Хийц (хатуу, пүрш, шингэн, резин)

Бусад хамгаалах төхөөрөмжүүд: Нэр Төрөл, марк Зориулалт Туугдлаас хамгаалах хэрэгсэл: (гар, автомат гм дамжуулгыг бичнэ)

Бусад хэрэгсэл:

Дохио ба холбооны хэрэгсэл:

Нэр Төхөөрөмжийн төрөл, марк

Ажиллах нөхцөл, зориулалт

Радио холбоо Дуут дохио Гэрлэн дохио Бусад төхөөрөмжүүд

6. Удирдлагын бүхээг

Тодорхойлолт Удирдлагын бүхээг

Төхөөрөмжийн бүхээг

Байрлах газар


302102

Хийцийн төрөл, /битүү, задгай, хөдөлгөөнтэй, хөдөлгөөнгүй гм/

Шилний төрөл ба хийц Тусгаарлагчийн төрөл /дулаан, дуу тусгаарлах, гм/


Суудлын төрөл: (босоо ба хэвтээ чиглэлд хөдөлдөг, түшлэгний тохиргоотой, гм)

Бусад төхөөрөмжүүд /шил цэвэрлэгч, гал унтраагч, нарны саравч, гм/

7. Краны үндсэн эд ангийн төмөрлөг хийцийн үзүүлэлтүүд

/материал үйлдвэрлэгч байгууллагын ирүүлсэн гэрчилгээний дагуу бөглөнө/ Зангилаа ба эд ангиудын нэр, тэмдэглэгээ


Материалын марк, зэрэглэл,бүлэг, Бөх бат чанар




Кран ________________________________________________________________

/нэр, төрөл, зориулалт/ Үйлдвэрийн дугаар_____________________________________________________ Үйлдвэрлэлтийн баримт бичгүүд_________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Кран туршилтанд хөтөлбөрийн дагуу орсон________________________________ _____________________________________________________________________

/хөтөлбөрийг баталсан газар/ Техникийн паспортын үзүүлэлтүүд нь ашиглалтанд тэнцэв. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Баталгаат хугацаа _______ сар Кран 1.5 ээлжээр ажиллаж байх үеийн паспортанд заагдсан _____________ ашиглалтын хугацаа. Их засварт орох хүртлэх нөөц ___________ мото. цаг Тамга Кран үйлдвэрлэгч байгууллагын захирал __________________________________ /гарын үсэг/ ___________ Үйлдвэрийн чанарын хэлтсийн дарга /он,сар, өдөр/ __________________________________ /гарын үсэг/


303

103


Краны паспортад тусгагдах баримтууд: а/ кинематик бүдүүвч (тоормос, шүдэт дамжуулга, дамжуулгын тоо мөн редукторын төрөл, холхивч байрлах хэсгийн дэлгэрэнгүй мэдээлэл бүхий) б/ татлага ороох бүдүүвч (ачаа, сум, тэргэнцэр ба бусад механизмын татлага, дамар, хүрдний голчийн хэмжээ, тэдгээрт татлагын үзүүрийг бэхлэх арга) в/ эсрэг ачаа тэнцүүлэгч ачааг байрлуулах бүдүүвч (хүндийн төвөөс шилжиж байрлах зөвшөөрөгдөх зай ±50мм) г/ эсрэг ачаа тэнцүүлэгч хавтангуудын зураг д/ шингэн төхөөрөмжийн бүдүүвч зураг е/ хийн төхөөрөмжийн бүдүүвч зураг ж/ цахилгааны угсралтын бүдүүвч зураг Краны паспорттай хамт ирүүлэх баримтууд: а/ даац хязгаарлах төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар ба паспорт б/ бусад хамгаалах төхөөрөмж ба багажуудын ашиглалтын заавар, паспорт в/ кран ашиглалтын заавар г/ краныг угсрах заавар д/ краны замыг ашиглах заавар ба түүний төсөл е/ түргэн элэгддэг эд ангийн альбом зураг ж/ сэлбэг ба багаж, төхөөрөмжийн жагсаалт з/ бусад баримт, бичиг





_________________________

*хоёроос доошгүй хуудас байна

Краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч хүмүүс* Томилсон тушаалын дугаар он, сар, өдөр



Гарын үсэг

_________________________



304104

Ачаа оосорлох хэрэгсэл, татлага, механизмыг сольсон ба төмөрлөг хийцэд засвар хийсэн тухай

тэмдэглэл*

Хугацаа Засварласан ба сольсон тухай тэмдэглэл

Краны бүрэн байдал хариуцагчийн гарын үсэг

_________________________







305105

Хавсралт 6

(паспортын загвар)

ГҮҮРЭН ТӨРЛИЙН КРАНЫ ПАСПОРТ



бүртгэж авав. Паспортад дугаарлагдсан хуудас, үдэгдсэн бүх хуудас үүнээс зурагтай хуудас байна. / бүртгэсэн хүний нэр албан тушаал / Тэмдэг:

20 .…. он ….. сар …… өдөр


1. Кран эзэмшигч паспортыг найдвартай хадгална. 2. Кран ашиглах зөвшөөрлийг дүрмийн дагуу авна. 3. Краныг шалгуулсан тухай техникийн дүгнэлт, актуудыг

паспортад хавсаргана.


306

106




____________________


Краны оврын хэмжээг заасан ерөнхий байдлын зураг

(зураг 1)



307

107


Үйлдвэрлэсэн байгууллага түүний хаяг

Краны төрөл Үйлдвэрлэсэн он

Үйлдвэрийн дугаар Краны зориулалт

Краны механизмын ажлын горим: Үндсэн өргөлтийн Туслах өргөлтийн Тэргэнцрийг шилжүүлэх Краныг шилжүүлэх

Дамжуулгын төрөл: Кран ажиллах орчны зөвшөөрөгдөх температур, -оС Ажиллаагүй нөхцөлд: -хамгийн их, -хамгийн бага Ажлын нөхцөлд: -хамгийн их, -хамгийн бага

Газар хөдлөлийн бүс, /балл/ Кран ажиллаж болох орчин: % - тэсрэх аюултай орчин - галын аюултай орчин

Краны нэг зэрэг хийх ажлын үйлдлийн хязгаарлалт: Салхины зөвшөөрөгдөх хурд, 10м өндөрт, м/сек

- ажлын байдалд - ажлын бус байдалд

Краныг үйлдвэрлэх техникийн нөхцөл, үндсэн норм, дүрэм. Түүний нэр томъёо /Техникийн хяналтын заавар буюу дүрэм үйлдвэрлэх техникийн нөхцөл гэх мэт/

Цахилгааны хүчдэл, гүйдлийн төрөл ба фазын тоо:

Цахилгаан шугам Гүйдлийн төрөл Давтамж, Гц Хүчдэл,В Фазын тоо

хүчний хэлхээ удирдлагын хэлхээ ажлын гэрэлтүүлэг засварын гэрэлтүүлэг

2.Краны техникийн үндсэн үзүүлэлт ба тодорхойлолтууд


Механизмууд Үндсэн өргөлтийн Туслах өргөлтийн

Краны даац, /тн /


308

108

Өргөлтийн өндөр, /м/ Краны алслалт, /м/ Консолын өнгийлт, /м/ Краны үндсэн зай, /м/ Полиспастын тоо Туршилтын ачааны жин, /тн/

- статик туршилтын үед - динамик туршилтын үед

Кран ба тэргэнцрийн оврын зай хэмжээсүүд: -тэргэнцрийн үндсэн зай, /м/ -зам төмрийн толгойноос кран хүртэл, /м/ -краны хөдөлгөөний чиглэлийн дагуу байрлах тулгууруудын хязгаарын цэг хоорондын зай, /м/ -зам төмрийн толгойноос, краны тулгуурын төвийн цэг хүртлэх босоо чиглэл дахь зай, /м/

Механизмуудын хурд

Механизм Хурд, м/сек Хурдны өөрчлөлтийн хэмжээ хэвийн хамгийн бага

Үндсэн өргөлтийн Туслах өргөлтийн Краныг шилжүүлэх Тэргэнцрий г шилжүүлэх

3.Зангилаа, эд ангиудын техникийн үзүүлэлт

Цахилгаан хөдөлгүүр ба үүсгүүр:

Үзүүлэлтүүд Хөдөлгүүр байрласан механизмын нэр

Өргөлтийн Шилжих хөдөлгөөний Үндсэн Туслах Кран Тэргэнцэр

Нэр төрөл ба тэмдэглэгээ Гүйдлийн төрөл Хүчдэл, В Гүйдэл, А Давтамж, Гц Чадал, квт Эргэлтийн давтамж, эр/мин Ажиллах нөхцөл: /хэвийн, чийг, галаас хамгаалсан, гм/ Тоо, ширхэг Хамгаалалтын зэрэглэл



309

109

Шүдэт дамжуулгын үзүүлэлтүүд:

Зураг дээрх

№

Зураг дээрх тэмдэглэгээ


Модуль, мм

Шүдний тоо

Материалын марк

Дулааны боловсруулалт

(шүдний хатуулаг)

Редукторын үзүүлэлтүүд:

Зураг дээрхи № Нэр, төрөл Зураг дээрхи тэмдэглэгээ Дамжуулгын тоо

Тоормосын үзүүлэлт:

Тодорхойлолт Механизм

Өргөлт Шилжих хөдөлгөөн Үндсэн Туслах Кран Тэргэнцэр



Тоормослох момент, н∙м

Тоормосны тоо

Тоормослолтын нөөцийн илтгэлцүүр

Дамжуулгын төрөл


Үйлчлэх хүч, /н/

Механизмын тоормосны явах зай, /м/

Тайлбар: * Хэвийн залгаатай, хэвийн салгаатай, автомат удирдлагат, колодкан, туузан, дискэн гэж зааж өгнө. Ган татлага

Тодорхойлолт Механизмуудын татлага Үндсэн өргөлт Туслах өргөлт

Татлагын хийц, стандартын № Диаметр, /мм/ Урт, /м/ Утас тасрах агшны эсэргүүцэл, н/мм2 Татлагыг бүхэлд нь таслах хүч, /кн/ Татлагын татах хүч, /н/


310

110

Утасны гадаргуу / өнгөлөг, цайрсан гэх мэт / Бат бэхийн итгэлцүүр: -тооцооны -бодит

Ачаа оосорлох хэрэгсэл Ачаа оосорлох хэрэгслийн нэр


1 2 3 4

Дэгээ

Дэгээний төрөл / нэг ба хоёр салаат давтмал хуудсан /

Стандартын № Дэгээний тоо Даац /тн/ Үйлдвэрлэгч-завод Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг

Грейфер

Нэр, төрөл, стандарт Багтаамж, м3 Хутгах материал, түүний хувийн жин, кн/м3 Грейферийн жин, /тн/ Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг Грейферийн хөдөлгүүрийн төрөл Хөдөлгүүрийн чадал, квт


Цахилгаан соронзны төрөл Удирдлагын самбар: Тэжээлийн гүйдлийн эх үүсвэр: - Төрөл - Чадал, /квт/

Тэжээлийн гүйдэл: - Гүйдлийн хүчний төрөл - Хүчдэл, /В/

Цахилгаан соронзны жин, /тн/ Ачаа өргөх хүч. Үүнд :






Зориулалт Төрөл Өөрийн нь жин, /тн/ Даац, /тн/ Оврын хэмжээ


311

110

Утасны гадаргуу / өнгөлөг, цайрсан гэх мэт / Бат бэхийн итгэлцүүр: -тооцооны -бодит



1 2 3 4

Дэгээ


Стандартын № Дэгээний тоо Даац /тн/ Үйлдвэрлэгч-завод Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг

Грейфер

Нэр, төрөл, стандарт Багтаамж, м3 Хутгах материал, түүний хувийн жин, кн/м3 Грейферийн жин, /тн/ Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг Грейферийн хөдөлгүүрийн төрөл Хөдөлгүүрийн чадал, квт


Цахилгаан соронзны төрөл Удирдлагын самбар: Тэжээлийн гүйдлийн эх үүсвэр: - Төрөл - Чадал, /квт/

Тэжээлийн гүйдэл: - Гүйдлийн хүчний төрөл - Хүчдэл, /В/

Цахилгаан соронзны жин, /тн/ Ачаа өргөх хүч. Үүнд :






Зориулалт Төрөл Өөрийн нь жин, /тн/ Даац, /тн/ Оврын хэмжээ


312

111

Үйлдвэрлэгч-завод Үйлдвэрийн № Эд шалгагчийн тэмдэг

4.Ослоос хамгаалах хэрэгслүүд Төгсгөлийн салгуур:


төрөл





Тоо ширхэг


Төрөл, марка ба үйлдвэрийн дугаар



Дуут ба гэрэл дохио ажиллаж эхлэх ачааллын хэмжээ, %

Хамгаалах бусад төхөөрөмжүүд:

Байрлах газар (бүхээг, зөөврийн удирдлага, явах тэнхлэг, гм) Төрөл Зориулалт

Цахилгаан бүдүүвч дахь

дугаар


Тодорхойлолт Хөдөлгөөнийг хязгаарлах Ачааны

тэргэнцэр Явах гүүр

Тулгуурууд: Байрлах хэсэг Хийц (хатуу, пружин, шингэн, резин) Хамгийн их явалт (пружин ба шингэн), мм

Бамбай: Байрлах хэсэг (ачааны тэргэнцэр, сум, гм) Хийц (хатуу, пружин, шингэн, резин)

Бусад төхөөрөмжүүд: Нэр Төрөл, марк Зориулалт Туугдлаас хамгаалах хэрэгсэл: (гар, автомат гм дамжуулгыг бичнэ)

Бусад хэрэгсэл:


313112

Дохио ба холбооны хэрэгсэл:

Нэр Төхөөрөмжийн төрөл, марка

Ажиллах нөхцөл, зориулалт

Радио холбоо Дуун дохио Гэрлэн гэрлэн Бусад төхөөрөмжүүд

5.Удирдлагын бүхээг

Тодорхойлолт Удирдлагын бүхээг

Байрлах газар Хийцийн төрөл, /битүү, задгай, хөдөлгөөнтэй, хөдөлгөөнгүй гм/

Суудлын тоо Шилний төрөл ба хийц

Тусгаарлагчийн төрөл /дулаан, дуу тусгаарлах, гм/


Суудлын төрөл: (босоо ба хэвтээ чиглэлд хөдөлдөг, түшлэгийн тохиргоотой, гм)

Бусад төхөөрөмжүүд /шил цэвэрлэгч, гал унтраагч, нарны саравч, гм/

6. Краны үндсэн эд ангийн төмөрлөг хийцийн үзүүлэлтүүд

/материал үйлдвэрлэгч байгууллагын ирүүлсэн гэрчилгээний дагуу бөглөнө/ Зангилаа ба эд ангиудын нэр, тэмдэглэгээ


Материалын марка, зэрэглэл,бүлэг, Бөх бат чанар




Кран __________________________________________________________________ /нэр, төрөл, зориулалт/

Үйлдвэрийн дугаар______________________________________________________ Үйлдвэрлэлтийн баримт бичгүүд___________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ Кран туршилтанд хөтөлбөрийн дагуу орсон__________________________________ ______________________________________________________________________

/хөтөлбөрийг баталсан газар/ Техникийн паспортын үзүүлэлтүүд нь ашиглалтанд тэнцэв. ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________


314113

Баталгаат хугацаа _______ сар Краны паспортанд заагдсан _____________ ашиглалтын хугацаа. Их засварт орох хүртлэх нөөц ___________ мото. Цаг Тамга Кран үйлдвэрлэгч байгууллагын захирал __________________________________ /гарын үсэг/ ___________ Үйлдвэрийн чанарын хэлтсийн дарга /он,сар, өдөр/ __________________________________ /гарын үсэг/


Краны паспортад тусгагдах баримтууд: а/ краны цахилгааны бүдүүвч б/ цахилгаан төхөөрөмжийн жагсаалт в/ цахилгаан холболтын бүдүүвч г/ кинематик бүдүүвч (тоормос, шүдэт дамжуулга, дамжуулгын тоо мөн редукторын төрөл, холхивч байрлах хэсгийн дэлгэрэнгүй мэдээлэл бүхий) д/ татлага ороох бүдүүвч (ачаа, сум, тэргэнцэр ба бусад механизмын татлага, дамар, хүрдний голчийн хэмжээ, тэдгээрт татлагын үзүүрийг бэхлэх арга) е/ краны тохирлын гэрчилгээ ж/ бусад баримт бичгүүд Краны паспорттай хамт ирүүлэх баримтууд: а/ бусад үйлдвэрт хийгдэж нийлүүлэгдсэн краны хийц, хэсгүүдийн заавар ба паспорт б/ даац хязгаарлах төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар ба паспорт в/ бусад ослоос хамгаалах хэрэгсэл ба багажуудын ашиглалтын заавар, паспорт г/ кран ашиглалтын заавар д/ краны замыг ашиглах заавар ба түүний төсөл е/ түргэн элэгддэг эд ангийн альбом зураг ж/ сэлбэг ба багаж, төхөөрөмжийн жагсаалт з/ бусад баримт, бичиг





_________________________

*хоёроос доошгүй хуудас байна


315

114

Краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч хүмүүс* Томилсон тушаалын дугаар он, сар, өдөр



Гарын үсэг

_________________________


Ачаа оосорлох хэрэгсэл, татлага, механизмыг

сольсон ба металл хийцэд засвар хийсэн тухай тэмдэглэл*

Хугацаа Засварласан ба сольсон

тухай тэмдэглэл Краны бүрэн байдал хариуцагчийн гарын үсэг

_________________________







316115

Хавсралт 7 (паспортын загвар)

ЦАХИЛГААН ТАЛИЙН ПАСПОРТ

ЭЗЭМШИГЧИЙН ДОТООД БҮРТГЭЛ

Талийн бүртгэлийн дугаар №

бүртгэж авав. Паспортад дугаарлагдсан хуудас, үдэгдсэн бүх хуудас үүнээс зурагтай хуудас байна. / бүртгэсэн хүний нэр албан тушаал /

20 .…. он ….. сар …… өдөр

Таль эзэмшигчдийн анхааралд !

1. Таль эзэмшигч паспортыг найдвартай хадгална. 2. Таль ашиглах зөвшөөрлийг дүрмийн дагуу авна. 3. Талийг шалгуулсан тухай техникийн дүгнэлт, актуудыг паспортад

хавсаргана.


317

116




____________________


Талийн оврын хэмжээг заасан ерөнхий байдлын зураг

(зураг )



318

117


Үйлдвэрлэсэн байгууллага түүний хаяг

Талийн төрөл Даац, /тн/ Үйлдвэрлэсэн он

Үйлдвэрийн дугаар Талийн зориулалт /бие даасан эсвэл кранд зүүх/

Краны механизмын ажлын горим: Өргөлтийн Хөдөлгөөний

Дамжуулгын төрөл: Таль ажиллах орчны зөвшөөрөгдөх температур, -оС Ажиллаагүй нөхцөлд: -хамгийн их, -хамгийн бага Ажлын нөхцөлд: -хамгийн их, -хамгийн бага

Таль ажиллаж болох орчин: % - тэсрэх аюултай орчин - галын аюултай орчин -газар хөдлөлтийн бүс

Талийн нэг зэрэг хийх ажлын үйлдлийн хязгаарлалт: Муруй зам төмөр дээгүүр шилждэг эсэх Краныг үйлдвэрлэх техникийн нөхцөл, үндсэн норм, дүрэм. Түүний нэр томъёо /Техникийн хяналтын заавар буюу дүрэм үйлдвэрлэх техникийн нөхцөл гэх мэт/

Цахилгааны хүчдэл, гүйдлийн төрөл ба фазын тоо:

Цахилгаан шугам Гүйдлийн төрөл Давтамж, Гц Хүчдэл,В Фазын тоо

хүчний хэлхээ удирдлагын хэлхээ

2.Талийн техникийн үндсэн үзүүлэлт ба тодорхойлолт


Механизм Үндсэн өргөлтийн Туслах өргөлтийн

Талийн ачаа даац, /тн / Полиспастын тоо Ачаа өргөх өндөр (дэгээний дээд ба доод байрлал хоорондын зай), /м/

Босоо ойртолтын хэмжээ (дэгээний дээд байрлалаас зам төмөр хүртлэх зай), /м/


319

118

Талийн үндсэн хэмжээс, /м/ Тулгуур хоорондын зай, /м/ Зам төмрийн доод тавцангаас талийн тулгуурын төв цэг хүртлэх босоо зай, /м/

Зам төмрийн хийц ба төрөл Муруй замын хамгийн бага радиус, /м/ Замын хамгийн их налуу Туршилтын ачааны жин, /тн/

- статик туршилтын үед - динамик туршилтын үед

Талийг удирдах арга, (газраас, бүхээгээс, зайнаас)

Талийн цахилгаан тэжээл Талийн жин, /тн/ Зам төмөр дээр үзүүлэх дугуйн даралтын хамгийн их хэмжээ, кн

Механизмуудын хурд

Механизм Хурд, м/сек хэвийн хамгийн бага

Ачаа өргөх Шилжүүлэх

3.Зангилаа, эд ангиудын техникийн үзүүлэлт

Цахилгаан хөдөлгүүр :

Үзүүлэлтүүд Хөдөлгүүр байрласан механизмын нэр Өргөлтийн Шилжих хөдөлгөөний

Нэр төрөл ба тэмдэглэгээ Хүчдэл, В Гүйдэл, А Давтамж, Гц Чадал, квт Эргэлтийн давтамж, эр/мин Асаалтын үргэлжлэл, % Нэг цагт асаах тоо Цахилгаан хөдөлгүүрийн тоо, ширхэг Хамгаалалтын зэрэглэл


Цахилгаан холболт, цахилгаан угсралт, кинематик бүдүүвчийг зурна. (зураг)

Цахилгаан төхөөрөмжийн эд ангийн жагсаалт

Зураг дахь байрлалын №

Техникийн товч тодорхойлолт Төрөл Тоо Тайлбар


320

119

Тоормосын үзүүлэлтүүд:

Тодорхойлолт Механизм Өргөлт Шилжих хөдөлгөөн

Тоормозны /систем/, төрөл*


Тоормослох момент, н∙м

Тоормосны тоо

Тоормослолтын нөөцийн илтгэлцүүр

Дамжуулгын төрөл


Дамжуулгын хүч, /н/

Механизмын тоормосны явах зай, /м/

Тайлбар: * Хэвийн залгаатай, хэвийн салгаатай, автомат удирдлагат, колодкан, туузан, дискэн гэж зааж өгнө.

Татлага ороох /полиспаст/ бүдүүвч зураг (зураг)

Ган татлага

Үзүүлэлт


Татлагын хийц, стандартын № Голч, /мм/ Урт, /м/ Утас тасрах агшны эсэргүүцэл, н/мм2 Татлагыг бүхэлд нь таслах хүч, /кн/ Татлагын татах хүч, /н/ Ашиглалтын тооцооны итгэлцүүр Ашиглалтын бодит итгэлцүүр Утасны гадаргуу / өнгөлөг, цайрсан гэх мэт /


321

120


Тодорхойлолт Өргөх

Дэгээ


Стандартын № Дэгээний тоо Даац /тн/ Үйлдвэрлэгч-завод Заводын № Эд шалгагчийн тэмдэг

4.Хамгаалах төхөөрөмж

Төгсгөлийн салгуур:

Төрөл

Ямар механизмыг салгах

зориулалттай (байрлал)

Хөдөлгүүрийг унтраах эгшнээс

тулгуур хүртэлх зай

Тоо ширхэг

Бүдүүвчид тэмдэглэгдсэн

дугаар

Ослоос хамгаалах бусад хэрэгслүүд:

Байрлах газар (бүхээг, зөөврийн удирдлага, явах тэнхлэг, гм) Төрөл Зориулалт Цахилгаан бүдүүвч

дахь дугаар


Нэрс Төрөл Зориулалт Бүдүүвч дахь дугаар


322121

5. Талийн гэрчилгээ Цахилгаан таль _______________________________________________________

/нэр, төрөл, зориулалт/ Үйлдвэрийн дугаар_____________________________________________________ Үйлдвэрлэлтийн баримт бичгүүд_________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Таль туршилтанд хөтөлбөрийн дагуу орсон________________________________ _____________________________________________________________________

/хөтөлбөрийг баталсан газар/ Техникийн паспортын үзүүлэлтүүд нь ашиглалтанд тэнцэв. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ Баталгаат хугацаа _______ сар Талийн паспортанд заагдсан ___________ ашиглалтын хугацаа. Их засварт орох хүртлэх нөөц ___________ мото. цаг Тамга Таль үйлдвэрлэгч байгууллагын захирал __________________________________ /гарын үсэг/ ___________ Чанарын хэлтсийн дарга /он,сар, өдөр/ __________________________________ /гарын үсэг/


Талийн паспортад тусгагдах баримтууд: а/ талийн цахилгааны схем б/ механизмын кинематик ба полиспастын системийн бүдүүвч в/ краны тохирлын гэрчилгээ Талийн паспорттай хамт ирүүлэх баримтууд: а/ талийг ашиглах заавар б/ талийг угсрах заавар в/ бусад үйлдвэрт хийгдэж нийлүүлэгдсэн талийн хийц, хэсгүүдийн паспорт г/ хамгаалах төхөөрөмж ба багажуудын паспорт д/ түргэн элэгддэг эд ангийн альбом зураг е/ сэлбэг ба багаж, төхөөрөмжийн жагсаалт


323

122

Таль байрлуулах газрын тухай тэмдэглэл*




_______________

*нэг хуудас байна

Талийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч* Томилсон тушаалын дугаар он, сар, өдөр



Гарын үсэг

_______________

*нэг хуудас байна

Дэгээ, татлага, механизмуудыг сольсон ба төмөрлөг хийцэд засвар хийсэн тухай тэмдэглэл*

Хугацаа Засварласан ба сольсон тухай тэмдэглэл

Краны бүрэн байдал хариуцагчийн гарын үсэг

_________________________



Магадлал хийсэн

он, сар, өдөр Магадлалын үр дүн

Дараагийн магадлал хийх

хугацаа

________________________ *15-аас доошгүй хуудас байна


324123

Хавсралт 8 /паспортын загвар/

ТЭНЖЭЭНИЙ ПАСПОРТ

Тэнжээний нэр ________________________________________________________ Тэнжээний даац, тн ____________________________________________________ Норматив баримт бичгийн дугаар ________________________________________ Үйлдвэрлэгч байгууллагын нэр ба хаяг ___________________________________ _____________________________________________________________________

Зураг

/Тэнжээний уртыг үзүүлнэ/

Тэнжээний жин, тн ____________________________________________________ Үйлдвэрлэгчээс олгосон тэнжээний дугаар ________________________________ Тэнжээг үйлдвэрлэсэн он, сар. өдөр ______________________________________ Тэнжээг туршсан он, сар. өдөр __________________________________________ Туршилтын үр дүн ____________________________________________________ Баталгаат хугацаа ____________________________________________________ Тэнжээг ашиглах нөхцлүүд:

- орчны хамгийн бага температур, оС _______ - орчны хамгийн их температур, оС _______

Тэнжээ бэлтгэсэн байгууллагын дарга /эсвэл чанарын хэлтсийн дарга/ гарын үсэг _______________________ Тамга _______________________ он, сар , өдөр Жич:

1. Тэнжээ эзэмшигч нь паспортыг байнга хадгална. 2. Нэг төрлийн тэнжээг олон тоогоор үйлдвэрлэж, нийлүүлсэн тохиолдолд нэг

паспорт олгож болно. Энэ тохиолдолд тэнжээний дугааруудыг паспортад заавал бичнэ.


325


326


327126

Хавсралт 11 /актын загвар/

КРАНЫ ЗАМЫГ АШИГЛАЛТАНД ОРУУЛАХ АКТ

20.… оны …..сарын ……. өдөр Байгууллагын нэр : ___________________________________________________ Байршил :___________________________________________________________ Краны заводын ба улсын бүртгэлийн дугаар ______________________________

Краны зам

Замын урт, м _____________ Төслийн баримт бичиг _________________________________________________

__________________________________________________________________ / төсөл зохиогч /

Төслийн баримт, төмөр замын хийцийн байдал ____________________________ ____________________________________________________________________ Замын нягтруулалтыг шалгасан акт______________________________________ ____________________________________________________________________ Замыг краныг явж зүгшрүүлсэн байдал: - ачаагүй _______________________________ - хамгийн их ачаагаар ____________________ Хэмжилтийн үр дүн: - цариг хоорондын зай, /мм/________________ - шулуун байдал, /мм/_____________________ - дагуу налуу, % (градус) __________________ - хөндлөн налуу% (градус) _________________ - суулт, /мм/ _____________________________ Тулгуур, бамбайн байдал: ______________________________________________ ____________________________________________________________________


328127

Замын газардуулга Газардуулгын хийц: ___________________________________________________ Газардуулгын урт, байрлуулсан газар ____________________________________ ____________________________________________________________________ Газардуулгын эсэргүүцлийг хэмжсэн багажны дугаар, нэр ___________________ ____________________________________________________________________ Хэмжсэн цаг / газар / _________________________________________________ Хэмжилт хийхээс өмнөх 3 өдөр ба хэмжилт хийсэн өдрийн цаг агаарын байдал: ___________________________________________________________________ Газардуулгын эсэргүүцэл, /ом/ ______________________ Замын газардуулга : - нормын дагуу ___________________ - норм зөрчсөн ___________________ Газардуулгыг хийсэн __________________________________________________ ____________________________________________________________________

/байгууллага, хүн, албан тушаал, нэр, гарын үсэг/ Газардуулгыг хэмжсэн _________________________________________________ ____________________________________________________________________

/байгууллага, хүн, албан тушаал, нэр, гарын үсэг/

Краны замын ажлыг гүйцтгэсэн ба хүлээлгэн өгсөн: ___________________________________________

/байгууллага, албан тушаал, нэр, гарын үсэг/

Краны замыг ашиглалтанд хүлээн авсан: ___________________________________________

/байгууллага, албан тушаал, нэр, гарын үсэг/


329


330129

3. Утасны голчийг анхны хэвийн хэмжээтэй харьцуулахад гадаргуугийн элэгдэл ба зэврэлт 7 хувь түүнээс их хэмжээгээр багассан бол утсанд тасралт үүсээгүй байсан ч ган татлагыг гологдолд гаргана. /зураг.5, 6/

Дотоод элэгдэл, хувиралт, тасарсан зэргээс татлагын зүрхэвч гэмтэж, түүний голч багассан тохиолдолд /эргэдэггүй татлагын голч нь хэвийн хэмжээнээс 3 хувь, бусад ган татлагад 10 хувь/ гаднаас үзэгдэхээр тасарсан утас байхгүй ч татлагыг гологдолд гаргана. /зураг.7/

Татлагын гадаргууд элэгдэл, зэврэлт илэрвэл утасны тасралтын тоогоор гологдолд гаргахдаа хүснэгт 2-ын дагуу багасгаж тооцно.

Гадна утасны голч элэгдэл ба зэврэлтийн үр дүнд анхны хэмжээнээс 40%-иас илүү багассан бол татлагыг гологдолд гаргана. /зураг.5д, 6д/

Утасны элэгдэл ба зэврэлтээс үүссэн голчийг микрометрийн тусламжтайгаар эсвэл түүнтэй адил төрлийн нарийн багаж ашиглан тодорхойлно. Утасны тасралтын тоо, эсвэл утас тасраагүй боловч гадаргуугийн элэгдэл хүснэгт 1-д зааснаас бага байвал цаашид ашиглаж болно. Гэхдээ хүснэгт.2-д заасан элэгдлийн хэмжээ хүртэл үечилсэн үзлэгийг байнга хийж, үр дүнг журналд бичнэ.

Хүснэгт.2

Гадаргуугийн элэгдэл ба зэврэлтийн үр дүнд үүссэн утасны голчийн нарийсалт, %

Тасарсан утасны тоо, % (хүснэгт.1-д заасан нормоос)

10 85 15 75 20 70 25 60

30 ба түүнээс их 50 Хэрэв ачаа хоёр татлагаас зүүгдсэн бол татлага тус бүрийг тусад нь тооцох ба

хамгийн их элэгдсэн нэг татлагыг солихыг зөвшөөрнө. 4. Татлагын дотор хэсэгт байрлах утсыг оношлохдоо, эрчийн утас тасралт, механик элэгдэл ба зэврэлтээс шалтгаалсан хөндлөн огтлолын дотоод багасалтыг татлагын нийт уртын дагуу шалгана. /зураг.8/ Хэрэв ан цав илрүүлэгчийн /дефектоскоп/ шалгалтаар татлагын эрчин дэх төмөрлөг утасны огтлолын элэгдэл 17,5%-иас их байвал татлагыг гологдолд гаргана. 5.Ган татлаганд нэг эсвэл хэд хэдэн эрч бүхлээрээ тасарсан байвал цаашид ашиглахыг хориглоно. 6. Татлагын тахийлт нь түүний алхам ба мушгиралтын чиглэлээр тодорхойлогдоно /зураг.9/. Мушгиралтын тахийлтийн чиглэл ба татлагын эрчийн чиглэл давхацсан мөн тэдгээрийн алхам тэнцүү байвал dв 1.08 dк үед татлагыг гологдол болгоно. dв- мушгиралтын тахийлтийн голч, dк- татлагын хэвийн голч Мушгиралтын тахийлтын чиглэл ба татлагын эрчийн чиглэл давхцаагүй мөн тэдгээрийн алхам тэнцүү бус байвал dв 4/3 dк үед татлагыг гологдол болгоно. dв- мушгиралтын тахийлтийн голч, dк- татлагын хэвийн голч, Татлагын шалгагдаж буй хэсгийн урт 25(dк) –аас ихгүй байх ёстой.


331


332


333


334133

Ган ба ширмэн дамартай харьцаж ажилладаг давхар татлагыг тасарсан утасны тоогоор гологдолд гаргах хэмжээ

Гадна эрчний даацын утасны

тоо


Эрч

ийн

төрө

л

Механизмын ангиллын бүлэг М1, М2, М3, М4 М5, М6, М7, М8

Эсрэг эрч

Дагуу эрч

Эсрэг эрч

Дагуу эрч

Хэсгийн урт 6d 30d 6d 30d 6d 30d 6d 30d

n≤50

6x7(6/1)

2 4 1 2 4 8 2 4 6x7(1+6)+1x7(1+6) ЛК-О 6x7(1+6)+1o.c

8x6(0+6)+9o.c

51≤n≤75 6x19(9/9/1)*

3 6 2 3 6 12 3 6 6x19(1+9+9)+1o.c ЛК-О 6x19(1+9+9)+7x7(1+6)* 76≤n≤100 18x7(1+6)+1o.c ЛК-О 4 8 2 4 8 16 4 8

101≤n≤120

8x19(9/9/1)*

5 10 2 5 10 19 5 10

6x19(12/6/1) 6x19(12/6+6F/1) 6x25FS(12/12/1)* 6x19(1+6+6/6)+7г7(1+6) ЛК-Р 6x19(1+6+6/6)+1o.c 6x25(1+6; 6+12)+1o.c ЛК-З 6x25(1+6; 6+12)+7г7(1+6)

121≤n≤140 8x16(0+5+11)+9o.c ТК 6 11 3 6 11 22 6 11

141≤n≤160 8х19(12/6+6F/1) ЛК-Р 6 13 3 6 13 26 6 13 8x19(1+6+6/6)+1o.c

161≤n≤180

6x36(14/7+7/7/1)*

7 14 4 7 14 29 7 14 6x30(0+15+15)+7o.c ЛК-О 6x36(1+7+7/7+14)+1o.c* ЛК-

PО 6x36(1+7+7/7+14)+7г7(1+6)*

181≤n≤200 6x31(1+6+6/6+12)+1o.c

8 16 4 8 16 32 8 16 6x31(1+6+6/6+12)+7г7(1+6)* 6x37(1+6+15+15)+1o.c ТЛК-0

201≤n≤220 6x41(16/8+8/8/1)* 9 18 4 9 18 38 9 18

221≤n≤240 6x37(18/12/6/1) 10 19 5 10 19 38 10 19 18x19(1+6+6/6)+1o.c ЛК-Р 241≤n≤260 10 21 5 10 21 42 10 21 261≤n≤280 11 22 6 11 22 45 11 22 281≤n≤300 12 24 6 12 24 48 12 24

300≤n 0.04n

0.08n

0.02n

0.04n

0.08n

0.16n

0.04n

0.08n

Тэмдэглэл : 1. n- татлагын гадна эрчин дэх даацын утасны тоо, d- татлагын голч, /мм/ 2. Эрчин дэх дүүргэлтийн утсыг даацын утсанд тооцохогүй. Хэд хэдэн эрчтэй татлаганд гадна үеийн харагдах утсыг тооцно. 3. Тасралтын тоог гаргахдаа тасарсан утасны үзүүрээр тооцож болохгүй, учир нь тоо 2 дахин их болно. 4. Гадна эрчний утасны голч нь дотор байрлах утасны голчоос их татлагын ангиллыг багасгаж хүснэгтэнд (*) тэмдэглэв. Краны зориулалт, төрлөөс хамаарч ган татлагын оношлогоог нормативт баримт бичгийн дагуу тодорхойлно. 5. Хуванцар эсвэл түүгээр бүрсэн төмөрлөг дамартай харьцаж ажилладаг татлаганы гадна талбайд элэгдэл, утсуудад гэмтэл илрээгүй байхад дотор байрлах утсууд тасардаг. Ийм татлагыг дотоод огтлолын элэгдлээр нь гологдолд гаргана. 6. Ган татлага гэсэн босоо хүснэгтэнд тухайн утасны тоо, хийцтэй татлага одоогоор орж ирээгүй байгаа тул бөглөлгүй хоосон орхив. Татлаганы нийт утасны тоо 300-аас их үед гологдолд гаргах утасны тоог томъёогоор тооцохдоо хариуг их тал руу нь бүдүүвчилж авна.


335

134

Хавсралт 13

АЧАА ӨРГӨХ МАШИНЫ ЭД АНГИЙГ ГОЛОГДОЛД ГАРГАХ ХЯЗГААРЫН НОРМ

Эд анги Гологдолд гаргах эд ангийн гэмтэл согог

Кран, тэргэнцэрийн дугуй

1. Ямар ч хэмжээний ан цавтай 2. Гадна хашлагын элэгдэл анхны хэмжээнээс

50% хүртэл элэгдсэн 3. Өнхрөх гадаргын анхны голчоос 2%-иас илүү

элэгдсэн 4. Кинематикаар холбогдсон дугуйн элэгдлийн

голчийн зөрүү 0,5%-иас их болсон

Дамар 1. Дамрын ховилын голчийн элэгдэл нь анхны хэмжээнээс 40%-аас илүү элэгдсэн

Хүрд 1. Ямар ч хэмжээний ан цав 2. Хүрдний ховил нь 2мм-ээс их элэгдсэн

Дэгээ 1. Гадаргуу дээр ан цав гарсан 2. Дэгээний аюултай хэсгийн огтлолын өндөр,

анхны хэмжээнээс 10%-аас илүү элэгдсэн

Тоормосны дамар 1. Ажлын гадаргад ан цав, хагарал үүссэн 2. Ажлын гадарга нь анхны зузаанаас 25%-иас

дээш хэмжээгээр элэгдсэн

Тоормосны наклад

1. Накладны хадаас нүхэнд ан цав, эвдрэл, холхилт үүссэн

2. Тоормосны наклад анхны зузааны 50% хүртэл элэгдсэн эсвэл түүнийг бэхэлдэг хадаасны толгойн тав ил гарсан


336


337136

Хавсралт 15 /журналын загвар/

КРАНЫ МАШИНЧИЙН ЭЭЛЖ ХҮЛЭЭЛЦЭХ ЖУРНАЛ

Он,сар, өдөр __________________________________________________ Ээлж ___________________________________________________ Краны машинч _________________________________________________ Краныг шалгасан үр дүн:

№ Хийц хэсэг, механизм ба аюулгүйн төхөөрөмжийн нэр Шалгалтын дүн

Гэмтэл арилгасан ажилтны албан

тушаал, нэр 1. Төмөрлөг хийц:

- Сум - Тулгуурын тавцан - Эргэлтийн тавцан

2. Механизмууд: -үндсэн өргөлт -туслах өргөлт -эргүүлэх -сумыг өргөх -сумыг сунгах (агшаах) -бусад

3. Татлага: -ачааг өргөх -сумыг өргөх -сумыг чангаах

4. Дэгээ ба дэгээний зүүлт 5. Удирдлага

-цахилгаан -шингэн -хий

6. Цахилгаан төхөөрөмж 7. Шингэний төхөөрөмж 8. Ослоос хамгаалах багаж,

хэрэгсэл

9. Гэрэлтүүлэг, халаалт, агааржуулалт

10. Ажлын үед илэрсэн бусад гэмтлүүд

Ээлж хүлээн авсан _____________________________________________

(овог нэр, гарын үсэг) Ээлж хүлээлгэн.өгсөн___________________________________________

(овог нэр, гарын үсэг) Краныг шалгасан засварчдын тэмдэглэл: ________________________________ ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ Краны бүрэн байдал хариуцагч ИТА-ны тэмдэглэл: _______________________ ___________________________________________________________________


338


339138

Хавсралт 17

ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ АГААРЫН ШУГАМЫН ОЙРОЛЦОО КРАНААР АЖИЛ ГҮЙЦЭТГЭХ ҮЕД АВАХ ЗӨВШӨӨРӨЛ–НЯРАД

Зөвшөөрөл–нярад № _____

Хүчдэл нь 42В-оос дээш цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын захын цэгээс, 30 метрээс ойр зайд кранаар ажил гүйцэтгэх үед зөвшөөрөл–нярад олгоно. 1. Краны машинч _______________________________________________________

(овог, нэр) ________________________________________________________________________

(краны марк, төрөл, бүртгэлийн дугаар) 2. Кран ашиглагч_________________________________________________________

(краныг ашиглагч байгууллага) 3. Ажиллах газар _________________________________________________________

(краныг ашиглах байгууллагын хаяг) ________________________________________________________________________

(кран ажиллах газар, барилгын талбай, цех, агуулах ) 4. Цахилгаан дамжуулах шугамын хүчдэл ____________________________________ 5. Ажлын нөхцөл _________________________________________________________

(цахилгаан дамжуулах шугамын хүчдлийг салгах, краны сумны үзүүрээс _________________________________________________________________________________________________

цахилгаан дамжуулах хамгийн ойрын шугам хүртлэх хэвтээ чиглэл дэх зай, м _________________________________________________________________________________________________

ачааг өргөн шилжүүлэх аргачлал, бусад аюулгүйн арга хэмжээнүүд ) 6. Краныг шилжүүлэх арга ________________________________________________ (краны сумны байрлал бусад аюулгүйн арга хэмжээнүүд ) ________________________________________________________________________ 7. Ажил эхлэх 20_____ оны ____ сарын ________ өдөр, ______ цаг _____мин 8. Ажил дуусах 20_____ оны ____ сарын ________ өдөр, ______ цаг _____мин 9. Кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ________________ ________________________________________________________________________

(албан тушаал, овог нэр, томилсон тушаалын дугаар, он, сар, өдөр) 10. Оосорлогч ___________________________________________________________ (овог нэр, үнэмлэхийн дугаар, дүрмийн мэдлэгийн сүүлийн шалгалт авсан он, сар, өдөр) 11. Хамгаалалтын бүсэд краныг ажиллуулах зөвшөөрөл ________________________ ________________________________________________________________________

(зөвшөөрөл олгосон байгууллага, зөвшөөрлийн дугаар, он, сар, өдөр ) 12. Наряд олгосон ерөнхий инженер (цахилгаанчин)____________________________ ________________________________________________________________________

(байгууллага, гарын үсэг) 13. Зайлшгүй биелүүлэх шаардлагатай /5-р заалтад тусгагдсан/ аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээнүүдийг авсан. _________________________________________________ ________________________________________________________________________ Кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч: _______________________ 20____оны ___ сарын ___өдөр

( гарын үсэг) 14. Заавар авсан краны машинч: _______________________ 20____оны ___ сарын ___өдөр

( гарын үсэг) Тайлбар: 1. Нарядыг хоёр хувь бичиж, нэг хувийг кранчинд олгож, нөгөө хувийг ажил гүйцэтгэгч хадгална. 2. Цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бүсэд кран ажиллавал 11 дэх заалтыг бөглөнө. 3. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугаманд түүний салаалсан хэсгүүд адил хамрагдана. 4. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойр ажил гүйцэтгэхдээ кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг заавал байлцуулан, түүний удирдлаганд ажиллана.

Барилгын өргүүрийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм

340

Çàì, òýýâýð, áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ñàéäûí 2010 oíû 6 äугаар ñàðûí 30-íû

ºäðèéí 234 äóãààð òóøààëûí

3 äóãààð õàâñðàëò

ÁÀÐÈËÃÛÍ ªÐÃ¯¯ÐÈÉÃ ÒªÕªªÐªÌÆËªÕ,ÀÞÓËÃ¯É ÀØÈÃËÀÕ Ä¯ÐÝÌ

I. Ерөнхий зүйл

1.1. Áàðèëãûí ºргүүрийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах энэхүү дүрэм нь барилгын өргүүрийн зураг төслийг зохиох, төхөөрөмжлөх, үйлдвэрлэх, угсрах, засварлах барилга угсралт, заслын ажилд ашиглах шаардлагыг тогтооно. 1.2. Энэхүү дүрэм нь дараах өргүүрүүдэд хамаарна. Үүнд:- ачаа-хүн зөөврийн ган татлагат буюу õýäðýã àðààò

õºòë¿¿ðòýé,- ачаа зөөврийн ган татлагат буюу õýäðýã àðààò õºòë¿¿ðòýé, - ãàí òàòëàãàòàé дүүжинт ºðã¿¿ð (ëþëüêà, òàâöàí). 1.3. Д¿ðýì íü äàðààõ òºðëèéí ºðã¿¿ð¿¿äýä õàìààðàõã¿é. ¯¿íä:- À÷àà ºðãºõ ìàøèí áîëîí ººðºº ÿâàã÷ òýýâðèéí õýðýãñýëä

áàéðëóóëñàí ºðã¿¿ð,- Çàñëûí øàò, òîíîãëîë ( øàò, òàâöàí, ñóíàäàã ºðã¿¿ð),- ªºðºº ÿâàã÷, ÷èðã¿¿ëèéí áîëîí õèéí äóãóéò ºðã¿¿ð,- Ãàëûí ºðã¿¿ð,- Õºâºã÷ áàéãóóëàìæ, óóëûí áàÿæóóëàõ ¿éëäâýðèéí õîíãèëä

ñóóðèëàãäñàí òóñãàé ºðã¿¿ð,- Øèíãýíèé áîëîí øóðàãò өргөх механизмтай à÷ààíû ºðã¿¿ð. 1.4. Д¿ðýìä õýðýãëýãäñýí íýð òîìú¸îã õàâñðàëò 1-ä ¿ç¿¿ëýâ.

II. Çóðàã, òºñºë

2.1. Åðºíõèé øààðäëàãà 2.2. Òºìºðëºã õèéö, ÷èãë¿¿ëýã÷ 2.3. Äààöûí òîíîãëîë 2.4. Ãàí òàòëàãà 2.5. Õ¿ðä áà äàìàð 2.6. Ìåõàíèçì 2.7. Òîîðìîñ


341

2.8. Ýñðýã à÷àà, òîãòâîðæóóëàã÷ à÷àà 2.9. Öàõèëãààí òîíîãëîë 2.10. Óäèðäëàãûí ñèñòåì 2.11. Îñëîîñ õàìãààëàõ õýðýãñýë 2.12. Õàøëàãà 2.13. ªðãºã÷èéã òºõººðºìæëºõ

2.1. Åðºíõèé øààðäëàãà

2.1.1. ªðã¿¿ðèéí çóðàã òºñºë íü ýíýõ¿¿ ä¿ðýì áîëîí áóñàä íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí äàãóó áîëîâñðóóëàãäàíà. Äààö, à÷àà ºðãºõ òàâöàí áîëîí ºðã¿¿ðèéí áóñàä ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã çóðàã òºñºë áîëîâñðóóëàõ òåõíèêèéí äààëãàâðààð òîãòîîíî. 2.1.2. Ãàäààä îðíîîñ èìïîðòîîð àâàõ ºðã¿¿ð íü ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí øààðäëàãóóäûã õàíãàñàí áàéíà.Өðã¿¿ðò õàâñðàãäàæ èðýõ àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èã íü ìîíãîë, îðîñ, àíãëè õýë äýýð áàéíà. 2.1.3. ªðã¿¿ðèéí öàõèëãààí òîíîãëîë, ò¿¿íèé óãñðàëò, öàõèëãààí äàìæóóëãà áîëîí ãàçàðäóóëãà íü “Öàõèëãààí байгууламжийн зураг төсөл, угсралтын ä¿ðýì” БД 43-101-03-ыí øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà. 2.1.4. Èë çàäãàé îð÷èíä àæèëëàõ ºðã¿¿ð íü оëîí óëñûí ñòàíäàðòûí äàãóó õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èí íü -400Ñ-ýýñ +400Ñ-èéí õýìä àþóëã¿é àæèëëàõ øààðäëàãûã õàíãàíà.-400Ñ-ýýñ äîîø òåìïåðàòóðò àøèãëàãäàõ ºðã¿¿ð íü оëîí óëñûí ñòàíäàðòûí øààðäëàãûã õàíãàæ, ¿éëäâýðëýãäñýí áàéíà. 2.1.5. Ãàçàð õºäëºëòèéí 6 áàëëààñ äýýø á¿ñýä áàðèëãàòàé õîëáîãäîæ, áýõëýãäýëã¿é àøèãëàãääàã ºðã¿¿ðт (õîëáîãäîõ ÁÍáÄ-èéí äàãóó) ïàñïîðòàä çààãäñàí ãàçàð õºäëºëä òýñâýðëýõ àðãà õýìæýýã àâñàí áàéíà. 2.1.6. ªðã¿¿ð íü äàðààõ àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãòýé áàéíà. ¯¿íä: - ïàñïîðò, - àøèãëàëòûí çààâàð, - óãñðàëòûí çààâàð. 2.1.7. Ïàñïîðò íü õàâñðàëò 2, 3-ûí äàãóó õèéãäñýí áàéíà. Ïàñïîðòàä çºâõºí òóõàéí ºðã¿¿ðò õàìààðàõ òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëòèéг агуулсан байíà. Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä òóõàéí ºðã¿¿ðòýé õîëáîãäîõ íýìýëò ìýäýýëëèéã òóñãàíà. 2.1.8. ªðã¿¿ðèéí ïàñïîðòад òóõàéí á¿ñ äýõ ñàëõèíû à÷ààëëûã ñòàíäàðòûí äàãóó òîоцсон байõ áà àæëûí áóñ áàéðëàë äàõü ñàëõèíû çºâøººðºãäºõ õóðäûã òîäîðõîéëñîí


342

ìýäýýëëèéã àãóóëñàí áàéíà. Ïàñïîðòàä ºðã¿¿ðèéí àæëûí áàéðëàë äàõü ñàëõèíû õóðäûã çààõààñ ãàäíà ò¿¿íýýñ õýòýðñýí òîõèîëäîëä ºðã¿¿ðèéã àøèãëàõûã õîðèãëîíî. 2.1.9. Òýñýð÷ äýëáýðýõ, ãàëûí àþóëòàé îð÷èíä àæèëëàõ ºðã¿¿ðèéí ïàñïîðòàä öàõèëãààí òîíîãëîë íü òýñýð÷ äýëáýðýõ áîëîí ãàëûí àþóëààñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýýã çààñàí áàéíà. 2.1.10. ªðã¿¿ðèéí àøèãëàëòûí çààâàð íü ñòàíäàðò áîëîí ýíý ä¿ðìèéí øààðäëàãûí äàãóó áîëîâñðóóëàãäñàí áàéíà. Àøèãëàëòûí çààâàðò äàðààõ ìýäýýëëèéã çààâàë òóñãàíà. ¯¿íä:- çàñâàð, òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿å÷ëýë,- òºìºðëºã õèéöýä ãàð÷ áîëîõ ãýìòýë, ñîãîãóóä áà ò¿¿íèéã

àðèëãàõ àðãà÷ëàëóóä,- õàðèóöëàãàòàé ýä àíãèóäûí õÿçãààðûí áîëîí ãîëîãäîëä

ãàðãàõ íîðìóóä, - òîîðìîñûã òîõèðóóëàõ àðãà,- ò¿ðãýí ýëýãäýõ ýä àíãèéí æàãñààëò,- ºðã¿¿ðèéã àæëûí áóñ ¿åийн àþóëã¿é áàéäàë,- îñëûí ¿å äýõ àþóëã¿é àæèëëàãààíû øààðäëàãà,- òåõíèêèéí ìàãàäëàë õèéõ æóðàì,- ºðã¿¿ðèéí àøèãëàëòûí õóãàöàà. 2.1.11. Àøèãëàëòûí ÿâöàä á¿õýýã áà ñàãñíû õóðäàòãàë (óäààøðàëòûí) 4ì/ñ2-ààñ õýòýð÷ áîëîõã¿é. 2.1.12. Öàìõàãò áîëîí õîíãèëûí ºðã¿¿ðèéí õèéö íü цàìõàã, õîíãèë áîëîí õàíûí òóëãóóðûã çºâõºí ººðèéí ìåõàíèçìààð óãñàð÷, áóóëãàõ íºõöëèéã õàíãàñàí áàéíà. 2.1.13. ªðã¿¿ðèéí áàò áýõ, òîãòâîðæèëò áîëîí äààöûí ¿íäñýí õýñã¿¿ä íü òîîöîîãîîð áàòàëãààæñàí áàéíà. 2.1.14. Õýä õýäýí áàéãóóëëàãàä ¿éëäâýðëýãäñýí ýä àíãè, çàíãèëààã óãñàð÷, ºðã¿¿ðèéã èæ á¿ðä¿¿ëñýí òîõèîëäîëä, òóõàéí áàéãóóëëàãà àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéã õàðèóöàí èæ á¿ðä¿¿ëíý. ªðã¿¿ðèéí ïàñïîðò íü çàíãèëààã ¿éëäâýðëýñýí áàéãóóëëàãóóäûí áàðèìò áè÷ãýýñ á¿ðäýíý.

2.2. Òºìºðëºã õèéö, ÷èãë¿¿ëýã÷ çàì

2.2.1. ×èãë¿¿ëýã÷ áîëîí ºðã¿¿ðèéí òºìºðëºã õèéö íü îëîí óëñûí ñòàíäàðò áîëîí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãàд íèéöñýí áàéõ ¸ñòîé. 2.2.2. ªðã¿¿ðèéí цàìõàã áà õîíãèëòîé õàìãèéí èõ à÷ààëлыг тэсвэрлэхээр òîîöñîí, òîõèðгоо хийгддэг õàòóó


343

õîëáîîãîîð (áàðèëãà áàéãóóëàìæèä áýõëýãääýãã¿é ºðã¿¿ðýýñ áóñàä) áàðèëãà áàéãóóëàìæтай õîëáîõ аргыг óðüä÷èëàí тооцож, øèéäâýðëýñýí áàéíà. ªðã¿¿ðèéí цàìõàãийг (õîíãèë) òàòàëòûí хүчийг òîõèðóóëах õýðýãñэë бүхий ãàí òàòëàãààð áàðèëãà áàéãóóëàìæтай áýõëýõèéã çºâøººðíº. 2.2.3. Õ¿í áîëîí à÷àà øèëæ¿¿ëýõ ºðã¿¿ðèéí äààöûí òîíîãëîë (á¿õýýã, òàâöàí, øàíàãà, ìîíîðåëüñ áîëîí áóñàä) áà ýñðýã à÷àà íü õºø¿¿í ÷èãë¿¿ëýã÷òýé áàéíà. À÷àà ºðãºõ ºðã¿¿ðèéã óÿí ÷èãë¿¿ëýã÷òýé áàéõûã çºâøººðíº. 2.2.4. ×èãë¿¿ëýã÷èéí ºíäðèéã à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûí õÿçãààðûí øèëæèëòèéí ¿åä òóëãóóðûí ºíõð¿¿ëýã (áàøìàê) ÷èãë¿¿ëýã÷ýýñ ìóëòðàõààðã¿é áàéõààð òîîöíî. 2.2.5. ×èãë¿¿ëýã÷ íü àæëûí à÷ààëàë, ìºí ò¿¿í÷ëýí à÷àà ºðãºõ òîíîãëîë (ýñðýã à÷àà) íü áàðèã÷ барих áîëîí çººëºâ÷ тулгуур äýýð îãöîì áóóõ ¿åèéí à÷ààëëûã òîîöñîí áàéíà. 2.2.6. ªðã¿¿ðèéí õýäðýã àðààò õºòë¿¿ðòýé öàìõàãèéí ñåêö íü à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûí ààæèì øèëæèëòèéã õàíãàñàí òîãòìîë àëõàìòàé õýäðýã ø¿äòýé, õàðèëöàí ñîëèëöëûí íºõöëèéã õàíãàñàí áàéíà. 2.2.7. ×èãë¿¿ëýã÷èéí óóëçâàðыг шилжиж, хөдлөхөөс õàìãààëñàí áàéíà. 2.2.8. Дүүжинт ºðã¿¿ðèéí êîíñîлын õèéö íü òýäãýýðèéã ãàðààð ñàëãàæ, çººâºðëºõ áîëîìæòîé áàéõ íºõöëèéã õàíãàñàí áàéíà. 2.2.9. Çóðàã òºñºë çîõèîõ øàòàíä òºìºðëºã õèéö áîëîí ò¿¿íèé ýëåìåíò¿¿äýä ñòàíäàðò áà íîðìàòèâ áàðèìò áè÷èãò íèéöñýí ìàòåðèàëûã õýðýãëýíý. Òºìºðëºã õèéöèéí çóðàã òºñºëä õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷íû õàìãèéí áàãà òåìïåðàòóð, õîðò íºëºº, ýëåìåíòèéí à÷ààëëûí çýðýãëýëийг ºðãºã÷èéí àæëûí áîëîí àæëûí áóñ áàéäàëä òîîöîæ, ìàòåðèàëûã ñîíãîíî. 2.2.10. ªðã¿¿ðèéí òºìºðëºã õèéö, ÷èãë¿¿ëýã÷ áà áóñàä ýä àíãèд çýâðýëòýýñ õàìãààëàõ àðãà õýìæýý àâñàí áàéíà. Çàäãàé îð÷èíä àæèëëàäàã хайрцаг áîëîí хоолой õýëáýðèéí òºìºðëºã õèéö¿¿äýä ÷èéã õàäãàëàãäàõààñ ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã óðüä÷èëàí òóñãàíà.


344

2.3. À÷àà äààöûí òîíîãëîë

2.3.1. À÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ðèéí á¿õýýãò òàâèãäàõ øààðäëàãà 2.3.2. À÷ààíû ºðã¿¿ðèéí à÷àà äààöûí òîíîãëîëä òàâèãäàõ øààðäëàãà 2.3.3. Ä¿¿æèíт өргүүрт òàâèãäàõ øààðäëàãà

2.3.1. À÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ðèéí á¿õýýãò òàâèãäàõ øààðäëàãà

2.3.1.1. Á¿õýýã á¿õ òàëààðàà õàøëàãààð õ¿ðýýëýãäñýí áàéíà. Á¿õýýãèéí ºíäºð 2 ì-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. 2.3.1.2. Á¿õýýã íü õààëãàòàé áàéõ áà áèò¿¿ õàøëàãàòàé áîë öîíõòîé áàéíà. Õààëãàíû ºíäºð 1,8 м-ýýñ áàãàã¿é, ºðãºí íü 0,6 м-ýýñ áàãàã¿é õýìæýýòýé áàéíà. 2.3.1.3. Öîíõ íü áóòàðäàãã¿é øèëýýð õèéãäñýí áàéíà. Á¿õýýãíèé øàëíààñ öîíõ õ¿ðòýëõ çàé 1000 мм-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. 2.3.1.4. Á¿õýýãíèé òààç íü áàãàæ, õýðýãñëèéí æèíã îðîëöóóëààä 0,3 х 0,3 м òàëáàéä 1000 Н õ¿÷ ¿éë÷ëýõ õî¸ð õ¿íèé à÷ààëëûã äààõààð òîîöñîí áàéíà. 2.3.1.5. Á¿õýýãíèé òààçíû õó÷èëòàíä íýýëõèéòýé áîë íýýëõèéíèé õýìæýý íü 750 х 750 мм-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. 2.3.1.6. Íýýëõèé íü ãàäíààñàà îíãîéäîã, ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí2.3.1.4. çààëòàä çààñàí à÷ààëëûã äààõ òàãòàé áàéíà. Íýýëõèéíèé таг îíãîéõ зай хэмжээ нь бүхээгний овроос илүү гарахааргүй байна. 2.3.1.7. Íýýëõèé çºâõºí òóñãàé ò¿ëõ¿¿ðýýð îíãîéäîã öîîæîîð òîíîãëîãäñîí áàéíà. 2.3.1.8. Á¿õýýãèéí øàë õàëòèðäàãã¿é áàéíà. 2.3.1.9. Á¿õýýãийг áàðèëãà áîëîí øèëæèõ òàвцан ðóó íýâòðýõ øàòààð òîíîãëîñîí тохиолдолд øàò нь àæëûí áóñ áàéðëàëä (á¿õýýãèéí õºäºëãººíèé үед) á¿õýýãèéí овор хэмжээнээс илүү ãàðàõûã õîðèãëîíî. 2.3.1.10. Õºäºëãººíò нэвтрэх øàòûã àæëûí áàéðëàëä òàâèõ ýñâýë õóðààõдаа ò¿¿íèéã бүрэн çîãññîíû äàðàà á¿õýýãýýñ ã¿éöýòãýíý. Øàò íü á¿õýýãèéí õààëãà îíãîðõîé ¿åä ººðèéí õîëõèõ õºäºëãººíººñ õàìãààëàãäàæ íàéäâàðòàé ò¿ãæèãäñýí áàéíà. 2.3.1.11. Нэвтрэх шàò íü à÷èæ, áóóëãàõ àæëûí ¿åä ¿¿ñýõ à÷ààëëûã äààõààð òîîöîãäñîí áàéíà.


345

2.3.2. À÷ààíû ºðã¿¿ðèéí à÷àà äààöûí òîíîãëîëä òàâèãäàõ øààðäëàãà

2.3.2.1. À÷ààíû ºðã¿¿ðèéã õýðýãëýã÷èéí øààðäëàãààð øèíãýí, íóíòàã, óðò õýìæýýòýé ìàòåðèàë çººõ à÷ààíû ýýëæèéí òîíîãëîëîîð (à÷ààíû òàâöàí, монорельс, íàëóó òàâöàí áîëîí áóñàä) òîíîãëîæ áîëíî. 2.3.2.2. À÷èæ, áóóëãàõ ïðîöåññò ¿¿ñýõ à÷ààëëûã òîîöñîí нэвтрэх шатаар òàâöàíã òîíîãëîõûã çºâøººðíº. 2.3.2.3. Àæëûí áóñ áàéðëàëä (òàâöàí øèëæèõ ¿åä) нэвтрэх øàò íü òàâöàíòàé õºø¿¿í õîëáîîãîîð áýõëýãäñýí áàéíà. 2.3.2.4. À÷ààíû òàâöàí äýýð õ¿í ãàðàõûã çºâøººðäºã à÷ààíû ºðã¿¿ðò ¿¿íýýñ áîëæ ¿¿ñýõ à÷ààëëûã òîîöîõ áà òàâöàí äýýð õ¿í áàéõ ¿åä àþóëã¿é àæèëëàãààã õàíãàõ õýðýãñëýýð òîíîãëîñîí áàéíà. Õ¿ì¿¿ñèéã òàâöàí äýýð ãàðàõ áîëîìæèéã ºðã¿¿ðèéí ïàñïîðòàä áè÷ñýí áàéíà. 2.3.2.5. Öîíõîîð äàìæóóëàí õó÷èëò äýýð à÷àà áóóëãàõ íýã çàìò, íàëóó òóëãóóðт áîëîí áóñàä ºðã¿¿ð íü áîñîî ÷èãëýëä 1 ì-ýýñ äîîøã¿é çàéä øèëæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé áàéõ ¸ñòîé.

2.3.3. Ä¿¿æèíò өргүүрт òàâèãäàõ øààðäëàãà

2.3.3.1. Ä¿¿æèíò өргүүр íü òºìºðëºã арëûã çàíãèäàæ õèéãäñýí áàéõ áºãººä àæèë÷äûã çººâºðëºõ òàëáàéòàé áàéíà. Шàëíû òàëáàé íü íýã õ¿íä 0,7 м2-ààñ áàãàã¿é õýìæýýòýé áàéíà. Дүүжинò өргүүрийн øàë íü õàëьòðàõààðã¿é áàéõ ¸ñòîé. 2.3.3.2. Íýã ä¿¿æèíò өргүүр íü íýã ºðãºõ, íýã õàìãààëàõ ãàí òàòëàãàòàé áàéíà. 2.3.3.3. Õî¸ð ä¿¿æèíò өргүүр íü õî¸ð ºðãºõ, õî¸ð õàìãààëàõ ãàí òàòëàãàòàé áàéíà. 2.3.3.4. Íýã ä¿¿æèíò өргүүр íü íü 120 кг-ààñ áàãàã¿é, õî¸ð ä¿¿æèíò өргүүр íü 300 кг-ààñ áàãàã¿é äààöòàé áàéíà. 2.3.3.5. Ä¿¿æèíò өргүүр íü á¿õ òàëààðàà õàøëàãàòàé áàéíà. Õàøëàãàíû ºíäºð íü àæëûí áóñ òàëäàà 1200 мм, àæëûí í¿¿ðýí òàëäàà 1000 мм-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. Ä¿¿æèíò өргүүрийн õàøëàãàä õààëãà õèéõèéã çºâøººðºõã¿é. 2.3.3.6. Õàøëàãà íü àæèë÷äûí õàìãààëàõ á¿ñíèé ò¿ãæýý áîëîí áàãàæíû îîñðûã áýõëýõ 1300 Í-ààñ áàãàã¿é õ¿÷íèé ¿éë÷ëýëèéã äààõààð òîîöñîí áàéõ ¸ñòîé. 2.3.3.7. Ä¿¿æèíò өргүүр íü áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí äýýä òàëä áàéðëàñàí êîíñîë äàì íóðóóíä ºëãºãäºíº. Êîíñîëûí ñóë ¿ç¿¿ðèéí òîãòâîðæèëòûí èòãýëö¿¿ð 2,2-îîñ áàãàã¿é áàéõ ̧ ñòîé.


346

2.3.3.8. Ä¿¿æèíò өргүүрèéí àæëûí áîëîí øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàëòûí ¿åèéí òîãòâîðæèëòûã òîîöîîãîîð øàëãàíà. Ä¿¿æèíò өргүүрèéã ñàâàëòààñ õàìãààëàõûí òóëä áàðèëãàòàé òóëàõ òîíîãëîëîîð õîëáîíî. 2.3.3.9. Ä¿¿æèíò өргүүр íü ãàçàðò áóóëãàñàí ¿åä ò¿ðæ, øèëæ¿¿ëýõ çîðèóëàëò á¿õèé äóãóéãààð òîíîãëîãäñîí áàéõ ¸ñòîé.

2.4. Ãàí òàòëàãà (ãèíæ)

2.4.1. ªðã¿¿ðò ýíýõ¿¿ ä¿ðýì, ñòàíäàðò áîëîí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãûã õàíãàñàí ãàí òàòëàãà, ãèíæèéã õýðýãëýíý. 2.4.2. À÷àà-õ¿í çººâºðëºõ áà ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð íü çîðèóëàëòûí äàãóó ÃË(à÷àà- õ¿í), à÷ààíû ºðã¿¿ð íü Ã(à÷àà) òºðëèéí ãàí òàòëàãûã õýðýãëýíý. 2.4.3. Ãàí òàòëàãà íü ¿éëäâýðëýã÷èéí ãýð÷èëãýýòýé áàéíà. 2.4.4. Ãèíæ íü íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãûí äàãóó òóðøèëò õèéñíèéã íîòëîõ áàðèìòòàé áàéíà. 2.4.5. Ãàí òàòëàãûã çàëãàæ õýðýãëýõèéã çºâøººðºõã¿é. 2.4.6. Á¿õýýãèéã õî¸ðîîñ äîîøã¿é õîîðîíäîî õàìààðàëã¿é ãàí òàòëàãà áóþó õî¸ð òóñäàà ãèíæýýð ºëãºíº. Ãàí òàòëàãóóä íü èæèë õèéö, ãîë÷òîé áàéõ ¸ñòîé. Ýñðýã à÷ààã íýã ãàí òàòëàãààð òàòàõûã çºâøººðíº. 2.4.7. Òàòàõ òîíîãëîëä õóóäñàí áóþó ðîëèêòîé ãèíæ àøèãëàõûã çºâøººðíº. 2.4.8. À÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûã õî¸ð áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø òîîòîé ãàí òàòëàãààð ºðãºõäºº òýíöâýðæ¿¿ëýã÷ òîíîãëîëûã óðüä÷èëàí øèéäñýí áàéõ ¸ñòîé. 2.4.9. ªðã¿¿ðèéí ýä àíãèä ãàí òàòëàãûã áýõëýõäýý àæëûí áîëîí òóðøèëòûí à÷ààëëûã òîîöñîí áàéõ ¸ñòîé. 2.4.10. Õ¿ðäýíä ãàí òàòëàãûã ãóðâààñ äîîøã¿é õàâ÷ààð, õî¸ðîîñ äîîøã¿é äàðàâ÷èéã àøèãëàñàí øààíòãààð áýõýëíý. 2.4.11. Ãàí òàòëàãà (ãèíæ) òîîöîîãîîð øàëãàãäñàí áàéíà. Òîîöîîã äàðààõ òîìú¸îãîîð õèéíý:

Р / S >= Zð

Р- ãàí òàòëàãûí (ãèíæ) òàñðàõ õ¿÷, ñòàíäàðòûí (òîîöîîíû ¿åä) äàãóó ýñâýë ¿éëäâýðèéí ãýð÷èëãýýã áàðèìòëàõ, Н,

S-òîîöîîíû (статиê) õ¿÷ ãàí òàòëàãàä (ãèíæ), паспортàä çààãäñàí Н,

Zð-ãàí òàòëàãûí (ãèíæ) áàò áýõèéí íººöèéí èòãýëö¿¿ð 4-ð

õàâñðàëòûí õ¿ñíýãò 1-èéí äàãóó àâíà.


347

2.4.12. Òàòàõ òîíîãëîëä àøèãëàãäàæ áàéãàà ãèíæíèé áàò áýõèéí íººöèéí èòãýëö¿¿ð 9-ººñ áàãà áàéæ áîëîõã¿é. 2.4.13. Õýðýâ ãýð÷èëãýýíä ãàí òàòëàãûí óòàñíû òàñðàõ íèéëáýð õ¿÷èéã çààñàí áîë Ð õ¿÷íèé õýìæýýã íèéò óòàñíû òàñðàõ õ¿÷íèé íèéëáýðèéã 0,83-ààð ¿ðæ¿¿ëæ àâíà. 2.4.14. Ãàí òàòëàãûã ãîëîãäîëä ãàðãàõ íîðì íü õàâñðàëò 6-ä çààñàí øààðäëàãàòàé íèéöñýí áàéíà.

2.5. Õ¿ðä áà äàìàð

2.5.1. Õ¿ðä, äàìàð, õºòëºã÷ äàìðûí õàìãèéí áàãà ãîë÷èéã äàðààõ òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëíî:

Д > h х d , d – ãàí òàòëàãûí ãîë÷, Д – õ¿ðä, äàìàð, õºòëºã÷ äàìðûí ãîë÷, h - õ¿ðä, äàìàð, õºòëºã÷ äàìðûí ãîë÷èéã ñîíãîõ èòãýëö¿¿ð,

4-ð õàâñðàëòûí õ¿ñíýãò. 2-ûí äàãóó àâíà. 2.5.2. ªðã¿¿ðèéí ãàí òàòëàãûí (ãèíæ) áýõýëãýý, áàéðëàë íü õ¿ðä, äàìàð, îäîí àðààíààñ ìóëòðàõ, áóñàä ãàí òàòëàãà áóþó õèéöèéí ýëåìåíò¿¿äòýé ø¿ðãýëöýæ, òàñðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëñýí áàéõ ¸ñòîé. 2.5.3. Õ¿ðäíèé ãàí òàòëàãûí áàãòààìæèéã ºðãºõ òîíîãëîë хамгийн өндөрт буюу òóëãóóðт õ¿ðñýí áàéõ үед ñîíãîíî. Гэхдээ à÷àà ºðãºõ òîíîãëîë õàìãèéí äîîä áàéðëàëä ирэхэд õ¿ðäýíä áýõýëãýýíèé даравч äîð áàéрлах ãàí òàòëàãûã îðîëöóóëàõã¿éãýýð 1.5 îðîîäîñ ¿ëäñýí áàéíà. 2.5.4. Íýã ¿å ãàí òàòëàãà îðîîãäîõîîð òîîöîãäñîí õ¿ðäíèé ãàäàðãóó íü øóðàã õýëáýðèéí õîíîãòîé áàéíà. 2.5.5. Îëîí ¿åýð äàâõàðëàæ îðîîãäîõ ãàí òàòëàãàòàé ºðã¿¿ðèéí õóâüä õ¿ðä íü òýãø ãàäàðãóóòàé áàéõûã çºâøººðíº. Ýíý òîõèîëäîëä ãàí òàòëàãà ýâõýã÷ã¿éãýýð õ¿ðäýíä îðîîõ ºíöºã 3°-ààñ èõã¿é áàéíà. 2.5.6. Õºòëºã÷ äàìðûí ãàí òàòëàãûí ºíöºã, ñàëààíû òîî, õîâиëèéí õýëáýð áîëîí ãàí òàòëàãûí ñàëààíд үйлчлэх õàìãèéí áàãà òàòàõ õ¿÷èéã òîîöîîãîîð òîäîðõîéëíî. 2.5.7. Õ¿ðäíèé çàõààñ äóíä õýñýã ë¿¿ íýã ¿åòýé õî¸ð ãàí òàòëàãààð îðîîãääîã õ¿ðäíýýñ áóñàä õ¿ðä íü õî¸ð òàëäàà èðìýãòýé áàéíà. 2.5.8. Õ¿ðäíèé èðìýãíèé ºíäºð íü ãàí òàòëàãàíû äýýä ¿åýñ äýýø ò¿¿íèé ãîë÷èéã õî¸ð äàõèí àâñíààñ áàãàã¿é õýìæýýòýé áàéíà.


348

2.5.9. Äàìàð íü ãàí òàòëàãûã õîâèëîîñ ìóëòàð÷ ãàðàõààñ õàìãààëñàí òîíîãëîëòîé áàéíà. Òîíîãëîë ба äàìðûí èðìýã õîîðîíäûí çàé íü ãàí òàòëàãàíû ãîë÷èéí 20%-èàñ èë¿¿ã¿é õýìæýýòýé áàéíà. 2.5.10. Õîñ полиспаст àøèãëàñàí òîõèîëäîëä òýíö¿¿ëýã÷ äàìàð áóþó òýíöâýðæ¿¿ëýã÷èéã çààâàë õýðýãëýíý.

2.6. Механизм

2.6.1. Çóðàã òºñºëä ìеханизмóóäûã ººðºº çàëãàãäàõ áóþó ñàëàõ áîëîìæã¿éãýýð òóñãàæ, òºñºëëºñºí áàéíà. 2.6.2. Ìàøèíû õºòë¿¿ðòýé ºðãºõ ìеханизм íü à÷ààã áóóëãàõ àæèëëàãààã çºâõºí õºäºëã¿¿ðèéíõýý õ¿÷ýýð ã¿éöýòãýäýã áàéõààð çîõèîí á¿òýýãäýíý. 2.6.3. ªðãºã÷èéí эргэлтийн ìîìåíò äàìæóóëäàã ýëåìåíò¿¿äýä ø¿äýò, øëèöòýé, òýâõòýé, áîîëòîí áîëîí áóñàä ººðºº òàéëàãäàæ, ñàëàõààñ õàìãààëàãäñàí õîëáîëòóóäûã õýðýãëýíý. 2.6.4. ªðã¿¿ðèéí õýäðýã àðààò õºòë¿¿ð äýýð áàðèëãûí õîã õàÿãäàë óíàõààñ õàìãààëàãäñàí õàìãààëàëòòàé áàéíà. 2.6.5. ßâàõ àíãè, õºòë¿¿ð áà ºðã¿¿ðèéí áóñàä õýðýãñýë çýðýã çàì òºìºð äýýã¿¿ð ÿâäàã òîíîãëîë íü “À÷àà ºðãºõ êðàíûã òºõººðºìæëºõ, àþóëã¿é àøèãëàõ ä¿ðýì”-èéí øààðäëàãàòàé íèéöñýí áàéõ ¸ñòîé.

2.7. Òîîðìîñ

2.7.1. ªðã¿¿ð íü õýâèéí çàëãààòàé àâòîìàò àæèëëàãààòàé òîîðìîñîîð òîíîãëîãäîíî. Òóóçàí òîîðìîñûã õýðýãëýõèéã çºâøººðºõã¿é. 2.7.2. Дүүжинт ºðã¿¿ðèéí ëебедкà íü áèå áèåýñ ¿ë õàìààðàí àæèëëàõ õýâèéí ñàëãààòàé áà à÷ààн òóëãóóðò òîîðìîñîîð òîíîãëîãäñîí áàéíà. 2.7.3. Тоîðìîñíû момент íü ï¿ðøíèé øàõàëò áóþó à÷ààíы жингийн тусламжтайгаар ¿¿ñäýã áàéíà. 2.7.4. Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð, ðåäóêòîð õî¸ðûã õîëáîõ êîëîäêàòàé òîîðìîñíû äàìðûã ðåäóêòîðûí ãîë äýýð áàéðëàõ õàãàñ ìóôòýýð àøèãëàõûã çºâøººðíº. 2.7.5. ªðãºã÷èéí òîîðìîñ íü àæëûí ãîðèì, õºäºëãººíä íèéò æèíòýé òýíö¿¿ õýìæýýíèé à÷ààã çîãñîîõ áà ìºí ò¿¿í÷ëýí ñòàòèê òóðøèëòûí ¿åä á¿õýýã, òàâöàí, ëþëüêèéã áàðüæ áàéõ ÷àäâàðòàé áàéíà.


349

2.7.6. À÷àà-õ¿í çººâðèéí áîëîí ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí òîîðìîñûã ãàðààð ñóëëàõ õýðýãñëýýð òîíîãëîñîí áàéíà. Ýíý õýðýãñëèéí ¿éë÷èëãýý çîãñìîãö òîîðìîñíû àæèëëàãàà àâòîìàòààð ñýðãýæ, àæèëëàäàã áàéíà. 2.7.7. ªðãºõ ìåõàíèçìûí õºòë¿¿ðèéí òîîðìîñíû íººöèéí èòãýëö¿¿ð á¿õýýã, òàâöàí, ëþëüêèéã àæëûí á¿õ ãîðèìä (õàìãèéí èõ à÷ààã ºðãºæ-áóóëãàõ, ìºí õîîñîí á¿õýýã, òàâöàí, ëþëüêèéã óãñðàõ ¿åä ºðãºæ-áóóëãàõ) çîãñîîõ áîëîìæòîé áàéõ áà 1,5-ààñ áàãàã¿é áàéíà. 2.7.8. Áîñîî ÷èãëýëä à÷àà ºðãºõ çîðèóëàëòòàé ãàð õºòë¿¿ð бүхий ëебедкèéã áàðèëãûí öîíõîîð à÷àà îðóóëàõ эсвэл óãñðàëòûí ажилд ашиглах ¿åä òîîðìîñíû íººöèéí èòãýëö¿¿ð íü 1,25-ààñ áàãàã¿é à÷ààòàé òîîðìîñîîð òîíîãëîñîí áàéíà. 2.7.9. Çàì òºìðººð øèëæäýã ºðã¿¿ðèéí ÿâàõ ìåõàíèçìûí òîîðìîñ íü замын çºâøººðºãäºõ íàëóó áîëîí àæëûí áàéðëàë äàõü ñàëõèíû õ¿÷íèé ¿éë÷ëýëèéí ¿åä ºðã¿¿ðèéã çîãñîîæ ÷àäàõààð áàéíà.

2.8. Ýñðýã à÷àà áà òîãòâîðæóóëàã÷ à÷àà

2.8.1. ªðã¿¿ðèéí ýñðýã à÷àà íü äàðààõ à÷ààëëààñ õàìààð÷ òîîöîîëîãäñîí áàéíà. ¯¿íä: - àæëûí ãîðèìûí õºäºëãººí;- ýñðýã à÷àà çººëºâ÷ òóëãóóð äýýð áóóõ;- á¿õýýãèéã áàðèã÷ààð çîãñîîõ áîëîí çººëºâ÷ òóëãóóð äýýð

áóóõ ¿åä. 2.8.2. Ýñðýã à÷àà íü àæëûí áîëîí òóðøèëòûí ¿åä ÷èãë¿¿ëýã÷ çàìààñ ìóëòàð÷ ãàðàõààñ õàìãààëñàí ºíõð¿¿ëãýýð òîíîãëîãäñîí áàéíà. 2.8.3. Õºòëºã÷ äàìàðòàé ºðã¿¿ðèéí ýñðýã à÷ààíû æèíã á¿õýýãèéí ººðèéí æèí äýýð, äààöûí 50%-òàé òýíöýõ æèíã íýìñýíòýé òýíö¿¿ãýýð òîîöîæ àâíà. 2.8.4. Õýäðýã àðààò ºðãºõ ìåõàíèçìòàé áîëîí õ¿ðäýò ëåáåäêàòàé ºðã¿¿ðèéí ýñðýã à÷ààíû æèí, õàìãèéí ºíäºðò áàéðëàñàí à÷àà ºðãºõ õîîñîí òîíîãëîë áà ä¿¿æèí êàáåëèéí óðòûí æèíãèéí íèéëáýðýýñ èë¿¿ã¿é áàéíà. 2.8.5. Ñóë ÷ºëººòýé óãñðàãäñàí ëåáåäêà, налуу òàòëàãûí òîãòâîðæóóëàã÷ à÷ààíû æèíã, àæëûí à÷ààëëûã õî¸ð äàõèí èõ àâñíààð òîãòâîðæèëòûã õàíãàõààð òîîöîæ àâíà. 2.8.6. Òóñäàà à÷ààíóóäààñ á¿ðäýõ ýñðýã à÷ààíû à÷àà á¿ð íü õîîðîíäîî ñîëèãäîõã¿éãýýð õèéãäñýí áàéíà.


350

2.8.7. Ýñðýã à÷àà áîëîí òîãòâîðæóóëàã÷ à÷ààí äýýð òýäãýýðèéí áîäèò æèíã çààñàí áàéíà. 2.8.8. Ýñðýã à÷àà áîëîí òîãòâîðæóóëàã÷ à÷ààíä çºâõºí íàðèéâ÷ëàí òîãòîîñîí æèíòýé à÷ààã õýðýãëýõèéã çºâøººðíº.

