Banka Kovanlarında Uzun Süreli Kitlesel Ana Arı Depolama Olanakları

8/7/2019 Banka Kovanlarnda Uzun Sreli Kitlesel Ana Ar Depolama Olanaklar

1/44

Yetermerve H 8 ) M I I l c l R A r a t r m a G r u b u VeterincuyMedicineand A n i l l a H U S b a n e J r y R e s e 8 r e t Grante o m n i l t e e


2/44

BANKA K O V A N L A R N D A UZUN S R E L K T L E S E L ANA ARI DEPOLAMA OLANAKLARI

PROJE NO: VHAG-1550

Y A R D . D O . D R . H . V A S P G E N E R

ARALIK 2001ANKARA


3/44

NSZ

Bir bal a r s kolonisinin en nemli bireyi y u m u r t l a d yumurtalar ilepopulasyonunun bymesini ve s a l g l a d feromonlar ile koloni moral ve b t n l n s a l a y a n ana a r d r . A r c l k t a ana a r temel girdi, t c a r i ana a r y e t i t i r i c i l i i ise b a l bir retim d a l d r . A r c l a r k mevsimi d n d a y l n e i t l i z a m a n l a r n d a kolonilerin anaa r l a r n yenilemek, ana a r s z k a l m kolonilere ana a r k a z a n d r m a k ve b l n e iley a p l a n yeni kolonileri ana a r l a n d r m a k iin ana anya gereksinim duyarlar. a r y e t i t i r i c i l i i n i n mmkn o l m a d k mevsiminin a r d n d a n erken ilkbaharda ortayaana a r gereksinimi, ancak bir nceki y l d a y e t i t i r i l e n ana a r l a r n k l a t l m a 'ilk a r l a n a b i l i r . Bu projede, gerek kritik bir dnem olan erken ilkbaharda ana a r g e r e k s i n i m i n n k a r d a n m a s n d a gerekse ana a r retim i l e t m e l e r i n i n k a r l l n n a r t r l m a s n d a u y g u l a n a b l i r bir yntem o l a c a y a k l a m ile zel h a z r l a n m banka kolonilerinde veerevelerinde ana a r l a r topluca k l a t m a o l a n a k l a r ve k l a t d a n ana a r l a r n birretim mevsiminde p e r f o r m a n s l a r a r a t r l m t r . A r c l a r a ve bilim evresinebilgiler retmeyi ama edinen bu projenin yrtlmesine maddi destek s a l a y a n TBVeteriner ve H a y v a n c l k A r a t r m a Grubu'na t e e k k r ederim.

Yard. Do. Dr. H. Vasfi GENERA. . Ziraat F a k I t e s Z o o t e k n Blm


4/44

ZETBu a l m a d a , karasal iklim k o u l l a r a l t n d a i f t l e m i ana a r l a r n (Apis mellijcru L)

banka kolonilerinde kitlesel k l a t l m a s o l a n a k l a r a r a t r l m t r . i f t l e m i ana a r l a r olarak; (a.l) ana a r l banka k o l o n i s i - d o a l petekli banka erevesi, (a.2) ana a r I kolonisi-bireysel kafesli banka erevesi, (b.l) ana a r s z banka k o l o n i s i - d o a l petekli e r e v e s ve (b.2) ana a r s z banka kolonisi-bireysel kafesli banka e r e v e s (12 koloni x 4 ana a r 168 ana a r ) ve normal koloni dzeninde bireysel(c) i f t l e t i r m e k u t u l a r n d a ve (d) standart 5 ereveli r u e t kovanlarda (kontrol)k l a t l m l a r d r .

Banka kolonilerinde ana a r l a r 08.10.2000-13.03.2001 tarihleri a r a s n d a d e p o l a n m depolama sresince hava k o u l l a r m n e l v e r i l i o l d u u gnlerde ana a r y a a m a saptamak a m a c y l a gzlem y a p l m t r . D e p o l a m a n n 35. gnnde 2. 1.2000) y a p l a n 10()()y l n n son gzleminde; (a.l) ve (a.2) alt g r u p l a r n d a bankalanan ana anlann% 5 4 . 7 6 ' s ve % 71A2'sinin, (b.l) ve (b.2) alt g r u p l a r n d a bankalanan ana a r s e s r a s y l a % 88.09'u ve % 73.80'inin y a a d s a p t a n m t r . B e ay sren depolamaCb. i ) ve (b2) g r u p l a r n d a ana anlar y a a m a m t r . Ana a n s z banka kolonilerinde vekafesli banka erevelerinde (a.2) k l a t l a n ana a r l a r n y a a m a o r a n % 16.66 iken,petekli banka erevelerinde k l a t l a n l a r n (a. 1) % 40A7' sinin deneme sresincey a a d b e l i r l e n m i t i r . i f t l e t i r m e k u t u l a r n d a ve r u e t kovanlarda bireysel k l a t l a n anaa n l a r n ise s r a s y l a % 80'i ve % 83.33' c a n l k a l m t r .

