Bao quan thoc sau thu hoach

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ :

Cơ sở lý luận và thực tiễn Bảo quản lúa giống theo phương pháp truyền

thống và hiện đại

GVHD: TS. Nguyễn Thanh Phương

Nhóm thực hiện:NHÓM 2

NHÓM 2 1. Nguyễn Quỳnh Hương2. Hồ Thị Lài3. Huỳnh Thị Luyến4. Võ Thúy Mãi5. Lê Thị Thoại Mỹ6. Bùi Quang Nam7. Nguyễn Lê Hồng Nga8. Phạm Thị Như Nguyệt9. Trần Phạm Quỳnh Như10. Đặng Thành Phong11. Lưu Tân Sinh12. Nguyễn Thị Lương Tâm13.Đỗ Hoàng Tân

Lý do ch n đ tàiọ ềLúa là cây trồng rất quan trọng nhất tại vùng nhiệt đới. Diện tích trồng lúa khoảng 1/3 diện tích đất canh tác trên thế giới, có khoảng 50% dân số thế giới sử dụng gạo là thức ăn chính. Chính vì vậy trong canh tác lúa thì quan trọng là hạt giống đóng vai trò quan trọng nên việc bảo quản hạt giống là rất cần thiết nên chúng tôi xin giới thiệu cơ sở để quản quản giống lúa.

M c đích c a b o qu nụ ủ ả ả

• Tăng th i gian b o qu n, đ ng nghĩa v i vi c ờ ả ả ồ ớ ệtăng th i h n s d ng.ờ ạ ử ụ

• Tránh s m t mát v s l ng và ch t l ng ự ấ ề ố ượ ấ ượh t gi ngạ ố

• Tránh s hao phí v kinh t do s m t mát v ự ề ế ự ấ ềs l ng và h n ch v th i gian s d ng.ố ượ ạ ế ề ờ ử ụ

• Làm tăng chu i giá tr s n ph m, giúp tăng thu ỗ ị ả ẩnh p cho ng i nông dân s n xu t lúa gi ng.ậ ườ ả ấ ố

PH ng pháp nghiên c uươ ứ

Phương pháp nghiên cứu sử dụng là sử dụng đánh giá, điều tra, thu thập thông tin, số liệu kĩ thuật của các cơ sở sản xuất để có quy trình phù hợp

Nội dung

I. Xử lí trước khi bảo quản

II. Các phương pháp bảo quản

III. Kiểm tra và xử lí

IV. Phòng trừ sâu bệnh hại

I. Xử lý thóc trước khi bảo quảnQuy trình :

Thu hoạch

Làm sạch

Phân loại

Làm khô

Bảo quản

Phương pháp bảo quản


1.Thu hoạch :Lúa mới thu hoạch thường có độ ẩm cao nên một số giống lúa có thể nảy mầm, men mốc và nấm dễ phát triển làm cho lúa bị hư hoặc kém phẩm chất. Thông thường độ ẩm của thóc khi mới thu hoạch từ 20-27%. Để lúa không bị hư hỏng hoặc giảm phẩm chất thì trong vòng 48 giờ sau khi thu hoạch, phải làm khô lúa để độ ẩm chỉ còn 20%, sau đó mới tiếp tục xử lý.


2.Làm sạch Sau khi đập, tuốt, cần loại bỏ tạp chất vô cơ (cát, sỏi, đá, kim loại...) cũng như các tạp chất hữu cơ (lá tươi, lá khô, rơm rạ, có khi là phân gia súc...) lẫn vào khi tuốt. 3.Phân loại Loại bỏ các hạt xanh, lép, bị vỡ, tróc vỏ trong quá trình vận chuyển, đập, tuốt, làm trục... cũng như hạt sâu bệnh. Có thể sàng hoặc rây nhờ sức gió (quạt điện, gió trời...). Chỉ nên đưa vào bảo quản những hạt thóc hoàn toàn tốt và chất lượng đảm bảo.


