BARAJ HAZNE TASARIMI AMAÇ AVANTAJLAR . GENEL BİLGİ Hazırlayanlar Fedai Çay Erdoğan Yıldırım Muhammet Fatih Gözütok Ramazan Yalçın Murat Kızılboğa Mehmet Yıldırım Yusuf Dede Danı şman Prof. Dr. Kasım YEN İGÜN Bulunan su kaynağı o bölgedeki ihtiyaçlar doğrultusunda kullanılacaktır. Bu çalışmada Söğütlü Çayı ele alınmıştır. Elbistan ilçesi ve 92 mahallesinin tarım ürünlerini sulamak ve oradaki içme suyu ihtiyacının kar şılanması ve buna bağlı hazne hacminin boyutlandırılması amaçlanmı ştır. Bu çerçevede yapılan çalışma Ripple diyagramı ile depolamayla aktif hacmin 35,382 milyon ve yılda baraj haznesine gelen sediment miktarına bağlı olarak Ölü hacmin 18,909 milyon olduğu belirlenmiştir. . Tasarımını yaptığımız bu hazne projesi 428 km² lik alanlı Ceyhan havzası üzerinde Akdeniz bölgesindeki Kahramanmaraş ilinin Elbistan ilçesinde bulunan Sö ğütlü Çayı üzerindedir. Gözlemler sonucunda gelen debi de ğerlerinin ciddi bir su miktarı olduğu anlaşılıp bununla ilgili çalışmanın yapılması düşünülmüştür. -200.000 0.000 200.000 400.000 600.000 800.000 1000.000 1200.000 1400.000 1600.000 AKTİF HACİM (m³) YIL RIPPLE DİYAGRAMI DEZAVANTAJLAR Turizmin geli şmesi Balıkçılık ve istihdam sa ğlar Ülke ekonomisine ciddi derecede katkı sağlar İçme, sulama ve endüstri için gerekli suyu düzenli ve sürekli sağlar Yerleşim ve tarım alanlarını taşkınlardan korur Söğütlü çayının getireceği rusubatı önemli ölçüde tutarak kendinden sonraki di ğer barajların ömürlerinin uzamasına olanak sağlar Bölgede ciddi oranda erozyon olur Ciddi derecede sedimentler gelir ve baraj ömrünü kısaltır. Tarım alanları daralır Yerleşim bölgelerinin su altında kalma riski vardır Göl alanlarındaki tarihi eserlerin su altında kalma riski barındırır. 0 5 10 15 20 25 30 35 40 1 12 23 34 45 56 67 78 89 100 111 122 133 144 155 166 177 188 199 210 221 232 243 254 265 276 287 298 309 320 331 HACİM(X10^6 m³) AY İşletme Çalışması -10 0 10 20 30 40 50 1 12 23 34 45 56 67 78 89 100 111 122 133 144 155 166 177 188 199 210 221 232 243 254 265 276 287 298 309 320 331 HACİM(X10^6 m³) AY Revizyon İşletme çalı şması dahilinde aktif hacmin yetmedi ği yani savaklanan su 46,153 milyon m³ olarak hesaplandı ve aktif hacim artırımına gidildi. Projede sıkı şma ve tuzaklama değerlerini göz önünde bulundurarak hesap yaptığımızda baraj ömrü 18 yılda doldu ğunu saptadık. Fakat tasarım 50 yıllık oldu ğundan ölü hacim artırımına gidilerek 49,486 milyon m³ olarak ölü hacim elde edildi. Aktif hacim artırımından sonra revizyon i şletmesi yapıldı ğında haznedeki faydalı hacim sıfıra yakın bir değere ulaştığından bu durumda hazne hacminin uygun olduğu anlaşıldı. Revize i şlemi sonucunda aktif hazne hacmi 70,535 milyon m³ ve ölü hacmin ise 49,486 milyon m³ buna bağlı olarak toplam hacmin 120,021 milyon m³ hesaplamıştır. Baraj ömrünü uzatabilmek için gelen katı madde ile erozyon kontrolü için: Havzanın ağaçlandırılması , Teraslandırma yapılması , Rusubat barajlarının yapılması yapılması fayda sağlayacaktır. 12500 dekarlık sulanacak alan için aylık ortalama olarak 4,6 milyon sulama yapılacağı belirlenmi ştir. İçme suyu için Elbistan ilçesinin 30 yıl sonraki (2049) nüfusu 241.542,7 olarak hesaplanmı ş ve aylık ortalama 1,787 milyon m³ içme suyu ihtiyacı olduğu belirlenmi ştir. Meteorolojiden alınan verilere göre yıllık buharlaşma miktarı 0,386 milyon m³ olarak hesaplanmı ştır. Geçirimli tabaka yüksekli ği 20 metre olarak belirlendikten sonra aylık sızma miktarı 0,069 m³ olarak hesaplanmıştır. Bu bölgede tarıma elverişli arazilerde genellikle buğday ve domates yetiştirilmektedir. BULGULAR SONUÇLAR DSİ Türkiye'de sulanan bitkilerin bitki su tüketimleri mgm.gov.tr(Meteroloji genel müdürlüğü) www.tuik.gov.tr Baraj Planlama ve Tasarımı (Prof.Dr. Necati Ağıralioğlu) Su Yapıları (Prof.Dr.Mehmet Berkün) www.tarimorman.gov.tr/ türkiye'de sulanan bitkilerin bitki su tüketimleri İller bankası nüfus hesabı KAYNAKLAR Elde edilen hesaplar ve i şletme çalı şmaları doğrultusunda; Baraj geni şliği: 120 m Baraj yüksekli ği: 80 m Göl uzunluğu: 2.5 km Malzeme temini kolay, zemin zayıf ve maliyet açısından optimum ko şullar göz önünde bulundurularak kaya dolgu baraj yapımına karar verilmi ştir. ÖNERİLER