Banka kolonilerinde k l a t l m ve ilkbahara c a n l k m ana anlardanverilenlerin % 81.25'i koloniler t a r a f n d a n kabul e d i l m i ve bu ana a r l a r verildikten 7-10 gn sonra y u m u i l a m a y a b a l a m l a r d r Banka k o v a n l a r n d a . i f t l e t i r m e kutulannda ve r u e t kovanlarda (kontrol) k l a t l a n ana a r l a r n retim k o l o n i l e r n d e k i yumurtlama p e r f o r m a n s l a r f a r k l b u l u n m a m t r . Sonu olarak, kitlesel k l a t m a ana a r n n kabul edilme ve reme e t k i n l i i n i olumsuz e t k i l e m e m i t i r . ANAHTAR KELiMELER: bal a n s , ana a r , banka kolonisi, y a a m a o r a n


5/44

ABSTRACT

The possibility of mass storage of mated honey bee queen s (Apis mel/!leru L ) inreservoir colonies over the winter was investigated under continental conditions. The matedqueen s were stored in (a) queenright reservoir colony on frame with divisional naturalhoneycomb, (b) queenright reservoir colony on frame holding individual cages, (c) queen!essr e s e r v o r co!ony on frame with d v s i o n a l natural honeycomb, and (d) queenless r e s e r v o r colony on frame holding individual cages. In addition to 168 mated queen s (I 2 c o l o n e s x 14queen s) in reservoir colonies, mated queen s were individual1y wintered in styrofoamboxes. As the control group, the queens were individually wintered in 5-frame h v e s withstandard combs.

The queens in r e s e r v o r colonies were observed to identify queen survival on suitabledays throughout the experimental period of 5 months from October 08, 2000 to March 1 ,2001. The survival rates on the 35th. day of storage (last observation of 2000) were as54.76 % and 71.42 % on natural combs and individual cages in queenright r e s e r v o r coloniesand 88.09 % and 73.80 % in queenless colonies respectively. There was no queen survjvedthe winter in queenright colonies, whereas 16.66 % of the queens stored in individual cage sand 4047 % of the queens on natural combs in queenless c o l o n e s were survivedmonths. The survival rates of the queens wintered individually in mating boxes5-tfame hives were 80 % and 83.33 % respectively.

The queens stored in reservoir colonies were readily introduced to coloniesof 200 I. The acceptance rate of overwintered mated queens in commercia! c o l o n e ' i wasdetermined as 81.25 per cent. The regular oviposition started 7-10 days after introductiol1.There were no differences between egg laying performances of queen s that were w n t e r e d r e s e r v o r colonies, mating boxes and 5-tfame hives (control). Thus, mass storage of queensover the w n t e r did not impair their acceptance and reproductive performances.KEY WORDS: honey bee, queen, reservoir colony, s u r v v a l rate

ii i


6/44

i i N D E K L E R

i. G I R I ........... . .. \2. KAYNAK A R A T I R M A S L 3. MATERYAL VE YNTEM .................... . ........................ 7

3 Materyal ... ............ ........ .3 Y n t e T I . , .

3.2. Ana a r y e t i t i r m e i l e r i ............................................... .3.2.2. Banka erevelerinin h a z r l a n m a s .......................................... .3.2.3. Banka kolonilerinin h a z r l a n m a s ............................................ .3.2.4. Kontrol grubu kolonilerin h a z r l a n m a s .

.. 77

....................7..8

3.2.5. Ana a r h a s a d , banka kolonilerine a k t a r l m a s ve k l a t m a .......................... 113.2.6. Banka kolonilerinde ana a r y a a m a gcnn belirlenmesi ......... .3.2.7. K l a t l a n ana a r l a r n p e r f o r m a n s l a r n n s a p t a n m a s . . 3.2.8. Verilerin istatistik analizleri ..