2.9. Öàõèëãààí òîíîãëîë

2.9.1. ªðã¿¿ðèéí öàõèëãààí òîíîãëîë áîëîí öàõèëãààí õàíãàìæ íü “Öàõèëãààí байгууламжийн зураг төсөл, угсралтын ä¿ðýì” БД 43-101-03-ыí øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà. 2.9.2. ªðã¿¿ðò õýðýãëýãäýæ áàéãàà öàõèëãààí òîíîãëîë áîëîí äàìæóóëàõ óòàñ íü ºðã¿¿ðèéí õýðýãëýõ òýæýýëèéí õýëõýýíèé äàâòàìæ, õ¿÷äýë, ã¿éäëèéí à÷ààëàë, ìºí ò¿¿í÷ëýí ò¿¿íèé àøèãëàëò, õàäãàëàëò, òýýâýðëýëòèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äòýé íèéöñýí áàéõ ¸ñòîé. 2.9.3. ªðã¿¿ðèéí òýæýýëèéí õ¿÷äýë íü ãàð óäèðäëàãàòàé îðîëòûí òºõººðºìæººð äàìæèí òýæýýãäýíý. 2.9.4. Îðîëòûí òºõººðºìæ íü ñàëãààòàé áàéðëàëä ò¿ãæèæ îðõèäîã “çàëãàõ”, “ñàëãàõ” ãýñýí áàéðëàë á¿õèé áàðèóëààð òîíîãëîãäñîí áàéíà. 2.9.5. Õ¿÷íèé õýëõýýíèé òýæýýëèéí õ¿÷äýë íü 380 Â-îîñ èõã¿é, õóâüñàõ ã¿éäëèéí 50 Гц-èéí äàâòàìæòàé áàéõ áà óäèðäëàãà, ãýðýëò¿¿ëýã, äîõèîëîë íü 220Â-îîñ èõã¿é áàéíà. 2.9.6. Óäèðäëàãà, ãýðýëò¿¿ëýã, äîõèîëëûí öàõèëãààí õýëõýýíèé òýæýýë íü ôàç áà “Î”-èéí óòàñíààñ òýæýýãäýæ áîëíî. Ýíý ¿åä öàõèëãààí àïïàðàòûí îðîîìãèéí íýã ãàðàëò íü “Î”-èéí óòàñòàé õîëáîãäñîí áàéíà. 2.9.7. Çººâðèéí ãýðýëò¿¿ëãèéí õýëõýýíèé òýæýýëèéí õ¿÷äýë 42 В-îîñ õýòðýõã¿é áàéíà. 2.9.8. ªðã¿¿ðèéí òºìºðëºã õèéö, ò¿¿í÷ëýí öàõèëãààí òîíîãëîëûí ã¿éäýë äàìæóóëäàãã¿é òºìºðëºã õýñýã (öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ãàäíà àðüñ, îñëûí òàñëàã÷, óäèðäëàãûí ñàìáàðûí õàéðöàã, àïïàðàòûí àðüñ áîëîí áóñàä) “Öàõèëãààí байгууламжийн зураг төсөл, угсралтын ä¿ðýì”-èéí øààðäëàãûí äàãóó “Î”-òîé õîëáîõ çàìààð ãàçàðäóóëñàí áàéíà. 2.9.9. À÷àà áîëîí à÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ðò õàìãààëàëòûí íýìýëò àðãà õýìæýý áîëãîæ “Î”-èéí äàìæóóëàã÷èéí óòñûã äàâõàð ãàçàðäóóëãàä äýýðõ дүрмийн äàãóó õîëáîæ, ã¿éöýòãýñýí áàéíà. 2.9.10. Öàõèëãààíû ãàë õàìãààëàã÷, êîíòàêò áîëîí áóñàä ñàëäàã ýëåìåíòýä “Î”-èéí äàìæóóëàã÷ óòñûã õîëáîõûã çºâøººðºõã¿é.


351

2.9.11. À÷àà ºðãºõ òîíîãëîë äýýð öàõèëãààíû õýðýãñýë, áàéðëóóëàõäàà ä¿¿æèí êàáåëèéí äàìæóóëàõ óòñûã àøèãëàí ãàçàðäóóëãà (“Î”)-ûã çààâàë ã¿éöýòãýíý. Íýìýëò ãàçàðäóóëãàä êàáåëèéí ýêðàí ãàäàðãóó áà äààöûí ãàí утас ò¿¿í÷ëýí à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûí ãàí òàòëàãûã àøèãëàõûã çºâøººðíº. 2.9.12. Çººâðèéí óäèðäëàãûí òºìºð õàéðöàãíû ãàçàðäóóëãûã õî¸ð ººð öýãýýñ êàáåëèéí äàìæóóëàõ óòàñòàé õîëáîõ çàìààð ã¿éöýòãýíý. 2.9.13. ªðã¿¿ðèéí öàõèëãààí äàìæóóëãà äàðààõ øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà. ¯¿íä: а) ìåõàíèê òîîðìîñ íü öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéã çàëãàãäàõàä íýã çýðýã áóþó ò¿¿íèéã çàëãàãäñàíààñ õîéø ñàëæ, íýýëòòýé áàéäàëä îðäîã; б) öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð òýæýýëýýñ ñàëìàãö ìåõàíèê òîîðìîñ øóóä áàðьдаг; в) òýæýýëèéí õýëõýýíä õ¿÷äýë áèé áîëìîãö öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð øóóä àæèëëàõ áîëîìæã¿é áàéõ; г) öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí õ¿÷íèé õýëõýý õîîðîíäîî õàìààðàëã¿é õî¸ð òóñäàà öàõèëãààí àïïàðàòààð (ñàëãàã÷ààð) ñàëãàãäàíà. 2.9.14. Õºäºëã¿¿ð öàõèëãààí òýæýýëýýñ ñàëæ, çîãñîõ áîëîí òîîðìîñ áàðèõ àæèëëàãàà íü äàðààõ òîõèîëäîëä ÿâàãäàíà. ¯¿íä: а) öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð äóëààíû à÷ààëàëä îðñîí; б) õ¿÷íèé áîëîí óäèðäëàãûí õýëõýýíä áîãèíî õîëáîî ¿¿ññýí; в) òýæýýëèéí õýëõýýíèé íýã ôàç òàñàðñàí; г) îñëîîñ õàìãààëàõ òºãñãºëèéí óíòðààëãà àæèëëàñàí. 2.9.15. À÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûí ä¿¿æèí êàáåëü íü ºðã¿¿ðèéí àøèãëàëòûí ¿åä ¿¿ñýõ ìåõàíèê à÷ààëëûã äààõààð òîîöñîí áàéíà. 2.9.16. Ä¿¿æèí êàáåëü ñàâëàõààñ õàìãààëñàí òîíîãëîëòîé áàéõ áà ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðýýñ áóñàä ºðã¿¿ð êàáåëèéã ýâõýõ òîíîãëîëòîé áàéíà. 2.9.17. Äàìæóóëàõ óòàñ, êàáåëèéí áàãöóóä íü ºðã¿¿ðèéí öàõèëãààíû á¿ä¿¿â÷èéí äàãóó òýìäýãëýãäñýí áàéíà. 2.9.18. Óäèðäëàãûí ñàìáàð áîëîí òîâ÷ëóóð äýýðõ öàõèëãààíû ýä àíãèóä íü ¿éëäëèéí çîðèóëàëòûã èëýðõèéëñýí òýìäýãëýãýý áóþó áè÷ëýãòýé áàéíà. 2.9.19. ªðã¿¿ðèéí óäèðäëàãûí ñàìáàðûí õààëãàíû äîòîð òàëä öàõèëãààíû çàð÷ìûí á¿ä¿¿â÷èéã àøèãëàëòûí ÿâöàä àëäàãäõààðã¿é áýõýëñýí áàéíà.


352

2.9.20. Ãýðýëò¿¿ëýã áîëîí äîõèîëëûí õýëõýý íü ºðã¿¿ðèéí õ¿÷íèé õýëõýýòýé àâòîìàò ñàëãàã÷ààð õîëáîãäñîí áàéíà. 2.9.21. ªðã¿¿ðèéí á¿õýýã íü äàðààõ íºõöëèéã õàíãàñàí áàéíà. ¯¿íä:- àæëûí ãýðýëò¿¿ëýãòýé áàéõ;- ìàøèí÷èéí ºã÷ áàéãàà äîõèî íü àâòî ìàøèíààñ ÿëãàãäàõ

äóóò äîõèîòîé áàéõ;- ìàøèí÷ áàðèëãà÷èäòàé õî¸ð òàëûí õîëáîîòîé áàéõ;- çººâðèéí ãýðýë çàëãàõ çàëãóóðòàé áàéõ. 2.9.22. ªðã¿¿ðèéí á¿õýýãò õàëààëòûí õýðýãñýë òàâüñàí ¿åä òýäãýýð íü ãàëûí àþóëã¿é áàéäëûí øààðäëàãàòàé íèéöñýí áàéõ ¸ñòîé.

2.10. Óäèðäëàãûí ñèñòåì

2.10.1. ªðã¿¿ð¿¿ä íü äàðààõ òºðëèéí óäèðäëàãàòàé áàéíà. ¯¿íä: а) äîòîîä- à÷àà ºðãºõ òîíîãëîë äýýð óäèðäëàãà áàéðëàñàí; б) ãàäààä-à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûã çàéí óäèðäëàãààð ºðã¿¿ðèéí ãàäíààñ óäèðääàã. 2.10.2. À÷àà-õ¿í çººâðèéí áîëîí дүүжинт ºðã¿¿ð íü äîòîîä óäèðäëàãàòàé áàéíà. 2.10.3. À÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ðèéí óäèðäëàãûí ñàìáàð íü áàðèëãà ðóó õàíäñàí òàëä õààëãàíû îéðîëöîî áàéðëàíà. 2.10.4. Çººâðèéí óäèðäëàãûí êàáåëèéí óðò íü òóðøèëòûí ¿åä áàðèëãûí íîðì áà ä¿ðìèéí øààðäëàãûí äàãóó àþóëòàé á¿ñèéí ãàäíà òàëä õ¿ðòýë õýìæýýòýé áàéíà. 2.10.5. Çººâðèéí óäèðäëàãà íü ãàäíû õ¿í ºðã¿¿ðèéã óäèðäàõààñ õàìãààëñàí õîðèãèéí òîíîãëîëòîé áàéíà. 2.10.6. Õýäðýã àðààò õºòë¿¿ðòýé áîëîí ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí çººâðèéí óäèðäëàãà äýýð “Òóðøèëò” ãîðèìûí ¿åä àâààðèéí çîãñîëòûã øàëãàõ õºòë¿¿ðèéí òîîðìîñûã ñàëãàõ òîâ÷ëóóðûã (öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéã çàëãàëã¿éãýýð) áàéðëóóëñàí áàéíà. 2.10.7. Óäèðäëàãûí àппаратóóä íü (òîâ÷ëóóðòàé áîëîí áàðèóëòàé) ººðºº “Î” áàéðëàë ðóó áóöàæ, õºäºëã¿¿ðèéã ñàëãàõ ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýäýã áàéíà. 2.10.8. Óäèðäëàãà äýýð áóþó ò¿¿íèé õàæóóä ºðã¿¿ðèéã óäèðäëàãûí õýëõýýíýýñ ñàëãàõ “Çîãñ” òîâ÷ëóóðûã áàéðëóóëñàí áàéíà. 2.10.9. Àчаа, хүн зөөврийн ºðã¿¿ðèéí öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí õ¿÷íèé õýëõýýã íýã çýðýã óäèðäàæ, òàñàëæ ÷àäàõ òóñäàà õî¸ð óäèðäëàãàòàé áàéõûã çºâøººðíº.


353

2.10.10. ªðã¿¿ðèéí óäèðäëàãûí ñèñòåì äàðààõ øààðäëàãûã õàíãàñàí áàéíà. ¯¿íä: а) ºðã¿¿ð íü àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò çààñàí á¿õ ãîðèìä («Àæèë», «Óãñðàëò», «Òóðøèëò», «Õÿíàëò») óäèðäëàãûí àïïàðàòûí òîâ÷ëóóð áóþó áàðèóëûã çºâõºí äàðñàí áàéðëàëä àæèëëàíà. б) óäèðäëàãûí á¿ä¿¿â÷èä ýäãýýð ãîðèìûí çºâõºí íýã íü ë àæèëëàõûã ñîíãîõ áîëîìæòîé ñýëãýí çàëãóóðûã áàéðëóóëíà; в) à÷àà çººâºðëºõ òîíîãëîë õÿçãààðûí áàéðëàëä àâòîìàòààð çîãñîíî. 2.10.11. ªðã¿¿ðèéí á¿õýýãèéí õºäºëãººíèéã ò¿¿íèé îðîéãîîñ çºâõºí á¿õ îñëûí ñàëãàã÷óóä çàëãààòàé òîõèîëäîëä «Õÿíàëò» ãîðèìîîð óäèðäàõ áîëîìæòîé áàéõ ¸ñòîé. 2.10.12. «Õÿíàëò» ãîðèìä á¿õýýãèéí õºäºëãººíèéã ò¿¿íèé îðîéãîîñ óäèðäàæ áàéõàä õóðä 0.4 ì/ñ-ýýñ èõã¿é áàéõ áºãººä õóâüñàõ ã¿éäëèéí íýã õóðäòàé öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéã àøèãëàæ áàéãàà òîõèîëäîëä õóðä íü 0,71 м/с-ýýñ õýòðýõã¿é áàéõûã çºâøººðíº. 2.10.13. «Òóðøèëò» ãîðèìä ºðã¿¿ðèéã çººâðèéí óäèðäëàãààñ óäèðäàíà. 2.10.14. ªðã¿¿ðèéã ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí 2.10.10а çààëòàä çààñàí á¿õ ãîðèìîîð óäèðäàõ ¿åä àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéí çààâðûí äàãóó ã¿éöýòãýíý. 2.10.15. Õýä õýäýí à÷ààíû ºðã¿¿ðèéã òóñãàé áàéðàíä áàéðëàõ á¿ëýã óäèðäëàãààð óäèðääàã áàéæ áîëíî. Áàéð íü áàðèëãûí íèéò ºíäðèéí õóâüä ºðã¿¿ðèéí àæèëëàãààã õÿíàõ áîëîìæòîé, ãýðýëò¿¿ëýã, äóëààëãàòàé áàéíà. À÷èõ òàëáàé íü óã áàéðíààñ 20 ì-ýýñ èë¿¿ õîë çàéòàé òîõèîëäîëä õî¸ð òàëûí õîëáîîãîîð òºõººðºìæëºãäñºí áàéíà. 2.10.16. Á¿ëýã óäèðäëàãàòàé ¿åä íýã àãøèíä çºâõºí íýã ºðã¿¿ðèéã óäèðäàãääàã áàéõûã çºâøººðíº. 2.10.17. Õî¸ð ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí ëåáåäêà íü õàìòàðñàí áîëîí òóñäàà óäèðäàãäàõ áîëîìæèéã õàíãàõ ñýëãýí çàëãàã÷òàé áàéõ ¸ñòîé.

2.11. Îñëîîñ õàìãààëàõ õýðýãñýë

2.11.1. Îñëîîñ õàìãààëàõ òºãñãºëèéí óíòðààëãà 2.11.2. Çààã÷ 2.11.3. Áàðèã÷, îñëûí çîãñîîãóóð 2.11.4. Çººëºâ÷ òóëãóóð


354

2.11.1 Îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãà

2.11.1.1. À÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ð íü äàðààõ îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãààð òîíîãëîãäñîí áàéíà. ¯¿íä:

а) á¿õýýãíèé õàìãèéí äýýä áîëîí äîîä áàéðëàëûã õÿçãààðëàõ òºãñãºëèéí óíòðààëãà;

б) á¿õýýãíèé äîîä õààëòíû õààëãàíû õààëòòàé áàéäëûã õÿíàõ;

в) á¿õýýãíèé îðîõ, ãàðàõ õààëãàíû õààëòòàé áàéðëàëûã õÿíàõ;

г) íýâòðýõ øàòíû áàéðëàëûã õÿíàõ (õýðýâ óãñðàãäñàí áîë);д) áàðèã÷èéí àæèëëàãààã õÿíàõ (ãàí òàòëàãàò õºòë¿¿ðòýé

ºðã¿¿ðò);е) ãàí òàòëàãûí ñóëðàëò áóþó òàñðàëòûã õÿíàõ;ж) õóðä õÿçãààðëàã÷èéí àæèëëàãààã õÿíàõ (õýäðýã àðààò

õºòë¿¿ðò ºðã¿¿ðò);з) õóðä õÿçãààðëàã÷èéí ãàí òàòëàãûã ÷àíãàëàõ òîíîãëîëûí

áàéäëûã õÿíàõ;и) «Çîãñ» òîâ÷ëóóð.

2.11.1.2. À÷ààíû ºðã¿¿ð íü ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí 2.11.1.1 а,г,д,ж,и çààëòàä çààñàí õýðýãñëýýñ ãàäíà äàðààõ îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãààð òîíîãëîãäñîí áàéíà. ¯¿íä:

а) áàðèëãûí í¿õýýð à÷àà îðóóëàõ òîíîãëîëûí (монорельс, íàëóó òóëãóóð áîëîí áóñàä) õºäºëãººíèé õÿçãààðëàëòûã õÿíàæ, ºðãºõ ëåáåäêèéí àæèëëàãààíä õîðèã òàâèõ;

б) õýâòýý ÷èãëýëä áàðèëãûí í¿õýýð à÷àà îðóóëàõ äýýð äóðüäàãäñàí òîíîãëîëûí çàõûí áàéðëàëûã õÿíàõ;

в) áàðèëãûí í¿õ ð¿¿ õàðñàí òàâöàíãèéí õàæóó òàëûí õààëòíû îíãîðõîé áàéäëûã õÿíàõ (çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä);

г) çàì òºìðººð ÿâäàã ºðã¿¿ðèéí çàìûã õÿçãààðëàõ òºãñãºëèéí óíòðààëãà. 2.11.1.3. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð¿¿ä äàðààõ óíòðààëãóóäààð òîíîãëîãäñîí áàéíà. ¯¿íä:

а) áàðèëãûí äýýâýð äýýð áàéðëàñàí êîíñîëä ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð 0.5 ì-ýýñ áàãàã¿é çàéä îéðòîæ î÷èõîä ëåáåäêèéí öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéã òýæýýëýýñ àâòîìàòààð ñàëãàäàã õî¸ð òºãñãºëèéí óíòðààëãà;

б) ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéã ãàðààð øèëæ¿¿ëýõ çîðèóëàëòòàé áàðèóëààð øèëæ¿¿ëæ áàéõ ¿åä ëåáåäêèéí öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéã àæèëëóóëàõã¿é õîðèã òàâèõ óíòðààëãà.


355

2.11.1.4. Á¿õýýã, òàâöàíãèéí õóðä åðäèéí õóðäààñ 15%-èàñ áàãàã¿é, 40%-èàñ èõã¿é ¿åä õóðä õÿçãààðëàã÷ àæèëëàäàã áàéõ ¸ñòîé. 2.11.1.5. Íýã óíòðààëãààð îñëîîñ õàìãààëàõ áà ¿éë àæèëëàãààíû åðäèéí óíòðààëãûí ¿¿ðãèéã õàìòðóóëàí àøèãëàõûã õîðèãëîíî. 2.11.1.6. Îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãûí õèéö íü óíòðààëãûí õºø¿¿ðãèéã çºâõºí ìåõàíèê õ¿÷íèé ¿éë÷ëýëýýð (ýñâýë ò¿¿íèéã áîëèóëàõ) àæèëëóóëäàã áàéíà. 2.11.1.7. Îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãàä çºâõºí àâàëöóóðààð öàõèëãààí õýëõýýã ñàëãàõ òîíîãëîëûã õýðýãëýíý. Ñîðîíçîí óäèðäëàãàò àâàëöóóóðûã (геркон) õýðýãëýõèéã çºâøººðºõã¿é. 2.11.1.8. Îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãàíû ã¿éäýë äàìæóóëàõ êîíòàêòûã øóóä õîëáîõûã õîðèãëîíî. 2.11.1.9. Á¿õýýãíèé õÿçãààðûí áàéðëàë, áàðèã÷, ãàí òàòëàãûí ñóëðàëò, õóðä õÿçãààðëàã÷èéí óíòðààëãóóä íü áóöàæ õàðèõààðã¿é õèéöòýé áàéíà.Óíòðààëãà íü äàðààõ øààðäëàãóóäûã áèåë¿¿ëñýí òîõèîëäîëä áóöàæ õàðüäàã õèéöòýéãýýð àøèãëàõûã çºâøººðíº. ¯¿íä: а) óíòðààëãûí àæèëëàãàà ñàëãàíãóóò элемент íü òýð áàéðëàëàà õàäãàëäàã; б) ºðã¿¿ðèéí äàðàà÷èéí ¿éë àæèëëàãàà íü çºâõºí óíòðààëãà àæèëëàñàí øàëòãààíûã àðèëãàñíû äàðàà áóþó øèíýýð òóøààë ºãñíèé äàðàà àæèëëàõ áîëîìæòîé áàéíà. 2.11.1.10. À÷àà äààöûí òîíîãëîë äàðààõ áàéðëàëààñ õýòðýõýä òºãñãºëèéí óíòðààëãà àæèëëàíà. ¯¿íä: а) á¿õýýãèéí çîãñîëòûã çººëºâ÷ òóëãóóðò õ¿ðýõýýñ õàìãààëæ, àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò òîãòîîñîí äîîä áàéðëàëä õ¿ðýõýä; б) á¿õýýã àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò òîãòîîñîí äýýä áàéðëàëä çîãñîõ, ãýõäýý 200 мм-ýýñ áàãàã¿é çàéä (ýñðýã à÷ààã¿é ºðã¿¿ðèéí õóâüä); в) àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷ãýýð òîãòîîñîí õýìæýýíä áóþó á¿õýýã äýýä áàéðëàëä çîãñîõ ¿åä, ýñðýã à÷àà çººëºâ÷ òóëãóóðò õ¿ðýõýýðã¿é áàéðëàëûã çîõèöóóëàõ; 2.11.1.11. Îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãóóä óäèðäëàãûí õýëõýýíä õîëáîãäñîí áàéíà. Òºãñãºëèéí óíòðààëãà àæèëëàõ ¿åä óäèðäëàãûí õýëõýý áóþó öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí õ¿÷íèé õýëõýý ñàëãàãäàíà. 2.11.1.12. Õ¿ðäýò ëåáåäêàòàé áóþó õýäðýã àðààò õºòë¿¿ðò à÷àà-õ¿í çººâºðëºõ ºðã¿¿ðèéí óäèðäëàãûí õýëõýýíä õî¸ðîîñ


356

áàãàã¿é òºãñãºëèéí óíòðààëãûã á¿õýýãèéí õºäºëãººíèé ÷èãëýë á¿ðä òàâèíà. Òºãñãºëèéí óíòðààëãóóä ëåáåäêèéí öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí õ¿÷íèé õýëõýýã õî¸ð õýñýã ãàçàð óíòðààõ, òóñäàà öàõèëãààí ñîðîíçîí àïïàðàòûã óäèðäàíà. 2.11.1.13. Ýñðýã à÷àà (á¿õýýãèéí) çººëºâ÷ òóëãóóð äýýð ñóóõ ¿åä ºðãºõ ãàí òàòëàãûí æèí õºòëºã÷ äàìàð äýýð ãóëñàõã¿é áàéõààð òîîöîæ, õºòëºã÷ äàìàðòàé à÷àà- õ¿í çººâºðëºõ ºðã¿¿ðèéí óäèðäëàãûí õýëõýýíä òºãñãºëèéí óíòðààëãà õî¸ðûã òàâèíà. 2.11.1.14. À÷ààíû ºðã¿¿ðèéí óäèðäëàãûí õýëõýýíä òºãñãºëèéí óíòðààëãûã õîëáîõäîî à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûí õºäºëãººíèé ÷èãëýë á¿ðä ëåáåäêèéí öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí õ¿÷íèé õýëõýýã ñàëãàõ, ººðèéí öàõèëãààí ñîðîíçîí àïïàðàòàä ¿éë÷ëýõ òóñ á¿ð íýã óíòðààëãà òàâèõûã çºâøººðºõ áà ýíý òîõèîëäîëä “Çîãñ” òîâ÷ëóóðûã çààâàë áàéðëóóëíà.

2.11.2. Çààã÷

2.11.2.1. Áàðèëãàä áýõýëäýãã¿é 15 ì-ýýñ äýýø ºíäºðòýé áîëîí øèëæèõ õºäºëãººíò ºðã¿¿ð¿¿ä íü àíåìîìåòðýýð òîíîãëîãäîõ áà ñàëõèíû õóðä ïàñïîðòàä çààãäñàí õýìæýýíýýñ õýòðýõýä àâòîìàòààð äóóò äîõèî ºãäºã áàéíà. 2.11.2.2. À÷ààíû áîëîí à÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ð¿¿ä íü ìîòî-öàãèéí òîîëóóðààð òîíîãëîãäñîí áàéíà.

2.11.3. Áàðèã÷, îñëûí çîãñîîãóóð

2.11.3.1. Á¿õýýã, òàâöàí ýñâýë à÷ààòàé ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð ãàí òàòëàãà, ãèíæíèé ñóíàëò, òàñðàëòûí ¿åä õýâèéí õóðäààñ õýòðýõýä áàðèã÷ (îñëûí çîãñîîãóóð) àæèëëàæ, çîãñîîíî. 2.11.3.2. Áàðèã÷èéã öàõèëãààí, øèíãýí, õèéí òîíîãëîëûí ¿éë÷ëýëýýð àæèëëàäàã áàéõûã õîðèãëîíî. 2.11.3.3. Òîîöîîíä áàðèã÷ áîëîí îñëûí çîãñîîãóóðò ¿éë÷ëýõ õ¿÷íèé õýìæýýã ïàñïîðòàä çààñàí äààöûí 110%-èàð òîîöîæ àâíà. Áàðèã÷ àæèëëàõ ¿åèéí òîîöîîíû õóðäûã (îñëûí çîãñîëòûã îðîëöóóëàí) á¿õýýã, òàâöàí íü ò¿¿íèé äýýä õÿçãààðò òîõèðóóëñàí õóðä õÿçãààðëàã÷ àæèëëàñíû äàðàà òîîðìîñ àæèëëàæ ýõëýõ õîðîìä áàéõ õóðäààð òîîöîæ àâíà. Ãàí òàòëàãàíû (ãèíæ) òàñðàëò áîëîí ñóíàëòààñ áàðèã÷èéí òîíîãëîë àæèëëàõ ¿åä á¿õýýã, òàâöàí, ëþëüêíèé òîîöîîíû õóðäûã òóõàéí òîíîãëîë àæèëëàñíû äàðàà òîîðìîñëîëòûí õîðîì ýõýëñýí õóãàöààãààð àâíà.


357

2.11.3.4. 1 м/с-ýýñ èë¿¿ õóðäòàé ºðã¿¿ð íü ààæèì òîîðìîñëîëòûí áóþó õîñîëìîë áàðèã÷ààð òîíîãëîãäñîí áàéíà. 2.11.3.5. Á¿õýýãèéã áàðèã÷ààñ ñàëãàñíû äàðàà òýäãýýð íü àíõíû áàéðëàëäàà àâòîìàòààð îðæ àæèëä áýëýí áîëñîí áàéíà. 2.11.3.6. Õîîñîí á¿õýýãíèé çîãñîëòûí óäààøðàëò ààæèì òîîðìîñëîëòûí òîíîãëîëòîé ¿åä 25 ì/ñ2-ààñ, îãöîì òîîðìîñëîëòîé òîíîãëîëòîé ¿åä 30 ì/ñ2-ààñ õýòýð÷ áîëîõã¿é. Ýíý õýìæýý á¿õýýãã¿é òîõèîëäîëä ýíåðãè øèíãýýõ òºðëèéí ýëåìåíòòýé (п¿ðø, óÿí õàâ÷óóëãà ã.ì.), õîñîëñîí áàðèã÷ààð òîíîãëîãäñîí, óäààøðàëòûí õóãàöàà 0.04 ñ-ýýñ èõã¿é ¿ðãýëæëýõýýð áîë èõýñãýæ áîëíî. 2.11.3.7. Õýäðýã àðààò õºòë¿¿ðòýé ºðã¿¿ðèéí á¿õýýãèéí äîîø ÷èãëýñýí õóðä çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ õýòýðñýí ¿åä çîãñîîõ çîðèëãîîð îñëûí çîãñîîãóóðûã õýðýãëýíý. Îñëûí çîãñîîãóóð íü õóðä õÿçãààðëàã÷èéí ¿éë àæèëëàãààíààñ õàìààð÷ àæèëëàí, õýäðýã àðààãààð äîîøèëæ áàéãàà á¿õýýãèéã çîãñîîõ ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýíý. 2.11.3.8. Îñëûí çîãñîîãóóð íü á¿õýýãèéã îñëûí çîãñîëò õèéñíèé äàðàà ýõíèé áàéðëàëäàà áóöàæ îðäîã õýðýãñëýýð òîíîãëîãäñîí áàéíà. Îñëûí çîãñîîãóóðûã ýõíèé áàéðëàëä îðóóëäàã õýðýãñýë íü á¿õýýãò áàéðëàõ ãàð óäèðäëàãàòàé áàéíà. 2.11.3.9. Áàðèã÷ áîëîí îñëûí çîãñîîãóóð íü ¿éëäâýðëýã÷ áàéãóóëëàãà, ò¿¿íèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé òýìäýã, ¿éëäâýðèéí äóãààð, ¿éëäâýðëýñýí îí, õýëáýð (îãöîì òîîðìîñëîëò, ààæèì òîîðìîñëîëò, õîñîëñîí), à÷àà ºðãºõ äààöûí òîíîãëîë áà áàðèõ òîîöîîíû æèíã çààñàí ïàéçòàé áàéíà. 2.11.3.10. À÷àà-õ¿í çººâðèéí øîíò (öàìõàãò) ºðã¿¿ð íü ºíõð¿¿ëýã, ò¿¿íèé òýíõëýã õóãàðàõ, ÷èãë¿¿ëýã÷ýýñ ìóëòàð÷ ãàðàõààñ õàìãààëñàí ò¿¿íèé äîð áàéðëàõ áàøìàêòàé áàéíà.

2.11.4. Çººëºâ÷ òóëãóóð

2.11.4.1. Á¿õýýã, à÷ààíû òàâöàíãèéí äîîä õýñýãò áóþó àæëûí äîîä áàéðëàëä èðýõýä öîõèëò ¿¿ñýõýýñ õàìãààëæ, çººëºâ÷ òóëãóóðûã áàéðëóóëñàí áàéíà. 2.11.4.2. Á¿õýýã à÷ààòàéãàà áóþó ýñðýã à÷àà íü åðäèéíõººñ 15% èë¿¿ õóðäòàé áóóõ ¿åä á¿õýýãèéí à÷àà ºðã¿¿ðèéí äààöûã 10% èõýñãýæ òîîöíî. Óäààøðàëò íü ýíý ¿åä 25 ì/ñ2-ààñ èõã¿é áàéíà. Çººëºâ÷ òóëãóóðûã ñîíãîõäîî


358

äýýðõ ¿ç¿¿ëýëòèéã òîîöíî. Ýíåðãè øèíãýýõ òºðëèéí çººëºâ÷ òóëãóóðûã õýðýãëýñýí ¿åä ñ¿¿ë÷èéí õóãàöààíû ¿éë÷ëýë 0.04 ñ-ýýñ èõã¿é áîë óäààøðàëòûã èõýñãýõèéã çºâøººðíº. Åðäèéí à÷ààòàé á¿õýýãèéí óäààøðàëòûí õóðäàòãàë íü 10 ì/ñ2-ààñ õýòðýõã¿é áàéíà. 2.11.4.3. À÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ðèéí çººëºâ÷ òóëãóóðûí ï¿ðø íü ¿éëäâýðëýã÷ áàéãóóëëàãûí íýð, ¿éëäâýðëýñýí îí áîëîí ï¿ðøíèé ¿ç¿¿ëýëòèéã çààñàí ïàñïîðòòîé áàéíà.

2.12. Õàøëàãà, øàò õýðýãñýë

2.12.1. À÷àà-õ¿í çººâºðëºõ ºðã¿¿ðèéí á¿õýýãèéí (ýñðýã à÷àà) äîîä áàéðëàëä áóóõ òàëáàéí á¿ñ á¿õ òàëààðàà 2000 ìì-ýýñ áàãàã¿é ºíäºðòýé õàøëàãàòàé áàéõ ¸ñòîé. À÷ààíû áîëîí ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðò õàøëàãà òàâèõ øààðäëàãàã¿é. 2.12.2. ªðã¿¿ðèéí õºäºëãººíòýé áîëîí õºäºëãººíã¿é õýñã¿¿äèéí õîîðîíä îñëîîñ õàìãààëàõ çîðèëãîîð äàðààõ çàé õýìæýýã áàðèìòàëíà. ¯¿íä: а) á¿õýýã áà ñóóõ òàëáàéí áîñãî õîîðîíäûí çàé 50 ìì-ýýñ èõã¿é, б) á¿õýýã áà áîñîî òóëãóóðûí õîîðîíä 20 мм-ýýñ áàãàã¿é, в) á¿õýýã áà ýñðýã à÷àà õîîðîíä 50 мм-ýýñ áàãàã¿é. 2.12.3. Ýíýõ¿¿ ä¿ðýìä çààñàí á¿õýýã áà à÷èõ òàëáàéí áîñãîíû õîîðîíäûí çàéã áàðèìòëàõ áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä á¿õýýã çîãññîíû äàðàà äîòðîîñîî óäèðäàãääàã íýâòðýõ øàòààð äàìæèí òàëáàé ðóó ãàðäàã áàéíà. 2.12.4. Á¿õýýãèéí õààëãà íü íýâòðýõ øàòûã àæëûí áàéðëàëä óðüä÷èëàí òàâüñíû äàðàà ýñâýë íýâòðýõ øàòòàé õàìò îíãîéäîã áàéíà. 2.12.5. Á¿õýýãèéí õààëãûã õààõ ¿éëäýë íü íýâòðýõ øàòûã óðüä÷èëàí õóðààñíû äàðàà ýñâýë íýâòðýõ øàòòàé õàìò ã¿éöýòãýãäýíý. 2.12.6. Íýâòðýõ øàò íü õàæóó òàëààðàà 1000 ìì-ýýñ áàãàã¿é ºíäºð õàøëàãàòàé áàéíà. 2.12.7. Õ¿í äýýø ãàðàõ á¿õýýãíèé îðîé íü ýðãýí òîéðîíäîî 1000 ìì-ýýñ áàãàã¿é ºíäºðòýé õàøëàãààð òîíîãëîãäñîí áàéíà. Öàìõàãò õàìðàãäàõ õýñýãò õàøëàãà õèéõã¿é áàéõûã çºâøººðíº. Á¿õýýãíèé äýýâðèéí èðìýãýýñ õàøëàãà õ¿ðòýë 150 ìì-ýýñ áàãàã¿é çàéòàé áàéíà. Õàøëàãà íü äîîãóóðàà 100 ìì-èéí ºíäºðòýé áèò¿¿ ãàãíààñ á¿õèé áàðèóëòàé áàéõ áà õàøëàãàíû äóíä áàéðëàñàí äàðàâ÷òàé áàéíà. Õàøëàãûã àâ÷ áîëäîã õèéöòýé õèéõèéã çºâøººðíº.


359

2.12.8. Á¿õýýã áîëîí ñóóõ òàëáàéí õààëãûã äàðààõ áàéäëààð õèéíý. ¯¿íä:- íóãàñòàé (á¿õýýã áóþó áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí çºâõºí

äîòðîîñ îíãîéäîã),- õýâòýý ÷èãëýëä ã¿éæ íýýãääýã,- áîñîî ÷èãëýëä ã¿éæ, íýýãääýã (òýíö¿¿ëýã÷ ò¿ãæýýòýé). Õààëãûã íýýõ (õààõ) àæèëëàãààã ãàðààð áóþó àâòîìàòààð

ã¿éöýòãýäýã áàéíà. 2.12.9. Áîñîî ÷èãëýëä ã¿éæ, íýýãääýã õààëãûã àøèãëàõäàà õîîðîíäîî õàìààðàëã¿é, õî¸ðîîñ öººíã¿é äààöûí ýëåìåíòýä ç¿¿æ áàéðëóóëíà. 2.12.10. À÷ààíû òàâöàí á¿õ òàëààñàà õàøèãäñàí áàéíà. À÷ààã øèëæèæ õºäëºõººñ õàìãààëñàí òîíîãëîëòîé ¿åä òàâöàíã ãóðâàí òàëààñàà õàøëàãàòàé áàéõûã çºâøººðíº. Ýíý ¿åä îíãîðõîé òàëûã õàøèõ ¿¿ðãèéã áàðèëãûí îðîõ, ãàðàõ í¿õèéã õààõ òîíîãëîë ã¿éöýòãýíý. Õàøëàãà íü äîîãóóðàà 200 ìì-ýýñ áàãàã¿é ºíäºðòýé áèò¿¿ õààëò á¿õèé 1000 ìì-ýýñ áàãàã¿é ºíäºðòýé áàéíà. Õ¿í ãàðäàãã¿é òàâöàíãèéí õóâüä õàøëàãûí ºíäðèéã 500 ìì õ¿ðòýë áàãàñãàæ áîëíî. 2.12.11. Á¿õýýãèéí õààëãà íü áàðèëãà òàëäàà áàéðëàñàí òîõèîëäîëä äîòðîîñîî îíãîéäîã áàéíà. Ýñðýã áàéðëàëä áàéðëàñàí á¿õýýãèéí õààëãà ãàäíà, äîòðîîñîî îíãîéäîã áàéíà. 2.12.12. Á¿õýýãèéí õààëãà íü îíãîðõîé áóþó á¿ðýí õààãäààã¿é ¿åä á¿õýýãèéí õºäºëãººíèéã õîðèõ õîðèãîîð òîíîãëîãäñîí áàéíà. Á¿õýýãèéí õààëãà íü ºðã¿¿ðèéí àæëûí áóñ áàéðëàëä ò¿ãæèãääýã áàéíà. 2.12.13. À÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ðèéí á¿õýýã áà ò¿¿íèé äîîä õàøëàãàíû õààëãà íü ìàøèí÷èä áàéõ ò¿ëõ¿¿ðýýð ò¿ãæèãääýã áàéíà. Ýíý òîõèîëäîëä àâòîìàò ò¿ãæýý õýðýãëýõ øààðäëàãàã¿é. 2.12.14. ªðã¿¿ðèéí ëåáåäêèéí àæëûí á¿ñýä õ¿ì¿¿ñ îðîõ òîõèîëäîëä õàìãààëàõ õàøëàãàòàé áàéíà. 2.12.15. Ìåõàíèçì, öàõèëãààí òîíîãëîë, îñëîîñ õàìãààëàõ õýðýãñëèéí çàñâàð, òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýã ÿâóóëàõàä àþóëã¿é íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëñýí áàéíà. 2.12.16. ªðã¿¿ðèéí õºäºëãººíòýé ýä àíãèóä íü îñëîîñ õàìãààëñàí, òºìºðëºã àâàãääàã õààëòòàé áàéõ áà òýð íü ¿çëýã áîëîí òîñîëãîîã õèéõ òîõèðîìæòîé íºõöëèéã õàíãàñàí áàéíà.


360

2.13. ªðã¿¿ðèéã óãñðàõ

2.13.1. ªðã¿¿ðèéã áàðüæ, áîñãîæ áàéãàà áàðèëãàòàé îéð ñóóðèí áàéäëààð óãñàðíà. Çàì òºìºð äýýã¿¿ð øèëæäýã à÷ààíû ºðã¿¿ðèéã çîðèóëàëòûíõ äàãóó ÿâàõ òºõººðºìæòýé íü óãñðàõûã çºâøººðíº. 2.13.2. Ñóóðèí ºðã¿¿ðèéã àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãûí äàãóó áýëòãýñýí òýãø õýâòýý òàëáàéä (íÿãòðóóëàëòûí çýðýã, íàëóó, óñ çàéëóóëàõ àðãà õýìæýý ã.ì.) óãñàðíà. 2.13.3. ªðã¿¿ðèéã áàéðëóóëàõ, øàëàâ÷, äàâõðûí õàøëàãàíû õààëãûã óãñðàõäàà à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûí òºðëèéã òîîöîõ áà ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ òºñºëä áàðèëãûí òàëáàé äýýð áàðèëãàòàé õîëáîõ áýõýëãýýã òîäîðõîéëñîí áàéíà. 2.13.4. Õºäºëãººíò à÷ààíû ºðã¿¿ðèéí çàì òºìºð íü àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò òóñãàãäñàí øààðäëàãà áóþó òºñëèéí äàãóó õèéãäñýí áàéíà. Õýðýâ áàðèìò áè÷èãò çàì òºìðèéí òàëààð òóñãàãäààã¿é áîë öàìõàãò êðàíû çàì òºìºðò òàâèãäàõ íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãûã áàðèìòëàí ã¿éöýòãýíý. 2.13.5. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí ºðãºõ ëåáåäêèéí òîãòâîðæèëòûã íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä òîãòâîðæóóëàã÷ à÷ààãààð à÷ààëíà. Òîãòâîðæóóëàã÷ à÷ààíû çºâøººðºãäºõ õàìãèéí áàãà æèí íü ëåáåäêèéí òàòàõ õ¿÷èéã õî¸ð äàõèí àâñàíòàé òýíö¿¿ áàéíà. Áàðèëãààñ öóõóéæ ãàðñàí áýõýëãýýíèé êîíñîëûã òîãòâîðæèëòûí òîîöîîíä îðóóëàõã¿é. 2.13.6. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéã ñóóðèëóóëàõ ¿åä ò¿¿íèé öóõóéæ ãàðñàí õýñã¿¿ä (ñàãñ ºðãºãäºõ ¿åä òóëäàã òóëãóóðûí ðîëèêèéã òîîöîõã¿é) áîëîí áàðèëãààñ öóõóéæ ãàðñàí õýñã¿¿äèéí õîîðîíäûí çàé íü 200 ìì-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. 2.13.7. ªðãºõ òîíîãëîëûí äîð áàéðëàõ òàëáàé íü àþóëòàé á¿ñ áîëíî. Äýýðýýñ ÿìàð íýã ç¿éë óíàõààñ ¿¿ñ÷ áîëîõ àþóëòàé á¿ñèéã áàðèëãûí íîðì áà ä¿ðìèéí äàãóó òîäîðõîéëíî.


361

III. ¯éëäâýðëýëò, øèíý÷ëýëò, çàñâàð, óãñðàëò

3.1. ¯éëäâýðëýë 3.2. Øèíý÷ëýëò, çàñâàð, óãñðàëò 3.3. Материал 3.4. Ãàãíóóð 3.5. Ãàãíóóðûí õîëáîëòûí ÷àíàðûí øàëãàëò

3.1. ¯éëäâýðëýë

3.1.1. ªðã¿¿ð, ò¿¿íèé çàíãèëààíóóäûã ýíýõ¿¿ ä¿ðýì, ñòàíäàðò, òåõíèêèéí íºõöºë, çóðàã òºñºë áîëîí áóñàä íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí äàãóó ¿éëäâýðëýíý. 3.1.2. ªðã¿¿ðèéã õîëáîãäîõ òåõíèê òîíîã òºõººðºìæòýé, ìýðãýøñýí áîëîâñîí õ¿÷èíòýé “Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé” õóóëèéí äàãóó òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé áàéãóóëëàãà ¿éëäâýðëýíý. 3.1.3. ªðã¿¿ðèéí àøèãëàõ çºâøººðëèéã ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí äàãóó ºãíº. 3.1.4. ªðã¿¿ðèéí òóðøèëòûí çàãâàðûí ïàñïîðòàä “Òóðøèëòûí çàãâàð” ãýñýí òàìãûã äàðíà. 3.1.5. ¯éëäâýðëýëèéí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷èãò ãàãíóóðûí ÷àíàð, ãîëîãäëûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, çàíãèëàà áîëîí áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õ¿ëýýí àâàõ æóðàì, ò¿¿í÷ëýí õýðýãëýñýí òºìºðëºã, áîëîí ãàãíóóðûí ìàòåðèàëûí òàëààðõ ìýäýýëëèéã òóñãàñàí áàéíà. 3.1.6. ¯éëäâýðëýãäñýí ºðã¿¿ðèéí ÷àíàðûã ýíýõ¿¿ ä¿ðýì áîëîí ñòàíäàðò, áóñàä íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí òåõíèêèéí íºõöºëòýé òîõèð÷ áàéãàà ýñýõèéã ¿éëäâýðëýã÷-áàéãóóëëàãà óðüä÷èëñàí (¿éëäâýðèéí), õ¿ëýýí àâàõ, ìýðãýæëèéí, ¿å÷èëñýí, õ¿ëýýëãýí ºãºõ, íýã ìàÿãèéí áîëîí ãýð÷èëãýý îëãîõ øàëãàëòóóäûã õàðèóöàí ÿâóóëíà. Óðüä÷èëñàí, õ¿ëýýí àâàõ áóþó ìýðãýæëèéí øàëãàëòûã òóðøèëòûí çàãâàð á¿ð äýýð ÿâóóëíà. 3.1.7. Óðüä÷èëñàí (¿éëäâýðèéí) áîëîí õ¿ëýýí àâàõ, ìºí ò¿¿í÷ëýí ìýðãýæëèéí òóðøèëòûã¿éëäâýðëýã÷-áàéãóóëëàãà õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàòàé òîõèðîëöñîí òºñºë, àðãà÷ëàëûí äàãóó òóðøèëòûí çàãâàð (óëñûí á¿ðòãýëä õàìðàãäàõ) äýýð ÿâóóëíà. Òóðøèëòàä ã¿éöýòãýëèéí áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëñàí áîëîí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷èä îðîëöîíî. Óëñûí á¿ðòãýëä õàìðàãäàõã¿é ºðã¿¿ðèéí ¿éëäâýðëýëèéí òóðøèëòàä õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷èä çààâàë îðîëöîõ øààðäëàãàã¿é.


362

3.1.8. Îëîí òîîãîîð ¿éëäâýðëýãääýã ºðã¿¿ðèéí ¿å÷èëñýí áîëîí íýã ìàÿãèéí òóðøèëòûã óðüä÷èëàí áîëîâñðóóëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó ÿâóóëíà. Á¿ðòãýëòýé ºðã¿¿ðèéí òóðøèëòàä õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷ çààâàë îðîëöîíî. ̄ å÷èëñýí òóðøèëòûã 3 æèëä íýã óäàà ÿâóóëíà. 3.1.9. ¯éëäâýðëýãäñýí ºðã¿¿ð á¿ð ¿éëäâýðëýã÷-áàéãóóëëàãûí áîëîâñðóóëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó õ¿ëýýí àâàõ òóðøèëòàä îðíî. ¯éëäâýðëýã÷-áàéãóóëëàãà ¿éëäâýðëýñýí ºðã¿¿ðèéí á¿ðòãýëèéã õºòºëíº. 3.1.10. ªðã¿¿ð á¿ðä¿éëäâýðëýã÷èéí íýð, ºðã¿¿ðèéí òºðºë, äààö, ¿éëäâýðèéí äóãààð, ¿éëäâýðëýñýí îí, ñàðûã áè÷ñýí ïàéçûã õàðàãäàõóéö ãàçàð áýõýëñýí áàéíà. Ïàéçíû õýìæýýã ñòàíäàðòààð òîãòîîíî. 3.1.11. ¯éëäâýðëýã÷-áàéãóóëëàãà íü ºðã¿¿ðèéí àøèãëàëòûí ÿâöàä ãàðñàí ¿éëäâýðëýã÷òýé õîëáîîòîé ãýìòýë, ñîãîãèéí á¿ðòãýëèéã õºòëºõ áà ò¿¿íèéã àðèëãàõ àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëíà. Ýíý òîõèîëäîëä ãàð÷ áóé ãýìòýë, ñîãîã íü ºðã¿¿ðèéã öààøèä àøèãëàõàä àþóëòàé áàéäàë ¿¿ñãýæ áàéâàë èéì ºðã¿¿ðèéã àøèãëàæ áàéãàà á¿õ áàéãóóëëàãóóäàä ìýäýãäýõ áà øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë ¿¿íèéã àðèëãàõ àðãà õýìæýýã áîëîâñðóóëæ, õ¿ðã¿¿ëíý. Ýíý òóõàé ºðã¿¿ðèéã ¿éëäâýðëýõ çºâøººðºë ºãñºí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàä ìýäýãäýõ àðãà õýìæýýã àâíà.

3.2. Øèíý÷ëýëò, çàñâàð, óãñðàëò

3.2.1. ªðã¿¿ðèéí øèíý÷ëýëò, ººð÷ëºëòèéã ¿éëäâýðëýã÷-áàéãóóëëàãà áóþó ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí áîëîâñðóóëñàí õºòºëáºðèéí äàãóó ã¿éöýòãýíý. 3.2.2. Ãàãíóóðûã õýðýãëýí ººð÷ëºí øèíý÷ëýëòèéã õèéæ áàéãàà áàéãóóëëàãà íü ãàãíóóðûí ìàòåðèàë, ÷àíàðûã øàëãàõ àðãà÷ëàë, ãàãíóóðûí õîëáîëòûí ãîëîãäëûí íîðì, çàíãèëààã õ¿ëýýí àâàõ æóðàì, çàñâàðûí áîëîí àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéã á¿ðä¿¿ëíý. 3.2.3. ªðã¿¿ð áóþó ò¿¿íèé õàðèóöëàãàòàé ýä àíãèä øèíý÷ëýëò ººð÷ëºëò õèéæ áàéãàà áàéãóóëëàãà íü àêòàä ãýð÷èëãýýíèé äàãóó õýðýãëýñýí ìàòåðèàëûí òàëààðõ ìýäýýëëèéã òóñãàæ, ïàñïîðòàä õàâñàðãàñàí áàéíà. Ãàãíóóð áîëîí ìàòåðèàëûí ÷àíàðûã áàòàëñàí áàðèìò áè÷èã íü ºðã¿¿ðèéí ýçýìøèã÷èä õàäãàëàãäàíà. ªðã¿¿ðèéí паспортàä çàñâàð (ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëò) õèéñýí áàéãóóëëàãûí õèéñýí àæëûí òóõàé áè÷èãäñýí áàéíà.


363

3.3. Материал

3.3.1. ªðã¿¿ð, ò¿¿íèé çàíãèëààíû ýëåìåíò¿¿äèéí ººð÷ëºëò, øèíý÷ëýëòýä õýðýãëýãäñýí ìàòåðèàë íü çóðàã òºñëèéí øààðäëàãà áîëîí ýíýõ¿¿ ä¿¿ðìèéí 2.2.9 çààëòòàé íèéöñýí áàéíà. 3.3.2. ªðã¿¿ðèéí ¿éëäâýðëýë, øèíý÷ëýëò, çàñâàðò õýðýãëýñýí ìàòåðèàëûí ÷àíàð íü ìàòåðèàëûã ¿éëäâýðëýã÷ áîëîí ÷àíàðûí øàëãàëòûí ãýð÷èëãýýãýýð áàòàëãààæñàí áàéíà. Ãýð÷èëãýý áàéõã¿é òîõèîëäîëä òóõàéí ìàòåðèàëûã óëñûí ñòàíäàðò áîëîí áóñàä íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí äàãóó èòãýìæëýãäñýí ëàáîðàòîðèä òóðøñàí òóðøèëòûí ä¿íã ¿íäýñëýí õýðýãëýõèéã çºâøººðíº. 3.3.3. Ãàãíóóðûí òåõíîëîãèä õýðýãëýãäñýí ãàãíóóðûí ìàòåðèàëûí ìåõàíèê øèíæ ÷àíàð, î¸äîë áîëîí ãàãíóóðûí õîëáîëò íü (áàò áºõèéí õÿçãààð, õàðüöàíãóé ñóíàëò, íóãàðàõ ºíöºã, öîõèëòûí çóíãààðàëò) óëñûí ñòàíäàðò áóþó òåõíèêèéí íºõöëººð òîãòîîãäñîí ¿íäñýí õèéöèéí òºìºðëºãèéí õÿçãààðûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýñ áàãàã¿é áàéíà.

3.4. Ãàãíóóð

3.4.1. Òîîöîîíû òºìºðëºã õèéöèéí ãàãíóóðûí ÷àíàðûã ýíýõ¿¿ ä¿ðýì áîëîí óëñûí ñòàíäàðò, íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãûí äàãóó ã¿éöýòãýíý. 3.4.2. Òîîöîîíû òºìºðëºã õèéöèéí ýëåìåíò¿¿ä, òàâöàí, õàøëàãà, øàòíû ãàãíóóðûã òîãòîîñîí æóðìààð àòòåñòàò÷èëàãäñàí ãàãíóóð÷íààð ã¿éöýòã¿¿ëýõèéã çºâøººðíº. 3.4.3. Óëñûí ñòàíäàðò áîëîí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí äàãóó ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà áóþó ¿éëäâýðëýã÷-áàéãóóëëàãûí áîëîâñðóóëñàí òåõíîëîãèéí áàðèìò áè÷ãèéí äàãóó ãàãíóóðûí àæëûã ã¿éöýòãýíý. 3.4.4. Ãàãíóóðûí ÷àíàðò àòìîñôåðûí òààã¿é íºëºº ¿ç¿¿ëýõýýñ õàìãààëàãäñàí íºõöºëä ãàãíóóðûí àæëûã ÿâóóëíà. Çàäãàé îð÷èíä áîëîí íàì òåìïåðàòóðò ãàãíóóðûí àæëûã ÿâóóëàõäàà àòìîñôåðûí õóð òóíäàñ, ñàëõèíààñ õàìãààëàãäñàí íºõöºëä òóñãàé òåõíîëîãèéí äàãóó ÿâóóëàõûã çºâøººðíº. 3.4.5. Õèéöèéã óãñðàõ ÿâöàä ãàãíóóðûí òîðãîîëò íü ãàãíóóðûí ¿ð ä¿íä á¿ðýí õàéëñàí áîë çààâàë àðèëãàõ øààðäëàãàã¿é. Ãàãíóóð õèéõèéí ºìíº òîðãîîëòûã øààðãààñ öýâýðëýíý.


364

3.4.6. Òîîöîîíû ãàãíóóðûí õîëáîëò íü ãàãíóóðûí àæëûã ã¿éöýòãýñýí ãàãíóóð÷íû íýð, áóñàä òîäîðõîéëîëòûã òóñãàñàí ïàéçòàé áàéíà. Ãàãíóóðûí õîëáîëòûí ¿åä õýðýãëýãäñýí òýìäýãëýãýýíèé àðãà÷ëàë íü ýä àíãèéí ÷àíàðûã ìóóòãàõààð áàéæ áîëîõã¿é. Òýìäýãëýãýý íü ºðã¿¿ðèéí àøèãëàëòûí ÿâöàä àðèëàõààðã¿é õèéãäñýí áàéíà. Òýìäýãëýãýýíèé àðãà áà áàéðëàëûã çóðàã òºñºëä çààñàí áàéíà.

3.5. Ãàãíóóðûí õîëáîëòûí ÷àíàðûí õÿíàëò

3.5.1. ªðã¿¿ðèéí ¿éëäâýðëýë, øèíý÷ëýëò, çàñâàðûí ¿åä õèéãäñýí ãàãíóóðûí õîëáîëòûí ÷àíàðûã íîðìàòèâ áàðèìò áè÷èãò òóñãàñíû äàãóó ãàäíà ¿çëýã áà õýìæèëò, ìåõàíèê òóðøèëò, ¿ë ýâäëýõ ñîðèëûí àðãààð ã¿éöýòãýíý. Ãàãíóóðûí õîëáîëòûí øàëãàëòûí ¿ð ä¿íã õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷èãò (журнал, карт ã.ì.) òóñãàñàí áàéõ ¸ñòîé. 3.5.2. Ãàãíóóðûí õîëáîëòûí ãýìòýë ñîãîãèéã èëð¿¿ëæ, õýìæèõ çîðèëãîîð ãàäíà ¿çëýãò õàìðàãäàíà. ¯¿íä: а) á¿õ òºðºë, ÷èãëýëä áàéãàà àí öàâ; б) õîëáîãäîæ áàéãàà ýëåìåíò¿¿äèéí òýíõëýã¿¿äèéí çýðýãöýý áóñ áóþó перпендикуляр áóñ áàéðëàë; в) õîëáîãäîõ ýëåìåíò¿¿äèéí èðìýãèéí äàâõöàëò; г) î¸äëûí õýìæýý, õýëáýð çóðàã òºñëººñ çºðºõ (ºíäºð, катет î¸äëûí ºðãºí, õ¿÷èòãýëèéí òýíöâýðæèëò ã.ì.); д) õайлсан, зүсэгдсэн, түлэгдсэн, гагнагдаагүй, ñ¿âýðõýã, тасалдсан зэрэг бусад технологийн ãýìòýë, ñîãîã. Òîîöîîíû ýëåìåíòèéí òóëãàí ãàãíàñàí ãàãíóóðûí á¿õèé ë óðòûí õóâüä ¿çëýã, õýìæèëòèéã õèéæ ã¿éöýòãýíý. Õýðýâ ãàãíóóðûí äîòîð ãàäàðãóóã õàðàõ áîëîìæã¿é áîë ¿çëýã, õýìæèëòèéã çºâõºí ãàäíà òàëààñ íü ã¿éöýòãýíý. 3.5.3. Ãàãíóóðûí õîëáîëòûí õÿíàëòûã ãýðýëò¿¿ëýã áîëîí õýò íàì àâèàíû àðãààð ÿâóóëàõäàà óëñûí ñòàíäàðò áîëîí áóñàä íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãûí äàãóó ã¿éöýòãýíý. Òîîöîîíû ýëåìåíò¿¿äèéí ãàãíóóðûí õÿíàëòûã çºâõºí ãàäíà ¿çëýãýýð èëýðñýí ãýìòýë ñîãîãèéã àðèëãàñíû äàðàà õèéíý. Ýíý ¿åä õàéðöàã õýëáýðèéí òºìºðëºã õèéöèéí õàíà áà òóëãàæ ãàãíàãäñàí á¿ñèéí ãàãíóóðûí î¸äëûí ýõëýë, òºãñãºëèéí ÷àíàðûã çààâàë õÿíàíà. Ãàãíóóðûí õîëáîëòûí øàëãàãäàæ áàéãàà õýñã¿¿äèéí î¸äëûí íèéëáýð óðòûã íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãýýð òîãòîîõ áà äîð çààñíààñ áàãà õýìæýýòýé áàéæ áîëîõã¿é. ¯¿íä:- ñàðààëæèí áà õàéðöàã õýëáýðèéí òºìºðëºã õèéöèéí ñóíàõ


365

á¿ñýä òóëãàæ ãàãíàñàí ãàãíóóðûí óðòûí 50%;- áóñàä òóëãàæ ãàãíàñàí õîëáîëòûí íèéò óðòûí 25%;- àæëûí çóðàã òºñºëä çààñàí áóñàä î¸äëûí óðòûí 25%. 3.5.4. Ãàäíà ¿çëýã áîëîí ¿ë ýâäëýõ ñîðèëûí àðãààð ãàãíóóðûí ÷àíàðûí øàëãàëòûã ºðã¿¿ðèéí ¿éëäâýðëýëò, øèíý÷ëýëò, çàñâàðûí òåõíèêèéí íºõöëèéí äàãóó õèéíý. Ýíý íü ãîëîãäîëòîé á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ, àøèãëàëòûí íàéäâàðòàé áàéäàë, ò¿¿íèé áàò áýõèéã áóóðóóëàõ íºõöëèéã õÿçãààðëàñàí ãàãíóóðûí ¿íýëãýýã àãóóëíà. 3.5.5. Ýíýõ¿¿ ä¿ðýì áîëîí ¿éëäâýðëýë, øèíý÷ëýë, çàñâàðûí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãýýð òîãòîîñîí íîðìûí õÿçãààðààñ äàâñàí ãàäíà áîëîí äîòîîä ãýìòýë, ñîãîã øàëãàëòûí ¿åä èëýðñýí áîë ãàãíóóðûí õîëáîëòûí ÷àíàðûã õàíãàëòã¿éä òîîöíî.

IV. Àøèãëàëò

4.1. Á¿ðòãýë 4.2. Àøèãëàõ çºâøººðºë 4.3. Техниêèéí ìàãàäëàë 4.4. Õÿíàëò áà ¿éë÷èëãýý 4.5. Àæèë ã¿éöýòãýõ

4.1. Á¿ðòãýë

4.1.1. Ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéã ¿íäýñëýí ºðã¿¿ðèéã õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà á¿ðòãýíý. 4.1.2. Äàðààõ ºðã¿¿ðèéã àøèãëàëòàíä îðóóëàõûí ºìíº ýçýìøèã÷ íü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàä á¿ðòã¿¿ëíý.¯¿íä:- à÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ð;- ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð. 4.1.3. À÷ààíû ºðã¿¿ð õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàä á¿ðòãýãäýõã¿é. 4.1.4. ªðã¿¿ð ýçýìøèã÷ íü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàä á¿ðòã¿¿ëýõ òóõàé áè÷ãýýð õ¿ñýëò ãàðãàíà. Õ¿ñýëòýä ºðã¿¿ðèéí ïàñïîðòûã õàâñàðãàæ èð¿¿ëýõ áà ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí ìýäëýãýýð øàëãàëò ºã÷ òýíöñýí ìýðãýæèëòýí, ìýðãýæèëòýé àæèë÷èä áàéãàà áîëîí ºðã¿¿ðèéí òåõíèêèéí áàéäàë íü àøèãëàëòûí àþóëã¿é àæèëëàãààíû øààðäëàãûã õàíãàæ áàéãààã íîòîëñîí áàéíà. Õýðýâ ýçýìøèã÷èä øààðäëàãàòàé ìýðãýæèëòýí áàéõã¿é áîë ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàòàé áàéãóóëñàí çàñâàð òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýíèé ãýðýýã õàâñàðãàíà.


366

4.1.5. À÷àà-õ¿í çººâðèéí ºðã¿¿ðèéã á¿ðòã¿¿ëýõýä óãñðàëòûí àæëûã çààâðûí äàãóó õèéñíèéã áàòàëãààæóóëñàí àêòûã ïàñïîðòàä õàâñàðãàñàí áàéíà. Àøèãëàëòûí íîðìàòèâò õóãàöàà äóóññàí ºðã¿¿ðèéã öààøèä àøèãëàæ áîëîõûã áàòàëãààæóóëñàí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòèéã õàâñàðãàñàí áàéíà. Ãàäààä îðîíä ¿éëäâýðëýãäñýí ºðã¿¿ðèéã á¿ðòã¿¿ëýõäýý ýíýõ¿¿ ä¿ðýì áîëîí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãàòàé íèéöýæ áóéã õÿíàëòûí áàéãóóëëàãààð õÿíóóëñàí áàéíà. 4.1.6. Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí ¿éëäñýí øèíý ïàñïîðòûã ¿íäýñëýí ïàñïîðòã¿é ºðã¿¿ðèéã õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàä á¿ðòã¿¿ëíý. 4.1.7. ªðã¿¿ðèéã äàðààõ òîõèîëäîëä äàõèí á¿ðòã¿¿ëíý.¯¿íä: а) øèíý÷ëýëò, ººð÷ëºëò õèéñíèé äàðàà; б) ºðã¿¿ðèéã ººð ýçýìøèã÷èä øèëæ¿¿ëýõýä. 4.1.8. Øèíý÷ëýëò õèéñýí ºðã¿¿ðèéã äàõèí á¿ðòã¿¿ëýõäýý äàðààõ áàðèìò áè÷ãèéã ïàñïîðòàä õàâñàðãàñàí áàéíà. ¯¿íä: а) øèíý÷ëýëòèéí òºñëèéã ã¿éöýòãýñýí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí òîäîðõîéëîëò; б) ºðã¿¿ðèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, îâðûí õýìæýý á¿õèé åðºíõèé çóðàã, öàõèëãààíû çàð÷ìûí á¿ä¿¿â÷, ãàí òàòëàãûí кинематиê áîëîí íººöèéí á¿ä¿¿â÷ (õýðýâ ýäãýýð íü ººð÷ëºãäñºí áîë); в) ºðã¿¿ðò øèíý÷ëýëò, ººð÷ëºëò õèéõýä õýðýãëýãäñýí òºìºðëºãèéí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð (ãýð÷èëãýýíýýñ ò¿¿âýðëýñýí áàéíà); г) òºìºðëºã õèéöèéí ãàãíóóðûí ÷àíàðûí øàëãàëòûí ¿ð ä¿íãèéí ìýäýýëýë; д) òåõíèêèéí á¿ðýí ìàãàäëàë õèéñýí òóõàé акт. 4.1.9. Á¿ðòã¿¿ëýõ (äàõèí á¿ðòã¿¿ëýõ) õ¿ñýëòèéí õàðèóã õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ëýýæ àâñíààñ õîéø 5 õîíîãèéí äîòîð ºãíº. ªðã¿¿ðèéã á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçâàë, øàëòãààíàà ýíýõ¿¿ ä¿ðýì áîëîí íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí õîëáîãäîõ çààëòûã èø òàòàí áè÷ãýýð õàðèó ìýäýãäýíý. 4.1.10. ªðã¿¿ðèéã õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýë, àøèãëàëòûí äàíñíààñ õàñàõ áóþó ººð ýçýìøèã÷èä øèëæ¿¿ëñýí òîõèîëäîëä õàñàõ áóþó øèëæ¿¿ëýí á¿ðòãýíý. Õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýëýýñ ºðã¿¿ðèéã õàñàõäàà ýçýìøèã÷èéí ïàñïîðòàä áè÷èãäñýí õàñàõ áîëñîí øàëòãààíûã äóðüäñàí àëáàí áè÷ãèéã ¿íäýñëýíý.


367

4.1.11. Хяналтын байгууллагад бүртгэгддэггүй ачааны өргүүрийг эзэмшигч нь ººðèéí áàéãóóëëàãûí äîòîîä бүртгэлд бүртгэнэ.

4.2. Àøèãëàõ зөвшөөрөл

4.2.1. Хяналтын байгууллагын бүртгэлтэй өргүүрийг àøèãëàõ зөвшөөрлийг дараах тохиолдолд àâíà.¯¿íä: а) шинээр бүртгэгдсэн өргүүрийг ашиглахын өмнө; б) ачаа-õ¿í зөөврийн өргүүрийг шилжүүлж, шинээр угсарсны дараа; в) шинэчлэлт, өөрчлөлтийн дараа; г) өргүүрийн тооцооны элементийг солих буюу төмөрлөг хийцийн зангилааг гагнуур хэрэглэн засварласны дараа. 4.2.2. Өргүүрийг ашиглах зөвшөөрлийг орон нутгийн хяналтын байгууллага техникийн бүрэн магадлалын дүнг үндэслэн олгоно. Энэ үед өргүүрийн òåõíèêèéí байдал, түүнчлэн түүнä хянаëò òàâèх болон үйлчилгээ гүйцэтгэх байгууллагын òîãòîëöîîã шалгана. Бэлэн болсон өргүүрийг ажилд оруулахаас 5 хоногийн өмнө хяналтын байгууллагад эзэмшигч мэдэгдэх үүрэгтэй. 4.2.3. Ачааны өргүүрийн ашиглах зөвшөөрлийг өргүүрийн аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч инженер техникийн ажилтан үйлдвэрлэгч-байгууллагын баримт бичиг болон техникийн магадлалын үр дүнг үндэслэн олгоно.

4.3. Техникийн магадлал

4.3.1. Өргүүрийг угсарсны дараа ашиглахын өмнө техникийн бүрэн магадлалыг хийж, гүйцэтгэнэ. Техникийн бүрэн магадлалаар дараах зүйлийг тодорхойлно. Үүнд: а) өргүүр ба түүний тоноглолын угсралт нь энэхүү дүрэм, паспортын өгөгдөл, бүртгүүлэхэд ирүүлсэн баримт бичигтэй нийцсэн байна; б) өргүүр нь аюулгүй ажиллагааны шаардлага хангасан бүрэн бүтэн байдалтай байна. Техникийн магадлалыг энэхүү дүрэмтэй нийцүүлэн боловсруулсан өргүүрийн ашиглалтын зааврын дагуу явуулна. 4.3.2. Ашиглагдаж байгаа өргүүр нь мэргэжлийн байгууллага эсвэл инженерийн төвөөр 12 сард нэгээс цөөнгүй удаа бүрэн техникийн магадлалыг хийгдсэн байна. 4.3.3. Өргүүрийн техникийн бүрэн магадлалыг дараах тохиолдолд хийж гүйцэтгэнэ. Үүнд:


368

а) ачаа-õ¿í зөөврийн өргүүрийг шинэ байрлалд угсарсны дараа; б) өргүүрт шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсний дараа. 4.3.4. Ээлжит бус техникийн магадлалыг ган татлагыг солих, өргөх механизмыã засварлах, (солих), баригч, хурд хязгаарлагчийг солих, ослоос хамгаалах хэрэгсэл, удирдлага, цахилгааны бүдүүвчид өөрчлөлт оруулсны дараа гүйцэтгэнэ. Ээлжит бус техникийн магадлал нь засварлагдсан эсвэл солигдсон зангилааны ажиллах чадварыг шалгах боломжтойãîîð õèéãäýíý. 4.3.5. Өргүүрийн техникийн бүрэн магадлалын үед дараах ажлыг гүйцэтгэнэ. Үүнд: а) үзлэг; б) статик туршилт; в) динамик туршилт; г) баригчийн туршилт; д) бүхээг бүрэн ачаалалтай болон хоосон үед зогсолтын түвшинг шалгах. 4.3.6. Өргүүрийн техникийн бүрэн магадлалын үед дараах зангилаа, эд ангид үзлэг, шалгалтыг гүйцэтгэнэ. Үүнд: а) механизмууд, тэдгээрийн тоормос; б) цахилгаан тоноглол, удирдлагын систем; в) ослоос хамгаалах хэрэгсэл; г) төмөрлөг хийцүүд ба тэдгээрийн гагнуурын холбоîñ, түүнчлэн таâöàí, хашлага; д) дамар, хүрд болон ган татлагыг хөтлөгч дамар; е) ган татлага, ò¿¿íèé áýõýëãýýíèé байрлал; ж) энэхүү дүрэм болон техникийн баримт бичигт заасан зай хэмжээ; з) “Öàõèëãààí байгууламжийн зураг төсөл, угсралтын ä¿ðýì”-ийн дагуу дамжуулах утасны тусгаарлагч ба газардуулгын байдал, тэдгээрийн эсэргүүцлийг хэмжсэн дүнгийн талаар тэмдэглэл; и) өргүүрийн ашиглалтын заавар, болон зураг төсөл, норматив баримт бичгийн шаардлагын дагуу зам төмрийг (шилждэг өргүүрийн хувьд) хийсэн байдал; к) гэрэлтүүлэг, дохиолол.Ашиглалтын зааварт өргүүрийн ýä àíãèéã гологдолд гаргах нормыг заасан байна. Ган татлагыг гологдолд гаргах нормыг хавсралт 6-д үзүүлýâ. 4.3.7. Статик туршилтыг гүйцэтгэхдээ өргүүрийн даацыг дараах байдлаар ихэсгэж авна. Үүнд:


369

- ачаа, хүн зөөврийн болон ä¿¿æèíò өргүүрийн хувьд 100%,- ачааны өргүүрийн хувьд (цухуйж гараагүй ачаа өргөх

тоноглолтой үед) 50%,- цухуйж гарсан ачаа өргөх тоноглолтой үед 25%. 4.3.8. Ñòàòèê òóðøèëòûí ¿åä à÷àà à÷ñàí ºðãºõ òîíîãëîëûã à÷èõ òàëáàéí õàìãèéí äîîä ò¿âøèíãýýñ 150 ìì-ýýñ èë¿¿ã¿é ºíäºðò õºäºëãººíã¿é áàéäàëä áàéðëóóëíà. 4.3.9. ªðã¿¿ð 10 ìèíóòûí õóãàöààíä à÷ààã àëäàõã¿é, ìºí ò¿¿í÷ëýí òºìºðëºã õèéö áîëîí ìåõàíèçìä ¿ëäýãäýë õýâ ãàæèëò, àí öàâ áà áóñàä ãýìòýë ñîãîã èëðýýã¿é áîë ñòàòèê òóðøèëòûã äààñàíä òîîöíî. 4.3.10. ªðã¿¿ðèéí äинамиê òóðøèëòûã äààöààñ 10%-èéí èë¿¿ à÷ààòàéãààð á¿õ ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýæ, ìåõàíèçìóóä áîëîí òîîðìîñíû àæèëëàõ ÷àäâàðûã øàëãàíà. 4.3.11. Äèíàìèê òóðøèëòûí ¿åä 3-ààñ äîîøã¿é óäàà à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûã çàâñðûí çîãñîîëä çîãñîîæ, áóóëãàæ, ºðãºõ áà áóñàä ìåõàíèçìóóäûí ¿éë àæèëëàãààã øàëãàíà. 4.3.12. Áàðèã÷èéí (îñëûí çîãñîîãóóð) òóðøèëòûã äààöààñ 10%-èéí èë¿¿ à÷ààëàëòàéãààð àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò çààñàí àðãà÷ëàëûí äàãóó ÿâóóëíà. ¯¿íä:- õóðä õÿçãààðëàã÷ààð òîíîãëîãäñîí ºðã¿¿ðèéã àæèëëóóëæ,- õóðä õÿçãààðëàã÷ààð òîíîãëîãäîîã¿é ºðã¿¿ðèéí õóâüä, ãàí

òàòëàãûã òàñàðñàí áàéäëûã îðëóóëàí ã¿éöýòãýæ,õýäðýã àðààò ºðã¿¿ðèéí õóâüä, òîîðìîñûã ñàëãàõ òîâ÷ëóóðûã äàðñíû äàðàà (ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí 2.10.6 çààëò) À÷àà ºðãºõ òîíîãëîë íü òóðøèëòûí ¿åä áóóõ òàëáàéí ò¿âøèíãýýñ òîîðìîñíû çàìûí 1.5-ààñ èë¿¿ã¿é ºíäºðò ïàñïîðòàä çààñàí áóþó ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí 2.1.11 çààëòûí äàãóó õóðäàòãàëûã òîîöîæ, áàéðëóóëíà. 4.3.13. Á¿õ òºðëèéí ºðã¿¿ðèéí áàðèã÷ áîëîí îñëûí çîãñîîãóóðûã òóðøèõäàà à÷àà ºðãºõ òîíîãëîë äýýð áîëîí îéðîëöîî õ¿í áàéõã¿é áàéõ àðãà õýìæýýã àâñàí áàéíà. Àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò çààãäñàí òîîðìîñëîõ ¿åä ¿¿ñýõ õàòóó öîõèëòûã àðèëãàõ çîðèëãîîð àìîðòèçàòîðûí òîíîãëîëûã áàéðëóóëñàí áàéíà. 4.3.14. Òåõíèêèéí á¿ðýí ìàãàäëàëûí ¿ð ä¿íã ìàãàäëàëûã ÿâóóëñàí èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòàí, äàðààãèéí ìàãàäëàë õèéõ õóãàöààã çààñàí çààëòûí õàìò ïàñïîðòàä áè÷íý. Ïàñïîðòûí áè÷èëò íü ºðã¿¿ð á¿ðýí á¿òýí áºãººä ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí øààðäëàãûí äàãóó óãñðàãäàæ, òåõíèêèéí á¿ðýí ìàãàäëàë õèéãäñýíèéã íîòîëæ áàéâàë öààøèä àøèãëàõûã çºâøººðíº.


370

Øèíýýð óãñðàãäñàí ºðã¿¿ðò ýíýõ¿¿ ä¿ðýì áîëîí àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãûí äàãóó óãñðàãäàæ, òåõíèêèéí á¿ðýí ìàãàäëàë õèéñíèéã íîòëîõ áè÷èëòèéã õèéíý. 4.3.15. Àøèãëàëòûí õóãàöàà íü äóóññàí ºðã¿¿ðò òóñãàé çºâøººðºë á¿õèé ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí äàãóó îíîøëîãîîã ã¿éöýòãýæ, ¿ð ä¿íã ïàñïîðòàä áè÷íý. 4.3.16. ªðã¿¿ðèéí çàñâàð òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýã àøèãëàëòûí çààâàð áîëîí áóñàä íîðìàòèâ áàðèìò áè÷ãèéí øààðäëàãà, õóãàöààã ¿íäýñëýæ, áîëîâñðóóëñàí òºëºâëºãººò óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çàñâàð òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýíèé ãðàôèêèéí äàãóó ã¿éöýòãýíý. Ýçýìøèã÷ íü äýýðõ àæëóóäûí ¿ð ä¿íä èëýðñýí ãýìòýë ñîãîãèéã àðèëãóóëíà. 4.3.17. ªðã¿¿ðèéã çàñâàðò ýçýìøèã÷èéí áàòàëñàí çàñâàðûí ãðàôèêèéí äàãóó á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õàðèóöàã÷ øèëæ¿¿ëíý. 4.3.18. Ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí 4.2.1.г-çààëòàä òýìäýãëýñýí çàñâàðûí ìýäýýëýë áîëîí ºðã¿¿ðèéí ýýëæèò áóñ á¿ðýí ìàãàäëàë õèéñýí òîõèîëäîëä ò¿¿íèé ïàñïîðòàä áè÷íý. 4.3.19. Ýýëæèéí à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûã ºðã¿¿ðò õýðýãëýñýí òîõèîëäîëä ò¿¿íä òàâèãäàõ øààðäëàãûã áàðèëãûí àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí áàòàëñàí “À÷àà ºðãºõ êðàíûã òºõººðºìæëºõ, àþóëã¿é àøèãëàõ ä¿ðýì”-èéí äàãóó òàâèíà.

4.4. Õÿíàëò áà ¿éë÷èëãýý

4.4.1. ªðã¿¿ðèéã àþóëã¿é àøèãëàõàä òàâèõ õÿíàëòûã õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà õàðèóöàí ã¿éöýòãýíý. 4.4.2. ªðã¿¿ðèéã ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿í íü õÿíàëò, ìàãàäëàë, òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýý áà çàñâàðûã çîõèîí áàéãóóëàõ çàìààð ºðã¿¿ðèéã á¿ðýí á¿òýí, àþóëã¿é àøèãëàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëíý.Ýíý çîðèëãîîð äàðààõ àæëóóäûã ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: а) ºðã¿¿ðèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû õÿíàëò õàðèóöàã÷ èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòàí, á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õàðèóöàã÷, ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöàã÷èéã òîìèëæ, ïàñïîðòàä òýìäýãëýãýý õèéñýí áàéíà.Ýäãýýð ¿¿ðãèéã áàéãóóëñàí ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí ìýðãýæèëòýíä õàðèóöóóëàõûã çºâøººðíº; б) ºðã¿¿ðèéã á¿ðýí á¿òýí áàéëãàõ òåõíèêèéí ìàãàäëàë, ¿éë÷èëãýý, çàñâàð ÿâóóëàõ æóðìûã òîãòîîíî; в) ìýðãýæèëòýí, ¿éë÷ëýõ àæèëòíóóäàä ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí


371

ìýäëýãèéã äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëò áîëîí ¿å÷èëñýí øàëãàëò àâàõ æóðìûã òîãòîîíî; г) àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöàõ áîëîí, ¿éë÷ëýõ àæèëòíû ¿éëäâýðëýëèéí çààâàð, ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ òºñëèéã áîëîâñðóóëæ, áàòàëíà; д) инженер техниêèéí àæèëòíóóäûã àþóëã¿é àæèëëàãààíû ä¿ðýì, àæèë ¿¿ðãèéí çààâàð, ºðã¿¿ðèéã àþóëã¿é àøèãëàõ óäèðäëàãûí çààâðààð, ¿éë÷ëýõ àæèë÷äûã ¿éëäâýðëýëèéí çààâðààð õàíãàõ ¿¿ðãèéã õ¿ëýýíý. 4.4.3. ªðã¿¿ðèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû õÿíàëò õàðèóöàã÷, á¿ðýí á¿òýí áàéäàë õàðèóöàã÷, ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöàã÷ èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòíóóäûã ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí ìýäëýãýýð õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàä øàëãàëò ºã÷ òýíöñýí èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòíóóäààñ òîìèëíî. 4.4.4. ªðã¿¿ðèéã àøèãëàõ áîëîí ¿éë÷èëãýý õèéõ ÿâöàä èëýðñýí ãýìòýë ñîãîã íü àøèãëàëòûí àþóëã¿é àæèëëàãààíä íºëººëºõ, ò¿¿í÷ëýí ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéã çºð÷ñºí ¿éëäýë ãàðñàí òîõèîëäîëä àþóëã¿é àæèëëàãààíû õÿíàëò õàðèóöàã÷ èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòàí íü ò¿¿íèéã àðèëãàõ àðãà õýìæýýã àâàõ áºãººä çàéëøã¿é òîõèîëäîëä ºðã¿¿ðèéí àæèëëàãààã çîãñîîíî. Àþóëã¿é àæèëëàãààíû õÿíàëò õàðèóöàã÷ èнженеð техниêèéí àæèëòàí íü äàðààõ òîõèîëäîëä ºðã¿¿ðèéã àøèãëàõûã õîðèãëîíî. ¯¿íä: а) òîîðìîñ, ãàí òàòëàãà (ãèíæ) áà ò¿¿íèé áýõýëãýý, ºðãºõ ìåõàíèçì, îñëîîñ õàìãààëàõ õýðýãñýëä ãýìòýë ãàðàõ, ò¿¿í÷ëýí ºðã¿¿ðèéí öàõèëãààí õîëáîëò íü á¿ä¿¿â÷òýéãýý òîõèðîõã¿é áàéõ; б) äààöûí òºìºðëºã õèéöýä ¿ëäýãäýë õýâ ãàæèëò áà àí öàâ èëðýõ; в) çàì òºìºðò(çàì òºìºðòýé òîõèîëäîëä) ãýìòýë ñîãîã èëðýõ; г) òåõíèêèéí á¿ðýí ìàãàäëàëûí õóãàöàà õýòðýõ áà ºðã¿¿ðèéí àøèãëàëòûí íîðìàòèâ õóãàöàà äóóñàõ; д) ºðã¿¿ðèéã àòòåñòàò÷èëàãäààã¿é ìàøèí÷ óäèðäàí àæèëëóóëàõ, ìºí ò¿¿í÷ëýí á¿ðýí á¿òýí áàéäàë õàðèóöàã÷ áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöàã÷ èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòíûã ýçýìøèã÷ ýñâýë àøèãëàã÷èéí òóøààëààð òîìèëîîã¿é; е) паспортã¿é áàéõ; ж) õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí áàéöààã÷èéí øààðäëàãà áèåëýãäýýã¿é; з) ¿éëäâýðëýëèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû íºõöºë á¿ðäýýã¿é.


372

4.4.5. ªðã¿¿ðèéí á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õàðèóöñàí èнженер техниêèéí àæèëòàí íü äàðààõ ¿¿ðýãòýé. ¯¿íä: а) ºðã¿¿ð, ò¿¿íèé çàì òºìðèéí (çàì òºìºðòýé áºãººä ò¿¿íèé á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã ººð áóñàä àëáà õàðèóöààã¿é áîë) òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýý, çàñâàðûã òîãòîîñîí ãðàôèêèéí äàãóó ÿâóóëàõ, ¿å÷èëñýí ¿çëýã áîëîí ãàðñàí ãýìòëèéã õóãàöààíä íü àðèëãàñíûã çºâ á¿ðòãýæ áàéãàà ýñýõýä õÿíàëò òàâèõ; б) ªðã¿¿ðèéí çàñâàð, òåõíèêèéí ¿éë÷èëãýýã òóñãàé ìýðãýæèë ýçýìøèæ, àòòåñòàò÷èëàãäñàí, ¿å÷èëñýí øàëãàëòàä õàìðàãäàí ìýäëýãèéí ò¿âøèíãýý øàëãóóëñàí àæèë÷èíààð ã¿éöýòã¿¿ëýõ; в) ºðã¿¿ðò ¿éëäâýðëýëèéí çààâðûí äàãóó çàñâàðûí àæèëòàí, ìàøèí÷äààð çàñâàð, ¿éë÷èëãýýã ã¿éöýòã¿¿ëýõ; г) ºðã¿¿ðèéã öàã òóõàéä íü òåõíèêèéí ìàãàäëàëä áýëòãýõ, ìºí ò¿¿í÷ëýí íîðìàòèâò õóãàöàà íü äóóññàí ºðã¿¿ðèéã îíîøëîãîîíä îðóóëàõàä áýëòãýõ; д) ºðã¿¿ðèéã ãðàôèêèéí äàãóó çàñâàðò øèëæ¿¿ëýõ; е) ºðã¿¿ðèéí ïàñïîðò áîëîí àøèãëàëòûí áóñàä áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã õàäãàëàõ; ж) õÿíàëòûí áàéãóóëëàãà áîëîí ºðã¿¿ðèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû õÿíàëò õàðèóöàã÷èéí øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýõ. 4.4.6. ªðã¿¿ðýýð à÷àà ºðãºõ ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöàã÷ààð äààìàë, ìàñòåð, õýñãèéí äàðãà íàðààñ òóøààëààð òîìèëíî. Òîìèëîãäñîí õàðèóöëàãàòàí íü ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí ìýäëýãýýð ñóðãàëòàä õàìðàãäàæ, àòòåñòàò÷èëàãäñàí áàéíà. Ìýäëýãèéã øàëãàõ êîìèññ íü áàòëàãäñàí æóðìûí äàãóó ¿éëäâýðëýëèéí îñîëòîé îáúåêòîä àæèëëàõ àæèë÷äûã áýëòãýõ, àòòåñòàò÷èëàõ ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëíà. 4.4.7. ªðã¿¿ðýýð à÷àà ºðãºõ ¿éëäâýðëýëèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöàã÷ íü äàðààõ ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý. ¯¿íä: а) ºðã¿¿ðýýð àæèë ã¿éöýòãýõ àæëûã àþóëã¿é àæèëëàãààíû ä¿ðýì, àæèë ã¿éöýòãýõ òºñëèéí äàãóó õÿíàæ, çîõèîí áàéãóóëíà; б) ºðã¿¿ðýýð àþóë, îñîëã¿é à÷èæ, áóóëãàõ àæëûã ìàøèí÷, ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéã óäèðäàõ àæèë÷èí, áîëîí ýíý àæèëä îðîëöîæ áóé áóñàä àæèë÷äàä õàðèóöàí çààâàðëàíà; в) ñóðãàëòàä õàìðàãäààã¿é, àòòåñòàò÷èëàãäààã¿é õ¿íýýð ºðã¿¿ðò ¿éë÷èëãýý õèéëãýõã¿é áàéõ. 4.4.8. ªðã¿¿ðèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû õÿíàëò õàðèóöàã÷, á¿ðýí á¿òýí áàéäàë õàðèóöàã÷, ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ àþóëã¿é àæèëëàãàà õàðèóöàã÷ èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòíóóä íü 3 æèëä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà ¿å÷èëñýí øàëãàëòàä îðíî.