4.Làm khô : quá trình làm khô nhằm giảm độ ẩm của hạt đến độ ẩm an toàn cho bảo quản Ảnh hưởng của quá trình làm khô đến chất lượng hạtNhững thay đổi trong quá trình làm khô có thể chia ra :Thay đổi lý học : sức mẻ, gãy vỡ,..Thay đổi hóa lý : trạng thái hóa lý của những keo cao phân tử bị thay đổi .Thay đổi hóa sinh :do sự oxy hóa của chất béo, phản ứng sẩm màu phi enzyme, phản ứng enzyme,..Thay đổi do vi sinh vật.Những thay đổi đó làm thay đổi cấu trúc, mùi vị, màu sắc, giá trị dinh dưỡng và có ảnh hưởng đến tính hồi nguyên của sản phẩm sau khi làm khô.

4.1.Các phương pháp làm khô :4.1.1. Phương pháp làm khô tự nhiên (phơi) Lúa làm khô dưới ánh nắng mặt trời, trong bóng mát,

phơi trên nền ximăng, sân gạch, trên nền đất, trong nong nia, trên các tấm polyetylen, v.v...

Phương pháp này ít tốn kém, đầu tư thấp, được đa số nông dân trên thế giới áp dụng rộng rãi, vì dễ dàng sử dụng công lao động thừa trong gia đình, nhưng lại phụ thuộc vào thời tiết khí hậu, lệ thuộc vào sân bãi.

Có hai chế độ phơi lúa như sau: Phơi lâu trong 3, 4 ngày Phơi nhanh trong 2, 3 nắng


4.1.2. Phương pháp làm khô nhân tạo (phương pháp sấy) Ưu điểm của phương pháp sấy so với phương pháp phơi:• Có thể sấy vào bất cứ thời điểm nào, không phụ thuộc vào

thời tiết nắng hay mưa• Độ ẩm của hạt có thể khống chế hợp lý trong thời gian

giới hạn• Khi xay xát, hiệu suất thu hồi gạo thường cao hơn so với

phương pháp sấy tự nhiên


Các phương pháp sấy: có nhiều cách và sử dụng nhiều thiết bị sấy nhân tạo khác nhau.

Sấy bằng không khí thường: lúa được chứa trong bồn sấy, nhà sấy hoặc lò sấy. Không khí thường được các quạt gió thổi qua hệ thống phân phối gió đi qua các lớp lúa chứa trong thiết bị sấy. Phương pháp này chỉ áp dụng tốt ở những nơi có độ ẩm tương đối của không khí thấp và nhiệt độ không khí cao,sử dụng đối với thóc mới thu hoạch chờ đợi thời tiết thuận lợi để phơi khô sấy kỹ, hoặc dùng để bảo quản lúa đã được phơi khô sấy kỹ trong kho, silô hoặc dùng để phối hợp với các phương pháp sấy có gia nhiệt khác.


Phương pháp sấy lúa với không khí nóng. Dựa trên phương pháp gia nhiệt có thể chia ra các loại

sau:• Phương pháp sấy đối lưu.• Phương pháp sấy bức xạ.• Phương pháp sấy tiếp xúc.

• Phương pháp sấy bằng điện trường dòng cao tần.• Phương pháp sấy thăng hoa.• Phương pháp sấy hồng ngoại dải tần hẹp.


Yêu cầu kĩ thuật khi sấy:Nhiệt độ sấy tối đa phụ thuộc vào mục đích sử dụng của

hạt :• Hạt làm thức ăn gia súc , to

max là 74oC

• Hạt để người tiêu thụ ,tomax là 57oC

• Hạt làm giống ,tomax là 43oC


Để đạt được nhiệt độ sấy hạt nhỏ hơn 43oC , trong quá trình sấy cần phải điều chỉnh nhiệt độ tác nhân sấy phù hợp :•Khi bắt đầu quá trình sấy , độ ẩm của thóc khoảng 22-26% , nên giữ nhiệt độ tác nhân sấy là 49oC ngay từ đầu quá trình sấy•Khi độ ẩm đạt 16% , giảm nhiệt độ tác nhân sấy tới 45oC •Khi độ ẩm đạt 14% , giảm nhiệt độ tác nhân sấy đến 43oC và giữ nhiệt độ này đến khi kết thúc .Độ ẩm kết thúc quá trình sấy là 13-13.5%



II. Các phương pháp bảo quản :

Bảo quản thóc đổ rời Bảo quản thóc đóng baoBảo quản trong các silo

BẢO QUẢN LÚA THEO CÁCH TRUYỀN THỐNG

BẢO QUẢN LÚA GIỐNG THEO PHƯƠNG PHÁP HIỆN ĐẠI

2.1. Bảo quản lúa giống nhằm mục đích:- Giữ được độ nảy mầm của hạt .- Hạn chế tổn thất về số lượng, chất lượng hạt giống để tái sản xuất và góp phần duy trì tính đa dạng sinh học.