4. BULGULAR ................................................................................... .4.1. Bankalama ncesi Ana A r C a n l A r l k l a r ........................ ..... .

Deneme G r u p l a r n d a Ana A r Y a a m a O r a n l a r ......... .4.3. Ana A r l a r n Kabul Edilme O r a n l a r ve Yumurtlamaya B a l a m a Sreleri ..

Ana A r l a r n retim Kolonilerindeki P e r f o r m a n s l a r ..4.4. 1. A r l ereve s a y s ! . . ..... .4.4.2. Yavrulu ereve s a y s . . . 4.4.3. Yavru alam ......... ......... .... .

5. T A R T I M A VE SONU ............... ..... .KAYNAKLAR.

IV

. ................ ]4..15

16

...... 16

... 26. ......... .. 2

............. 31.34


7/44

iZELGELER D z N i

izelge 4.1. Bankalama b a l a n g c ana a r a r l (mg) t a n m l a y c d e e r l e r i ..

izelge 4.2. Ana a r l a r n i f t l e t i r m e kutusu gc ve yumurtlama durumuna gre a r l k d e i i m l e r i ....

. .16

.18

izelge 4.3. Banka kolonilerinde kitlesel k l a t l a n ana a r l a r n f a r k l gzlem dnemlerinde(depolama sresi) y a a m a gleri .. 20

izelge 4.4. Ana a r y a a m a o r a n (%) b a k m n d a n ilk 4 d n e n i n ve banka erevesik a r l a t r m a s .. """"""" "" """"",

izelge 4,5. Ana a r y a a n a o r a n (%) b a k m n d a n banka kolonisinin ana a r l ya da ana a r s z olma durumunun k a r l a t r m a s "

izelge 4.6. Ana a r s z banka k o l o n l e r i n d e ana a r y a a m a o r a n (%) b a k m n d a n dnemlerinve banka erevesi tipinin k a r l a t r m a s . .

izelge 4,7. K o l o n l e r c e kabul e d l e n ana a r l a r n bankalama ncesi ve s o n r a s ana a r a r l k l a r ve yumurtlamaya b a l a m a sreleri .. ,

izelge 4,8, Deneme g r u p l a r n n a r l ereve s a y s t a n m l a y c d e e r l e r .. 26

izelge 4,9, Deneme g r u p l a r n n yavrulu ereve s a y s t a n m l a y c d e e r l e r i , .

izelge 4.10 Deneme g r u p l a r n n yavru a l a n (cm 2) t a n m l a y c d e e r l e r i , . ,


8/44

E K i LLER DiziNi

e k No e k l l 4. Bankalama b a l a n g c ana a r c a n l a r l n a (mg) i l i k i n normal d a l m l

histogram. e k i l 4.2. Kitlesel k l a t l a n an a r l a r n f a r k l gzlem dnemlerinde y a a m a

gleri ................................................... .

e k i l 4.3. Deneme g r u p l a r n n a r l ereve s a y s g e l i i m e r i l e r i ..

e k i l 4.4. Deneme g r u p l a r m n yavrulu ereve s a y s g e l i i m e r i l e r i ...

e k i l 4.5. Deneme g r u p l a r m n yavru alam (cm2) g e l i i m e r i l e r i ................... .

..1

. .... 30


9/44

RESiMLER DiziNi

Resim 3 1. A r l a r c a i l e n m e s i iin h a z r l a n m d o a l petekli banka erevesi ..Resim 3.2. A r l a r c a i l e n m i d o a l petekli banka erevesi.Resim 3.3. k i ana a r l koloninin h a z r l a n m a s . . .. ", .. " .. """", ......... ,Resim 3.4, Bireysel kafesli banka erevesine ana a r l a r n a k t a r m . . Resim 3.5. D o a l petekli banka erevesinde bankalanan ana a r l a r ve b a k c i i a r l a r . .