373

4.4.9. Ýçýìøèã÷ ýñâýë àøèãëàã÷ íü ºðã¿¿ðèéã óäèðäàõ ìàøèí÷, ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí àæèë÷èí, çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéõ öàõèëãààí ìåõàíèê÷, çàñâàð÷äûã òîìèëíî. 4.4.10. Ìàøèí÷, ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí àæèë÷èí, öàõèëãààí ìåõàíèê÷, çàñâàð÷èä íü ýìíýëãèéí ¿çëýãò îðæ, òýíöñýí áàéíà. 4.4.11. Ìàøèí÷, ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí àæèë÷èí, öàõèëãààí ìåõàíèê÷, çàñâàð÷äûã ñóðãàõ àæèëëàãààã “Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûí òóõàé” õóóëèéí äàãóó çºâøººðºëòýé ìýðãýæëèéí ñóðãàëò ¿éëäâýðëýëèéí òºâ, áàéãóóëëàãà, ìºí ò¿¿í÷ëýí àòòåñòàò÷èëàõ àñóóäëûã ýíýõ¿¿ ä¿ðìèéí çààëòààð çîõèöóóëíà. 4.4.12. Ìàøèí÷, ëþëüêíèé àæèë÷èí, öàõèëãààí ìåõàíèê÷, çàñâàð÷èä, ¿éë÷ëýã÷äèéí ìýäëýãèéã ìýðãýæëèéí êîìèññîîð äàðààõ õóãàöààíä øàëãóóëíà. ¯¿íä: а) ýýëæèò, 12 ñàðä íýãýýñ öººíã¿é óäàà; б) àæëûí áàéð ººð÷ëºãäºõºä; в) ºðã¿¿ðèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû õÿíàëò õàðèóöàã÷ áóþó õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí áàéöààã÷èéí øààðäëàãààð. 4.4.13. ¯éë÷ëýõ àæèëòíû ýýëæèò øàëãàëòûí ¿ð ä¿íãýýð õóðëûí òýìäýãëýë õºòºëæ, ìýðãýæëèéí ¿íýìëýõýä òýìäýãëýãýý õèéíý. 4.4.14. Ìàøèí÷, öàõèëãààí ìåõàíèê÷ íàðûí àòòåñòàò÷èëàõ øàëãàëòàä õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷ çààâàë îðîëöîíî. ªðã¿¿ðèéí áóñàä ¿éë÷ëýõ àæèë÷äûã àòòåñòàò÷èëàõàä õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí áóþó ñóðãàëò ÿâóóëñàí áàéãóóëëàãûí òºëººëºã÷ îðîëöîõ øààðäëàãàã¿é. 4.4.15. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí ìàøèí÷, öàõèëãààí ìåõàíèê, çàñâàð÷èä íü ýçýìøèã÷ ýñâýë àøèãëàã÷ áàéãóóëëàãûí, òóøààëààð òîìèëîãäîí àæèëëàíà. 4.4.16. ªðã¿¿ðèéí ìàøèí÷, ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí àæèë÷èí íü àæèë ýõëýõèéí ºìíº ¿çëýã, øàëãàëòûã ã¿éöýòãýíý. ¯çëýã, øàëãàëòûí ä¿íã ºðã¿¿ðèéí ýýëæèéí æóðíàëä áè÷íý.

4.5. Ашиглаëò

4.5.1. Өргүүрийг ашиглахäàà паспорт áîëîí ашиглалтын çààâàðò бичигдсэн шаардлагуудыг дагаж мөрдөíº.Паспортàд çààñíààñ илүү æèíòýé ачааã өргөхийг хориглоно. 4.5.2. Ашиглаãäàæ байгаа өргүүрò á¿ðòãýëèéн дугаар, ачааны даац, дарааãийн техникийн ìàãàäëàëä орох огноо, эзэмшигчийн нэр, түүнтэй холбоо барих утас зэргийг бичсэн ïàéçòàé байíà.


374

4.5.3. Өргүүрийг ашиглаж байгаа барилгын давхар бүрд, тухайн давхрыг заасан тоог òîäîðõîé бичíý /Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðò хамаарахгүй/. 4.5.4. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðò нь бусад өргүүрийн аюулгүй ажиллах á¿ñýä байрлаж байгаа бол ачаа болон à÷àà, хүн çººâðèéí өргүүрийг ò¿¿íòýé хамт ажиллуулахыг хориглоíî. 4.5.5. Ачааны өргүүрийн òàâöàí, ачаа хүлээн авах тавцанòàé íýã ò¿âøèíä ирæ, çîãñîîëä íàéäâàðòàé байрлàсны дараа ачааã à÷èæ, буулгах ажлыг гүйцэтгэнэ. 4.5.6. Àчаа болон à÷àà, хүн çººâðèéí өргүүрийг ашиглаæ áàéãàà áàéãóóëëàãà íü доорхи шаардлагуудыг хангасан байõ ¿¿ðýãòýé. ¯¿íä: а) өргүүрээр ачаàã à÷èæ, буулгах технологийн карт, мөн талбайн зохион байгуулалтын зургèéг /áàðèëãûí íàëóó çàì áîëîí давхрóóäын íýýëõèé, í¿õíèé хаалт хамгаалалтыг øààðäëàãàòàé òîõèëäîëä тусгаíà/ боловсруулан ажлын байранд áàéðëóóëàõ; б) өргүүрээр үйлдвэрлэл явуулах ¿åèéí аюулгүй ажиллагаа хариуцàã÷ ажилтныг ачаа ºðãºæ, буулгах технологийн карт, талбайн зохион байгуулалтын зурагòàé танилцуулан гарын үсэг çóðóóëàх; в) үйлдвэрлэл явагдаж байгаа газарт өргүүрээр байнга зөөвөрлөгдөж байõ ачааны нэр, түүний æèíгèéí жагсаалтыг өлгөх; г) ашиглалтын áàðèìò áè÷èãò заасан шаардлагын дагуу теõникийн үзлэг болон засвар үйлчилгээ явуулах дэг журам нөхцлийг хангах; д) талбайн зохион байгуулалтын зураг, өргүүрээр ачаа өргөæ, буулгах технологийн картыí äàãóó давхруудад ачаа хүлээн авах тавцанг бэлдýх; е) áàðèëãûí давхруудад байгаа òåõíîëîãèéí ажилчид, ºðã¿¿ðèéн îïåðàòîðóóä хоорондоо хэрэглэх дохионы талаар үйлдвэрлэл явуулах зааварт бичигдсэн байх ёстой. б) áà г) øаардлага нь ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðò мөн хамаарна. 4.5.7. Өргүүрээр үйлдвэрлэл явуулж байгаа îð÷íûã талбайн зохион байгуулàлтын зурагт заасны дагуу гэрэлтүүлсэн байх ёстой. 4.5.8. ªргүүр ажиллаж байх ¿åä àчаа өргөж байгаа өргүүрийн доор хүн зогсохыг хориглоно. Á¿õýýã ýñâýë à÷ààíû тавцангийн дор ¿йлчилгээíèé àæèëòàí îðæ àæèëëàõ çàéëøã¿é тохиолдол ãàðâàë, энэ тухай æóðíàëä тэмдэглэсэн байíà.


375

4.5.9. Ачаа болон à÷àà-хүн çººврийн өргүүрийн хүлээн авах тавцанãèéí доод òàëáàé íü 2 м-ээс багагүй өндөртэй õààëò, õàøëàãààð õàìãààëàãäñàí байх ёстой. 4.5.10. Ïаспортàд заасан íºõöºë çºð÷èãäñºí ¿åä ºргүүрийн ажилллагааг зогсооно. ¯¿íä: -õ¿ðýýëýõ îð÷íû õýì, салхины хурд зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс õýòýðñýí, ýñâýë цас, бороо, манантай áóþó, á¿ðýíõèé ¿åä гэрэлтүүлэг áàéõã¿é ã.ì. 4.5.11. Өргүүрээр ачаа çººâºðëºõ үйл ажиллагаа явуулах гэж байгаа байгууллага, эзэмшигч нь аюулгүй ажиллагааг хангах үүднээс доорхи шаардлагыг мөрдөж ажиллана. ¯¿íä: а) үйлдвэрлэл явуулах òºñëèéí дагуу өргүүрèéã ашиглаõ ба äàðààõ øààðäëàãûã урьдчилан анхаарна.¯¿íä:- өргүүр íü өргөх а÷ààíû хүнд, ºðãºëòèéí өндөр зэрэгт

тохирсон байдал;- өргүүрийг суурилуулах талбайн нөхцөл;- хэд хэдэн өргүүрээр ажил гүйцэтгэх ¿åä аюулгүй ажиллах,

түүнчилэн ачааны болон ачаа, хүн çººâðèéí өргүүр íü ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðòýé хамт ажиллах, мөн өргүүр болон цамхаг краны хамтран ажиллах нөхцөл;

- өргүүр суурилуулсан àæëûí áàéðàíä үйлдвэрлэл аюулгүй явуулах арга хэмжээнүүд /талбайн хаалт хашилт, хамгаалалт, ãì/;

б) өргүүр нь ажлын завсарлага болон ажил дууссаны дараа заавал доош буулгагдсан байх ба удирдлагûã нь öàõèëãààíààñ салгаæ цоожèëñîн байíà; в) цахилгаан òºõººðºìæ, ìåõàíèçìóóäàä ¿éë÷èëãýý, тохиргоо, засвар хийх тохиолдолд îðîëòûí òºõººðºìæèéí удирдлагыг ñалгасан байх ёстой. 4.5.12. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð ажиллах тохиолдолд хүн ò¿¿íээс унаõгүй, цахилгаан хүчдэлд цохиулахгүй, çàé çàâñàð áàãàòàé нөхцөлд хавчигдахгүй байх зэрýã урьдчилан сэргийлýõ арга хэмжээã авна. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðòýé ажиллахад дараах журмыг заавал мөрдөх шаардлагатай. ¯¿íä : а) ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðò бууж, суухдаа ò¿¿íийг аль болох хамгийн доод байрлалд байрлуулах; б) ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð дээр ажиллах ажилчид нь эмчийн үзлэгт хамрагдан өндөрт ажиллах зөвшөөрөл àâñàí байх; в) ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð дээр ажиллах ажилчид нь хамгаалалтын ìàëãàéòàé áàéõ áà бүсээ ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðò бэхýëíý; г) ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð дээр ажиллах ажилчèä ò¿¿íèé õàøëàãà дээр суух, зогсох түүнчлэн шалан дээр çîðèóëàëòûí áóñ өндөрëөх зүйл тавихыг хатуу хориглоно;


376

д) ажилчид áà багаж, à÷ààíû íèéò æèí нь ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí òåõíèêèéí паспортàд заасан ачаа өргөх äààöààñ õýòðýõã¿é байх ёсòîé. 4.5.13. Өргүүрээр дараах ажил, ¿éëäýë õèéõийг хориглоíî. ¯¿íä: а) ачааны өргүүрээр хүн тээвэрлэх; б) гадны хүний дохиогоор ачаа тээвэрлэх, зогсоох үйл ажиллагааг гүйцэтгэх; в) механизмыí àæèëëàãààг автоматаар зогсоох зорилгоор òºãñãºëèéí унтраалгыг ашиглах; г) ашиглалтын áàðèìò áè÷èãò заасан зөрчил гэмтэлтэй байх үед өргүүрийг ашиглах; д) ачааã аюулгүй хүлээн авах çîðèëãîîð үйлдвэрлэлийн òºñºëд òóñãàæ тусгайëàí áýëòãýãääýã тавцан õèéëã¿éãýýð òàãò, öîíõíû í¿õýýð à÷ааã авах. Тавцангийн хаалт хашилт, íàëóó øàòíû õèéö, аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээ нь үйлдвэрлэлийн ажлын òºñºëд тусгагдсан байíà.

V. Осоë аваарийг шалган судлах

5.1. ªðã¿¿ðèéг ашиглах үед осол, аваар гарâàë эзэмшигч нь 24 цагийн дотор öàãäààãèéí байгууллагад мэдэгдэх ба уг осîë íü хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул учрóóëàõааргүй áîë îñëûí орчèí, талбай, ºðã¿¿ðèéг õºäºëãººíã¿é áàéëãàæ, техникийн дүгнэлтийг оновчтой зөв гаргах нөхцлийг бүрдүүлнэ. 5.2. ªðã¿¿ðèéг ашиглах үед гарсан осол, аваарийн шалтгаан, үүссэн хохирлын талаарõ îñëûí òóõàé ä¿ãíýëòèéã Ìîíãîë Óëñûí 2008 îíû 5-р сарын 22-ны өдºр áàòëàãäñàí “Õºäºëìºðèéí àþóëã¿é áàéäàë, ýð¿¿ë àõóéí òóõàé” õóóëèéí 29 ä¿ãýýð çààëò, áîëîí Çàñãèéí ãàçðûí 2009 îíû “¯éëäâýðèéí îñëûã ñóäàëæ á¿ðòãýõ ä¿ðýì” 14-ð òîãòîîëûí äàãóó ýðõ á¿õèé êîìèññ эрхлэн гүйцэтгэнэ.

VI. Төгсгөл

6.1. Энэхүү дүрмийг мөрдөхтэй холбогдуулан өмнө ашиглаж байсан өргүүрийг дүрмийн дагуу çàñâàðëàх, өөрчлөн тоноглоõ шаардлага ãàðâàë õèéãäýõ àæèë áà хугацааг өргүүр эзэмшигч íü, õÿíàëòûí áàéãóóëëàãàòàé зөвшилцөнө.


377

Õàâñðàëò 1Íýð òîìú¸î áà òîäîðõîéëîëò

Нэр томъёо Тодорхойлолт Á¿ä¿¿â÷

1. Ерөнхий ойлголт

1.1. Барилгын өргүүр

Äээр íü à÷àà ºðãºõ механизм ñóóðèëàãäñàí ¿å÷èëñýí àæèëëàãààòàé, à÷àà ºðãºõ ìàøèí. Бàðèëãûí óãñðàëò болон засварын àæëûí ¿åä давхруудад хүн эсвэл ачааã тээвэрлэí ãàðãàх, барилга байгууламжийн гадна òàëûí çàñâàð, çàñëûí ажилд хүн өргөõ зориулаëòòàé.

2. Барилгын өргүүрийí зориулалтûí ангилалò

2.1.Ачаа-хүн çººâðèéí өргүүр

Бàðèëãûí óãñðàëò болон засварын àæëûí ¿åä õүн áà ачааг давхруудад çººâºðëºí ãàðãàх зориулалт á¿õèé барилгын өргүүр

2.2.Ачааны өргүүр

Бàðèëãà óãñðàëò болон засварын àæëûí ¿åä àчааг давхруудад çººâºðëºõ зориулалт á¿õèé барилгын өргүүр


378

2.3. Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð /õóó÷íààð ëþëüê/

Барилгын ãàäíà òàëûã өнгөлөх, çàñâàðëàõ ажил гүйцэтгэх ¿åä ажилчдыг өргөх çîðèóëàëòòàé, ãан татлаганд өлгөгдсөн барилгын өргүүр

3. Ачаа-хүн тээврийн болон ачаа тээврийн өргүүрийí хийцèéí ангилаëò

3.1 Öàìõàãò өргүүр

Äààöûí хийц нь öàìõàã õýëáýðòýé áà àчаа тээвэрлэх төхөөрөмж íü хажуу талд íü байрласан

3.2 Хонгилûí өргүүр

Äààöûí хийц нь õîíãèë õýëáýðòýé áà àчаа тээвэрлэх төхөөрөмж íü äîòîð талä íü байрласан

4. Ä¿¿æèíò өргүүрийг өлгөгдөж байгаа байдлаар нь ангилаõ

4.1. Нэг ä¿¿æèíò өргүүр

Ä¿¿æèíò өргүүр нь нэг ãàí òàòëàãàä өлгөгдөх ба ажлын багажтай нэг хүнийг тээвэрлэхэд зориулагдсан


379

4.2. Хоёр ä¿¿æèíò өргүүр

Ä¿¿æèíò өргүүр нь хоёр ãан òàòëàãàä өлгөгдөх ба õýñýã ажилчдыг ажлын багажтай нь õàìò тээвэрлэхэд зориулагдсан

5. Барилгын өргүүрийг байрлуулсан байдлûí ангилаëò

5.1. Ñóóðèн өргүүр

Барилга байгууламжийн хажууд ñóóðèí байрлуулах ба задàëæ, шилжүүлж болäîã зангилаа бүхий өргүүр

5.1.1. Áарилгàä бэхлэгдсэн өргүүр

Суурь болон барилгад бэхлэгдсэн ñóóðèн өргүүр

5.1.2. Чөлөөтэй байðласан өргүүр

Суурь болон барилгад бэхлэгäдэãгүй ñóóðèн өргүүр

5.2. ×èð¿¿ëæ, øèëæäýã çººâðèéí өргүүр

Íýã áàéðëàëààñ íºãººä çàäàðãàà õèéãäýëã¿é àâòî ÷èðýã÷ýýð ÷èð¿¿ëæ çººâºðëºãäºí, ñóóðèí áà øèëæèí àæèëëàäàã ºðã¿¿ð


380

5.3. ªºðºº øèëæдэг өргүүр

Барилга байгууламжийн нүүрэн талын дагуу төмөр зам дээр øèëæèæ байхààð суурилагдсан өргүүр

6. Өргүүрийí õºòë¿¿ðèéí àíãèëàë

6.1. Ãан татëàгат өргүүр

Ачаа өргөгч төхөөрөмжèéí õºòë¿¿ð íü ãан татëàãà á¿õèé өргүүр

6.2. Õýäðýã àðààò өргүүр

Ачаа өргөгч төхөөрөмжèéí õºòë¿¿ð íü õýäðýã àðàà á¿õèé өргүүр

7. Механизм ба зангилаа

7.1. Öàìõàã Àëü íýã хажуу òàëààð íü à÷àà ýñâýë à÷àà-õ¿í òýýâýðëýí øèëæ¿¿ëäýã, босоо ÷èãëýëò á¿õèé өргүүрèéí äààöûí хийцèéí төхөөрөмж

7.2. Хонгил À÷àà ýñâýë à÷àà-õ¿í òýýâýðëýõ çîðèóëàëòòàé өргүүрèéí ºðãºõ төхөөрөмж äîòóóð íü øèëæäýã, босоо ÷èãëýë á¿õèé äààöûí хийц


381

7.3. Ачаа тээвэрлэõ òîíîãëîë

Хүн бà ачааã áàéðëóóëàí ºíäºðò тээвэрлэх çîðèóëàëòòàé, өргүүрийн хийцийн õýñýã

7.3.1. Á¿õýýã Хүн болон тоног төхөөрөмжийг тээвэрлэх зориулалттай, бүх талаараа хаалттай өргүүрийн à÷àà ºðãºõ õýðýãñýë

7.3.2. Ачааны тавцан

Барилгын материал болон тоног төхөөрөмж тээвэрлэх зориулалттай, захаараа хаøëàãà бүхий талбайòàé à÷àà ºðãºõ өргүүрийн òîíîãëîë

7.3.3. Çàì òºìºðБарилгын ãàäíà ба дотор òàëä áàéðëàí äэгээндýý ачаа өлгөсөн òýðãýíöýðèéг øèëæ¿¿ëäýã íýã çàìòàé ºðã¿¿ðèéí төхөөрөмж

7.3.4. Øèëæ¿¿ëýã÷ /äàìæóóëàõ òºõººðºìæ/

Äýãýýíä ºëãºãäñºí à÷ààã äýýø ºðãºí, áàðèëãà äîòîð îðóóëàõàä çîðèóëàãäñàí íóãàñàí õîëáîî á¿õèé ºíãèéëòºº ººð÷èëäºã ñóìàí õýðýãñýëòýé, à÷àà ºðãºõ ºðã¿¿ðèéí òºõººðºìæ


382

7.3.5. Ëþëüê /ä¿¿æèíò òàâöàí/

Íýã áîëîí õýñýã àæèë÷äûã áàéðëóóëàõ çîðèóëàëòòàé, ãàí òàòëàãàä ç¿¿ãäñýí àæëûí òàâöàí á¿õèé ºðã¿¿ðèéí à÷àà ºðãºõ òºõººðºìæ

7.4. Ýñðýã à÷àà À÷ààíû òàâöàí áîëîí á¿õýýãèéí òýíöâýðò áàéäëûã õàäãàëàõ çîðèóëàëò á¿õèé à÷àà

7.5. Òîãòâîðæóóëàã÷ à÷àà

×ºëººòýé ñóóðèëàãäñàí ëåáåäêà, ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð ºëãºõ êîíñîë, õàìãààëàëòûí ãàí òàòëàãà çýðãèéã à÷ààëæ òîãòîîõ çîðèóëàëò á¿õèé à÷àà

7.6. ×èãë¿¿ëýã÷ À÷àà òýýâýðëýã÷ òºõººðºìæèéí õºäºëãººíèéã ãàí òàòëàãà, õîíãèë áîëîí áàãàíû ÷èãëýëèéí äàãóó ÷èãë¿¿ëäýã, òºìºðëºã õèéö

7.7. Õàíûí òóëãóóð

Áàðèëãàä áàãàíûã òîäîðõîé ºíäºðò áýõëýí òîãòîîõ çîðèóëàëòòàé, ºðã¿¿ðèéí õèéöèéí ýëåìåíò

7.8. Ëåáåäêà Òàòàõ õ¿÷ íü ãàí òàòëàãààð äàìæäàã /õ¿ðäýíä îðîîãäîæ, äàìðààð ÷èãëýëýý ººð÷èëäºã/ ãàçàð, ýñâýë áàðèëãàä ñóóðèëàãääàã ºðã¿¿ðèéí ìåõàíèçì


383

7.8.1. Õ¿ðäòýé ëåáåäêà

Ãàí òàòëàãà îðîîõ çîðèóëàëòòàé, íýã ýñâýë õî¸ð õ¿ðäýýñ á¿ðäñýí ëåáåäêà

7.8.2. Ãàí òàòëàãûã õºòëºã÷ äàìàð á¿õèé ëåáåäêà

Ãàí òàòëàãà áà õºòëºã÷ äàìðûí õîâèëûí õîîðîíä ¿¿ñýõ ¿ðýëòèéí õ¿÷èéã àøèãëàäàã, òàòàõ õ¿÷íèé ëåáåäêà

7.9. À÷àà ºðãºõ ãàí òàòëàãà

ªðãºõ òºõººðºìæèéí à÷àà ºðãºõ ãàí òàòëàãà

7.10. Ýñðýã à÷ààíû ãàí òàòëàãà

Ýñðýã à÷ààã ç¿¿æ, äýýø äîîø øèëæ¿¿ëýõ çîðèóëàëò á¿õèé ãàí òàòëàãà

7.11. Äîõèîíû ãàí òàòëàãà

Äýýä äàâõàðò áàéðëàæ áóé àæèë÷èí ºðãºõ ìåõàíèçìûã çîãñîîõ çîðèóëàëò á¿õèé ãàí òàòëàãà

7.12. Õàìãààëàëòûí ãàí òàòëàãà

ªëãººòýé áàéãàà ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéí ä¿¿æèí ãàí òàòëàãà òàñðàõ òîõèîëäîëä, õàìãààëàõ çîðèóëàëò á¿õèé ãàí òàòëàãà


384

7.13. Òîîðìîñ Ìåõàíèçìûí õºäºëãººíèé õóðäûã ñààðóóëàõ, çîãñîîõ ýñâýë áàðüæ áàéõ çîðèóëàëò á¿õèé òºõººðºìæ

7.14. Õóðä õÿçãààðëàã÷

À÷àà ºðãºõ òºõººðºìæèéí õóðä òîãòîîñîí õóðäààñ õýòðýõ, ýñâýë ãàí òàòëàãà òàñðàõ òîõèîëäîëä àæèëëàæ áàðèã÷èéí òºõººðºìæèéã àæèëëóóëäàã, õÿçãààðëàã÷ òîíîãëîë

7.15. Îñëîîñ õàìãààëàõ òºõººðºìæ

Àâààðûí ¿åä áîëîí ò¿¿íèéã ãàðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ ìåõàíèçìûí àæèëëàãààã çîãñîîõ çîðèóëàëòòàéãààð ºðã¿¿ðò ñóóðèëóóëñàí öàõèëãààí, ìåõàíèê áîëîí áóñàä òºðëèéí õèéö á¿õèé òåõíèêèéí òºõººðºìæ

7.15.1. Îñëîîñ õàìãààëàõ óíòðààëãà

Îñëîîñ õàìãààëàõ öàõèëãààí õýðýãñýë

7.15.2. Îñëûí çîãñîîãóóð

Õýäðýã àðààò ºðã¿¿ðò á¿õýýã áîëîí òàâöàíã áóóëãàõ ¿åèéí õóðä òîãòîîñîí õýìæýýíýýñ õýòýðñýí òîõèîëäîëä çîãñîîõ çîðèóëàëòòàé îñëîîñ õàìãààëàõ ìåõàíèê õýðýãñýë

7.15.3. Àæëûí ñàëãóóð

Àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò çààñíû äàãóó ñóóðèëàãäñàí, ìåõàíèçìûí àæëûí áàéðëàëûã òîäîðõîéëæ, ò¿¿íèéã óíòðààõ çîðèóëàëòòàé öàõèëãààí õýðýãñýë


385

7.15.4. Áàðèã÷ ªðã¿¿ðèéí à÷àà ºðãºõ òºõººðºìæèéí õóðä àøèãëàëòûí áàðèìò áè÷èãò òîãòîîñîí õýìæýýíýýñ õýòýðñýí, ýñâýë ãàí òàòëàãà òàñðàõ, ñóëðàõ çýðýã îñëûí ¿åä ò¿¿íèéã çîãñîîí, áàðüæ áàéõ çîðèóëàëòòàé îñëîîñ õàìãààëàõ ìåõàíèê õýðýãñýë

7.15.5. Çººëºâ÷ òóëãóóð

Àâààðûí ¿åä à÷àà-õ¿í çººâðèéí á¿õýýãèéí óíàëòûã çººëëºõ çîðèóëàëòòàé õàìãààëàõ õýðýãñýë

7.15.6. Õàòóó òóëãóóð

Ìåõàíèçìûí õºäºëãººíèéã õÿçãààðëàõ çîðèóëàëòòàé õàìãààëàõ õýðýãñýë

8. ¯ç¿¿ëýëò

8.1. Äààö , Q ªðãºõ òºõººðºìæ áà ºðã¿¿ðýýð à÷àà áîëîí õ¿íèéã ºðãºõººð òîîöñîí æèí

8.2. ªíãèéëò, L À÷àà ºðãºõ õýðýãñýë áàñ öàìõàãèéí /õîíãèë/ áîñîî òýíõëýã õîîðîíäûí õýâòýý çàé


386

8.3. ªðãºëòèéí ºíäºð, H

ªðã¿¿ðèéí çîãñîîëîîñ à÷àà ºðãºõ òºõººðºìæèéí äýýä áàéðëàë õ¿ðòëýõ òýíõëýã õîîðîíäûí áîñîî çàé:

-à÷àà áîëîí õ¿íèéã á¿õýýã, òàâöàí ýñâýë ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðýýð çººâºðëºõ ¿åä à÷àà ºðãºõ òîíîãëîëûí øàë õ¿ðòýë,

-à÷àà ºðãºõ õýðýãñëýýð à÷ààã ºðãºõ ¿åä äýãýýíèé òóëãóóð õ¿ðòýë,

8.4.ªðãºëòèéí õóðä, Vï

À÷àà ºðãºõ òîíîãëîë áîñîî ÷èãëýëä à÷ààòàé øèëæèõ õóðä

8.5 À÷àà øèëæ¿¿ëýõ õóðä, Vr

À÷ààã õºíäëºí ÷èãëýëä í¿õýýð îðóóëàõ ¿åèéí õóðä

8.6. Öàðèã, K ªðã¿¿ðèéí õî¸ð çàì òºìðèéí òýíõëýã õîîðîíäûí õýâòýý ÷èãëýëèéí çàé

8.7. Áàçà, Á Íýã çàì òºìºð äýýð öóâàà áàéðëàõ òýðãýíöðèéí óðä, õîéä äóãóéíû òýíõëýã õîîðîíäûí çàé

8.8. Çîãñîîëòûí æèí

Àâààðü îñëûí çîãñîîëòûí ¿åä áàðèã÷ íü ºðã¿¿ð ýñâýë ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðèéã çîãñîîæ, áàðüæ áàéõààð òîîöñîí õºäºëãººíò õýñãèéí æèí /à÷ààëàãäñàí á¿õýýã, òàâöàí, ãàí òàòëàãà/


387

8.9. Õàíàíû òóëãóóð õîîðîíäûí çàé, t

Áîñîî ÷èãëýë äýõ õàíàíû òóëãóóð õîîðîíäûí çàé

8.10. Òîîðìîñíû íººöèéí èòãýëö¿¿ð

Òîîðìîñ áà ñòàòèê à÷ààëëààñ ¿¿ññýí òîîðìîñíû ìîìåíòóóäûí õàðüöàà

8.11. Õèéöèéí æèí

ªðã¿¿ð ýñðýã à÷àà áà õ¿íäð¿¿ëýã÷ã¿é áàéõ ¿åèéí æèí

8.12. Íèéò æèí ªðã¿¿ð ýñðýã à÷àà áà õ¿íäð¿¿ëýã÷òýé áàéõ ¿åèéí æèí


388

Хавсралт2

Паспорт(ачаа-хүн çººâºð áà ачааны өргүүр)

(загвар)

_______________________ ___________________________Á¿òýýãäýõ¿¿íèéтэмдэг (үйлдвэрлэгчбайгууллагыннэр)

____________________________(өргүүрийннэр)

____________________________(индекс)

Паспорт

____________________________(паспортынтэмдэг)

____________________________(á¿ðòãýëèéíäóãààð)

_______________________________(паспортûãболовсруулсанон,хот)

Өргүүр эзэмшигчийн анхааралд! 1. Паспорт нь хатуу хавтастай, 210 х 297 мм õýìæýýòýé áàéíà. Õэвлэлийн õýìæýý 218 х 290 мм. 2. Паспортûã эзэмшигч õàäãàëíà. 3. Ачаа, хүн çººâðèéí өргүүр нь óëñûí á¿ðòãýëä бүргэгдэх ба ачааны өргүүрèéã эзэмшигч á¿ðòãýíý. 4. Өргүүр ажиллуулах зөвшөөрлийг õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí тогтоосон журмын дагуу олгоно. 5. Норматив баримт бичãèéí шаардлагаас өөрчилсөн зүйлс байâàë õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí зөвшөөрлийн хуулбарыг хавсаргана. 6. Өргүүрийг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх тохиолдолд паспортыг хамт øèëæ¿¿ëíý.


389

Нэгдүгээрхуудас

ªðã¿¿ðèéí îâðûí õýìæýýã ¿ç¿¿ëñýí åðºíõèé áàéäëûí á¿ä¿¿â÷ çóðàã

1. Á¿õýýã 2. Öàìõàã 3. Òóëãóóðûí õýñýã 4. Çººëºâ÷ òóëãóóð5. Öàõèëãààíû óòñûã àãóóëàõ õàéðöàã 6. Ýñðýã à÷àà 7. Áàðèã÷ 8. Ãàðö 9. Áýõýëãýýíèé òºõººðºìæ 10. Óãñðàëòûí òºõººðºìæ


390

Хоёрдугаархуудас

Àøèãëàх зөвшөөрөл/үйлдвэрлэх/

¹ ______________________

20__ он ___ -р сарын ___

_________________________________ (зөвшөөрөлолгосонáàéãóóëëàãûíнэр)

I. Хэсэг1. Ерөнхий мэдээлэл

1. ¯йлдвэрлэгч түүний хаяг2. Өргүүрийн төрөл3. Индекс4. Үйлдвэрийн äóãààð5. Үйлдвэрлэсэн огноо

6.

Îð÷íû íºõöºë:суурилуулсан ãàçðûí агаарын температур, С° харьцангуй чийгшилò , %газар хөдлөлт, баллсалхиíû çýðýãëýëсалхины хурд, 10 м-ийн өндөрттэсэрч, дэлбэрэх аюул

7. Ангиллын á¿ëýã

8.Өргүүрийг үйлдвэрлэхэд àøèãëàñàí үндсэн нормативò баримт бичиг (ГОСТ, Дүрэм, РД, ТУ, ИСО, ãì/

2. Техникийн үндсэн үзүүлэлт ба тодорхойлолт2.1. Ерөнхий мэдээлэл

Ачаа өргөх даац, кг Îïåðàòîðыг оролцуулñан өргөх хүíèé тоо

Хурд, м/минá¿õýýã ºðãºхугсралтын төхөөрөмж ºðãºх

Өргөлтийн өндөр, мÄàìæóóëãûí төрөл (ган татлага, õýäðýã)Á¿õýýãèéí хаалганы төрөл

ªíãèéëò, мá¿õýýãèéí, тавцангийнУгсралтын төхөөрөмжийн


391

Хананд байрлах эхний тулгуурын өндөр х, тулгуурын алхам, м Æèí, т хийц

эсрэг ачааíèéò

2.2. Цахилгаан хангамжÕýëõýý Ã¿éäëèéí төрөл Давтамж, Гц Хүчдэл, В

ХүчнийУдирдлага

Ãэрэлтүүлэгá¿õýýã

засварын ажил

Äохиоллын õýëõýý

3. Зангилааны техникийн үзүүлэлт ба тодорхойлолт3.1. Механизмын хөдөлгүүр

¯ç¿¿ëýëòÌåõàíèçì

Á¿õýýã ºðãºõУгсралтын төхөөрөмж

Бусад механизмóóä

Төрөл ба тэмдэглэгээÄàìæóóëгын тооÃ¿éäëèéí төрөлХүчдэл, ВÃ¿éäëèéí õ¿÷, АДавтамж, Гц×àäàë, кВтЭргэлтийн давтамж, об/минПВ% /10 мин/ÕèéöХамгаалалтын зэрэг * Өргүүрт байгаа бүх хөдөлгүүрийг áè÷íý.


392

3.2. Тоîрмоñ



ТөрөлÒîормоñíû äàìðûí ãîë÷ (тоîрмоñíû дискийн дундаж ãîë÷), мм Ìеханизмä áàéãàà тоîрмоñны тооТоîрмоñны нөөцèéí èòãýëö¿¿ð

Тоîрмоñны äàìæóóëãà

ТөрөлÕ¿÷ , Н Ãүйцэтгэх ýä àíãèéí ÿâàлт, мм

Тоîрмоñны момент, Нм

ÒîîöîîíûÕàìãèéí èõ

Механизмын тоîрмослоëòûí зам, мм*

* Бодит өгөгдлººð àâíà.

3.3. Ëåáåäêà



ТөрөлÐåäóêòîðûí òºðºë Редукторын дамжуулãûí тоо Дамжуулãûí òýíõëýã хоорондûí зай, мм Óäààí ýðãýëòèéí ãîë äýýðõ ýðãýëòèéí ìîìåíò, Í.ìÀøèãò ¿éëèéí èòãýëö¿¿ðÄàìæóóëãûí òºõººðºìæèéí ãîë÷ (õ¿ðä, àðàà), ììÕөтлөõ àðààíû модуль, мм*Ø¿äíèé тоо*

* Бодит өгөгдлººð àâíà.


393

3.4. Тулгуур õýñãийн хаалга

¯ç¿¿ëýëò Õààëãà, õàøëàãàÝñðýã à÷ààíû

õàøëàãà, õààëãàÕèéöÕààëãàíû í¿õíèé õýìæýý (ºðãºí õ ºíäºð),ìì Íýýæ, õààõ àðãà Á¿õýýã äîîä ò¿âøèíä çîãñîõ ¿åä õààëãûã íýýõ àðãà

3.5. Á¿õýýã

Äîòîð õýìæýý, ì

ºðãºíã¿íºíäºðõààëãà

Õààëãàíû í¿õíèé õýìæýý (ºðãºí õ ºíäºð), мм Õààëãûã íýýæ, õààõ, ò¿ãæèõ àðãàÁ¿õýýãèéí òºðºëÆèí, êã

3.6. Эсрэг ачааÌàòåðèàë

Æèí, êãõýñýã òóñ á¿ðèéííèéò

3.7. Ачаа өргөæ ç¿¿õ хýðýãñýëÄýãýý, (òºðºë)Ñтандартын тэмдэглэгээ ба ò¿¿íèé дагуух дэгээний äóãààр Äààö, òҮйлдвэрийн äóãààр (ãýð÷èëãýý)Үйлдвэрлэсэн он

3.8. Ãàí òàòëàãà

¯ç¿¿ëýëò ªðãºëò Ýñðýã à÷ààУгсралтын төхөөрөмж

Õààëãà

Ãàí òàòëàãûí төрөл, çîðèóëàëòСтандартын тэмдэглэгээÃàí òàòëàãûí òîîÃîë÷, ìì Íэг ãàí òàòëàãûí урт, мÃàí òàòëàãûã тасëах хүч, Í


394

Òооцооò òàòàëò, Н Áàò áýõèéí нөөцийн èòãýëö¿¿ð: ä¿ðýì / áîäèò

/ / / /

* ãàí òàòëàãыг үйлдвэрлэгч байгууллагын ãýð÷èëãýýí дээр бичигдсэн байна.

4. Îñëîîñ õàìãààëàõ õýðýãñýë4.1. Механик төхөөрөмж

¯ç¿¿ëýëò Á¿õýýã Ýñðýã à÷ààБаригч äàìæóóëãûí төрөл (хурд

хязгаарлагч, ãàí òàòëàãà тасрах) тоîрмоñны төрөлàæèëãààíд орох хурд, м/мин

Çººëºâ÷ òóëãóóð

төрөлÿâàëòûí õýìæýý, ììòîî

Тулгуур төрөлтоо

4.2. Òºãñãºëèéí óíòðààëãà



Òàñëàõ õýëõýýÇориулалт Áàéðëóóëàõ ãàçàð áà òîî õýìæýýÀæèëëàõ çàð÷èì

* òºãñãºëèéí óíòðààëãàòàé бүх механизмуудыг áè÷íý.

4.3. Îñëîîñ õàìãààëàõ ñàëãóóð (óíòðààõ õýðýãñëүүд)

Çориулалт байрлуулсан газарцахилгааны á¿ä¿¿â÷ дээрх

тэмдэглэгээ

4.4. ЗаагчÍýð төрөл зориулалт


395

4.5. Дохиоëîë болон õàðèëöààíû төхөөрөмжÍýð төрөл, зориулалт ажлын нөхцөл

Õàðèëöààíû төхөөрөмж Äóóò äîõèî

4.6. ¯ндсэн òºìºðëºã хийцийн çàíãèëààíû òºìðèéí ¿ç¿¿ëýëò

Зангилааны нэр

Òºìºð öóâèìàëын çóçààí, төрөл,

стандарт

Материалын áºõ áàòûí çýðýãëýë,

á¿ëýã, ìàðê

Материалын ìàðê,

ñòàíäàðò

Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð

5. Үйлдвэрлэгчээс èð¿¿ëýõ баримт бичиг

5.1. Баримт бичèã íü 5 õýñýã ïàñïîðòààñ á¿ðäýíý. ¯¿íä: 5.1.1. Êинематиê á¿ä¿¿â÷ (äàìæóóëга, тоîрмоñ, ø¿äýò õºòë¿¿ð, редукторын төрөл áà дамжуулãûí тоо, õîëõèâ÷èéн байрлал äóãààр зэргийг тусгаæ, жагсаалтûã á¿ä¿¿â÷èд хавсàргасан байна); 5.1.2. Ãàí òàòëàãыг ñ¿âëýæ, îðîîх á¿ä¿¿â÷ áà түүний ãîë÷: ãàí òàòëàãà, äàìàð, õ¿ðä áîëîí ãàí òàòëàãûí ¿ç¿¿ðèéã бэхлэх арга÷ëàë; 5.1.3. Эсрэг ачааíû зөвшөөрөгдөх õýëáýëçýëòýé жинг зааñàí (+5%: ... -2%), угсраëòûí á¿ä¿¿â÷, анхааруулãûã хавтан дээр будгаар бичнэ; 5.1.4. Цахилгааны çàð÷ìûí á¿ä¿¿â÷ çóðàã (цахилгаан тоног төхөөрөмжийн жагсаалтûã áè÷íý); 5.1.5. Цахилгааны холболтын óãñðàëòûí á¿ä¿¿â÷, холболтын õ¿ñíýãòèéí хамт. 5.2. Өргүүрийн паспорттой хамт ир¿¿ëýõ баримт бичиг: 5.2.1. Ашиглалтын çààâàð; 5.2.2. Угсралтын заавар; 5.2.3. Çººëºâ÷ òóëãóóðûí ï¿ðøíèé паспорт; 5.2.4.Түргэн элэгддэг ýä àíãèудын зургийн öîìîã; 5.2.5. Áàãàæ õýðýãñëèéí æàãñààëò; 5.2.6. Цахилгааны угсралтын зургийн öîìîã /шаардлагатай òîõèîëäîëä/.


396

6. Хүлээн авàõ гэрчилгээ

Өргүүр _____________________________________________(ìàðê)

үйлдвэрийн ¹ _____________, õÿíàëòûí áàéãóóëëàãààñ батлагдсан техникийн нөхцөл болон өгөгдлүүд íü барилгын өргүүрийг аюулгүй ашиглах äүрмийн дагуу áà, паспортод заасан ¿ç¿¿ëýëòèéã ¿íäýñëýí ашиглах боломжтойг тодорхойлîâ. Баталгаат хугацаа ___ сар. Өргүүрийг ашиглаж эхэлсэн өдрөөс тоолно. Паспортàд заасан ãîðèìîîð ашигласан тохиолдолд ____ жил ажиллаíà. Èõ засвар хүртэл àæèëëàõ нөөц ____ мотоцаг.

Тамга Үйлдвэрлэгч байгууллагын åрөнхий инженер_______________ ______________________ (огноо) (гарынүсэг,овогнэр.)

II Хэсэг

7.1. Өргүүр байрлаõ газрын мэдээлэлӨргүүрèéã эзэмшигч байгууллагà эсвэл

иргэний íýð

Өргүүр байрлаж байгаа газар

(эзэмшигчийн хаяг)

Суурилуулсан огноо /хүлээн авсан/

7.2. Бүрэн бүтэн байдлыг хариуцах инженер техникийн ажилтыг томилсон òóõàé мэдээлэл (5 хуудàñ)

Томилсон тушаалын äóãààр,огноо эсвэл

байгууллагатай хийсэн гэрээ

Овог нэралбан

тушаал

Үнэмлэхийн хүчинтэй

áàéõ хугаöаа №

гарын үсэã


397

7.3. Өргүүрийн òºìºðëºã хийц зангилаанä засвар, шинэчлэлт õèéñýí талаархи мэдээлэл (5 хуудàñ)

Огн

оо

Заñварын* талаарх мэдээлэл, çàíãèëàà

сольсон эсэх, шинэчлэл хийсэн

тухай

Засвар хийх хүртëýх хугацаа, мото/цаг

Өргүүрийг засваðаас

õ¿ëýýí авсан тухай мэдээлэл

(огноо, баримтын №)

Бүрэн байдлыг

хариуцагчийн гарын үсэг

* Ямар төрлийн засвар хийснийг заана.

Тайлбар: Ямар төрлийн засвар хийснийг батлах акт, өргүүрийн шинээр сольсон механизм, çàíãèëàà болон ãàí òàòëàãын чанарыг баталгаажуулсан баримт бичиг, засварт хэрэглэсэн материалын талаарх мэдээлэл /òºìºðëºã, электрод, гагнуурын утас г.м/ мөн гагнуур чанартай хийгдсан тухай дүгнэлт зэрэг нь паспорттай õàìò хадгалагдаíà.

7.4. Техникийн магадлаë, îíîøëîãîîíû ¿ð ä¿íãèéí òóõàé (32 хуудàñ)

Øàëãàëò õèéñýí îãíîî, òîîëóóðûí çààëò мîòî/цаг

Магадлаëûí* òºðºë

Магадлаëûí** үр дүн

Дарааãийн ìагадлаëûí

хугацаа

* Магадлаëûí төрөл /хэсýã÷èëñýí эсвэл бүðэн/, ашиглах хугацаанä äîòîðõè шалгалтыг áè÷íý.** Îíîøëîëын актыг паспорттой õàìò хадгална.

Паспортынсүүлчийнхуудас

Бүртгэл(тусгайхуудас)

Өргүүрèéã бүртгэсэн ¹ ________________________________

Паспорт нь äóãààðëàñàí_____________ хуудастайҮдэж бэхэлсэн _____________________ хуудас,Түүнчлэн зураг ____________________ хуудас ___________________________Тамга (гарынүсэг,албантушаал, ___________________________ БүртгэсэнхүнийОвогнэр,)


398

Хавсралт3

ПаспортÄ¿¿æèíò ºргүүр

(загвар)

___________________ ____________________________ Бараанытэмдэг (үйлдвэрлэгчбайгууллагыннэр)

_____________________________(өргүүрийннэр)

_____________________________(индекс)

Паспорт_______________________ (паспортынтэмдэглэгээ)

___________________________(á¿ðòãýëèéíäóãààð)

_________________________________(хот,паспортыгболовсруулсанон)

Ä¿¿æèíò ºргүүр эзэмшиг÷ийн анхааралд! 1. Паспорт нь хатуу хавтастай, 210 х 297 мм õýìæýýòýé áàéíà. Õэвлэлийн õýìæýý 218 х 290 мм. 2. Паспортûã эзэмшигч õàäãàëíà. 3. Ачаа, хүн тээврийн өргүүр нь óëñûí á¿ðòãýëä бүргэгдэх ба ачааны өргүүрèéã эзэмшигч á¿ðòãýíý. 4. Өргүүр ажиллуулах зөвшөөрлийг õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí тогтоосон журмын дагуу олгоно. 5. Норматив баримт бичãèéí шаардлагаас өөрчилсөн зүйлс байâàë õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí зөвшөөрлийн хуулбарыг хавсаргана. 6. Өргүүрийг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх тохиолдолд паспортыг хамт øèëæ¿¿ëíý.


399

Нэгдүгээрхуудас

Ä¿¿æèíò ºргүүрèéí îâðûí õýìæýýã ¿ç¿¿ëñýí åðºíõèé áàéäëûí á¿ä¿¿â÷ çóðàã

1. Òîãòâîðæóóëàã÷ à÷àà 2. Õºíäºë òºìºð 3. À÷ààíû ãàí òàòëàãà 4. Õàìãààëàõ ãàí òàòëàãà 5. Ëþëüê 6. Áàðèã÷ 7. Ãàí òàòëàãûã õºòëºã÷ äàìàð á¿õèé ëåáåäêà

8. Òàòàõ à÷àà


400

I хэсэг

Àøèãëàх зөвшөөрөл (үйлдвэрлэõ)

¹ __________________________

20___ оны __-р сарын ___ өдөр.

_________________________________ (зөвшөөрөлолгосонáàéãóóëëàãûíнэр)

1. Ерөнхий мэдээлэл

1.1. Үйлдвэрлэгч түүний хаяг ___________________________1.2. Өргүүрийн төрөл (нэг, хоёр дүүжинтэй) _________________1.3.Үйлдвэрийн äóãààð ________________________________1.4. Үйлдвэрлэсэн оãнîî _______________________________1.5. Дамжуулãûí төрөл ________________________________1.6. Зориулалт ___________________________________________________________________________________________1.7. Өргүүрийг ашиглах орчны íºõöºë: нэìэх...... температур С хасах ...... температур С

агаарын харьцангуй чийгшилò ______________________ тэсэрч дэлбэрэх àþóëûí байдал ____________________ галын аюулгүйí байдал ____________________________ орчны бусад байдал (шаардлагатай бол)______________1.8.Өргүүрийг үйлдвэрлэсэн техникийн үндсэн áàðèìò áè÷èã, íîðì____________________________________________________________________________________________________


401

2. Техникийн үндсэн үзүүлэлт

2.1.Ерөнхий үзүүлэлт:Ачаа ºðãºõ даац, кг ___________________________________өргөх өндөр, м _______________________________________өргөх хурд, м/мин. ____________________________________өргөлтийн төрөл (нэг, хоёр õ¿ðäòýé, ãàí òàòëàãà дамжуулагч øêèâтэй) ________________________________________________________________________________________________Нэг ëåáåäêийн татах хүч, кН ____________________________Цахилгаан хөдөлгүүрийн ÷àäàë, кВт _____________________Ëебедкèéí òîî, шт. ___________________________________à÷ààíû ãàí òàòëàãûí ãîë÷, мм __________________________хамгаалалтын ãàí òàòëàãûí ãîë÷, мм ____________________ä¿¿æèíò ºргүүрèéí òàâöàíãèéí талбайн хэмжээ, м: - óðò ____________________________________________ - ºðãºí __________________________________________ - õàøëàãûí ºíäºð_________________________________жин, кг:өргүүр бүхэлдээ ______________________________________ - òàâöàí (люльки) _________________________________ - ëåáåäêà (òàâöàíд угсраагүй үед) ___________________ - консол ________________________________________ - òîãòâîðæóóëàã÷ à÷àà_____________________________2.2. Нэмэлт өгөгдºë (шаардлагатай бол) ___________________ ____________________________________________________

3. Çангилаà болон ýä àíãè, хэсгèéí техникийн тодорхойлолт

3.1. Ган òàòëàãûí тодорхойлолтуудÃàí òàòëàãûí çîðèóëàëò ªðãºõ Õàìãààëàõ

Ãàí òàòëàãûí õèéц, стандартын тэмдэглэгээ, зориулалт Диаметр, ммУрт, м Утàсíû тасраëòûí õýñãèéí эсэргүүцэл, Н/м2Ãàí òàòëàãûã бүхэлд íü тасëах хүч, Н* Ãàí òàòëàãûí сунаëòûí тооцоо, НУтасны гадна бүрээсÁөх батын нөөцийн коýффициент*: ä¿ðýì / áîäèò

* ãàí òàòëàãыг үйлдвэрлэгч байгууллагын ãýð÷èëãýýí дээр бичигдсэн байна.


402

3.2. Цахилгаан хөдөлгүүр*¯ç¿¿ëýëò

Төрөл ба тэмдэглэгээÄàìæóóëгын тооÃ¿éäëèéí төрөлХүчдэл, ВÃ¿éäëèéí õ¿÷, АДавтамж, Гц×àäàë, кВтЭргэлтийн давтамж, об/минПВ% /10 мин/Õèéö /õýâèéí, ÷èéã, ãàë-äýëáýðýëòèéí õàìãààëàëò/Хамгаалалтын зэрэг

* ä¿¿æèíò ºðã¿¿ðò байгаа бүх хөдөлгүүрийг áè÷íý.

3.3. Тоîрмоñ

¯ç¿¿ëýëòÒîîðìîñûí òºðºë

Äàìæóóëãûí òөрөлÒîормоñíû äàìðûí ãîë÷ (тоîрмоñíû дискийн дундаж ãîë÷), мм Ìеханизмä áàéãàà тоîрмоñны тооТоîрмоñны нөөцèéí èòãýëö¿¿ð

Тоîрмоñны äàìæóóëãà

ТөрөлÕ¿÷ , Н Ãүйцэтгэх ýä àíãèéí ÿâàлт, мм

Механизмын тоîрмослоëòûí зам, мм*

3.4. Òºãñãºëèéí óíòðààëãàТөрөл (хөшүүргэн, øàõàã÷òàé, ãì.) _______________________Байрøèл _________________________________________Тоо хэмжээ __________________________________________Цахилгааны á¿ä¿¿â÷ дээрх тэмдэглэгээ __________________

3.5. Бусад îñëîîñ хамгаалаõ õýðýãñýë3.5.1. Баригч:Хийц _______________________________________________Тоîрмоñны зам ______________________________________3.5.2. Гурван фазын хүчдэлийг хянах төхөөрөмж ____________

(төрөл)


403

3.6. ¯ндсэн òºìºðëºã хийцийн çàíãèëààíû òºìðèéí ¿ç¿¿ëýëò

Зангилаа áîëîí ýä

àíãèéí нэр

Òºìºð öóâèìàëын çóçààí, төрөл,

стандарт

Материалын áºõ áàòûí çýðýãëýë,

á¿ëýã, ìàðê

Материалын ìàðê,

ñòàíäàðò

Ãýð÷èëãýýíèé äóãààð

4. Үйлдэрлэгчээс олгох баримт бичèã4.1. Паспортàд байх баримт бичиг:4.1.1. Ëåáåäêà áà баригчийн кинематик á¿ä¿¿â÷ (äàìæóóëга, тоîрмос, ø¿äýò дамжуулãûн ¿ç¿¿ëýëò мөн редукторын төрөл áà дамжуулãûí тоо, õîëõèâ÷èéí äóãààð, тэдгээрийн байрлал зэргийг зааíа).4.1.2. Ãàí òàòëàãыг ñ¿âëýæ, îðîîх á¿ä¿¿â÷ (ãàí òàòëàãà, äàìàð, хүрдний диаметрийг заахаас гадна, ãàí òàòëàãын төгсгөлийã бэхëýх аргыг заасан байна).4.1.3. Консол, òîãòâîðæóóëàã÷ à÷ààг õýðýâ шаардлагатай гэж үзвэл ëåáåäêèéã суурилуулж тоноглох á¿ä¿¿â÷.4.1.4. Хүндрүүлэгч à÷ààíû зураг.4.1.5. Цахилгааны á¿ä¿¿â÷ (цахилгаан төхөөрөмжийн жагсаалт).4.2. Паспорттой хамт ирүүлэх баримт бичиг:4.2.1. Ашиглаëòûí çààâàð*4.2.2. Угсраëòûí заавар (шаардлагатай бол)*____________________________* Эдгээр баримт бичгүүд нь паспорттай хамт I хэсэгт “Хүлээн авàõ гэрчилгээ»- нèé өмнө хавсаргасан байж болно.

5. Хүлээн авàõ гэрчилгээӨргүүр _____________________________________________ (индексèéíнэр)үйлдвэрийн ¹ _____________, õÿíàëòûí áàéãóóëëàãààñ батлагдсан техникийн нөхцөл болон өгөгдлүүд íü барилгын өргүүрийг аюулгүй ашиглах äүрмийн дагуу áà, паспортод заасан ¿ç¿¿ëýëòèéã ¿íäýñëýí ашиглах боломжтойг тодорхойлîâ. Баталгаат хугацаа ___ сар. Өргүүрийг ашиглаж эхэлсэн өдрөөс тоолно. Паспортàд заасан ãîðèìîîð ашигласан тохиолдолд ____ жил ажиллаíà. Èõ засвар хүртэл àæèëëàõ нөөц ____ мотоцаг.Тамга Үйлдвэрлэгч байгууллагын åрөнхий инженер____________________ ____________________ (огноо) (гарынүсэг,овогнэр.)


404

II Хэсэг6.1. Өргүүр байрлаõ газрын мэдээлэл *

Өргүүрèéã эзэмшигч байгууллагà эсвэл

иргэний íýð

Өргүүр байрлаж байгаа газар (эзэмшигчийн хаяг)

Суурилуулсан огноо /хүлээн авсан/

* 2-оос багагүй хуудас

6.2. Бүрэн бүтэн байдлыг хариуцах инженер техникийн ажилтыг томилсон òóõàé мэдээлэл*

Томилсон тушаалын äóãààр,огноо эсвэл

байгууллагатай хийсэн гэрээ

Овог нэралбан

тушаал

Үнэмлэхийн хүчинтэй áàéõ

хугаöаа №гарын үсэã

* 5-аас доошгүй хуудас

6.3. Òºìºðëºã хийц, зангилаанä засвар, шинэчлэлт õèéæ, ìеханизм, ãàí òàòëàãûã сольсон тóõàé мэдээлэл*

Огн

оо Заñварын талаарх мэдээлэл,

çàíãèëàà сольсон эсэх, шинэчлэл хийсэн тухай

Өргүүрийг засваðаас õ¿ëýýí авсан тухай мэдээлэл (огноо,

баримтын №)

Бүрэн байдлыг хариуцагчийн

гарын үсэг

* 5-аас доошгүй хуудас.

6.4. Техникийн магадлаëûí үр дүнгийн тóõàé*

Øàëãàëò õèéñýí îãíîî, Магадлаëûí** үр дүнДарааãийн ìагадлаëûí

хугацаа

* 16-аас доошгүй хуудас.

Бүртгэл(тусгай хуудас)

Өргүүрèéã бүртгэсэн ¹ _______________________________________Паспорт нь äóãààðëàñàí____________________________ хуудастайҮдэж бэхэлсэн ___________________________________ хуудас,Түүнчилэн зураг __________________________________ хуудас _________________________Тамга (гарын үсэг, албан тушаал, _________________________ Бүртгэсэн хүний Овог нэр,)


405

Хавсралт4Õ¿ñíýãò 1. Ãàíòàòëàãûíáàòáýõèéíнөөцийнèòãýëö¿¿ð

Өргүүрийн төрөл Ãàí òàòëàãûí òºðºëБàò áýõèéн нөөцийн

èòãýëö¿¿ðèéí õàìãèéí áàãà óòãà,

Ачаа-хүн тээвýð

өргөõ 9

эсрэг ачаàÕýäðýã àðààò

ºðã¿¿ð4.5

Áóñàä ºðã¿¿ð 9óãñðàëòûí 4

õààëãàíû ç¿¿ëò¿¿ð 4.5

Ачаа

өргөõ 5эсрэг ачаа 5

ºíãèéëò ºөрчлөõ 4óãñðàëòûí 4

Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð өргөõ 9

õàìãààëàëò 9

Õ¿ñíýãò 2. Õүрдáàäàìðûíãîë÷èéãсонгохèòãýëö¿¿ð

Өргүүрийн төрөл Ãàí òàòëàãûí зориулалт h

Ачаа, хүн тээвýð

өргөõ 25эсрэг ачаа 25

õóðä õÿçãààðëàã÷ 18áóñàä ãàí òàòëàãà 18

Ачаа á¿õ ãàí òàòëàãà 18Ä¿¿æèíò ºðã¿¿ð өргөõ 25

Хавсралт 5Ýýëæ õ¿ëýýëöýõ журнал /загвар/

Барилгын өргүүр _____________________________________ (төрөл,á¿ðòãýëèéíäóãààð)Эзэмшигч ___________________________________________

Îãíîî Ээлжийн дугаар

Өргүүрийн á¿ðýí (ãýìòýë)

áàéäàë

Ýýëæ

хүлээлгэн өгсөн хүлээн авсан

нэргàðûí үсэг

нэр гàðûí үсэг


406

Хавсралт 6

Ган òàòëàãûã ãîëîãäîëä ãàðãàõ íîðì 1. Ган ýñâýë ширмэн äàìàðòàé /øêèâ/ õàðüöàæ ажилладаг ган òàòëàãыг 1-ð õ¿ñíýãòýä çààñíààð ãîëîãäîëä ãàðãàõ ба сүлжээсний алхамä /6d/ байх тасарсан утасны тоо нь бат бýхийн нөөцийн èòãýëö¿¿ð Z_р, ãàí òàòëàãûí гадна талын томоосны утасны тоо “n” болон сүлжээний төрлөөс хамаарна.

Ãàí òàòëàãûã ãîëîãäîëä ãàðãàõàä òîîöîõ тасарсан утасны тоо

Õ¿ñíýãò 1.

nÃàí òàòëàãûí ГОСТ стандартûí

äàãóó õèéö

Z_p áà сүлжèëòèéí төрлөөс хамаарñàí, òàñàðñàí óòàñíû òîî

Z_p ≤ 5 Z_p ≥9õýðýýñ äàãóó õýðýýñ äàãóó

426 х 7(1 + 6) + 1 х 7(1 + 6)6 х 7(1 + 6) + 1 о.с 8 х 6(0 + 6) + 9 о.с.

2 1 4 1

606 х 19(1 + 9 + 9) + 1 о.с.6 х 19(1 + 9 + 9) + 7 х 7(1 + 6)

3 2 6 3

84 18 х 7(1 + 6) + 1 о.с. 4 2 8 4

114

6 х 19(1 + 6 + 6/6) + 1 о.с.6 х 25(1 + 6; 6 + 12) + 1 о.с6 х 25(1 + 6; 6 + 12) + 7 х 7(1 + 6)6 х 19(1 + 6 + 6/6) + 7 х 7(1 + 6)

5 2 10 5

128 8 х 16(0 + 5 + 11) + 9 о.с. 6 3 11 6152 8 х 19(1 + 6 + 6/6) + 1 о.с. 6 3 13 6180 6 х 30(0 + 15 + 15) + 7 о.с 7 4 14 7

2166 х 36(1 + 7 + 7/7 + 14) + 1 о.с.6 х 36(1 + 7 + 7/7 + 14) + 7 х 7(1 + 6)

7 4 14 7

222 6 х 37(1 + 6 + 15 + 15) + 1 о.с. 9 4 18 9228 18 х 19(1 + 6+ 6 /6) + 1 о.с 10 5 19 10

2. Тасарсан утсыг тооöохдоо анхаарах зүйлс: - нэг утасны тасарсан 2 үзүүрийг нэгд тооцох; - ãàí òàòëàãын гадíà хэсýãò áàéðëàõ утас элэгдсэн, зэвэрсэн бол тасарсан óòàñíû тоог õ¿ñíýãò 2-д зааснаар багасган ãîëîãäîëä òîîöíî.


407

Ãàí òàòëàãàíû утас элэгдсэн, зэвэрсэн òîõèîëäîëä ò¿¿íийг áàãàñãàæ ãîëîãäîëä тооцох õýìæýý

Õ¿ñíýãò 2.

Ýлэгдэæ, зэвýðñýí утасны ãадаргуугèéн, óòàñíû ãîë÷èä

ногдох %

Тасàрсан уòаснаас хамааран ãîëîãäîëä òîîöîõîä áóóðóóëàõ

èòãýëö¿¿ð10 0.8515 0.7520 0.7025 0.6039 0.50

40 áà ò¿¿íýýñ èõ Øóóä ãîëîãäîëä ãàðãàíà

3. Ãàí òàòëàãàíû òасралт, элэгдэл, зэврэлт çýðýã ãýìòëээс гадна дàðààõ тохиолдолд ãîëîãäîëä ãàðãàна. ¯¿íä: - ãàí òàòëàãын ãîë÷, гадаргуугèéн элэгдэл, зэврэлтээс болж 7% áà түүнээс дээш багассан; - зүрхэвч ãîë гэмтсэнээс болж ãàí òàòëàãын ãîë÷ бага ìóøãèðàëòàä 3% багассан, бусад ãàí òàòëàãàä 10% багассан (зурàã.1); - нэг болон хэд хэдэн áàãö тасарсан бол; - ãàí òàòëàãà íóãàëàðñàí (ãàí òàòëàãын шулуун óðòààс 25d

- >=1,33d (зурàã.2); - сагс õýëáýðèéí ãàæèëòàä îðсон (зурàã.3); - зүрхэвч нь ãýìòñýн (зурàã.4); - áàãö óòàñíû томоос шахагдан салаалсан (зурàã.5); - ãàí òàòëàãûí хэсэг газàр øàõàãäñàíààñ ãîë÷ нь өргөссөн (зурàã.6); - мушгирсан (зурàã.7); - ãàí òàòëàãà хугар÷, нугарсан (зурàã.8;9); - áàãö ба утас түлэгдсэн.

4. Ачаа ºðãºõ төхөөрөмж нь тусдаа салангид хоёр ãàí òàòëàãàд өлгөгдсөн бол тэдгээрийг тус, тусад нь ãîëîãäîëä ãàðãах ба нэгийг нь сольж болно.

(зурàã.1)Çүрхэвчãîëгэмтсэнээсболжãàíòàòëàãынãîë÷багассан;


408

(зурàã.2)Ãàíòàòëàãàòàõèéñàí;

(зурàã.3)Ñагсõýëáýðèéíãàæèëòàäîðсон;

(зурàã.4)Зүрхэвчньãýìòñýн;

(зурàã.5)Áàãöóòàñíûтомоосньшахагдан,салаалсан;à-íýãáàãöá-õýäõýäýíáàãö


409

(зурàã.6)Ãàíòàòëàãûíхэсэггазàрøàõàãäñàíààñãîë÷ньөргөссөн;

(зурàã.8)Ãàíòàòëàãàíугарсан;

(зурàã.7)Мушгирсан;

(зурàã.9)Ãàíòàòëàãàõугарсан;

Ачаа өргөх манипуляторт краныг төхөөрөмжлөх аюулгүй ашиглах дүрэм

410

Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтынсайдын 2011 oны 7 дугаар сарын 28-ны өдрийн

211 дүгээр тушаалын хавсралт

АЧАА ӨРГӨХ МАНИПУЛЯТОРT КРАНЫГТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ


1.1. Энэхүү “Ачаа өргөх манипуляторт краныг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийг өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр бүх аж ахуйн нэгж байгууллагууд мөрдөнө. 1.2. Энэхүү дүрэм нь манипуляторт кран, түүний механизм, зангилаа, мөн түүнчлэн ачаа оосорлох хэрэгслийн зураг төсөл боловсруулах, үйлдвэрлэх, шинэчлэх, засварлах болон ашиглах шаардлагыг тогтооно. 1.3. Энэхүү дүрэмд дараах манипуляторт кранууд хамаарна. Үүнд: а) авто машин, хийн дугуй, богино арал, гинжит, тусгай явах анги дээр байрласан, гинжит болон хийн дугуйт тракторын арал, зам төмөр, төмөр зам, чиргүүл, байнгын суурь дээр суурилуулсан, зөөврийн болон өөрөө суурилагддаг (хавсралт 1); б) манипуляторт кранд хэрэглэгддэг ачаа оосорлох хэрэгсэл (дэгээ, грейфер, цахилгаан соронзон г.м) в) ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэл (тэнжээ, хавчаар, хөндөл г.м) 1.4. Дүрэмд дараах манипуляторт кран хамаарахгүй. Үүнд: а) уул уурхайн хонгилд болон гол мөрөн бусад хөвөгч байгууламж дээр суурилагдсан манипулятор; б) техникийн робот системд хэрэглэгдэх манипулятор (МПЭ төрлийн цахилгаан ачаалалтай, МПС төрлийн хийн тэнцвэржүүлэгчтэй болон бусад манипуляторууд); в) мод боловсруулах үйлдвэрлэлийн 1 дүгээр хавсралтад заасан манипуляторууд; г) гүний доргиур, доргиурт нүх үүсгэгч, дүүжин өргүүр, өрөмдлөгийн тоног төхөөрөмж зэрэг зөвхөн тусгай дүүжин тоног төхөөрөмжөөр ажиллахад зориулагдсан манипуляторт кран; д) цэргийн байгууллагын тусгай зориулалттай манипуляторт кран.


411

1.5. Манипуляторт краны норматив баримт бичгийг энэхүү дүрэм болон Монгол Улс, олон улсын стандартуудын шаардлагад нийцүүлэн эрдэм шинжилгээ, мэргэжлийн байгууллага боловсруулна. 1.6. Манипуляторт кран, түүний зангилаа эд ангийг бэлэн бүтээгдэхүүн хэлбэрээр нийлүүлэх ажлын зураг төсөл зохиох, үйлдвэрлэх, шинэчлэх, засварлахдаа энэхүү дүрэмд заагдсан Монгол Улсын болон олон улсын стандарт, бусад норматив баримт бичгийн дагуу хийж гүйцэтгэнэ. 1.7. Манипуляторт кран, түүний эд анги, ачаа өргөх хэрэгсэлийн зураг төсөл, үйлдвэрлэл, шинэчлэлийг энэхүү дүрэм болон бусад норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэхийг тухайн ажлыг гүйцэтгэгч байгууллага хариуцна. 1.8. Энэхүү дүрэмд ашиглагдсан үндсэн нэр томъёо, тайлбарыг 1-р хавсралтад, Монгол улсад ашиглагдаж байгаа манипуляторт крантай холбооотой улсын болон олон улсын норматив баримт бичгийн жагсаалтыг 2-р хавсралтад үзүүлэв.

2. ЗУРАГ ТӨСӨЛ

2.1. Ерөнхий шаардлага 2.1.1. Манипуляторт кран, түүний тоног төхөөрөмж, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслийн зураг төсөл боловсруулах, үйлдвэрлэх ажлыг барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага гүйцэтгэнэ. 2.1.2. Галын болон тэсэрч дэлбэрэх аюултай орчинд ажиллах зориулалттай манипуляторт краныг үйлдвэрлэх зураг төслийг боловсруулахдаа барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаас гаргасан техникийн даалгаврын дагуу гүйцэтгэнэ. 2.1.3. Галын болон тэсэрч дэлбэрэх аюултай орчинд ажиллах манипуляторт краны ажиллах нөхцөлийг (аюулын зэргийг заасан) паспорт, ашиглалтын зааварт заавал тусгасан байна. Манипуляторт краны зураг төслийг боловсруулахдаа -40°С хүртэл температурт ажиллахаар тооцох ба ажлын бус болон хадгалах тохиолдолд -50°С багагүй температурт хадгалахаар төлөвлөнө.-40°С-ээс доош температурт ажиллах манипуляторт краны зураг төслийг боловсруулахдаа баримт бичигт заасан техникийн нөхцөлийг хангахаар төлөвлөнө.


412

2.1.4. Манипуляторт краны даац, ачааны момент болон овор хэмжээ бусад үзүүлэлтүүд нь улсын стандартад нийцсэн байх ба хэрэв тэдгээр нь байхгүй бол мэргэжлийн байгууллагын боловсруулсан норматив баримт бичиг буюу техникийн нөхцөлтэй нийцсэн байна. 2.1.5. Манипуляторт кран нь ажлын үед тогтвортой байх ёстой. Манипуляторт краны тогтворжилтыг хяналтын байгууллагатай зөвшилцөн мэргэжлийн байгууллагын боловсруулсан норматив баримт бичиг, тооцооны дагуу шалгасан байх ёстой. 2.1.6. Механик тоноглолоор төхөөрөмжлөгдсөн ачааны эргүүлгийг залгах, ажлын хөдөлгөөний хурдыг сэлгэн залгах үед өөрөө залгагагдан, салгагдах боломжгүйгээр хийгдсэн байна. Тоормос тавихгүйгээр хөтлүүр салах боломжгүй байх ёстой. Эргүүлэгт үрэлтэт болон нударгат муфт хэрэглэхийг зөвшөөрөхгүй. 2.1.7. Манипуляторт краны мушгих момент дамжуулах механизмын зангилаанд горив, тэвхэн, фланец, боолтон холболтыг хэрэглэнэ. 2.1.8. Манипуляторт краны механизмуудын боолт болон тэвхэн, холболтууд нь өөрөө тайлагдаж, сулрахаас хамгаалагдсан байна. 2.1.9. Сумны төхөөрөмжийн гар уртасгагч нь манипуляторт краны ажлын болон тээвэрлэлтийн үед өөрөө хөдлөхөөс найдвартай хамгаалагдсан түгжих тоноглолтой байна. 2.1.10. Өргөх механизм болон телескоп сунгах тоноглолд тэнцүүлэгч дамар буюу хөшүүргийг заавал тавина. Давхар салаатай ган татлагын дамрын ховилын гадаргуу бүхий хөдөлгөөнгүй тэнцүүлэгч төхөөрөмжийг татлага түүнээс гарахдаа нугарахааргүй бол ашиглаж болно. 2.1.11. Манипуляторт краны метал хийц, эд анги нь зэврэлтээс хамгаалагдсан байна. Ил задгай орчинд ажилладаг манипуляторт краны хайрцаг болон хоолой хэлбэртэй метал хийцэд чийг хуримтлагдахаас хамгаалах төхөөрөмжийг урьдчилан төлөвлөсөн байна. 2.1.12. Манипуляторт краны техникийн үйлчилгээ шаардагддаг механизм, ослоос хамгаалах хэрэгсэл, удирдлагын хэрэгсэл ба аппарат, гидро болон цахилгаан төхөөрөмж, металл хийцийн элементүүдэд үйлчлэх ажилчин аюулгүй хүрч үйлчлэх боломжийг хангасан байна. 2.1.13. Манипуляторт краны гидро төхөөрөмж нь энэхүү дүрэм, улсын стандарт болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна.


413

2.1.14. Гидро төхөөрөмжийн иж бүрдэл (шахуурга, гидромотор, гидро хуваарилагч, хамгаалах клапан, шингэний цилиндр, өндөр даралтын уян хоолой) нь тэдгээрийн чанарыг баталгаажуулсан паспорт буюу бусад баримт бичигтэй байна. 2.1.15. Гидро системийн хийц нь дараах нөхцөлийг хангасан байна. Үүнд: а) гидро төхөөрөмж гадны нөлөөллөөс гэмтэх; б) өндөр даралтын ган болон уян хоолой тэдгээрийн холбоос тасрах, эд ангиуд нь метал хийцтэй хавирснаас гэмтэх. 2.1.16. Ажлын шингэний ган болон уян хоолойн тоноглолын холбоос нь битүүмжлэлтэй байна. 2.1.17. Гидро системд ажлын шингэнийг газарт асгарахгүйгээр аюулгүй хялбар хийж юүлэх, мөн түүнээс хий авах боломжтой байхаар төлөвлөнө. 2.1.18. Ган болон уян дамжуулах хоолой тасрах, тэдгээрийн холбоос гэмтэн гидро системд даралт буурсан үед ачаа эсвэл сум өөрөө буухаас гидро хөтлүүр хамгаалагдсан байна. 2.1.19. Гидро системийн дамжуулах хоолойг доргилт, эвдрэлээс хамгаалж найдвартай бэхэлсэн байна. Уян хоолой нь метал хийцтэй шүргэлцэж механик гэмтэл үүсэхгүй газар байрлана. Бүхээгт байрлах уян хоолой нь гадуураа хамгаалалттай байна. 2.1.20. Манипуляторт краны гидро төхөөрөмж, дамжуулах хоолой, шүүлтүүрийг шингэнийг савнаас юүлэхгүйгээр солих боломжтойгоор хийнэ. 2.1.21. Ажлын шингэнийг шүүж, цэвэрлэх ажиллагаа нь тасралтгүй байна. Шүүлтийн зэрэг нь гидро төхөөрөмжийн техникийн баримт бичигт заасан шаардлагыг хангахаар тусгагдана. Үндсэн шүүрийн бохирдолтын зэрэг нь түүнийг салгаж, задлахгүйгээр тодорхойлох боломжтой байна. 2.1.22. Гидро хэлхээ бүр нь шаардлагатай даралтаар тохируулсан хамгаалах хавхлагаар тоноглогдсон байна. Тохируулагдсан хавхлаг бүр нь лацтай байна. Гидро хэлхээнүүд нь даралт ихсэхээс сэргийлсэн нэг ерөнхий хамгаалах хавхлагтай байж болно. Шахуурга, хамгаалах хавхлаг хоёрын дунд хаалт тавихыг зөвшөөрөхгүй. 2.1.23. Гидро системийн хийц нь ажлын шингэний бохирдлын хэмжээг хянах боломжийг хангасан байна. Юүлэх шугам дээр суурилагдсан шүүлтүүр нь сэлгэх хавхлагтай байна.


414

2.1.24. Шингэний саван дээр ажлын шингэний дээд доод хэмжээг заасан байна. Энэ үед ажлын шингэний түвшний хэмжээг хэмжүүрийн цонхны тусламжтайгаар хянана. Хэмжүүр саваа хэрэглэхийг зөвшөөрөхгүй. Манипуляторт кранд хэд хэдэн шингэний сав хэрэглэсэн тохиолдолд ялгах тэмдэглэгээ хийсэн байна. 2.1.25. Манипуляторт краны цахилгаан төхөөрөмж, тэдгээрийн угсралт болон газардуулга нь “Монгол улсын цахилгаан байгууламжийн зураг төсөл, угсралтын дүрэм” БД 43-101-03 болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байна. 2.1.26. Манипуляторт краныг гадна шугамаас хүчдэлээр тэжээхэд гар хөшүүргээр хүчдэлийг салгах боломжтой оролтын төхөөрөмжөөр гүйцэтгэнэ. Оролтын төхөөрөмжийн хайрцаг нь тусгай түлхүүрээр тоноглогдсон байна. 2.1.27. Цахилгаан хөтлүүртэй манипуляторт краныг гадна сүлжээнээс тэжээхэд түүний цахилгаан хэлхээнд ороогүй метал хэсгийн (даацын метал хийц, механизм, цахилгаан хөдөлгүүрийн их бие, аппаратын хайрцаг, кабель болон утасны метал гадаргуу, хамгаалалтын хоолой г.м.) тусгаарлагч нь гэмтсэнээс хүчдэлд өртөж болох учир цахилгаан тоноглолыг дүрмийн дагуу газардуулсан байна.

2.2. Ачаа оосорлох хэрэгсэл

2.2.1. Ачааны дэгээ нь дэгээний хэмжээ, үндсэн үзүүлэлтүүд нь техникийн баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна. Өөр дэгээ хэрэглэх тохиолдолд хяналтын байгууллагатай зөвшилцөнө. 2.2.2. Дэгээг хөндөлд бэхлэхдээ эрэг нь өөрөө суларч, тайлагдахааргүй бэхэлнэ. Хэрэв эргийг даравчаар бэхлэх бол дэгээний сүүл болон эргийг фрезердсэн ховилтой байх ба өөрөө тайлагдаж сулрахаас хамгаалан ховилыг боолтоор боож, түгжсэн байна. 5 тонноос доош даацтай дэгээний эргийг штифтээр түгжихийг зөвшөөрнө. 2.2.3. Ачааны дэгээ нь солигддог ачаа оосорлох хэрэгслийг өөрөө мултарч унахаас хамгаалсан хамгаалах түгжээтэй байна. Дэгээний түгжээг батлагдсан зураг төслийн дагуу үйлдвэрлэнэ. 3 тонноос дээш даацтай дэгээнд өнхрөлтөт холхивчийг суурилуулна. 2.2.4. Тусгай зориулалтын дэгээ нь дугаар, даац,


415

техникийн нөхцөл ба үйлдвэрлэсэн материалыг заасан үйлдвэрлэгчийн паспорттай байна. 2.2.5. Гидро хөтлүүртэй ачаа өргөх ээлжийн хэрэгсэл нь манипуляторт краны шингэний сувагтай холбогддог (салгагддаг) тоноглолтой (техникийн нөхцөлийн дагуу) байна. 2.2.6. Грейферийн хийц нь өөрөө онгойдоггүй байна.

2.3. Ган татлага

2.3.1. Манипуляторт краны сум, ачаанд хэрэглэх ган татлага нь энэхүү дүрмийн 8-р хавсралтын болон бусад баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байх ба түүнийг туршсан тухай үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээ буюу хуулбартай байна. Хэрэв гэрчилгээгүй бол туршилтыг хийх бөгөөд туршилтын гэрчилгээгүй ган татлагыг хэрэглэхийг хориглоно. 2.3.2. Ган татлагын байрлал, бэхэлгээ нь хүрд, дамраас мултарч унах мөн краны метал хийц болон бусад ган татлагатай хавирч, шүргэлцэхээргүй байна. 2.3.3. Манипуляторт кранд бэхлэгдэх ган татлаганы төгсгөлийн гогцоо, мөн түүнчлэн цагариг, дэгээ, бусад эд ангитай холбогдож байгаа тэнжээний гогцоог дараах байдлаар хийнэ. Үүнд: а) ган татлагын үзүүрийг илгэвч /коуш/ ашиглан сүлжих буюу хавчих; б) шаантгаар бэхлэгдсэн хэвлэмэл, давтмал, цутгамал, ган цөн; в) aмархан хайлдаг хайлшийг цутгах аргаар; г) норматив баримт бичгийн шаардлагад заагдсан бусад аргуудаар; Гагнасан цөн ашиглахыг зөвшөөрөхгүй. Цөнгийн гадна арьс, шаантгийг ган татлага үрэлдэхээс сэргийлж, хурц ирмэгтэй хийж болохгүй. 2.3.4. Ган татлагын багц бүрийн сүлбэлтийн тоо 15 мм хүртэл голчтой бол 4, 15-аас 28 мм голчтой бол 5 байна.Багц бүрийн сүүлчийн сүлбэлтийн тоог түүний багц дахь утасны тооны хагасаар гүйцэтгэнэ. Сүүлчийн сүлбэлтийг ган татлагын багцын тооны хагасаар хийхийг зөвшөөрнө. Ган татлаганы хавчаарыг зураг төсөл зохиох үед тодорхойлох бөгөөд 3-аас цөөнгүй байна. Хавчаар хоорондын алхам ба ган татлагын эцсийн хавчаараас цааш сул үзүүр нь ган татлагын голчийг 6 дахин авснаас урт байна. Хавчаарыг бэхлэх эрэг нь өөрөө тайлагдаж, сулрахаас


416

хамгаалагдсан байна. Хавчаарыг халуун (дарханы) аргаар гүйцэтгэхийг зөвшөөрөхгүй. 2.3.5. Хүрдэнд ган татлагыг бэхлэхдээ солиход боломжтой бөгөөд найдвартай аргыг хэрэглэнэ. Даравчаар бэхлэх нөхцөлд тэдгээрийн тоо нь 2-оос цөөнгүй байвал зохино. Хүрд дээрх эцсийн даравчаас цааш ган татлагын сул үзүүрын урт нь татлагын голчийг 2 дахин авснаас их байна. Ган татлагын сул үзүүрийг даравч дор буюу голчийг 3 дахин авснаас ойр зайд нугалахыг хориглоно. 2.3.6. Ган татлагыг сонгохдоо норматив баримт бичгийг баримтална. Зураг төсөл зохиох, түүнчлэн ган татлагыг кранд тавихын өмнө дараах томьёогоор шалгана. Үүнд:

F0 ≥ Z

pхS,

F0 —

Ган татлагын тасрах хүч /Н/, үйлдвэрийн гэрчилгээний дагуу буюу туршилтын гэрчилгээнд заасан тоог авна.

Zp —

Ган татлага ашиглалтын хамгийн бага итгэлцүүр ангиллаас хамааруулан (Хүснэгт 1-ийн дагуу) тодорхойлно.

S—Манипуляторт краны паспортад заагдсан динамик ачааллыг тооцоогүй, харин а.ү.к-ийг тооцсон полиспастын системийн хамгийн их хамгийн их хүч, Н.