2.2. Các thông số và điều kiện tiêu chuẩn bảo quản thóc an toàn2.2.1. Thóc đổ rời• Độ ẩm hạt lớp mặt (từ bề mặt đến độ sâu 0,5 m) 13,5 %• Độ ẩm tương đối của môi trường 75 %• Nhiệt độ trung bình của khối hạt: mùa đông 25 0C, mùa hè 320 C

(Riêng miền Trung từ khu vực Bình Trị Thiên đến Nam Trung Bộ với các kho lợp tôn không có trần: mùa đông 28 0C, mùa hè 350 C).

• Không phát hiện thấy nấm mốc.• Mật độ quần thể của 5 loài côn trùng gây hại chủ yếu ở (mọt gạo ,mọt

đục hạt nhỏ, ngài thóc) mức thấp: dưới 5 cá thể côn trùng cánh cứng/kg và với những ngăn kho có ngài lúa mạch phát triển: dưới 20 ngài lúa mạch/m2.


2.2.2. Thóc đóng bao:• Độ ẩm thóc ở các lớp bao ngoài rìa lô, giếng thông

gió 13,5-14%.• Nhiệt độ lô thóc (đo ở giếng thông gió) 35 0C.• Mật độ quẩn thể của 5 loài côn trùng gây hại chủ yếu

ở mức thấp. Đối với những lô có ngài lúa mạch phát triển: dưới 20 ngài lúa mạch/m2


III. Kiểm tra và sử lý sự cố

3.1. Kiểm tra+ Kiểm tra định kì 15 ngày/lần. Độ ẩm dưới

14%, nhiệt độ<35 độ, mật độ côn trùng 10 đến 20 con/kg

+ Kiểm tra nhiệt độ: cắn hạt giòn, đanh, cảm giác bàn tay lúa lạo xạo

=> Độ ẩm <14%

+ Kiểm tra tạp chất: xục tay sâu vào đống lúa rút tay ra xem có bụi bẩn tạp chất không.

+ Kiểm tra hạt vàng: lấy 100g lúa đều ở các điểm, bóc vỏ để tìm hạt vàng, tính tỉ lệ.

+ Kiểm tra tỉ lệ hạt rạng nứt: lấy 100 hạt ở các điểm bóc vỏ quan sát tính tỉ lệ.

+ Kiểm tra mật độ côn trùng: đếm côn trùng tính lượng/kg.

3.2. Xử lý sự cố

+ Hiện tượng bốc nóng: cần xử lý ngay chỗ bốc nóng cục bộ, cào đảo đống hạt, thông gió tự nhiên hoặc cưỡng bức để làm nhiệt, làm khô lúa

+ Hiện tượng động sương: cào đảo ngay chỗ đọng sương, phơi khô lúa, thông hơi nước.

+ Hiện tượng nhiễm côn trùng: cần sàng sẩy, quạt tách côn trùng khỏi đống lúa, diệt côn trùng và làm khô


IV. Công tác phòng trừ sinh vật hại 4.1. Phòng ngừa và thực hiện các biện pháp trừ diệt thông thường: Đây là công việc tiến hành thường xuyên, từ khi nhập kho và trong suốt quá trình bảo quản nhằm kiềm chế sự phát triển và làm giảm mật độ sâu mọt hại trong khối hạt.