9

lO

Resim 3,6, D o a l petekli banka erevesi y e r l e t i r i l e n ana a r l - i k i k a t l banka kolonisi, .Resim 3.7. K l a t m a y a e l v e r i l i gl bir i f l l e t i r m e kutusu.... ,14

VII


10/44

G R Bal a r s (Apis mel1{lera L.) ok y l l k kolani y a a m srdrme z e l l i i ile d n y a d a k

yzlerce a r trnden a y r l a n evrimin en etkileyici c a n l rneklerinden biridir (FREE,Bir bal a r s k o l o n i s srekli olarak fertil bir d i i , ana a r , y l n f a r k l z a m a n l a r n d a s a y d a fertilolmayan d i i l e r , i i a r l a r ve y l n sadece belirli z a m a n l a r n d a y a a m srenanlardan o l u m a k t a d r . Bir bal a r s kolonisinde y a a m n s r e k l i l i i ve trn d e v a m bu b r m l o l u t u r a n bireyler a r a s n d a k i i l i k i l e r ve e t k i l e i m l e r i n bir sonucudur (BUTTLER. 1(84)

O l a a n k o u l l a r d a b r bal a r s kolonisi tm y l boyunca tek ana ar i( m o n o g y n o u s ) ' d r . O u l mevsiminde ya da k o l o n i n n ana a r s n yenilemesi durumundakolonide birden fazla ana an k s a bir sre birlikte y a a y a b i l m e k t e d i r l e r LENSKY et alt a r a f n d a n b i l d i r i l d i i n e gre birden fazla ana a r l (polygynous) kolani o l u t u r m a g i r i m l e r i b a a r l o l m a m a k t a d r (LEVINSOHN and LENSKY, 1(81). D i e r yandan, bir kolonideana andan a y n anda yararlanarak bal retimini a r t r m a k a m a c y l a uygulanan iki ana a r d koloni sistemi (MOELLER, 1(76) ve ok s a y d a ana a r n n bir sre bir arada m u l a n z a edilmesi iin banka kolonisi k u l l a n m (REID, 1(75) iki ya da daha fazla ana a r n n kolmde birlikte y a a m a s n s a l a y a n pratik a r c l k u y g u l a m a l a r d r .

Ana a r y e t i t i r i c i l i i y l n belirli dnemlerinde y a p l a n bir faaliyettir. Oysa a n c l a r kolonilerin ana a r l a r n yenilernek, a r a t r m a c l a r ise a r a t r m a materyali olarak kullanmaka m a c y l a y l n f a r k l z a m a n l a r n d a ok s a y d a ana a r y a gereksinim d u y m a k t a d d a r Y e t i t i r i l e n ana a r l a r n gerek duyuluncaya kadar inkbatrde, i f t l e t i r m e k u t u l a r n d , L anaa r l ya da ana a r s z banka kolonilerinde e i t l i e k i l l e r d e depolanabilmesi mmkndr(LAIDLAW and ECKERT, 1962; MACKENSEN and TUCKER, 1970; REID, 1975;MORSE, 1(79).

Trkiye'de a r c l a r y l n kritik z a m a n l a r n d a , zellikle erken ilkbaharda, anagereksinim d u y m a k t a d r i a r . Oysa, bu gereksinim ana a r retim i l e t m e l e r i t a r a f n d a n enerken m a y s a y o r t a s n d a n itibaren k a r l a n a b i l m e k t e d i r . Yaz ve sonbahary e t i t i r i l e n ana a r l a r n k mevsiminde kitlesel d e p o l a n m a s n n bu kritik dnemdekigereksinimin k a r l a n m a s n d a , yeni bir seenek olup o l a m a y a c a n n ortaya k o n u l m a s gereklidir. D i e r yandan, ana a r l a r n kitleselolarak b a a r y l a k mevsiminde l m a s


11/44

kadar nemli olan konu, bu ana a r l a r n gelecek mevsimde sergileyecekleri p e r f o r m a n s l a r d L Bu a r a t r m a d a kitleselolarak k l a t l a n ana a r l a r n gelecek m e v s m d e k i p e r f o r m a n s l a r i r d e l e n m i t i r .