Хүснэгт 1

ГАН ТАТЛАГЫН БАТ БӨХИЙН НӨӨЦИЙН ХАМГИЙН БАГА ИТГЭЛЦҮҮР Z

p

Механизмын ангиллын бүлэг /горим/

Ажлын байрлалд УгсралтГан татлага

хөдөлгөөнтэй хөдөлгөөнгүй хөдөлгөөнтэй хөдөлгөөнгүйМNS ISO 4301/1 Бусад Z

p

М3 1М 3,55 3,0М4 2М 4,00 3,5 3,05 2,73М5 3М 4,50 4,0Мб 4М 5,60 4,5

Хэрвээ гэрчилгээнд тасралтын нийлбэр хүч өгөгдсөн байвал түүнийг 0.83-аар үржүүлж F

0-ыг тодорхойлно.

2.4. Гинж

2.4.1. Кранд хэрэглэх хавтгай гинжийг баримт бичгийн дагуу хийнэ. Ачааны гагнааст ба цутгамал гинж нь норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой. Хөндөлтэй болон хөндөлгүй якорийн гинжийг хэрэглэж болно. 2.4.2. Гинж нь түүнийг норматив баримт бичгийн дагуу үйлдвэрлэж туршсан тухай үйлдвэрийн гэрчилгээтэй


417

байна. Хэрэв үйлдвэрийн гэрчилгээгүй бол эвдэх ачааллыг тодорхойлохын тулд гинжний загварт сорилт хийх ба геометр овор хэмжээ нь норматив баримт бичигтэй тохирох эсэхийг шалгана. 2.4.3. Манипуляторт краны гинжний бэхэлгээ болон байрлал нь одон араанаас мултрах, метал хийцийн элементтэй шүргэлцэж эвдрэхгүй нөхцөлийг хангасан байна. 2.4.4. Хамгийн их татах хүчний үйлчлэлд тасрах гагнаасан гинжний бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүрийн паспортад заагдсан хамгийн бага утгыг 2 дугаар хавсралтаар үзүүлэв. Гагнаасан гинжний бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүрийн хамгийн бага утга

Гинжний зориулалтМNS ISO 4301/1 М3-М6

механизмын бүлгийн ангилал Гөлгөр гадаргуутай хүрдэн дээр ажилладаг

6

Одон араатай харьцаж ажилладаг ачааны

8

2.4.5. Гинжийг залгаж холбохдоо цахилгаан гагнуураар шинэ үеийг оруулж гагнах эсвэл тусгай холбох үеийг ашиглахыг зөвшөөрнө. Гинжийг холбосны дараа паспортад заагдсан хамгийн их таталтын хүчийг 25% ихэсгэн, 10 минут ачаалалтай туршина.

2.5. Хүрд, дамар, одон араа

2.5.1. Хүрд, дамар, тэнцвэржүүлэгч дамрын хамгийн бага голчийг ороох ган татлагаас хамааруулан дараах томъёогоор тодорхойлно.D

1 >= h

1 x d; D

2 >= h

2 x d; D

3 >= h

3 x d,

d – Ган татлагын голч, мм;D

1, D

2, D

3 - Хүрд, дамар, тэнцвэржүүлэгч дамрын голч мм;

h1, h

2, h

3 - Хүрд, дамар, тэнцвэржүүлэгч дамрын голчийг сонгох

итгэлцүүрүүд (хүснэгт 3); 2.5.2. Гагнуур хийж, тохируулсан болон хуудсан гинж нь ажлын үед одон арааны хоёроос доошгүй шүд бүрэн харьцана. 2.5.3. Гинж эсвэл ган татлага ороох хүрдний багтаамж нь ачаа оосорлох хэрэгслийг хамгийн доод байрлал хүртэл буулгахад хүрдэнд бэхэлгээний хэсгийн уртыг оролцуулахгүйгээр 1.5 аас доошгүй ороодос үлдэхээр байвал зохино.


418

2.5.4. Нэг үе ган татлага ороохоор хийгдсэн бол хүрдний гадаргуу шурган ховилтой байна. Ажлын үед дугтралт ба сулралт үүсч болох татлагат грейфертэй манипуляторт краны нэг үе ган татлага ороогддог хүрдний ховилын гүн нь татлагын голчийн 0.5-аас багагүй байх ба хүрдэнд ган татлагыг зөв ороох тусгай төхөөрөмж тавьсан байна. Хийцийн онцлогоос хамааруулан олон үе ган татлага буюу гинж орооход гөлгөр гадаргуутай хүрд ашиглахыг зөвшөөрнө. 2.5.5. Олон үетэй ган татлага ороогддог гөлгөр ба ховилтой гадаргуутай хүрдний 2 талд хашлага хийсэн байвал зохино. Хоёр салаа ган татлагыг хүрдний захаас төв рүүгээ нэг үе ороодог ховилтой хүрд хашлагагүй байж болно. Ган татлагыг ховилтой хүрдэнд ороодог бол татлагын үзүүрийг бэхэлсэн талд хашлага хийхгүй байж болно.

Хүснэгт3

ХҮРД (h1), ДАМАР (h

2) ТЭНЦҮҮЛЭГЧ ДАМРЫН (h

3)

ГОЛЧИЙГ СОНГОХ ХАМГИЙН БАГА ИТГЭЛЦҮҮРМеханизмын ангилал МNS ISO 4301/1-ээр

Голчийг сонгох итгэлцүүрh

1h

2h

3

М3М4М5М6

14,016,018,020,0

16,018,020,022,4

12,512,514,014,0

Хүрдний хашлага нь хүрдэнд ороогдсон ган татлагын гадна талаас дээш ган татлагын голчийг 2 дахин авснаас багагүй, гинжин бол түүний салааны өргөнөөс багагүй өндөр байвал зохино. 2.5.6. Хүрдэнд ган татлагыг олон үе ороохдоо үе бүрийг зөв байрлуулж ороох нөхцөлийг бүрдүүлсэн байвал зохино. 2.5.7. Сум ба ачааны полиспастын дамраас татлага нь мултарч унахааргүй хамгаалалт хийсэн байна. Дамрын ирмэг ба хамгаалах төхөөрөмжийн хоорондох зай нь ган татлагын голчийн 20%-иас ихгүй байвал зохино.

2.6. Тоормос

2.6.1. Машин хөтлүүр бүхий ачаа ба сумны эргүүлэгт хэвийн залгаатай буюу дамжуулгыг залгахад автоматаар салдаг тоормосыг тавина. Гар хөтлүүртэй эргүүлэг нь автомат ажиллагаатай ачаа тулгуур тоормосоор тоноглогдоно.


419

2.6.2. Ачаа өргөх ба сумны өнгийлт өөрчлөх эргүүлгийн тоормос нь хүрдтэй салахгүй кинематик холбоотой байна. Ачааны эргүүлгийн тоормосны моментын нөөцийн итгэлцүүр 1.5-аас багагүй байна. 2.6.3. Зам, төмрөөр шилждэг манипуляторт краны шилжих механизмд хэвийн залгаатай тоормос тавина. Өөрөө явагч манипуляторт краны шилжүүлэх механизм нь хэвийн нээлттэй удирдагддаг тоормосоор тоноглогдох ба зогсолтын тоормосыг суурилуулсан байна. Төмөр замын манипуляторт краны шилжүүлэх механизмын тоормос нь Монголын төмөр замын норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байх ёстой. 2.6.4. Механизмын ажлын горим нь МNS ISO4301/1 стандартаар М3 ба түүнээс дээш нөхцөлд ажилладаг, ил задгай орчин эсвэл барилга дотор суурилагдсан манипуляторт краны эргэх механизмд хэвийн хаалттай тоормос тавина. Хэдрэг араат эргэх механизмд тоормос тавихгүй байхыг зөвшөөрнө. Могой араат дамжуулгаар тоормосыг орлуулан хэрэглэж болохгүй. Үндэслэлтэй бол аажим тоормослолттой нэмэлт тоноглолыг байрлуулахыг зөвшөөрнө. Хэрэв тоормос нь пүршний тусламжтайгаар хаагддаг бол тэр нь шахалтын хүчний үйлчлэлээр ажилладаг байна. 2.6.5. Задгай орчинд ажилладаг манипуляторт краны шилжүүлэх ба эргэх механизмын тоормос нь МNS ISO4302:2009 стандартын дагуу салхины хамгийн их үйлчлэлд ажлын үеийн зөвшөөрөгдөх налууд зогсоон барьж чаддаг байх ёстой. 2.6.6. Тоормос нь ус, тос шууд нэвтрэхээс хамгаалагдсан байвал зохино.

2.7. Дугуй

2.7.1. Зам төмрөөр шилждэг манипуляторт краны шилжүүлэх механизмын явах дугуй давтах, хэвлэх аргаар буюу цутгаж хийнэ. Дугуйг давтах аргаар үйлдвэрлэхдээ баримт бичгийн шаардлагад нийцүүлнэ. 2.7.2. Дугуй нь хоёр ирмэгтэй байна. Ирмэггүй эсвэл нэг ирмэгтэй дугуй зам төмрөөс гулсаж, унахгүй тоноглолтой үед хэрэглэхийг зөвшөөрнө.


420

2.8. Тулгуурын тоноглол, эд анги, тулуур ба бамбай

2.8.1. Манипуляторт краны тулгуур нь тулах тавагтай байх бөгөөд шаардлагатай үед хэрэглэх нэмэлт ивүүртэй байна. Тулгуурын хөндөл нь тээвэрлэлтийн үед найдвартай тоноглолтой байна. Хөндөл нь гар ажиллагаагаар сунадаг бол зориулалтын бариултай байна. 2.8.2. Манипуляторт краны тулгуур, түүний хэсгийг гараар өргөж, сунгах хүч нь 200 Н-оос хэтрэхгүй байна. Тулгуурыг их хүчээр сунгах бол машин хөтлүүрийг ашиглана. 2.8.3. Зам төмрөөр шилждэг манипуляторт кран нь дугуй, тэнхлэг эвдэрсэн үед хэрэглэгдэх тулгуурын эд ангитай байна. Тулгуурын эд анги нь зам төмрөөс 20 мм-ээс ихгүй зайд байрлана. 2.8.4. Зам төмрийн эцэст манипуляторт краныг замаас хэтэрч гарахаас хамгаалсан тулуурыг байрлуулна. Зам төмрөөр шилждэг манипуляторт краныг тулуурт тулах эсвэл өөр хоорондоо мөргөлдөхөд үүсэх цохилтоос хамгаалж, зөөлөвчлөх бамбай хийж өгнө.

2.9 Ослоос хамгаалах төхөөрөмж ба хэрэгсэл

2.9.1. Машины хөтлүүртэй манипуляторт кран нь автоматаар зогсох төгсгөлийн унтраалгаар тоноглогдсон байна. Үүнд: a) манипуляторт краны ган татлагат зүүлтүүрийн дээд болон доод байрлал; б) манипуляторт краны зам төмөр дээгүүр шилжих механизм; в) эргэх хөдөлгөөнийг хязгаарлах механизм (хэдрэг араат хөтлүүртэй механизмд хамаарахгүй) 2.9.2. Төгсгөлийн унтраалга нь механизмыг салгасны дараа түүний эсрэг чиглэлийн хөдөлгөөнийг залгах нөхцлийг хангах ёстой. 2.9.3. Ган татлага бүхий дүүжин зүүлтүүртэй ачаа өргөх механизмын төгсгөлийн унтраалга нь ачаа өргөх хэрэгсэл болон хийцүүдийн (тулгуур, сум, дамар г.м.) хоорондын зай нь 200 мм-ээс багагүй байхад зогсоохоор тохируулсан байна. 2.9.4. Өргөгддөг бүхээгтэй манипуляторт краны хаалга хаагдаагүй байхад бүхээгийг өргөх, буулгах хөдөлгөөнийг хориглодог тоноглолыг суурилуулна.


421

2.9.5. Манипуляторт краныг эвдрэлд орох болон онхолдохоос урьдчилан сэргийлэхийн тулд техникийн нөхцөлийн дагуу ачаа өргөх механизмыг автоматаар салгах даац хязгаарлагчаар (ачааны момент хязгаарлагч) тоноглох ба хязгаарлагч нь тухайн өнгийлтөд тогтоосон даацаас 10%-иас илүү ачааг өргөх үед ажиллагааг автоматаар зогсооно. Даац хязгаарлагч ажилласны дараа ачааг доошлуулах буюу ачааны моментыг багасгах зорилгоор өөр бусад механизмуудын залгагдах нөхцөлийг хангасан байна. Манипуляторт краныг даац хязгаарлагчаар тоноглох асуудлыг мэргэжлийн байгууллага шийдвэрлэнэ. 2.9.6. Өнгийлтийг өөрчилсөнөөр даац нь өөрчлөгдөх манипуляторт краны тухайн өнгийлтөд тохирох даац заагчийг байрлуулсан байна. Даац заагчийн заалт нь операторчийн ажлын байрнаас тод харагдахаар байна. Заагчийн оронд хүснэгтийг байрлуулж болно. 2.9.7. Техникийн нөхцөлийн дагуу манипуляторт кранд хазайлтын өнцгийн байрлал заагчийг (креномер, хазгай байрлалын дохиолол) суурилуулсан байна. 2.9.8. Манипуляторт кран нь ажлын бүсэд дуу нь сонсогдох дуут дохионы хэрэгслээр тоноглогдсон байна. 2.9.9. Гидро хөтлүүртэй манипуляторт краны шахуурга бүрийн шахалтын шугам дээр хамгаалалтын хавхлагуудыг суурилуулсан байна. 2.9.10. Манипуляторт краны сумны гар уртасгагч сунасан байдалд байхад, түүний хажуугийн хэсэг дээр уртасгагчийн хэвийн даацыг бичнэ. Дээрх тэмдэглэгээ операторчийн ажлын байрнаас тод харагдахаар бичигдсэн байна.

2.10. Бүхээг ба удирдлагын тоноглол

2.10.1. Манипуляторт краны бүхээг болон удирдлагын тоноглол нь энэхүү дүрэм, улсын стандарт болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байна. Бүхээгийг тоноглож, байрлуулах асуудлыг техникийн даалгавраар тодорхойлно. 2.10.2. Манипуляторт краны бүхээг нь аюулгүй (хагархай үүсдэггүй) шилтэй, орчныг чөлөөтэй харах боломжийг хангана. Нүүрний шил нь шил арчигч болон нарнаас хамгаалах саравчаар тоноглогдсон байна. 2.10.3. Бүхээгт хаалганаас гадна онгойдог цонх эсвэл нээлхий байна.


422

2.10.4. Хэрэв бүхээгийн аппаратуудад 42 В-аас илүү хэмжээний хүчдлээр тэжээгдэж байгаа бол шалан дээр цахилгаан тусгаарлах материалаар хийсэн шалавч байна. Резинэн дэвсгэрийг зөвхөн 42 В-аас илүү хэмжээний хүчдэлээр ажилладаг электрон төхөөрөмжийн ашиглалтын хэсэгт тухайн төхөөрөмжөөс 500 мм-ээс илүүгүй зайд тавина. 2.10.5. Бүхээгт операторчид зориулсан, суугаа байдлаас аппаратуудыг удирдах ба ачааг хянах боломжтой суурин сандал байрлуулсан байна. Сандлыг босоо болон хэвтээ тэнхлэг дагуу, мөн түүнчлэн түшлэгний налуу өнцгийг өөрчлөх боломжтой хийнэ. 2.10.6. Бүхээгийг норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн температурын горим болон агаарын солилцоог хангасан байдлаар гүйцэтгэж, тоноглосон байна. 2.10.7. Суурин эсвэл чиргүүлийн манипуляторт краны бүхээгийн дотор нь дараах хэмжээнээс багагүй байна. Үүнд: өндөр – 2000 мм, өргөн – 900 мм, удирдлагын хөшүүргийн урт нь 1300 мм. Өөрөө явагч манипуляторт краны бүхээгийн хамгийн бага хэмжээ нь: өндөр – 1800 мм, өргөн – 920 мм, удирдлагын хөшүүргийн урт нь 1500 мм. Зарим тохиолдолд бүхээгний өндрийг 1450 мм, өргөнийг 700 мм, удирдлагын хөшүүргийн уртыг 1100 мм хүртэл багасгаж болно. 2.10.8. Ердийн ажиллагааны үед өргөх ачаа нь бүхээгийг цохих боломжгүйгээр байрлуулна. Манипуляторт краны механизмыг бүхээгийн шууд харалдаа дор байрлуулахыг хориглоно. 2.10.9. Бүхээг нь цахилгаан гэрэлтүүлэгтэй байна. Цахилгаан хөтлүүр бүхий краны цахилгаан төхөөрөмжийг унтраахад гэрэлтүүлэг нь асаалттай үлддэг байна. 2.10.10. Манипуляторт краны бүхээгт байрлуулах цахилгаан халаах хэрэгслүүд нь галын аюулгүй байх ёстой тэдгээрийн цахилгаан дамжуулах хэсгүүд нь хашлагаар тусгаарлагдна. Цахилгаан халаах тоноглол нь оролтын төхөөрөмжийн дараа цахилгаан сүлжээнд холбогдсон байна. Халаах төхөөрөмжийн гадна их биеийг газардуулна. 2.10.11. Манипуляторт краны удирдлагын аппаратыг суурилуулахдаа удирдахад хялбар, тохиромжтой бөгөөд ачаа өргөх төхөөрөмж болон ачааг ажиглах боломжийг хаахгүй бариул болон хөшүүргийн чиглэл нь зохимжтой, хөдөлгөөний чиглэлийн дагуу байна. Хөдөлгөөн болон чиглэлийг заасан


423

тэмдэглэгээ нь норматив баримт бичигт нийцсэн, тэдгээр нь механизм болон аппарат дээр тусгагдсан байх ба тухайн аппаратын ашиглалтын нийт хугацаанд хадгалагдахаар байна. 2.10.12. Механизмын хөдөлгөөнийг удирдах, залгах аппаратууд нь үйлчлэл үзүүлэхээ больсны дараа тэг байрлалд өөрөө буцдаг хийцтэй байна. 2.10.13. Цахилгаан контроллерын удирдлага бүхий манипуляторт краны хамгаалах самбарын контакторыг (оролтын төхөөрөмж) зөвхөн бүх контроллер тэг байрлалд байгаа тохиолдолд л залгах боломжтой байна. Хэрэв соронзон контроллерын байрлалыг мэдээлдэг гэрлэн дохиоллыг удирдлагын пульт дээр байрлуулсан бол өөртөө тусдаа тэг хамгаалалттай соронзон контроллерын тэг хоригийн контактыг хамгаалалтын самбарын контакторын хэлхээнд холбохгүй байж болно. 2.10.14. Манипуляторт краныг жолоодох нэгээс илүү удирдах пульт ашигласан тохиолдолд хоёр талаас нэгэн зэрэг удирдахыг механикаар зогсоодог төхөөрөмжийг ашиглана. 2.10.15. Цахилгаан дамжуулгатай удирдлагын пульт болгон манипуляторт краны бүх механизмуудыг салгах ослын зогсолтын төхөөрөмжөөр тоноглосон байна. Ямар дамжуулгатай байхаас шалтгаалахгүйгээр бүх удирдлагын пульт нь дуут дохионы товчлууртай байна. 2.10.16. 42 В дээш хүчдэлийн цахилгаан сүлжээнд залгаж байгаа пультын зөөврийн гадна их бие нь тусгаарлагч материалаар хийгдэх, эсвэл хоёроос доошгүй дамжуулагчаар газардуулсан байх ёстой. Аль нэг газардуулагч утсыг нарийн ган татлагаар орлуулж болно. 2.10.17. Өндөрт байрлуулсан (бүхээггүй манипуляторт кран) операторчийн суудал, түшлэг болон тохойлдогч нь зөөлөвчтэй, дулаан тусгаарладаг, чийг нэвтэрдэггүй (угааж болдог) гадаргуутай байна. Тээвэрлэлтийн үед суудал нь чийг (хур тунадас) хуримтлуулахааргүй байна. Суудлын метал хийц болон түүний манипуляторт крантай холбогдсон бэхэлгээ нь босоо тэнхлэгийн дагуу суудлын хэвтээ гадаргууд өгсөн 1600 Н хүчний ачааллыг үлдэгдэл хэв гажилтгүй даадаг байх ёстой. Суудлын хэвтээ чиглэлд хийгдэх тохиргоо нь ямар нэгэн багаж хэрэглэхгүйгээр гүйцэтгэгддэг байна.


424

2.11. Хаалт, хамгаалалт

2.11.1. Манипуляторт краны амархан хүрэх боломжтой, хөдөлгөөнтэй ослын шалтгаан болж болох хэсгүүдийг салгаж, задалж болох сайтар бэхэлсэн метал хаалтаар хаасан байх бөгөөд эдгээр хаалт нь үзлэг, тосолгоо хийхэд саад болохооргүй байна.Дараах хэсгүүдийг хаалттай байлгана. Үүнд: а) араат, гинжит, могой араан дамжуулга б) боолт, горив нь ил гарсан холбогч муфт, мөн нэвтрэх хэсэгт байрласан бусад муфт в) операторчийн ажлын байр эсвэл нэвтрэх хэсэгт байрласан хүрд, хаалт нь ган татлагыг хүрдэнд ороох үйл явцыг ажиглахад саад болохооргүй байна; г) нэвтрэх хэсэгт байрласан гол. 2.11.2. Зам төмөр дээгүүр (төмөр замаас бусад) явдаг манипуляторт краны дугуйн доор гадны зүйлс орохоос хамгаалсан хусуур хийж өгсөн байх шаардлагатай. Хусуур болон зам төмрийн хоорондын зай нь 10 мм-ээс илүүгүй байна. 2.11.3. Нэвтрэх хэсэгт байрласан 42 В-оос илүү хүчдэлтэй цахилгаан төхөөрөмжийн цахилгаан дамжуулах тусгаарлагдаагүй бүх хэсэг болон манипуляторт краны удирдлага, түүний ойролцоо операторчийн ажлын байранд байгаа этгээд санамсаргүй хүрэх боломжийг хааж тусгаарласан байна.

2.12. Шат, тавцан нэвтрэх талбай

2.12.1. Тавцан, нэвтрэх хэсэг болон шатны хийц нь энэхүү дүрэм, улсын стандарт болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагыг хангасан байна. 2.12.2. Тавцан, нэвтрэх талбайн шалны ажлын гадаргуу нь тавцангийн бүх өргөн, уртын хэмжээнд хөл халтирахааргүй биржгэр төмрөөр хийгдсэн байна. Нүхтэй шалавч хэрэглэх тохиолдолд нүхний хэмжээ нь 20 мм-ээс илүүгүй байх ёстой.Шалавч нь түүний гадаргуун дурын болон 125 мм-ийн диаметр бүхий дугуй хэсэгт өгөх 1500 Н хүчний ачааллыг дааж, үлдэгдэл хэв гажилт өгөхгүй байна. Шалавчийн уян хэв гажилтын хэмжээ нь 10 мм-ээс илүүгүй байх ёстой. 2.12.3. Тавцанг доод хэсгээр нь 100 мм-ээс багагүй өндөртэй, үргэлжилсэн хашилттай, 500 мм-ийн өндөрт


425

завсрын холбоос бүхий 1000 мм-ийн өндөртэй хашлагаар хаасан байна. Хашлага нь 100 мм уртад хэвтээ тэнхлэгийн дагуу 300 Н хүчээр үйлчлэхэд үлдэгдэл хэв гажилтгүйгээр хуваарилсан ачааллыг даах ёстой. Хашлаганы уян хэв гажилт нь 10 мм-ээс илүүгүй байх шаардлагыг хангана. 2.12.4. Зам төмөрт болон суурин кран-манипуляторын тоноглолын тавцанд хүрэх шатны өргөн нь 600 мм-ээс багагүй хэмжээтэй байна. 1500 мм-ээс бага өндөртэй шатнаас бусад манипуляторт кран дээр байрлах шатны өргөн нь 500 мм-ээс багагүй хэмжээтэй байна. 1500 мм-ээс бага өндөртэй шатыг 350 мм-ээс багагүй өргөнтэй хийж болно. Шатны гишгүүр болон хөндөл нь 100 мм уртад хэвтээ тэнхлэгийн дагуу өгсөн 1500 Н хүртэлх ачааллыг үлдэгдэл хэв гажилтгүйгээр даах ёстой. Гишгүүр болон хөндөлийн үлдэгдэл хэв гажилтын хэмжээ нь 10 мм-ээс илүүгүй байх ёстой. 2.12.5. 75-аас 90°-ын өнцгийн налуутай шатны гишгүүр хоорондын зай нь 300 мм-ээс илүүгүй ба 75°-ын өнцгийн налуутай шатны хувьд 250 мм-ээс илүүгүй байна. Гишгүүрийн алхам нь шатны бүх уртад хадгалагдах ёстой. 2.12.6. Налуу шатнууд нь хоёр талаасаа гишгүүрээс 1000 мм-ээс багагүй өндөртэй хашлагаар тоноглогдсон байх ба хальтрахааргүй 150 мм-ээс багагүй өргөнтэй хавтгай, төмөр гишгүүртэй байна. Газар эсвэл тавцангаас эхний гишгүүр хүртэлх өндөр нь 400 мм-ээс илүүгүй байна.

2.13. Ачаа оосорлох хэрэгсэл

2.13.1. Ачаа оосорлох хэрэгслийг (тэнжээ, хөндөл г.м.) зохион бүтээх ажлыг тусгай зөвшөөрөлтэй байгууллага энэхүү дүрэм болон норматив баримт бичгийн дагуу хийнэ. 2.13.2. Ерөнхий зориулалтын тэнжээний төслийг зохиох болон үйлдвэрлэхдээ РД 10-33, РД 10-231-98-ын шаардлагад нийцсэн байна. 2.13.3. Ган татлагат тэнжээний тооцоог хийхдээ ган татлагын салааны тоо ба түүний босоо тэнхлэгтэй үүсгэх өнцгийг тооцно. Олон салаалсан ерөнхий зориулалттай тэнжээг үйлдэхдээ салаа хоорондын өнцгийг 900 байхаар тооцоолно. Тодорхой ачаанд зориулсан тэнжээний тооцоонд бодит өнцгийг ашиглаж болно. Тэнжээний бат бөхийн итгэлцүүр 6-с дээш байхаар тооцоолдог. Олон салаат тэнжээ нь жигд татагдсан байх шаардлагатай.


426

2.13.4. Галд тэсвэртэй хөнгөн материал болон нийлэг эд, хөвөн даавуугаар тэнжээг хийхдээ салааны тоо болон босоо тэнхлэгтэй үүсэх өнцгийг тооцно. Үүнд ба бөхийн итгэлцүүр нь 8-аас доошгүй байх шаардлагатай. 2.13.5. Галд тэсвэртэй хөнгөн материал болон хөвөн даавуун татлагаар тэнжээг үйлдвэрлэхэд ГОСТ 30055 болон бусад нормативыг баримтална. 2.13.6. Галд тэсвэртэй хөнгөн материал эсвэл хөвөн даавуугаар хийсэн татлагын гогцоог 2 бүтэн, мөн 2 жижиг нүхтэйгээр сүлжиж хийнэ. 2.13.7. Нийлэг болон бусад материалаар тэнжээг үйлдвэрлэхдээ холбогдох норматив баримт бичигтэй нийцүүлнэ.

3. МАНИКУЛЯТОРТ КРАН, ТӨХӨӨРӨМЖ, АЧАА ООСОРЛОХ ХЭРЭГСЛИЙГ ҮЙЛДВЭРЛЭХ, ШИНЭЧЛЭН

ЗАСВАРЛАХ

3.1. Үйлдвэрлэл 3.1.1. Манипуляторт краныг энэхүү дүрэм, улсын стандарт, төсөл болон техникийн нөхцлийн дагуу үйлдвэрлэнэ. 3.1.2. Манипуляторт кран болон түүний зангилаа, эд ангиуд, ослоос хамгаалах хэрэгслийг тусгай зөвшөөрөлтэй, шаардлагатай тоног төхөөрөмж болон мэргэжилтэй боловсон хүчнээр хангагдсан, энэхүү дүрэм, улсын стандарт ба бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад бүрэн нийцсэн үйлдвэрт хийнэ. 3.1.3. Хэрэв үйлдвэр нь манипуляторт краны зураг төсөл болон үйлдвэрлэлийн тусгай зөвшөөрөлтэй бол туршилтын загварыг хийх тусгай зөвшөөрөл авах шаардлагагүй болно. Манипуляторт краны туршилтын загварын паспортад үйлдвэрлэх зөвшөөрөл олгогдсон огноо болон дугаарын оронд “Туршилтын загвар” гэсэн тэмдэг дарсан байна. 3.1.4. Манипуляторт кран болон түүний зангилаа, эд ангиуд, ослоос хамгаалах хэрэгслийн үйлдвэрийн удирдах ажилтан, мэргэжилтнүүд нь энэхүү дүрмийн дагуу шалгалтыг мэргэжлийн хяналтын байгууллагад шалгалт өгч, аттестатчилагдсан байна. 3.1.5. Манипуляторт краны хариуцлагатай метал хийц, эргүүлэг, ослоос хамгаалах хэрэгсэл зэргийг тусад нь дагнан үйлдвэрлэх аж ахуйн нэгж байгууллага нь барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас зөвшөөрөл


427

авахдаа дараах баримт бичгийг бүрдүүлнэ. Үүнд: а) манипуляторт краны паспорт, ашиглалтын заавар; б) эд ангиудыг угсрах зураг, кинематик, цахилгаан, гидро схем; в) шалгалтаар тэнцсэн ур чадвар бүхий гагнуурчид байгааг нотлох тодорхойлолт. 3.1.6. Манипуляторт кран болон түүний тусгай метал хийц, эргүүлэг, ослоос хамгаалах хэрэгслийг үйлдвэрлэх зөвшөөрлийг олгохдоо уг үйлдвэрийн бүрдүүлсэн баримт бичиг, туршилтын загварыг нь шалгаж туршсаны дараа шийдвэрлэнэ. Уг төсөл норматив баримт бичгээс зөрж өөрчлөгдөх тохиолдолд төслийг батласан байгууллагатай тохиролцоно. Хэрэв төсөлд заагдаагүй өөрчлөлт орохоор бол хяналтын байгууллагатай тохирч зөвшөөрөл авах бөгөөд түүний хуулбарыг манипуляторт краны паспортад хавсаргана. 3.1.7. Өөр үйлдвэрт хийгдсэн зангилаа, эд анги, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслээс бүрдэж, угсрагдсан краны чанарыг энэхүү дүрэм болон улсын стандартын шаардлагад нийцүүлэх, мөн түүнчлэн техникийн баримт бичгийг бүрдүүлэх ажлыг манипуляторт краныг иж бүрдүүлсэн байгууллага хариуцна. Энэ тохиолдолд өөр үйлдвэрт хийсэн зангилаа, эд ангиудын техникийн баримт бичгээр краны паспортыг бүрдүүлэх бөгөөд тэдгээр баримт бичиг нь иж бүрдэл болгосон байгууллагад хадгалагдана. 3.1.8. Манипуляторт кран ба түүний метал хийцийг үйлдвэрлэх техникийн нөхцөлд гагнуурын чанарыг шалгах шаардлага, гологдол болгох үзүүлэлт, бэлэн бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах журам, түүнчлэн үйлдвэрлэлд хэрэглэх метал ба гагнуурын материалын тухай болон бусад мэдээллийг урьдчилан тусгасан байх ёстой. 3.1.9. Үйлдвэрлэгч байгууллага нь үйлдвэрлэсэн манипуляторт кран, түүний эд ангийн чанарыг шалгахдаа мөрдөж байгаа дүрэм, улсын стандарт, бусад норматив баримт бичиг болон техникийн нөхцөлд нийцүүлэн урьдчилсан /үйлдвэрлэлийн/, хүлээн авах, үечилсэн, хүлээлгэн өгөх туршилтуудыг хийнэ. Урьдчилсан ба хүлээн авах туршилтыг сорилтын загвар бүрд хийнэ. 3.1.10. Манипуляторт краны сорилтын загварт үйлдвэрлэлийн урьдчилсан туршилтыг зураг төсөл зохиогчийн боловсруулсан аргачлал ба хөтөлбөрийн дагуу үйлдвэрлэгч байгууллага хариуцан зураг төслийг боловсруулсан


428

байгууллагын төлөөлөгч, хяналтын байгууллагын төлөөлөгчийг оролцуулан хийнэ. 3.1.11. Манипуляторт краны сорилтын загварыг хүлээж авах туршилтыг зураг төсөл зохиогчоос хяналтын байгууллагатай зөвшилцөж боловсруулсан аргачлал, хөтөлбөрийн хүрээнд гүйцэтгэнэ. Манипуляторт краныг хүлээж авах туршилтыг мэргэжлийн болон хяналтын байгууллагын төлөөллийг байлцуулан гүйцэтгэнэ. 3.1.12. Манипуляторт краны сорилтын загварыг урьдчилсан болон хүлээж авах туршилтын хөтөлбөрт, паспортын үзүүлэлтийн дагуу (үүнд ослоос хамгаалах хэрэгслийн шалгалтыг оролцуулан), гадна үзлэг, статик ба динамик туршилт, тогтворжилтыг шалгах ажлыг тусгасан байна. 3.1.13. Манипуляторт краны сорилтын загварын урьдчилсан болон хүлээж авах туршилтын үр дүнг комиссын санал, дүгнэлт бүхий акт, тэмдэглэлд тэмдэглэнэ. 3.1.14. Олон тоогоор үйлдвэрлэгдэх манипуляторт краны үечилсэн туршилтыг хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөн хөтөлбөрийн дагуу үйлдвэрлэгч гүйцэтгэнэ. Манипуляторт краны туршилтад хяналтын байгууллагын төлөөлөгчийг заавал оролцуулна. 3.1.15. Манипуляторт краны үечилсэн туршилтын хөтөлбөрт гадна үзлэг, хоосон явалтын үеийн болон статик, динамик туршилт, ослоос хамгаалах хэрэгслийг паспортын үзүүлэлтийн дагуу шалгах ажлыг оролцуулан энэхүү дүрэм, техникийн нөхцөлийн шаардлагад нийцсэн туршилт явуулах ажиллагааг тусгасан байна. 3.1.16. Үйлдвэрлэгдсэн манипуляторт краны үечилсэн туршилтыг 3 жилд нэг удаа нэг кранд явуулна. 3.1.17. Манипуляторт краны үечилсэн туршилтын үр дүнг комиссын дүгнэлт, саналыг тусгасан актаар бүрдүүлнэ. 3.1.18. Үйлдвэрлэгдсэн манипуляторт кран нь үйлдвэрлэгчийн техник хяналтын албаны боловсруулсан хөтөлбөрийн дагуу туршилтад заавал орно. Туршилтын үр дүнг паспортад бичнэ. 3.1.19. Хүлээж авах туршилтын хөтөлбөрт гадна үзлэг, хоосон явалтын туршилт, статик, динамик туршилт, манипуляторт кранын ослоос хамгаалах хэрэгсэл ба паспортын үзүүлэлт, мөн түүнчлэн явах ангийн ажиллах чадварыг шалгах ажлыг тусгасан байна.


429

3.1.20. Шинээр үйлдвэрлэгдсэн манипуляторт кран бүрийг үйлдвэрлэгч нь бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн бүртгэлдээ тусгаж түүний ил харагдах газарт нь үйлдвэрийн нэр, барааны тэмдэг, ачаа өргөх даацын хамгийн дээд хэмжээ, (ачааны момент), үйлдвэрлэгдсэн огноо, дугаар зэргийг норматив баримт бичгийн дагуу пайзанд бичсэн байна. Пайз нь манипуляторт краны ашиглалтын бүхий л хугацаанд хадгалагдана. Захиалагчийн хүсэлтээр хийгдсэн метал хийц, зангилаа, механизм болон ослоос хамгаалах хэрэгслийг бүртгэлийн дэвтэрт тодорхой бичнэ. 3.1.21. Манипуляторт краны паспортыг 3-аас 6-р хавсралтын дагуу бүрдүүлнэ. 3.1.22. Манипуляторт краны ашиглалтын зааврыг энэхүү дүрмийн шаардлагад нийцүүлэн зохион бүтээх байгууллага боловсруулна. Ашиглалтын зааварт заавал туссан байх зүйлс. Үүнд: а) механизм, зангилааны засвар техникийн үйлчилгээний үед хийгдэх ажилбар, үечлэл; б) метал хийцэд гарч болох эвдрэл, түүнийг засах арга; в) ослоос хамгаалах хэрэгслийг шалгах аргачлал, үечлэл; г) тоормосны тохируулгын аргачлал; д) түргэн элэгддэг эд анги, элэгдлийн зөвшөөрөгдөх хэмжээ; е) техникийн магадлал хийх дараалал; ж) манипуляторт краны ажлын бус байрлалд аюулгүй байдалд оруулах заавар; з) ослын нөхцөлд аюулгүй байдалд тавигдах шаардлага; и) ган татлагыг гологдолд гаргах норм; к) манипуляторт краныг их засварт оруулах хязгаарын төлөв байдлын үзүүлэлт; л) манипуляторт краны ашиглалтын хугацаа м) тухайн манипуляторт краны бүтцийн онцлогийг тусгасан үйлчилгээ, ашиглалтын заавар. 3.1.23. Манипуляторт краны үйлдвэрлэгч нь үйлдвэрлэлийн болон ашиглалтын явцад илэрсэн хийцийн гэмтэл, согогийг арилгах арга хэмжээг урьдчилан тооцсон байна. Илэрч буй гэмтэл согог нь ашиглалтын үйл ажиллагаанд аюултай бол үйлдвэрлэгч нь ижил төхөөрөмж ашиглаж байгаа бүх байгууллагад мэдэгдэж засах арга, мөн шаардлагатай техникийн баримт бичиг, материал, солих шаардлагатай эд ангиудыг илгээх ёстой. Илэрсэн гэмтэл, согогийг арилгах арга хэмжээний зааврыг хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөн байна.


430

3.1.24. Манипуляторт краны эзэмшигч ашиглалтын явцад түүний хийц, буюу үйлдвэрлэх явцад илэрсэн гэмтэл, согог нь энэхүү дүрмийн шаардлагад нийцээгүй зүйл илэрвэл гарсан гэмтэл, согогийн тухай албан бичгийг үйлдвэрлэгчид явуулж хуулбарыг хяналтын байгууллага болон тусгай зөвшөөрөл олгосон байгууллагад илгээнэ. Гадаадаас импортоор авсан манипуляторт краны гэмтэл, согогийн тухай гомдол мэдээллийг тухайн үйлдвэрлэгч болон тусгай зөвшөөрлийн гэрчилгээ олгогч байгууллагад явуулна. 3.1.25. Хэрэглэгчээс санамж авсан үйлдвэрлэгч алдаа доголдлыг арилгана. Санамжийг хаанаас хэнээс авсан болох, манипуляторт краны үйлдвэрийн дугаарыг тусгайлан тэмдэглэлд бүртгэнэ. Энэ бүртгэлдээ мөн бусад бүтцийн алдаа, доголдолтой холбоотой бүх мэдээллийг бүртгэнэ. 3.1.26. Кранаас тусдаа нийлүүлэгдэж байгаа грейфер нь паспорттой байна. Тусдаа нийлүүлэгдэж байгаа болон манипуляторт крантай хамт нэг үйлдвэрт үйлдвэрлэгдсэн грейферт дараах үзүүлэлтийг тодорхойлсон байна. Үүнд: а) марк; б) ямар материалд зориулагдсан; в) үйлдвэрлэгч; д) огноо; е) хамгийн их даац; ж) материалын хутгах эзлэхүүн (асгаж овоолдог грейфер); з) грейферийн жин (ажлын шингэний жинг тооцсон гидравлик грейфер); и) хийцийн онцлогийг тооцсон бусад үзүүлэлт. 3.1.27. Нунтаг материал өргөх грейферийн даацыг тухайн тохиолдолд ачааны марк, төрөл, физик үзүүлэлтийг туршилтын хутгалтын материалыг жигнэх аргаар манипуляторт краны эзэмшигч грейферийг хэрэглэхээс өмнө тодорхойлно. Грейферийн даацыг паспортад хавсрагдсан тэмдэглэлд заагдсан тэмдэглэлээр тодорхойлно. 3.1.28. Ээлжийн ачаа оосорлох хэрэгслийг үйлдвэрлэх байгууллага, аж ахуйн нэгж нь норматив баримт бичиг болон технологийн картын шаардлагад нийцүүлсэн байна. Төслийн баримт бичигт гагнуурын чанар, түүний чанарт тавих хяналтыг тусгасан байна. 3.1.29. Тэнжээ, гинж, хөндөл, хавчигч зэрэг ээлжийн ачаа оосорлох тоноглолыг үйлдвэрлэсний дараа туршилт явуулна. Ээлжийн ачаа оосорлох хэрэгсэлийг хэвийн даацаас 25% илүү ачаалалд туршина.


431

3.1.30. Үйлдвэрлэгдсэн ээлжийн ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийн талаар мэдээллийг бүртгэлд тэмдэглэхдээ ачаа оосорлох хэрэгслийн нэр, даац, норматив баримт бичгийн дугаар (технологийн карт), хэрэглэгдсэн материалын гэрчилгээний дугаар, гагнуурын чанарыг шалгасан үр дүнг бичнэ. 3.1.31. Ээлжийн сольдог ачаа оосорлох хэрэгсэл нь дугаар, даац, туршилт хийсэн огноог заасан сайтар бэхлэгдсэн пайзтай байна. Пайзгүй байгууллагад үйлдвэрлэгдсэн ээлжийн тоноглол нь паспортой байна.

3.2. Хийцийн шинэчлэлт ба засвар

3.2.1. Гагнууран холбоос ашиглан манипуляторт краныг шинэчлэн өөрчлөх, засварлах, түүний ослоос хамгаалах хэрэгслийн тохиргоо, үйлчилгээний ажлыг төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага, аж ахуйн нэгж гүйцэтгэнэ. 3.2.2. Манипуляторт краны өөрчлөлт, засварын ажлыг мэргэжлийн байгууллагын боловсруулсан зураг төсөл, техникийн нөхцлийн дагуу хийж, гүйцэтгэнэ. 3.2.3. Манипуляторт кранд гагнууран холбоос ашиглан засвар, хийцийн өөрчлөлт хийх байгууллага нь метал, гагнуурын материал, түүнд чанарын шалгалт хийх арга, гагнуурын холболт ба тусдаа зангилаа болон бэлэн эдлэлийг хүлээн авах журам, эд ангийг гологдолд гаргах норм түүнчлэн баримт бичиг бүрдүүлэх дарааллыг тусгасан техникийн нөхцөлийг тогтоосон байна. 3.2.4. Манипуляторт кранд засвар, хийцийн өөрчлөлт хийсэн байгууллага нь гүйцэтгэсэн ажил ба түүнд хэрэглэсэн материалын гэрчилгээний хуулбарыг паспортад тусгана.Гагнуур болон ашигласан материалын чанарыг батлах баримт бичгүүдийг гагнуурын ажлыг гүйцэтгэсэн үйлдвэр, аж ахуйн газарт хадгалах ба түүний хуулбарыг манипуляторт краны паспортад хавсаргасан байна. 3.2.5. Үйлдвэрлэгч эсвэл мэргэжлийн байгууллагатай зөвшөөрөлцсөний үндсэн дээр манипуляторт краны хийц эсвэл паспортын өгөгдлийг өөрчилсөн засварын болон бусад ажлыг гүйцэтгэнэ.


432

3.3. Материал

3.3.1. Манипуляторт краны метал хийц түүний эд ангиудыг бэлтгэх, засварлах, хийцийн өөрчлөлтөд ашиглагдах материал нь улсын стандарт ба эрх бүхий байгууллагын боловсруулсан норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна. 3.3.2. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэх, засварлах, хийцийн өөрчлөлтөд ашиглагдах материал нь түүнийг үйлдвэрлэгч байгууллага буюу шалгагчаас олгосон гэрчилгээтэй байна. Материалын гэрчилгээ байхгүй тохиолдолд улсын стандарт болон бусад норматив баримт бичгийн дагуу туршилт, магадлал хийсний дараа ашиглана. Материалыг сонгохдоо манипуляторт краны ажлын ба ажлын бус үе дэх хамгийн бага температур, эд ангийн ачааллын зэрэглэл ба хүрээлэн буй орчны тааламжгүй нөлөөллийг тооцно. Манипуляторт краны паспортад хэрэглэгдэх материалын марк ба краны ажлын ба ажлын бус үеийн хамгийн бага температурын утгыг заасан байна. 3.3.3. Дараах эд ангиудыг СЧ15 маркаас доошгүй чанар бүхий цутгамал ширмээр хийхийг зөвшөөрнө. Үүнд: а) гар хөтлүүр бүхий манипуляторт краны шүдэт ба могой араа; б) арааны эргэх хурд нь 1,5 м/с-ээс хэтрэхгүй мөн бүлгийн ангилал нь олон улсын МNS ISO 4301/1 стандартын М5-аас ихгүй, машин хөтлүүр бүхий манипуляторт краны могой араа; в) хөтлүүрийн төрөл мөн манипуляторт краны механизмын бүлгийн ангилал МNS ISO 4301/1 стандартад хамаарахгүй, хүрлэн хүрээтэй могой араа; г) хүрд, дамар, редукторын их бие; д) холхивчийн их бие ба хүрдний тулгуур, тоормосны колодок. 3.3.4. Манипуляторт краны засвар, шинэчлэл, үйлдвэрлэл хийхэд урьд нь хэрэглэж байгаагүй материалыг мэргэжлийн байгууллагын зөвлөмж, хяналтын байгууллагын зөвшөөрлөөр хэрэглэж болно.

3.4. Метал хийцийн гагнуур

3.4.1. Манипуляторт краны даацын метал хийцийн гагнуур болон гагнаасан холболтын чанарыг шалгахдаа улсын стандарт ба эрх бүхий байгууллагын боловсруулсан норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ.


433

3.4.2. Манипуляторт краны метал хийцийн хариуцлагатай эд ангийн торгоолт ба гагнаас, шат, талбай, хашлагын гагнуурын ажлыг тогтоогдсон журмын дагуу аттестатчлагдсан гагнуурчин гүйцэтгэнэ. 3.4.3. Гагнуурын ажлыг гагнагдах эд ангийн хийцэд нийцүүлэн улсын стандарт, норматив баримт бичгийн дагуу үйлдвэрлэгч буюу мэргэжлийн байгууллагын боловсруулсан технологийн үйл ажиллагааны дагуу гүйцэтгэнэ. 3.4.4. Манипуляторт краны метал хийцийн гагнуурт хэрэглэгдэж байгаа материалууд нь металын оёдол ба гагнууран холбоосын (бат бөхийн хязгаар, харьцангуй суналт, нугарах өнцөг, цохилтын зуурамтгай шинж) механик шинж чанарыг хангасан байх бөгөөд. улсын стандарт буюу техникийн нөхцөлд заасан үндсэн метал хийцийн доод хязгаарын үзүүлэлтүүдээс багагүй байна. Энэхүү шаардлага нь шат, талбай, хашлагын гагнуурын ажилд мөн хамаарна. Гагнуурын нэг холбоосонд өөр, өөр маркийн ган хэрэглэсэн бол хайлмал металын механик шинж чанарыг хамгийн их бат бөхийн хязгаартай гангийн шинж чанараар тооцно. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэх, угсралт, өөрчлөлт, хийхэд хэрэглэх гагнуурын нэмэлт материал, флюс, хамгаалалтын хийн төрлийг техникийн нөхцөлд урьдчилан заасан байна. 3.4.5. Хуудсан ба хэвлэмэл ган, хоолой гэх мэт бусад материалаар металл хийцийн эд ангийг бэлтгэхдээ түүний ажлын зургийн дагуу хэлбэр, дүрсийг чанартай гаргах, бүх төрлийн зүсэх аргуудыг ашиглахаар тусгасан байна. Ган материал ба хагас бүтээгдэхүүнийг зүсэхдээ дулааны нөлөөллийн бүсэд ан цав буюу ирмэг хэсэгт металын чанар муутгахааргүй технологиор гүйцэтгэнэ. 3.4.6. Хийцүүдийг нийлүүлж гагнахдаа, технологийн үйл явц, ажлын зураг төсөлд заасан нарийн хэмжээ, хүлцлийн хязгаарын хүрээнд хийж гүйцэтгэнэ. 3.4.7. Манипуляторт краны метал хийцийн гагнуурын ажлыг орчны тааламжгүй нөлөөллөөс сэргийлэн зориулалтын битүү байранд хийнэ. Задгай орчинд гагнуур хийх тохиолдолд салхи, хур тунадас зэрэг орчны нөлөөллөөс хамгаалсан тусгай технологийн дагуу гүйцэтгэнэ. 3.4.8. 00С хэмээс бага температурт хийгдэх гагнуурын ажлын горимыг норматив баримт бичгээр тогтооно. 3.4.9. Нэг зангилаанд олон төрлийн аргаар гагнуур хийх ажлыг техникийн нөхцөлд тусгасан байна.


434

3.4.10. Метал хийцийг нийлүүлж угсрахад ашигласан торгоосыг гагнуурын үед бүрэн хайлуулахаар бол түүнийг арилгахгүй байж болно. Гагнуур хийхийн өмнө урьдчилан торгоосон гагнаасын шаарыг цэвэрлэнэ. 3.4.11. Гагнуурын холболтыг гүйцэтгэсэн гагнуурчны тэмдэглэгээг гагнаас дээр хийнэ. Энэ нь эд ангийн чанарыг муутгахааргүй, манипуляторт краныг ашиглах явцад арилахааргүй байх бөгөөд уг тэмдгийг тавих арга, байрлалыг ажлын зурагт заасан байна. 3.4.12. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэх, шинэчлэн өөрчлөх, засварлах ажлын техникийн нөхцөлд хийцийн эд ангиудын даацын гагнууран холболтын дулааны боловсруулалтын тухай заасан байна.

3.5. Гагнаасан холболтын чанарын хяналт

3.5.1. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэх, засварлах, шинэчлэх үеийн гагнууран холболтын чанарыг техник хяналтын албанаас шалгахдаа норматив баримт бичигт заасан хэмжилт хийж гадна үзлэгээр, механик туршилт хийх, үл эвдлэх сорилоор шалгах зэрэг аргуудыг ашиглана. 3.5.2. Гагнуурын чанарыг дулааны боловсруулалт (тухайн гагнууран холболтод зайлшгүй шаардлагатай гэж үзвэл) хийж дууссаны дараа шалгана. Гагнууран холболтын хяналтын үр дүнг журнал, карт, маягт зэрэг холбогдох баримт бичигт тэмдэглэнэ. 3.5.3. Гагнаасан холболтод гадна үзлэг, хэмжилтийг хийж дараах согог байгаа эсэхийг шалгана. Үүнд: а) холбогдсон элементүүдийн тэнхлэгийн дагуух ба хөндлөнгийн мурийлт; б) холбогдсон элементүүдийн ирмэгийн зөрүү; в) гагнуурын оёдлын хэмжээ, хэлбэр ажлын зургаас гажсан байдал (оёдлын өндөр, өргөний катетаар, хүчлэлийн жигдээр, гм); г) төрөл бүрийн хэлбэр, чиглэлтэй ан цав; д) хайлсан, зүсэгдсэн, түлэгдсэн, гагнагдаагүй тасалдсан, хөөсөрсөн зэрэг бусад технологийн согог. Гагнуурын оёдлын гадаргуу, үндсэн метал хэсгийн 20мм-ээс багагүй өргөнтэй талбайд гадна үзлэгийг хийх ба түүний өмнө оёдлын хоёр талыг металын шаар, цалгидас, урсалт болон бусад бохирдлоос цэвэрлэнэ. Тооцоот элементийн тулгаж гагнасан холболтын үзлэг ба хэмжилтийг холбоосын


435

дагуу нийтэд нь хийнэ. Хэрэв гагнаасын дотор гадаргуун чанарыг шалгах боломжгүй бол үзлэг ба хэмжилтийг зөвхөн гадна талаас нь гүйцэтгэнэ. 3.5.4. Гагнаасан холболтыг гэрэлтүүлэг, хэт нам авианы аргаар норматив баримт бичгийн дагуу шалгана. Даацын метал хийцийн гагнуурын холболтыг шалгахдаа гадна үзлэгээр илэрсэн гэмтэл, согогийг арилгасны дараа гүйцэтгэнэ. Энэ үед дөрвөлжин хэлбэртэй метал хийцийн дам нуруу, багана, сумны хана ба бүслүүрийг тулгаж гагнасан оёдлын эхлэл болон төгсгөлийг заавал шалгана. Гагнаасан холболтын оёдлын нийт уртын хэмжээг ямар ч аргын үед норматив баримт бичигт заасан байдаг. Гэвч дараах хэмжээнээс бага байж болохгүй. Үүнд: а) хайрцагласан буюу торон метал хийцтэй чангаагдсан бүслүүрийн уулзварт бүрт нийт уртын 50% -иар; б) бүх тулгаж гагнасан шахагдсан бүслүүр болон хэсэг бүрийн уртын 25%; в) сумны метал хийцийн гагнаас бүрийн холболтын 75%; г) дээр дурдагдсанаас бусад бүх төрлийн тулган гагнасан холбоосын 25%; д) хэт нарийн авиа ба ажлын баримт бичгүүдэд заагдсан бусад төрлийн гагнаасан холбооны оёдлын уртын 25%. Рентген-зураг эсвэл гамма-шалгалтаар шалгахын өмнө гагнуурын холболтын тухайн хэсгийг фото зураг дээр хялбар илрүүлж болохоор тэмдэглэсэн байвал зохино. 3.5.5. Гадна үзлэг болон үл эвдлэх аргаар гагнаасан холболтын чанарыг шалгах үнэлгээ нь манипуляторт краныг үйлдвэрлэх, шинэчлэн өөрчлөх, засварлах, угсрах, техникийн нөхцөлийн дагуу байх ба гологдолтой эд ангийг үйлдвэрлэх, ашиглалтын найдвартай байдал, бат бөхийг бууруулахааргүй байна. 3.5.6. Гагнаасан холболтод дараах согог байж болохгүй. Үүнд: а) үндсэн металын гагнаасын орчинд үүссэн янз бүрийн хэлбэр, чиглэлтэй ан цав, бичил хагарлууд; б) гагнаасан холболтын огтлол ба гадаргууд түүхийрэлт (гагнагдаагүй хэсэг) үүсэх; в) ирмэгт нь засал хийгээгүй булан ба Т хэлбэрийн холбоосын орой (суурь) дутуу гагнагдах; г) гагнуурын оёдолд сүвэрхэг сиймхий үүсэх; д) зүсэгдэлт ба хайлуулж урсгах; е) суурьт гагнагдаагүй хэсэг үлдэх;


436

ж) нүх, цооролттой байх; з) оёдолд дутуу хайлалт, түлэгдэлт байх; и) үндсэн металд хайлалт, түлэгдэлт (ган хоолойг тулгаж гагнах үед) үүсэх; к/ ирмэгүүд ажлын зурагт заагдсан хэмжээнээс хэтэрсэн зөрүүтэй байх. 3.5.7. Шалгалтын үед илэрсэн дотоод ба гадаад согог нь энэхүү дүрэм ба норматив баримт бичигт заасан гагнаасыг шалгах заавар мөн манипуляторт краныг засварлах, шинэчлэн өөрчлөх, үйлдвэрлэх техникийн нөхцөлөөр тогтоогдсон нормоос хэтэрсэн тохиолдолд гагнаасны чанарыг хангалтгүйд тооцно. 3.5.8. Гагнаасыг үл эвдлэх аргаар шалгах үед зөвшөөрөгдөхгүй согог илэрвэл түүний бүх уртад шалгалтыг дахин хийх бөгөөд согогтой хэсгийн гагнаасыг арилган шинээр гагнана. 3.5.9. Манипуляторт краныг шинэчлэх, засварлах, үйлдвэрлэх мэргэжлийн байгууллага нь гагнаасан холбоосын загваруудад зохих техникийн нөхцөлийн дагуу механик туршилтыг тогтмол хугацаанд хийнэ. Харин дээрх ажлыг мэргэжлийн бус байгууллага гүйцэтгэвэл гагнуурчны гагнасан метал хийцийн хяналтын бэлдэц дээр механик туршилтыг (сунгалт ба нугаралтыг 2-оос доошгүй удаа) гүйцэтгэнэ. 3.5.10. Хяналтын бэлдэцийн гагнаасан холболтын механик чанарыг шалгахдаа бүтээгдэхүүний гагнуурын холболтын төрлөөс хамааралгүйгээр загварын гагнаасыг сунгаж, нугалаж туршина. Хэрэв гагнагдсан хэсгийн эсэргүүцэл нь улсын стандарт ба техникийн нөхцөлийн дагуу тухайн металын хугацааны эсэргүүцлийн доод хязгаарын үзүүлэлтээс багагүй, харин нугарах өнцөг нь нүүрстөрөгчтэй гангийн хувьд 120°-аас, 20мм хүртэл зузаантай бага хатаалт бүхий гангийн хувьд 80°-аас, 20мм-ээс илүү зузаантай бол 60°-аас тус, тус багагүй бол үр дүнг механик туршилтад тэнцсэнд тооцно.

4. Манипуляторт кран түүний төхөөрөмж, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгсэл

4.1. Манипуляторт кран, түүний төхөөрөмж, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслүүд нь энэхүү дүрэм болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой.


437

4.2. Гадаад оронд ашигласан материал нь (манипуляторт краны метал хийц) энэхүү дүрэм болон бусад норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн эсвэл тусгай зөвшөөрөл бүхий байгууллагаар тэдгээрийг ашиглах тохиолдол бүрд баталгаажсан байна. Манипуляторт кран түүний төхөөрөмжийн паспортад, дээрх баримт бичгийн хуулбарыг хавсаргана. 4.3. Манипуляторт кран, түүний төхөөрөмжийг гадаад орноос нийлүүлэх захиалагч эсвэл нийлүүлэгч байгууллага нь гэрээ хэлцэл байгуулахын өмнө ачаа өргөх машиныг гэрчилгээжүүлэх асуудал хариуцсан байгууллагад мэдэгдэнэ. 4.4. Манипуляторт кран, түүний төхөөрөмж, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслийг ашиглалтын баримт бичиг нь (паспорт, ашиглалтын заавар) монгол хэл дээр, энэхүү дүрмийн шаардлагад нийцсэн байх ёстой. Дүрмийн шаардлагад нийцээгүй тохиолдолд нийлүүлэгч буюу захиалагч байгууллага нь манипуляторт кран түүний төхөөрөмж, зангилаа, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгслийг нийлүүлэх гэрээ байгуулахаас өмнө хяналтын байгууллагатай зөвшилцөнө. 4.5. Манипуляторт кран түүний төхөөрөмжийн техникийн паспортыг 3-6 дугаар хавсралтад заасан загварын дагуу бүрдүүлнэ. 4.6. Гадаад орноос нийлүүлэгдсэн манипуляторт краныг ашиглах зөвшөөрлийг “Барилгын тухай” хуулийг үндэслэн хяналтын байгууллага олгоно.

5. Манипуляторт краныг ашиглах

5.1. Бүртгэл 5.1.1. Энэхүү дүрмийн 5.1.2-т зааснаас бусад манипуляторт краныг “Барилгын тухай хууль”-ийн дагуу ашиглалтад оруулахын өмнө хяналтын байгууллагад бүртгүүлнэ. 5.1.2. Хяналтын байгууллагын бүртгэлд дараах манипуляторт кран хамаарахгүй. Үүнд: а) хөдөлгөөнгүй суурьт суурилагдсан манипуляторт кран; б) автомашин, хийн дугуй, богино арал, гинж, тусгай арал, хийн ба гинжит трактор, төмөр зам, чиргүүл зэрэгт байрладаг эсвэл зөөврийн, өөрөө угсрагддаг 1 тонн хүртэл даацтай /1тонныг оролцуулан/ эсвэл 4т.м хүртэл ачааны момент бүхий манипуляторт кран; в) сургалтын зориулалт бүхий манипуляторт кран.


438

5.1.3. Манипуляторт краныг бүртгүүлэхдээ эзэмшигч нь техникийн баримт бичиг болон бүртгүүлэхийг хүссэн өргөдлийг хяналтын байгууллагад ирүүлнэ. Энэхүү дүрмийн дагуу шалгалт өгч, тэнцсэн аюулгүй ажиллагааг хариуцан ажиллах мэргэжилтэн, үйлчлэх ажилтантай мөн манипуляторт краны техникийн бүрэн бүтэн байдал нь ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангаж байгааг өргөдөлд тусгана. Бүртгүүлэх үед шаардлагатай мэргэжилтэнгүй бол эзэмшигч, мэргэжлийн байгууллагаар хяналт ба үйлчилгээг хариуцуулах тухай гэрээг ирүүлнэ. Ашиглалтын хугацаа нь дууссан манипуляторт краныг бүртгэлд авахдаа цаашид ашиглах тухай мэргэжлийн байгууллагын гаргасан дүгнэлтийг үндэслэл болгоно. 5.1.4. Паспортгүй, үйлдвэрлэгчээс тогтоосон үндсэн үзүүлэлтийг нь тодорхойлж батлах боломжгүй болсон манипуляторт краныг хяналтын байгууллагад бүртгүүлэхдээ мэргэжлийн байгууллагын бүрдүүлсэн паспортыг үндэслэнэ. Паспортад дараах мэдээллийг тусгана. Үүнд: а) манипуляторт краны даацтай нийцүүлсэн ашигт даацын тооцооны дүгнэлт (ашигт даацыг батлахдаа ижил төрлийн манипуляторт краны үндсэн тооцооны элементтэй харьцуулах аргыг ашиглаж болно); б) манипуляторт краны метал хийцийн химийн шинжилгээ, механик шинж чанарыг тодорхойлсон лабораторийн дүгнэлт (эх орны үйлдвэрийн ган эдлэлтэй харьцуулсан). Сум ба арлын метал хийцийн материалаас химийн шинжилгээний зоргодосыг авахдаа сонгох дарааллыг баримтлана; в) дэгээний хэмжээ нь стандарттай нийцэхгүй буюу үйлдвэрлэгчийн таних тэмдэггүй бол түүний бат бөхийн тооцоо; г) метал хийц ба гагнууран холбоосын шинж чанарыг шалгасан акт, Метал хийцийн гагнууран холбоосын байдлыг норматив баримт бичгийн дагуу шалгана; д) манипуляторт краны ажиллах чадвар ба техникийн тодорхойлолтыг шалгасан тэмдэглэл. 5.1.5. Манипуляторт краныг улсын бүртгэлд дараах тохиолдолд дахин хамруулна. Үүнд: а) засвар хийж, шинээр паспорт бүрдүүлсэн; б) өөр эзэмшигчид шилжүүлсэн; в) шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсэн. 5.1.6. Хийцийн шинэчлэлт хийсэн манипуляторт краныг дахин бүртгэлд авахдаа өөрчлөлт хийсэн байгууллагаас


439

олгосон шинэ паспорт, эсвэл хуучин паспортад дараах баримт бичгийг хавсаргасан байна. Үүнд: а) шинэчлэлт, өөрчлөлтийн ажил, төслийг баталгаажуулсан, мэргэжлийн байгууллагын тодорхойлолт; б) манипуляторт краны техникийн шинэ үзүүлэлт ба үндсэн овор хэмжээг тусгасан ерөнхий зураг (хэрэв өөрчилсөн бол); в) цахилгаан болон гидро бүдүүвч зураг (хэрэв өөрчлөгдсөн бол); г) механизмын кинематик болон ган татлагын ороолтын нөөц (хэрэв өөрчлөгдсөн бол); д) манипуляторт краны шинэчлэлт, өөрчлөлтийн ажилд ашигласан материалын гэрчилгээний хуулбар; е) метал хийцийн гагнаасан холболтын чанарыг шалгасан мэдээлэл. 5.1.7. Бүртгүүлэх өргөдөл, баримт бичгийг хүлээн авснаас хойш 5 өдрийн дотор хяналтын байгууллага хариуг эзэмшигчид өгнө. Хэрэв манипуляторт краныг бүртгэлд авахаас татгалзвал норматив баримт бичиг болон энэхүү дүрмийн холбогдох заалтыг тодорхой зааж, хариуг бичгээр өгнө. 5.1.8. Манипуляторт краныг өөр газарт 3 сараас дээш хугацаагаар ажил гүйцэтгүүлэхээр явуулбал эзэмшигч нь түүний улсын бүртгэлийн дугаар, ажил гүйцэтгэхээр очих газрын нэр, ажиллах хугацааг тодорхой заасан албан бичгээр хяналтын байгууллагад мэдэгдэх үүрэгтэй. Ажиллах газарт манипуляторт краныг ирмэгц ажлыг удирдаж гүйцэтгэх албан тушаалтан нь тухайн орон нутгийн хяналтын байгууллагад түр бүртгүүлж, ашиглах зөвшөөрөл авахдаа засвар, техникийн үйлчилгээ хийх журам, кранаар ажил гүйцэтгүүлэх төсөл, бүрэн бүтэн байдал хариуцагч болон үйлчлэх ажилтныг томилсон тушаал зэргийг бүрдүүлсэн байна. 5.1.9. Манипуляторт краныг улсын бүртгэлээс дараах тохиолдолд хасуулна. Үүнд: а) ашиглалтын данснаас хасах; б) өөр эзэмшигчид шилжүүлэх. Кран эзэмшигч нь бүртгэлээс хасуулах болсон шалтгаанаа хяналтын байгууллагад албан бичгээр мэдэгдэх ба паспортад шалтгааныг тэмдэглүүлнэ.


440

5.2. Ашиглах зөвшөөрөл

5.2.1. Манипуляторт краныг эзэмшигч, ашиглагч байгууллага нь түүнийг ашиглах зөвшөөрлийг хяналтын байгууллагаас дараах тохиолдолд авна. Үүнд: а) улсын бүртгэлд бүртгүүлсэн манипуляторт краныг ашиглахын өмнө; б) метал хийцийн тооцоот элемент, зангилааг солих буюу гагнуур хэрэглэж, засварласны дараа; в) кранд шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсний дараа. 5.2.2. Улсын бүртгэлд хамрагдсан манипуляторт краны ашиглах зөвшөөрлийг үйлдвэрлэгч эсвэл мэргэжлийн байгууллагын хийсэн техникийн бүрэн магадлалын үр дүнг үндэслэн хяналтын байгууллагын байцаагч олгоно. Хяналтын байгууллагын байцаагч ашиглах зөвшөөрлийг олгохдоо манипуляторт краны техникийн байдал болон эзэмшигчээс тавих хяналт ба үйлчилгээний ажлын зохион байгуулалтад үзлэг хийнэ. Эзэмшигч нь манипуляторт краныг ажилд оруулахаас 5 хоногийн өмнө хяналтын байгууллагад мэдэгдэнэ.

5.3.Техникийн магадлал

5.3.1. Энэхүү дүрэмд хамаардаг манипуляторт краныг ажилд оруулахын өмнө, техникийн бүрэн магадлал хийсэн байх ёстой. Хяналтын байгууллагад бүртгэдэг манипуляторт краныг бүртгүүлэхээс өмнө техникийн магадлалыг хийсэн байна. Манипуляторт краны магадлалыг ашиглалтын зааврын дагуу хийх ба зааврыг норматив баримт бичгийн дагуу боловсруулна. Манипуляторт краны ашиглалтын зааварт магадлал хийх аргачлалыг тусгаагүй бол энэхүү дүрмийн холбогдох заалтыг ашиглана. 5.3.2. Ашиглагдаж байгаа манипуляторт кранд дараах хугацаанд техникийн ээлжит магадлалыг хийнэ. Үүнд: а) хэсэгчилсэн – 12 сард нэгээс доошгүй; б) бүрэн-3 жилд нэгээс доошгүй удаа хийнэ. 5.3.3. Манипуляторт краны ээлжит бус бүрэн магадлалыг дараах тохиолдолд хийнэ. Үүнд: а) шинэчлэлт, өөрчлөлт хийсний дараа; б) тооцоот метал хийц, эд ангийг солих эсвэл зангилааг гагнуурын аргаар засварлах;


441

в) сумыг солих; г) ачаа, сумны лебедкад их засвар хийх эсвэл бүрэн солих; д) дэгээ, дүүжинг сольсны дараа (зөвхөн статик туршилт хийнэ). 5.3.4. Ачаа, сумны болон бусад элэгдсэн ган татлагыг сольсны дараа тэдгээрийн нөөц ороолт зөв угсрагдсан, татлагын төгсгөл найдвартай бэхлэгдсэн, ажлын ачаагаар чангарагдсан эсэхийг манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдал хариуцагч шалгаж, паспортад тэмдэглэгээ хийнэ. 5.3.5. Энэхүү дүрмийн 5.3.6. заалтад зааснаас бусад тохиолдолд манипуляторт кранд техникийн магадлал хийх ажлыг эзэмшигч хариуцана. Техникийн магадлалыг манипуляторт кранд хяналт тавих үүрэг бүхий инженер техникийн ажилтан гүйцэтгэх бөгөөд бүрэн бүтэн байдал хариуцагчийг байлцуулна. Тусгай зөвшөөрөлтэй мэргэжлийн байгууллага техникийн магадлал хийх ажлыг гүйцэтгэж болно. Манипуляторт краны техникийн магадлал, статик, динамик туршилтын үед клапан тохируулах буюу тэдгээрийг солих ажлыг (туршилтын үед) засвар үйлчилгээний газраар хийлгэх нь зүйтэй. 5.3.6. Шинээр үйлдвэрлэсний дараа түүнчлэн засвар, өөрчлөлт, шинэчлэлтийн дараа манипуляторт краныг эзэмшигчид нь угсраатайгаар нийлүүлдэг бол түүнийг илгээхийн өмнө тухайн ажлыг гүйцэтгэсэн үйлдвэрлэгч буюу засвар үйлчилгээний мэргэжлийн байгууллага техникийн бүрэн магадлалыг хийнэ. Техникийн магадлалын үр дүн, огноог манипуляторт краны паспортад тэмдэглэнэ. Манипуляторт краныг ашиглахын өмнө эзэмшигч нь техникийн хэсэгчилсэн магадлалыг (төхөөрөмж, ослоос хамгаалах хэрэгслийн үзлэг ба шалгалт) хийж, үр дүнг паспортад бичнэ. 5.3.7. Манипуляторт кранд техникийн магадлалын зорилго: а) паспортын өгөгдөл ба техникийн баримт бичиг нь энэхүү дүрмийн шаардлагатай нийцэж байгаа; б) техникийн бүрэн бүтэн байдал нь аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангасан; в) ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь бүрэн бүтэн байгаа; г) хяналт ба үйлчилгээний ажлын зохион байгуулалт энэхүү дүрмийн шаардлагатай нийцсэн. 5.3.8. Манипуляторт краны техникийн бүрэн магадлал дараах ажилбараас бүрдэнэ. Үүнд:


442

а) гадна үзлэг ба ажиллагааг шалгах (ослоос хамгаалах төхөөрөмж ба хэрэгслийг оролцуулан); б) статик туршилт; в) динамик туршилт. Манипуляторт краны хэсэгчилсэн магадлалын үед статик ба динамик туршилтыг хийхгүй. 5.3.9. Манипуляторт кранд хийх бүрэн ба хэсэгчилсэн магадлалын үед бүх механизм, тоормос, шингэн ба цахилгаан тоноглол, аюулгүй ажиллагааны хэрэгсэл, удирдлагын аппаратын ажиллагааг үзэж шалгана. Үүнээс гадна, дараах шалгалтыг заавал хийнэ. Үүнд: а) метал хийц ба түүний гагнаасан холбоос (ан цав, гажилт, зэврэлтээс шалтгаалсан ханын нимгэрэлтгүй байх) мөн бүхээг, шат, тавцангийн байдал; б) тэнхлэг ба хуруун бэхэлгээ; в) дэгээ, араа, дамар, хүрд, тоормосны эд ангийн байдал (манипуляторт краны эд ангийг гологдолд гаргах нормыг 7 дугаар хавсралтад үзүүлэв); г) өргөх механизмын төгсгөлийн унтраалга ажиллах үед дэгээний зүүлтүүр ба тулгуур хоорондын байдал; д) татлага ба түүний бэхэлгээний байдал (ган татлагыг гологдолд гаргах нормыг 8 дугаар хавсралтад үзүүлэв). Техникийн магадлалаас өмнө а) - д) заалтад заасан ажлуудыг гүйцэтгэсэн байж болно. Үзлэг шалгалтын үр дүнг актад тэмдэглэнэ. Манипуляторт краны ашиглалтын зааварт эд ангиудыг гологдолд гаргах хязгаарын нормыг заасан байна. 5.3.10. Манипуляторт краныг хэвтээ талбайд, хамгийн их даацыг өргөхөөр байрлуулан статик туршилт хийнэ. Нэмэлт сумыг манипуляторт кранд суурилуулсны дараа түүний өргөх хамгийн их даацад байрлуулан туршина. Манипуляторт краны ачаа өргөх даацаас 25 хувиар илүү жинтэй ачааг өргүүлж, 200мм өндөрт өргөж, 10 минутын туршид барина. Өргөсөн ачаа 10 минутын туршид доош буугаагүй, мөн хийцэд ан цав, хэв гажилт, үлдэгдэл деформаци үүсээгүй бусад гэмтэл илрээгүй бол манипуляторт краныг туршилтад тэнцсэнд тооцно. 5.3.11. Манипуляторт краны тоормос, механизмын ажиллагааг шалгах зорилгоор ачаа өргөх даацаас 10 хувиар илүү ачааг өргүүлж, динамик туршилтыг хийнэ. Динамик туршилтын үед ачааг олон удаа (3-аас доошгүй) өргөж, буулгах ба манипуляторт краны ашиглах зааварт заасны дагуу механизмуудыг хослуулан ажиллуулж, шалгана. 5.3.12. Бодит жинг нь заасан туршилт, шалгалтын иж бүрдэл ачааг эзэмшигч бүрдүүлнэ.


443

5.3.13. Техникийн магадлалын үр дүн, дараачийн магадлал хийх хугацааг манипуляторт краны паспортад тэмдэглэнэ. Ашиглах зөвшөөрлийг манипуляторт краны аюулгүй ашиглалтад хяналт тавигч инженер-техникийн ажилтан өгнө. Тусгай зөвшөөрөлтэй мэргэжлийн байгууллага техникийн магадлал хийх ажлыг гүйцэтгэж болно. 5.3.14. Манипуляторт краны засвар, үечилсэн үзлэг, техникийн үйлчилгээ нь түүний ашиглалтын заавар ба төлөвлөгөөт урьдчилан сэргийлэх засварын графикт заасан хугацааны дагуу хийгдэж байх ёстой. Манипуляторт краны техникийн байдал ба бодит элэгдлийг тооцож графикийг хийсэн байна. Эзэмшигч дээрх засвар, үйлчилгээний ажлыг хуваарийн дагуу хийж, илэрсэн гэмтэл согогийг цаг тухайд нь арилгах үүрэгтэй. 5.3.15. Үзлэг, техникийн үйлчилгээний үр дүн, засварын ажлын мэдээллийг засварын журналд тэмдэглэнэ. Ээлжит бус техникийн магадлалыг зайлшгүй хийлгэх болсон, засварын тухай мэдээллийг манипуляторт краны паспортад бичнэ. 5.3.16. Ашиглалтын явцад эзэмшигч нь ачааг оосорлох сольдог хэрэгслийн ээлжит үзлэгийг дараах хугацаанд хийнэ. Үүнд:- хөндөл (траверс), грейфер, бүх төрлийн хавчаар-сар бүр;- тэнжээ (цөөн ашиглахаас бусад) -10 хоног бүр;- цөөн ашигладаг ачаа оосорлох, сольдог хэрэгсэл-

ашиглахын өмнө. Ачаа оосорлох, солих хэрэгсэлд мэргэжлийн байгууллагаас боловсруулсан заавар зөвлөмжийн дагуу үзлэг хийнэ. Зөвлөмжид үзлэг хийх журам, гологдолд гаргах үзүүлэлт, түүнчлэн илэрсэн гэмтлийг арилгах аргыг тусгана. Ачаа оосорлох, солих хэрэгслийн үзлэгийн үр дүнг түүний журналд тэмдэглэнэ. Гэмтэлтэй ачааг оосорлох, солих хэрэгслийг ашиглахыг хориглоно.

5.4.Хяналт шалгалт ба үйлчилгээ

5.4.1. Эзэмшигч ба ашиглагч байгууллага, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид нь манипуляторт кран, ээлжийн тоноглол, оосорлох солих хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдалд үзлэг үйлчилгээ, засвар, магадлалыг хийх зэрэг зохион байгуулалтын арга хэмжээг авч, тэдгээрийн бүрэн байдал ба аюулгүй ажиллагааны нөхцөлийг хангуулна. Үүнд:


444

а) манипуляторт краны аюулгүй ашиглалтын хяналт хариуцагч, мөн тэдгээрийн бүрэн бүтэн байдал хариуцагч ба аюулгүй ажиллагаа хариуцагч инженер техникийн ажилчдыг томилох; б) манипуляторт краны бүрэн байдлыг хангах зорилгоор урьдчилан сэргийлэх үзлэг, техникийн үйлчилгээ ба засварын ажил хийх журмыг тогтоож болон засварын албыг бүрдүүлэх; в) кранд үйлчлэх ажилчид болон а) заалтад заасан ашиглалт хариуцагч инженер техникийн ажилтанд мэргэшүүлэх сургалт зохион байгуулсны үндсэн дээр энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах; г) ажил гүйцэтгэх төсөл (ППР), технологийн карт, ашиглалт хариуцагч болон үйлчлэх ажилчдын үйл ажиллагааны зааврыг боловсруулж мөрдүүлэх; д) инженер техникийн ажилтныг энэхүү дүрэм, ажлын байрны тодорхойлолт манипуляторт краныг аюулгүй ашиглах норматив баримт бичгээр харин үйлчлэх ажилчдыг үйлдвэрийн заавраар хангасан байх; е) заавар, дүрмийн шаардлагыг инженер техникийн ажилтан ба үйлчлэх ажилчдаар мөрдүүлэх арга хэмжээ авах. 5.4.2. Эзэмшигч нь манипуляторт краныг аюулгүй ашиглахын тулд аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагчийг ажлын байрны тодорхойлолтод заасны дагуу үйл ажиллагааны заавар болон энэхүү дүрмийн мэдлэгийг олгох сургалтад хамруулсны дараа хяналтын байгууллагын байцаагчийг оролцуулсан комиссоор шалгалт авч, үнэмлэх олгон ажилд томилно. Манипуляторт краны аюулгүй ашиглалтад хяналт тавих инженер техникийн ажилтны мэдлэгийг шалгах ээлжит шалгалтыг 3 жилд нэг удаа авна. 5.4.3. Манипуляторт краны аюулгүй ашиглалтад хяналт тавих эрх бүхий инженер техникийн ажилтан нь дараах үүргийг хүлээнэ. Үүнд: а) манипуляторт кран ба ачаа оосорлох солих хэрэгслийн ашиглалтын аюулгүй ажиллагаа ба техникийн байдалд хяналт тавьж, дүрэм зөрчихөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч, биелэлтэд нь хяналт тавих; б) манипуляторт кран, ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийн үзлэг, засвар үйлчилгээний график болон хяналтын байгууллагаас ирүүлсэн албан шаардлагын биелэлтэд хяналт тавих; в) манипуляторт краныг ажиллуулах болон үйлчилгээ


445

хийх ажилчдыг томилохдоо энэхүү дүрмээр тогтоогдсон журмыг баримталж байгаа эсэхийг хянах, түүнчлэн бүрэн бүтэн байдал хариуцагч ба аюулгүй ажиллагаа хариуцагч инженер техникийн ажилчдын мэдлэг шалгах шалгалтын комисст оролцох; г) манипуляторт кранаар ажил гүйцэтгэх үед үйлдвэрлэл явуулах төсөл, технологийн горим, аюулгүй ажиллагааны дүрмийг биелүүлж байгаа байдлыг шалгах, ялангуяа ачааг зөв оосорлох, краныг зөв байрлуулах, ажлыг аюулгүй гүйцэтгэж байгаа эсэх, хувийн аюулгүй байдлын сахилт, цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд ажиллах үед зөвшөөрөл-нарядын мөрдөлтөд онцгой анхаарах; д) манипуляторт краныг обьектод томилж явуулахдаа кран эзэмшигчээс тогтоосон журмын хэрэгжилтэд хяналт тавих. е) энэхүү дүрмээр тусгайлан заасан манипуляторт кранд техникийн магадлал хийж ашиглах зөвшөөрөл олгоно. 5.4.4. Манипуляторт краныг ашиглах үед ямар нэгэн техникийн гэмтэл эсвэл энэхүү дүрмийн заалтыг зөрчсөн зөрчил илэрвэл хяналт тавих эрх бүхий ажилтан уг зөрчил гэмтлийг арилгуулах арга хэмжээ авна. Аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавих инженер техникийн ажилтан дараах тохиолдолд манипуляторт краныг ашиглахыг хориглоно. Үүнд: а) тоормос, ган татлага ба түүний бэхэлгээ, дэгээ, эргүүлэг, ослоос хамгаалах хэрэгсэлд гэмтэл согог илэрсэн; б) даацын метал хийцэд гажилт, ан цав үүссэн; в) техникийн магадлал болон манипуляторт краны эдэлгээний нормт хугацаа хэтэрсэн; г) аттестатчлах шалгалт өгөөгүй оператор (машинч), оосорлогчоор үйлчлүүлж байгаа, түүнчлэн манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдал болон үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч нарыг тушаалаар томилоогүй; д) манипуляторт краныг хяналтын байгууллагад бүртгүүлээгүй эсвэл паспорт байхгүй; е) шилжүүлж байгаа ачааны төрөл ба жинд тохирсон ачаа оосорлох хэрэгсэл байхгүй эсвэл тэдгээр нь гэмтэлтэй; ж) хяналтын байгууллагаас өгсөн албан шаардлага биелэгдээгүй. 5.4.5. Энэхүү дүрмийн мэдлэг олгох сургалтад хамрагдаж байцаагч оролцсон комисст шалгалт өгч үнэмлэх, ажлын байрны заавар авсан, тухайн мэргэжлийн инженер техникийн ажилтныг манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдал


446

хариуцагчаар томилно. Түүний удирдлагад оосорлогчдоос бусад үйлчлэх ажилчид хамаарна. Бүрэн бүтэн байдал хариуцагч, инженер техникийн ажилтны мэдлэгийг шалгах ээлжит шалгалтыг 3 жилд нэг удаа авна. Манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтныг томилсон тушаалын дугаар, огноо, овог нэр, албан тушаал, үнэмлэхийн дугаар, гарын үсгийг паспортад тэмдэглэнэ. Энэхүү мэдээллийг хяналтын байгууллагын хөтөлдөг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхээс өмнө паспортад тэмдэглэх ба бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтан шинээр томилогдох бүрд шинэчилнэ. Бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтан ээлжийн амралт, албан томилолт, өвчтэй зэрэг түр хугацаагаар байхгүй байх бусад тохиолдолд зохих мэргэжилтэй, энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах шалгалтыг өгсөн орлон ажиллах ажилтныг тушаалаар (нэр овгийг паспортад бичихгүй) томилно. Манипуляторт краныг эзэмшигч нь хариуцлагатай ажилтан үүрэгт ажлаа биелүүлэх нөхцөл бололцоог бүрэн хангах ёстой. 5.4.6. Манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтан нь дараах үүргийг хүлээнэ. Үүнд: а) тогтоосон хугацааны дагуу манипуляторт кран ба ачаа оосорлох сольдог хэрэгслэлд үечилсэн үзлэг, техникийн үйлчилгээ, засвар хийх замаар техникийн бүрэн бүтэн байдлыг хангуулна; б) сургалтанд хамрагдаж аттестатчилагдсан, ажлын туршлага бүхий мэргэжлийн ажилчдаар манипуляторт краныг засварлуулж, үйлчилгээ хийлгэх, тэдний дүрмийн мэдлэгийг тогтоосон хугацаанд шалгах; в) оператор (машинч), засварын ажилчдаар манипуляторт краныг ашиглах үйлдвэрлэлийн зааврыг мөрдүүлэх; г) манипуляторт краныг техникийн магадлалд цаг тухайд нь оруулах эсвэл ашиглалтын хугацаа нь дууссан бол оношлолд бэлдэх; д) манипуляторт краныг хуваарийн дагуу засварт оруулах; е) манипуляторт кран болон ачаа оосорлох хэрэгслийн техникийн паспорт баримт бичгийг хадгалах, түүнчлэн үйлчлэх ажилчдын мэдлэг шалгах журналыг хөтлөх; ж) хяналтын байгууллага болон аюулгүй ашиглалтад хяналт тавих инженер техникийн ажилтны өгсөн шаардлагыг биелүүлэх.