Phòng ngừa: • Thực hiện tốt biện pháp 3 cách ly:• Thóc nhập kho không có sâu mọt sống, • Trong cùng một nhà kho hay một dãy kho hạn chế

để đan xen các ngăn, lô thóc cũ và mới• Không để bao bì, dụng cụ chứâ, đựng thóc cùng

với các ngăn hoặc lô có thóc.• Bằng nhiều biện pháp, khống chế độ ẩm khối hạt• Phun thuốc phòng trùng


Trừ diệt thông thường:• Khi mật độ quần thể các loài sâu mọt hại chủ yếu vượt qua mức

an toàn tiến hành việc trừ diệt theo cách thức phù hợp trên cơ sở các biện pháp trừ diệt thông thường hiện nay,biện pháp cơ học:

• Sử dụng các loại sàng tay, sàng cải tiến và các hình thức khác để tách sâu mọt và trừ diệt, làm giảm mật độ sâu mọt có trong thóc.

• Dùng bẫy ánh sáng thu hút côn trùng vào các chậu có pha sẵn thuốc bảo vệ thực vật.

• Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc đơn thuần từ thực vật (thảo mộc), các chế phẩm vi sinh,…


4. 2. Biện pháp sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc hoá chấtÁp dụng khi mật độ côn trùng ở mức cao và với các điều kiện cụ thể sau: Mật độ quần thể các loài gây hại chủ yếu:Thóc đổ rời:• Từ 10 con/kg trở lên hoặc 30 con/kg trở lên, lấy mẫu tại lớp thóc mặt.• Với ngài mạch: từ 30 con/m2 trở lên.Thóc đóng bao:• Từ 50 cá thể côn trùng cánh cứng/kg (lấy mẫu ở lớp bao ngoài cùng và

ở các giếng thông hơi).• Với ngài mạch: từ 30 con/m2 trở lên. Thời gian giữa 2 lần dùng thuốc tối thiểu là 6 tháng. Cách thời điểm xuất kho: từ 3 tháng trở lên.



4.3. Nguyên tắc khi tiến hành các biện pháp trừ diệt côn trùng:•Áp dụng biện pháp trừ diệt nào, loại thuốc bảo vệ thực vật nào cần căn cứ tình hình phát triển của sâu mọt (thành phần loài, tốc độ phát triển), điều kiện, hiệu quả kinh tế, đảm bảo an toàn sức khoẻ cho con người, sinh vật có ích, hạn chế ô nhiễm môi trường và giữ gìn cân bằng sinh thái.•Chỉ được sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có trong danh mục quy định của Nhà nước ở mục khử trùng kho và theo đúng với nội dung đã được khuyến cáo. ưu tiên sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc thảo mộc, chế phẩm sinh học và thuốc hóa học ít độc hại.

4. 4. Công tác bảo đảm an toàn khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật: Thực hiện đầy đủ các quy định bảo vệ an toàn cho người sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thực hiện việc niêm yết, cảnh báo và có biện pháp để người và vật nuôi không vào khu vực xử lý thuốc trong thời gian quy định.

4. 5. Phòng, diệt chim và chuột phá hại: Đối với chim, chuột, biện pháp chủ yếu là phòng ngừa, kho bảo quản phải có hệ thống ngăn chặn, đảm bảo hạn chế tối đa chim chuột vào kho. Riêng đối với kho cuốn và kho có trần kiên cố, yêu cầu không có chuột trong kho.


KẾT LUẬN

Hiện nay có rất nhiều phương pháp bảo quản lúa giống sau thu hoạch, mỗi phương pháp đều có những ưu và nhược điểm riêng. Tùy theo mục đích và điều kiện sử dụng mà có thể lựa chọn các phương pháp sao cho phù hợp.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Đặng Quang Lộc (1996), Bảo Quản Nông Sản- Trần Minh Tâm (1997), Bảo Quản Và Chế Biến Nông

Sản Sau Thu Hoạch, NXB Nông Nghiệp TP.HCM- Phạm Văn Hiền (2009), Bài giảng Bảo Quản Nông Sản,

ĐH Nông Lâm TP.HCM- Bannhanong.com.vn- Khoahocdoisong.com.vn- Agriviet.com- Tiengiangdost.gov.vn

Xin chân thành cảm ơn thầy và các bạn đã theo dõi!

Bao quan thoc sau thu hoach

Technology