2


12/44

2. KAYNAK A R A T R M A S Ticari ana a r y e t i t i r i c i l i i n d e k a p a l ana a r yksklerinin ve ana n

b a n k a l a n m a s y a y g n bir u y g u l a m a d r . Ana a r l a r ok k s a bir sre iin d e p o l a r a b i l d i birka hafta ya da birka ay depolanabilmekte (REID, 975; LEVINSOHN and LEN1981; HARBO, 1985; HARBO, 986), hatta banka kolonilerinde k l a t l a b i l m e k t e d i r l e r (HARP, 1967; WYBORN et al, 993a; WYBORN et al, 993b; KOMISSAR, 992) Bu .y l n belirli z a m a n l a r n d a , zellikle ana a r y e t i t i r i c i l i i n i n mmkn o l m a d ilkbaharda ana a r gereksinimi k a r l a n a b i l m e k t e d i r . D i e r yandan, hibrit a r k u l l a n l a n saf h a t l a r n genellikle z a y f o l m a l a r nedeniyle k l a t l m a l a r n d a k i glk.h a t l a r n ana a r l a r k u l l a n m a kadar gvenli bir e k i l d e d e p o l a n m a s ile a l a b i i (HARP, 1967; LAIDLAW and ECKERT, 1962). Bal retim sezonunda koloninin ana a r kaybetmesi ya da ana a r s n n y e t e r s i z l i i bal retiminin % 4 e kadar a z a l m a s n a o l m a k t a d r (NELSON, 982). Bundan tr koloni g e l i i m i n d e k i gecikmeleri en aza indirmekiin g e r e k t i i n d e kullanmak zere ana a r l a r depolamak nemlidir (NELSON, 1987).

Banka kolonilerinde k a p a l ana a r ykskleri ve i f t l e m i ya da i f t l e m e m i : ; ; a r l a r n yam s r a yapay t o h u m l a m ana a r l a r da i f t l e t i r m e k u t u l a r n a ya daverilene kadar tutulabilmektedirler. Yapay tohumlanacak ana a r l a r iO gnlk y a a banka kolonisinde kafeslenmekte ve t o h u m l a n d k t a n sonra aym kolonide d e p o l a n m a k t a d r l a r (MACKENSEN and TUCKER, 1970; HARBO, 985)

Ana a r depolamak iin k u l l a n l a n ekipman ve depolanan ana a r s a y s Kimi kaynaklara gre ana a r l a r bireysel kafeslere konulduktan sonra kafesler birerevesine y e r l e t i r i l m e k t e (LAIDLAW and ECKERT, 962; REID, 1975; LEVINSOHand LENSKY, 1981), kimi a l m a l a r d a ise zerleri ana a r z g a r a s (HARP, 19(7)metal elek teli (DIETZ et al, 983) ile k a p l a n m , 2.0-2.5 cm a p l birka s a y d a olan uzun a h a p ubuklar k u l l a n l m a k t a d r . HARP (1967) 7 banka kolonisinin her6 44 a r a s n d a d e i e n s a y d a ana a r y k l a t m , HARBO (1985) bir banka kolon

yapay t o h u m l a n m ana a r y d e p o l a m , LAIDLAW and ECKERT (1962) ise 31 i t 1 : l e m i ana a r m n d e p o l a n m a s iin bir yntem n e r m i l e r d i r .

WOYKE 988) banka kolonilerinde ana a r l a r kitlesel d e p o l a m a n n birokk a r n nemli s a k n c a l a r o l d u u n u ileri srmektedir. JASINSKY 987) ve WOYKE (Ibanka kolonilerinde depolanan i f t l e m i ana a r l a r n zellikle b a c a k l a r n n i i


13/44

t a r a f n d a n incitildiklerini bildirmektedirler. WOYKE 988)'e gre elek tellibankalanan ana a n l a r n i i anlar t a r a f n d a n incitilmesi ana an depolama i s t e i n i olgudur. WOYKE 988)

y a a y a n ana

a r l a r d a depolama sonucu ana an

k u s u r l a n n n k u l l a n l a n rt malzemesi ile ilgili o l d u u n u bildirmektedir.

Ana an kafeslerinde k u l l a n l a n elek teli gzenek g e n i l i i n i n 2.5'mm den az o l m a m a s ve . a r l a n n g e i i n e izin vermeksizin mmkn o l d u u n c a g e n i o l m a s bildirilmektedir (REID, 975). Nitekim LEVINSOHN and LENSKY 98 i) bir a l m a d a 3.0 mm ve 3.5 mm'lik elek teli k u l l a n m l a r d r . WOYKE et al (1956) tarafindan y a p a l m a d a gzenek g e n i l i k l e r i 0.2 mm, . 2 mm ve 3.0 mm olan elek teli i kafeslerde Hdepolama s o n r a s ana a r l a r n s r a s y l a % 0.0, %93.3 ve % 83.3'nn y a a d s a p t a n n (WOYKE, i 988). i a n l a r n ana a r ile t e n a s n a izin vermeyen elek telli (0.2kafeslerdeki ana a r l a r l m , daha g e n i elek telli (3.0 mm) kafeslerdeki ana a r l a r ise i anlar t a r a f n d a n i n c i t i l m i l e r d i r .