447

Манипуляторт краныг эзэмшигч нь ачаа оосорлох, сольдог хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдал хариуцагчаар мэргэжлийн ажилтанг томилно. 5.4.7. Манипуляторт кран ажиллах хэсгүүдэд ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчдыг мастер, талбайн инженер, даамал, бригадын дарга нараас тушаалаар ээлж бүрд томилсон байвал зохино. Манипуляторт кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг энэхүү дүрмийн холбогдох заалт, ажлын байрны тодорхойлолт түүнчлэн оператор (машинч), оосорлогчийн ажлын байрны зааварчилгын мэдлэг олгох сургалтад хамруулсны дараа шалгалт авч томилно. Дүрмийн мэдлэг шалгах шалгалтын комисст улсын байцаагчийг оролцуулах ба шалгалтанд тэнцсэн ажилтанд үнэмлэхийг албан тушаалын зааварчлагын хамт олгоно. Манипуляторт кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч, инженер техникийн ажилтны мэдлэгийг шалгах ээлжит шалгалтыг 12 сард нэгээс доошгүй удаа авах ба улсын байцаагчийг оролцуулах шаардлагагүй. 5.4.8. Манипуляторт краны ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч нь доорхи үүргийг хүлээнэ. Үүнд: а) манипуляторт кранаар гүйцэтгэх ажлыг зохион байгуулахдаа ажил гүйцэтгэх төсөл (ППР), технологийн горим, аюулгүй ажиллагааны дүрмийг мөрдөх; б) оператор (машинч), оосорлогчийн үйлдвэрлэлийн зааврыг биелүүлж байгаа байдалд хяналт тавьж, шаардлагатай үед үйлдвэрлэлийн байранд ажлыг аюулгүй удирдах, манипуляторт краныг хэт ачаалалд оруулахгүй, зөв байрлуулах, ачааг зөв оосорлох, оосорлогчдын аюулгүй ажиллагааг сахиулах зэргийг анхаарч, ажлын байрны зааварчилга өгөх; в) хэд хэдэн манипуляторт кранаар ачаа шилжүүлэх, цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд ажиллах, ачаа оосорлох зураглал байхгүй үед ачааг зөөвөрлөх болон ажлын төсөл, технологийн горимд заагдсан бусад ажлыг биечлэн удирдах; г) суралцаж, аттестатчилах шалгалтанд ороогүй хүмүүсээр манипуляторт краныг эзэмшүүлэхийг хориглож, шаардлагатай үед дохиочин томилох; д) тодорхой тэмдэггүй, гэмтэлтэй ба даац нь тохироогүй ачаа оосорлох хэрэгсэл ашиглахыг зөвшөөрөхгүй байх; е) цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд манипуляторт


448

краныг байрлуулах газрыг машинчдад зааж, ажиллах зөвшөөрлийг ээлжийн журналд бичих; ж) энэхүү дүрмээр заасан тохиолдолд зөвшөөрөл-нарядгүйгээр ажиллуулахгүй байх; з) ажилчдыг манипуляторт кранаар ажил аюулгүй гүйцэтгэхэд шаардлагатай багаж, хэрэгслээр хангах; и) оператор (машинч) үйлдвэрлэлийн заавар, ажил гүйцэтгэх төсөл (ППР), технологийн горим, зааврын мөрдөлтөд хяналт тавих. 5.4.9. Цөөн тооны (гурав хүртэл) манипуляторт крантай эзэмшигч нь энэ дүрэмд заасны дагуу ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа болон бүрэн бүтэн байдал хариуцагчийг томилон ажиллуулах боломжгүй нөхцөлд, энэхүү үүргийг инженер техникийн нэг ажилтанд хариуцуулж болно. 5.4.10. Манипуляторт краныг эзэмшигч нь энэхүү дүрэмд заасны дагуу бүх хариуцагчдыг томилон ажиллуулах боломжгүй тохилдолд хяналтын байгууллагатай зөвшилцөн дээрх үүргийг мэргэжлийн байгууллага эсвэл инженерийн төвийн мэргэжилтэнд гэрээгээр хариуцуулна. 5.4.11. Эзэмшигч манипуляторт краныг ашиглаж, засвар үйлчилгээг хийхдээ оператор (машинч), цахилгаанчин, аюулгүй ажиллагааны тоног төхөөрөмжийн тохиргоочин, засварчдыг томилно. 5.4.12. Манипуляторт краны дэгээнд ачааг оосорлох, өлгөх ажилд оосорлогчийг томилж ажиллуулна. Оператор (машинч), угсрагч зэрэг бусад ижил төстэй мэргэжлийн ажилчдыг сургалтанд хамруулсны дараа оосорлогчоор ажиллуулж болно. Эдгээр ажилчдын мэргэжлийн үнэмлэх дээр оосорлогчийн мэргэжил эзэмшсэн тухай тэмдэглэгээг хийнэ. 5.4.13. Манипуляторт краны машинчийн ажиллаж байгаа орчин нь удирдлагын байрнаас бүрэн хянагдах боломжгүй мөн машинч оосорлогчийн хооронд харилцах радио ба телефон холбоо байхгүй тохиолдолд оосорлогчдоос дохиочныг томилвол зохино. Манипуляторт кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцах ажилтан нь аттестатчлагдсан оосорлогчдоос дохиочныг томилно. 5.4.14. Манипуляторт краны оператор (машинч), цахилгаанчин, засварчин, оосорлогчдыг 18 нас хүрсэн мэргэжлийн ажилчдаас томилно. 5.4.15. Манипуляторт краны оператор (машинч), оосорлогч, засварын ажилчид ажилд томилогдохоос өмнө


449

эрүүл мэндийн үзлэгт орж дээрх мэргэжлийн ажлыг гүйцэтгэх чадвараа баталсан байна. 5.4.16. Оператор (машинч), засварчин, цахилгаанчин, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохиргоочин, оосорлогч нарыг төрийн төв байгууллагаас зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв, барилгын байгууллага дээр зохион байгуулагдсан курс, сургалтын төвүүдэд бэлтгэж, аттестатчилах шалгалтыг авна. Дээрх мэргэжлээр сургах ажлыг сургалтын төвд боловсруулж, хяналтын байгууллага баталсан хөтөлбөрийн дагуу явуулна. 5.4.17. Манипуляторт краны нэг төрлөөс нөгөөд операторыг (машинч) шилжүүлэн ажиллуулахын өмнө хийцийн онцлогтой танилцуулан, дадлага хийлгэнэ. Операторын дүрмийн мэдлэг, ур чадварыг шалгасны дараа бие дааж ажиллахыг зөвшөөрнө. Ур чадвар эзэмших дадлага, сургалт явуулах журмыг манипуляторт краны эзэмшигч тогтооно. 5.4.18. Мэргэжлийн ажлаа хийлгүйгээр нэг жилээс дээш хугацаагаар завсардсан оператороос (машинч) мэдлэг шалгах шалгалтыг авч дадлага эзэмших хүртэл дагалдан хийлгэнэ. 5.4.19. Оператор (машинч), засварчин, цахилгаанчин, ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохиргоочин, оосорлогчдоос дүрмийн мэдлэгийг шалгах давтан шалгалтыг мэргэжлийн комисс дараах тохиолдолд авна. Үүнд: a) ээлжит шалгалтыг 12 сард нэгээс доошгүй удаа; б) ажлын байр өөрчлөгдөх тохиолдолд; в) краны ашиглалтад хяналт тавих инженер техникийн ажилтан болон улсын байцаагчийн шаардлагаар. Давтан шалгалтыг үйлдвэрлэлийн заавар, дүрмийн хэмжээнд авах ба улсын байцаагчийг заавал оролцуулах шаардлагагүй. 5.4.20. Үйлчлэх ажилчдын аттестатчилах ба ээлжит шалгалтын үр дүнг протоколд бичиж, үнэмлэхэд тэмдэглэнэ. 5.4.21. Операторын мэргэжил олгох шалгалтын комисст улсын байцаагчийг заавап оролцуулна. Шалгалт авах хугацааг хяналтын байгууллагад 10 хоногийн өмнө мэдэгдэнэ. Манипуляторт кранд үйлчлэх бусад ажилчдаас шалгалт авах сургалтын төв болон байгууллага, аж ахуйн нэгж нь шалгалтын комисст хяналтын байгууллагаас төлөөлөгчийг оролцуулах шаардлагагүй. Бусад ажилчдыг аттестатчилах үед хяналтын байгууллага өөрийн төлөөлөгчөө шаардлагатай тохиолдолд байлцуулна. 5.4.22. Шалгалтад тэнцсэн ажилчдад шалгалтын


450

комиссын дарга, хяналтын байгууллагын төлөөлөгч нарын гарын үсэг зурж баталгаажуулсан, үнэмлэхийг олгоно. Операторын (машинч) жолоодох манипуляторт краны загвар, төрлийг мэргэжлийн үнэмлэх дээр заавал бичнэ. Операторын (машинч), оосорлогчийн мэргэжлийн үнэмлэх фото зурагтай байх бөгөөд ажлын үед түүнийг заавал биедээ авч явна. 5.4.23. Оператор (машинч), ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохируулагч, засварчин, цахилгаанчин, оосорлогчийг манипуляторт кран эзэмшигчийн тушаалаар томилж, ажиллуулна. 5.4.24. Манипуляторт кранд зөв үйлчлэхийн тулд эзэмшигч нь оператор (машинч), ослоос хамгаалах төхөөрөмжийн тохируулагч, засварчин, цахилгаанчин болон оосорлогч нарыг эрх үүрэг, үйлдвэрлэлийг аюулгүй явуулах журам, хүлээх хариуцлагыг тодорхойлсон үйлдвэрлэлийн зааварчлагаар хангах үүрэгтэй. Эдгээр үйлчлэх ажилтанд ажил эхлэхийн өмнө үйлдвэрлэлийн зааварчлагыг өгч, гарын үсэг зуруулна. 5.4.25. Манипуляторт кран, ачаа оосорлох, солих хэрэгслийг эзэмшигч нь тэдгээрт үйлчлэх ажилтанд олгосон багаж тоноглолд үзлэг, шалгалт, үйлчилгээ хийх замаар бүрэн бүтэн байлгах үүргийг тусгасан журмыг тогтоох ёстой. Оператор (машинч) ажил эхлэхийн өмнө манипуляторт кранд үзлэг хийх бөгөөд, түүнд зарцуулагдах хугацааг эзэмшигч тогтоож өгсөн байна. Оператор (машинч) хийсэн үзлэг шалгалтын үр дүнг ээлжийн дэвтэрт (9 дүгээр хавсралт) бичнэ. Ачаа оосорлох, сольдог хэрэгслийг ашиглахын өмнө үзлэг, шалгалтыг оосорлогч хийнэ.

5.5. Ажил гүйцэтгэх

5.5.1. Манипуляторт кранаар тулгуур тавьсан үеийн паспортад заасан даацаас хэтрэхээргүй ачааг өргөх буюу шилжүүлэхийг зөвшөөрнө.Краныг ашиглах явцад түүний паспорт, ашиглалтын зааварт бичсэн шаардлагыг зөрчихгүйгээр ашиглах ёстой. 5.5.2. Ачааг оосорлох бүдүүвч, үйлдлийг гүйцэтгэх дараалал, сумны байрлал мөн түүнчлэн ачааг аюулгүй шилжүүлэх зураг төсөл, технологийн картын дагуу хэд хэдэн манипуляторт кранаар ачааг өргөх, шилжүүлэхийг зөвшөөрнө.Хэд хэдэн манипуляторт кранаар ачааг өргөн шилжүүлэхдээ, тус бүрийн даацаас хэтрүүлж болохгүй ба ажиллагаа ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийн шууд удирдлагын дор явагдана.


451

5.5.3. Ашиглагдаж байгаа манипуляторт кранд улсын бүртгэлийн дугаар, даац, дараачийн ээлжит болон техникийн бүрэн магадлал хийх хугацааг том үсгээр харагдахуйц газарт бичиж байрлуулна. 5.5.4. Гэмтэлтэй, баталгааны пайзгүй ачаа оосорлох солих хэрэгсэл болон тоноглолыг ашиглахыг зөвшөөрөхгүй ба ажлын байранд хадгалахыг хориглоно. 5.5.5. Ашиглалтын явцад салхины үйлчлэл болон талбайн налуугаас шалтгаалан манипуляторт кран онхолдох эсвэл өөрөө шилжин хөдлөхөөс хамгаалж, холбогдох арга хэмжээг заавал авна. 5.5.6. Кран эзэмшигч буюу ажил гүйцэтгэгч нь ачааг зөв оосорлох аргачлалыг боловсруулах бөгөөд оосорлогчдыг сургасан байвал зохино. Ачаа оосорлох бүдүүвч, оосорлох аргын зурагт дүрслэлийг оосорлогч, машинч нарт өгсөн байх буюу үйлдвэрлэл явуулах талбайн үзэгдэхүйц газарт өлгөж зүүсэн байвал зохино. Оосорлох зураглал боловсруулаагүй үед манипуляторт кранаар үйлдвэрлэл явуулахдаа ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийн шууд удирдлагын дор гүйцэтгэнэ. 5.5.7. Манипуляторт краныг эзэмшигч нь ашиглагч байгууллагатай хамтран дараах ажлыг хийж гүйцэтгэнэ. Үүнд: а) манипуляторт кран ажиллах газарт үйлдвэрлэл явуулах төсөл (ППР), ачаа ачиж, буулгах технологийн карт, журмыг боловсруулж мөрдүүлэх; б) ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч, оператор (машинч), оосорлогч нарт үйлдвэрлэл явуулах төсөл (ППР), ачаа ачиж, буулгах технологийн карт, журмыг танилцуулж, гарын үсэг зуруулах; в) оосорлогчдыг өргөж, шилжүүлэх ачаанд нь тохирсон, туршиж баталгаажуулсан ачаа оосорлох хэрэгслээр хангах; г) ажил гүйцэтгэх байранд, манипуляторт кранаар шилжүүлдэг үндсэн ачааны нэр төрөл, жингийн жагсаалтыг бичиж тавина. Операторын (машинч), оосорлогч, үйлчлэх ажилчдад ачааны хүндийн жагсаалтыг олгоно. д) даац хязгаарлагчийг (ачааны момент) паспорт болон краны ашиглалтын зааварт заасан хугацаанд нь шалгах, шалгалтын ачаагаар хангах; е) манипуляторт краны даац хязгаарлагчийг (ачааны момент) лацдаж хамгаалах журмыг тогтоох; ж) ачааг, хурааж хадгалах талбайг тодорхойлох,


452

шаардлагатай нэмэгдэл технологийн тоноглолоор хангаж, машинч, оосорлогчид хадгалж хураах зай хэмжээ, журам дэглэмийн талаар зааварчлага өгөх; з) Оператор (машинч) ба оосорлогч нарын хооронд харилцах дохиог журамлах.Тэмдэгт дохиог 10 дугаар хавсралтаар санал болгов. 5.5.8. Манипуляторт кранаар ачаа шилжүүлэх байрыг ажил гүйцэтгэх төсөл (ППР) эсвэл норматив баримт бичгийн дагуу гэрэлтүүлнэ. Цас, бороо, манан будантай үед ачаа оосорлогчийн дохио буюу шилжүүлж байгаа ачааг сайтар ялгах боломжгүй бусад тохиолдолд манипуляторт краны ажиллагааг зогсооно. 5.5.9. Манипуляторт кран 42В-оос дээш хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын захын утаснаас 30 м-ээс ойр зайд байрлах тохиолдолд аюулгүй нөхцөлийг тодорхойлсон зөвшөөрөл-нарядыг (11 дугаар хавсралт) бүрдүүлсний дараа ажиллуулна. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо ажиллах үед зөвшөөрөл-наряд олгох ба ажилчдад зааварчилга өгөх журмыг кран эзэмшигч эсвэл ажил гүйцэтгэгчийн тушаалаар гүйцэтгэнэ. Зөвшөөрөл-нарядын үйлчлэх хугацааг түүнийг олгосон байгууллага тогтооно. Ажил эхлэхийн өмнө манипуляторт краны операторт (машинч) зөвшөөрөл-нарядыг олгоно. Оператор (машинч) цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо өөрийн дураар манипуляторт краныг байрлуулахыг хориглоно. Манипуляторт краныг цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо ашиглахдаа ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийн шууд удирдлага дор гүйцэтгэнэ. Ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч нь манипуляторт кран байрлуулах газрыг тодорхойлох, зөвшөөрөл-нарядад тусгагдсан ажлын нөхцөлийн биелэлтийг хангуулах, операторын (машинч) журнал дээр ажил эхлэх зөвшөөрлийг бичнэ. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын хамгаалалтын бүсэд зөвхөн түүнийг ашиглагч байгууллагаас олгосон зөвшөөрөл-нарядаар ажиллана. Цахилгаан дамжуулдаг уян кабель шугамын ойролцоо манипуляторт кран ажиллах журмыг шугамыг эзэмшигч тогтооно. Хотын тээврийн хүчдэлээс салгагддаггүй холбоос бүхий шугамын дор манипуляторт краныг ашиглах тохиолдолд сум ба шугамын хооронд 1000 мм-ээс багагүй зайд ойртох боломжийг хязгаарлах тулгуурыг байрлуулна.


453

5.5.10. Манипуляторт кранаар ачааг аюул, осолгүй шилжүүлэхийн тулд эзэмшигч ба ашиглагч байгууллагууд дараах шаардлагыг хангасан байвал зохино. Үүнд: а) манипуляторт кран ачаа өргөж, шилжүүлэх ажлын байр, талбайд ажил үйлчилгээнд хамааралгүй гадны хүн байхыг хориглох; б) манипуляторт краны метал хийц болон цахилгаан тоног төхөөрөмж, механизмуудад засвар, үйлчилгээ, тохиргоо хийх үед хөдөлгүүрийг заавал салгасны дараа гүйцэтгэх; в) манипуляторт кранаар үйлдвэрлэл явуулах төслийн (ППР) дагуу барилга-угсралтын ажил гүйцэтгэхдээ, дараах шаардлагыг тусгана. Үүнд:- барилга угсралтын ажилд ашиглагдах манипуляторт краны

байрлуулалт нь ачаа даац, ачаа өргөх өндөр, өнгийлт зэрэг үзүүлэлттэй бүрэн тохирч байх;

- цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, хотын тээвэр ба явган хүний зам түүнчлэн барилга байгууламж, хураасан бараа материал хүртэл ойртож болох манипуляторт краны аюулгүй ажиллагааны зай хэмжээг хангах;

- гуу жалга, суурийн нүхний ойролцоо манипуляторт краныг байрлуулж, ажиллуулах нөхцөл;

- ачаа оосорлох хэрэгслийн жагсаалт ба түүнийг өлгөж, оосорлох бүдүүвч зураг;

- ачаа барааг хураах овор хэмжээ, байрлал, хоорондын зай, гарц болон бусад.

г) манипуляторт кранаар аюулгүй ажил хариуцагч, операторын (машинч), оосорлогч нарыг ажил эхлэхээс өмнө ажил гүйцэтгэх төсөлтэй (ППР) танилцуулах; д) агуулах, талбайд манипуляторт кранаар ачааг ачиж буулгах ба хадгалж хураахдаа стандартын дагуу боловсруулагдан батлагдсан технологийн картыг мөрдөх; е) автомашинд ачааг ачиж, буулгах үед тэвшин дээр эсвэл бүхээг дотор хүн байлгахыг зөвшөөрөхгүй. Автомашин ба чиргүүлд ачааг тогтмол ачиж, буулгадаг хэсэгт суурин талбай эсвэл ачаа оосорлогчдод зориулсан дүүжин тавцанг байрлуулах ёстой. Хагас вагонд манипуляторт кранаар ачааг ачиж буулгахыг хориглоно. Автомашин болон бусад тээврийн хэрэгсэлд ачааг ачихдаа, түүнийг буулгах үед оосорлох боломжтой, аюулгүй мөн тэнцвэртэй байх нөхцлийг хангах; ж) ачаан дор хүмүүс байхад дээгүүр нь өргөж, шилжүүлэхийг хориглоно. Ачааг шалнаас 1000 мм-ээс ихгүй өндөрт өргөж эсвэл буулгаж байх үед, оосорлогч түүний


454

дэргэд байхыг зөвшөөрөх; з) ачааг оосорлох бүдүүвч зургийн дагуу оосорлоно. Ачааны жин, төрөл, салааны тоо, налуугийн өнцөг зэргийг харгалзан оосорлох хэрэгслийг сонгож авна. Ерөнхий зориулалттай ачаа оосорлох тэнжээний салаа хоорондын өнцөг нь 90°-аас ихгүй байх; и) ачаа ба оосорлох хэрэгслийг хэвтээ чиглэлд шилжүүлэхдээ, урьдчилан замд тохиолдох саадаас дээш 500 мм өндөрт өргөх; к) ачаа өргөсөн манипуляторт краныг шилжүүлэх үед сум, ачааны байрлал нь түүний ашиглалтын заавартай нийцэх; л) шилжүүлж буй ачааг буулгахдаа унах, хөмрөх, гулсахгүй нөхцөлийг хангасан зориулалтын талбайг ашиглана. Ачаа буулгах талбайд оосорлох хэрэгслийг ачааны дороос гэмтээхээргүй хялбар, сугалж авахад зориулсан тавиурыг урьдчилан байрлуулах ёстой. Зориулалтын бус талбайд ачааг хурааж хадгалахыг хориглоно. Ачааг хурааж, задалж ялгахдаа жигд, нураалгүй, овор хэмжээг хэтрүүлэлгүй, орц гарцыг хаалгүй гүйцэтгэх; м) манипуляторт кранаар ачааг шилжүүлэхдээ ойролцоо бүсэд хүн байлгахыг хориглох; н) ажил дууссаны дараа эсвэл завсарлагаар ачааг краны дэгээнд өлгөөтэй орхихгүй байх; о) ачааг урьдчилан 200-300 мм-ээс ихгүй өндөрт өргөж, оосорлолт болон тоормосын найдвартай ажиллагааг шалгах; п) ачааг хана, багана, хураалттай, эд зүйлс, төмөр замын вагон, суурь машин, бусад төхөөрөмжийн ойролцоо өргөхдөө ачаа болон тэдгээрийн хооронд хүн байх ёсгүй. Энэхүү шаардлагыг ачааг буулгах үед мөн адил мөрдөнө. 5.5.11. Манипуляторт краныг ажиллаж байхад хориглох зүйлс. Үүнд: а) ажиллаж байгаа манипуляторт краны ойролцоо хүн байх; б) тогтворгүй байрлалтай оосорлогдсон ачааг шилжүүлэх; в) газартай наалдаж хөлдсөн, булагдсан, өөр ачаанд дарагдсан, бетонтой цутгагдсан, эсвэл боолтоор бэхлэгдсэн ачааг өргөх; г) ачааг газар, шал, зам төмөр дээгүүр кранаар чирэх; д) ачаанд дарагдаж хавчуулагдсан тэнжээ, ган татлага, гинжийг манипуляторт кранаар сугалж авах; е) өргөж, шилжүүлж, буулгаж байгаа ачааг татаж, түлхэж чиглүүлэх. Урт ба овор ихтэй ачааг шилжүүлж байх үед


455

эргүүлэхдээ дэгээ эсвэл уртад нь тохирсон татуурга хэрэглэх; ж) шилжүүлж байгаа ачааг гараар тэгшлэх, мөн түүнчлэн ачаа өргөсөн оосорлох хэрэгслийн байрлалыг засаж, өөрчлөх; з) ослоос хамгаалах хэрэгсэл ба тоормос нь гэмтэлтэй байхад, эсвэл тэдгээрийг зориудаар салгаж ажиллуулах; и) манипуляторт кран дээр хүмүүс байхад механизмуудыг ажиллуулах. Механизм, цахилгаан тоноглол, ослоос хамгаалах хэрэгсэл дээр үзлэг шалгалт, тохируулга хийх үйлчлэх ажилчдад хамаарахгүй ба зөвхөн тэдний дохиогоор залгаж, салгах ажиллагааг хийх; о) ачааг байрлалаас нь /газар, талбай, давхарлаж хураах тавцан г.м/ манипуляторт краны сумны эргүүлэгээр өргөх. 5.5.12. Манипуляторт кранаар ажил гүйцэтгэхдээ дараах шаардлагыг хангасан талбайг бэлдэнэ. Үүнд: а) замын орц гаргах; б) талбайн налуу манипуляторт краны паспортад заасан өнцгийн хэмжээнээс ихгүй байх; в) шинээр дэвсэж нягтраагүй хөрсийг дагтаршуулах. 5.5.13. Манипуляторт краны ажлын ямар ч байрлал нь ачааны тавцан, бусад зүйлсээс (тоног төхөөрөмж) 1000 мм-ээс багагүй зайд байрлана. Манипуляторт краныг сувгийн ойролцоо байрлуулахдаа 4 дүгээр хавсралтад заасан зай хэмжээг баримталсан тохиолдолд зөвшөөрнө. 5.5.14. Эзэмшигчийн баталсан засвар үйлчилгээний хуваарийн дагуу манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч инженер техникийн ажилтан засварын ажилд оруулна. Манипуляторт краныг засварт оруулах огноо ба хугацаа түүнчлэн засвар үйлчилгээ хийх ажилтны овог, нэрийг ээлжийн дэвтэрт тэмдэглэнэ. Засвар үйлчилгээний үед манипуляторт краныг ашиглахыг хориглоно.

Хүснэгт4Суваг шуудууны ирмэгээс (асгаас биш)

манипуляторт краны тулгуурын хүрээ хүртлэх зай (м)

Нүхний гүн, м

Хөрс

элс ба хайрга элсэнцэр шаваранцар шавархуурай

хэмэрлэг12345

1,53,04,05,06,0

1,252,403,604,405,30

1,002,003,254,004,75

1,001,501,753,003,50

1,002,002,503,003,50


456

5.5.15. Гагнуур хэрэглээгүй засварын ажлын дараа манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч инженер техникийн ажилтан ээлжийн журнал дээр тэмдэглэл хийж, ашиглах зөвшөөрлийг олгоно.

6. Осол аваарийг шалган судлах

6.1. Хяналтын байгууллагад бүртгэгддэг манипуляторт краныг ашиглах үед осол, аваарь гарвал эзэмшигч нь 24 цагийн дотор хяналтын байгууллагад мэдэгдэх ба уг аваарь, осол нь хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулахааргүй бол ослын орчин, талбай, краныг хөдөлгөөнгүй байлгаж, техникийн дүгнэлтийг оновчтой зөв гаргах нөхцлийг бүрдүүлнэ. 6.2 Манипуляторт краныг ашиглах үед гарсан осол, аваарийн шалтгаан, үүссэн хохирлын талаарх шинжээчийн дүгнэлтийг Монгол улсын “Эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай хуулийн дагуу томилогдсон эрх бүхий комисс гаргана.

7. Бусад зүйл

7.1. Энэхүү дүрэм шинээр мөрдөгдөж эхэлсэнтэй холбогдуулан урьд нь боловсруулагдсан зураг төслийн дагуу төхөөрөмжилсөн манипуляторт краныг өөрчлөх хугацааг эзэмшигч нь хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр тогтооно. 7.2. Манипуляторт краны үйлдвэрлэгчээс тогтоосон ашиглалтын хугацаа дуусах үед, энэхүү дүрмийн шаардлагын дагуу үндсэн даацын хийцүүдэд оношлогоо хийх бөгөөд цаашид ашиглах эсэх талаар дүгнэлтийг хяналтын байгууллагаар тогтоолгоно. 7.3. Манипуляторт краны зураг төсөл, үйлдвэрлэл, шинэчлэл, өөрчлөлт, оношлогоо, засвар, угсралт ба ашиглалт эрхэлдэг байгууллагын удирдлага, мэргэжилтэн болон хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид тогтоосон журмын дагуу сургалтанд хамрагдаж энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах шалгалтыг өгнө. 7.4. Энэхүү дүрмийг манипуляторт краны зураг төсөл зохиогч, үйлдвэрлэл, шинэчлэл, өөрчлөлт, оношлогоо, засвар, угсралт ба ашиглалт эрхэлдэг байгууллагын удирдлага, мэргэжилтэн болон хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид өмчийн хэлбэр харгалзалгүй дагаж мөрдөнө. 7.5. Энэхүү дүрмийг зөрчсөн этгээд хуулийн дагуу хариуцлага хүлээнэ.


457

Хавсралт1(1.3,1.8-рзүйлдхамаарна)

Нэр томъёо№ Нэр томъёо Тодорхойлолт Зураг

-Ачаа өргөх машин

Ачааг өргөх, шилжүүлэх зориулалт бүхий үечилсэн ажиллагаатай техникийн төхөөрөмж

-

1. АЧАА ӨРГӨХ МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ТӨРӨЛ, ҮНДСЭН БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ

1.0 Ачаа өргөх манипуляторт кран

Тээврийн хэрэгсэл эсвэл суурь дээр байрласан манипуляторт краны төхөөрөмж (МКТ) бүхий ачаа өргөх машин

1.1 Манипуляторт краны төхөөрөмж (МКТ)

Сумны тоноглол, ачаа өргөх хэрэгсэл, механизм, удирдлагын систем ба тулгуур арлаас бүрдэх өргөх төхөөрөмж

1.2 Тээврийн хэрэгсэл Автомашин, трактор, чирэгч, чиргүүл, тусгай хийцийн арал болон бусад.

Манипуляторт краныг явах төхөөрөмжийн төрлөөр нь ангилах

l.3 Автомашинтай манипуляторт кран

Автомашины тэнхлэг дээр МКТ суурилагдсан, манипуляторт кран


458

1.4 Хийн дугуйт манипуляторт кран

Хийн дугуйт тэнхлэг дээр МКТ суурилагдсан, манипуляторт кран

—

1.5 Тусгай тэнхлэг дээрх манипуляторт кран

Автомашин төрлийн тусгай тэнхлэг дээр КМТ суурилагдсан, манипуляторт кран

1.6 Богино аралт манипуляторт кран

Богино арлан дээр МКТ суурилагдсан, манипуляторт кран

1.7 Гинжит манипуляторт кран

Гинжит явах анги дээр МКТ суурилагдсан, манипуляторт кран

-

1.8 Трактортай манипуляторт кран

Дугуйт эсвэл гинжит трактор дээр МКТ суурилагдсан, манипуляторт кран

1.9 Зам төмрөөр шилждэг манипуляторт кран

Зам төмрөөр дугуйгаараа шилждэг тулгуурын тавцан дээр суурилагдсан, манипуляторт кран

-

1.10 Төмөр замын манипуляторт кран

Төмөр замын тавцан дээр КМТ суурилагдсан, манипуляторт кран


459

Манипуляторт краныг сумны төхөөрөмжийн төрлөөр нь ангилах

1.11

Ачаа өлгөх хөшүүн (нугасан) дүүжинт манипуляторт кран

Сумны үзүүрт ачаа өлгөх тоноглол нь нугасан бэхлэгдсэн гидро манипуляторт кран

1.12

Ачаа өлгөх уян дүүжинтэй (татлагат) манипуляторт кран

Ачааны эргүүлгээр тоноглогдсон манипуляторт кран

2.ЭНЭХҮҮДҮРЭМДХАМААРАХМОДБОЛОВСРУУЛАХБАБУСАДАЖИЛДЗОРИУЛАГДСАНМАНИПУЛЯТОРТКРАН

ТҮҮНИЙТӨХӨӨРӨМЖ2.1 Барилга

замын ажилд зориулагдсан машин

Манипуляторт кран ба ерөнхий зориулалтын МКТ

2.2 Засвар үйлчилгээ - шатахуун цэнэглэх цогц машин


2.3 Нийтийн аж ахуйн зориулалттай ачиж-тээвэрлэх машин



460

2.4 Манипулятор төрлийн арлан кран (мод ачигч)


2.5 Дэгээ бүхий дүүжин манипулятор


3.АЧААЛЛЫНҮЗҮҮЛЭЛТ 3.1 Ачаа өргөх даац

Qа,mонн

Манипуляторт краны ачаа өргөх тодорхойлолт: ачаа өлгөх хэрэгсэлд шууд (ямар нэгэн ачаа оосорлох хэрэгсэл ашиглалгүй) зүүсэн ачааны масс буюу цэвэр ачаа өргөх даац

—

3.2 Ачааны момент

Mа,mхм

Массын статик момент- ачааны масс ба ачаа байрлах өнгийлтийн үржвэр

—

3.3 Онхолдуулах момент

Mон,тхм

Манипуляторт краныг онхолдуулах чиглэлд үйлчилж буй ачааны масс, салхи болон бусад ачааллыг онхолдох ирмэгтэй харьцуулсан момент

—

3.4 Тогтоох момент

Mт,тхм

Манипуляторт краныг тогтвортой байлгах буюу онхолдуулахаар үйлчилж буй ачааны массыг онхолдох ирмэгтэй харьцуулсан момент

—


461

4.ЗАНГИЛАА4.1 Эргэдэггүй

тавцан МКТ–ийн баганыг суурьлуулах зориулалттай тээврийн хэрэгслийн тулгуур хийц

—

4.2 Тулгуур-эргэлтийн төхөөрөмж

МКТ–ийн эргэлдэх хэсгээс ачааллыг эргэдэггүй арал ба манипуляторт краны эргэх хэсэгт дамжуулах зориулалттай зангилаа

—

4.3 Багана Сумны төхөөрөмжийг бэхлэх зориулалттай хөдөлгөөнгүй аралд суурьлуулсан эргэдэг тулгуур

4.4 Сумны төхөөрөмж

Ачаа өлгөх хэрэгслийн өргөлтийн өндөр ба өнгийлтийг хангах зориулалттай баганад бэхлэгдсэн хийц. Олон салаа сумны төхөөмж нь хэд хэдэн сумаас бүрдэнэ. Үүнд: эхний сум- баганаас эхний нугасан холбоос хүртэл; хоёрдугаар сум- эхний нугасан холбоосоос хоёрдугаар холбоос хүртэл; гуравдугаар сум- хоёрдугаар нугасан холбоосоос гуравдугаар холбоос хүртэл гэх мэт.

4.5 Эргүүлэг Чангаах хүч нь уян элементийн (ган татлага, гинж) тусламжтайгаар дамжигддаг хөтлөх хүрд бүрий механизм

-


462

4.6 Ачаа хавчих хэрэгсэл

Ачааг өлгөх, хутгах болон хавчих зориулалттай хэрэгсэл (дэгээ, грейфер, хавчаар гэх мэт)

4.7 Сунадаг тулгуур

Манипуляторт краны ажлын үед тулах хүрээг ихэсгэх зориулалттай тоноглол

4.8 Эргэлтийн механизм

Манипуляторт краны эргэх хэсгийг хэвтээ тэнхлэгт эргүүлэх зориулалттай хөтлүүрийн төхөөрөмж

-

4.9 Сум сунгах механизм

Сумны төхөөрөмжийн телескоп зангилааг сунгаж, агшаах зориулалт бүхий тоноглол

-

5.ОСЛООСХАМГААЛАХХЭРЭГСЭЛБАТОНОГЛОЛ

5.1Өргөлтийн өндрийг хязгаарлагч

Ачаа өргөх механизмын ажиллагааг автоматаар салгах хэрэгсэл

-

5.2Буулгалтын гүнийг хязгаарлагч

Ачаа ба сумыг буулгах механизмын ажиллагааг автоматаар салгах хэрэгсэл

-

5.3 Эргэлтийг хязгаарлагчЭргэлтийн механизмын ажиллагааг автоматаар салгах хэрэгсэл

-

5.4Шилжилтийг хязгаарлагч

Шилжилтийн механизмын ажиллагааг автоматаар салгах хэрэгсэл

-

5.5Сумны налууг хязгаарлагч

Сумны механизмын ажиллагааг автоматаар салгах тоноглол

-

5.6Ачаа өргөх даацыг хязгаарлагч (ачааны момент)

Өргөх ачааны масс манипуляторт краны даацаас хэтрэх үед ачаа өргөх ба сум буулгах механизмын ажиллагааг автоматаар салгах хэрэгсэл

-

5.7Ачаа өргөх даацыг заагч

Манипуляторт краны ачаа өргөх даацыг заадаг хэрэгсэл (өнгийлт тооцсон)

-

5.8 Ачааны момент заагчМанипуляторт краны ачааны момент заадаг багаж

-

5.9 Өнгийлт заагч Өнгийлт заадаг хэрэгсэл -

5.10Краны налуу байрлал заагч (креномер)

Манипуляторт краны байрлалын налуу өнцгийг заадаг хэрэгсэл

-


463

6. МАНИПУЛЯТОРТКРАНЫАШИГЛАЛТ,ЗОХИОНБАЙГУУЛАЛТ

6.1 Норматив баримт бичиг (улсын стандарт, техникийн нөхцөл)

Төрийн захиргааны төв байгууллагаас нийтэд мөрдүүлэхээр батласан дүрэм, ерөнхий зарчим, тодорхойлолт бүхий тодорхой төрөлд зориулагдсан, аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг агуулсан баримт бичиг

-

6.2 Хийцийн шинэчлэлт Техникийн паспортын үзүүлэлтийг (Жишээ нь: хөтлүүрийн төрөл, сумны урт, цамхагийн өндөр, ачаа өргөх даац, тогтворжилт зэрэгт хийсэн өөрчлөлт) зайлшгүй шаардлагаар өөрчлөн түүнийг шинээр тоноглосон нь үйлчлэх ачааллын өөрчлөлтөд нөлөөлөхүйц хийцийн шинэчлэлт

-

6.3 Засвар Элэгдэж, гэмтсэн эсвэл цаашид ашиглах боломжгүй болсон эд анги, зангилааг сэргээн засварлаж, краныг ажлын бэлэн байдалд оруулах

-

6.4 Манипуляторт краны мэргэжлийн төв байгууллага

Төрийн захиргааны төв байгууллагаас эрх авсан байгууллага нь:-манипуляторт краныг аюулгүй ашиглах талаар эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажил хийнэ-мэргэжлийн байгууллагын үүрэгт ажлыг иж бүрэн хийнэ- манипуляторт краны норматив баримт бичгүүдийг боловсруулна-шинээр боловсруулсан эсвэл шинэчлэн өөрчилсөн краны төсөлд магадлал гаргана- манипуляторт краныг хүлээн авах магадлалын ажилд оролцоно-үйлдвэрлэгч байгууллага эсвэл кранд гэрчилгээ олгоход оролцоно-гадаадаас оруулж ирж буй болон ашиглагдаж байгаа крануудад магадлалын дүгнэлт гаргана-ашиглалтын хугацаа дууссан болон ашиглалтанд байгаа крануудад оношлогоо хийнэ.

-


464

6.5 Манипуляторт краны мэргэжлийн байгууллага

Төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан байгууллага нь: -манипуляторт краны эд ангийг үйлдвэрлэх бүрэн ба хэсэгчилсэн төсөл боловсруулах, өөрчлөлт, засварын ажлыг гүйцэтгэнэ-манипуляторт краны ослоос хамгаалах хэрэгслийн тохиргоо хийнэ-манипуляторт краныг ашиглана-ашиглалтын хугацаа дууссан манипуляторт краныг оношлоно.

-

6.6 Оператор (машинч) Манипуляторт краныг удирдан ажиллуулдаг, эрх бүхий этгээд

-

6.7 Манипулятор-краныг эзэмшигч

Манипуляторт кран нь байгууллага, компани, нэгдэл, холбоо, иргэний хувийн өмч эсвэл түрээсээр ашиглаж байгаа бол түүнийг эзэмшигч гэнэ.

-

6.8 Ажил гүйцэтгэгч Манипуляторт краныг ашиглаж барилга угсралт, ачиж буулгах болон бусад төрлийн ажлыг гүйцэтгэж буй байгууллага, этгээд

-

7.МОДБОЛОВСРУУЛАХАЖИЛДЗОРИУЛАГДСАН,ЭНЭХҮҮДҮРЭМДХАМААРАХГҮЙМАНИПУЛЯТОРТКРАН

(дэгээтэйашиглахыгхориглоно) 7.1

Мод буулгах ба багцлах булт машин

Унагаж-багцлах : Модыг унагах ба багцлаж хураах зориулалттай тусгай машин

Мод буулгах: Модыг унагах ба чирч тээвэрлэх зориулалттай тусгай машин


465

7.2 Мөчир огтлон- цэвэрлэх-булт (харвестер) ба мөчир огтлон- цэвэрлэх (процессор) машин

Харвестер- модыг унагаж, мөчрийг нь огтлон цэвэрлэх хийх зориулалттай тусгай машин

Процессор —мөчрийг нь огтлон цэвэрлэгээ хийх зориулалттай тусгай машин

7.3 Ойн модыг татлагагүй буулгах, багцлах машин

Мод цуглуулах буюу тэдгээрийг чирч тээвэрлэх зориулалттай тусгай машин


466

7.4 Ачиж тээвэрлэх машин: форвардер, авто хөсөг, төрөл бүрийн тээвэр, гуалин тээвэрлэгч

Форвардер —мод ба түүний хэсгийг шилжүүлэх зориулалт бүхий тракторын тэнхлэг дээр суурьлагдсан, өөрөө ачих тусгай зориулалтын машинАвто хөсөг -төрөл бүрийн тээвэр – модон хэсгүүдийг шилжүүлэх зориулалт бүхий өөрөө ачих тусгай зориулалтын машин Гуалин тээвэрлэгч — мод болон гуалинг шилжүүлэх зориулалт бүхий өөрөө ачих тусгай зориулалтын машин

7.5 Хэрчих машин Мод болон түүний хэсгүүдийг бутлаж, хэмхлэх зориулалттай тусгай зориулалтын машин

7.6 Мод тээвэрлэх зам төхөөрөмжийн машин

Мод тээвэрлэдэг зам харгуйг эмхлэх, тэдгээрт хаалт тавих, тээвэрлэх зориулалттай тусгай машин

7.7 Хожуулыг сугалж ачих машин

Хожуулыг сугалж, эвдэж, ачих зориулалттай тусгай машин


467

7.8 Мод ачигч Мод ба түүний хэсгийг өрж хураах, ачиж, буулгах чирэх зориулалттай тусгай машин


468

Хавсралт2(1.8-р зүйлд хамаарна)

МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ЗУРАГ ТӨСЛИЙГ ЗОХИОХ, ҮЙЛДВЭРЛЭХ, УГСРАХ, ӨӨРЧЛӨХ, ЗАСВАРЛАХ ҮЕД

АШИГЛАХ НОРМАТИВ БАРИМТ БИЧГИЙН ЖАГСААЛТ

БД 43-101-03 “Монгол улсын цахилгаан байгууламжийн зураг, төсөл, угсралтын дүрэм” УББ32-201-10 Ачаа өргөх кран, үл эвдэх шалгалтМNS ISO4305:2010 Өөрөө явагч кран-тогтворжилтын тооцоо.МNS ISO4310:2010 Кран шалгах аргачлал, дараалал.МNS ISO4306-2:2010 Өөрөө явагч кран. Хэсэг 2МNS ISO7752-3:2010 Кран-удирдлага-байршил ба үзүүлэлт. Хэсэг 3МNS ISO7363:2009 Кран ба ачаа өргөх тоног төхөөрөмж техникийн үзүүлэлт ба хүлээлцэх баримт бичиг.МNS ISO4301-2:2009 Ачаа өргөх тоног төхөөрөмж-ангилал. Хэсэг 2МNS ISO4302:2009 Кран-салхины ачааллын үнэлгээМNS ISO2347:2009 Ачаа өргөх кран. Үндсэн загварын хамгийн их даацын эрэмбэМNS ISO4301-3:2009 Кран-ангилал. Хэсэг 3МNS ISO4301-5:2009 Кран-ангилал. Хэсэг 5МNS ISO4301-4:2009 Кран ба түүнтэй холбогдох тоноглол. Сумт кран. Хэсэг 3ISO 2408-85 Ерөнхий зориулалттай ган утсан татлага Тодорхойлолт.ISO 4308/1-86 Ачаа өргөх кран. Ган утсан татлагыг сонгох.ISO 4309/1-81 Ачаа өргөх кран. Ган татлага.Үзлэг хийх ба гологдолд гаргах норм ба дүрэм.ISO9373-89 (ГОСТ29266-91) Ачаа өргөх кран. Магадлалын хэмжилтийн үзүүлэлтийн нарийвчлалд тавих шаардлага. ГОСТ191-82 Ачааны хуудсан гинж.Техникийн нөхцөл.ГОСТ2105-75 Давтмал ба хэвлэмэл дэгээ. Техникийн нөхцөл.ГОСТ12840-80 Нэг салаатай дэгээний хамгаалах түгжээ Төрөл ба хэмжээ.ГОСТ28648-90 Краны дугуй. Техникийн нөхцөл.


469

Хавсралт3(3.1.21 ба 4.5-р зүйлд хамаарна)

Ачаа өргөх хөшүүн (нугасан) дүүжинт, манипуляторт краны паспортын загвар

Паспортыг хатуу хавтас бүхий 210х297 мм хэмжээтэй цаасан дээр хийнэ.Паспортыг хэвлэх хэмжээ 218х290 мм байна.

Паспортын хавтас

____________________________________________________(манипуляторткранынэр)

____________________________________________________(манипуляторткраныиндекс)

ПАСПОРТ*

____________________________________________________(паспортыннэр)

* Энэхүү паспорт нь манипуляторт краныг үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний паспортын эх загвар болно. Шаардлагатай тохиолдолд манипуляторт краны онцлогийг оруулсан нэмэлт мэдээллийг тусгана. Паспортыг монгол хэл дээр бөглөнө.

Нүүр хуудас Манипуляторт краныг ашиглахын өмнө хяналтын байгууллагад бүртгүүлнэ. (бүртгэлд хамрагддаг манипуляторт кранд тэмдэглэл хийнэ) Үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний тэмдэг____________________________________________________

(үйлдвэрлэгчбайгууллагыннэр)____________________________________________________

(манипуляторткранынэр)____________________________________________________

(манипуляторткраныиндекс)


470

ПАСПОРТ

____________________________________________________(паспортыннэр)

____________________________________________________(бүртгэлийндугаар)

Манипуляторт краныг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх буюу түрээслэх тохиолдолд энэхүү паспортыг хамт өгнө.

Нүүр хуудасны ар тал

МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ЭЗЭМШИГДИЙН АНХААРАЛД!1. Манипуляторт краны эзэмшигч паспортыг хадгална.2. Манипуляторт краны ашиглах зөвшөөрлийг эрх бүхий байгууллагаас авна.3. Норматив баримт бичгийн шаардлагатай нийцээгүй асуудлыг хяналтын байгууллагаар зөвшөөрүүлсэн бол хуулбарыг паспортад хавсаргана.4. Гэрчилгээний мэдээлэл ______________________________5. __________________________________________________

(эзэмшигчанхаарвалзохихманипуляторткраныбусадчухалмэдээлэл)

Хуудас 1Манипуляторт краны ажлын байрлал

болон үндсэн зай хэмжээг заасан ерөнхий байдлын зураг

Хэмжээ210х297 (218х290) мм

Хуудас 2

Үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрлийн дугаар№ __________огноо_____________

___________________________________________________(манипуляторткраныгүйлдвэрлэхзөвшөөрөлолгосон

___________________________________________________байгууллагыннэр,хаяг)


471

1. ЕРӨНХИЙ МЭДЭЭЛЭЛ

1.1. Үйлдвэрлэгч байгууллага ба түүний хаяг__________________________________________________________________1.2. Манипуляторт краны төрөл__________________________1.3. Манипуляторт краны индекс_________________________1.4. Үйлдвэрийн дугаар_________________________________1.5. Үйлдвэрлэсэн огноо________________________________1.6. Тээвэрлэх хэрэгсэл:нэр_________________________________________________загвар_______________________________________________арал ба хөдөлгүүрийн үйллдвэрийн дугаар__________________1.7. Манипуляторт краны зориулалт1.8. Ангиллын төрөл (МNS ISO 4301/1):манипуляторт кран____________________________________механизм:өргөх________________________________________________эргэх________________________________________________телескоп ____________________________________________1.9. Механизмын хөтлүүрийн төрөл_______________________1.10. Манипуляторт краныг ашиглахыг зөвшөөрөх орчин:температур, °С:ажлын байдал________________________________________хамгийн их___________________________________________хамгийн бага_________________________________________ажлын бус байдал ____________________________________агаарын харьцангуй чийгшилт, %________________________тэсрэх аюул__________________________________________галын аюул__________________________________________1.11. Ачаа өргөсөн 10м өндөртэй ажлын байрлалд зөвшөөрөгдөх салхины хурд, м/с________________________1.12. Манипуляторт кранд хамгийн их ачааны момент үйлчлэх үеийн зөвшөөрөгдөх налуугийн хэмжээ, градус_____________1.13. Нэг зэрэг гүйцэтгэх ажлын үйлдлийн хязгаарлалт________1.14. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэхэд баримталсан үндсэн норматив баримт бичиг (тэмдэглэгээ, нэрс)____________________________________________________________________


472

2. МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ТЕХНИКИЙН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ БА ТОДОРХОЙЛОЛТ

2.1. Манипуляторт краны үндсэн тодорхойлолт (гар уртасгагч, бусад солих ажлын тоноглолгүй гидравлик телескоп секц бүхий сумт төхөөрөмж)2.1.1. Ачааны момент, т х м_____________________________2.1.2. Ачаа өргөх цэвэр даац, т:Үндсэн өргөлт:хамгийн их___________________________________________хамгийн их өнгийлтөд _________________________________Туслах өргөлт (сумны үзүүр):хамгийн их __________________________________________хамгийн их өнгийлтөд _________________________________2.1.3. Өнгийлт, м:үндсэн өргөлт:хамгийн их __________________________________________хамгийн бага ________________________________________туслах өргөлт:хамгийн их __________________________________________хамгийн бага ________________________________________2.1.4. Өргөлтийн хамгийн их өндөр, м______________________2.1.5. Буулгах хамгийн их гүн, м___________________________2.1.6. Ажлын үед босоо чиглэлээр нэмэлт тулгуурт үйлчлэх зөвшөөрөгдөх ачаалал, т ____________________________________________________2.2. Ачаа өргөх өндрийн үзүүлэлт (манипуляторт краны ашиглалтын үеийн ажлын бүх нөхцөл ба гүйцэтгэлийг тооцно)

Манипуляторт краны ачаа өргөх өндрийн график ба диаграмм үзүүлэлт, хүснэгт

2.3. Сумны төхөөрөмжийг сунгаж ажиллах үеийн ачааны зөвшөөрөгдөх жин, т_____2.4. Манипуляторт краны геометр үзүүлэлт, (хүндийн төвийн цэг ба оврын зай хэмжээг тооцсон тээвэрлэлтийн байрлал болон краны хийцэд тохирсон графикт мэдээлэл ба хэмжээ)

Манипуляторт краны геометр үзүүлэлтийг тусгасан хүснэгт ба зураг

2.5. Сумны төхөөрөмжийн механизм хоёр чиглэлд бүтэн шилжих хамгийн их ба бага хугацаа (Сумны төхөөрөмжийн механизмууд нэг хязгаараас нөгөөд шилжих шилжилтийг


473

үзүүлнэ.), с (мин)_________2.6. Эргэх давтамж, рад/с (эрг/мин)_______________________2.7. Эргэх өнцөг, радиан (градус):ачаагүй _____________________________________________ачаатай_____________________________________________2.8. Удирдлагын байр (пультын тоог тооцсон):ажлын үед___________________________________________сунадаг тулгуурыг байрлуулах үед_______________________2.9. Удирдах арга (механик, цахилгаан, гидравлик болон бусад)_________________________________________________2.10. Манипуляторт краны төхөөрөмжийн (МКТ) жин, т___________________________________________________________2.11. Тээвэрлэх үеийн манипуляторт краны оврын зай хэмжээ, м:урт_________________________________________________өргөн________________________________________________өндөр_______________________________________________2.12. Ачааны тавцангийн оврын зай хэмжээ (дотор), м:урт_________________________________________________өргөн________________________________________________2.13. Тоноглосон манипуляторт краны нийт жин, т___________2.14. Тээвэрлэх ачааны хамгийн их жин, т_________________2.15. Шилжилтийн хамгийн их зөвшөөрөгдөх хурд, км/цаг_______________________________________________________2.16. Манипуляторт краны нийт жин, т____________________2.17. Зам дээр манипуляторт кранаас учруулах нийт жин, т:урд дугуйнаас________________________________________хойд дугуйнаас (тэргэнцэр)_____________________________2.18. Гидронасостт хөтлүүр:шахуургын эргэлтийн давтамж, эрг/мин___________________хөдөлгүүрийн эргэлтийн давтамж, эрг/мин_________________дамжуулга (дамжуулах хайрцаг/хуваарилах хайрцаг)________2.19. Цахилгаан хэлхээний хүчдэл, В_____________________

3. ЗАНГИЛАА ЭД АНГИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ БА ТЕХНИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ

3.1. Механизмын гидро төхөөрөмжийн хүчний зангилаа3.1.1. Гидро шахуурга:бүдүүвч дээрх байрлал_________________________________зориулалт____________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ__________________________________тоо_________________________________________________


474

ашиглалтын хэвийн чадал, кВт__________________________ажлын шингэний дамжуулалт, л/мин______________________гаралт дээрх ажлын шингэний хэвийн даралт, МПа (кгс/см2)__эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)_______________________эргэлтийн чиглэл______________________________________3.1.2. Гидро мотор:шингэний бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ_____________________зориулалт___________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ__________________________________эргэлтийн момент, Н х м________________________________оролт дээрх ажлын шингэний хэвийн даралт, МПа (кгс/см2)_______________________________________________________эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)_______________________ажлын шингэний хэвийн зарцуулалт, л/мин________________3.1.3. Гидроцилиндр:бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ _____________________________зориулалт ___________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ __________________________________тоо_________________________________________________диаметр, мм:бүлүүр______________________________________________шилбэ_______________________________________________бүлүүрийн шилжилт, мм _______________________________хүчлэл, кН:таталт_______________________________________________шилжилт____________________________________________ажлын шингэний хэвийн даралт, кгс/см2:бүлүүрийн гадаргууд___________________________________шилбэний гадаргууд___________________________________3.2. Бүдүүвч3.2.1. Гидравлик схем

Бүдүүвчийн зураг3.2.1.1. Гидро төхөөрөмжийн элементийн жагсаалт

Бүдүүвч дээрх байрлал

Бүдүүвч дээрх тэмдэглэл

Техникийн товч үзүүлэлт ба нэр

Төрөл Тоо Тайлбар

3.2.2. Кинематик бүдүүвч (кинематик бүдүүвч дээр нийт холхивчийн байршил, дугаарыг үзүүлнэ, бусдыг мөн адил)


475

Бүдүүвчийн зураг 3.2.2.1. Тоормосын тодорхойлолт:тоормос байрласан механизм ___________________________төрөл, систем_________________________________________тоормосны шкивийн голч, мм____________________________тоо_________________________________________________тоормосны момент,НЧм________________________________тоормослох нөөцийн итгэлцүүр__________________________тоормосны хөтлүүр:төрөл________________________________________________хүч, Н_______________________________________________гүйцэтгэх тоноглолын явалт,мм__________________________механизмын тоормослох зам____________________________3.3. Ачаа оосорлох тоноглол (ачаа оосорлох тоноглолыг үйлдвэрлэгч байгууллагын гэрчилгээний дагуу бөглөнө.)3.3.1. Дэгээ:механизм____________________________________________төрөл_______________________________________________дэгээний бэлдэцийн стандартын дугаар, тэмдэглэгээ________хэвийн даац, т________________________________________үйлдвэрийн дугаар (гэрчилгээ, огноо)_____________________дэгээ үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг___________3.3.2. Грейфер:төрөл_______________________________________________шанаганы багтаамж,м3_________________________________грейферээр хутгах материалын төрөл, ба хамгийн их нягтаршилт, кН/м3 (тс/м3)_______________________________грейферийн жин,т_____________________________________материалын жин, т____________________________________үйлдвэрийн дугаар____________________________________грейферийг үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг______3.3.3. Ачаа оосорлох бусад тоноглол (автомат хавчаар ба бусад)________________________________________________3.4. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл, төхөөрөмж, дохиолол. Урьдчилан хамгаалах тоноглол 3.4.1. Төгсгөлийн унтраалга;төрөл (хөшүүрэгт, эргэдэг, бусад)________________________салгах хэлхээний төрөл (цахилгаан, гидравлик) ____________унтраалгатай шууд холбоотой механизм (байршил) _________механизм ажиллаагүй үед ачаа оосорлох тоноглолоос эсвэл бусад хөдөлгөөнт хэсгээс тулгуур хүртлэх зай (м, градус бусад)______________________________________


476

хамгаалалт__________________________________________тоо_________________________________________________бүдүүвч дээрх дугаар (цахилгаан, гидравлик) ______________3.4.2. Ачаа өргөлтийн даацыг хязгаарлагч:хязгаарлагчаар салгагддаг механизм_____________________тэмдэглэгээ (марк, төрөл, загвар)________________________систем______________________________________________өргөлтийн өндөр ба өнгийлтөөс шалтгаалж, даацаас ачааны жин хэтрэх үед ажиллах хязгаарлагч, %_______________________________________________________________________анхааруулах дохиоллын төрөл (дуут, гэрлэн)_______________өргөлтийн өндөр ба өнгийлтөөс шалтгаалан, даацаас ачааны жин хэтрэх үед ажиллах дохиолол _______________________үйлдвэрлэгч байгууллага болон үйлдвэрийн дугаар (хэрэв хязгаарлагч нь иж бүрдэлд ордог бол)____________________3.4.3. Хамгаалах хавхлаг:шингэний бүдүүвч дээрх тэмдэглэл_______________________байршил_____________________________________________зориулалт____________________________________________3.4.4. Аюулгүйн контакт:байршил (бүхээг, удирдлагын пульт, бусад)________________төрөл________________________________________________зориулалт____________________________________________цахилгааны бүдүүвч дээрх дугаар ________________________3.4.5. Тулгуур:механизм____________________________________________хийц (хөшүүн, гидравлик, бусад)_________________________хамгийн их шилжилт, мм_______________________________шилжилтийн хязгаарлалт ______________________________3.4.6. Заалт3.4.6.1. Даацын заалт (даацын хүснэгт) ___________________3.4.6.2. Мэдээллийн зориулалттай бусад заалт_____________ 3.5. Бүхээг:байршил_____________________________________________зориулалт____________________________________________төрөл, хийц (нээлттэй, хаалттай, бусад)___________________байршлын тоо________________________________________шилний төрөл________________________________________тусгаарлалт (дулаан, дуу чимээ, бусад)__________________бичил орчин бүрдүүлэх систем (салхивч, халаалт, хүйтнээр үлээх, бусад)_________________________________________суудлын төрөл________________________________________


477

бусад төхөөрөмж (шил цэвэрлэх, гал унтраах)______________3.6. Манипуляторт краны үндсэн эд анги, хийцийн металын мэдээлэл (үйлдвэрлэгч байгууллагын материалын гэрчилгээний дагуу бөглөнө):МКТ-ийн зангилааны нэр, тэмдэглэгээ____________________метал цувималын зузаан, төрөл, улсын стандарт ____________материалын марк, зэрэглэл, бүлэг, бөх бат ________________материалын марк, улсын стандарт_______________________гэрчилгээний дугаар __________________________________электрод, гагнуурын утас (төрөл, марк, улсын стандарт)______

4. ХҮЛЭЭН АВАХ ГЭРЧИЛГЭЭ Манипуляторт кран______________________________________________________(нэр,төрөл, индекс)Техникийн нөхцөл______________, үйлдвэрийн № ___________________________,МКТ______________________техникийн нөхцөл ______________________, (марк, загвар)Үйлдвэрийн № ______________, аралд суурилуулсан _________________________ (төрөл, марк, загвар)Төхөөрөмжийг техникийн нормын дагуу үйлдвэрлэв.Манипуляторт кран нь паспортад заасан үзүүлэлтээр ашиглалтад хүлээн авах туршилтад тэнцсэн.Баталгаат хугацаа ашиглалтад орсноос хойш_____сар, гэхдээ эзэмшигч рүү явуулснаас хойш ______ сараас илүүгүй байна.Паспортын зааврын дагуу 1,5 ээлжээр ажиллах үеийн ашиглалтын хугацаа ____________ жил байна.

Тамга

Үйлдвэрлэгч байгууллагынЕрөнхий инженер

(Захирал)___________________

(гарын үсэг)________________

(огноо)

Чанарын хэлтсийн даргаҮйлдвэрлэгч байгууллага______________________

(гарын үсэг)


478

5. МАНИПУЛЯТОРТ КРАНТАЙ ХАМТ НИЙЛҮҮЛДЭГ ХЭРЭГСЭЛ БА БАРИМТ БИЧИГ

5.1. Ашиглалтын баримт бичиг.5.2. Багаж, сэлбэг хэрэгслийн жагсаалт5.3. Тээврийн хэрэгслийн паспорт ба ашиглалтын заавар5.4. Багаж, сэлбэг хэрэгслийн иж бүрдэл, ээлжийн тоноглолын нийлүүлэлтийг гэрээний дагуу гүйцэтгэнэ.

МАНИПУЛЯТОРТ КРАН БАЙРЛАХ ГАЗРЫН ТЭМДЭГЛЭЛ Манипуляторт краныг

эзэмшигч [байгууллагын нэр эсвэл хувиараа хөдөлмөр

эрхлэгчийн овог нэр]

Манипуляторт кран байрлах газар (эзэмшигчийн хаяг)

Байрлуулсан огноо (хүлээн

авсан)

_________*хоёроос доошгүй хуудас байна.

МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ БҮРЭН БҮТЭН БАЙДЛЫГ ХАРИУЦАГЧ, ИНЖЕНЕР ТЕХНИКИЙН АЖИЛТАН

ТОМИЛСОН ТУХАЙ МЭДЭЭЛЭЛ

Томилсон тушаалын эсвэл мэргэжлийн

байгууллагатай хийсэн гэрээний дугаар, огноо

Овог нэр

Албан тушаал

Үнэмлэхний ¹, хүчинтэй

хугацаа

Гарын үсэг

_________*2-оос доошгүй хуудас байна.

АЧАА ООСОРЛОХ ХЭРЭГСЭЛ БА МЕТАЛ ХИЙЦЭД ЗАСВАР ХИЙСЭН ТУХАЙ ТЭМДЭГЛЭЛ*

Огноо

Манипуляторт краны эд

ангийг сольсон, засварласан

тухай мэдээлэл

Манипуляторт краныг засвараас

хүлээн авсан тухай мэдээлэл (огноо, баримтын дугаар)

Манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, инженер техникийн ажилтны

гарын үсэг


479

________*2- доошгүй хуудас байна, Тайлбар: Кранд шинээр суурилуулсан механизм болон бусад эд анги, түүнчлэн засварын үед ашигласан материалын (метал цувимал, электрод, гагнуурын утас, бусад) чанарыг батлах баримт бичиг, гагнуурын ажлын чанарын гэрчилгээг паспорттай хамт хадгална.

ТЕХНИКИЙН МАГАДЛАЛЫН ҮР ДҮНГИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ*

Магадлал хийсэн огноо Магадлалын үр дүн

Дараагийн магадлал хийх хугацаа (хэсэгчилсэн буюу

бүрэн)

_________*30 -аас доошгүй хуудас байна Тайлбар 1. Энэхүү тэмдэглэлд ашиглалтын хугацаа нь дуусаагүй (техникийн нөөц) крант манипуляторын үзлэг шалгалтын үр дүнг бичнэ.2. Магадлал хийсэн ажилтан үзлэгийн үр дүнг тэмдэглэсний дараа албан тушаал, овог нэрээ бичиж, гарын үсэг зурна.

БҮРТГЭЛ (шинэ хуудсанд)Манипуляторт краныг №__________________________________________бүртгэв. _______________________________________________________________________(бүргэлд авсан хяналтын байгууллагын нэр)

Паспортад дугаарлагдсан хуудас, үдэгдсэн бүх хуудас үүнээс зурагтай хуудас байна.

/ бүртгэсэн хүний нэр албан тушаал /Тэмдэг:

20 .…. он ….. сар …… өдөр


480


Ачаа өргөх хөшүүн (нугасан) дүүжинт,Манипуляторт краны төхөөрөмжийн* паспортын загвар

Паспортыг хатуу хавтас бүхий

210х297 мм хэмжээтэй цаасан дээр хийнэ.

Паспортыг хэвлэх хэмжээ 218х290 мм байна.


____________________________________________________(манипуляторт краны төхөөрөмжийн нэр) ____________________________________________________(манипуляторт краны төхөөрөмжийн нэр индекс)

ПАСПОРТ** ___________________________________________________(паспортын нэр)

* цаашид МКТ гэж тэмдэглэнэ.** Энэхүү паспорт нь МКТ-ийг үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний паспортын эх загвар болно. Шаардлагатай тохиолдолд МКТ-ийн онцлогыг оруулсан нэмэлт мэдээллийг тусгана. Паспортыг монгол хэл дээр бөглөнө.

Нүүр хуудасМКТ-ийг ашиглахын өмнө хяналтын байгууллагад бүртгүүлнэ. (бүртгэлд хамрагддаг МКТ-д тэмдэглэл хийнэ)Үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний тэмдэг____________________________________________________(Үйлдвэрлэгч байгууллагын нэр) ____________________________________________________(МКТ-ийн нэр)

ПАСПОРТ ___________________________________________________



481

МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ТӨХӨӨРӨМЖ ЭЗЭМШИГДИЙН АНХААРАЛД!

1. Манипуляторт краны паспортыг бүрдүүлэхдээ, КМТ-ын паспортын загварыг үндэслэнэ.2. Манипуляторт краны төслийн баримт бичгийг төрийн төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага боловсруулна .3. Манипуляторт краныг төрийн төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага үйлдвэрлэнэ. 4. Норматив баримт бичгийн шаардлагатай нийцээгүй асуудлыг хяналтын байгууллагаар зөвшөөрүүлсэн бол хуулбарыг паспортад хавсаргана.

5. _________________________________________________(МКТ эзэмшигч нарт ___________________________________________________иж бүрдэлд тусгагдсан бол арал ба гидронасос____________________________________________________бусад техникийн тодорхойлолтыг____________________________________________________онцгой анхааруулж мэдээлэх

Хуудас 1МКТ-ийн ажлын байрлал болон үндсэн зай хэмжээг

заасан ерөнхий байдлын зураг

Хэмжээ 210х297 (218х290) мм

Хуудас 2 Үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрлийн дугаар№ __________огноо_____________ ___________________________________________________(МКТ-ийг үйлдвэрлэх зөвшөөрөл олгосон ___________________________________________________байгууллагын нэр, хаяг)

1. ЕРӨНХИЙ МЭДЭЭЛЭЛ1.1.Үйлдвэрлэгч байгууллага ба түүний хаяг___________________________1.2. МКТ-ийн төрөл_____________________________________1.3. МКТ-ийн индекс___________________________________


482

1.4. Үйлдвэрийн дугаар________________________________1.5. Үйлдвэрлэсэн огноо_______________________________1.6. МКТ-ийн зориулалт_________________________________1.7. Ангиллын төрөл (МNS ISO 4301/1):МКТ_______________________________________________механизм:өргөх____________________________________________эргэх______________________________________________телескоп ____________________________________________1.8. Механизмын хөтлүүрийн төрөл_____________________1.9. МКТ ашиглахыг зөвшөөрөх орчин:температур, °С:ажлын байдал___________________________хамгийн их___________________________________________хамгийн бага_________________________________________ажлын бус байдал ____________________________________агаарын харьцангуй чийгшилт, %________________________тэсрэх аюул__________________________________________галын аюул__________________________________________1.10. Ачаа өргөсөн 10 м өндөртэй ажлын байрлалд зөвшөөрөгдөх салхины хурд, м/с_______1.11. МКТ-д хамгийн их ачааны момент үйлчлэх үеийн зөвшөөрөгдөх налуугийн хэмжээ, градус______________________________________________1.12. Нэг зэрэг гүйцэтгэх ажлын үйлдлийн хязгаарлалт____________________1.13. МКТ-ийг үйлдвэрлэхэд баримталсан үндсэн норматив баримт бичиг (тэмдэглэгээ, нэрс)__________________________________________________

2. МКТ-ИЙН ТЕХНИКИЙН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ БА ТОДОРХОЙЛОЛТ

2.1. Манипуляторт краны үндсэн тодорхойлолт (гар уртасгагч, бусад сольдог ажлын тоноглолгүй гидравлик телескоп секц бүхий сумт төхөөрөмж) 2.1.1. Ачааны момент, т х м____________________________________________2.1.2. Ачаа өргөх цэвэр даац, т: Үндсэн өргөлт:хамгийн их___________________________________________хамгийн их өнгийлтөд _________________________________Туслах өргөлт (сумны үзүүр):


483

хамгийн их __________________________________________________________хамгийн их өнгийлтөд _________________________________________________2.1.3. Өнгийлт, м:үндсэн өргөлт:хамгийн их ___________________________________________________________хамгийн бага _________________________________________________________туслах өргөлт:хамгийн их ___________________________________________________________хамгийн бага _________________________________________________________2.1.4. Өргөлтийн хамгийн их өндөр, м_____________________________________2.1.5. Буулгах хамгийн их гүн, м__________________________________________2.1.6. Хамгийн их буулгах гүн, м__________________________________________2.1.7. Ажлын үед босоо чиглэлээр нэмэлт тулгуурт үйлчлэх зөвшөөрөгдөх ачаалал, т _______________________________________________________________________2.2. Ачаа өргөх өндрийн үзүүлэлт (суурин байрлах МКТ-д зориулагдсан) _________

МКТ-ийн ачаа өргөх өндрийн график ба диаграмм үзүүлэлт, хүснэгт

2.3. Сумны төхөөрөмжийг сунгаж ажиллах үеийн ачааны зөвшөөрөгдөх жин, т_____2.4. МКТ-ийн геометр үзүүлэлт. (хүндийн төвийн цэг ба оврын зай хэмжээг тооцсон тээвэрлэлтийн байрлал болон краны хийцэд тохирсон графикт мэдээлэл ба хэмжээ)

МКТ-ийн геометр үзүүлэлтийг тусгасан хүснэгт ба зураг 2.5. Сумны төхөөрөмжийн механизм хоёр чиглэлд бүтэн шилжих хамгийн их ба бага хугацаа (Сумны төхөөрөмжийн механизмууд нэг хязгаараас нөгөөд шилжих шилжилтийг


484

үзүүлнэ.), с (мин)_________2.6. Эргэх давтамж, рад/с (эрг/мин)______________________2.7. Эргэх өнцөг, радиан (градус):ачаагүй _____________________________________________ачаатай______________________________2.8. Механизмын эргэлтийн хамгийн их эргэх момент, кН х м___________________2.9. Удирдлагын байр (пультын тоог тооцсон):ажлын үед___________________________________________нэмэлт тулгуурыг байрлуулах үед________________________2.9. Удирдах арга (механик, цахилгаан, гидравлик болон бусад)____________2.10. МКТ-ийн жин, т__________________________________

3. ЗАНГИЛАА ЭД АНГИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ БА ТЕХНИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ

3.1. Механизмын гидро төхөөрөмжийн хүчний зангилаа3.1.1. Гидро шахуурга (хэрэв иж бүрдэлд гидро шахуурга нийлүүлэгддэггүй бол түүний мэдээллийг бичихгүй харин санал болгох гидро шахуургыг нүүр хуудасны ард тусгана):3.1.1. Гидро шахуурга:бүдүүвч дээрх байрлал_________________________________зориулалт____________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ__________________________________тоо_________________________________________________ашиглалтын хэвийн чадал, кВт__________________________ажлын шингэний дамжуулалт, л/мин_____________________гаралт дээрх ажлын шингэний хэвийн даралт, МПа (кгс/см2)_______________эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)______________________эргэлтийн чиглэл___________________________________3.1.2. Гидромотор:шингэний бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ______________________зориулалт____________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ__________________________________эргэлтийн момент, Н.м_________________________________оролт дээрх ажлын шингэний хэвийн даралт, МПа (кгс/см2)________________эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)______________________ажлын шингэний хэвийн зарцуулалт, л/мин_______________3.1.3. Гидроцилиндр:бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ _____________________________


485

зориулалт ___________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ _________________________________тоо_________________________________________________голч, мм:бүлүүр______________________________________________шток________________________________________________бүлүүрийн шилжилт, мм _______________________________хүч, кН:татах_____________________________________________сунгах______________________________________________ажлын шингэний хэвийн даралт, кгс/см2:бүлүүрийн гадаргууд_________________________________штокны гадаргууд_____________________________________3.2. Бүдүүвч3.2.1. Гидравлик схем

Бүдүүвчийн зураг3.2.1.1. Гидро төхөөрөмжийн элементийн жагсаалт

Бүдүүвч дээрх

байрлал


тэмдэглэл

Техникийн товч үзүүлэлт

ба нэрТөрөл Тоо Тайлбар

3.2.2. Кинематик бүдүүвч (кинематик бүдүүвч дээр нийт холхивчийн байршил, дугаарыг үзүүлнэ, бусдыг мөн адил)

Бүдүүвчийн зураг3.2.2.1. Тоормосын тодорхойлолт:тоормос байрласан механизм __________________________төрөл, систем______________________________________тоормосны шкивийн голч, мм___________________________тоормосны момент,НЧм_________________________________________________тоормослох нөөц итгэлцүүр______________________________тоормосны хөтлүүр:төрөл___________________________________________хүч,Н____________________________________________гүйцэтгэх тоноглолын явалт,мм____________________________________________


486

механизмын тоормослох зам___________________________3.3. Ачаа оосорлох тоноглол (ачаа оосорлох тоноглолыг үйлдвэрлэгч байгууллагын гэрчилгээний дагуу бөглөнө.)3.3.1. Дэгээ:механизм__________________________________________төрөл_____________________________________________хэвийн даац, т________________________________________үйлдвэрийн дугаар (гэрчилгээ, огноо)__________________дэгээ үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг____________3.3.2. Грейфер:төрөл_______________________________________________шанаганы багтаамж,м3_______________________________грейферээр утгах материалын төрөл, ба хамгийн их нягтаршилт, кН/м3 (тс/м3)_______________________________грейферийн жин,т____________________________________материалын жин, т____________________________________үйлдвэрийн дугаар___________________________________грейферийг үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг____________3.3.3. Ачаа оосорлох бусад тоноглол (автомат хавчаар ба бусад)___________ 3.4. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл, төхөөрөмж ба дохиолол. Урьдчилан хамгаалах тоноглол 3.4.1. Төгсгөлийн унтраалга;төрөл (хөшүүрэгт, эргэдэг, бусад)_______________________салгах хэлхээний төрөл (цахилгаан, гидравлик) _________унтраалгатай шууд холбоотой механизм (байршил) ______механизм ажиллаагүй үед ачаа оосорлох тоноглолоос эсвэл бусад хөдөлгөөнт хэсгээс тулгуур хүртлэх зай (м, градус бусад)______________хамгаалалт__________________________________________тоо_________________________________________________бүдүүвч дээрх дугаар (цахилгаан, гидравлик) _______________3.4.2. Ачаа өргөлтийн даацыг хязгаарлагч:хязгаарлагчаар салгагддаг механизм___________________тэмдэглэгээ (марк, төрөл, загвар)_________________________систем_____________________________________________өргөлтийн өндөр ба өнгийлтөөс шалтгаалан, даацаас ачааны жин хэтрэх үед ажиллах хязгаарлагч, %________________________________________________анхааруулах дохиоллын төрөл (дуут, гэрлэн)_______________өргөлтийн өндөр ба өнгийлтөөс шалтгаалж, даацаас ачааны


487

жин хэтрэх үед ажиллах дохиолол ______________________үйлдвэрлэгч байгууллага болон үйлдвэрийн дугаар (хэрэв хязгаарлагч нь иж бүрдэлд ордог бол)_____________________________________________________________3.4.3. Хамгаалах хавхлаг:шингэний бүдүүвч дээрх тэмдэглэл______________________байршил____________________________________зориулалт____________________________________________3.4.4. Аюулгүйн контакт:байршил (бүхээг, удирдлагын пульт, бусад)_______________төрөл____________________________________________зориулалт___________________________________________цахилгааны бүдүүвч дээрх дугаар ___________________3.4.5. Тулгуур:механизм__________________________________________хийц (хөшүүн, гидравлик, бусад)________________________хамгийн их шилжилт, мм_______________________________шилжилтийн хязгаарлалт ______________________________3.4.6. Заалт3.4.6.1. Даацын заалт (даацын хүснэгт)________________3.4.6.2. Мэдээллийн зориулалттай бусад заалт___________ 3.5. Бүхээг:байршил___________________________________________зориулалт____________________________________________төрөл, хийц (нээлттэй, хаалттай, бусад)___________________байршлын тоо________________________________________шилний төрөл_________________________________________тусгаарлалт (дулаан, дуу чимээ, бусад)_______________________микро орчин бүрдүүлэх систем (салхивч, халаалт, хүйтнээр үлээх, бусад)________суудлын төрөл________________________________________бусад төхөөрөмж (шил цэвэрлэх, гал унтраах)______________ 3.6. Манипуляторт краны үндсэн эд анги, хийцийн металын мэдээлэл (үйлдвэрлэгч байгууллагын материалын гэрчилгээний дагуу бөглөнө):МКТ-ийн зангилааны нэр, тэмдэглэгээ____________________метал цувималын зузаан, төрөл, улсын стандарт ____________материалын марк, зэрэглэл, бүлэг, бөх бат _______________________________материалын марк, улсын стандарт_______________________гэрчилгээний дугаар __________________________________


488

электрод, гагнуурын утас (төрөл, марк, улсын стандарт)_________________

4. ХҮЛЭЭН АВАХ ГЭРЧИЛГЭЭ МКТ _____________________________________________Техникийн нөхцөл______________, үйлдвэрийн № ___________________________,Төхөөрөмжийг техникийн нормын дагуу үйлдвэрлэв.Паспортад заасан үзүүлэлтээр ашиглалтад хүлээн авах туршилтад тэнцсэн.Баталгаат хугацаа ашиглалтад орсноос хойш _______ сар, гэхдээ эзэмшигч рүү явуулснаас хойш ______ сараас илүүгүй байна.Паспортын зааврын дагуу 1,5 ээлжээр ажиллах үеийн ашиглалтын хугацаа ____________ жил байна.

Тамга


(Захирал)___________________


________________(огноо)



5. МКТ-ТЭЙ ХАМТ НИЙЛҮҮЛДЭГ ХЭРЭГСЭЛ БА БАРИМТ БИЧИГ

5.1. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэх явцад МКТ-д тавигдах зөвлөмж (тусгай гэрээ).5.2. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэх үеийн ажлын баримт бичиг (тусгай гэрээ).5.3. МКТ-д тавигдах аюулгүйн шаардлага, техникийн жагсаалт (манипуляторт краныг ашиглах зааврын дагуу бэлтгэнэ).5.4. Багаж, сэлбэг хэрэгслийн жагсаалт5.5. Багаж, сэлбэг хэрэгслийн иж бүрдэл, ээлжийн тоноглолын нийлүүлэлтийг гэрээний дагуу гүйцэтгэнэ.


489


Ачаа оосорлох уян (татлагат) дүүжинт, манипуляторт краны паспортын загвар

Паспортыг хатуу хавтас бүхий 210х297 мм хэмжээтэй цаасан дээр хийнэ.Паспортыг хэвлэх хэмжээ 218х290 мм байна.


____________________________________________________(манипуляторт краны нэр) ____________________________________________________(манипуляторт краны индекс)

ПАСПОРТ*____________________________________________________(паспортын нэр) ________* Энэхүү паспорт нь манипуляторт краныг үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний паспортын эх загвар болно. Шаардлагатай тохиолдолд манипуляторт краны онцлогыг оруулсан нэмэлт мэдээллийг тусгана. Паспортыг монгол хэл дээр бөглөнө.

Нүүр хуудасМанипуляторт краныг үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний тэмдэг____________________________________________________(үйлдвэрлэгч байгууллагын нэр) ____________________________________________________(манипуляторт краны нэр) ____________________________________________________(манипуляторт краны индекс)

ПАСПОРТ____________________________________________________(паспортын нэр) (бүртгэлийн дугаар)


490

Манипуляторт краны г өөр эзэмшигчид шилжүүлэх буюу түрээслэх тохиолдолд энэхүү паспортыг хамт өгнө.


МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ЭЗЭМШИГДИЙН АНХААРАЛД!1. Манипуляторт краны эзэмшигч паспортыг хадгална.2. Манипуляторт краныг ашиглах зөвшөөрлийг эрх бүхий байгууллагаас авна.3. Норматив баримт бичгийн шаардлагатай нийцээгүй асуудлыг хяналтын байгууллагаар зөвшөөрүүлсэн бол хуулбарыг паспортад хавсаргана.4. Гэрчилгээний мэдээлэл _________________________________________________5. _____________________________________________________________________(эзэмшигч анхаарвал зохих манипулятор-краны бусад чухал мэдээлэл)

Хуудас 1Ерөнхий байдлын зураг

Хэмжээ 210х297 (218х290) мм

Хуудас 2 Үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрлийн дугаар№ __________огноо_____________

________________________________________________(манипуляторт краныг үйлдвэрлэх зөвшөөрөл олгосон ___________________________________________________байгууллагын нэр, хаяг)

1. ЕРӨНХИЙ МЭДЭЭЛЭЛ 1.1. Үйлдвэрлэгч байгууллага ба түүний хаяг__________________________________________________________________1.2. Манипуляторт краны төрөл___________________________1.3. Манипуляторт краны индекс_________________________1.4. Үйлдвэрийн дугаар________________________________1.5. Үйлдвэрлэсэн огноо________________________________


491

1.6. Тээвэрлэх хэрэгсэл:нэр___________________________________загвар__________________________________________арал ба хөдөлгүүрийн үйллдвэрийн дугаар_______________1.7. Манипуляторт краны зориулалт1.8. Ангиллын төрөл (МNS ISO 4301/1):манипуляторт кран____________________________________механизм:өргөх_____________________________________________эргэх__________________________________________телескоп ____________________________________________1.9. Механизмын хөтлүүрийн төрөл______________________1.10. Манипуляторт краныг ашиглахыг зөвшөөрөх орчин:температур, °С:ажлын байдал_______________________________________хамгийн их___________________________________________хамгийн бага_________________________________________ажлын бус байдал ____________________________________агаарын харьцангуй чийгшилт, %________________________тэсрэх аюул__________________________________________галын аюул__________________________________________1.11. Ачаа өргөсөн 10 м өндөртэй ажлын байрлалд зөвшөөрөгдөх салхины хурд, м/с_______1.12. Манипуляторт кранд хамгийн их ачааны момент үйлчлэх үеийн зөвшөөрөгдөх налуугийн хэмжээ, градус________________________1.13. Нэг зэрэг гүйцэтгэх ажлын үйлдлийн хязгаарлалт____________________1.14. Цахилгаан гүйдлийн төрөл, хүчдэл, фазын тоо

Хэлхээний зориулалт Гүйдлийн төрөл

Хүчдэл, В Фазын тоо

Хүчний

Удирдлага

Хамгаалалтын систем

Ажлын гэрэлтүүлэг

Засварын гэрэлтүүлэг 1.14. Манипуляторт краныг үйлдвэрлэхэд баримталсан үндсэн норматив баримт бичиг (тэмдэглэгээ, нэрс)___________________________________________________


492

2. МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ТЕХНИКИЙН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ БА ТОДОРХОЙЛОЛТ

2.1. Манипуляторт краны үндсэн тодорхойлолт (гар уртасгагч, бусад сольдог ажлын тоноглолгүй гидравлик телескоп секц бүхий сумт төхөөрөмж)*2.1.1. Ачааны момент, т х м_____________________________2.1.2. Ачаа өргөх цэвэр даац, т: Үндсэн өргөлт:хамгийн их___________________________________________хамгийн их өнгийлтөд _________________________________Туслах өргөлт (сумны үзүүр):хамгийн их __________________________________________хамгийн их өнгийлтөд _________________________________үндсэн өргөлт:хамгийн их __________________________________________хамгийн бага ________________________________________туслах өргөлт:хамгийн их __________________________________________хамгийн бага ________________________________________2.1.4. Өргөлтийн хамгийн их өндөр, м____________________2.1.5. Буулгах хамгийн их гүн, м_________________________2.1.6. Ажлын үед босоо чиглэлээр нэмэлт тулгуурт үйлчлэх зөвшөөрөгдөх ачаалал, т ____________________________________________________2.2. Ачаа өргөх өндрийн үзүүлэлт (манипуляторт краны ашиглалтын үеийн ажлын бүх нөхцөл ба гүйцэтгэлийг тооцно) Манипуляторт краны ачаа өргөх өндрийн график ба диаграмм үзүүлэлт, хүснэгт2.3. Сумны төхөөрөмжийг сунгаж ажиллах үеийн ачааны зөвшөөрөгдөх жин, т_____2.4. Манипуляторт краны геометр үзүүлэлт, (хүндийн төвийн цэг ба оворын зай хэмжээг тооцсон тээвэрлэлтийн байрлал болон краны хийцэд тохирсон графикт мэдээлэл ба хэмжээ)

Манипуляторт краны геометр үзүүлэлтийг тусгасан хүснэгт ба зураг

2.5. Сумны төхөөрөмжийн механизм хоёр чиглэлд бүтэн шилжих хамгийн их ба бага хугацаа (Сумны төхөөрөмжийн механизмууд нэг хязгаараас нөгөөд шилжих шилжилтийг үзүүлнэ.), с (мин)_________2.6. Эргэх давтамж, рад/с (эрг/мин)______________________


493

2.7. Эргэх өнцөг, радиан (градус):ачаагүй _____________________________________________ачаатай____________________________________________2.8. Удирдлагын байр (пультын тоог тооцсон):ажлын үед___________________________________________нэмэлт тулгуурыг байрлуулах үед________________________2.9. Удирдах арга (механик, цахилгаан, гидравлик болон бусад)____________2.10. Кранд цахилгааныг холбох арга_____________________2.11. Манипуляторт краны төхөөрөмжийн (МКТ) жин, т_____________________2.12. Тээвэрлэх үеийн манипуляторт краны оворын зай хэмжээ, м:урт_________________________________________________өргөн__________________________________________өндөр_______________________________________2.13. Ачааны арлын оворын зай хэмжээ (дотор), м:урт_________________________________________________өргөн_____________________________________________2.14. Тоноглосон манипуляторт краны нийт жин, т________________________2.15. Тээвэрлэх ачааны хамгийн их жин, т_________________2.16. Шилжилтийн хамгийн их зөвшөөрөгдөх хурд, км/цаг_______________________2.17. Манипуляторт краны нийт жин, т____________________2.18. Зам дээр манипуляторт кранаас хуваарилагдах нийт жин, т:урд дугуйнаас_______________________________________хойд дугуйнаас (тэргэнцэр)_____________________________2.19. Гидро шахуургат хөтлүүр:шахуургын эргэлтийн давтамж, эрг/мин___________________хөдөлгүүрийн эргэлтийн давтамж, эрг/мин________________дамжуулга (дамжуулах хайрцаг/хуваарилах хайрцаг)_______2.20. Цахилгаан хэлхээний хүчдэл, В_____________________

3. УГСРАГДСАН ЗАНГИЛАА, ЭД АНГИЙН ТЕХНИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ

3.1. Механизмын гидро төхөөрөмжийн хүчний зангилаа3.1.1. Гидро шахуурга:бүдүүвч дээрх байрлал________________________________зориулалт_____________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ__________________________________


494

тоо_________________________________________________ашиглалтын хэвийн чадал, кВт__________________________ажлын шингэний зарцуулалт, л/мин______________________ажлын шингэний хэвийн даралт, гаралт дээр МПа (кгс/см2)________________эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)______________________эргэлтийн чиглэл_____________________________________3.1.2. Гидро мотор:Гидравлик схем дээрх тэмдэглэгээ_______________________зориулалт___________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ__________________________________эргэлтийн момент, Н х м_______________________________оролт дээрх ажлын шингэний хэвийн даралт, МПа (кгс/см2)________________эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)______________________ажлын шингэний хэвийн зарцуулалт, л/мин_______________3.1.3. Гидро цилиндр:бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ _____________________________зориулалт ___________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ _________________________________тоо_________________________________________________голч, мм:бүлүүр ______________________________________________шилбэ ______________________________________________бүлүүрийн шилжилт, мм _______________________________хүч, кН:шилжилт_____________________________________________ажлын шингэний хэвийн даралт, кгс/см2:бүлүүрийн гадаргууд__________________________________шилбэний гадаргууд____________________________3.2. Бүдүүвч3.2.1. Цахилгааны зарчмын бүдүүвч

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.1.1. Цахилгаан тоноглолын элемент


байрлал

Бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ

Нэр ба техникийн товч үзүүлэлт

Төрөл ТооТайл-бар


495

3.2.1.2. Цахилгааны угсралтын зураг

Зураг дээрх байрлал 3.2.2. Гидро схем

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.2.1. Гидравлик тоноглолын элемент


байрлал


Нэр ба техникийн товч үзүүлэлт

Төрөл тооТайл-бар

3.2.3. Кинематик бүдүүвч (кинематик бүдүүвч дээр холхивчийн болон бусад эд зангилааны байрлалыг заасан байна.)

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.3.1. Тоормосны үзүүлэлт:Тоормос тавигдсан механизмын нэр_____________________төрөл, систем________________________________________тоормосны шкивийн голч, мм___________________________тоо_________________________________________________тоормосны момент, Н х м______________________________тоормосны нөөцийн итгэлцүүр__________________________тоормосны хөтлүүр:төрөл_______________________________________________хүч,Н_______________________________________________гүйцэтгэх эд ангийн явалт, мм___________________________механизмын тоормосны зам ____________________________3.2.4. Ган татлага болон гинжний ороолтын бүдүүвч (үндсэн болон туслах эргүүлгийн ачааны полиспаст, сумны полиспаст г.м.; бүдүүвч дээр хүрд, дамрын хэмжээ болон ган татлага, гинжийг бэхлэх аргачлалыг тусгасан байна.)

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.4.1. Ган татлагын үзүүлэлт (ган татлага үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний үзүүлэлтийн дагуу бөглөнө). Үүнд:зориулалт___________________________________________


496

ган татлага байрлах механизмын нэр____________________ган татлагын хийц болон стандартын тэмдэглэгээ ________________________голч, мм____________________________________________урт, м_______________________________________________утас тасрах хугацааны эсэргүүцэл, Н/мм2_________________ган татлага бүхэлдээ тасрах хүч, Н_______________________ган татлагын тооцооны татах хүч, Н______________________бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр:тооцооны___________________________________________хэвийн_____________________________________________утасны гадаргуун хучилт________________________________3.2.4.2. Гинжний үзүүлэлт (гинжийг үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний дагуу бөглөнө.):гинжний зориулалт ба бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ___________гинжний хийц болон улсын стандартын тэмдэглэгээ _________________________салаа болон өнхрөвчийн голч (калибр), мм________________гинжний алхам, мм____________________________________гинжний урт, мм______________________________________гинжний тасрах хүч, кН_________________________________тооцооны татах хүч, кН________________________________бат бэхийн нөөцийн итгэлцүүр:тооцооны ___________________________________________хэвийн _____________________________________________3.3. Ачаа оосорлох хэрэгсэл (ачаа оосорлох хэрэгсэл үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний үзүүлэлтийн дагуу бөглөнө.)3.3.1. Дэгээ:механизмын нэр______________________________________төрөл ______________________________________________дэгээний бэлдцийн дугаар стандартын дагуу, стандартын тэмдэглэгээ__________даац, т______________________________________________үйлдвэрийн дугаар (гэрчилгээ, огноо)_____________________дэгээ үйлдвэрлэгчийн байгууллагын чанарын тэмдэг________________3.3.2. Грейфер:төрөл ______________________________________________багтаамж, м3_________________________________________грейферийн хутгах материалын төрөл, тэдгээрийн хутгагдах хамгийн их нягтаршилт, кН/м3 (тс/м3)________________________________________________________


497

грейферийн жин, т____________________________________хутгах материалын жин, т______________________________үйлдвэрийн дугаар____________________________________грейферийг үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг____________3.3.3. Ачаан өргөх цахилгаан соронзонтөрөл ______________________________________________тэжээх гүйдлийн эх үүсвэр (хэрэв гадна сүлжээнээс тэжээгддэг бол)төрөл_____________________________________________чадал, кВт___________________________________________тэжээх гүйдэл:гүйдлийн төрөл ______________________________________хүчдэл, В____________________________________________цахилгаан соронзны масс, т____________________________өргөх хүч, кН (тс)______________________________________материал өргөхөдзоргодос____________________________________________хаягдал метал________________________________________ширмэн хайлш________________________________________өргөх ачааны хамгийн өндөр температур, °С _________________________үйлдвэрийн дугаар____________________________________гинж үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг____________3.3.4. Бусад ачаа оосорлох хэрэгсэл (автомат хавчаар ба бусад.)___________3.4. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл, дохиолол. Хамгаалах хэрэгсэл.3.4.1. Төгсгөлийн унтраалгатөрөл (хөшүүрэгт, эргэх голт болон бусад)_________________салгах хэлхээ (цахилгаан, гидравлик)____________________унтраалгатай холбогдсон механизм (байрлалыг заах)______________ачаа оосорлох хэрэгслээс буюу бусад хөдөлгөөнт эд ангиас механизмыг салгах тулгуур хүртэл зай (м, өнцөг болон бусад.)__________________ ___________________________хориг_______________________________________________тоо_________________________________________________цахилгааны болон гидравлик бүдүүвч дээрх байрлалын дугаар _____________3.4.2. Ачааны даац хязгаарлагч:хязгаарлагчаар салгагдаж байгаа механизм _______________


498

зориулалт (марк, хэлбэр, модификация)__________________систем____________________________________________өргөлтийн өндөр ба өнгийлтөөс шалтгаалж, даацаас ачааны жин хэтрэх үед ажиллах хязгаарлагч, %_______________________________________________________анхааруулах дохиоллын төрөл (дуут, гэрлэн)______________өргөлтийн өндөр ба өнгийлтөөс шалтгаалан, даацаас ачааны жин хэтрэх үед ажиллах дохиолол ______________________үйлдвэрлэгч байгууллага болон үйлдвэрийн дугаар (хэрэв хязгаарлагч нь иж бүрдэлд ордог бол)____________________3.4.3. Хамгаалах хавхлаг:шингэний бүдүүвч дээрх тэмдэглэл______________________байршил____________________________________________зориулалт____________________________________________3.4.4. Аюулгүйн контакт:байршил (бүхээг, удирдлагын пульт, бусад)_______________төрөл_______________________________________________зориулалт____________________________________________цахилгааны бүдүүвч дээрх дугаар ________________________3.4.5. Тулгуур:механизмын нэр ______________________________________хийц (хөшүүн, гидравлик болон бусад)____________________хамгийн их явалт, мм__________________________________хязгаарлах шилжилт___________________________________3.4.6. Заагч:3.4.6.1. Даацын заагч (даацын хүснэгт)___________________3.4.6.2. Бусад мэдээллийн заагч________________________ 3.5. Бүхээг:байрлал ____________________________________________зориулалт___________________________________________гүйцэтгэсэн хийцийн төрөл, (задгай, хаалттай болон бусад.)___________________суудлын тоо_________________________________________шилний үзүүлэлт, төрөл________________________________тусгаарлагчийн үзүүлэлт (дулааны, дуу чимээ тусгаарлалтын г.м)______________бичил уур амьсгалын системийн үзүүлэлт (салхижуулалт, дулаан, агааржуулалт болон бусад)______________________суудлын үзүүлэлт_____________________________________бусад тоноглол (шил арчигч, гал унтраагуул болон


499

бусад.)___________________3.6. Манипуляторт краны үндсэн метал хийцийн үзүүлэлт (материал үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний дагуу бөглөнө.): манипуляторт краны зангилааны нэр ____________________төрөл, цувимал металын зузаан, улсын стандарт___________материалын марк, зэрэглэл, бүлэг, бат бөхийн ангилал_____________________улсын стандарт дахь материалын марк __________________гэрчилгээний дугаар__________________________________электрод, гагнуурын утас (төрөл, марк, улсын стандарт)___________________________________________

4. ХҮЛЭЭН АВАХ ГЭРЧИЛГЭЭМанипуляторт кран _________________________________Техникийн нөхцөл _____________________________, үйлдвэрийн №___________,(марк, загвар)үйлдвэрийн дугаар_____, суурилуулсан явах анги _____ (төрөл, марк, загвар) үйлдвэрийн дугаар______________________, хөдөлгүүртэй ____________, (марк, загвар)Үйлдвэрийн дугаар ____________, Монгол улсад мөрдөгдөж буй техникийн нормын дагуу үйлдвэрлэв.Манипуляторт краны паспортад заагдсан үзүүлэлтүүдийн дагуу хүлээж авах туршилтад хөтөлбөрийн дагуу орж, тэнцсэн.Баталгаат хугацаа ашиглалтад орсноос хойш _______ сар, гэхдээ эзэмшигч рүү явуулснаас хойш ______ сараас илүүгүй байна.Паспортын зааврын дагуу 1,5 ээлжээр ажиллах үеийн ашиглалтын хугацаа ____________ жил байна.

Тамга


(Захирал)___________________


________________(огноо)




500

5. МАНИПУЛЯТОРТ КРАНТАЙ ХАМТ НИЙЛҮҮЛДЭГ ХЭРЭГСЭЛ БА БАРИМТ БИЧИГ

5.1. Ашиглалтын заавар.5.2. Багаж, нийлүүлэгдэж байгаа сэлбэгийн жагсаалт.5.3. Тээврийн хэрэгслийн паспорт, ашиглалтын заавар.5.4. Сэлбэг хэрэгсэл, багаж, ээлжийн тоног төхөөрөмжийг нийлүүлэх гэрээгээр тодорхойлно.

МАНИПУЛЯТОРТ КРАН БАЙРЛАХ ГАЗРЫН ТЭМДЭГЛЭЛ

Манипуляторт краныг эзэмшигч [байгууллага, иргэний нэр]

Эзэмшигчийн хаяг

Байрлуулсан огноо

_________*2-оос доошгүй хуудас байна.

МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ БҮРЭН БҮТЭН БАЙДЛЫГ ХАРИУЦАГЧ, ИНЖЕНЕР ТЕХНИКИЙН АЖИЛТАН

ТОМИЛСОН ТУХАЙ МЭДЭЭЛЭЛ

Томилсон тушаалын эсвэл мэргэжлийн байгууллагатай

хийсэн гэрээний дугаар, огноо

Овог нэр

Албан тушаал

Үнэмлэхийн ¹, хүчинтэй

хугацаа

Гарын үсэг

________* 5 хуудсаас багагүй

АЧАА ООСОРЛОХ ХЭРЭГСЭЛ БА МЕТАЛ ХИЙЦЭД ЗАСВАР ХИЙСЭН ТУХАЙ ТЭМДЭГЛЭЛ*

Огноо

Манипуляторт краны эд

ангийг сольсон, засварласан

тухай мэдээлэл

Манипуляторт краныг засвараас

хүлээн авсан тухай мэдээлэл (огноо, баримтын дугаар)

Манипуляторт краны бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, инженер техникийн ажилтны

гарын үсэг

________*таваас доошгүй хуудас байна,


501

Тайлбар. Кранд шинээр тавьсан механизм, эд анги, түүнчлэн засварт ашиглагдсан материалын чанарыг гэрчилж байгаа (метал хийц, электрод, гагнуурын утас г.м.), мэдээлэл болон гагнуурын чанарын талаар дүгнэлтийг паспортад хавсаргана.

ТЕХНИКИЙН МАГАДЛАЛЫН ҮР ДҮН*

Магадлал хийсэн огнооо

Магадлалын үр дүн

Дараачийн магадлал хийх хугацаа (хэсэгчилсэн болон бүрэн)

________* 32 хуудсаас багагүй.Тайлбар 1. Энэхүү тэмдэглэлд ашиглалтын хугацаа нь дуусаагүй (техникийн нөөц) манипуляторт краны үзлэг шалгалтын үр дүнг бичнэ.2. Магадлал хийсэн ажилтан үзлэгийн үр дүнг тэмдэглэсний дараа албан тушаал, овог нэрээ бичиж, гарын үсэг зурна.

БҮРТГЭЛ (шинэ хуудсанд)Манипуляторт краныг №__________________________________________бүртгэв. ____________________________________________________(бүргэлд авсан хяналтын байгууллагын нэр)

Паспортад дугаарлагдсан хуудас, үдэгдсэн бүх хуудас үүнээс зурагтай хуудас байна.

/ бүртгэсэн хүний нэр албан тушаал /Тэмдэг:

20 .…. он ….. сар …… өдөр


502

Хавсралт6 3.1.21 ба 4.5-р зүйлд хамаарна)

Ачаа оосорлох уян (ган татлагат) дүүжинт манипуляторт краны төхөөрөмжийн паспортын загвар*

Паспортыг хатуу хавтас бүхий 210х297

мм хэмжээтэй цаасан дээр хийнэ.Паспортыг хэвлэх хэмжээ 218х290 мм байна.


___________________________________________________(МКТ-ийн нэр) ____________________________________________________(МКТ-ийн индекс)

ПАСПОРТ** ____________________________________________________(паспортын нэр) _________* Цаашид—МКТ гэнэ.** Энэхүү паспорт нь МКТ-ийг үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний паспортын эх загвар болно. Шаардлагатай тохиолдолд МКТ-ийн онцлогийг оруулсан нэмэлт мэдээллийг тусгана. Паспортыг монгол хэл дээр бөглөнө.

Нүүр хуудас Энэ МКТ-ийн суурь дээр үйлдвэрлэгдсэн манипуляторт кран нь ашиглалтад орох хүртэл хяналтын байгууллагын бүртгэлд, хяналтад байна. (бичилт зөвхөн бүртгэл, хяналтад байгаа манипуляторт кранд хамаарна). Үйлдвэрлэгч байгууллагын бүтээгдэхүүний тэмдэг____________________________________________________(үйлдвэрлэгч байгууллагын нэр) ____________________________________________________(МКТ-ийн нэр) ___________________________________________________(МКТ-ийн индекс)


503

ПАСПОРТ __________________________________________________(паспортын нэр)___________________________________________________(бүртгэлийн дугаар)

Нүүр хуудасны ар талМАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ТӨХӨӨРӨМЖ ЭЗЭМШИГЧИЙН

АНХААРАЛД!1. Манипуляторт краны паспорт нь МКТ-ийн паспорт дээр

үндэслэгдэн зохиогдсон болно.2. Угсрах зураг төслийн баримт бичгийг тусгай зөвшөөрөл

бүхий мэргэжлийн байгууллага боловсруулна.3. Манипуляторт краны төхөөрөмжийг төрийн төв

байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан мэргэжлийн байгууллага үйлдвэрлэнэ.

4. Норматив баримт бичгийн шаардлагатай нийцээгүй асуудлыг хяналтын байгууллагаар зөвшөөрүүлсэн бол хуулбарыг паспортад хавсаргана.

5. _________________________________________________(МКТ эзэмшигч нарт ____________________________________________________иж бүрдэлд тусгагдсан бол арал ба гидро шахуурга____________________________________________________бусад техникийн тодорхойлолтыг____________________________________________________онцгой анхааруулж мэдээлэх)

Хуудас. 1

МКТ-ийн үндсэн хэмжээ Хэмжээ 210х297 (218х290) мм

Хуудас. 2Үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрлийн дугаар№ __________огноо_____________ ____________________________________________________(МКТ-ийг үйлдвэрлэх зөвшөөрөл олгосон ____________________________________________________байгууллагын нэр, хаяг)


504

1. ЕРӨНХИЙ МЭДЭЭЛЭЛ 1.1. Үйлдвэрлэгчийн нэр хаяг___________________________1.2. МКТ-ийн төрөл___________________________________1.3. МКТ-ийн индекс __________________________________1.4. Үйлдвэрийн дугаар________________________________1.5. Үйлдвэрлэсэн он__________________________________1.6. МКТ-ийн зориулалт _______________________________1.7. Ангиллын төрөл (МNS ISO 4301/1):МКТ________________________________________________Механизм:өргөх________________________________________________эргэх_______________________________________________телескоп хөдөлгөөн____________________________________1.8. Механизмын хөтлүүрийн төрөл _____________________1.9. МКТ-г ашиглах орчинтемпература, °Сажлын байрлалд______________________________________хамгийн их___________________________________________хамгийн бага ________________________________________ажлын бус байрлалд_________________________________агаарын харьцангуй чийглэг, %__________________________тэсэрч, дэлбэрэх аюултай байдал________________________галын аюултай байдал________________________________1.10. 10 м-ийн өндөрт ачаа өргөж байх үед зөвшөөрөгдөх салхины хурд, м/с (суурин тоноглогдсон КМТ-ийн)*_______________________________________________1.11. МКТ-ийн хамгийн их ачааны моментын үед зөвшөөрөгдөх налуу, градусаар____________1.12. Нэг цаг хугацаанд зэрэг гүйцэтгэх үйлдлийн хязгаарлалт _____________1.13. Цахилгаан гүйдлийн төрөл, хүчдэл, фазын тоо

Зориулалт Гүйдлийн төрөл Хүчдэл, В Фазын тоо

Хүчний

Удирдлагын

Хамгаалалтын системийн

Ажлын гэрэлтүүлэг


505

Засварын гэрэлтүүлэг

1.14. МКТ-ийн үйлдвэрлэлтэй холбогдсон үндсэн норматив баримт бичиг (нэр, тэмдэглэгээ)_________________________

2. МКТ-ийн үндсэн өгөгдөл ба үзүүлэлт2.1. МКТ-ийн үндсэн үзүүлэлт (гар уртасгагч болон бусад ээлжийн тоноглол байхгүй үед телескоп секцтэй сумт төхөөрөмжийн өгөгдөлд тохирсон)2.1.1. Ачааны момент, т х м____________________________2.1.2. Даац, цэвэр т ___________________________________үндсэн механизмхамгийн их __________________________________________хамгийн их өнгийлтөд__________________________________туслах механизмхамгийн их___________________________________________хамгийн их өнгийлтөд _________________________________2.1.3. Өнгийлт, м:үндсэн механизмхамгийн их __________________________________________хамгийн бага ________________________________________туслах механизмхамгийн их __________________________________________хамгийн бага ________________________________________2.1.4. Хамгийн өндөр, м________________________________2.1.5. Буулгалтын хамгийн их гүн, м______________________2.1.6. Ажлын үед босоо чиглэлээр нэмэлт тулгуурт үйлчлэх зөвшөөрөгдөх ачаалал, т __________________________________________________________________2.2. Ачаа өргөх өндрийн үзүүлэлт (суурин байрлах МКТ-д зориулагдсан) _________

МКТ-ийн ачаа өргөх өндрийн хүснэгт, график, диаграммын байрлал

2.3. Сумны тоноглолын телескоп секцний сунгалтад зөвшөөрөгдөх ачааны масс, т__2.4. МКТ-ийн геометр үзүүлэлт. (хүндийн төвийн цэг ба оврын зай хэмжээг тооцсон тээвэрлэлтийн байрлал болон краны хийцэд тохирсон графикт мэдээлэл ба хэмжээ)


506

МКТ-ийн геометр үзүүлэлтийг тусгасан бүдүүвч ба хүснэгтийн байрлал

2.5. МКТ-ийн геометр үзүүлэлт. (хүндийн төвийн цэг ба оврын зай хэмжээг тооцсон тээвэрлэлтийн байрлал болон краны хийцэд тохирсон графикт мэдээлэл ба хэмжээ)2.6. Эргэлтийн тоо, рад/с (эрг/мин)_______________________________________2.7. Эргэлтийн өнцөг, радиан (градус)ачаагүй_____________________________________________ачаатай_____________________________________________2.8. Эргэх механизмын хамгийн их мушгих момент, кН х м__________________2.9. Удирдлагын байрлал (удирдлагын самбарын тоог тооцсоноор)ажлын үед___________________________________________сунадаг тулгуурыг байрлуулах үед_______________________2.10. Удирдлагын хэлбэр (механик, цахилгаан, гидравлик г.м.)____________2.11. Гүйдлийн хэлбэр_________________________________2.12. МКТ-ийн масс, т__________________________________

3. ЗАНГИЛАА ЭД АНГИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ БА ТЕХНИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ БА ҮЗҮҮЛЭЛТ

3.1. Механизмын гидро төхөөрөмжийн хүчний зангилаа 3.1.1. Гидро шахуурга (хэрэв гидро шахуурга нь нийлүүлсэн иж бүрдэлд ороогүй бол түүний тухай мэдээллийг нүүр хуудсанд оруулна.)гидро бүдүүвч дээрх байрлал___________________________зориулалт___________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ__________________________________тоо_________________________________________________хэрэглэх чадал, кВт___________________________________ажлын шингэний зарцуулалт, л/мин______________________ажлын шингэний хэвийн даралт, гаралт дээр, МПа (кгс/см2)__________________хэвийн эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)________________эргэлтийн чиглэл______________________________________3.1.2. Гидромотор:ажлын шингэний бүдүүвч дээрх байрлал _________________зориулалт ___________________________________________


507

төрөл ба тэмдэглэгээ _________________________________хэвийн мушгих момент, Н х м___________________________ажлын шингэний хэвийн даралт, оролт дээр, МПа (кгс/см2)__________________хэвийн эргэлтийн давтамж, рад/с (эрг/мин)________________ажлын шингэний хэвийн зарцуулалт, л/мин________________3.1.3. Гидроцилиндр:ажлын шингэний бүдүүвч дээрх байрлал _________________зориулалт ___________________________________________төрөл ба тэмдэглэгээ _________________________________тоо _________________________________________________голч, мм:бүлүүр______________________________________________шилбэ_______________________________________________бүлүүрийн явалт, мм__________________________________хүч, кН:татах_______________________________________________сунах_______________________________________________ажлын шингэний хэвийн даралт, кгс/см2:бүлүүрийн гадаргууд__________________________________шилбэний гадаргууд___________________________________3.2. Бүдүүвч3.2.1. Цахилгааны зарчмын бүдүүвч

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.1.1. Цахилгаан тоноглолын элементүүдийн жагсаалт

Ажлын шингэний бүдүүвч дээрх

байрлал



Нэр болон техникийн

товч үзүүлэлт

Төрөл Тоо Тайл-бар

3.2.1.2. Цахилгааны угсралтын зураг

Зураг дээрх байрлал 3.2.2. Гидро схем


508

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.2.1 Гидро тоноглолын жагсаалт

Гидро схем дээрх байрлал


Нэр болон техникийн товч

үзүүлэлт

Төрөл Тоо Тайл-бар

3.2.3. Кинематик бүдүүвч (кинематик бүдүүвч дээр холхивчийн болон бусад эд зангилааны байрлалыг заасан байна.)

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.3.1. Тоормосны үзүүлэлт:Тоормос тавигдсан механизмын нэр_____________________төрөл, систем_________________________________________тоормосны шкивийн голч, мм___________________________тоо_________________________________________________тоормосны момент, Н х м______________________________тоормосны нөөцийн итгэлцүүр__________________________тоормосны дамжуулгатөрөл ______________________________________________хүч, Н_______________________________________________гүйцэтгэх эд ангийн явалт, мм___________________________механизмын тоормосны зам ____________________________3.2.4. Ган татлага болон ороолтын бүдүүвч (ерөнхий болон туслах эргүүлгийн ачааны полиспаст, сумны полиспаст г.м.; бүдүүвч дээр хүрд, дамрын хэмжээ болон ган татлага, гинжийг бэхлэх аргачлалыг тусгасан байна.)

Бүдүүвч дээрх байрлал 3.2.4.1. Ган татлагын үзүүлэлт (ган татлага үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний үзүүлэлтийн дагуу бөглөнө). Үүнд:зориулалт___________________________________________ган татлага байрлах механизмын нэр____________________ган татлагын хийц болон улсын стандартын тэмдэглэгээ________________голч, мм____________________________________________урт, м_______________________________________________утас тасрах хугацааны эсэргүүцэл, Н/мм2_________________


509

ган татлага бүхэлдээ тасрах хүч, Н______________________ган татлагын тооцооны татах хүч, Н_____________________бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр:тооцооны___________________________________________хэвийн_____________________________________________утасны гадаргуугийн хучилт___________________________3.2.4.2. Гинжний үзүүлэлт (гинжийг үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний дагуу бөглөнө.):гинжний зориулалт ба бүдүүвч дээрх тэмдэглэгээ___________гинжний хийц болон улсын стандартын тэмдэглэгээ ___________________салаа болон өнхрөвчийн голч (калибр), мм_______________гинжний алхам, мм____________________________________гинжний урт, мм______________________________________гинжний тасрах хүч, кН________________________________тооцооны татах хүч, кН________________________________бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр:тооцооны ___________________________________________хэвийн _____________________________________________3.3. Ачаа оосорлох хэрэгсэл (ачаа оосорлох хэрэгсэл үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний үзүүлэлтийн дагуу бөглөнө.)3.3.1. Дэгээ:механизмын нэр______________________________________төрөл ______________________________________________дэгээний бэлдцийн дугаар стандартын дагуу, стандартын тэмдэглэгээ_______даац, т______________________________________________үйлдвэрийн дугаар (гэрчилгээ, огноо)_____________________дэгээ үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг___________3.3.2. Грейфер:төрөл ______________________________________________багтаамж, м3_________________________________________ грейферээр утгах материалын төрөл, ба хамгийн их нягтаршилт, кН/м3 (тс/м3)_______________________________грейферийн жин, т____________________________________хутгах материалын жин, т______________________________үйлдвэрийн дугаар___________________________________грейфер үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг________3.3.3. Ачааны цахилгаан соронзон:төрөл ______________________________________________тэжээх гүйдлийн эх үүсвэр (хэрэв гадна сүлжээнээс тэжээгддэг бол)


510

төрөл_______________________________________________чадал, кВт___________________________________________тэжээх гүйдэл:гүйдлийн төрөл ______________________________________хүчдэл, В____________________________________________цахилгаан соронзны масс, т____________________________өргөх хүч, кН (тс)_____________________________________материал өргөхзоргодос____________________________________________хаягдал метал_______________________________________ширмэн хайлш________________________________________өргөх ачааны хамгийн өндөр температур, °С_______________үйлдвэрийн дугаар ___________________________________гинж үйлдвэрлэгч байгууллагын чанарын тэмдэг__________3.3.4. Бусад ачаа оосорлох хэрэгсэл (автомат хавчаар ба бусад.)___________3.4. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл, дохиолол. Хамгаалах хэрэгсэл.3.4.1. Төгсгөлийн унтраалга:төрөл (хөшүүрэгт, эргэх голт болон бусад)_________________салгах хэлхээ (цахилгаан, гидравлик)____________________унтраалгатай холбогдсон механизм (байрлалыг заах)_______механизм ажиллаагүй үед ачаа оосорлох тоноглолоос эсвэл бусад хөдөлгөөнт хэсгээс тулгуур хүртлэх зай (м, градус бусад)_______________________ _______________________хориг________________________________________________тоо_________________________________________________цахилгааны болон гидравлик бүдүүвч дээрх байрлалын дугаар3.4.2. Ачааны даац хязгаарлагч:хязгаарлагчаар салгагдаж байгаа механизмын нэр ____________________________________________________________зориулалт (марк, хэлбэр, загвар) ________________________систем_______________________________________________өргөлтийн өндөр ба өнгийлтөөс шалтгаалан, даацаас ачааны жин хэтрэх үед ажиллах хязгаарлагч, %_______________________________________________урьдчилан сэргийлэх дохиоллын төрөл (дуут, гэрэлт)______өгөгдсөн өнгийлтөд урьдчилан сэргийлэх дохиолол ажиллах ачааны массын хувь хэмжээ өргөлт______________________үйлдвэрлэгчийн нэр, үйлдвэрийн дугаар (хэрэв хязгаарлагч нь иж бүрдүүлж хийгдсэн бол)_____________________________3.4.3. Хамгаалах хавхлаг:


511

Ажлын шингэний бүдүүвч дэх тэмдэглэгээ ________________байрлал_____________________________________________зориулалт___________________________________________3.4.4. Ослын контакт:Байрлал (бүхээг, удирдлагын самбар болон бусад байрлалд)_____________________төрөл ______________________________________________зориулалт____________________________________________цахилгааны зарчмын бүдүүвч дээрх байрлалын дугаар___________________3.4.5. Тулгуур:механизмын нэр ______________________________________хийц (хөшүүн, гидравлик болон бусад.)____________________хамгийн их явалт, мм__________________________________хязгаарлах шилжилт__________________________________3.4.6. Заагч:3.4.6.1. Даацын заагч (даацын хүснэгт)____________________3.4.6.2. Бусад мэдээллийг заагч_________________________ 3.5. Бүхээг байрлал __________________________________зориулалт___________________________________________гүйцэтгэсэн хийцийн төрөл, (задгай, хаалттай болон бусад.)_____________суудлын тоо_________________________________________шилний үзүүлэлт, төрөл________________________________тусгаарлагчийн үзүүлэлт (дулааны, дуу чимээ тусгаарлалтын г.м)_________бичил уур амьсгалын системийн үзүүлэлт (салхижуулалт, дулаан, агааржуулалт болон бусад)______________________суудлын үзүүлэлт_____________________________________бусад тоноглол (шил арчигч, гал унтраагч болон бусад.)_______________ 3.6. Манипуляторт краны үндсэн метал хийцийн үзүүлэлт (материал үйлдвэрлэгчийн гэрчилгээний дагуу бөглөнө.):Манипуляторт краны зангилааны нэр ______________________төрөл, цувимал металын зузаан, улсын стандарт ___________материалын марк, зэрэглэл, бүлэг, бат бөхийн ангилал________________улсын стандарт дахь материалын марк ___________________гэрчилгээний дугаар__________________________________электрод, гагнуурын утас (төрөл, марк, улсын стандарт)_________________


512

4. ХҮЛЭЭН АВАХ ГЭРЧИЛГЭЭ Манипуляторт краны _________________________________________________Техникийн нөхцөл______________, үйлдвэрийн № __________________________Төхөөрөмжийг техникийн нормын дагуу үйлдвэрлэв.Паспортад заасан үзүүлэлтээр ашиглалтад хүлээн авах туршилтад тэнцсэн.Баталгаат хугацаа ашиглалтад орсноос хойш _______ сар, гэхдээ эзэмшигч рүү явуулснаас хойш ______ сараас илүүгүй байна.Паспортын зааврын дагуу 1,5 ээлжээр ажиллах үеийн ашиглалтын хугацаа ____________ жил байна.

Тамга


(Захирал)___________________


________________(огноо)



5. МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ТӨХӨӨРӨМЖТЭЙ ХАМТ НИЙЛҮҮЛЭГДЭЖ БАЙГАА БАРИМТ БИЧИГ БОЛОН

ДАГАЛДАХ ЗҮЙЛС5.1. Манипуляторт краны төхөөрөмжийг угсрах үеийн зөвлөгөө (тусгай гэрээ).5.2. Манипуляторт краныг угсрах үеийн ажлын баримт бичиг (тусгай гэрээ).5.3. МКТ-д тавигдах аюулгүйн шаардлага, техникийн жагсаалт (манипуляторт краныг ашиглах зааврын дагуу бэлтгэнэ).5.4. Багаж, сэлбэг хэрэгслийн жагсаалт5.5. Багаж, сэлбэг хэрэгслийн иж бүрдэл, ээлжийн тоноглолын нийлүүлэлтийг гэрээний дагуу гүйцэтгэнэ.


513

Хавсралт7 (5.3.9-р зүйлд хамаарна)

Манипуляторт краны эд ангийг гологдолд гаргах хязгаарын норм

ЭлементыЭлементийг гологдолд гаргах гэмтэл,

согог

Дамар1. Дамрын ховилын элэгдэл нь анхны радиусын 40%-д хүрсэн

Хүрд1. Ямар ч хэмжээтэй ан, цав

2. Хүрдний ховил нь 2 мм-ээс их элэгдсэн

Дэгээ

1. Гадаргуу дээр ан цав гарсан

2. Дэгээний аюултай хэсгийн огтлолын өндөр анхны хэмжээнээс 10%-иас илүү элэгдсэн

Тоормосны шкив

1. Ажлын гадаргад ан цав, хагарал үүссэн

2. Ажлын гадаргын элэгдэл нь анхны зузаанаас 25%-иас дээш их байх тохиолдолд

Тоормосны наклад

1. Накладны хадаас нүхэнд ан цав, эвдрэл, холхилт үүссэн

2. Тоормосны наклад анхны зузааны 50% хүртэл элэгдсэн эсвэл түүнийг бэхэлдэг хадаасны толгойн тав ил гарсан


514


МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ГАН ТАТЛАГЫГ ГОЛОГДОЛД ГАРГАХ ХЭМЖЭЭ

1. Ачаа өргөх машинд ашиглагдаж байгаа татлагыг гологдолд гаргахдаа техникийн шаардлагыг тооцсон краны ашиглалтын зааврын дагуу гүйцэтгэнэ. Ашиглалтын заавар байхгүй тохиолдолд ган татлагыг энэхүү хавсралтын дагуу гологдолд гаргана. Ган татлагыг аюулгүй ашиглахдаа доорхи шалгуур үзүүлэлтийг харгалзана. Үүнд:а / Татлагын утасны тасралтын тоо (зураг 1-3), шинж чанар, төлөв ган татлагын төгсгөлийн зангилгаан дахь тасархай утаснууд, тасархай утасны нягтарсан хэсгүүд, тасарсан утасны тоо, тасралт нэмэгдэж байгаа байдал:

зураг 1 Татлагын эсрэг эрчтэй утасны тасарч шилжсэн байдал

зураг 2 Утасны элэгдэл, тасралт хосолсон байдала- эсрэг эрчтэй татлага, б- дагуу эрчтэй татлага

зураг 3 Тэнцүүлэгч дамар дээр байрласан утасны тасралта- татлагын хэд, хэдэн эрчинд, б- хоёр эрчинд хэсэгчилсэн элэгдэл үүссэн


515

б / эрчний таслалт;в / гадаргуугийн ба дотоод элэгдэл;г / гадаргуугийн ба дотоод хэсгийн зэврэлт;д / ган татлагын голч зарим хэсэгт багасч, татлагын зүрхэвч тасрах;е / ган татлагын утасны хөндлөн огтлолын талбай багасах;ж/ ган татлага нугарч хугарсан, тахийсан эрч ба утаснууд хавчигдаж сугарсан, сунасан, сагс хэлбэрийн гажилт үүссэн г.м;з / цахилгаан нум буюу дулааны үйлчлэлээс үүсэх гэмтлүүд багтана.

2. Ган, ширмэн дамартай харьцаж ажилладаг ган татлагыг гологдолд гаргахдаа тасарсан утасны тоогоор тооцно. /хүснэгт.1/Хүн зөөхөд зориулагдсан ачаа өргөх машин, хортой, тэсрэх, галын аюултай бодис, хайлмал болон халуун хайлш зөөх ган татлагын тасарсан утасны тоог гологдолд 2 дахин багасгаж тооцно.

3. Утасны голчийг анхны хэвийн хэмжээтэй харьцуулахад гадаргуугийн элэгдэл ба зэврэлт 7 хувь түүнээс их хэмжээгээр багассан бол утсанд тасралт үүсээгүй байсан ч ган татлагыг гологдолд гаргана. /зураг.5, 6/Дотоод элэгдэл, хувиралт, тасарсан зэргээс татлагын зүрхэвч гэмтэж, түүний голч багассан тохиолдолд /эргэдэггүй татлагын голч нь хэвийн хэмжээнээс 3 хувь, бусад ган татлагад 10 хувь/ гаднаас үзэгдэхээр тасарсан утас байхгүй ч татлагыг гологдолд гаргана. /зураг.7/Татлагын гадаргууд элэгдэл, зэврэлт илэрвэл утасны тасралтын тоогоор гологдолд гаргахдаа хүснэгт 2-ын дагуу багасгаж тооцно. Гадна утасны голч элэгдэл ба зэврэлтийн үр дүнд анхны хэмжээнээс 40%-иас илүү багассан бол татлагыг гологдолд гаргана. /зураг.5д, 6д/Утасны элэгдэл ба зэврэлтээс үүссэн голчийг микрометрийн тусламжтайгаар эсвэл түүнтэй адил төрлийн нарийн багаж ашиглан тодорхойлно.Утасны тасралтын тоо, эсвэл утас тасраагүй боловч гадаргуугийн элэгдэл хүснэгт 1-д зааснаас бага байвал цаашид ашиглаж болно. Гэхдээ хүснэгт.2-д заасан элэгдлийн хэмжээ хүртэл үечилсэн үзлэгийг байнга хийж, үр дүнг журналд бичнэ.


516

Хүснэгт.2

Гадаргуугийн элэгдэл ба зэврэлтийн үр дүнд үүссэн

утасны голчийн нарийсалт, %

Тасарсан утасны тоо, %(хүснэгт.1-д заасан нормоос)

10 85

15 75

20 70

25 60

30 ба түүнээс их 50

Хэрэв ачаа хоёр татлагаас зүүгдсэн бол татлага тус бүрийг тусад нь тооцох ба хамгийн их элэгдсэн нэг татлагыг солихыг зөвшөөрнө.

4. Татлагын дотор хэсэгт байрлах утсыг оношлохдоо, эрчийн утас тасралт, механик элэгдэл ба зэврэлтээс шалтгаалсан хөндлөн огтлолын дотоод багасалтыг татлагын нийт уртын дагуу шалгана. /зураг.8/ Хэрэв ан цав илрүүлэгчийн /дефектоскоп/ шалгалтаар татлагын эрчин дэх төмөрлөг утасны огтлолын элэгдэл 17,5%-иас их байвал татлагыг гологдолд гаргана.

5.Ган татлаганд нэг эсвэл хэд хэдэн эрч бүхлээрээ тасарсан байвал цаашид ашиглахыг хориглоно.

6. Татлагын тахийлт нь түүний алхам ба мушгиралтын чиглэлээр тодорхойлогдоно /зураг.9/. Мушгиралтын тахийлтийн чиглэл ба татлагын эрчийн чиглэл давхацсан мөн тэдгээрийн алхам тэнцүү байвал dв ³ 1.08 dк үед татлагыг гологдол болгоно.dв- мушгиралтын тахийлтийн голч, dк- татлагын хэвийн голчМушгиралтын тахийлтын чиглэл ба татлагын эрчийн чиглэл давхцаагүй мөн тэдгээрийн алхам тэнцүү бус байвал dв ³ 4/3 dк үед татлагыг гологдол болгоно.dв- мушгиралтын тахийлтийн голч, dк- татлагын хэвийн голч,Татлагын шалгагдаж буй хэсгийн урт 25(dк) –аас ихгүй байх ёстой.


517

Зураг. 5 Эсрэг эрчтэй татлагын гадна утасны элэгдэла- утсан дээр бага зэргийн халцралт үүссэн б- утасны зарим хэсэгт халцралт уртсаж эхэлсэнв- утасны голч мэдэгдэхүйц нарийссан хэсэгт халцралт урт хэмжээтэй болсонг- бүх утас дээр халцралт үүссэнд- татлагын бүх гадна утас хүчтэй элэгдсэн (утасны голч 40% элэгдсэн) Зураг. 6 Эсрэг эрчтэй татлагын гадна утасны зэврэлта- гадаргуугийн анхны исэлдэлт б- нийт гадаргуугийн исэлдэлт в- мэдэгдэхүйц исэлдэлтг- хүчтэй исэлдэлтд- хүчтэй зэврэлт

Зураг. 7 Органик зүрхэвчийн гэмтлээс шалтгаалсан татлагын зарим хэсэг дахь голчийн нарийсалт


518

Зураг. 8 Утасны хөндлөн огтлолын талбайн багасалт (дотоод хүчтэй зэврэлт)

Зураг. 9 Татлагын тахийлт

7. Доорхи гэмтэлтэй татлагыг цаашид ашиглахыг хориглоно. Үүнд:Сагс маягийн гажилт, /зураг 10/Татлагын зүрхэвч гэмтэх, /зураг 11/Эрч сулрах эсвэл задрах, /зураг 12/Татлагын гадаргуу зарим хэсэгт цүнхийх, /зураг 13/Татлагын гадаргуу зарим хэсэгт нарийсах, /зураг 7/Татлагын гадаргуу зарим хэсэгт хавчигдаж, шахагдах /зураг 14/Эрчлэгдэж, мушгирах, /зураг 15/Тахийх, /зураг 16/Нугарах, /зураг 17/Цахилгаан нум ба цаг агаарын үйлчлэлээр гарсан гэмтлүүд багтана.


519

Зураг. 10 Сагс маягийн гажилт

Зураг. 11 Татлагын зүрхэвч гэмтэх

Зураг. 12 Эрч сулрах эсвэл задрах а- нэг эрч,

б- олон эрч

Зураг. 13 Татлагын гадаргуу зарим хэсэгт цүнхийх


520

Зураг. 14 Татлагын гадаргуу зарим хэсэгт хавчигдаж, шахагдах, зажлагдах

Зураг. 15 Эрчлэгдэж, мушгирах

Зураг. 16 Тахийх

Зураг. 17 Нугарах


521

Хүснэгт.1 Ган ба ширмэн дамартай харьцаж ажилладаг давхар татлагыг

тасарсан утасны тоогоор гологдолд гаргах хэмжээ

Гадна эрчний даацын утасны

тоо


Эрч

ийн

төрө

л

Механизмын ангиллын бүлэг М1, М2, М3, М4 М5, М6, М7, М8

Эсрэг эрч

Дагуу эрч

Эсрэг эрч

Дагуу эрч

Хэсгийн урт 6d 30d 6d 30d 6d 30d 6d 30d

n≤50

6x7(6/1)

2 4 1 2 4 8 2 4 6x7(1+6)+1x7(1+6) ЛК-О 6x7(1+6)+1o.c

8x6(0+6)+9o.c

51≤n≤75 6x19(9/9/1)*

3 6 2 3 6 12 3 6 6x19(1+9+9)+1o.c ЛК-О 6x19(1+9+9)+7x7(1+6)* 76≤n≤10

0 18x7(1+6)+1o.c ЛК-О 4 8 2 4 8 16 4 8

101≤n≤120

8x19(9/9/1)*

5 10 2 5 10 19 5 10

6x19(12/6/1) 6x19(12/6+6F/1) 6x25FS(12/12/1)* 6x19(1+6+6/6)+7г7(1+6) ЛК-Р 6x19(1+6+6/6)+1o.c 6x25(1+6; 6+12)+1o.c

ЛК-З 6x25(1+6; 6+12)+7г7(1+6)

121≤n≤140

8x16(0+5+11)+9o.c ТК 6 11 3 6 11 22 6 11

141≤n≤160

8х19(12/6+6F/1) ЛК-Р 6 13 3 6 13 26 6 13 8x19(1+6+6/6)+1o.c

161≤n≤180

6x36(14/7+7/7/1)*

7 14 4 7 14 29 7 14 6x30(0+15+15)+7o.c ЛК-О 6x36(1+7+7/7+14)+1o.c* ЛК-

PО 6x36(1+7+7/7+14)+7г7(1+6)*

181≤n≤200

6x31(1+6+6/6+12)+1o.c

8 16 4 8 16 32 8 16 6x31(1+6+6/6+12)+7г7(1+6)*

6x37(1+6+15+15)+1o.c ТЛК-0

201≤n≤220

6x41(16/8+8/8/1)* 9 18 4 9 18 38 9 18

221≤n≤240

6x37(18/12/6/1) 10 19 5 10 19 38 10 19 18x19(1+6+6/6)+1o.c ЛК-Р 241≤n≤2

60 10 21 5 10 21 42 10 21

261≤n≤280

11 22 6 11 22 45 11 22

281≤n≤300

12 24 6 12 24 48 12 24

300≤n 0.04n

0.08n

0.02n

0.04n

0.08n

0.16n

0.04n

0.08n


522

Тэмдэглэл : 1. n- татлагын гадна эрчин дэх даацын утасны тоо, d- татлагын голч, /мм/2. Эрчин дэх дүүргэлтийн утсыг даацын утсанд тооцохгүй. Хэд хэдэн эрчтэй татлаганд гадна үеийн харагдах утсыг тооцно. 3. Тасралтын тоог гаргахдаа тасарсан утасны үзүүрээр тооцож болохгүй бөгөөд 2 дахин их болно.4. Гадна эрчний утасны голч нь дотор байрлах утасны голчоос их татлагын ангиллыг багасгаж хүснэгтэнд (*) тэмдэглэв. Краны зориулалт, төрлөөс хамаарч ган татлагын оношлогоог нормативт баримт бичгийн дагуу тодорхойлно.5. Хуванцар эсвэл түүгээр бүрсэн төмөрлөг дамартай харьцаж ажилладаг татлаганы гадна талбайд элэгдэл, утсуудад гэмтэл илрээгүй байхад дотор байрлах утсууд тасардаг. Ийм татлагыг дотоод огтлолын элэгдлээр нь гологдолд гаргана. 6. Ган татлага гэсэн босоо хүснэгтэнд тухайн утасны тоо, хийцтэй татлага одоогоор орж ирээгүй байгаа тул бөглөлгүй хоосон орхив. Татлаганы нийт утасны тоо 300-аас их үед гологдолд гаргах утасны тоог томъёогоор тооцохдоо хариуг их тал руу нь бүдүүвчилж авна.


523

Хавсралт9 (5.4.25-р зүйлд хамаарна) МАНИПУЛЯТОРТ КРАНЫ ОПЕРАТОРЧНЫ ЭЭЛЖ ХҮЛЭЭЛЦЭХ ЖУРНАЛ

Он,сар, өдөр ________________________________________Ээлж ________________________________________Манипуляторт краны машинч ___________________________Манипуляторт краныг шалгасан үр дүн

№ п/п

Хийц хэсэг, механизм ба аюулгүйн төхөөрөмжийн

нэр

Шалгалтын дүн

Гэмтэл арилгасан ажилтны албан

тушаал, нэр1 Метал хийц 2 Тоормос ачааны эргүүлэг сумны эргүүлэг 3 Ослоос хамгаалах

хэрэгсэл

даац хязгаарлагч төгсгөлийн унтраалга заагч дохиолол 4 Ган татлага ачааны сумны 5 Дэгээний дүүжин

тоноглол

6 Дэгээ 7 Гэрэлтүүлэг, дулаалга 8 Эсрэг ачаа 9 Гидроцилиндр Ажлын үед илэрсэн

бусад гэмтлүүд

Ээлж хүлээн авсан ___________________________________(овог нэр, гарын үсэг)Ээлж хүлээлгэн өгсөн_________________________________(овог нэр, гарын үсэг)Краныг шалгасан засварчдын тэмдэглэл: ______________________________________________________________________ Краны бүрэн байдал хариуцагч ИТА-ны тэмдэглэл: ____________________________________________________________


524


Манипуляторт кранаар ажил гүйцэтгэх үед гараар дохио өгөх журам*

Үйлдэл Зураг ДохиоДэгээ буюу ачааг өргөх

Алгаа дээш харуулж, тохойгоо нугалан, гараа бүсэлхий тус газар авч дээш нь тасалданги хөдөлгөөн хийж дохино.

Дэгээг буюу ачааг буулгах

Алгаа доош харуулж, тохойгоо нугалан, гараа цээжний тус газар авч доош нь тасалданги хөдөлгөөн хийж дохино.

Сумыг сунгах, агшаах

Тохойгоо нугалан алгыг сумны хөдөлгөөний чиглэлд хөдөлгөөн хийж дохино.

Сум эргүүлэх Алгаа хөдөлгөөний чигт харуулж, тохойгоо нугалан, гараа хөдөлгөж дохино.

Зогс (өргөх ба шилжүүлэх хөдөл-гөөнийг зогсоох)

Алгаа доош харуулан, гараа бүсэлхий тус газар авч баруун, зүүн тийш огцом хөдөлгөж дохино.


525

Болгоомжил (дээр дурдсан дохионуудыг өгөхийн өмнө ачааг ялимгүй бага зэрэг хөдөлгөхөд хэрэглэнэ)

Гарын хоёр алгыг бие бие рүү нь бага зэрэг зайтай харуулж байрлуулна. Энэ үед гарыг дээш нь өргөсөн байна.

Оосорлогч, дохиочинд өгөх зөвлөгөө. Хантааз, каска — шар өнгөтэй, цамц — цэнхэр, бүс — улаан.


ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ АГААРЫН ШУГАМЫН ОЙРОЛЦОО МАНИПУЛЯТОРТ КРАНААР АЖИЛ ГҮЙЦЭТГЭХ ҮЕД АВАХ ЗӨВШӨӨРӨЛ–НАРЯД

___________________________________________(байгууллагын нэр) Зөвшөөрөл–наряд № _____Хүчдэл нь 42В-оос дээш цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын захын цэгээс, 30 метрээс ойр зайд кранаар ажил гүйцэтгэх үед зөвшөөрөл–наряд олгоно.Краны машинч ________________________________________________(овог, нэр)____________________________________________________(краны марк, төрөл, бүртгэлийн дугаар)2. Кран ашиглагч______________________________________(краныг ашиглагч байгууллага)3. Ажиллах газар _____________________________________(краныг ашиглах байгууллагын хаяг)____________________________________________________(кран ажиллах газар, барилгын талбай, цех, агуулах )4. Цахилгаан дамжуулах шугамын хүчдэл _________________5. Ажлын нөхцөл __________________________________________________(цахилгаан дамжуулах шугамын хүчдлийг салгах, краны сумны үзүүрээс____________________________________________________________________цахилгаан дамжуулах хамгийн ойрын шугам хүртлэх хэвтээ чиглэл дэх зай, м____________________________________________________


526

ачааг өргөн шилжүүлэх аргачлал, бусад аюулгүйн арга хэмжээнүүд )6. Краныг шилжүүлэх арга ___________________________________________(краны сумны байрлал бусад аюулгүйн арга хэмжээнүүд )________________________________________________________________7. Ажил эхлэх 20_____ оны ____ сарын ________ өдөр, ______ цаг _____мин8. Ажил дуусах 20_____ оны ____ сарын ________ өдөр, ______ цаг _____мин9. Кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ________________________________________________________________(албан тушаал, овог нэр, томилсон тушаалын дугаар, он, сар, өдөр)10. Оосорлогч _______________________________________________________ (овог нэр, үнэмлэхийн дугаар, дүрмийн мэдлэгийн сүүлийн шалгалт авсан он, сар, өдөр)11. Хамгаалалтын бүсэд краныг ажиллуулах зөвшөөрөл____________________________________________________(зөвшөөрөл олгосон байгууллага, зөвшөөрлийн дугаар, он, сар, өдөр )12. Наряд олгосон ерөнхий инженер (цахилгаанчин)_______________________________________________________________________________________________(байгууллага, гарын үсэг)13. Зайлшгүй биелүүлэх шаардлагатай /5-р заалтад тусгагдсан/ аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээнүүдийг авсан. ____________________________________________________Кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагааг хариуцагч:

_______________________ 20____оны ___ сарын ___өдөр ( гарын үсэг)14. Заавар авсан краны машинч:_______________________ 20____оны ___ сарын ___өдөр ( гарын үсэг)


527

Тайлбар: Нарядыг хоёр хувь бичиж, нэг хувийг кранчинд олгож, нөгөө хувийг ажил гүйцэтгэгч хадгална.Цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бүсэд кран ажиллавал 11-р хавсралтад заасан маягтыг бөглөнө.Цахилгаан дамжуулах агаарын шугаманд түүний салаалсан хэсгүүд адил хамрагдана.Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойр ажил гүйцэтгэхдээ кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг заавал байлцуулан, түүний удирдлагад ажиллана.

Сагстай өргөгчийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм

528

Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтынсайдын 2011 oны 11 дүгээр сарын 4-ны өдрийн

305 дугаар тушаалын хавсралт

САГСТАЙ ӨРГӨГЧИЙГ ТӨХӨӨРӨМЖЛӨХ,АЮУЛГҮЙ АШИГЛАХ ДҮРЭМ

I.Ерөнхий зүйл Энэхүү дүрэм нь мэргэжлийн ажилчдыг багаж, хэрэгсэл, материалын хамтаар ажил гүйцэтгэх бүсэд өргөж, шилжүүлэх зориулалттай сагстай өргөгчийн (цаашид өргөгч гэх) зураг төсөл боловсруулах, төхөөрөмжлөх, үйлдвэрлэх, засварлах, шинэчлэх, ашиглахад тавигдах шаардлагыг тогтооно. 1.2. Энэхүү дүрэмд дараах өргөгчүүд хамаарна. Үүнд:

1) автомашин, гинж, төмөр зам, хийн дугуй, тусгай явах анги бүхий өөрөө явагч; 2) чиргүүлийн;3) зөөврийн;4) өөрөө явагч, чиргүүлийн, зөөврийн зэрэг тусгай явах анги дээр байрласан шонт өргөгч. 1.3. Дүрэмд дараах өргүүрүүд хамаарахгүй. Үүнд:1) галын өргүүр;2) барилгын ачааны өргүүр;3) ачаа-хүн зөөврийн өргүүр;4) заслын ажлын;5) шат, вандан (шат, подмости, тавцан, цамхаг)

1.4. Дүрэмд орсон үндсэн нэр томъёо, тайлбарыг 1-р хавсралтад үзүүлэв.

II.Техникийн шаардлага2.1.Үйлдвэрлэлд тавигдах шаардлага

2.1.1. Өөрөө явагч өргөгчийг энэхүү дүрэм болон бусад норматив баримт бичгийн дагуу үйлдвэрлэнэ.Шонт төрлийн өргөгч нь Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын 2010 оны 6 дугаар сарын 30-ны 234 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Барилгын өргүүрийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн дагуу үйлдвэрлэгдсэн байна. 2.1.2. Гадаад орноос авч ашиглах өргөгч, нэгж эд анги, зангилаа нь энэхүү дүрмийн шаардлагуудыг хангасан байна.Өргөгчийн ашиглалтын баримт бичиг нь энэхүү дүрэмд нийцсэн байх ба монгол, орос, англи хэл дээр байна. Энэхүү дүрмийн заалтууд зөрчигдсөн тохиолдолд


529

хяналтын байгууллагатай зөвшилцөн,зөвшөөрлийн хуулбарыг паспортад (2-р хавсралтын дагуу үйлдсэн) хавсаргана. 2.1.3. Өргөгчийн цахилгаан тоноглол, түүний угсралт, цахилгаан дамжуулга болон газардуулга нь “Цахилгаан байгууламжийн дүрэм” БД 43-101-03-ын шаардлагыг хангасан байна. 2.1.4. Өргөгчийн цахилгаан тоноглолын ашиглалт нь “Эрчим хүчний тоног төхөөрөмжийн техник ашиглалтын дүрэм”-ийн шаардлагад нийцсэн байна. 2.1.5. Тэсэрч дэлбэрэх, галын аюултай орчин үүсч болзошгүй тохиолдолд барилга байгууламж дотор болон гадна төхөөрөмжийн үйлчилгээнд ашиглагдахаар зориулагдсан өргөгчийг, аюулгүй ашиглах нөхцөлийг тусгаж, боловсруулсан норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн зураг төслийн дагуу үйлдвэрлэнэ. Тэсэрч дэлбэрэх, галын аюултай орчинд ажиллах нөхцөлийг (орчны зэрэглэлийг мөн заасан) өргөгчийн паспорт болон ашиглалтын зааварт тусгана. 2.1.6. Дулаан байранд ашиглагдахаас бусад ил задгай орчинд ажиллах өргөгч нь -400С-ээс +400С-ийн хэмд, 10 м-ийн өндөрт салхины хурд 10 м/с-ээс ихгүй үед ажиллахаар үйлдвэрлэгдсэн байна. 2.1.7. -40°С-ээс доош температурт ажиллах өргөгчийг хүйтний нөлөөг тооцсон, норматив баримт бичиг, техникийн нөхцөлийн дагуу боловсруулсан зураг төслөөр үйлдвэрлэнэ. 2.1.8. Өргөгчийн үйлдвэрлэл ба засварын үед зайлшгүй шаардлагаар гарч болох зураг төсөл болон тооцооны өөрчлөлтүүдийг зураг төсөл боловсруулах байгууллага, үйлдвэрлэгч болон захиалагч нарын хоорондын зөвшилцөлөөр гүйцэтгэнэ. 2.1.9. Өргөгчийг ажиллуулахаас өмнө энэхүү дүрмээр тогтоосон журмын дагуу бүртгэл ба техникийн магадлалд оруулна. 2.1.10. Даац болон бусад үзүүлэлтүүдийг тусгасан техникийн үндсэн үзүүлэлт нь улсын стандарт, техникийн нөхцөл буюу бусад норматив баримт бичигтэй нийцсэн байна. 2.1.11. Үйлчлэх бүсийн хязгаарын гадна өргөгчийг ажиллуулахыг хориглоно. 2.1.12. Өргөгчийн хийцэд дараах боломжуудыг урьдчилан тооцсон байна. Үүнд:

1) удирдаж ажиллуулах, засвар, техникийн үйлчилгээ хийхэд хялбар;


530

2) чирэх боломжтой;3) гидросистемээс бүх шингэнийг юүлэлгүйгээр өргөгчийн

гидросистемийн элементийг солих боломжтой 4) хөтлүүрийн төхөөрөмжийн ажлын хөдөлгөөн нь ажиллаж

эхлэх болон зогсооход жигд зөөлөн байдлыг хангасан. 2.1.13. Өргөгч нь мото/цаг-ийн тоолуураар тоноглогдсон байна. 2.1.14. Механик тоноглолоор залгагддаг өргөгчийн механизм нь өөрөө залгагдах боломжгүй байдлаар төлөвлөгдсөн байна. 2.1.15. Өргөгчийн механизмын мушгих момент дамжуулах зангилаанд өөрөө тайлагдаж, сулрахаас хамгаалагдсан горив, тэвх, боолт болон бусад холболтыг хэрэглэнэ. Тулж, эргэх тоноглолд амтай шайб ашиглахыг хориглоно. 2.1.16. Өргөгчийн зарим зангилаанд тулгуур болон ашиглагдах хөдөлгөөнгүй тэнхлэг нь шилжилтээс сэргийлж найдвартай бэхлэгдсэн байна. 2.1.17. Өргөгчийн сунадаг телескоп секц нь ажлын байрлалдаа найдвартай түгжигдсэн байна. 2.1.18. Сагсны шалны хэвтээ байрлалыг хянах системийн ган татлага, гинжний чиглүүлэгч нь өнхрөгч, одон араа, хүрд болон татлаганы шаантгаас өөрөө мултрахааргүй байрласан байна. 2.1.19. Өргөгчийн хайрцагласан болон хоолой хэлбэртэй метал хийцэд чийг орох, хуримтлагдахгүй байх нөхцөлийг хангасан байна. 2.1.20. Удирдлагын системийг хамгаалах төхөөрөмжийн техникийн байнгын үйлчилгээ хийх шаардлагатай механизмд аюулгүй, хялбар хүрэх боломжийг хангана. 2.1.21. Машин болон ачааны хүндийн хүч, динамик нөлөөлөл, салхины даралтыг тооцсон ачааны тогтворжилтын итгэлцүүр нь 1,15-аас багагүй байна. Энэ үед ашиглалтын зааварт илүү налуу өнцөгтэй байх боломжийг заагаагүй тохиолдолд тулгууртай өргөгчийн суурилуулалтын өнцгийн налуу нь 0°30’-аас, харин тулгуургүй өргөгчийн хувьд 3°-аас хэтрэхгүй байна. Төмөр замын тавцан дээр суурилуулсан өргөгчийн хувьд замын муруй хэсэг дээр нэг зам нөгөө замаас дээш байж болох хамгийн дээд өндрийг тооцох шаардлагатай. Тогтворжилтыг тодорхойлохдоо зам төмрийн хавчигчийн үйлчлэлийг тооцохгүй. Өөрийн тогтворжилын итгэлцүүр нь 1,15-аас багагүй


531

байх ба энэ нь онхолдох талын налууг тооцсон өргөгчийн бүх хэсгийн хүндийн хүчний үйлчлэл, мөн тэр чиглэл рүү чиглэсэн салхины ачааллаас үүсэх моментын харьцааг тооцож, баталгаажуулсан байна. 2.1.22. Өргөгчийн даацын хийцийн бат бөхийн тооцоо нь тензометрийн багажаар хийсэн урьдчилсан туршилтуудаар батлагдсан байна.

2.2. Өргөгчийг төхөөрөмжлөхөд тавигдах шаардлага2.2.1. Сагсанд (тавцан) тавигдах шаардлага

2.2.1.1. Газрын гадаргуу эсвэл суух талбайгаас сагс болон өргөгчийн эргэх тавцанд орох өндөр нь 400 мм-ээс дээшгүй байх ба сагсны шал болон гишгүүр нь хөл хальтрахааргүй байна. 2.2.1.2. Өргөгчийн сагс нь 1000 мм-ээс багагүй өндөр хашлагатай байна. Хашлаганы дээд гадаргуу нь гараар барихад тохиромжтой байх бөгөөд дулаан бага дамжуулдаг материалаар өнгөлсөн байна. Дэвсгэрийн хүрээ нь 100 мм-ээс багагүй өндөртэй үргэлжилсэн битүү эмжээртэй байна. Эмжээр хашлаганы хооронд шалнаас дээш 500 мм-ийн өндөрт нэмэгдэл бүс эргэн тойрны уртын хэмжээнд хийгдсэн байна. Сагсанд орох орц нь хамгаалттай сөхөгддөг хаалт эсвэл цоожтой хаалгатай байна.Эдгээр шаардлагыг биелүүлэх боломжгүй тохиолдолд (хуванцар сагс г.м.) сагс руу дээрээс нь ордог орцтой байхыг зөвшөөрнө. Энэ тохиолдолд ороход хялбар болгох тоноглолуудыг урьдчилан тооцоолсон байна. Сагсны тавцангийн хэмжээ нь 600 х 600 мм-ээс харин дугуй сагсны шалны голч нь 700 мм-ээс багагүй байх шаардлагатай. Сагсны тавцангийн талбай нэг хүнд 0,5 м2-аас багагүй ба сагс руу орох орцын өргөн нь 500 мм-ээс багагүй байна.1000 В хүртэл хүчдэлтэй цахилгаан сүлжээнд ажиллах зориулалттай сагсны хийц, суурилуулалт нь сагс болон өргөгчийн метал хийцийн хооронд 0,5 МОм-оос багагүй тусгаарлалтын нөхцөлийг хангах ёстой. 2.2.1.3. Өргөгчийн сагс нь ажилчдын хамгаалах бүс болон багаж хэрэгсэлд зориулсан бэхэлгээ хавчаараар тоноглогдсон байна. Сагсны хаалт болон бүс бэхлэх хэсгийн элементүүд аль


532

ч чиглэлд 1300 Н хүчтэй төвлөрсөн ачааллыг даах чадвартай байх ёстой.

2.2.2. Ган татлага ба гинжинд тавигдах шаардлага 2.2.2.1. Өргөгчид энэхүү дүрэм, улсын стандарт болон норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн ган татлага болон гинжийг хэрэглэнэ. Ган татлага, гинж нь үйлдвэрлэгч байгууллагын туршилт хийгдсэн тухай гэрчилгээтэй байна. Туршилтын гэрчилгээгүй ган татлага ба гинжийг тогтоогдсон журмын дагуу туршилтанд оруулна. Туршилтын гэрчилгээгүй ган татлага ба гинжийг ашиглахыг хориглоно. 2.2.2.2. Ган татлагыг өргөгчид бэхлэх бэхэлгээ болон байрлал нь түүнийг дамар бусад механизмаас мултарч, унахгүй боломжийг хангасан байх ба хийцийн ямар нэгэн элемент ба хоорондоо үрэлдэхээс сэргийлсэн байна. Ган татлагыг дамраас мултрахгүй бэхлэх тоноглол болон ган татлаганы хоорондох зай ган татлаганы голчийн 20%-иас бага хэмжээтэй байна. 2.2.2.3. Ган татлаганы сул үзүүрийг элгэвч ашиглан гогцоо гарган сүлжих, хавчаар ашиглах эсвэл норматив баримт бичгээр батлагдсан өөр аргаар бэхэлнэ. Хавчаарын тоо нь гурваас доошгүй байна. Ган татлагын үзүүрийг өргөгчид бэхлэхдээ ган, давтмал, хэвлэмэл эсвэл хайлш цутгах зэрэг цөнт аргаар бэхэлнэ. Гагнаасан цөн хэрэглэхийг хориглоно. Цөн, шаантгууд ган татлагыг үрж, элээх хурц ирмэгтэй байж болохгүй. 2.2.2.4. Өргөгчийн дээрх ган татлагыг солиход гэрчилгээнд тасрах хүчний нийлбэрийг заасан байх тохиолдолд тооцооны хүчийг (Р) 0,83-аар үржүүлж тодорхойлно. 2.2.2.5. Ган татлагыг гологдолд гаргахдаа Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын 2010 оны 234 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Ачаа өргөх краныг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийг баримтална. 2.2.2.6. Сумыг өргөх механизм, телескоп секц болон сагсны хэвийн байршлыг хянах системд ашиглах ган татлага ба гинж нь зураг төслийн үед тооцоогоор шалгагдсан байна.Ган татлага болон гинжний бат бөхийг дараах томъёогоор тооцно.

P/S = K,Үүнд:Р – улсын стандарт буюу гэрчилгээнд заагдсан татлага болон


533

гинжний тасрах хүч, Н;S – полиспастын ашигт үйлийн итгэлцүүр, динамик ачааллыг тооцсон ган татлага ба гинжинд үйлчлэх хамгийн их татах хүч, Н;К –бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр, 9-өөс багагүй байна. Хоёр зэрэгцээ салаатай тэнцүүлэх төхөөрөмж бүхий сагсны тэнцвэржүүлэгч хяналтын системийн салаа тус бүрт К нь 4,5-аас их байна.

2.2.3. Хүрд болон дамарт тавигдах шаардлага2.2.3.1. Өргөгчид нэмэлт ачаа өргөх тоноглол (дэгээт дүүжин, дэгээ, дамар, хүрд) хэрэглэх тохиолдолд уг тоноглол нь “Ачаа өргөх краныг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн шаардлагад нийцсэн байна.Дамар буюу хүрдний хамгийн бага голчийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

D = h х d, Үүнд:D – дамар, хүрдний голч, мм;d – ган татлаганы голч, мм;h – дамрын голчийг сонгох итгэлцүүр (16-тай тэнцүүгээр авна.)Гинж ба ган татлага ороох хүрдний багтаамж нь ачаа оосорлох хэрэгслийг хамгийн доод байрлал хүртэл буулгахад хүрдэнд бэхлэгдэх хэсгийн уртыг оролцуулахгүйгээр 1.5 аас доошгүй ороодос үлдэж байвал зохино.Олон үетэй ган татлага ороогддог гөлгөр ба ховилт гадаргуутай хүрдний хоёр тал хашлагатай байвал зохино. Хүрдний хашлаганы өндөр нь хүрдэнд ороогдсон ган татлагын гадаргаас дээш түүний голчийг 2 дахин авснаас багагүй хэмжээтэй байна.

2.2.4. Дугуйнд тавигдах шаардлага2.2.4.1. Өргөгчийн өөрөө явагч болон чиргүүлийг авто замаар тээвэрлэх зориулалттай хийн дугуй нь стандартын дараах шаардлагыг хангасан.Машин болон бусад тээврийн хэрэгслээр зөөвөрлөдөг ба ажлын талбайд гараар шилждэг өргөгчид норматив баримт бичигт нийцсэн өөр дугуйг хэрэглэхийг зөвшөөрнө.

2.2.5. Тулгуурт тавигдах шаардлага2.2.5.1. Өргөгчийн гар тулгуур эсвэл түүний хэсгүүдийг гараар өргөх (гаргах) хүч нь 200 Н-оос ихгүй байна. Илүү хүч гаргах тохиолдолд тулгуур нь гидравлик болон бусад хөтлүүртэй байх шаардлагатай. Өргөгчийг талбайд суурилуулахдаа хөрсний


534

нөхцөлийг тооцох шаардлагатай.Хэрвээ тэнхлэг, дугуй нь тогтворжуулах моментод ажиллаж байвал өргөгчийн бүх дугуйнууд ачааллаас чөлөөлөгдөхөөр тулгуурыг суурьлуулна. 2.2.5.2. Тулгуургүй өргөгч нь уян дүүжин тоноглолоос үзүүлэх үйлчлэлийг арилгах төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байна.Өргүүрийн нэг тэнхлэгийн бүх нум дээр хөдөлгөөний эргэлтийн үед ачааллыг жигд дамжуулах зорилгоор уян дүүжин холболтыг тэнцвэржүүлэгч зайлшгүй тоноглоно.

2.2.6. Тоормост тавигдах шаардлага2.2.6.1. Өргөгчийн өргөх механизм нь залгах үед автоматаар нээгддэг хэвийн хаалттай тоормос, эсвэл сагс доош унах нөхцөлийг хориглох төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байа.Туузан тоормосыг зөвхөн тавцан эргүүлэх механизмд ашиглахыг зөвшөөрнө. Тоормосыг тос, чийг орохоос хамгаалсан байна.Өргөгчийн эргэлтийн тавцангийн хөтлүүр нь өөрөө тоормослох тоноглол буюу тоормосоор төхөөрөмжлөгдсөн байна. Энэ үед тоормослолтын нөөцийн итгэлцүүр нь 1,5-аас их байна.Ган татлаган хөтлүүртэй өргөгчийн өргөх механизмд сагсыг өөрөө алдаж, буух нөхцөлийг хаасан төхөөрөмжийг урьдчилан тооцсон байна. 2.2.6.2. Авто, чиргүүл, зөөврийн болон тусгай явах анги дээрх өргөгчүүд нь Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрмийн шаардлагад нийцсэн зогсоох тоормосоор тоноглогдсон байна.Төмөр замын хөдлөх бүрэлдэхүүн дээр суурилагдсан өргөгчийн шилжүүлэх механизмын тоормос нь МТЗ-ийн дүрмийн шаардлагыг хангах ёстой.

2.3. Ослоос хамгаалах хэрэгсэлд тавигдах шаардлага 2.3.1. Ажлыг аюулгүй гүйцэтгэхийн тулд дараах төхөөрөмжүүдээр өргөгчийг тоноглосон байна. Үүнд: 1) ачаа хязгаарлагч; 2) анемометр (22 м-ээс дээш өргөх өргөгчийн хувьд); 3) ажиллагааны бүх бүсэд сагсны шалны хэвтээ байрлалыг тэнцвэржүүлэх төхөөрөмж; үүнд сагсны шалны налуугийн өнцөг 5°-аас хэтрэхгүй байна; 4) ажил, үйлчилгээ явуулах бүсийг хязгаарлах төхөөрөмж; 5) тулгуур тавигдаагүй тохиолдолд (гараар суурилуулдаг шурган тулгуураас бусад) өргөгчийн өргөлт болон эргэлтийг хориглох төхөөрөмж; 6) сумыг ажлын байрлалд байхад тулгуурыг (гараар суурилуулдаг шурган тулгуураас бусад) өргөхийг хориглох


535

төхөөрөмж; 7) гидросистем, цахилгаан болон гидрошахуургын хөтлүүр ажиллагаагүй үед сагсыг ослын буултаар буулгах төхөөрөмж; 8) өргөгчийн зогсож буй сууриас доор байрлаж байгаа сагснаас ажилтнуудыг гаргах төхөөрөмж; 9) өргөгчийн хөдлөгөөний үеэр сунадаг тулгуурыг өөрөө сунаж, эргэх тохиолдлоос хамгаалах төхөөрөмж; 10) өргөгчийн налуугийн өнцгийг заах төхөөрөмж 11) сагс болон доод удирдлагаас “Зогс” товчлуураар хөдөлгүүрийг зогсоох ослын зогсолтын систем; 12) холбоо, харилцааны төхөөрөмж (22 м-ээс дээш өргөдөг өргүүрт). 2.3.2. Энэхүү дүрмийн 2.3.1 заалтын 1, 4, 5, 6, 11 дүгээрт заасан ослоос хамгаалах хэрэгсэл болон төхөөрөмжүүд нь өргөгчийн элементүүдийн хөдөлгөөнийг салгахад ажиллана.Ослоос хамгаалах хэрэгсэл ажиллах тохиолдолд өргөгчийн элементүүдийн хөдөлгөөн нь хүчний төхөөрөмжийг салгалгүйгээр зогсох ёстой. 2.3.3. Ачаа хязгаарлагч нь өргөгчийн ачааны даац заасан хэмжээнээс 10%-иас хэтрээгүй үед анхааруулах дуут дохио өгч, хэвийн даацаас 110%-иас дээш ихэссэн тохиолдолд өнгийлт ихэсгэх механизм болон өргөх ажиллагааг зогсооно. Ачаа хязгаарлагч ажилласны дараа өргөгчийн бүх хөдөлгөөн зогссон байх ба сагсны ачааг тогтсон хэмжээнд хүртэл багасгах ёстой.Хэрэв өргөгчийн хийцийг сагс тус бүрийн ачаалал өргөгчийн хэвийн даацтай тэнцүү хэмжээтэй байхаар төлөвлөсөн бол хоёр сагстай өргөгчийн хувьд сагс тус бүрийн ачааллын нийлбэр хэмжээнээс хамаарч дуут дохио болон салгах механизм ажиллана. Ачаа хязгаарлагчийн релений (электрон) блок буюу хамгаалалтын самбарыг лацадсан байна. 2.3.4. Өргөгчийн гэрэлтүүлгийн хэрэгслүүд нь улсын стандартын шаардлагад нийцсэн байна.

2.4. Удирдлагын самбарт тавигдах шаардлага 2.4.1. Өргөгчүүд нь сагс дотор нэг, нөгөө нь тохиромжтой, суурин газар байрлах эсвэл алсын удирдлага бүхий хоёр удирдлагатай байна. Сагс нь 12 м хүртэл өндөрт байрлах өргөгчид нэг удирдлага байхыг зөвшөөрнө. Энэ тохиолдолд сагсанд дуут дохиолол болон хөдөлгүүрийн ослын зогсолтыг удирдах


536

тоноглол байна. 2.4.2. Өргөгчийн удирдлагын самбар нь тохиромжтой газар байрласан байна.Хөшүүрэг болон товчлуур нь сагсны хөдөлгөөнийг байнга хянах боломжтой байрлалд байрлана. Хөшүүргийн хөдөлгөөний чиглэл нь өргөгчийн сагсны хөдөлгөөний чиглэлтэй нийцсэн байна. 2.4.3. Удирдлагын самбарт ашиглагдах хөшүүрэг (товчлуур) нь “0” байрлалд өөрөө буцах тоноглолтой байна. Залгаатай байдлыг хадгалахын тулд бариулыг (товчлуур) тасралтгүй дарах тохиолдолд биелэх боломжтой байна. Товчлуур нь өргөгчийн механизмын хөдлөх чиглэлийг заасан тэмдэглэлтэй байна. 2.4.4. Хоёр удирдлагын самбартай өргөгчийг нэгэн зэрэг хоёр удирдлагаас удирдах боломжийг хаасан байна. 2.4.5. Өргөгчийн удирдлагын самбар нь дуут дохиолол болон хөдөлгүүрийн ослын зогсолтыг залгах тоноглолтой байна. Автомашины дуут дохиоллыг ашиглахыг зөвшөөрнө. 2.4.6. Удирдлагын самбарын хийц болон суурилуулалт, үүний дотор 1000 В хүртэл хүчдэлтэй цахилгаан сүлжээнд ашиглагддаг өргөгчийн тэжээлийн утас нь удирдлагын самбар болон метал хийцийн хооронд 0,5 МОм-оос багагүй эсэргүүцэлтэй байна. 2.5. Материал, гагнуур болон гагнуурын чанарт тавигдах

шаардлага 2.5.1. Өргөгчийн үйлдвэрлэл, шинэчлэлт, засвар, түүний метал хийц, эд анги болон механизмд ашиглагдах материалууд нь улсын стандарт ба норматив баримт бичигтэй нийцсэн байна. 2.5.2. Тооцооны элементэд хэрэглэх материалын чанар нь үйлдвэрлэгч байгууллагын гэрчилгээ болон шалгалтаар баталгаажуулагдсан байна.Материалын сонголтыг өргөгчийн ажлын болон ажлын бус үеийн орчны хамгийн бага температур, элементүүдийн ачааллын зэрэг ба хүрээлэн байгаа орчноос үзүүлэх хамгийн таагүй нөхцөлийг тооцон хийдэг. Өргөгчид хэрэглэгдэж байгаа материалын гэрчилгээнд заасан ажлын болон ажлын бус байдалд байх хамгийн бага температурын өгөгдлийг паспортад заавал бичнэ. 2.5.3. Өргөгчийн даацын элементүүдийг бэлтгэх болон гагнах ажлыг тогтоосон журмын дагуу батлагдсан гагнагдах эд зүйлийн онцлогийг тусгасан гагнуурын технологийн


537

шаардлагад нийцүүлэн гүйцэтгэнэ. Гагнуурын технологийн баримт бичгийг чанар болон гагнуурын холболтыг найдвартай гүйцэтгэх үүднээс өргөгчийн баримт боловсруулагч эсвэл мэргэшсэн байгууллага боловсруулна. 2.5.4. Метал хийцийн элементүүдийн гагнуурыг тэдгээрийн шинж, чанарыг харгалзан улсын стандарт ба норматив баримт бичигт нийцсэн электрод болон гагнуурын утсыг хэрэглэж гүйцэтгэнэ. 2.5.5. Ган хийцийн гагнуурт хэрэглэгдэж байгаа материалууд нь металын оёдлын механик шинж чанар, (бат бөхийн хязгаар, харьцангуй суналт, урсалтын хязгаар, нугарах өнцөг, цохилтын зуурамтгай шинж) улсын стандарт буюу техникийн нөхцөлд заасан үндсэн метал хийцийн доод хязгаарын үзүүлэлтүүдээс багагүй байна. Гагнуурын нэг холбоосонд хоорондоо ялгаатай маркийн ган хэрэглэсэн бол хайлмал металын механик шинж чанарыг хамгийн их бат бөхийн хязгаартай гангийн шинж чанараар тооцно. 2.5.6. Метал хийцийн гагнуурыг зөвхөн тогтоогдсон журмын дагуу аттестатчилагдсан гагнуурчнаар гүйцэтгүүлэхийг зөвшөөрнө. 2.5.7. Гагнуурын холболтын элементүүдийн торгоолтыг угсралтын үед гагнах оёдол хийсэн материалаар адил зэрэгтэй гагнуурчид гагнуурын ажлыг хийж гүйцэтгэнэ. 2.5.8. Метал хийцийг нийлүүлж, гагнахад урьдчилан торгоосон гагнуур бүрэн хайлсан бол арилгахгүй байж болно.Гагнуур хийхийн өмнө урьдчилан торгоосон гагнаасын шаарыг цэвэрлэнэ. 2.5.9. Даацын метал хийцийн элементүүдийн гагнуурын холболтын оёдолд дулааны боловсруулалт зайлшгүй хийх шаардлагыг үйлдвэрлэгчийн технологийн үйл ажиллагааг харгалзсан өргүүрийн үйлдвэрлэл болон засварын техникийн нөхцөлд урьдчилан төлөвлөнө. 2.5.10. Өргөгчийн метал хийцийн гагнуурыг гагнуурын чанарт атмосферийн таагүй нөлөөлөл үзүүлэхээргүй байранд хийнэ. Гагнуурыг задгай орчинд тусгай технологийн дагуу атмосферийн салхи, тунадас зэрэг орчны тааламжгүй нөлөөллөөс хамгаалах зориулалтын хэрэгслийг ашиглаж гүйцэтгэнэ. 2.5.11. Метал хийцийн гагнуурын ажлыг гүйцэтгэсэн


538

гагнуурчны нэрийг заасан тэмдэглэгээ буюу пайзтай байна. Тэмдэглэгээг өргүүрийг ашиглалтын явцад элэгдэхээргүй, хадгалагдахаар хийж гүйцэтгэнэ. 2.5.12. Өргөгчийг үйлдвэрлэх, засвар, шинэчлэлт, угсралтын үед гагнуурын чанарыг шалгахдаа гадна үзлэг, хэмжилт, механик туршилт хийх, үл эвдлэх сорилоор шалгах зэрэг аргыг норматив баримт бичгийн дагуу хийж гүйцэтгэнэ. 2.5.13. Гагнуурын чанарыг тухайн гагнуурын холболтод зайлшгүй шаардлагатай гэж үзвэл дулааны боловсруулалт хийж дууссаны дараа шалгах ба түүний үр дүнг журнал, карт, маягтад бичнэ. Үүнд:

1) бүх төрлийн хэмжээ болон чиглэлтэй ан цав;2) 1000 мм урттай оёдлын хэсэг дэх 100 мм урт хайлалт;3) 20 мм хүртэл зузаантай метал дээрх түүний зузааны 3%-

иас ихгүй 0,5 мм гүнтэй зүсэгдэлт;4) 20 мм-ээс илүү зузаантай металын 100 мм урт алхамд

дөрвөөс илүү тоотой, өөр хоорондоо 50 мм-ээс багагүй зайтай 1 мм-ээс илүү голчтой нүх;

5) гагнагдаагүй тасалдсан;6) түлэгдэл болон цоорхой;7) цулгуй тор хэлбэртэй нүх;8) хугарал, холбосон элементүүдийн перпендикуляр биш

байрлал;9) холбогч элементүүдийн хазайлт, оёдлын хэлбэр хэмжээ

(өндөр, катет болон өргөн, жигд хүчитгэл г.м.) зургаас зөрөх;

10) хайлсан, зүсэгдсэн, гагнагдаагүй тасалдсан зэрэг бусад технологийн согог.

Гагнасан оёдлын гадаргуу болон түүнээс хоёр талруу тус бүр 20 мм хүрээнд гадаад үзлэг явуулахын өмнө шаар г.м бүх бохирдлыг цэвэрлэсэн байх шаардлагатай. Гагнаасын чанарыг шалгахдаа гагнуурын оёдлын 2 талын бүх уртын дагуу гадна үзлэг хийнэ. Дотор гадаргуугийн үзлэг хийх боломжгүй тохиолдолд зөвхөн гадна талаас нь шалгана. 2.5.15. Гагнаасан холболтыг нэвт гэрэлтүүлэх замаар шалгахдаа улсын стандарт болон норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ. Холбосон оёдлын уртын 25%-иас доошгүй хэсгийг нэвт гэрэлтүүлэн шалгана. Зайлшгүй шалгах ёстой хэсгийг норматив баримт бичгийн дагуу, харин нэмэлт хэсгүүдийг нь үйлдвэрийн техник хяналтын хэлтсээс тогтооно. Хэрвээ зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэтэрсэн согог


539

гэрэлтүүлгийн явцад илэрвэл бүх оёдлын уртын хэмжээнд шалгалтыг явуулна. Шалгалтын явцад илэрсэн согогтой хэсгийг огтолж, дахин гагнана. 2.5.16. Гагнасан холболтын оёдлын хэт нам авианы шалгалт нь улсын стандарт болон норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ. Шалгах зүйлд:1) тулгаж гагнасан даацын оёдлыг 100% (согогийг илрүүлэх зорилгоор);2) метал хийцийн оёдол (хяналтын загвар механик туршилтаар хангалтгүй дүн үзүүлсэн тохиолдолд). 2.5.17. Бүх төрлийн шалгалтын явцад энэ дүрмээр тогтоосон болон өргөгчийг засварлах, шинэчлэн өөрчлөх, үйлдвэрлэх техникийн нөхцөлөөр тогтоогдсон нормоос хэтэрсэн дотоод ба гадаад согог илэрвэл тийм гагнаасны чанарыг хангалтгүйд тооцно.

2.6. Хамгаалах гадаргууд тавигдах шаардлага 2.6.1. Өргөгч, угсрагдах эд ангийг зэврэлтээс хамгаалахын тулд лакан будаг эсвэл метал ба метал биш (органик биш) гадаргуугаар бүрхсэн байна.Тостой сав эсвэл өтгөн түрхлэгт тосны орчинд ажилладаг механик боловсруулалт хийгдсэн эд ангид уг хамгаалалт шаардлагагүй. 2.6.2. Лакан будгийн бүрхүүл нь улсын стандарт болон норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна. 2.6.3. Будахын өмнөх металын гадаргууны болон лакан будгийн түрхлэгийг үйлдвэрлэгч байгууллагын боловсруулсан технологийн баримт бичигт нийцүүлэн гүйцэтгэнэ. 2.6.4. Өргөгчийн боловсруулагдсан будагддаггүй гадаргуу нь тосон түрхлэг эсвэл хамгаалалтын бусад бүрхүүлээр бүрхэгдсэн байна. 2.6.5. Машин, механизм, эд анги, хэсгүүдийн дотор болон гадна гадаргууг будахдаа технологийн зургийн дагуу гүйцэтгэнэ. Энэ нь улсын стандарт болон норматив баримт бичгийн шаардлагад нийцсэн байна. Бүрхүүлийн зузаан нь 0,04-0,08 мм байна. 2.6.6. Тосолгооны цэг, юүлэх бөглөөнүүд нь үндсэн биетээсээ ялгагдахаар тод өнгөтэй байх ёстой. 2.6.7. Модон хэсгүүдийн гадарууг метал хэсгийн гадаргуутай адил будгаар будсан байна.


540

2.6.8. Угсралтын дараа будах боломжгүй гадаргууг угсрахаас өмнө будсан байна.2.7. Гидросистем, гидравлик тоноглол болон дамжуулах

хоолойд тавигдах техникийн шаардлага 2.7.1. Гидросистем болон түүнийг бүрдүүлж буй гидро төхөөрөмжүүд (гидро хуваарилагч, хамгаалах хавхлаг, гидроаккумулятор, гидроцилиндр, гидромотор болон шахуурга), ажлын шингэн, ган болон өндөр даралтын уян хоолой зэрэг нь чанарыг нотлосон баримт бичигтэй байна. 2.7.2. Гидравлик системийн хийц нь дараах боломжийг үгүйсгэсэн байна. Үүнд:

1) гидравлик төхөөрөмжийн гэмтэл;2) уян болон ган хоолой, тэдгээрийн холболтын гэмтэл,

тэдгээрийг метал хийцтэй шүргэлцлээс үүсэх гэмтэл.Гидро шахуургын хөтлүүр зогссон үед механизм автоматаарзогсож, түгжигдэх боломжтой байна.

2.7.3. Уян болон ган хоолой, механизм болон тоноглолтой холбогдох хэсэг нь битүүмжлэлтэй байна. 2.7.4. Гидросистем нь засвар болон бохирдолтын үед ажлын шингэнийг бүрэн зайлуулах чадвартай байна.Шахуурга бүрийн шахалтын шугамд хамгаалах хавхлаг суурилуулсан байна. Хамгаалах хавхлагаас илүүдэл шингэн нь шингэний сав руу урсана. 2.7.5. Гидросистемд ажлын шингэнийг газарт гоожуулалгүй хялбар аюулгүй дүүргэж, асгах болон гидросистемээс агаарыг зайлуулах боломжийг урьдчилан төлөвлөсөн байна. 2.7.6. Хамгаалах хавхлаг ажиллах тохиолдлоос бусад үед ажлын шингэнийг шүүх үйлдэл зогсолтгүй явагдана. Шүүлтийн зэрэглэлийг гидро төхөөрөмжийн техникийн баримт бичгийн шаардлагыг харгалзан тогтооно. 2.7.7. Гидравлик хүрээ бүр нь шаардлагатай үед ажлын даралт хэтрэхээс хамгаалсан, зөвшөөрөгдөх даралтаар тохируулагддаг хавхлагаар тоноглогдсон байна. Тохируулагдсан хамгаалалтын хавхлагийг өргүүрийн аюулгүй ажиллагаа хариуцсан мэргэжилтэн лацдана. 2.7.8. Гидро төхөөрөмжийн үндсэн тодорхойлолтыг сонгохдоо өргүүрийн даацын элементэд нэмэлт ачаалал үүсгэхгүй зарчмыг баримтална. 2.7.9. Даралтыг нь хянаж байх ёстой гидросистемд шалгалтын хэмжилт хийхэд шаардлагатай холбогч элементүүдийг урьдчилан төлөвлөсөн байна. 2.7.10. Өргөгчийн гидро хөтлүүр салгагдсан үед ажлын


541

тоноглол найдвартай түгжигдсэн байна. 2.7.11. Шахуурга, хамгаалах хавхлаг хоёрын дунд хаалт тавихыг зөвшөөрөхгүй. Юүлэх шугам дээр суурилагдсан шүүлтүүр нь сэлгэх хавхлагтай байна. Нэвтрүүлэх хавхлагийг онгойлгох даралт нь 0,4 Мпа-аас их байж болохгүй. 2.7.12. Гидросистемийн хийц нь шүүрний бохирдлыг хянах төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байна. 2.7.13. Шингэний саван дээр ажлын шингэний дээд доод хэмжээ болон түвшин хянах заалтыг байрлуулсан байна. Ажлын шингэний түвшний хэмжээг хэмжүүрийн цонхны тусламжтайгаар хянана. Хэмжүүрийн саваа хэрэглэхийг зөвшөөрөхгүй. Гидро өргөгчид хэд хэдэн шингэний сав хэрэглэсэн тохиолдолд ялгах тэмдэглэгээ хийсэн байна. 2.7.14. Өргөгчийн гидросистемийн ган болон уян хоолойг норматив баримт бичгийн дагуу туршилтад оруулна.2.7.15. Гидро өргөгчийн операторын ойр байрлах уян хоолой нь хамгаалалтын бүрхүүл эсвэл хаалтаар хамгаалагдсан байна.2.7.16. Гидросистемийн дамжуулах хоолойнууд нь аюултай чичиргээ болон холболтын битүүмжлэлийн гэмтлээс сэргийлэн найдвартай бэхлэгдсэн байна.2.7.17. Дамжуулах даралтын хоолойг гагнуураар холбож уртасгахыг хориглоно.2.7.18. Байнгын залгагддаггүй удирдлагын элемент нь хүчний үйлчлэл зогссоны дараа эргээд анхны байрлалдаа очиж, салгагдах буюу өргөгчийн механизмыг унтрааж зогсоох боломжтой байна.2.7.19. Гидро өргөгчийн удирдлагын систем нь салангид удирдлагатай байна. Үүнд:1) сагсны ажлын хөдөлгөөн;2) тулгуур;3) өргөгчийн хөдөлгөөний механизм.2.7.20. Гидро хөтлүүр ажиллахгүй болсон тохиолдолд сагс ослын буулт хийх (буулгах хурд 0,2 м/с-ээс ихгүй) боломжтой байх ба түүнчлэн өргөгч аюулгүй байдалд ортол сумыг удирдах боломжтой байна.

2.8. Цахилгаан төхөөрөмжид тавигдах шаардлага2.8.1. Цахилгаан хангамжид тавигдах шаардлага

2.8.1.1. Өргөгчийн тэжээлийн хүчдэл нь хувьсах гүйдлийн 400 В болон тогтмол гүйдлийн 220 В-оос хэтрэхгүй хэмжээтэй байна.


542

Өргөгч нь цахилгаан тоноглолыг төхөөрөмжлөх дүрмийн шаардлагыг хангасан, далд газардуулсан буюу тусгаарласан нойлтуулгатай цахилгаан энергийн суурин болон хөдөлгөөнгүй эх үүсвэрүүдээс тэжээлийг авч болно. 2.8.2. Кабель болон утсанд тавигдах шаардлага2.8.2.1. Өргөгчид зэс голтой уян кабель болон дамжуулах утсыг ашиглана.Утас болон кабелийн хөндлөн огтлолын талбай 1,5 мм2-аас багагүй байх ёстой.Механик ачаалал авахгүй тохиолдолд 42 В хүртэл хүчдэлтэй хэлхээнд 0,5 мм2-аас багагүй хөндлөн огтлолтой, олон зэс голтой хүйтэн гагнуураар холбогдсон утас хэрэглэхийг зөвшөөрнө. Дээрх шаардлагууд нь ослоос хамгаалах хэрэгсэл, төхөөрөмжүүдийн кабель, утсанд хамаарагдахгүй.2.8.2.2. Утас болон кабелийн тусгаарлагч болон гадна бүрхүүл нь тосны нөлөөлөлд орох магадлалтай хэсэгт тосонд тэсвэртэй тусгаарлагч ба бүрхүүлтэй утас, кабелийг ашиглана. Тосонд тэсвэргүй утас болон кабелийг битүүмжлэлтэй хоолойд хийсэн тохиолдолд ашиглахыг зөвшөөрнө.2.8.2.3. Утасны механик гэмтэл учирч болзошгүй хэсгүүдэд хамгаалалт хийнэ.2.8.2.4. Бүх хэлхээний утас болон кабель нь тэмдэглэгээтэй байна. 2.8.3. Удирдлагад тавигдах шаардлага2.8.3.1. Өргөгчийн удирдлагын системийн хүчдэл нь 42 В-оос хэтрэхгүй байна.2.8.4. Гэрэлтүүлэгт тавигдах шаардлага2.8.4.1. Автомашин болон трактор дээр байрласан өргөгчийн ажлын болон засварын гэрэлтүүлгийн хүчдэл 24 В-оос хэтрэхгүй байна.2.8.4.2. Бусад өргөгчийн засварын гэрэлтүүлгийн хүчдэл нь 42 В-оос хэтрэхгүй байна.2.8.5. Газардуулгад тавигдах шаардлага2.8.5.1. Хувьсах гүйдлийн 42 В болон тогтмол гүйдлийн 110 В-оос илүү хүчдэлтэй өргөгчид тусгаарлагч шалбарч, гэмтсэн тохиолдолд хүмүүсийг цахилгаан гүйдлээс хамгаалах зорилгоор газардуулга буюу нойлтуулгыг холбох холболтыг цахилгаан тоноглолыг төхөөрөмжлөх дүрмийн дагуу гүйцэтгэнэ. 2.8.5.2. Цахилгаан энергийн нейтральтай битүү газардуулсан, хөдөлгөөнт эсвэл суурин эх үүсвэрүүдээс тэжээл авдаг


543

өргөгчийн цэвэрлэгдсэн метал хэсэгт нойлтуулгын утсыг боолт, гайкаар холбоно. Холболт нь үзлэг хийхэд харагдахаар байна.2.8.5.3. Зөөврийн удирдлагын (өргөгчийг газраас удирдах тохиолдолд) гадаргуу нь тусгаарлагч материалаар хийгдсэн байх буюу хоёроос багагүй дамжуулагчаар газардуулагдсан байх шаардлагатай.2.8.5.4. Хэрэв цахилгаан төхөөрөмж нь өргөгчийн газардуулсан метал хийцтэй найдвартай холбогдсон байвал түүний хамгаалалтын газардуулгыг тусад нь хийх шаардлагагүй.

III. Өргөгчийн үйлдвэрлэл болон засварт тавигдах шаардлага

3.1. Өргөгч болон түүний зангилааны үйлдвэрлэл нь зураг төсөл, энэхүү дүрэм, улсын стандарт, техникийн нөхцөл болон бусад норматив баримт бичигт нийцсэн байх шаардлагатай. 3.2. Өргөгч, механизм, тусгай метал хийц, ослоос хамгаалах хэрэгслийг үйлдвэрлэл явуулах техникийн хэрэгсэлтэй, гагнуурын чанарын шалгалтыг явуулах чадвартай, мэргэшсэн ажилтнуудтай байгууллага явуулна. Эдгээр нөхцөлийг норматив баримт бичгийн дагуу шалгана. 3.3 Өргөгчийг үйлдвэрлэх тусгай зөвшөөрлийг Монгол улсын “Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль”-ийн дагуу олгоно. Өргөгчийг ашиглах (үйлдвэрлэх) зөвшөөрлийн дугаар болон огноо, мөн түүнчлэн зөвшөөрөл олгосон байгууллагын нэр зэргийг үйлдвэрлэгч байгууллага өргүүрийн паспорт дээр тэмдэглэсэн байна. Өргөгчийг үйлдвэрлэх зөвшөөрөл авахын тулд үйлдвэрлэгч байгууллага дараах материалуудыг өргөдлийн хамт хавсаргана. Үүнд:

1) өргөгч болон түүний үндсэн угсрагдах нэгжүүдийн (шаардлагатай үед) угсралтын зураг;2) туршилтын загварыг хүлээн авах магадлалын акт;1) тогтоогдсон журмын дагуу батлагдсан үйлдвэрлэл явуулах техникийн нөхцөл;2) паспорт;3) ашиглалтын заавар;4) Үйлдвэрлэгч байгууллагад өргөгчийн үйлдвэрлэлийг технологийн процессын дагуу явуулахыг батласан тодорхойлолт.

3.4. Өргөгчийн механизм, метал хийц, ослоос хамгаалах хэрэгсэл болон тусдаа угсрагдах нэгжийг үйлдвэрлэх


544

зөвшөөрөл авахын тулд үйлдвэрлэгч нь төрийн захиргааны төв байгууллагад хандана. Үүнд:1) угсралтын зураг, цахилгаан, гидравликийн зарчмын болон кинематик бүдүүвч;2) тогтоогдсон журмын дагуу батлагдсан өргөгчийн үйлдвэрлэх техникийн нөхцөл. Өргөгчийн шинэчлэл болон засварын ажлыг мэргэшсэн байгууллагын өргөгчийн тухайн үеийн байдлыг (элэгдлийн зэрэг, эвдрэл гэмтэл) харгалзан боловсруулсан төслийн дагуу явуулна. 3.5. Өөр байгууллагад үйлдвэрлэгдсэн эд анги болон хэсгүүдээр өргөгчийг угсрах тохиолдолд энэхүү дүрэм болон улсын стандартад нийцүүлэх, мөн түүнчлэн техникийн баримт бичгийг өргүүрийг иж бүрдүүлсэн байгууллага хариуцна. Өргөгчийн паспорт нь салангид угсрагдах эд ангийг үйлдвэрлэсэн байгууллагуудын бичиг баримтуудаас бүрдэнэ.Эдгээр байгууллагуудын баримт бичгийг өргөгчийг иж бүрдүүлэгч байгууллага хадгална. 3.6. Өргөгч болон салангид метал хийцийн үйлдвэрлэлийн техникийн нөхцөлд угсрагдах нэгж болон бэлэн бүтээгдэхүүнийг хүлээн авах талаар шаардлага байх ба ашиглагдах метал, гагнуурын материалын тухай мэдээлэл байна. 3.7. Өргөгчийг ашиглах зааварт дараах мэдээллийг заасан байх шаардлагатай. Үүнд:

1) 1) өргөгчийн угсрагдах нэгжүүдийн тосолгоо болон үзлэгийн үечлэл;1) 2) метал хийцийн үзлэгийн үечлэл болон арга;1) 3) түргэн элэгддэг эд ангиудын жагсаалт;1) 4) өргөгчийн эд ангиудыг 5-р хавсралтын дагуу гологдолд гаргах хязгаарын хэмжээ;1) 5) метал хийцэд гарч болох хамгийн их магадлалтай гэмтлүүд болон тэднийг арилгах арга хэмжээ;1) 6) өргөгчийн хийцийг тооцон боловсруулсан ашиглалт аюулгүй ажиллагааны шаардлага;1) 7) техникийн магадлалыг явуулах дараалал;1) 8) өргөгчийн насжилтын хугацаа;1) 9) ослын зогсолтын үед өндөрт байрлах сагсаас гарч буух журам.

3.8. Өргөгчийг хүлээн авах магадлалыг туршилтын загварын чанар нь энэхүү дүрэм болон төсөлд нийцсэн эсэхийг тодруулах зорилгоор явуулна.


545

Үйлдвэрлэлтийн чанар техникийн нөхцлийн шаардлагыг хангасан байх ба өргөгчийн хийц нь аюулгүй ашиглах нөхцөлийг бүрдүүлсэн байна.Хүлээн авах туршилтын үр дүнг актад тэмдэглэнэ. Туршилтыг төсөл боловсруулагчийн хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөн хөтөлбөрийн дагуу явуулна. Туршилтыг хяналтын байгууллагын төлөөлөгч болон төсөл боловсруулагчийн оролцоотой комисс гүйцэтгэнэ. 3.9. Үйлдвэрлэгдсэн өргөгч болгон хүлээн авах туршилтад орж, үйлдвэрлэгч байгууллагын техник хяналтын хэлтсээр хүлээн зөвшөөрөгдөн дараах баримтуудыг иж бүрдүүлсэн байна. Үүнд:

1) паспорт;2) ашиглалтын заавар;3) стандарт болон үйлдвэрлэлийн техникийн нөхцөлөөр батлагдсан бусад баримт бичиг;4) холбогдох гэрчилгээний хуулбар;5) үйлдвэрлэх зөвшөөрлийн хуулбар.

Өргөгчийн зарим метал хийцийн үйлвэрлэлийг (сум, тулгуур г.м.) өөр үйлдвэр гүйцэтгэх үед тэдгээрийн чанарыг батлах баримтаар хангагдсан байх шаардлагатай. 3.10. Шинээр үйлдвэрлэсэн өргөгч бүрийг үйлдвэрлэгч байгууллага бүртгэж, үйлдвэрлэгчийн нэр, даац, үйлдвэрлэсэн огноо болон дугаарыг заасан метал пайзыг харагдахуйц газар нь бэхэлсэн байна. Салангид эд анги болон хэрэгслүүдийг үйлдвэрлэх тохиолдолд мэдээлэл болгоныг нь тооцон бүртгэнэ. 3.11. Өргөгчийн метал хийцийн шинэчлэн өөрчлөлт болон засварыг гүйцэтгэх байгууллага нь ашиглаж буй метал ба гагнуурын материал, гагнуурын чанарыг шалгах арга, гагнууран холболтыг гологдолд гаргах хэм хэмжээ, салангид угсрагдах нэгж ба өргүүрийг бүхэлд нь хүлээн авах журам, баримт бичгийн иж бүрдлийг тусгасан техникийн нөхцөлтэй байна. 3.12. Өргөгчийн шинэчлэн өөрчлөлт болон засварыг гүйцэтгэгч байгууллага нь паспортад гүйцэтгэсэн ажлын тодорхойлолт түүнд ашигласан материал бусад мэдээллийг зайлшгүй тусгасан байна.Шаардлагатай тохиолдолд өргөгчид шинэ паспорт бүрдүүлнэ. 3.13. Зөвхөн мэргэшсэн байгууллага болон хяналтын байгууллагын зөвшөөрөлтэйгээр эзэмшигч нь өргөгчийн тооцооны метал хийцийн засварт гагнуур хэрэглэхийг зөвшөөрнө.


546

IV. Өргөгчийг ашиглахад тавигдах шаардлага4.1. Өргөгчийг бүртгэх

4.1.1. Энэхүү дүрмийн 1.2 заалтад дурдагдсан өргөгчийг ашиглалтад оруулахын өмнө хяналтын байгууллагад бүртгүүлнэ. 4.1.2. Энэхүү дүрмийн 1.3 заалтад дурдагдсан подъемникийг хяналтын байгууллагад бүртгүүлэхгүй. 4.1.3. Эзэмшигч нь хяналтын байгууллагад өргөгчийг бүртгүүлэх тухай бичгээр хүсэлт гаргахдаа түүний паспортыг хавсаргаж ирүүлнэ. Хүсэлт нь энэхүү дүрмийн мэдлэгээр шалгалт өгч тэнцсэн мэргэжилтэн, мэргэжилтэй ажилчид байгаа мөн өргөгчийн техникийн байдал нь ашиглалтын аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангаж байгааг нотолсон байна. Хэрэв эзэмшигчид шаардлагатай мэргэжилтэн байхгүй бол мэргэжлийн байгууллагаар хяналт ба техникийн үйлчилгээг хариуцуулах тухай гэрээг хийж хавсаргана. Ашиглалтын нормативт хугацаа дууссан өргөгчийг бүртгүүлэхдээ түүнийг цаашид ашиглаж болохыг баталгаажуулсан мэргэжлийн байгууллагын дүгнэлтийг хавсаргасан байна. Гадаад оронд үйлдвэрлэгдсэн өргөгчийг бүртгүүлэхдээ акт, гэрчилгээ нь энэхүү дүрэм болон норматив баримт бичгийн шаардлагатай нийцэж буйг хяналтын байгууллагаар хянуулна. 4.1.4. Паспортгүй (гээсэн, үрэгдүүлсэн) өргөгчийг хяналтын байгууллагад бүртгүүлэхдээ мэргэжлийн байгууллагын дахин шинээр бүрдүүлсэн паспортыг үндэслэнэ. Шинээр дахин бүрдүүлсэн паспорт нь дараахи нэмэлт мэдээллийг агуулсан байна. Үүнд:1) өргөгчийн ачаа өргөх даац бүхий тооцооны дүгнэлт;2) өргөгчийн метал хийцийн химийн шинж чанарыг (нүүрстөрөгч, хүхэр, фосфор, марганец, цахиур) тодорхойлсон лабораторийн дүгнэлт. Химийн шинжилгээнд орох метал хийцийн зоргодсыг эргэх тавцан болон бүслүүрийн үеэс сонгож авна; 3) метал хийц болон гагнууран холбоосын шинж чанарыг шалгасан акт. Метал хийцийн гагнууран холбоосыг гагнуурын мэргэжилтэн гадна үзлэг хийж шалгана;4) өргөгчийн ажлын чадвар ба техникийн үзүүлэлтийг шалгасан акт.


547

4.1.5. Өргөгчийг дараах тохиолдолд дахин бүртгүүлнэ.Үүнд:

1) засвар хийж шинээр паспорт олгосон;2) өргүүрийг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх;3) хийцийн шинэчлэлт хийсний дараа.

4.1.6. Хийцийн шинэчлэлт хийсэн өргөгчийг дахин бүртгэлд авахдаа түүнийг хийсэн байгууллагаас олгосон шинэ паспорт, эсвэл зохих өөрчлөлтийг оруулсан хуучин паспортыг үндэслэнэ. Паспортад дараах баримт бичгийг хавсаргасан байна. Үүнд:а) хийцийн шинэчлэлтийг төслийн дагуу хийж гарын үсэг зурж баталгаажуулсан, мэргэжлийн байгууллагын тодорхойлолт;б) 2 дугаар хавсралтад заасан паспортын 7 заалтын дагуу шинээр бүрдүүлсэн баримт бичиг. 4.1.7. Бүртгүүлэх хүсэлт бүхий баримт бичгийг хүлээж авснаас хойш 5 хоногийн дотор хяналтын байгууллага шийдвэрлэнэ. Өргөгчийг бүртгэхээс татгалзвал, шалтгаанаа энэхүү дүрмийн холбогдох заалтыг иш татан бичгээр хариу мэдэгдэнэ. 4.1.8. Өргөгчийг 3 сараас дээш хугацаагаар ажил гүйцэтгүүлэхээр өөр газарт явуулбал эзэмшигч нь түүний улсын бүртгэлийн дугаар, ажил гүйцэтгэхээр очих газрын нэр, ажиллах хугацааг тодорхой зааж хяналтын байгууллагад албан бичгээр мэдэгдэх үүрэгтэй. Ажиллах газарт өргөгч ирмэгц ажлыг удирдаж гүйцэтгэх албан тушаалтан эсвэл эзэмшигч нь тухайн орон нутгийн хяналтын байгууллагад түр бүртгүүлж, ажиллуулах зөвшөөрөл авахдаа засвар, техникийн үйлчилгээ хийх журам, өргөгчөөр ажил гүйцэтгүүлэх төсөл, бүрэн бүтэн байдал хариуцагч болон үйлчлэх ажилтныг томилсон тушаал зэргийг бүрдүүлсэн байна. 4.1.9. Автомашин эсвэл чиргүүл дээр суурилагдсан өргөгчийг хяналтын байгууллагад бүртгүүлсний дараа тээврийн хэрэгслийн бүртгэлийг хийлгэнэ. 4.1.10. Өргөгчийг дараах тохиолдолд улсын бүртгэлээс хасуулна. Үүнд:1) техникийн шаардлагаар ашиглалтын данснаас хасагдах;2) өөр эзэмшигчид шилжүүлэх. Өргөгчийг эзэмшигч нь бүртгэлээс хасуулах болсон шалтгаанаа хяналтын байгууллагад албан бичгээр мэдэгдэх ба уг шалтгааныг паспортад тэмдэглэнэ.


548

4.2. Ашиглах зөвшөөрөл 4.2.1. Хяналтын байгууллагын бүртгэлтэй өргөгчийн ашиглах зөвшөөрлийг дараах тохиолдолд авна.Үүнд:1) шинээр бүртгэгдсэн өргөгчийг ашиглахын өмнө;2) өргөгчийн метал хийцийн тооцоот элемент, зангилаа, ачаалал хязгаарлагчийг солих буюу гагнуур хэрэглэж засварласны дараа;3) хийцийн шинэчлэлт хийсний дараа.Үйлдвэрлэгч эсвэл мэргэжлийн байгууллагын хийсэн техникийн бүрэн магадлалын үр дүнг үндэслэн хяналтын байгууллагын байцаагч өргөгчийг ашиглах зөвшөөрлийг олгоно.Өргөгчийн техникийн байдал ба түүний үйлчилгээ, ашиглалтын аюулгүй ажиллагаанд тавих зохион байгуулалтыг хяналтын байцаагч шалгаж үзээд, паспортад тэмдэглэл хийж, ашиглахыг зөвшөөрөн баталгаажуулна. Эзэмшигч өргөгчийг ажилд оруулахаас 5 хоногийн өмнө хяналтын байгууллагад мэдэгдэх үүрэгтэй. 4.2.2. Хяналтын байгууллагад бүртгүүлдэггүй өргөгчийн ашиглах зөвшөөрлийг мэргэжлийн байгууллагын аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч инженер техникийн ажилтан үйлдвэрлэгч-байгууллагын баримт бичиг болон техникийн магадлалын үр дүнг үндэслэн олгоно. 4.2.3. Угсраатай нийлүүлэгддэг өргөгчийн ашиглах зөвшөөрлийг хяналтын байгууллагаас олгохдоо үйлдвэрлэгч байгууллагын туршилтын акт болон эзэмшигчийн хийсэн техникийн магадлалын дүнг үндэслэн паспортод тэмдэглэгээ хийнэ. Улсын хяналтын байгууллагад бүртгүүлдэг өргөгчийн ашиглах зөвшөөрлийг мэргэжлийн байцаагч, техникийн паспортад тэмдэглэгээ хийж олгоно.Ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийг ашиглахыг кранаар ачаа шилжүүлэх үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч тусгай дэвтэрт бичиж олгоно.

4.3. Техникийн магадлал 4.3.1. Энэхүү дүрэмд хамаарагддаг өргөгчийг ажилд оруулахын өмнө, техникийн бүрэн магадлалыг хийсэн байх ёстой. Техникийн магадлалыг баримт бичгийн дагуу боловсруулсан ашиглалтын заавраар гүйцэтгэнэ. Ашиглалтын заавар байхгүй бол энэхүү дүрмийн холбогдох заалтыг үндэслэл болгоно. Шонт төрлийн өргөгчид хийх техникийн магадлалыг


549

ЗТБХБ-ын сайдын 2010 оны 06 дугаар сарын 30-ны өдрийн 234 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Барилгын өргүүрийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн дагуу гүйцэтгэнэ. 4.3.2. Ашиглагдаж байгаа өргөгчид дараах хугацаанд техникийн магадлалыг хийнэ. Үүнд:1) хэсэгчилсэн – 12 сард нэгээс доошгүй удаа;2) бүрэн – 3 жилд нэгээс доошгүй удаа;3) ачааллыг хязгаарлагч төхөөрөмжид – 6 сард нэгээс доошгүй удаа. 4.3.3. Ээлжит бус бүрэн магадлалыг дараах тохиолдолд хийнэ. Үүнд:

1) өргөгчид хийцийн шинэчлэл хийсний дараа;2) өргөгчийн метал хийц эд анги, зангилааг солих, гагнуурын аргаар засварласны дараа;3) сумыг бүхлээр нь буюу түүний үеийг сольсны дараа; 4) өргөгчид их засвар хийсний дараа;5) ашиглагдаж байгаа өргөгчийн эдэлгээний хугацаа дууссан;6) ачааллыг хязгаарлагч төхөөрөмжийг сольсны дараа.

4.3.4. Элэгдсэн ган татлага, гинжийг сольсны дараа тэдгээрийн нөөцийн ороолт зөв угсрагдан найдвартай бэхлэгдсэн эсэх, түүнчлэн хэвийн ачаатай дүүжин сагсыг ажлын ачаагаар татлага хэрхэн чангалагдсаныг өргөгчийн бүрэн бүтэн байдал хариуцагч шалгаж, паспортад тэмдэглэгээ хийнэ.4.3.5 Техникийн магадлал хийх ажлыг эзэмшигч хариуцна. Магадлалд бэлдэх, зохион байгуулалтын ажлыг өргөгчийн аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавих үүрэг бүхий инженер техникийн ажилтан гүйцэтгэх бөгөөд бүрэн бүтэн байдал хариуцагчийг байлцуулна. Тусгай зөвшөөрөлтэй мэргэжлийн байгууллага техникийн магадлал хийх ажлыг гүйцэтгэж болно. 4.3.6. Шинээр үйлдвэрлэсэн түүнчлэн засварын дараа өргөгчийг эзэмшигчид илгээхийн өмнө тухайн ажлыг гүйцэтгэсэн үйлдвэрлэгч буюу засвар үйлчилгээний мэргэжлийн байгууллага нь техникийн бүрэн магадлалыг хийнэ. Техникийн магадлалын үр дүн, огноог өргөгчийн паспортад тэмдэглэнэ. Өргөгчийг ашиглахын өмнө эзэмшигч нь техникийн хэсэгчилсэн магадлалыг хийж, үр дүнг паспортад бичнэ. 4.3.7. Өргөгчид техникийн магадлалыг дараах зорилгоор


550

хийнэ. Үүнд: 1) өргөгч нь паспортын үзүүлэлт, техникийн баримт бичиг, энэхүү дүрмийн шаардлагатай нийцэж байгаа эсэх; 2) техникийн бүрэн бүтэн байдал нь аюулгүй ажиллагааны шаардлагыг хангасан эсэх; 3) ослоос хамгаалах хэрэгсэл нь бүрэн бүтэн байгаа эсэх; 4) хяналт ба үйлчилгээний ажлын зохион байгуулалт энэхүү дүрмийн шаардлагатай нийцсэн эсэх. 4.3.8. Техникийн бүрэн магадлалын үед дараах ажлыг гүйцэтгэнэ. Үүнд:

а) гадна үзлэг ба өргөгчийн ажиллагааг шалгах (ослоос хамгаалах төхөөрөмж ба хэрэгслийг оролцуулан);б) статик туршилт;в) динамик туршилт.Өргөгчид хэсэгчилсэн магадлал хийх үед статик туршилтыг хийхгүй.

4.3.9. Өргөгчид хийх техникийн магадлалын үед бүх механизм, тоормос, шингэний ба цахилгаан тоноглол, аюулгүй ажиллагааны хэрэгсэл, удирдлагын аппарат, гэрэлтүүлэг, дохиоллын ажиллагааг үзэж шалгана. Үүнээс гадна, дараах шалгалтыг заавал хийнэ. Үүнд:

1) метал хийц ба түүний гагнаасан холбоос (ан цав, гажилт, зэврэлтээс шалтгаалсан ханын нимгэрэхгүй байх);2) сагс, тавцан, хашлагын байдал, тэнхлэг ба хурууны бэхэлгээ;3) татлага ба түүний бэхэлгээний байдал. Ган татлагыг гологдолд гаргахдаа ЗТБХБ-ын сайдын 2010 оны 06 дугаар сарын 30-ны өдрийн 234 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Ачаа өргөх краныг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийг баримтлана. Харин гинжийг гологдолд гаргахдаа норматив баримт бичгийн дагуу гүйцэтгэнэ.4) өргөгчийн цахилгаан газардуулга.Техникийн магадлалаас өмнө 1), 2), 4) заалтад заасан ажлуудыг гүйцэтгэж болно. Үзлэг шалгалтын үр дүнг актад тэмдэглэнэ.

4.3.10. Өргөгчид статик туршилтыг хийхдээ, ачааллыг паспортад заасан ачаа өргөх даацаас 50 хувиар нэмэгдүүлж ажиллуулан, түүний даацын эд ангийн бат бөх, ажлын үеийн тогтворжилтыг шалгана. 4.3.11. Статик туршилт хийхдээ хэвтээ гадаргууд


551

тооцооны хамгийн тогтворгүй байрлалд өргөгчийг байрлуулна.Сагсаар тоноглогдсон өргөгчийн сагс дотор ачаа өргөх даацаас 10 хувиар илүү жинтэй ачааг хийж түүний дороос ачаа өргөх даацаас 40 хувиар илүү жинтэй ачааг уян зүүлтүүрт өлгөж, газраас 100-200 мм-ийн өндөрт 10 минутын туршид өргөнө. Энэ үед аль нэг тулгуур газраас хөндийрвөл түүнийг тогтвортой байдал алдагдсанд тооцохгүй. Өргөгчид зүүсэн ачаа 10 минутын туршид доош буугаагүй мөн метал хийцэд ан цав, хэв гажилт, гэмтэл үүсээгүй бол туршилтад тэнцсэнд тооцно. Ачаа өргөх даацаас 50 хувиар илүү ачаагаар ачаалагдсан үед өргөгчөөр ямар нэг өөр хөдөлгөөн хийлгэхийг хориглоно. 4.3.12. Өргөгчийн динамик туршилтыг ачаа өргөх даацаас 10%-ийн илүү ачаатайгаар бүх үйлдлийг гүйцэтгэж, механизмууд болон тоормосны ажиллагааг шалгана. Динамик туршилтын үед 3-аас доошгүй удаа сагсны бүх боломжит хөдөлгөөнийг хийлгэж, үйл ажиллагааг туршина. Энэ үед аль нэг тулгуур газраас хөндийрвөл түүнийг тогтвортой байдал алдагдсанд тооцохгүй. 4.3.13. Ачааллыг хязгаарлагч төхөөрөмжид магадлал хийх ажлыг техникийн магадлал эсвэл техникийн үйлчилгээтэй хамтруулах ба гэхдээ 6 сард нэгээс доошгүй удаа хийнэ. Туршилтыг хийхдээ өргөгчийн бүрэн бүтэн байдал хариуцагчийг байлцуулна. Ачааллыг хязгаарлагч төхөөрөмжийн тохиргоог хэвийн ачаагаар тохируулж дараа нь лацдана. Ачааллыг хязгаарлагч төхөөрөмжийн ажиллагааг шалгахдаа ачаа өргөх даацаас 10%-ийн илүү ачаагаар шалгана. Ачааллыг хязгаарлагч төхөөрөмжийг туршсан үр дүнг өргөгчийн ээлж хүлээлцэх машинчийн журналд тэмдэглэнэ. 4.3.14. Бодит жинг нь заасан туршилт, шалгалтын иж бүрдэл ачааг эзэмшигч бүрдүүлнэ. 4.3.15. Техникийн магадлалын үр дүнг магадлалыг явуулсан инженер техникийн ажилтан, дараагийн магадлал хийх хугацааг заасан заалтын хамт паспортад бичнэ. 4.3.16. Үйлдварт шинээр үйлдвэрлэгдсэн өргөгчийн техникийн бүрэн магадлалаар өргөгч энхүү дүрэм ба техникийн нөхцөлд нийцэж түүний бат бөх, тогтворжилт нь туршилтад тэнцэж, бүрэн бүтэн болохыг шалгаж, паспортад бичигдсэн тэмдэглэлээр баталгаажна. Цаашид ашиглах зөвшөөрлийг өргөгчийн аюулгүй ашиглалтад хяналт тавигч инженер-техникийн ажилтан өгнө.


552

4.3.17. Өргөгчид хийх засвар, үечилсэн үзлэг, техникийн үйлчилгээ нь түүний ашиглалтын зааварт заасан хугацааны дагуу хийгдэж байх ёстой. Эзэмшигч дээрх засвар, үйлчилгээний ажлыг хуваарийн дагуу хийж, илэрсэн гэмтэл согогийг цаг тухайд нь арилгах үүрэгтэй. 4.3.18. Үзлэг, техникийн үйлчилгээний үр дүн, засварын ажлын мэдээллийг өргөгчийн паспортад тэмдэглэнэ 4.3.19. Ашиглалтын хугацаа нь дууссан өргөгчид тусгай зөвшөөрөл бүхий мэргэжлийн байгууллага, лаборатори ЗТБХБ-ын сайдын 2010 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдрийн 413 дугаар тушаалаар батлагдсан “Ачаа өргөх кран, үл эвдэх шалгалт” УББ 32-201-10-ын дагуу оношлогоог гүйцэтгэж, үр дүнг паспортад бичнэ. 4.3.20. Эзэмшигч нь өргөгчийн техникийн магадлал, ашиглалтын үед хийц болон үйлдвэрлэлийн холбоотой эсвэл энэхүү дүрмийн заалттай нийцэхгүй ямар нэгэн зөрчил дутагдал илрүүлбэл үйлдвэрлэгч байгууллагад мэдээлнэ. Мэдэгдлийн нэг хувийг хяналтын байгууллагад хүргүүлнэ.Үйлдвэрлэгч байгууллага мэдээллийн дагуу өргөгчид илэрсэн зөрчил дутагдлыг арилгаж, мэдээлэл бичих журналд дараах тэмдэглэлийг хийнэ. Үүнд:

1) мэдээлэл ирүүлсэн байгууллагын хаяг;2) өргөгчийн үйлдвэрийн дугаар ба үйлдвэрлэсэн огноо;3) зөрчлийн тухай товч мэдээлэл;4) авсан арга хэмжээ.

4.3.21. Үйлдвэрлэгч байгууллага нь ашиглалтын үед илэрсэн хийц болон үйлдвэрлэлийн холбоотой зөрчлийг судлан, түүнийг арилгах арга хэмжээ авна.Эзэмшигч байгууллагад өргөгчийн аюулгүй ашиглалтад нөлөөлж болзошгүй зөрчил дутагдал түүнийг арилгах аргачлал бүхий техникийн баримт бичиг болон солих шаардлагатай материал, эд анги, зангилааг үйлдвэрлэгч байгууллага нийлүүлнэ.

4.4. Хяналт шалгалт ба үйлчилгээ 4.4.1. Өргөгчийг аюулгүй ашиглах түүнд тавих хяналт шалгалтыг “Төрийн хяналт, шалгалтын тухай хууль” болон холбогдох бусад хууль, норматив баримт бичгийн дагуу хяналтын байгууллага хариуцан гүйцэтгэнэ. 4.4.2. Өргөгчийг эзэмшигч, ашиглагч байгууллага, хувь хүн нь хяналт шалгалт, магадлал, засвар техникийн үйлчилгээний


553

ажлыг зохион байгуулах замаар өргөгчийн бүрэн бүтэн байдал, аюулгүй ашиглах нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Үүнд:

1) өргөгчийн аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч инженер техникийн ажилтан, бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, үйлдвэрлэл явуулах аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг томилох;2) өргөгчийг бүрэн бүтэн байлгах, техникийн магадлал, засвар үйлчилгээ хийх журам тогтоож, мэргэжлийн албыг байгуулах;3) өргөгчид үйлчлэх ажилтан, машинч, сагсанд ажиллах ажилчдад энэхүү дүрмийн мэдлэгийг дээшлүүлэх сургалт болон үечилсэн шалгалт авах журмыг тогтоох;4) аюулгүй ажиллагаа хариуцах болон үйлчлэх ажилтан, машинч, сагсанд ажиллах ажилчдын үйлдвэрлэлийн заавар, журнал, технологийн заавар, үйлдвэрлэл явуулах төсөл, бусад аюулгүй ашиглах зааврыг боловсруулах;5) инженер техникийн ажилтнуудыг аюулгүй ажиллагааны дүрэм, ажил үүргийн заавар, аюулгүй ашиглах удирдлагын заавраар, үйлчлэх ажилчдыг үйлдвэрлэлийн заавраар хангах6) заавар, дүрмийн шаардлагыг инженер техникийн ажилтан ба үйлчлэх ажилчдаар мөрдүүлэх үүргийг хүлээнэ.

4.4.3. Өргөгчийн аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагчаар энэхүү дүрмийн мэдлэгээр хяналтын байгууллагад шалгалт өгч тэнцсэн инженер техникийн ажилтныг томилно. 4.4.4. Аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагчийг энэхүү дүрмийн мэдлэгийг олгох сургалтад хамруулсны дараа хяналтын байгууллагын байцаагчийг оролцуулсан комиссоор шалгалт авч, үнэмлэх олгоно. Өргөгчийн аюулгүй ашиглалтад хяналт тавих инженер техникийн ажилтны мэдлэгийг шалгах ээлжит шалгалтыг 3 жилд нэг удаа авна. Эзэмшигч өргөгчийн тоо, ашиглалтын нөхцөлийг тооцсоны үндсэн дээр дотоод хяналтын албаны бүтэц, бүрэлдэхүүнийг энэхүү дүрмийн дагуу тогтооно. 4.4.5. Өргөгчийн аюулгүй ашиглалтад хяналт тавих эрх бүхий инженер техникийн ажилтан нь дараах үүргийг хүлээнэ. Үүнд:

1) өргөгч ба ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийн


554

ашиглалтын аюулгүй ажиллагаа, техникийн байдалд хяналт тавьж, дүрэм зөрчихөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ авч, биелэлтэд нь хяналт тавина. Үүнд:- өргөгчийг зөв ашиглаж байгаа;- ажлын үед өргөгчийг зөв суурилуулсан эсэх;- 4.5.8. заалтын дагуу зөвшөөрөл-нарядын мөрдөлтийн биелэлт.2) энэхүү дүрмээр тусгайлан заасан өргөгчид техникийн магадлал хийж ашиглах зөвшөөрөл олгох;3) өргөгч, ачаа оосорлох сольдог хэрэгслийн үзлэг, засвар үйлчилгээний график болон хяналтын байгууллагаас ирүүлсэн албан шаардлагын биелэлтэд хяналт тавих; 4) өргөгчийг ажиллуулах машинч болон үйлчилгээ хийх ажилчдыг томилохдоо энэхүү дүрмээр тогтоогдсон журмыг баримталж байгаа эсэхийг хянах, мэдлэг шалгах шалгалтын комисст оролцох. Үүнд:- засвар, үйлчилгээ хийх ажилчид;- бүрэн бүтэн байдал хариуцагч хариуцагч инженер техникийн ажилтан;- өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч.5) өргөгчийн бүрэн байдлыг хариуцагч, үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч, үйлчлэх ажилтан, машинч, сагсанд ажиллах ажилчдад аюулгүй ажиллагааны зааврыг мөрдүүлж байгаа эсэхийг шалгах;6) өргөгчөөр ажил гүйцэтгэх үед үйлдвэрлэл явуулах төсөл, технологийн горим, аюулгүй ажиллагааны дүрэм, бусад зааврын биелэлтийг шалгах;7) обьектод өргөгчийг ажиллуулахаар явуулахдаа, эзэмшигчээс тогтоосон журмын хэрэгжилтэд хяналт тавих.

4.4.6. Өргөгчийг ашиглах болон үйлчилгээ хийх явцад илэрсэн гэмтэл согог нь аюулгүй ажиллагаанд нөлөөлөх, түүнчлэн энэхүү дүрмийг зөрчсөн үйлдэл гарсан тохиолдолд аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч инженер техникийн ажилтан нь түүнийг арилгах арга хэмжээг авах бөгөөд зайлшгүй тохиолдолд түүний ажиллагааг зогсооно. Аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч инженер техникийн ажилтан нь дараах тохиолдолд өргөгчийг ашиглахыг хориглоно. Үүнд:

1) тоормос, ган татлага, гинж ба түүний бэхэлгээ, эргүүлэг, дэгээ, дугуй, ослоос хамгаалах хэрэгсэл


555

гэмтэх, түүнчлэн шингэний болон цахилгаан холболт нь бүдүүвч зурагтай тохирохгүй байх;2) даацын метал хийцэд үлдэгдэл хэв гажилт ба ан цав илрэх;3) техникийн бүрэн магадлалын хугацаа ба өргөгчийн ашиглалтын нормативт хугацаа дуусах;4) өргөгчийг аттестатчилагдаагүй машинч удирдан ажиллуулах түүнчлэн бүрэн бүтэн байдал хариуцагч болон үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч инженер техникийн ажилтныг тушаалаар томилоогүй;5) паспортгүй түүнчлэн хяналтын байгууллагад өргөгчийг бүртгүүлээгүй;6) хяналтын байгууллагын байцаагчийн шаардлага биелэгдээгүй;

4.4.7. Эзэмшигч нь өргөгчийн бүрэн байдлыг хариуцагчаар зохих мэргэжилтэнг томилох ба түүний удирдлагад засвар, үйлчилгээний ажилчид ажиллана. Энэхүү дүрмийн мэдлэг олгох сургалтад хамрагдаж байцаагч оролцсон комисст шалгалт өгч үнэмлэх авсан, тухайн мэргэжлийн инженер техникийн ажилтан байна. Бүрэн бүтэн байдал хариуцагч, инженер техникийн ажилтны мэдлэгийг шалгах ээлжит шалгалтыг 3 жилд нэг удаа авна. Өргөгчийн бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтныг томилсон тушаалын дугаар, огноо, овог нэр, албан тушаал, үнэмлэхийн дугаар, гарын үсгийг паспортад тэмдэглэнэ. Мэдээллийг хяналтын байгууллагад хөтөлдөг улсын бүртгэлд бүртгүүлэхээс өмнө паспортад тэмдэглэх ба бүрэн бүтэн байдал хариуцагч, инженер техникийн ажилтныг шинээр томилогдох бүрд шинэчилнэ.Бүрэн бүтэн байдал хариуцагч инженер техникийн ажилтан ээлжийн амралт, албан томилолт, өвчтэй зэрэг түр хугацаагаар байхгүй байх тохиолдолд зохих мэргэжилтэй, энэхүү дүрмийн мэдлэгийг шалгах шалгалтыг өгсөн орлон ажиллах ажилтныг тушаалаар (нэр овгийг паспортад бичихгүй) томилно. Эзэмшигч нь ажилтан үүрэгт ажлаа биелүүлэх нөхцөл бололцоог бүрэн хангах ёстой. 4.4.8. Өргөгчийн бүрэн бүтэн байдал хариуцсан инженер техникийн ажилтан дараах үүрэгтэй. Үүнд:

1) өргөгч ба ачаа оосорлох хэрэгслийн (хэрэгсэлтэй бол) үечилсэн үзлэг болон техникийн үйлчилгээ, засварыг тогтоосон графикийн дагуу явуулах, илэрсэн гэмтлийг


556

хугацаанд нь арилгаж, зөв бүртгэж байгаа эсэхэд хяналт тавих;2) өргөгчийн засвар, техникийн үйлчилгээг тусгай мэргэжил эзэмшиж, аттестатчилагдсан, ээлжит шалгалтад хамрагдан мэдлэгийн түвшингээ шалгуулсан ажилтнаар гүйцэтгүүлэх;3) үйлдвэрлэлийн зааврын дагуу засварын ажилтан, машинчдаар өргөгчийн засвар, үйлчилгээг гүйцэтгүүлэх;4) өргөгчийг цаг тухайд нь техникийн магадлалд бэлтгэх, мөн түүнчлэн нормативт хугацаа нь дууссан тохиолдолд оношлогоонд оруулах;5) өргөгчийг графикийн дагуу засварт оруулах;6) өргөгч ба ачаа оосорлох хэрэгслийн (хэрэгсэлтэй бол) паспорт болон ашиглалтын бусад баримт бичгүүдийг хадгалах;7) хяналтын байгууллага болон өргүүрийн аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагчийн шаардлагыг биелүүлэх.

4.4.9. Барилгын талбай, үйлдвэрийн цех зэрэг өргөгч ажилладаг бусад хэсгүүдэд үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчдыг мастер, талбайн инженер, даамал, хэсэг, тасгийн дарга нараас ээлж бүрд тушаалаар томилсон байвал зохино. Материалын агуулах болон ийм төрлийн ажлын байранд үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчаар шаардлагатай тохиолдолд агуулахын эрхлэгчийг томилж болно. Өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг энэхүү дүрэм, ажлын байрны тодорхойлолт, машинч, оосорлогчийн (оосорлогчтой бол) ажлын зааврын мэдлэг олгох сургалтад хамруулсны дараа шалгалт авч томилно. Дүрмийн мэдлэг шалгах шалгалтын комисст улсын байцаагчийг оролцуулах ба шалгалтанд тэнцсэн ажилтанд үнэмлэх, албан тушаалын зааврыг олгоно.Үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч, инженер техникийн ажилтны мэдлэгийг шалгах ээлжит шалгалтыг 3 жилд нэг удаа авна. 4.4.10. Өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч нь дараах үүргийг гүйцэтгэнэ. Үүнд:

1) өргөгчөөр ажил гүйцэтгэх ажлыг аюулгүй ажиллагааны дүрэм, ажил гүйцэтгэх төсөл, технологийн картын дагуу зохион байгуулна;


557

2) өргөгчөөр аюул, осолгүй ачиж, буулгах ажлыг машинчдад, сагс дотор ажиллах ажилчид болон оосорлогчдод (оосорлогчтой бол) зөв оосорлож, ачааллыг хэтрүүлэхгүй байх, өргөгчийг зөв байрлуулах талаар зааварлана;3) суралцаж, аттестатчилах шалгалтанд ороогүй хүнээр өргөгчийг эзэмшүүлэхийг хориглож, шаардлагатай үед дохиочин томилох эсэхийг тодорхойлох;4) тодорхой тэмдэггүй, гэмтэлтэй ба даац нь тохироогүй ачаа оосорлох хэрэгсэл ашиглахыг зөвшөөрөхгүй байх;5) цахилгаан дамжуулах шугамын дэргэд өргөгчийг байрлуулах газрыг машинчдад зааж, ажиллах зөвшөөрлийг ээлжийн журналд бичиж олгох;6) энхүү дүрмээр тусгайлан заасан үед зөвшөөрөл-нарядгүйгээр ажиллахгүй байх;7) өргөгчийг аюулгүй ашиглахад шаардлагатай багаж, хэрэгслээр ажилчдыг хангах;8) машинч, сагс дотор ажиллах ажилчдад үйлдвэрлэлийн дотоод журам, ажил гүйцэтгэх төсөл, технологийн картыг мөрдөж байгаа эсэхийг шалгаж, мөрдүүлнэ.

4.4.11. Цөөн тооны өргөгчтэй (гурав хүртэл) байгууллага, аж ахуйн нэгж, эзэмшигч нь энэхүү дүрэмд заасны дагуу ашиглалт хариуцагчийг томилон ажиллуулах боломжгүй нөхцөлд энэ ажлыг инженер техникийн аль нэг ажилтанд хариуцуулах буюу мэргэжлийн өөр байгууллагаар гүйцэтгүүлэхээр (гэрээгээр) тохиролцож болно. 4.4.12. Эзэмшигч нь өргөгчийг удирдан ажиллуулах машинч, сагс дотор ажиллах ажилчин, засвар үйлчилгээ хийх цахилгаан-механикч, гидравлик төхөөрөмжийн засварчдыг томилно. 4.4.13. Автомашин дээр суурилагдсан өргөгчийг удирдан ажиллуулах ажлыг жолооч болон өргөгчийн сургалтад хамрагдан үнэмлэх авч, аттестатчилагдсан хүнд хариуцуулна. 4.4.14. Дэгээнд ачаа өлгөх, оосорлох ажлыг оосорлогч гүйцэтгэнэ. Сагс дотор ажиллах ажилчид ачаа оосорлох сургалтад хамрагдсаны дараа оосорлогчийн үүргийг гүйцэтгэж болно. Дээрх ажилчдын мэргэжлийн үнэмлэх дээр оосорлогчийн ажлыг хавсран гүйцэтгэж болохыг тэмдэглэсэн байна. 4.4.15. Өргөгчийг ашиглах үед машинчийн удирдлагын байрнаас машинч ба сагс дотор ажиллах ажилчдын хооронд харилцах радио эсвэл утсан холбоо байхгүй тохиолдолд


558

дохиочныг томилох ёстой. 4.4.16. Өргөгчийн машинчийг 18 нас хүрсэн мэргэжлийн ажилчдаас томилно. 4.4.17. Машинч, сагс дотор ажиллах ажилчин, цахилгаан механикч, засварчид нь эмнэлгийн үзлэгт орж, тэнцсэн байна. 4.4.18. Машинч, сагс дотор ажиллах ажилчин, цахилгаан механикч, засварчдыг сургах ажиллагааг “Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай” хуулийн дагуу зөвшөөрөлтэй мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв, байгууллага хариуцна. Энэхүү мэргэжлээр сургалт явуулах, сургалтын хөтөлбөрийг хяналтын байгууллагатай зөвшилцөнө. 4.4.19. Машинчийг нэг төрлийн өргөгчөөс нөгөөд шилжүүлэн ажиллуулахын өмнө энэхүү дүрэмд заасны дагуу сургалт явуулж, шалгалт авсны дараа томилвол зохино. Энэ үед хяналтын байгууллагатай зөвшилцсөн сургалтын хөтөлбөр бүхий түргэвчилсэн сургалтаар сургаж болно.Харин машинчийг ижил төрлийн өөр хийц, удирдлагатай кранд шилжүүлж ажиллуулахдаа дагалдан хийлгэж хийцийн онцлог, дамжуулгын өөрчлөлтийг танилцуулна. Дадлага туршлага, дүрмийн мэдлэгийг шалгасны дараа машинч бие дааж ажиллахыг зөвшөөрнө. Сургалт явуулах түүнчлэн дадлага туршлага, дүрмийн мэдлэгийг шалгах журмыг эзэмшигч тогтооно. 4.4.20. Мэргэжлийн ажлаа хийлгүй нэг жилээс дээш хугацаагаар завсардсан машинчаас үйлдвэр аж ахуйн мэргэжлийн комисс шалгалт авч хангалттай дүн үзүүлбэл, зохих дадлага эзэмших хүртэл дагалдан хийлгэнэ. 4.4.21. Машинч, цахилгаан механикч, засварчин, ослоос хамгаалах хэрэгслийн тохиргоочин, оосорлогчдын дүрмийн мэдлэгийг мэргэжлийн комиссоор дараах хугацаанд шалгуулна. Үүнд:

1) ээлжит, 12 сард нэгээс цөөнгүй удаа;2) ажлын байр өөрчлөгдөхөд;3) аюулгүй ажиллагааны хяналт хариуцагч буюу хяналтын байгууллагын байцаагчийн шаардлагаар.

Үйлчлэх ажилчдын давтан шалгалтыг үйлдвэрлэлийн заавар, дүрмийн хэмжээнд авах ба улсын байцаагчийг заавал оролцуулах шаардлагагүй. 4.4.22. Үйлчлэх ажилчдын ээлжит шалгалтын үр дүнг протоколд бичиж, мэргэжлийн үнэмлэхэд тэмдэглэл хийнэ. 4.4.23. Машинчийг аттестатчилах шалгалтад хяналтын байгууллагын төлөөлөгч заавал оролцоно.


559

Шалгалт авах хугацааг хяналтын байгууллагад 10 хоногийн өмнө мэдэгдэнэ. Сургалт явуулсан байгууллагын мэргэжлийн комисс бусад үйлчлэх ажилчдыг аттестатчилах ба хяналтын байгууллагын төлөөлөгч оролцох шаардлагагүй.Шаардлагатай тохиолдолд үйлчлэх ажилчдыг аттестатчилах үед хяналтын байгууллага өөрийн төлөөлөгчөө байлцуулна. 4.4.24. Шалгалтад тэнцсэн ажилтанд шалгалтын комиссын дарга, хяналтын байгууллагын төлөөлөгч нар гарын үсэг зурж баталгаажуулсан, үнэмлэхийг олгоно. Жолоодох өргөгчийн загвар, төрлийг мэргэжлийн үнэмлэх дээр заавал бичнэ. Машинч, оосорлогчийн мэргэжлийн үнэмлэх нь фото зурагтай байх бөгөөд ажлын үед түүнийг заавал биедээ авч явна. 4.4.25. Машинч, цахилгаан механик, засварчин, ослоос хамгаалах хэрэгслийн тохиргоочин нь эзэмшигч байгууллагын тушаалаар томилогдон ажиллана. Өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ажилтан сагс дотор ажиллах ажилчид эсвэл оосорлогчдоос дохиочныг томилно. 4.4.26. Өргөгчид зөв үйлчлэхийн тулд эзэмшигч нь машинч, засварчин, цахилгаанчин, ослоос хамгаалах хэрэгслийн тохиргоочин, сагс дотор ажиллах ажилчид болон оосорлогч нарыг эрх үүрэг, үйлдвэрлэлийг аюулгүй явуулах журам, хүлээх хариуцлагыг тодорхойлсон үйлдвэрлэлийн зааварчлагаар хангах үүрэгтэй. Үйлчлэх ажилтанд ажил эхлэхийн өмнө үйлдвэрлэлийн зааварчлагыг өгч, гарын үсэг зуруулна. 4.4.27. Өргөгчийн машинч нь ажил эхлэхийн өмнө метал хийц, механизм, ослоос хамгаалах хэрэгсэлд үзлэг, шалгалтыг гүйцэтгэнэ. Үзлэг, шалгалтын дүнг машинч өргөгчийн ээлжийн журналд бичнэ. (хавсралт 4)

4.5. Ашиглалтын үед тавигдах шаардлага 4.5.1. Өргөгчийн тулгуурыг тавьсан үед паспортад заасан даацаас хэтрэхээргүй ачааг өргөх буюу шилжүүлэхийг зөвшөөрнө. Түүний паспорт, ашиглалтын зааварт бичсэн шаардлагыг зөрчихгүйгээр өргөгчийг ашиглах ёстой. 4.5.2. Ашиглагдаж байгаа өргөгч нь бүртгэлийн дугаар, даац, дараагийн техникийн бүрэн ба хэсэгчилсэн магадлалд орох огноо зэргийг бичсэн пайз самбартай байна. 4.5.3. Сав, сагсны шал дээр ачааг буулгахад (өргөх) ашиглах ачаа оосорлох хэрэгсэл нь ЗТБХБ-ын сайдын 2010 оны 06 дугаар сарын 30-ны өдрийн 234 дүгээр тушаалаар


560

батлагдсан “Ачаа өргөх краныг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн дагуу техникийн магадлалыг хийлгээгүй бол ашиглахыг хориглоно. Гэмтэлтэй, баталгааны пайзгүй ачаа оосорлох, сольдог хэрэгслийг үйлдвэрлэлийн байранд байлгахыг зөвшөөрөхгүй. 4.5.4. Ашиглалтын явцад салхины үйлчлэл болон талбайн налуугаас шалтгаалан өргөгч онхолдох эсвэл өөрөө шилжин хөдлөхөөс хамгаалж, холбогдох арга хэмжээг заавал авна. 4.5.5. Дэгээгээр тоноглогдсон өргөгчийг эзэмшигч нь ачааг зөв оосорлох аргачлалыг боловсруулах бөгөөд оосорлогчдыг сургасан байвал зохино. Ачаа оосорлох бүдүүвч, оосорлох аргын зурагт дүрслэлийг оосорлогч, машинч нарт өгсөн байх буюу үйлдвэрлэл явуулах талбайн үзэгдэхүйц газарт өлгөж зүүсэн байвал зохино. Оосорлох зураглал боловсруулаагүй үед өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулахдаа үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ажилтны шууд удирдлага дор гүйцэтгэнэ. 4.5.6. Өргөгчийг эзэмшигч ба ашиглагч байгууллага нь дараах ажлыг хамтран хийж гүйцэтгэнэ. Үүнд:

1) өргөгчөөр ажил гүйцэтгэн үйлдвэрлэл явуулах төсөл, технологийн картыг боловсруулж, мөрдүүлэх;2) үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч, машинч, сагс дотор ажиллах ажилчид, шаардлагатай тохиолдолд оосорлогч нарт технологийн журам болон төсөлтэй танилцуулж, гарын үсэг зуруулах;3) оосорлогчдыг өргөж, шилжүүлэх ачаанд нь тохирсон ялгагдах тэмдэг бүхий туршиж баталгаажуулсан, ачаа оосорлох хэрэгсэл, сав чингэлгээр хангах;4) ачаалал хязгаарлагчийг түүний техникийн паспорт болон ашиглалтын зааварт заасан хугацаанд нь шалгах шалгалтын ачаагаар хангах;5) өргөгчийг тогтоосон маягтын дагуу захиалсан объектод хуваарилж явуулах, журмыг тогтоож, мөрдүүлэх;

6) өргөгчийн ачаалал хязгаарлагчийг лацдах журмыг тогтоох. 4.5.7. Өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулж байгаа орчныг талбайн зохион байгуулалтын зураг, технологийн картад заасны дагуу гэрэлтүүлсэн байх ёстой. 4.5.8. Өргөгч нь 42 В-оос дээш хүчдэлтэй цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын захын утаснаас газар хүртэл босоо хавтгайд 30 м-ээс ойр зайд ойртон байрлах тохиолдолд аюулгүй нөхцөлийг тодорхойлсон зөвшөөрөл-нарядыг 5 дугаар хавсралтын дагуу бүрдүүлсний дараа ажиллуулна.


561

Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо ажиллах үед зөвшөөрөл-наряд олгох ба ажилчдад зааварчилга өгөх журмыг эзэмшигч эсвэл ажил гүйцэтгэгчийн тушаалаар гүйцэтгэнэ. Зөвшөөрөл-нарядад тусгагдсан аюулгүй ажиллагааны нөхцлүүд нь баримт бичигтэй тохирч байх ёстой. Зөвшөөрөл-нарядын үйлчлэх хугацааг түүнийг олгосон байгууллага тогтооно. Ажил эхлэхийн өмнө машинчид зөвшөөрөл-нарядыг биечлэн олгоно. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойролцоо ажиллахдаа үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ажилтны шууд удирдлага дор гүйцэтгэнэ. Үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ажилтан нь өргөгч байрлуулах газрыг тодорхойлох, зөвшөөрөл-нарядад тусгагдсан ажлын нөхцлийн биелэлтийг хангуулах, машинчийн ээлжийн дэвтэр дээр ажил эхлэх зөвшөөрлийг бичих ажлыг гүйцэтгэнэ. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын хамгаалалтын бүсэд зөвхөн түүнийг ашиглагч байгууллагаас олгосон зөвшөөрөл-нарядаар ажиллана. Цахилгаан дамжуулдаг уян кабель шугамын ойролцоо ажиллах журмыг шугамыг эзэмшигч тогтооно. Энэ тохиолдолд зөвшөөрөл-наряд бичих шаардлагагүй. Ажиллаж байгаа цахилгаан станц, дэд өртөө болон цахилгаан дамжуулах шугамын ойролцоо өргөгчийг ашиглах үед машинч нь цахилгаан төхөөрөмж эзэмшигчийн удирдлага дор ажиллах ба зөвшөөрөл-нарядыг нормативт баримт бичгийн дагуу бүрдүүлнэ. Энэ үед өргөгчийн сумнаас цахилгаан дамжуулах шугам хүртлэх зайг 1 дүгээр хүснэгтийн дагуу баримтлана.

Хүснэгт1

Агаарын шугамын хүчдэл, кВ Хамгийн бага зай, м1 хүртэл 1,51-ээс 20 хүртэл 2,035-аас 100 хүртэл 4,0150-аас 220 хүртэл 5,0330 6,0500-аас 750 хүртэл 9,0750-аас 1150 хүртэл 12,0800 (тогтмол гүйдэл) 9,0


562

4.5.9. Өргөгчөөр үйл ажиллагаа явуулж байгаа байгууллага, эзэмшигч нь аюулгүй ажиллагааг хангах үүднээс доорхи шаардлагыг мөрдөж ажиллана. Үүнд:

1) ажил гүйцэтгэдэг ажлын байр, талбайд гадны хүн байхыг хориглох;2) метал хийц болон цахилгаан тоног төхөөрөмж, механизмуудад засвар, үйлчилгээ, тохиргоо хийх шаардлага гарсан тохиолдолд хөдөлгүүр эсвэл оролтын төхөөрөмжийг салгасны дараа гүйцэтгэнэ. 3) өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах төслийн дагуу барилга-угсралтын ажил гүйцэтгэхдээ, дараах шаардлагыг тусгана. Үүнд:

- барилга угсралтын ажилд ашиглагдах өргөгчийн даац, ачаа өргөх өндөр нь ажлын үзүүлэлттэй бүрэн тохирч байх;- цахилгаан дамжуулах агаарын шугам, хотын тээвэр ба явган хүний зам түүнчлэн барилга байгууламж, хураасан бараа материал хүртэл өргөгч ойртож болох аюулгүй ажиллагааны зай хэмжээг хангуулах;- суурийн нүхний ойролцоо өргөгчийг байрлуулж, ажиллуулах нөхцөл;- хэд хэдэн өргөгчийг аюулгүй ашиглах нөхцөл;- дэгээгээр тоноглогдсон өргөгчид ашиглах ачаа оосорлох хэрэгслийн жагсаалт ба түүнийг өлгөж, оосорлох бүдүүвч зураг; - ачаа барааг хураах овор хэмжээ, байрлал, хоорондын зай, зам;- өргөгчийг байрлуулсан талбайн онцлог шаардлагыг тусгасан, үйлдвэрлэлийг аюулгүй явуулах арга хэмжээ /барилгын талбайн хашаа, угсралтын бүс г.м/, шөнийн цагийн гэрэлтүүлэг 20 люксээс багагүй байх. 4.5.10. Өргөгч ажиллах (барилга, будаг, гэрэлтүүлгийн үйлчилгээ, гм.) тохиолдолд хүн түүнээс унахгүй, цахилгаан хүчдэлд цохиулахгүй, зай завсар багатай нөхцөлд хавчуулагдахгүй байх зэрэг урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг авна. Өргөгчийг ашиглахад дараах журмыг заавал мөрдөнө. Үүнд :

1) сагсанд орж, гарахдаа тавцан ашиглах ба сагсыг өргөж буулгах үед түүнд орох орцыг хаалттай байлгах;2) сагсанд ажиллах ажилчид нь эмчийн үзлэгт хамрагдан өндөрт ажиллах зөвшөөрөл авсан байх ба каск өмсөж, хамгаалах бүсийг сагсны метал хийц эсвэл бариулаас оосорлосон байх ;3) өргөгчийн үйлчлэх бүсэд ажиллах машинч нь мөн


563

хамгаалалтын каск өмсөх;4) сагс дотор ажиллах ажилчид түүний хашлага дээр суух, зогсох түүнчлэн шалан дээр зориулалтын бус өндөрлөх зүйл тавихыг хатуу хориглох;5) салхины хурд 10 м-ийн өндөрт 10 м/с-ээс хэтрэх, аадар бороо, цас орох эсвэл манан татах зэргээр үзэгдэх орчин хязгаарлагдах, түүнчлэн орчны хэм паспортад заасан хэмжээнээс буурах тохиолдолд өргөгчийн үйл ажиллагааг зогсоох;6) өргөгчийг ашиглах үед сагс дотор ажиллах ажилчин, машинчийн хооронд дараах холбоог ашиглана. Үүнд:

- 10 м хүртэл өндөрт дуугаар;- 10 м-ээс дээш өндөрт тэмдэгт дохиолол;- 22 м-ээс дээш өндөрт радио эсвэл утсан холбоо. 7) сагс дотор хүн эсвэл ачаа байх үед өргөгчийг шилжүүлэхийг хориглох;8) ачааны нийт жин нь өргөгчийн техникийн паспортад заасан ачаа өргөх даацаас хэтрэхгүй байх ёстой.Тэмдэгт дохиоллыг 6 дугаар хавсралтаар үзүүлэв. 4.5.11. Өргөгчөөр ажил гүйцэтгэхдээ дараах шаардлагыг хангасан талбайг бэлдэнэ. Үүнд:1) зам, орцыг гаргах;2) талбайн налуу өргөгчийн паспортад заасан өнцгийн хэмжээнээс ихгүй байх;3) шинээр дэвссэн сийрэг хөрсийг дагтаршуулах;4) өргөгч ажиллах талбай нь түүний бүх тулгуурыг тавих боломжтой байхаас гадна сул хөрстэй үед нэмэлт, халтиргаатай үед арзгар гадаргуутай ивүүрийг ашиглах бололцоотой байна. 4.5.12. Ажлын байрлал нь өргөгчийн эргэх тавцан, барилга байгууламж бусад зүйлсээс (тоног төхөөрөмж) 1м-ээс багагүй зайд байна. Өргөгчийг суваг, шуудууны ойролцоо байрлуулахдаа 2 дугаар хүснэгтэд заасан зай хэмжээг баримтлана.

Хүснэгт2

Сув-гийн гүн, м

Сувгийн налуугийн ирмэгээс хамгийн ойр байрлах өргөгчийн тулгуур хүртлэх хамгийн бага зай, м

Элс ба хайрган Элсэнцэр Шавранцар Шавар Хуурай

хэмэрлэг1 1,50 1,25 1,00 1,00 1,002 3,00 2,40 2,00 1,50 2,003 4,00 3,60 3,25 1,75 2,504 5,00 4,40 4,00 3,00 3,005 6,00 5,30 4,75 3,50 3,50


564

V. Осол гэмтлийг шалган судлах 5.1. Өргөгчийг ашиглах үед осол, гэмтэл гарвал эзэмшигч нь 24 цагийн дотор цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэх ба уг осол нь хүний амь нас, эрүүл мэндэд аюул учруулахааргүй бол ослын орчин, талбай, өргөгчийг хөдөлгөөнгүй байлгаж, техникийн дүгнэлтийг оновчтой зөв гаргах нөхцөлийг бүрдүүлнэ. 5.2 Өргөгчийг ашиглах үед гарсан осол, гэмтлийн шалтгаан, үүссэн хохирлын талаарх ослын тухай дүгнэлтийг Монгол Улсын 2008 оны 5-р сарын 22-ны өдөр батлагдсан “Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн тухай” хуулийн 29 дүгээр заалт, болон Засгийн газрын 2009 оны “Үйлдвэрийн ослыг судалж бүртгэх дүрэм” 14-р тогтоолын дагуу эрх бүхий комисс эрхлэн гүйцэтгэнэ.

VI. Төгсгөл 6.1. Энэхүү дүрмийг мөрдөхтэй холбогдуулан өмнө ашиглаж байсан өргөгчийг дүрмийн дагуу засварлах, өөрчлөн тоноглох шаардлага гарвал хийгдэх ажил ба хугацааг өргөгч эзэмшигч нь, хяналтын байгууллагатай зөвшилцөнө. 6.2. Өргөгчийн төсөл зохиогч, үйлдвэрлэгч, техникийн оношлол ба магадлал, засвар үйлчилгээ эрхлэгч, ашиглагч байгууллага, аж ахуй нэгж, иргэд энэхүү дүрмийн мэдлэг шалгах шалгалтад хамрагдана.


565

Хавсралт 1ӨРГӨГЧИЙН НЭР ТОМЪЁО, ТОДОРХОЙЛОЛТ БА

АНГИЛАЛНэр томъёо Тодорхойлолт Бүдүүвч1 2 31. Ерөнхий ойлголт1.1. Сагстай сумт өргөгч

Багаж хэрэгсэлтэй ажилчдыг ачааны хамтаар тодорхой үйлчлэх бүсэд өргөж, ажил үйлчилгээ гүйцэтгэх зориулалт бүхий үечилсэн ажиллагаатай, ачаа өргөх машин.

1.2. Сагстай босоо өргөгч

Багаж хэрэгсэлтэй ажилчдыг ачааны хамтаар босоо чиглэлд (дээш, доош) өргөж, ажил үйлчилгээ гүйцэтгэх зориулалт бүхий үечилсэн ажиллагаатай, ачаа өргөх машин.

1.3. Тусгай зориулалтын арал дээр суурилагдсан шонт төрлийн өргөгч

Багаж хэрэгсэлтэй ажилчдыг ачааны хамтаар босоо чиглэлд (дээш, доош) өргөж, ажил үйлчилгээ гүйцэтгэх зориулалт бүхий үечилсэн ажиллагаатай, ачаа өргөх машин.


566

2. Өргөгчийг үет сумны хийцээр нь ангилах

2.1. Нэг үет сумт өргөгч

Нэг үе сум бүхий өргөгч

2.2.Хоёр үет сумт өргөгч

Хоёр үе сум бүхий өргөгч

2.3. Гурван үет сумт өргөгч

Гурван үе сум бүхий өргөгч

2.4.Телескоп өргөгч

Сунадаг сум бүхий өргөгч

3.Сагстай сумт өргөгчийг шилжих боломжоор нь ангилах

3.1.Өөрөө шилждэг сагстай сумт өргөгч

Ажлын талбай ба замаар шилжих зориулалт бүхий механизмаар тоноглогдсон сагстай сумт өргөгч

3.1.1.Сагстай сумт авто өргөгч

Авто машины арал дээр суурилагдсан сагстай сумт өргөгч

3.1.2. Тусгай зориулалтын аралдээрх сагстай сумт өргөгч

Авто төрлийн тусгай арал дээр суурилагдсан сагстай сумт өргөгч


567

3.1.3. Хийн дугуйт сагстай сумт өргөгч

Хийн дугуйт арал дээр суурилагдсан сагстай сумт өргөгч

3.1.4. Сагстай сумт гинжит өргөгч

Гинжит арал дээр суурилагдсан сагстай сумт өргөгч

3.1.5. Сагстай сумт төмөр замын өргөгч

Төмөр замаар шилждэг тэргэнцэрт суурилагдсан сагстай сумт өргөгч

3.2. Чиргүүл дээрх сагстай сумт өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгслээс чирэгддэг сагстай сумт өргөгч

3.2.1. Хийн дугуйт чиргүүл дээрх сагстай сумт өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгслээс чирэгддэг сагстай сумт өргөгч

3.2.2. Төмөр замын чиргүүлийн сагстай сумт өргөгч

Тэргэнцрийн арал дээр суурилагдаж, төмөр замын хэрэгслээр тээвэрлэгддэг сагстай сумт өргөгч

3.3. Сагстай сумт тээвэрлэгддэг өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгсэл дээр тээвэрлэгддэг сагстай сумт өргөгч

3.3.1. Өөрөө явж, шилждэг сагстай сумт өргөгч

Өөрийн механикжсан тээврийн хэрэгсэл дээр замаар тээвэрлэгддэг ба ажлын талбайд өөрөө шилжин ажиллах зориулалт бүхий хөдөлгөөний механизмаар тоноглогдсон сагстай сумт өргөгч


568

3.3.2. Өөрөө явдаггүй, шилждэг сагстай сумт өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгслийн тусламжтайгаар замаар тээвэрлэгддэг ба ажлын талбайд гараар түлхүүлж шилжин ажилладаг сагстай сумт өргөгч

4. Сагстай босоо өргөгчийг шилжих боломжоор нь ангилах

4.1. Сагстай босоо өөрөө

шилждэг өргөгч

Ажлын талбай ба замаар шилжих зориулалт бүхий механизмаар тоноглогдсон сагстай

босоо өргөгч.4.1.1. Авто машин дээр суурилуулсан сагстай босоо өргөгч

Авто машины арал дээр суурилагдсан сагстай босоо өргөгч

4.1.2. Тусгай арал дээр суурилуулсан сагстай босоо өргөгч

Авто төрлийн тусгай арал дээр суурилагдсан сагстай босоо өргөгч

4.1.3. Хийн дугуйт арал дээр суурилуулсан сагстай босоо өргөгч

Хийн дугуйт арал дээр суурилагдсан сагстай босоо өргөгч

4.1.4. Гинжит арал дээр суурилуулсан сагстай босоо өргөгч

Гинжит арал дээр суурилагдсан сагстай босоо өргөгч

4.1.5. Төмөр замын сагстай босоо өргөгч

Төмөр замаар шилждэг тэргэнцэрт суурилагдсан сагстай босоо өргөгч


569

4.2. Чиргүүл дээрх сагстай босоо өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгслээс чирэгддэг сагстай босоо өргөгч

4.2.1. Хийн дугуйт чиргүүл дээрх сагстай босоо өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгслээс зам ба ажлын талбайд чирэгдэн шилждэг сагстай босоо өргөгч

4.2.2. Төмөр замын чиргүүлийн сагстай босоо өргөгч

Тэргэнцэрийн арал дээр суурилагдаж, төмөр замын хэрэгслээр тээвэрлэгддэг сагстай босоо өргөгч

4.3.Тээвэрлэг-ддэг сагстай босоо өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгсэл дээр тээвэрлэгддэг сагстай босоо өргөгч

4.3.1. Өөрөө явж, шилждэг сагстай босоо өргөгч

Өөрийн механикжсан тээврийн хэрэгсэл дээр замаар тээвэрлэгддэг ба ажлын талбайд өөрөө шилжин ажиллах зориулалт бүхий хөдөлгөөний механизмаар тоноглогдсон сагстай босоо өргөгч

4.3.2. Өөрөө явдаггүй, сагстай босоо шилждэг өргөгч

Тээврийн механикжсан хэрэгслийн тусламжтайгаар замаар тээвэрлэгддэг ба ажлын талбайд гараар түлхүүлж шилжин ажилладаг сагстай босоо өргөгч


570

5. Өргөгчийг хөтлүүрээр ангилах5.1. Сагстай сумт гидравлик өргөгч (Сагстай босоо гидравлик өргөгч)

Гидро хөтлүүрт механизм бүхий сагстай өргөгч

5.2. Сагстай сумт цахилгаан өргөгч (Сагстай босоо цахилгаан өргөгч)

Цахилгаан хөтлүүрт механизм бүхий сагстай өргөгч

5.3. Сагстай сумт механик өргөгч (Сагстай босоо механик өргөгч)

Механик хөтлүүрт механизм бүхий сагстай өргөгч

6. Өргөгчийг эргэх нөхцөлөөр ангилах6.1. Эргэдэг өргөгч

Сагс байрлах эргэлтийн хэсэг нь тулгуурын хийцийн хэсэгтэй харьцангуйгаар бүтэн эргэх боломжтой өргөгч

6.2. Хагас эргэдэг өргөгч

Сагс байрлах эргэлтийн хэсэг нь тулгуурын хийцийн хэсэгтэй харьцангуйгаар нэг байрлалаас нөгөө байрлал хүртэл 360О–аас бага өнцгөөр эргэх боломжтой өргөгч


571

6.3. Бүтэн эргэдэг өргөгч

Сагс байрлах эргэлтийн хэсэг нь тулгуурын хийцийн хэсэгтэй харьцангуйгаар нэг байрлалаас нөгөө байрлал хүртэл 360О–аас их өнцгөөр эргэх боломжтой өргөгч

6.4. Эргэдэггүй сагст өргөгч

Сагс байрлах хэсэг нь тулгуурын хийцийн хэсэгтэй харьцангуйгаар эргэх боломжгүй сагст өргөгч

7. Эд анги ба механизм

7.1. Сагс Багаж хэрэгсэлтэй ажилчид болон материал өргөх зориулалттай, хаалт хашлага бүхий тавцан

7.2. Колодокт тоормос

Шкивийг колодок хавчсанаар хөдөлгөөнийг зогсоодог тоормос

7.3. Туузан тоормос

Шкивийг тууз хавчсанаар хөдөлгөөнийг зогсоодог тоормос


572

7.4. Дискэн тоормос

Эргэж буй дискийг эргээгүй нь шахсанаар хөдөлгөөнийг зогсоодог тоормос

7.5. Сунадаг тулгуур

Өргөгчийн тулах хүрээг ихэсгэх зориулалттай тоноглол

7.6. Уян зүүлтүүрийг салгагч

Өргөгчийн арал хөндлөвч дээр дарах үед зүүлтүүрийн ажиллагааг салгах зориулалттай төхөөрөмж

7.7. Хажуугийн тэнцвэржүүлэгч

Өргөгчийн эргэж, шилжих үеийн уян зүүлтүүрийн хэв гажилтыг тэнцвэржүүлэх зориулалттай төхөөрөмж

7.8. Ачаа өргөх хэрэгсэл

Ачааг өлгөх зориулалттай төхөөрөмж

7.9. Ослоос хамгаалах төхөөрөмж

Осол аваари болон аюул гарахаас урьдчилан сэргийлж механизмын ажиллагааг зогсоох зориулалттай төхөөрөмж


573

7.10. Ачааллыг хязгаарлагч төхөөрөмж

Өргөгчийн сагсны ачааллыг тодорхойлох, хэвийн ачаалалд хүрэх үед дуут дохио өгч, ачаалал хэтэрсэн тохиолдолд өргөх механизмын ажиллагааг автоматаар салгах зориулалттай төхөөрөмж

7.11. Төгсгөлийн салгуур

Өргөгчийн хөдөлгөөнт хэсгүүд тогтоогдсон хязгаараас хэтрэх үед түүний механизмын ажиллагааг автоматаар салгах зориулалттай хэрэгсэл

7.12. Сагсыг тогтворжуулах төхөөрөмж

Өргөгчийн сумны үеийн байршил өөрчлөгдөх үед сагсны шалыг хэвтээ байрлалд байлгах зориулалт бүхий тусгай систем

7.13. Үйлчлэх бүсийг хязгаарлагч

Үйлчлэх бүсийн хязгаараас сагс гарахаас урьдчилан сэргийлж, өргөгчийн механизмыг автоматаар салгах зориулалт бүхий хамгаалах хэрэгсэл

7.14. Өргөгчийн тулгуурыг тавиагүй үед сумны үеийг өргөх болон эргүүлэхээс хамгаалах систем

Өргөгчийн тулгуурыг тавиагүй үед сумны үеийг өргөх болон эргүүлэх механизмыг салгах зориулалттай төхөөрөмж


574

7.15. Сумны үе ажлын байрлалд байх үед тулгуурыг хураахаас хамгаалах систем

Сумны үе ажлын байрлалд байх үед тулгуурыг хураах механизмыг салгах зориулалттай төхөөрөмж

7.16. Ослын үед сагсыг буулгах систем

Сумны өргөх механизмын хөтлүүр гэмтсэн үед сагсыг (тавцан) буулгах зориулалт бүхий төхөөрөмж

7.17. Өргөгчийг шилжих үед тулгуур өөрөө сунаж гарахаас хамгаалах систем

Тээвэрлэлтийн байрлалд сунадаг тулгуурыг түгжих зориулалт бүхий төхөөрөмж

7.18. Налуу байрлал заагч (креномер)

Өргөгчийн байрлалын налуу өнцгийг заадаг хэрэгсэл

7.19. Ослын үед хөдөлгүүрийг зогсоох унтраалга

Ослын үед сагс доторхи эсвэл доор байрлах удирдлагаар хөдөлгүүрийг унтраах зориулалт бүхий хэрэгсэл

7.20. Анемометр Салхины хурдыг (хүч) тодорхойлдог багаж

7.21. Өргөх механизм

Сагсыг өргөж, буулгах (сумны налуугийн өнцгийг өөрчлөх) зориулалт бүхий хөтлүүрийн төхөөрөмж

7.22. Сунгах механизм

Телескоп сумны уртыг өөрчлөх зориулалт бүхий хөтлүүрийн төхөөрөмж


575

7.23. Эргэлтийн механизм

Өргөгчийн эргэх хэсгийг хэвтээ тэнхлэгт эргүүлэх зориулалттай хөтлүүрийн төхөөрөмж

7.24. Тулгуур-эргэлтийн хүрд (төхөөрөмж)

Өргөгчийн эргэх хэсгээс түүний эргэдэггүй хийцэд ачаалал (босоо ба хэвтээ чиглэлд үйлчлэх хүч, ачааны момент) дамжуулах зангилаа

7.25. Эргэдэг тавцан

Өргөгчийн үет сум ба механизм байрлах зориулалттай эргэлтийн хийц

7.26. Үет сум Сагсыг өргөх шаардлагатай өндөр буюу өнгийлтийг хангах өргөгчийн ажлын метал хийц бүхий тоног төхөөрөмж, эд анги

8. Үзүүлэлт ба тодорхойлолт8.1. Даац Өргөгчөөр

өргөхөөр тооцсон хамгийн их ачааны зөвшөөрөгдөх жин

8.2. Өргөх өндөр, H

Өргөгч зогссон газраас хамгийн дээр түвшинд байрлах сагсны шал хүртлэх Н1 зай дээр 1,5м-ийг нэмсэн босоо чиглэл дэх хамгийн их Н зай


576

8.3. Өнгийлт, L Өргөгчийн эргэх тавцангийн босоо тэнхлэгээс сагсны гадна талын хашлага хүртлэх хэвтээ тэнхлэгийн хамгийн их зай

8.4. Буулгах гүн, h

Өргөгч зогссон газраас доод түвшинд байрлах сагсны шал хүртлэх босоо чиглэл дэх хамгийн их Н зай

8.5. Үйлчлэх хүрээ

Сагс ажиллах боломжит хязгаар бүхий орон зайн хүрээ

8.6. Статик ачаалал

Хөдөлгөөнгүй үед сагс доторхи ачаа болон өргөгчийн эд ангиудын жингээс учруулах ачаалал

8.7. Динамик ачаалал

сагс доторхи ачаа болон өргөгчийн эд ангиуд шилжин хөдлөх үед үүсэх ачаалал

8.8. Салхины ачаалал

Хэвтээ чиглэлд салхины даралтаас учруулж байгаа ачаалал

8.9. Ажлын үед өргөгчид учруулах салхины ачаалал

Өргөгчийг ажиллуулахыг зөвшөөрөх, салхины хязгаарын ачаалал


577

8.10. Тогтворжилт

Өргөгчийг онхолдуулах хүчин зүйлсийн эсрэг үйлчлэх, түүний чадвар

8.11. Тогтворжилтын илтгэлцүүр

Тогтворжилт ба онхолдуулах моментуудын харьцаа

8.12. Статик туршилт

Энэхүү дүрэмд заасны дагуу статик ачааллаар турших

8.13. Динамик туршилт

Энэхүү дүрэмд заасны дагуу динамик ачааллаар турших

8.14. Үечлэл Сагсанд сууж, хамгийн дээд байрлалд өргүүлсэний дараа буулгуулж, түүнээс гарах үйлдлийн дараалал


578

Хавсралт 2

Өргөгчийн паспортын загварПаспортын нүүр

____________________________________________________

(өргөгчийн нэр)

____________________________________________________

(өргөгчийн индекс)

ПАСПОРТ1

____________________________________________________

(паспортын тэмдэглэл) 1 Энэхүү паспорт нь үйлдвэрлэгчээс үйлдвэрлэгдэн гарч буй өргөгчийн төрөл, хэлбэрт нийцүүлсэн мэдээллийн жагсаалтыг агуулсан загвар болно. Шаардлагатай тохиолдолд өргөгчийн хийцийн үзүүлэлтийн тухай нэмэлт мэдээллийг паспортад оруулж болно.