B a n k a l a m a n n d i e r o l u m s u z l u k l a r yapay t o h u m l a n m ana a r l a r d a k m a k t a d r . Kimi kaynaklarda ana a r l a r n banka kolonilerinde d e p o l a n m a s vet o h u m l a n d k t a n sonra kafeslenmesi nerilmektedir (MAeKENSEN and TUCKER,HARBO, 985; HARBO, 1986). Oysa ana a r l a r yapay t o h u m l a n d k t a n sonra en az !sreyle banka kolonisinde kafeslendikleri zaman i i anlar ile d o r u d a n temas y a p a m a d k l a n iin sperm t o r b a s n a spermatozoa g edemeyerek yan yumurta k a n a l l a r n d a semenve buna b a l olarak ana a r l a r lmekte (VESELY, 970; VE SEL Y, 972; WOYKE,sperm t o r b a s n a az s a y d a spermatozoa girmektedir (WOYKE, 1979; WOYKE 1983.WOYKE, 1989).

Ana a r l a r n laboratuvar k o u l l a r n d a uzun sreli b a n k a l a n m a s e i t l i a r a t r c l a r tarafindan d e n e n m i t i r . POOLE et al (1973) laboratuvarda 40.8 x 40.8 x 5.24 cm boyutundazelolarak y a p l a n bir depolama biriminde i f t l e m e m i ve i f t l e m i ana a r l a r CJOd e p o l a m l a r d r . i n e b a k c a r l a r n da k o n u l d u u depolama biriminde tutulan 280 i f t l e m e m i ana a r n n 147'si (% 53) 20 gn iinde l m , sadece 1 ana a r 90 gnden n z l a y a a m , i f t l e m i 50 ana a r n n ise 48'i (% 96) 90 gnn zerinde y a a m A r a t r m a c l a r a gre inkbatrde i f t l e m e m i ana a r l a r n i f t l e m i ana a r l a r kadar uzuny a a m a m a l a r b a k c a r l a r ile i f t l e m i ana a r l a r a r a s n d a k i e t k i l e i m i n , b a k c le i f t l e m e m i ana a r l a r a r a s n d a k i e t k i l e i m d e n f a r k l o l m a s n d a n k a y n a k l a n m a k t a d r .

4


14/44

SHEHATA (1982) bireysel nakliye kafeslerine y e r l e t i r i l e n i f t l e m i anaIlC s c a k l k Ye % 40-50 oransal neme a y a r l inkbatrde d e p o l a m , ana a r l a r n

80 gn Ye % i 7' si i 80 gn kadar y a a m t r . NELSON (1987) s c a k l k denetimi'inkbatrde i f t l e m i ana a r l a r 17-19 gn d e p o l a m t r . Ana a r y a a m a gcnnb e l i 1 i l m e d i i bu a l m a d a inkbatrde tutulan ana a r l a r n a r l k kaybettikleri s a p t a n m t r

SZABO (1974) ana a r l ya da ana a r s z Ye beslenen ya da beslenmeyenkolonilerinde 5 gn depolanan i f t I e m e m i ana a r l a r n daha fazla a r l k kaybettiklerinis a p t a m t r . NELSON 987) k s a sreli depolamamn ana a r a r l n a etkisinia m a c y l a i 984 Ye 1985 y l l a r n d a Kaliforniya ' dan ithal edilen ana a r l a r (a) ana a r s z 4 ereyeli kolonilerde, (b) iki k a t l banka kolonilerinde Ye ( c) s c a k l k denetimli inkbatrde17-19 gn d e p o l a m t r . Sre sonunda 4 ereyeli kolonilerdeki ana anlar 75.5 mg,kolonilerindeki ana anlar 9.5 mg a r l k k a z a n r k e n , inkbatrde tutulan ana a r l a r 9a r l k k a y b e t m i l e r d i r .

KLEINSCHMIDT (89) serbest u u yapan kolonilerde tutulan nakliye kafeslerinde61 gn, serbest u u u n o l m a d paketlerde 5 i -65 gn Ye nakliye kafeslerinde 21depolanan i f t l e m i ana a r l a r n y a a m a gc, kabul edilme o r a n , ycut a r l Ye vcutt a h r i b a t n k a r l a t r m t r . En iyi s o n u l a r n serbest u u yapan kolonilerdeki ana anlardanelde e d i l d i i yazar t a r a f n d a n s a p t a m t r .

Banka kolonilerinde ana a r l a r n uzun sreli kitlesel d e p o l a n m a s n d a n dzeylerde b a a r elde edilebilmektedir. WALSH (i (67) s t l a n bir baraka iindeki anaYe ana a r s z banka kolonilerinde ana a r l a r k l a t m a y d e n e m i t i r . Koyan iindes a l k m o l u t u r m a l a r n ye ana a r kafeslerini terk etmelerini nlemek iin banka k o y a n l a r n n dip t a h t a s elek telinden y a p l m ye koyan a l t n a 15 watt elektrik ampul y e r l e t i r i l m i t i r Ana a n s z banka k o y a n l a r n d a ana a r l banka k o y a n l a r n a gre daha yksek v a a m a elde e d i l m i ye ana a n s z banka k o y a n l a r n d a k l a t l a n ana anlann % 65'i 3 ay y a a m t r

HARP (1967) ana a n l - i k i k a t l 7 banka kolonisinde toplam 29 ana( i f t I e m e m i , sa f hat ye hibrit) 4 ay boyunca (Ocak-Nisan 1966) k l a t m t r . i a n l a r n ana anlara kolay u l a m m s a l a m a k iin zerleri ana an z g a r a s ile k a p l a n m tutulan 29 ana a n n n 18 tanesi 4 ay sonunda c a n l k a l m t r . REID 975) ana a r l - i k k a t l banka kolonisinde yaz o r t a s n d a n ge sonbahara kadar 48 ana a r y d e p o l a m ve ana% 70 ' inin c a n l k a l d n s a p t a m t r .

5


15/44


16/44

3. MATERYAL VE YNTEM3. Materyal

Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Zootekni Blm a r l n d a 2000 M a y s ~ ~ 2 0 0 Temmuz a r a s n d a yrtlen a r a t r m a n n ilk y l n d a s a t n a l n a n 35 koloni d e i i k ynelik olarak k u l l a n l n t L Bu kolonilerden 4 tanesi (2 b a l a t c koloni ve 2 bitirici kolon! )ana a r y e t i t i r m e kolonisi olarak d z e n l e n m i , geri kalam nce 200 adet i f t l e ~ t i r m e kutusunun d o l d u r u l m a s n d a ( a n l a n d r l m a s n d a ) , daha sonra bunlardan seilen 24'kolonilerinin h a z r l a n m a s ve dzenlenmesinde k u a n l m t L Projenin ilk y l n d a k u l l a n l a n c a n l materyal; 35 koloniden y a r a r l a n l a r a k h a z r l a n a n 200 adet i f t l e t i r m e kolonisi (kutusu),6 adet ana a r l banka kolonisi, 6 adet ana a n s z banka kolonisi, i O adet r u e t k o l e n vei 68 adet i f t l e m i ana a r d L Projenin ikinci y l n d a , kitlesel k l a t l a n anap e r f o r m a n s l a r n n d e e r l e n d i r i l m e s i a m a c y l a yrtlen deneme iin k u a n l a n materyal s e 27 retim kolonisidiL

A r a t r m a d a kolonileri b a r n d r m a d a 35 adet standart kovan, 10 adet r u e t kovalL anaan y e t i t i r m e a l m a l a r n d a i f t l e t i r m e kolonileri iin 200 adet strafor i f t l e t i r m e ana a r l a r n t a r t m iin 0.0001 gr hassas t a r t m yapabilen (Sartorius, BP 2 l S) analitik t e r a z k u l l a n l m t r .