579

Нүүр хуудас

хяналтын байгууллагын бүртгэлд бүртгэгдсэн огноо

Бүтээгдэхүүний тэмдэглэл, байрлалүйлдвэрийн шошго Улс ____________________________________________________

(үйлдвэрлэгчийн нэр)

____________________________________________________

(өргөгчийн нэр, төрөл)

__________________________________________________

(өргөгчийн индекс)

ПАСПОРТ____________________________________________________

(паспортын тэмдэглэл)

Бүртгэлийн дугаар____ Өргөгчийг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх буюу эзэмшигчийн эрхтэйгээр түрээслүүлэх үед паспортыг өргөгчтэй хамт шилжүүлнэ.


580

Өргөгчийг эзэмшигчийн анхааралд!

1. Паспорт нь өргөгчийг эзэмшигч буюу эзэмшигчийн эрхтэйгээр түрээслэсэн өмчлөгчид хадгалагдана.2. Дүрмийн шаардлага зөрчигдсөн тохиолдолд хяналтын байгууллагын зөвшөөрлийн хуулбарыг паспортад хавсаргана. 2.1. ___________________________________________________________________________________________________2.2. ________________________________________________3. ______________________________________________________________________________________________________

(өргөгч эзэмшигчийн онцгой анхааралд зайлшгүй байхбусад мэдээлэл)

__________________________________________________ Ашиглах зөвшөөрөл (үйлдвэрлэх)Дугаар огноо ___________________________________________________

(өргөгчийг үйлдвэрлэх зөвшөөрөл өгсөн байгууллагын нэр)---------------------------------------------------------------------------------------Нийлүүлэгчийн нэр, хаяг Өргөгчийн төрөл Өргөгчийн индекс

Өргөгчийн паспорттой хамт нийлүүлэх баримт бичгийн жагсаалт

Баримт бичгийн нэр Баримт бичгийн тэмдэглэл

Х у у д а с н ы тоо

Өргөгчийн ашиглалтын заавар Авто машины ашиглалтын заавар Авто машины техникийн паспорт Түргэн элэгдэх эд ангийн цомог Дагалдах багаж хэрэгслийн жагсаалт Иж бүрдүүлсэн зангилаа, эд ангийн паспорт


1.1. Үйлдвэрлэгч 1.2. Өргөгчийн төрөл 1.3. Үйлдвэрийн дугаар


581

1.4. Үйлдвэрлэсэн он 1.5. Өргөгчийн зориулалт 1,6. Ажлын тоноглолын хийц 1.7. Явах ангийн хийц 1.8. Хөтлүүрийн төрөл: Өргөгчийн ажлын механизмын шасси

1.9. Өргөгч ажиллаж болох орчин. Үүнд:

ажлын байрлалд байх температур, °С хамгийн их хамгийн бага ажлын бус байрлалд, °С хамгийн их хамгийн бага агаарын харьцангуй чийгшил, % тэсэрч дэлбэрэх аюул галын аюул 1.10. Өргөгчийн ажлын байрлалд 10 м өндөрт зөвшөөрөгдөх салхины хурд, м/с

1.11. Нэг хугацаанд зэрэг гүйцэтгэх үйлдлийн боломж буюу хориглолтын тухай

1.12. Цахилгаан гүйдлийн төрөлХэлхээний зориулалт Гүйдлийн

төрөлХүчдэл, В

1.12.1. Хүчний 1.12.2. Удирдлагын 1.12.3. Ажлын гэрэлтүүлэг 1.12.4. Засварын гэрэлтүүлэг 1.13. Өргөгчийг үйлдвэрлэхтэй холбогдсон үндсэн норматив баримт бичиг

2. Үндсэн техникийн өгөгдөл болон үзүүлэлт

2.1. Үндсэн үзүүлэлт 2.1.1. Даац, кг 2.1.2. Өргөх өндөр, м 2.1.3. Өнгийлт, м 2.1.4. Дугуйны тэнхлэг хоорондын зай, м


582

2.1.5. Дугуйн мөр хоорондын зай, м: Урд Хойд 2.1.6. Эргэлтийн хамгийн бага радиус, м

2.1.7. Тулгуурын хүрээ, м: Дагуу Хөндлөн 2.1.8. Сагсыг хамгийн өндөрт өргөх хугацаа, с

2.1.9. Эргэх хэсгийн хамгийн их эргэлтийн тоо, с-1 (эрг./мин.)

2.1.10. Эргэлтийн өнцөг, градус 2.1.11. Удирдлагын байрлал

2.1.12. Удирдлагын хэлбэр (цахилгаан, гидравлик г.м.)

2.1.13. Өргөгчийг гүйдлээр хангах хэлбэр

2.1.14. Өргөгчийн жин, кг 2.1.15. Тээврийн байдалд тэнхлэг дээрх жингийн хуваарилалт, Н:

Урд Хойд 2.1.16. Тээврийн байдал дахь овор хэмжээ, м:

Урт Өргөн Өндөр

3. Угсрагдах нэгж болон эд ангийн техникийн үндсэн үзүүлэлт3.1. Цахилгаан хөдөлгүүр

3.1.1. Зориулалт 3.1.2. Төрөл ба томъёолсон тэмдэг 3.1.3. Гүйдлийн төрөл 3.1.4. Хүчдэл, В 3.1.5. Хэвийн гүйдэл, А 3.1.6. Давтамж, Гц 3.1.7. Хэвийн чадал, кВт 3.1.8.Эргэлтийн давтамж, с-1 (эрг./мин.) 3.1.9.Ажлын горим,%


583

3.2. Гидро шахуурга 3.2.1. Зориулалт 3.2.2. Тоо, ш. 3.2.3. Төрөл ба томъёолсон тэмдэг 3.2.4. Ажлын шингэний даралт, МПа (кгс/см2)

3.2.5. Эргэлтийн тоо, эрг/мин 3.2.6. Хэрэглэгдэх чадал, кВт 3.2.7. Хэвийн бүтээл, л/мин

3.3. Гидро мотор 3.3.1. Зориулалт 3.3.2. Тоо, ш. 3.3.3. Төрөл ба томъёолсон тэмдэг 3.3.4. Мушгих момент, Н.м 3.3.5. Ажлын шингэний даралт, МПа (кгс/см2)

3.3.6. Эргэлтийн тоо, эрг./мин.

3.4. Гидро цилиндр 3.4.1. Зориулалт 3.4.2. Тоо, ш. 3.4.3. Төрөл ба томъёолсон тэмдэг 3.4.4. Бүлүүрийн голч, мм 3.4.5. Шилбэний голч, мм 3.4.6. Бүлүүрийн явалт, мм 3.4.7. Хүч, Н (тс) 3.4.8. Ажлын шингэний даралт, кгс/см2

3.5. Ган татлага 3.5.1. Зориулалт 3.5.2. Норматив баримт бичгийн тэмдэглэгээ ба ган татлаганы хийц

3.5.3. Голч, мм 3.5.4. Урт, м 3.5.5. Тасралтын хугацааны эсэргүүцэл, кгс/мм2

3.5.6. Тасрах хүч, Н 3.5.7. Бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр: -дүрмээр -бодитоор


584

3.6. Гинжний үзүүлэлт3.6.1. Зориулалт 3.6.2. Норматив баримт бичгийн тэмдэглэгээ ба гинжний хийц

3.6.3. Голны (калибр) буюу өнхрөвчийн голч, мм

3.6.4. Гинжний голч, мм 3.6.5. Гинжний урт, мм (үений тоо, ш.) 3.6.6. Гинжний тасрах хүч, Н 3.6.7. Гинжний тооцооны хүч, Н 3.6.8. Бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүр: -дүрмээр -бодитоор

3.7. Ачаа оосорлох хэрэгсэл3.7.1. Дэгээ (нэг эвэртэй г.м.) 3.7.2. Дэгээний стандарт болон норматив баримт бичгийн тэмдэглэгээ

3.7.3. Даац, кг 3.7.4. Үйлдвэрийн дугаар 3.7.5. Пайзны дүрслэл

4. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл 4.1. Ачааны хэтрэлтийг хязгаарлагч

4.2. Сагсны шалыг хэвтээ чиглэлд барих систем

4.3. Үйлчлэх бүсийг хязгаарлах систем 4.4. Тулгуур тавигдаагүй байхад өргөгчийн сумыг өргөх болон эргэхийг хориглох тоноглол

4.5. Сумыг ажлын байрлалд байхад тулгуурыг өргөхийг хориглох тоноглол1

4.6. Гидро систем, цахилгаан хөтлүүр буюу гидро шахуургын хөтлүүр ажиллахгүй үед сагсыг ослын буулт хийлгэх систем

4.7. Өргөгчийн зогсолтын түвшингээс доош байрлалд байхад ажилчдыг сагснаас гаргах тоноглол2

4.8. Сунах тулгуурын ажлын бус байрлалд ялангуяа эргэлтийн үед өөрөө сугарч гарахаас хамгаалах тоноглол

4.9. Өргөгчийн налуугийн өнцгийг заагч хэрэгсэл 4.10. Хөдөлгүүрийг сагс болон доод удирдлагаас зогсоох ослын зогсолтын систем


585

4.11. Анемометр3 4.12. Холбооны хэрэгсэл3 4.13. Дохио болон ослоос хамгаалах бусад хэрэгсэл

1 Гараар удирддаг винтэн тулгуураас бусад тулгууртай өргөгчийн хувьд хяналтын байгууллагатай заавал зөвшилцөнө.2 Сагсыг өргөгчийн зогсож байгаа газрын түвшингээс доош буулгах боломжтой үед.3 22 м-ээс өндөрт сагсыг өргөдөг өргөгчийн хувьд.

5. Өргөгчийн үндсэн (тооцооны) метал хийцийн элементийн тухай мэдээлэл

Угсрагдах нэгжийн нэр ба


Метал хийцийн

төрөл, зузаан ба норматив

баримт бичгийн


Материалын марк, бат бөхийн

зэрэглэл, ангилал,

бүлэг

Материалын маркийн норматив баримт бичгийн


Гэрчил-гээний дугаар

Гагнуурын утас,

электрод (төрөл, марк),

норматив баримт бичгийн


6. Нийлүүлэлтийн иж бүрдэл Нэр Тоо Тайлбар

7. Хүлээж авах гэрчилгээ ____________________________________________________

(өргөгчийн нэр ба индекс)Улсын дугаар__________ баримт бичгийн дагуу үйлдвэрлэсэн ____________________________________________________

(норматив баримт бичгийн тэмдэглэл) Хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа норматив баримт бичиг болох “Өргөгчийг (вышк) төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм”-ийн дагуу паспортад заасан үзүүлэлтийг хангасан


586

болно. Өргөгчийн ашиглалтын хугацаа __ жил, ашиглалтад орсон өдрөөс эхлэн. Ерөнхий инженер Үйлдвэрийн техник

хяналтын хэлтсийн дарга

тэмдэг

огноо Паспорт дараах баримт бичгээс бүрдэнэ. Үүнд:

1) үндсэн хэмжээстэй өргөгчийн зураг;2) цахилгаан, гидравлик, кинематикийн зарчмын бүдүүвч;3) ган татлагын сүвлэлтийн бүдүүвч;4) үйлчлэх бүсийн бүдүүвч.

8. Өргөгчийн байрлалын тухай мэдээлэл1

_______________1 3-аас цөөнгүй хуудастай байна.

Эзэмшигчийн нэр Өргөгчийн байрлал

Ирсэн огноо

9. Өргөгчийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч ажилтны тухай мэдээлэл1

_______________1 5-аас цөөнгүй хуудастай байна.

Томилсон тушаалын огноо, дугаар

Албан тушаал, овог нэр

Гарын үсэг

10. Өргөгчийн метал хийцэд өөрчлөлт хийсэн болон бүрдэл хэсгийг сольсон тухай мэдээлэл1

Огноо Засварласан ба сольсон тухай

мэдээлэл2

Өргөгчийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч ажилтны гарын үсэг

________


587

1 15-аас цөөнгүй хуудастай байна.2 өргөгчийн элэгдсэн эд анги, зангилааны оронд шинээр тавьсан эд ангийн чанарыг нотлосон болон засварын үед хэрэглэсэн материал, электрод, гагнуурын тухай баримт бичгийг заавал тусгай хавтасд хадгална.

11. Магадлалын үр дүнгийн тухай мэдээлэл1

Магадлал хийсэн огноо Магадлалын үр дүн2

Дараагийн магадлал хийх хугацаа

_______________1

32-оос цөөнгүй хуудастай байна.2 Энэ хэсэгт ашиглалтын нормативт хугацаа нь дууссан өргөгчийн шинжээчийн дүгнэлт туршилт болон техникийн оношлогооны үр дүнг оруулж бичнэ.

12. Бүртгэл

Улсын бүртгэлийн ___________ дугаарт бүртгэв. ______________________________

(бүртгэсэн байгууллага) Паспортад дугаарлагдсан ____ хуудас, үдэгдсэн бүх хуудас ____, үүнээс зурагтай ___ хуудас байна. (бүртгэсэн хүний нэр, албан тушаал) Тэмдэг Огноо

Хавсралт 3

Өргөгчийн эд ангийг гологдолд гаргах хязгаарын норм Эд анги Гологдолд гаргах эд ангийн гэмтэл согогДамар Дамрын ховилын голчийн элэгдэл нь анхны

хэмжээнээс 40%-аас илүү элэгдсэнХүрд Ямар ч хэмжээний ан цав. Хүрдний ховил нь

2мм-ээс их элэгдсэнДэгээ Гадаргуу дээр ан цав гарсан. Дэгээний аюултай

хэсгийн огтлолын өндөр, анхны хэмжээнээс 10%-аас илүү элэгдсэн


588

Тоормосны шкив Ажлын гадаргад ан цав, хагарал үүссэн. Ободны ажлын гадарга нь анхны зузаанаас 25%-иас дээш хэмжээгээр элэгдсэн

Тоормосны наклад Цууралт, ан цав гарсан тоормосны наклад анхны зузааны 50% хүртэл элэгдсэн эсвэл түүнийг бэхэлдэг хадаасны толгойн тав ил гарсан

Араа, шүдэт дугуй Шүдний эвдрэл.Ямар ч хэмжээний ан цав.Шүдний элэгдэл. Үүнд:Өргөх механизм - 15%-иас ихЭргэх механизм - 20%-иос ихНээлттэй дамжуулга - 25%-иас их

Эрээстэй эд анги Хоёроос илүү ороодос гэмтсэн.Ороодсын элэгдэл үзлэгээр илт болсон.Түлхүүр харьцах толгойны талст элэгдсэн.Эрээс зэвэрсэн

Метал хийц Үет сумны тэнхлэг гажсан байх DL, мм.Үет сумны тэнхлэг DL, мм, нугасан холбоосны L/500 тэнхлэгтэй перпендикуляр биш байх

Хавсралт 4

/журналын загвар/ӨРГӨГЧИЙН МАШИНЧИЙН ЭЭЛЖ ХҮЛЭЭЛЦЭХ ЖУРНАЛ

Он,сар, өдөр ________________________________________Ээлж _______________________________________________Өргөгчийн машинч ____________________________________Өргөгчийг шалгасан үр дүн:

№Хийц хэсэг, механизм

ба аюулгүйн төхөөрөмжийн нэр

Шалгалтын дүн

Гэмтэл арилгасан

ажилтны албан тушаал, нэр

Метал хийцЭргүүлэх,шилжүүлэх механизмын тоормосОслоос хамгаалах багаж, хэрэгсэлЦахилгаан тоноглолГидро тоног төхөөрөмжГан татлага, гинжДэгээ Гэрэлтүүлэг


589

ГазардуулгаАжлын үед илэрсэн бусад гэмтлүүд

Ээлж хүлээн авсан __________________(овог нэр, гарын үсэг)Ээлж хүлээлгэн.өгсөн__________________________________(овог нэр, гарын үсэг)Өргөгчийг шалгасан засварчдын тэмдэглэл: ________________________________________________________________________________________________________ Өргөгчийн бүрэн байдал хариуцагч ИТА-ны тэмдэглэл: ________________________________________________________________________________________________________

Хавсралт 5ЦАХИЛГААН ДАМЖУУЛАХ АГААРЫН ШУГАМЫН

ОЙРОЛЦОО ӨРГӨГЧӨӨР АЖИЛ ГҮЙЦЭТГЭХ ҮЕД АВАХ ЗӨВШӨӨРӨЛ–НЯРАД

Зөвшөөрөл–нярад № _____Хүчдэл нь 42В-оос дээш цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын захын цэгээс, 30 метрээс ойр зайд өргөгчөөр ажил гүйцэтгэх үед зөвшөөрөл–нярад олгоно.1. Өргөгчийн машинч ________________________(овог, нэр)

________________________________________________(өргөгчийн марк, төрөл, бүртгэлийн дугаар)

2. Өргөгч ашиглагч___________________________________(өргөгчийг ашиглагч байгууллага)

3. Ажиллах газар ___________________________________ (өргөгчийг ашиглах байгууллагын хаяг)___________________________________________________ (өргөгч ажиллах газар, барилгын талбай, цех, агуулах )4. Цахилгаан дамжуулах шугамын хүчдэл _________________5. Ажлын нөхцөл _____________________________________

(цахилгаан дамжуулах шугамын хүчдэлийг салгах, өргөгчийн

____________________________________________________ цахилгаан дамжуулах хамгийн ойрын шугам хүртлэх

хэвтээ чиглэл дэх зөвшөөрөгдөх зай, м_________________________________________________сагсыг шилжүүлэх аргачлал, бусад аюулгүйн арга хэмжээ)


590

6. Ажил эхлэх 20__ оны _ сарын __ өдөр,__ цаг ___мин7. Ажил дуусах 20_____ оны __сарын __өдөр,___цаг ___мин8. Өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч ________________________________________________________________

(албан тушаал, овог нэр, томилсон тушаалын дугаар, он, сар, өдөр)

9. Сагсанд ажиллах ажилчин ___________________________(овог нэр, үнэмлэхийн дугаар, дүрмийн мэдлэгийн сүүлийн

шалгалт авсан он, сар, өдөр)10. Хамгаалалтын бүсэд өргөгчийг ажиллуулах зөвшөөрөл ____________________________________________________

(зөвшөөрөл олгосон байгууллага, зөвшөөрлийн дугаар, он, сар, өдөр )

11. Наряд олгосон ерөнхий инженер (цахилгаанчин)___________________________________________________________ (байгууллага, гарын үсэг)12. Зайлшгүй биелүүлэх шаардлагатай /5-р заалтад тусгагдсан/ аюулгүй ажиллагааны арга хэмжээг авсан. __________________________________________________________

Өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагч:

_______________________

( гарын үсэг) 20____оны ___ сарын ___өдөр 13. Заавар авсан өргөгчийн машинч:_______________________

( гарын үсэг) 20____оны ___ сарын ___өдөрТайлбар: 1. Нарядыг хоёр хувь бичих ба нэг хувийг машинчид олгож, нөгөө хувийг ажил гүйцэтгэгч хадгална.2. Цахилгаан дамжуулах шугамын хамгаалалтын бүсэд өргөгч ажиллавал 11 дэх заалтыг бөглөнө.3. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугаманд түүний салаалсан хэсгүүд адил хамрагдана.


591

4. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойр ажил гүйцэтгэхдээ өргөгчөөр үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг заавал байлцуулан, түүний удирдлагад ажиллана.

хавсралт 6

Өргөгчөөр ажил гүйцэтгэх үед гараар дохио өгөх журам

63

3. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугаманд түүний салаалсан хэсгүүд адил хамрагдана. 4. Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын ойр ажил гүйцэтгэхдээ өргөгчөөр

үйлдвэрлэл явуулах үеийн аюулгүй ажиллагаа хариуцагчийг заавал байлцуулан, түүний удирдлагад ажиллана.

хавсралт 6

Өргөгчөөр ажил гүйцэтгэх үед гараар дохио өгөх журам

Зураг. 1. Дохио өгөхөд бэлэн

Зураг. 2. Зогс


592 64

Зураг. 3. Удаан

Зураг. 4. Өргө

Зураг. 5. Буулга

Зураг. 6. Хөдөлгөөний чиглэлийг заах


59365

Зураг. 7. Сумыг өргө

Зураг. 8. Сумыг буулга

Зураг. 9. Сумыг цухуйлгаж сунга

Зураг. 10. Сумыг агшаа

Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм

594

БЕТОН ЗУУРМАГИЙН ШАХУУРГАТ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН АЮУЛГҮЙ АЖИЛЛАГААНЫ ДҮРЭМ

1. Ерөнхий зүйл.

1. Энэ дүрмийг Монгол улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж буй, гадаадын болон дотоодын хөрөнгө оруулалттай бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ашиглагч, эзэмшигч бүх байгууллага, иргэн өмчийн хэлбэр харгалзахгүйгээр дагаж мөрдөнө. 2. Өөрөө явагч болон суурин бүх төрлийн бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн техникийн ба ашиглалтын үеийн аюулгүй ажиллагаатай холбоотой асуудлыг энэхүү дүрмээр зохицуулна. 3. Дүрмээр бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ашиглахад тавигдах аюулгүй ажиллагааны шаардлага, бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ашиглахтай холбоотой ажилладаг хүмүүсийн эрх, үүрэг, төхөөрөмжийг бүртгэх, ашиглах, боловсон хүчнийг бэлтгэх үйл ажиллагааг зохицуулсан болно.

9. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг худалдан авахад тавигдах шаардлага.

1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж нь манай орны байгаль, цаг уурын нөхцөлд тохирсон байна. 2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг худалдан авахад аюулгүй ажиллагаанд шаардлагатай дараах зүйлс дагалдаж ирсэн байх ба үйлдвэрээс нь дагалдуулах боломжгүй нөхцөлд бүртгүүлэхийн өмнө худалдан авч түүнд иж бүрдэл болгосон байна: 1. Энэ дүрмийн 5.2, 5.3-д заасан паспорт, заавар, бичиг баримууд. 2. Бетон зуурмаг дамжуулах хоолойн элэгдлийг оношлох багаж (эзэмшлийн болон түрээсийн). 3. Оператор, операторын туслахын хооронд харьцах богино долгионы радио станц. 4. Ослын гурвалжин тэмдэг /450мм-ээс багагүй өндөртэй 2-оос доошгүй байна/, эмийн сан /эмийн санд нүд цэвэрлэгч болон хамгаалалтын тос байх шаардлагатай/. 5. Төхөөрөмж дээр зайлшгүй тавигдах ёстой анхааруулах тэмдэг, санамж бичиг


595

6. Тулгуурын тоогоор түүний тавган доор тавих 500х500мм-ээс багагүй хэмжээтэй ивүүр.

10. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн техникийн аюулгүй байдалд тавигдах шаардлага.

1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж нь суурилуулалтын тогтворжилтыг хангаагүйгээс онхолдох, зуурмаг дамжуулах хоолой өндөр даралтаас болж задрах, зуурмаг цутгах уян хоолойн савалтанд хүн цохиулах болон бетон зуурмагаас хүний нүд, арьс гэмтэх аюултай тул түүнийг ашиглахад онцгой анхаарах шаардлагатай. 2. Бетон зуурмаг хүлээн авах бункер нь түүний сэлүүрийг тусгаарлах болон гадны овортой зүйл орохоос хамгаалах зорилготой хамгаалалтын тортой байна. 3. Бункерын торон тагны сараалжны хоорондох зай нь хүний гар орохооргүй, 75мм-ээс ихгүй хэмжээтэй байна. Торноос бункер доторх сэлүүр хүртэл зай нь 100 мм-ээс багагүй байна. 4. Ажлын үед цахилгааны ослоос хамгаалах үүрэгтэй газардуулгатай байна. 5. Сумны хөдөлгөөнийг удирдах алсын удирдлагатай байна. 6. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж дараах хянах, хэмжих багажаар тоноглогдсон байна:1. Суурилуулалтын тэгш байдлыг хянах тэгш ус.2. Зуурмаг дамжуулах хоолойгоор шахаж байгаа зуурмагийн даралтыг хянаж байх хэмжих багаж.3. Салхины хурд хэмжигч /анемометр/.4. Төхөөрөмжийн эргэх, үл эргэх хэсэгт гидравлик системийн хэвийн ажиллагааг хангах тоноглол эсвэл хамгаалах хэрэгсэл.5. тээврийн хэрэгсэл нь замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, дүрмийн шаардлагыг хангасан байхаас гадна ажлын нэмэлт гэрэлтүүлэг.6. Осол гарч болох нөхцөл илэрсэн үед төхөөрөмжийг унтраах ослын унтраалга байх ба тэр нь ажлын үед хүрэхэд хялбар газар байрласан байна.7. Бетон зуурмагийг дамжуулагч хоолойн залгах хэрэгсэл ажлын үед мултардаггүй, түгжээтэй байна.8. Бетон зуурмагийн шахуурга, дамжуулах хоолой нь байнгын доргио чичиргээнд ажиллах тул тэдгээрийн холболт бүрд резин тусгаарлагч тавьж өгсөн байна.


596

11. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ажиллуулах үеийн аюулгүй ажиллагаанд тавигдах

шаардлага.

1. Бетон зуурмагийн шахуургыг барилгын талбайд байрлуулах, бетон зуурмаг тээвэрлэгч автомашины зогсох талбайг бэлтгэхэд дараах шаардлагыг хангасан байна.1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг цахилгаан

дамжуулах шугам, шатамхай бодис, тэсэрч дэлбэрэх зүйлийн орчинд байрлуулах болон газар доор байх далд нүх, худаг, шугам, сүлжээн дээр тулгуурыг тулж болохгүй.

2. Төхөөрөмжийн тулгуурын хязгаараас гадагш хааш хаашаа 1м-ээс багагүй зайтай талбайг чөлөөтэй байлгана.

3. Бетон зуурмаг нийлүүлэгч машины зуурмаг өгөх хоолойн түвшин нь төхөөрөмжийн хүлээн авах бункерын амны түвшингээс дээш байх ба зуурмаг бункерт өөрийн урсгалаар орох боломжийг хангасан байхаар түүний зогсоолын түвшинг шийдсэн байна.

4. Зуурмаг тээвэрлэгч машин ухран зогсох газар дугуй хязгаарлагч тавьсан байна.

2. Тулгуурыг байрлуулах, тулахад тавигдах шаардлага.

1. Тулгуурыг эргийн ирмэгийн ойролцоо байрлуулах нөхцөлд тулгуур нь эргийн доод ирмэгээс алслагдах зай нь түүний өндрөөс багагүй байх ба хэрэв эрэг нь бага нягтралтай сэвсгэр хөрстэй нөхцөлд түүний өндрийг хоёроор үржүүлсэн хэмжээнээс багагүй зайд байрлуулна. /1 дүгээр зураг/

1дүгээрзураг


597

2. Төхөөрөмжийн бүх тулгуур хөлийг эцсийн байрлал хүртэл дэлгэж, бүрэн сунгаад, хойт дугуйг газраас хөндийртөл өргөнө. Энэ үед тэгш ус хааш хаашаагаа 30-аас илүүгүй налууг зааж байх ёстой. /2 дугаар зураг/

2дугаарзураг

3. Тулгуурын тавгийг овгор, хонхорхойтой, тэгш бус газар тавьж болохгүй, газрыг тэгшилсэн байна. /3 дугаар зурагны А, В, С/

3дугаарзураг.

4. Хөрсний нөхцөлөөс хамаарч тулгуур шигдэх нөхцөлд түүний газарт тулах талбайг ихэсгэх зорилгоор тусгайлан бэлдсэн нэмэлт дэр хэрэглэнэ. Нэмэлт дэр нь салангид хэсгээс бүрдэх нөхцөлд тулгуурын тавагны ивүүр түүний бүх хэсэг дээр хүрэлцэн дарах ёстой. /3 дугаар зурагны D/ 5. Оператор сумыг тулгуур бүрийн чигт байрлуулж, хамгийн бага өнгийлтөөс их өнгийлт рүү нь аажмаар сунгах маягаар тулгуур тухайн газарт шигдэхгүй тогтвортой байж чадах эсэхийг шалгана./ 4 дүгээр зураг/


598

4дүгээрзураг.

6. Тулгуурыг буулгах үед түүний эвхэгддэг хэсгийн дотор талд зогсож болохгүй. Учир нь тулгуурыг суллахад машины хүндийн төв өөрчлөгдөн, тулгуур өөрийн жингээр эвхэгдэх чиглэлд шилжих боломжтой /5 дугаар зураг/


3. Бетон зуурмаг дамжуулах хоолойг ажлын байдалд байрлуулахад тавигдах шаардлага.

1. Төхөөрөмжийг ажиллуулах үеийн салхины хурд паспортанд заагдсан зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс хэтэрсэн үед сумыг сунгахыг хориглоно.2. Аянга цахилгааны аюул болзошгүй нөхцөлд сумыг сунгахыг хориглоно.3. Сумыг ачаа өргөх зориулалтаар ашиглахыг хориглоно.4. Сум газардуулгын хэлхээнд холбогдсон байх шаардлагатай.5. Бетон зуурмагийн шахуургат суурин төхөөрөмжийн бетон зуурмаг дамжуулах хоолойг хэрхэн суурилуулах, бэхлэх талаар барилгын зураг төсөлд тусгасан байхаас гадна дараах шаардлага тавигдана:


599

1. Хоолойн голч, ханын зузаан нь шахах бетон зуурмагийн даралтыг даах хэмжээний бат бөх байх шаардлагатай.

2. Дамжуулах хоолойг суурилуулахдаа аль болохоор чиглэлийг бага өөрчилж байхаар төлөвлөх хэрэгтэй.

3. Дамжуулах хоолойн холбох хэрэгсэл дээр ачаалал өгөхгүй байхаар түүний бэхэлгээг төлөвлөнө. Үүний тулд хоолойн чиглэлийг өөрчлөх өнцөг нь 900 байхаар хийж, чиглэл өөрчилж байгаа хэсгийн хоёр талд давхар бэхэлгээ хийж өгөх хэрэгтэй.

4. Дамжуулах хоолойг барилгад найдвартай бэхлэх ба түүний бэхэлгээ хоорондын зай 3м-ээс хэтэрч болохгүй.

5. Дамжуулах хоолойг бетон цутгах хэв, өргөх төхөөрөмж гэх мэт байнгын хөдөлгөөнгүй байх боломжгүй зүйлсээс бэхлэхийг хориглоно. 6 дугаар зурагт бетон зуурмаг дамжуулах хоолойн бэхэлгээний зарим жишээг үзүүлэв.

6. Бетон зуурмагийг дамжуулах хоолойн бэхэлгээний эд ангийн бат бөхийн нөөцийн итгэлцүүрийг 3-аар авах ба барилгад бэхэлсэн бэхэлгээг түүний ажлын ачааллыг нь 125%-иар нэмэгдүүлсэн хүчээр татаж шалгана.


6. Автомашин болон чиргүүл дээр байрласан бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн сумыг сунгах, хураахдаа төхөөрөмжийн ашиглалтын зааварт заасан бүдүүвчийг нарийн баримтлан гүйцэтгэнэ. 7 дугаар зурагт сумыг сунгах талаар түүний ашиглалтын зааварт үзүүлдэг бүдүүвчийг жишээгээр үзүүлэв.


600


4. Бетон зуурмагийг хүлээн авах, дамжуулах хоолойгоор шахах, барилгын объектод цутгахад тавигдах шаардлага.

1. Бетон зуурмагт химийн хольц байдаг тул түүнийг хүний арьсанд хүрэх, нүдэнд орохоос болгоомжилж хамгаалалтын хувцас өмсөж, нүдний шил зүүж ажиллана.2. Бетон зуурмагийн шахуургаар зөвхөн түүний паспортод заасан маркийн бетон зуурмагийг шахна.3. Цутгалт хийж байх үед төхөөрөмжийн сумны дор зогсохыг хориглоно. /8 дугаар зураг/


4. Сумны төгсгөлийн уян хоолойг ажиллаж байх үед нь түүний чөлөөтэй хөдлөх байдлыг хангах ба хүчээр татахыг хориглоно. /9 дүгээр зураг/


601


5. Бетон зуурмаг дамжуулагч хоолойн сумыг хөдөлгөх болгондоо оператор нь ажилчдад заавал дохио өгнө.6. Зуурмаг цутгах уян хоолойг гараар залахыг хориглоно. 7. Оператор сумыг удирдахдаа аажим явуулах ба огцом хөдөлгөж, огцом зогсоохыг хориглоно.8. Цахилгаан дамжуулах шугамны ойролцоо ажиллах үед оператор нь заавал цахилгаан гүйдлийг тусгаарлагч хавтан дээр зогсоно. Сум болон цахилгаан дамжуулах утасны хоорондох зай нь 5 м-ээс багагүй байна. 9. Хэрэв сум зайлшгүй цахилгаан дамжуулах шугамны ойролцоо 5 м-ээс дотогш ажиллах шаардлага гарвал шугамын цахилгаан тэжээлийг салгуулж байж ажлаа гүйцэтгэнэ. Өндөр хүчдэлийн шугамнаас 10м хүртэл ойр ажиллах шаардлага гарвал цахилгаан шугам сүлжээний газраас бичгээр зөвшөөрөл авсан байх шаардлагатай.10. Цахилгаан дамжуулах шугамд ойр ажиллах болон төхөөрөмжийн цахилгаан хэрэгсэл дээр засвар үйлчилгээ хийх үед “Цахилгаан байгууламжийн дүрэм” БД 43-101-03, “Газардуулга ба цахилгааны аюулгүй байдлын хамгаалалтын арга хэмжээ” БД43-101-03*12 болон холбогдох журам зааврыг баримтлан ажиллана.11. Бетон зуурмаг дамжуулах хоолойд хий орсон үед ажилчид уян хоолойноос 10м-ээс багагүй зайд холдсон байна. Хий орсныг ажилчид дараах байдлаар мэднэ: 1. ажил эхлэхэд анхны зуурмаг ирээд жигдрэх хүртэл хийтэй байна гэж үзнэ 2. ажлын явцад түр зогсолт хийгээд үргэлжлүүлэн ажиллах эхний үед мөн хийтэй байж болно


602

3. операторын анхааруулсан үед

1. Уян хоолойг бетон зуурмаг цутгах нүхрүү болон цутгаж буй бетон зуурмагт дүрж болохгүй2. Автомашин болон чиргүүл дээр байрласан бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн дамжуулах хоолойг уртасгах, түүний хөдөлгөөнийг кранаар өргөж ажиллуулахыг хориглоно. /10 дугаар зураг/


1. Хий орохоос сэргийлж хүлээн авах бункерт бетон зуурмагийн хэмжээг сэлүүрээс дээгүүр түвшинд байлгана.

2. Оператор, туслахууд нь богино долгионы радио станцаар байнга харилцаж, зуурмаг дамжуулах хоолойд хий орох шинж илрэх бүрд харилцан мэдээлж байна

2. Бетон зуурмагийн шахуургад засвар, үйлчилгээ, цэвэрлэгээ хийхэд тавигдах шаардлага.

1. Төхөөрөмжийн ашиглалтын үед түүнд техникийн үзлэг, үйлчилгээ хийх нөхцөлд шахуургын ажиллагааг зогсоож, бетон зуурмаг дамжуулах хоолойг даралтгүй болсон үед гүйцэтгэнэ. Хэрэв зуурмаг дамжуулах хоолойг аль нэг хэсгээр нь салгах шаардлага гарсан нөхцөлд түүний доторх зуурмагийг буцаан соруулж хоосон болгосны дараа гүйцэтгэнэ. 2. Төхөөрөмжид цахилгааны үзлэг, үйлчилгээ хийх нөхцөлд түүнийг цахилгаан тэжээлээс салгасан байна. 3. Бетон зуурмагийн дамжуулах хоолойн холбогчийн түгжээг


603

түүний дотор бетон зуурмаг байх үед авахыг хориглоно.4. Цутгалтын ажил дууссаны дараа хүлээн авах бункер, сэлүүр, сэлгэх хавхлага, бетон зуурмаг дамжуулах хоолойг цэвэрлэнэ.5. Хоолойг бөмбөлгөөр цэвэрлэх үед түүнийг төгсгөлд барих тор тавихаас гадна угаагдсан бетон зуурмагаар орчныг бохирдуулахгүй байх арга хэмжээг авсан байна. 6. Угаадас, бетон зуурмагийн үлдэгдлийг барилгын байгууллагын тогтоож өгсөн газар асгах ба тийм газар байхгүй нөхцөлд бетон зуурагч машинд хийгээд зориулалтын газарт нь асгуулна.

3. Аюулгүй ажиллагааны дараах шаардлага хангагдаагүй нөхцөлд бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг

ажиллуулахыг хориглоно.

1. Төхөөрөмжид үйлдвэрлэгчээс ашиглахыг хориглохоор заасан гэмтэл илэрсэн.2. Техникийн ээлжит үзлэг шалгалтыг хийгээгүй.3. Ажлын талбайн гэрэлтүүлэг муу, төхөөрөмжийн эргэн тойрны газар 4.1.2 дахь заалтыг хангаагүй үед.4. Зуурмаг дамжуулах хоолойн ханын зузаан зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс багассан /1 дүгээр хавсралт/.5. Оператортой шууд харилцах холбоо байхгүй болон тэр нь гэмтэлтэй бол.

2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн ашиглалтанд тавигдах шаардлага.

Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг бүртгэх, ашиглах зөвшөөрөл авах.

1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ашиглахын өмнө хяналтын байгууллагад бүртгүүлж, ашиглах зөвшөөрөл авна. 2. Ашиглах зөвшөөрөл авахын тулд дараах материалыг бүрдүүлж ирнэ:1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн үйлдвэрлэгч

байгууллага, марк үзүүлэлтийг тодорхойлсон, түүнийг ашиглах зөвшөөрлийг хүссэн албан бичиг.

2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн техникийн паспорт. Түүнд ашиглалтын өмнө хийх бичилтүүдийг бүрэн хийсэн байна. Үйлдвэрээс паспорт дагалдаж ирээгүй нөхцөлд энэхүү дүрмийн хоёрдугаар хавсралтад заасан


604

загварын дагуу техникийн паспортыг хийж агуулгын дагуу бөглөсөн байна.

3. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ашиглахын өмнө эзэмшигч байгууллагаас /эсвэл үйлдвэрийн/ хийсэн туршилт, магадлалын акт

4. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, оператор түүний туслахыг томилсон тушаал, тэдгээрийг сургалтанд хамруулсан гэрчилгээ, үнэмлэхний хуулбар

3. Зөвшөөрөл авахдаа дараах материалуудыг шалгуулах ба эдгээрийг баримтжуулан хадгална.1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн монгол хэл

дээр орчуулсан ашиглалтын заавар, шингэн, цахилгаан, электрон удирдлагын бүдүүвч, тэдгээрийн холболт, тохируулгын заавар.

2. Бетон зуурмагийн шахуургыг ажиллуулах монгол хэлээр бичигдсэн аюулгүй ажиллагааны заавар .

3. Зуурмаг дамжуулах хоолойн элэгдлийг оношлох багаж, түүний монгол хэлээр орчуулагдсан ашиглалтын зааврын хамт.

4. Дээрх материал бүрдсэн нөхцөлд хяналтын байгууллага бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг бүртгэж, ашиглах зөвшөөрлийг олгох ба энд дурдсанаас илүү материал шаардаж үл болно.

5. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг бүртгэсэн улсын байцаагч түүний паспортанд өөрийн нэрийг бичиж, гарын үсгээ зурж, тэмдгээ дарсан байна.

Бетонзуурмагийншахуургаттөхөөрөмжийнэзэмшигчийнүүрэг.

6. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн эзэмшигч нь түүний ашиглалтад хяналт тавьж, магадлал, засвар, үйлчилгээг зааврын дагуу, тогтмол зохион байгуулах замаар төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн, аюулгүй ажиллагааг ханган ажиллана. Үүнд:1. Энэхүү дүрэм болон холбогдох хууль, журам, стандартыг

байгууллага дээрээ бэлэн байлгаж, судлан, мөрдлөг болгож ажиллахаас гадна тэдгээрийг бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн ашиглалтад оролцох бусад хүмүүст судлуулна.

2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн


605

байдлыг хариуцагчийг тушаалаар томилж, паспортанд тэмдэглэл хийн гарын үсгийг нь зуруулна.

3. Мэргэжлийн үнэмлэх бүхий оператор, түүний туслахыг тушаалаар томилно.

4. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн засвар үйлчилгээг зааврын дагуу тогтмол гүйцэтгэж байх ажлыг зохион байгуулна.

5. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагаанд хяналт тавих, техникийн магадлалыг цаг тухайд нь гүйцэтгэх ажлын зохион байгуулалтыг хийнэ.

6. Бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, операторуудын сургалт, мэргэжил дээшлүүлэлт, ээлжит мэдлэгийн шалгалтыг авах ажлыг тогтмол зохион байгуулах арга хэмжээ авна.

7. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх үед түүний паспорт, бүх заавар, бүдүүвчийн хамт хүлээлгэн өгнө.

8. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг бусдад түрээслүүлэх нөхцөлд ашиглагч байгууллага нь энэ дүрмийг судалсан эсэх мөн түүний дагуу мэргэжлийн гэрчилгээ, үнэмлэх бүхий бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, оператор томилогдон ажиллах эсэхийг нягталсны үндсэн дээр гэрээ байгуулан ашиглуулна.

9. Төхөөрөмжийг түрээсээр хэрэглүүлэх нөхцөлд түүнийг түрээсэлж авсан этгээд эзэмшигчийн энэхүү үүргийг мөрдөн ажиллана.

Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүрэн бүтэнбайдлыгхариуцагчийнэрх,үүрэг.

7. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч нь ашиглалтын үйл ажиллагааг эзэмшигчийг төлөөлөн гардан зохион байгуулж, холбогдох дүрэм журмыг зөрчсөнөөс үүсэх аливаа хариуцлагыг хүлээх эсвэл холбогдох этгээдийг нь мэргэжлийн талаас нь тогтоож өгөх үүрэг бүхий албан тушаалтан юм.8. Бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч нь инженерийн боловсролтой, бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн ашиглалт, аюулгүй ажиллагааны сургалтад хамрагдаж, гэрчилгээ авсан хүн байна.9. Бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч нь дараах зүйлсыг мэддэг байх шаардлагатай:1. Энэ дүрэм болон бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжтэй


606

холбоотой хууль, стандарт, журам, зааврууд.2. Бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, оператор, операторын

туслах, жолооч, барилгын талбайн инженерүүдийн ажил үүргийн хуваарь, тэдгээрийн эрх, үүрэг.

3. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн ерөнхий бүтэц, ажиллах зарчим.

4. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж дээр ажиллах аюулгүй ажиллагааны заавар.

5. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжид техникийн үйлчилгээ, магадлал хийх ерөнхий аргачилал.

10.Бүрэнбүтэнбайдлыгхариуцагчньдараахүүрэгтэй:1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг аюулгүй

ашиглахтай холбоотой бүх үйл ажиллагааг зохион байгуулна.

2. Оператор, операторын туслах, жолооч, засварын механик, засварчдад холбогдох дүрэм, журмыг мөрдүүлж, хэрэгжилтэд хяналт тавина.

3. Мэргэжлийн үнэмлэхтэй оператор, операторын туслах, жолооч ажиллуулах, тэдгээрийг давтан сургах, ээлжит мэдлэгийн шалгалт авах ажлыг зохион байгуулна.

4. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн үйлчилгээг авах барилгын байгууллагатай төхөөрөмжийг суурилуулах талбай, барилгын объектод тавих шаардлага болон бусад асуудлыг зохицуулсан гэрээ байгуулж, хэрэгжилтийг хангуулж ажиллана.

5. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжид техникийн үйлчилгээ, ээлжит магадлал, үзлэг шалгалт хийх ажлыг зохион байгуулна.

6. Техникийн паспортыг хөтлөх ажлыг зохион байгуулж, хийгдсэн засвар, үйлчилгээ, сольсон сэлбэгийн талаар бичүүлж, гүйцэтгэсэн хүний гарын үсгийг зуруулсан байна.

7. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг аюулгүй ашиглахад шаардагдах анхааруулга санамжийг хийлгэж, тохирох газарт нь байрлуулах ажлыг зохион байгуулна.

8. Улсын байцаагчаас өгсөн албан шаардлагыг хугацаанд нь биелүүлж, гүйцэтгэлийг бичгээр өгч байна.

Бүрэнбүтэнбайдлыгхариуцагчийнэрх1. Оператор, операторын туслах, жолооч, засварын механик,

засварчдад ажиллах журмаа зөрчсөн нөхцөлд арга хэмжээ авахуулах, шаардлагатай бол тэдгээрийг давтан


607

сургалтанд хамруулна.2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн үйлчилгээг

авч буй барилгын байгууллага нь гэрээнд заасан аюулгүй ажиллах үүргээ зөрчсөн тохиолдолд тэдэнтэй байгуулсан гэрээг цуцлах асуудлыг тавина.

3. Техникийн шаардлага хангаагүй бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ашиглуулахгүй байна.

4. Эрх нь зөрчигдсөн нөхцөлд холбогдох шатны байгууллагад мэдэгдэж, арга хэмжээ авахуулна.

Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн жолоочийнүүрэг.12. Жолооч нь төхөөрөмжийн тээврийн хэрэгслийг жолоодох эрхийн үнэмлэхтэй байна.13. Жолооч ажлын даалгавар аваад, ажиллах талбайруугаа явахын өмнө тээврийн хэрэгслийхээ бүрэн бүтэн байдлыг шалгаж үзнэ. Үүнд дараах зүйлс хамаарна:1. Машинд засварын багаж, ослын гурвалжин тэмдэг, галын

хор, эмийн сан байгаа эсэхийг үзэж магадлана.2. Тээврийн хэрэгслийн техникийн бэлэн байдлыг шалгана. Үүнд:

- тоормос - жолооны механизм - кардан голны бэхэлгээ - гэрэлтүүлэг - гэрлэн болон дуут дохио - хянах самбарын ажиллагаа - толь зэрэг орно

3. Машиндаа өдөр тутмын ээлжийн үйлчилгээ хийнэ. Үүнд:

- машины шатахуун - моторын тос - хөргөлтийн шингэн - тоормосны шингэн - аккумуляторын шингэн - гидрийн шингэний түвшинг шалгаж, дүүргэнэ.

4. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн ашиглалтын заавар, гидравлик, цахилгаан, электрон удирдлагын бүдүүвч, тэдгээрийн холболт, тохируулгын заавар, техникийн паспортыг машиндаа байнга бэлэн байлгана.


608

Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн операторынүүрэг14. Төхөөрөмж дээр бетон зуурмагийг хүлээн авах, түүнийг цутгах хэсэг дээр тус бүр нэг хүн ажиллана. Барилга, байгууламж дээр зуурмаг дамжуулах хоолойн хөдөлгөөнийг удирдаж цутгаж байгаа хүнийг “оператор” гэнэ. Бетон зуурмагийг хүлээн авах хэсэг дээр ажиллаж байгаа хүнийг операторын туслах гэх ба оператор нь бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ажиллуулахад оролцох хүмүүсийг ахлан ажиллана15. Оператор түүний туслах нь 18 нас хүрсэн, эрүүл мэндийн үзлэгт тэнцсэн, операторын мэргэжлийн үнэмлэхтэй хүн байна16. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн оператор дараах үүрэгтэй байна:1. Ажлын талбай дээр ирээд, барилгын байгууллагын

удирдлагатай уулзаж, ажлын байраа үзэж шалгана. Талбайн нөхцөл нь өөрийн зүгээс шаардлага хангахгүй гэж үзэж байгаа боловч захиалагч талын, түүнийг хариуцсан мэргэжлийн инженер тухайн нөхцөлийг эрсдэлгүй гэж үзэж байгаа бол түүнээс төхөөрөмжийг суурилуулж болох тухай тодорхойлолтыг бичгээр авсан байна. Тулгуурын таваг тулах газрын ойролцоо элдэв нүх, худаг, шугам сүлжээ байгаа эсэхийг барилгын удирдлагуудаас асууж лавлана.

2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг байрлуулахад дараах зүйлийг анхаарна.

1. Төхөөрөмжийг тэгш талбайд суурилуулах ба суурин төхөөрөмжийг өөрийх нь тулгуур дээр /11, 12 дугаар зураг/, тээврийн хэрэгсэл дээр байрласан шахуургын хувьд тулгуурыг нь бүрэн сунгаж, түүний дор ивээсийг нь хийж, машины дугуйг газраас хөндийртөл өргөж, тулна. Харин чарган дээр байрласан шахуургыг тэгш байрлуулж, бэхлэнэ. Ажлын явцад тулгуур газарлуу шигдэж байгаа эсэхийг байнга шалгана.



609


2. Суурин бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг цахилгааны тэжээл, газардуулгын шугамд мэргэжлийн хүнээр холбуулна. 3. Ажил эхлэхийн өмнө ажлын төхөөрөмжид өдөр тутмын техникийн үзлэг хийж, түүний бүрэн бүтэн байдал, аюулгүйн нөхцөлийг шалгана. Энд хөдөлгөөнт хэсгийн хаалт хамгаалалт, гидравлик системийн хамгаалах хавхлагууд, даралт хэмжигч /манометр/, газардуулга, бетон зуурмаг хүлээн авах бункер, дамжуулах хоолойн цэвэрлэгээ, элэгдлийн байдал, хоолойн холбох хэрэгслийн бэхэлгээ, түгжээний найдвартай байдал болон бетон зуурмагийн шахуургын эд ангиудын хэвийн ажиллагааг нүдээр үзэж шалгана. Бетон зуурмагийн дамжуулах хоолой цохигдож хонхойгоогүй, түүнд ан цав цууралт үүсээгүй байна. Суурин шахуургын хоолойг газраар тавьсан нөхцөлд түүний дээгүүр хүн болон машин техник явахад гэмтээхээргүй хэмжээнд хамгаалалт хийж өгсөн байх шаардлагатай. 4. Ажлын үед хөдөлмөр хамгааллын хувцсыг дүрмийн дагуу бүрэн хэрэглэдэг байна. Үүнд урт ханцуйтай ажлын даавуун цамц, өмд, чийг нэвтэрдэггүй гутал болон бээлий, гэрэл ойлгогч хантааз, нүдний хамгаалалтын шил, барилгын талбайд ажиллах нөхцөлд каска, чихэвч хэрэглэнэ. Мөн химийн агууламж бүхий материал, нэмэлт хольцтой бетон зуурмаг ашиглах үед хамгаалалтын тор хэрэглэнэ. 5. Барилгын талбай дээр ажиллах үедээ тухайн байгууллагын хөдөлмөрийн дотоод журмыг мөрдөн ажиллахаас гадна төхөөрөмжийг ажиллаж байх үед түүний ойролцоо гадны болон согтууруулах ундаа хэрэглэсэн хүнийг байлгахыг хориглоно.


610

6. Ажлын үед төхөөрөмжид гацаа, доголдол үүсэх, аюулгүй ажиллагааны дүрэм зөрчигдөж осол гарч болзошгүй байдал үүсэх болон өөрийн эрүүл мэнд тавгүй болсон нөхцөлд тэр даруй ажлаа зогсоогоод, удирдлагадаа мэдэгдэнэ. 7. Ажлын өмнө төгсгөлийн уян хоолойн элэгдэл гэмтлийг нүдээр үзэн шалгаж, түүний бэхэлгээ найдвартай эсэхийг магадласан байна 8. Бетон зуурмагийн шахуургын орчны тавцан, машины бүхээгийг цэвэрлэж, халтирч унахаас сэргийлсэн байна. 9. Гидравлик системийн даралт хуримтлуулагчид /гидроаккумуляторт/ даралт хэвийн байгаа эсэхийг шалгана. 10. Ажлын дараа төхөөрөмжийг цэвэрлэх усны хэмжээг шалгаж, дүүргэнэ. 11. Ажлын талбайн хязгаарлалт болон төхөөрөмжийн ашиглалттай холбоотой аюулгүй ажиллагааны анхааруулах, сануулах тэмдгүүдийг байрлуулна. 12. Ажлын өмнө оператор нь ажилчдад бетон зуурмагийг талбай дээр хэрхэн цутгах, аюулгүй ажиллах талаар дэлгэрэнгүй зааварчилга өгнө. 13. Төхөөрөмжийн тулгуурыг суурилуулахын өмнө автомашины доогуур харж, ажлын талбайд гадны хүн байгаа эсэхийг магадлана. /13 дугаар зураг/



611

14. Төхөөрөмжийн тулгуурыг бүрэн дэлгэн, сунгаж тулгуурыг тулна. Тулгуур тулахад түүний тэгш усаар төхөөрөмжийн тэгш суурилагдсан эсэхийг хянана. Тулгуурыг бүрэн сунгаагүйгээс төхөөрөмжийн тогтворжилт алдагдахаас гадна, тулгуурын сунах хэсэг нэмэлт бэхэлгээгүй хэсгээрээ ачаалалд орж эвдрэх магадлалтай /14 дүгээр зураг/


15. Сумыг өргөж ажлын байрлалд оруулна. Сумыг өргөх, буулгах талаар үйлдвэрлэгчээс нь тогтоож өгсөн дарааллых нь дагуу гүйцэтгэнэ. Сумыг өргөж байх үедээ тулгуурын байдлыг ажиглана. Хэрэв таваг газарт шигдэх үзэгдэл ажиглагдвал сумыг буцаан хураагаад тулгуурын тавагны дор талбай ихтэй дэр хийж өгөх эсвэл төхөөрөмжийн байрлалыг өөрчилнө. 16. Ажлын үед бетон зуурмагийн шахуургын ажиллагааны хэвийн байдлыг хянаж, хүлээх авах, бункерт бетон зуурмагийг сэлүүрээс дээгүүр түвшинд нь байлгана. 17. Шахуургын даралтыг хянаж, дамжуулах хоолойд бөглөрөлт үүссэн нөхцөлд зуурмагийн өгөлтийг зогсоож, төхөөрөмжийг ослын унтраалгаар унтраана. 18. Бетон зуурмаг өгөх үед шугамд хий орох шинж илрэх бүрд операторууд харилцан мэдээлнэ. 19. Бункерт бетон зуурмаг хүлээж авах үед зуурмаг тээвэрлэгчийн жолоочид ухрахад нь дохиж, зааж өгнө. Гэхдээ ухарч буй машин, бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж хоёрын дунд хүн хавчуулагдахаас сэргийлнэ.


612

20. Бункерт бетон зуурмаг хийхийн өмнө цутгах хэсэгт байгаа операторт мэдээлээд түүнээс мэдсэн тухай хариу ирсний дараа зуурмагаа бункерт хийж эхлэнэ. 21. Сумны байрлалыг удирдан залж, бетон зуурмагийг газар дээр нь цутгахаас гадна төхөөрөмжийн ажиллагааг давхар хянана. 22. Сумны хөдөлгөөнийг аль болох бүрэн харах, төхөөрөмжийн ажиллагааг сонсох боломжтой газар зогсож ажиллавал зохино. 23. Ажлын үед сумны ойролцоо түүний хөдөлгөөнд саад болох зүйл байхгүй байлгах ба сум чөлөөтэй хөдөлж байх орон зай байгаа эсэхэд анхаарч ажиллана. 24. Бусад хүмүүсийг уян хоолойн замд, сумны дор байлгахгүй байх арга хэмжээ авсан байна. 25. Бетон зуурмаг дамжуулах шугамд хий орсон шинж тэмдэг илрэх бүрд ажилчдад анхааруулж, тэднийг уян хоолойноос холдуулж байна. 26. Зуурмаг дамжуулах шугамд бөглөрөлт үүссэн нөхцөлд бетон зуурмагийн шахуургыг сорох горимд нь тавьж, дамжуулах хоолой дахь зуурмагийг соруулах ба энэ аргыг хэрэглээд бөглөрөлт нь гарахгүй бол даралттай хийг ашиглана. 27. Бетон зуурмагийн дамжуулах хоолойн бөглөөг даралттай хийгээр гаргахад дараах зүйлсийг анхаарна:

3. бетон зуурмаг дамжуулах хоолойн төгсгөлийн гарах амсарт хамгаалалтын хаалт хийж өгнө; 4. ажилчдыг зуурмаг бетон дамжуулах шугамын гарах амсраас 10м-ээс багагүй зайд байлгана; 5. даралттай хийг өгөхдөө огцом биш аажмаар өгөх ба түүний даралтын хэмжээ нь паспортын өгөгдлөөс хэтэрч болохгүй.1. Даралттай хийгээр үлээгээд дамжуулах шугамын бөглөө

гарахгүй нөхцөлд хоолойноос бетон зуурмагийг суллаад, түүнийг гаднаас нь тогшиж үзэн бөглөрсөн хэсгийг олоод, тэр хэсгийн хоолойг салгаж аван, бөглөөг гаргана.

2. Ажил дууссаны дараа дараах үүргийг гүйцэтгэнэ: 6. бетон зуурмаг дамжуулах хоолой, хүлээн авах болон завсрын бункерын үлдэгдэл зуурмагийгцэвэрлэнэ; 7. сумыг зааврын дагуу эвхэж түүнийг тээврийн байдалд болгоно; 8. тулгуурыг эвхэж автомашиныг тээврийн байдалд болгоно;


613

9. бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагчид төхөөрөмжийн ажиллагаа, түүнд үүссэн гэмтэл, гажуудлын талаар илтгэнэ.

Дараах зүйлсийг хориглоно:10. уян хоолойг уртасгаж хэрэглэх;11. гидравлик системийн хамгаалах хавхлагыг оролдох,

тохируулах;12. ажлын үед төхөөрөмжөө хараа хяналтаасаа гаргах, орхиж

явах;13. бункерын тор онгорхой байх;14. бетон зуурмагийн шахуурга ажиллаж байх үед бункерт

гараа оруулах, бункерын торон таган дээр гишгэх, хэн нэгнийг гишгүүлэх;

15. төхөөрөмжийг цахилгаан тэжээлд холбох, түүнээс салгах, газардуулгыг холбох ажлыг оператор өөрөө гүйцэтгэх.

Бетон зуурмагтээвэрлэх автомашин, жолоочидтавигдахшаардлага1. Хэрэв зуурмагийг өөрөө явагч тээврийн хэрэгслээр зөөж авч ирж байгаа нөхцөлд түүний жолооч нь энэ талаар сургалтанд хамрагдсан, ажлын туршлагатай хүн байна. 2. Бетон зуурмагийг тээвэрлэх автомашин нь замын хөдөлгөөний дүрмийн дагуу гэрэлтүүлэг, дуут дохиотой байхаас гадна ажлын ба анивчдаг тусгай гэрлээр тоноглогдсон байна.3. Жолооч зуурмагаа бункерт ачаалах ажлыг гүйцэтгэнэ.4. Жолооч хөдөлмөр хамгааллын хувцас, хэрэглэлийг бүрэн өмссөн байна.5. Жолооч барилгын талбайд байх хугацаандаа уг байгууллагын талбайн дотоод журамд захирагдан ажиллана.6. Бетон зуурмаг нь хүлээн авах бункерт урсгалаараа орох боломжтой зогсоолын түвшин бэлтгэх, автомашинаа ухраагаад зогсох хэсэгт хязгаарлагч хийж өгсөн байхыг барилгын байгууллагаас шаардах эрхтэй.7. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж дээр оператор нь байхгүй нөхцөлд тийш ухарч орох, бункерт зуурмаг ачаалахыг хориглоно.

Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжөөр үйлчлүүлэгчбайгууллагынүүрэг8. Барилгын зурагт бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ажиллуулах талбайн зохион байгуулалтыг төлөвлөсөн байна.


614

9. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг байрлуулах талбайг бэлтгэнэ. Үүнд:1. Барилгын зурагт бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг

байрлуулахаар заасан бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж болон бетон зуурмаг нийлүүлэх машин зогсох хэмжээний талбайг цэвэрлэн бэлдсэн байна. Талбай дээр барилгын материал, техник, бусад зүйл байхыг хориглоно.

2. Талбай нь тэгш гадаргуутай, хатуу нягтарсан хөрстэй, нүх, гуу жалгагүй байна. Нүх жалгыг битүүлсэн, сул хөрсийг нягтруулсан байна. Мөн энэ талбайд тулгуур тулах хэсэгт газар доорх нүх болох шугам, сүлжээ, худаг байж үл болно.

3. Ажлын талбайд хүн, машин техник явахааргүйгээр ажлыг зохион байгуулна. Үүнийг төхөөрөмжийг ашиглах хугацаанаас хамаарч битүү хашаа, түр хаалт, тууз татах болон тухайн газрын тал бүрд нь “хориотой бүс”, “явахыг хориглоно” гэх мэт анхааруулах тэмдэг тавих хэлбэрээр гүйцэтгэнэ.

4. Төхөөрөмжийн сумны хөдлөх радиусын хэмжээнд цахилгаан дамжуулах шугам татагдаагүй байхаар зохион байгуулалтыг хийнэ.

5. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж байрлах талбайн газар доорх нүх, орон зай, шугам сүлжээний байрлалыг төхөөрөмжийг суурилуулахаас нь өмнө операторт урьдчилан зааж өгнө.

10. Төхөөрөмжийг битүү объект дотор ажиллуулах нөхцөлд машины яндангаас гарах хорт утаа, дуу чимээнээс ажилчдыг хамгаалах арга хэмжээ авсан байна.11. Бетон зуурмаг тээвэрлэгч машины орох гарах замыг чөлөөлсөн байна.12. Төхөөрөмжийг олон нийтийн зорчих зам, талбайд байрлуулах нөхцөлд дараах арга хэмжээг авна:1. Орон нутгийн захиргаа, холбогдох албанд мэдэгдэж

зөвшөөрөл авна.2. Олон нийтийн зорчих хэсгийг битүү хаалтаар хааж,

анхааруулах тэмдэг өлгөн, зорчигчдын явах замыг шийдэж өгнө.

3. Бетон зуурмаг орчиндоо үсрэхээс хамгаалж нийлэг материалаар хамгаалах хаалтхийж тавина.

4. Ажлын дараа нийтийн эзэмшлийн зам, талбайг асгарсан зуурмаг, бусад хогноос цэвэрлэнэ.

5. Замын хөдөлгөөнд өөрчлөлт орох нөхцөлд замын цагдаагийн газартай хамтарч замын тэмдгийг байрлуулсан байна.


615

13. Бетон зуурмагийн шахуургад нэмэлт ачаалал үүсгэхгүйн үүднээс нийлүүлэх бетон зуурмагийн төлөв байдал, суултад хяналт тавьж, зааварт заасан үзүүлэлт бүхий зуурмагийг нийлүүлнэ.

Хяналт, магадлал.14. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагаанд улсын байцаагч хяналт тавина.15. Байгууллагын дотоодын хяналтын дүрмийн дагуу зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн дотоод хяналтыг хэрэгжүүлнэ.16. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжид ээлжит техникийн магадлалыг хөндлөнгийн байгууллагаар жилд нэг удаа, ээлжит бус магадлалыг эзэмшигч байгууллага төхөөрөмжийг удаан хугацаагаар зогсоосны дараа болон бусад шаардлагатай тохиолдолд гүйцэтгэнэ.17. Техникийн магадлалаар дараах ажил хийгдэнэ:1. Бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, оператор, жолооч

мэргэжлийн сургалтанд сууж эрхийн гэрчилгээ, үнэмлэх авсан эсэхийг шалгана.

2. Ажилчдын хөдөлмөр хамгааллын хувцас, хэрэгслэлийг дүрмийн дагуу бүрэн хэрэглэж байгааг шалгана.

3. Техникийн паспортыг шалгаж түүний хөтлөлтийн байдал, техникийн үйлчилгээг цаг хугацаандаа хийж байгаа, солих ёстой түргэн элэгддэг эд ангийг хугацаанд нь сольж байгаа эсэхийг үзэж шалгана.

4. Бетон зуурмаг дамжуулах хоолойн элэгдлийг зориулалтын багажаар нь шалган, элэгдлийн хэмжээг тогтоож, түүнийг үйлдвэрлэгчийн зааварт заасан хэмжээтэй харьцуулж үзнэ. Багажны ажиллагаа, хэвийн, тохируулагдсан байдлыг шалгана.

5. Бетон зуурмаг дамжуулах хоолойн төгсгөлийн уян хоолойн элэгдэл, бэхэлгээний байдлыг үзэж шалгана.

6. Бетон зуурмаг дамжуулах хоолойн холбогч хэрэгсэл бүрийг үзэж тэдэнд ан цав үүссэн, гулзайсан, резин жийрэг элэгдсэн, түгжээ нь эвдэрсэн эсэхийг нэг бүрчлэн шалгана.

7. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг ажиллуулж, хэвийн ажиллаж байгааг шалгана.

8. Ослоос хамгаалах хэрэгсэл, мэдрэгчүүдийн ажиллагаатай эсэхийг шалгана.

9. Гидравлик системийн өндөр даралтын уян хоолойн байдлыг үзэж шалгана.


616

16. Мэргэжлийн сургалт, мэргэжил дээшлүүлэлт1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, операторууд бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн сургалтанд сууж гэрчилгээ, үнэмлэх авсан байна.2. Сургалт нь онолын болон дадлагын хэсгээс бүрдэнэ.3. Сургалтын хөтөлбөрт хичээлийн дараах сэдэв хамрагдана: 1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүтэц,

ажиллах зарчим, техникийн үзүүлэлт. 2. Ажлын төхөөрөмжид магадлал, үйлчилгээ хийх тухай. 3. Төхөөрөмжийн ашиглалтын зааврыг ашиглах, техникийн

паспортыг хөтлөх, төхөөрөмжийг зөв ашиглах, хадгалах тухай.

4. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагааны дүрэм, холбогдох хууль, стандарт, заавар, хөдөлмөр хамгааллын үйл ажиллагааны зохион байгуулалт, зааварчилга, ослын үед авах арга хэмжээ.

5. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмж дээр ажиллахад гарч болох эрсдэл. Энд дараах зүйлс хамрагдана:

17. гарч болох ослын тухай;18. эрсдлийг үнэлэх тухай;19. гараар гүйцэтгэх ажлаас үүсэж болох эрсдэл;20. цементээс хүнд үзүүлэх хортой нөлөөлөл;21. дуу чимээнээс хүнд үзүүлэх хортой нөлөөлөл;22. цахилгааны шугам, цахилгаан хэрэгслээс үүсэж болох эрсдэл23. зуурмаг дамжуулах хоолой задрах эрсдэл24. бетон зуурмагт хий орж болох нөхцөл, үүнээс үүдэн уян хоолойд цохиулах эрсдэл. 1. Барилга угсралтын байгууллагын талаас бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжөөр үйлчлүүлэхэд тавигдах шаардлага 2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч, операторуудыг 2 жил тутамд давтан сургалтанд хамруулж ээлжит мэдлэгийн шалгалт авч байна. Ээлжит мэдлэгийн шалгалт авах ажлыг тухайн байгууллага дотооддоо зохион байгуулж болно

25. Бусад зүйл.1. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжтэй холбогдон

гарсан ослыг судлах, дүгнэлт гаргах ажлыг “Үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин, хурц хордлогыг


617

судлан бүртгэх дүрэм”-ийн дагуу гүйцэтгэнэ. 2. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг эзэмшигч нь

осол гарсан даруйд мэргэжлийн хяналтын байгууллагад яаралтай мэдэгдэх үүрэгтэй. Хэрэв гарсан осол нь цаашид хүний амь нас, эрүүл мэндэд хор хүргэхгүй нөхцөлд байвал улсын байцаагчыг иртэл нь ослын ул мөрийг хэвээр хадгалж байвал зохино. Мөн ослын талаар холбогдох хуулийн байгууллагад мэдэгдэх ёстой.

3. Энэ дүрмийн заалтыг зөрчсөн хуулийн этгээд, албан тушаалтанд тухайн зөрчил нь ослын байдалд хүргэсэн эсэхийг харгалзахгүйгээр Монгол Улсын хууль тогтоомжид заасан хариуцлага хүлээлгэнэ.

4. Бүх шатны албан тушаалтан өөрийн удирдлагад ажилладаг ажилтанд энэ дүрэмд нийцээгүй үүрэг даалгавар өгөх болон шийдвэр гаргах, улсын байцаагч үйл ажиллагааг нь зогсоосон төхөөрөмжийг дур мэдэн ажиллуулах буюу илэрсэн зөрчлийг арилгах арга хэмжээ авахгүй байх зэрэг нь ноцтой зөрчилд тооцогдоно.

5. Зөрчлийн шинж байдал, түүний үр дагавраас хамааруулан гэм буруутай хүмүүст захиргааны болон эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ.

26. Хавсралт1дүгээрхавсралт

Бетон зуурмаг дамжуулах хоолойн ханын зузааны зөвшөөрөгдөх хамгийн бага хэмжээ. мм

Зөвшөөрөгдөх даралт

Дамжуулах хоолойн гадна голч. мм

кРа BarХоолойн

ангилал 200Хоолойн

ангилал 250Хоолойн ангилал

350/ST-52108 133 108 133 108 133

4500 45 2.2 2.7 1.7 2.1 1.3 1.6

6000 60 2.9 3.5 2.3 2.8 1.7 2.1

8000 80 3.8 - 3.0 3.7 2.3 2.8

10000 100 - - 3.8 - 2.9 3.5

12000 120 - - - - 3.4 -

Энэ нь бетон зуурмаг дамжуулах 108, 133 мм-н гадна голч бүхий гагнаасгүй ган хоолойд зориулагдсан. Энэ хүснэгтийг өөр ангиллын, өөр голчтай ган хоолойд харьцуулан өөрчлөх маягаар хэрэглэхийг хориглоно.


618

Хэрэв бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн зуурмаг дамжуулах хоолойн ангилал нь тодорхой бус байвал 200 ангиллын, бетон зуурмагийн шахуургын шахах даралт нь тодорхой бус байвал 12000 кРа даралтай байх үзүүлэлтийг хэрэглэнэ. (Энэ хүснэгтийг Австралийн WorkSafe Victoria байгууллагаас боловсруулсан VWA156010404-үйлдвэрийн стандартаас авлаа. Үүнийг Австралийн AS 4041-Өндөр даралтын ган хоолой гэсэн нэртэй стандартад өгөгдсөн томъёогоор тооцож гаргасан байна.)

2дугаархавсралтБетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн техникийн

паспортын загвар Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийг өөр эзэмшигчид шилжүүлэх үед паспортад хавсрагдах баримтуудын жагсаалтад байгаа дор заасан материалуудыг техникийн паспорттай хамт шилжүүлнэ.

Үйлдвэрлэсэн улс, компани

Бэлтгэн нийлүүлсэн байгууллагын нэр, хаяг, утас

Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн паспортад хавсрагдах баримтуудын жагсаалт

Баримтын нэрБаримтын

тэмдэглэгээХуудасны тоо

Угсралтын заавар зураг

Ашиглалт, засвар, техникийн үйлчилгээний заавар

Цахилгааны бүдүүвч, түүний тайлбар

Гидравлик бүдүүвч, түүний тайлбар

Электрон системийн тохируулгын заавар

Зуурмаг дамжуулах хоолойг оношлох багажны заавар


Үйлдвэрийн дугаар, үйлдвэрлэсэн он

Ажиллах нөхцөл /дулаан, чийгшил/

Зориулалт

Ашиглагдах хугацаа


619

2. Техникийн үндсэн үзүүлэлтүүд2.1. Ерөнхий мэдээлэл

Бүтээл, м3/цаг

Бетон зуурмаг хүргэх өндөр, м

Бетон зуурмаг хүргэх өнгийлт, м

Ажлын үед тулгуурын эзлэх зай талбай

Дамжуулах хоолойд бетон зуурмагийн зөвшөөрөгдөх хамгийн их даралт, мРа

Тээврийн хэрэгслийн төрөл, марк

Тээврийн хэрэгслийн хөдөлгүүрийн чадал, м.х

Тээврийн хэрэгслийн хурд, км/цаг

2.2. Гидравлик систем2.2.1. Ерөнхий үзүүлэлт

Гидравлик системийн мах. Даралт. мРа

Гидравлик шахуургын төрөл, марк

Гидравлик шахуургын зарцуулга, м3/цаг

Гидравлик шахуургын даралт,МРа

Ажлын шингэний марк

Ажлын шингэн агуулах савны эзлэхүүн. Л

2.2.2. Гидравлик цилиндрийн үзүүлэлт

Гидравлик цилиндрийн нэр байрлал

Тоо. ширБүлүүрийн

голч,м2

Бүлүүрийн явалт, мм

Сумны I секцийн цилиндр

Сумны II секцийн цилиндр

Сумны III секцийн цилиндр

Сумны IY секцийн цилиндр

Сумны Y секцийн цилиндр

Сумны YI секцийн цилиндр

Бетон зуурмагийн шахуургын гидравлик цилиндр

Тулгуурын цилиндр

Шахуургын хуваарилагчийн цилиндрын


620

2.3. Бетон зуурмагийн шахуурга

Хэлбэр, марк

Бүтээл, м3/цаг

Бүлүүрийн голч/явалт, мм

Удирдлагын төрөл

2.3. Бетон зуурмагийн дамжуулах хоолой, сум

Хоолойн голч, мм

Дамжуулах хоолойн ангилал

Хоолойн нийт урт, м

Төгсгөлын уян хоолойн урт, м

Хоолойн зөвшөөрөгдөх хамгийн их даралт, мРа

Сумны секцийн тоо

Сумны секц бүрийн урт, м

2.4. Тулгуур

Тулгуурын тоо, ш

Тулгуурын сунах урт, м

Тулгуурын max өндөр, м

Тулгуурын удирдлага

Тулгуурын тавагны хэмжээ

Тулгуурын газарт дарах даралт, кг/см2

2.5. Ослоосхамгаалаххэрэгсэл

Ослоос хамгаалах хэрэгслийн байрлал, зориулалт

Хэлбэр, тоо ширхэг

Төхөөрөмжийн байрлалын хазайлт хэмжих тэгш ус

Төхөөрөмжийн эргэлтийг хязгаарлагч

Салхины хүчийг хэмжигч /анемометр/

Бункерын түвшин мэдрэгч


621

3. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн эзэмшил Үүнийгнэгхуудасхэвлэнэ

Эзэмшигч байгууллагын нэр

Хаяг, утасАшиглаж эхэлсэн он, сар,

өдөр

4. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг хариуцагч

Үүнийгхоёрхуудасхэвлэнэ

Хариуцагчийг томилсон тушаалын дугаар, он, сар,

өдөр


Гарын үсэг

5. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжид засвар, үйлчилгээ хийсэн тухай

20-оосбагагүйхуудасхэвлэнэ

он, сар, өдөр

Засвар ба үйлчилгээ хийсэн тэмдэглэл

Гүйцэтгэсэн хүний гарын үсэг

6. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн аюулгүй ажиллагааны шалгалт, магадлал хийсэн тухай

10-аасбагагүйхуудасхэвлэнэ

Хийсэнон, сар, өдөр

Шалгалт, магадлалынүрдүн

Шалгасан хүний гарын үсэг

7. Бетон зуурмагийн шахуургат төхөөрөмжийн бүртгэж авсан байгууллага………………….…………………………………………….................Дугаартай хуудасны тоо …………................................…………Бүртгэгчийн албан тушаал, гарын үсэг .......................................Тэмдэг………… он …. сар ……өдөр


622

Ашигласан номын жагсаалт

1. Бетон зуурмаг дамжуулагч машины ажлын нөхцөл болон аюулгүй ажиллагааны дүрэм БНХАУлс, ZOOMLION компани

2. Лифтийг төхөөрөмжлөх, аюулгүй ашиглах дүрэм 2008 он3. MNS ISO 21573-2: 2013Бетон зуурмагийн шахуурга4. Типовая инструкция по охране труда для машинистов

бетоно насосных установокТИ РО - 021-20025. Типовая инструкция по охране труда для машинистов

бетоносмесителей передвижных /автобетоносмесителей/ ТИ РО - 022-2003

6. CONCRETE 101.A guide to understanding the qualities of concrete and how they affect pumping. American Concrete Pumping Association. Safety Bulletin.2008

7. Concrete Burns. How to protect yourself when workingwith fresh, wet concrete. American Concrete Pumping Association. Safety Bulletin.November 2008

8. Concrete Pumping Code of Practice 2005. Workplace Health and Safety QueenslandDepartment of Justice and Attorney-General

9. Concrete Pumping VWA156010404. Industry Standard WorkSafe Victoria.

October 200310. Crane Use Prohibited for Boom Extension. American Concrete

Pumping Association. Safety Bulletin. 2010.11. Hose Whipping. How to avoid injury by a hose whippingfrom

release of trapped air. American Concrete Pumping Association. Safety Bulletin.January 2005

12. Non-destructive testing-Determination of thickness Australian Standard AS2452.3-2005

13. Setting outriggersto prevent accidents. American Concrete Pumping Association. Safety Bulletin.January 2010

14. Setting outriggersto prevent accidents II Shortrigging. American Concrete Pumping Association. Safety Bulletin.January 22, 2010

15. Pressure Piping. Australian Standard AS 4041

Аюулгүй ажиллагааны зурагт заавар, тэмдэглэгээ

623


624


625


626


627


628


629


630


631


632


633


634

Тэмдэглэл

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

.......................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................


635

Тэмдэглэл

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

.......................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................


636

Тэмдэглэл

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

.......................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................


637

Тэмдэглэл

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

.......................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................


638

Тэмдэглэл

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

.......................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................


639

Тэмдэглэл

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

.......................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................


640

Тэмдэглэл

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

.......................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

........................................................................................................

БАРИЛГЫН МЕХАНИКЖУУЛАЛТ, АШИГЛАЛТ, АЮУЛГҮЙ ...

Documents