3.2. Yntem3.2. L Ana a r y e t i t i r m e i l e r i

Bankalanacak ana anlann y e t i t i r i c i l i i n e 2000 y l M a y s a y n n son h a f t a s n d a b a l a n m ve Temmuz a y sonuna kadar s r d r l m t r . Ana anlar a l a m a (LAIDLAW, 1985) ile y e t i t i r i l n i t i r . Bu a n a l a 2 b a l a t c koloni ve 2 b i t i r c i h a z r l a n m , ana a r y e t i t i r m e srecinde bu kolonilere O gnde kez d i e r kolonilerdenk a p a l yavrulu ereve d e s t e i y a p l a r a k srekli g e n l e t i r i l m i l e r d i r . A l a m a larvalar a r l k t a k i Kafkas r k (A. m. caucasica) kolonilerden seilen d a m z l k s a l a n m t r . Bir b a l a t c koloniye her seferinde 30 larva a l a n a r a k v e r i l m i t i r A l a m a d a n gn sonra a l a m a erevesi bitirici koloniye a k t a r l m t r . Ana an k n a 2 gnkadar bitirici kolonide tutulan k a p a l ykskler O. gn a l n a r a k i f t l e t i r m e k u t u l a r n a d a t l m l a r ve bu kutulara gen i i a r l a r s i l k i l m i t i r . Serin bir ortamda 3 gn

7


17/44

i f t l e t i r m e k u t u l a r a r l k t a a k a r a z y e k o n u l m u l a r ve ana a r l a r d o a l i f t l e m e y e t e r k e d i l m i l e r d i r

3.2.2. Banka erevelerinin h a z r l a n m a s i f t l e t i r m e k u t u l a r n n d o l d u r u l m a s n d a k u l l a n l a n kolonilere 1 5 . 0 6 . 2 0 0 ( - 2 0 0 6

tarihleri a r a s n d a b a l l k verilerek g e l i i m l e r i n i srdrmeleri s a l a n m t r . Bu kalemilerden6 ' s n n b a l l n a , her iki yzeyi 0.5 cm k a l n l k ve I. i cm y k s e k l i i n d e t a l a r l e 4 x 4a l a n l i O blmeye a y r l m (iki yzeyinde 20 blme) temel petekli bir erevea r l a r n bu p e t e i k a b a r t m a l a r ve bal d o l d u r m a l a r b e k l e n m i t i r (Resim 3.1).ereveleri A u s t o s a y b a n d a y a p l a n bal h a s a d s r a s n d a kolonilerden a l n m t r (32) Banka erevelerinin her iki yzeyinin s t k s m l a r n d a bal kemeri e k l i n d e b r a k l r k e n , blmeler dahil d i e r k s m l a r d a k i bal s z l m t r . Blmelerdeki b o gzleri temel petek seviyesine kadar k a z n m t r . K a r l k l bireysel blmeler a r a s n d a k i p e t e i n bankalanacak ana a r l a r t a r a f n d a n kemirilerilmesini ve ana a r l a r n k a r gelmelerini nlemek a m a c y l a her bireysel blmenin temel petek yzeyi e r i t i l m i b a l m m d a m l a t l a r a k blmeler g l e n d i r i l m i l e r d i r . 3.2.3. Banka kolonilerinin h a z r l a n m a s

Bal h a s a d n d a n sonra en az 8 yavrulu erevesi olan a y n g e l i m i l i k dzeyindegl kolani s e i l m i ve bunlar 2 ana a r l 12 koloniye d n t r l m t r . Bu amala b r koloninin k u l u k a l zerine standart kovan uzunluk ve g e n i l i i n d e , i cm y k s e k l i i n d e vebir yz elek telIi kasnak y e r l e t i r i l m i ve bunun zerine konulan tam b a l l a d i e r kol011l anaa r s ile birlikte a k t a r l m t r . stteki ( b a l l k t a tutulan) koloninin i i a r l a r n n g i r i k u l u k a l k ile b a k a r a s n a y e r l e t i r i l e n k a s n a n n k e n a r n d a b r a k l a n 3 cm g e n i l i i a k l k t a n s a l a n m t r (Resim 3.3). Bu uygulamadan 1 hafta sonra 12 koloninin k u l u k a l k veb a l l k a r a s n d a k i elek telli kasnak a l n a r a k yerine ana a r z g a r a s k o n u l m u t u r . Bu yolla herk a t n d a birer serbest ana a r b a r n d r a n ve ana a r l a r n y a k n t e m a s iki kat a r a s n a y e r l e t i r i l m i bir ana a r z g a r a s ile nlenen 12 adet iki ana a r l t koloni h a z r l a n m t r

Ana a r l a r bankalama a a m a s n a kadar, reme e t k i n l i i n i n srdrtilmesinietmek a m a c y l a iki ana a r l koloniler hafl:ada i kez 112 litre y o u n u r u p ile (21;b e s l e n m i l e r d i r . Banka kolonilerinin ok gl o l m a l a r m s a l a m a k iin yine bankalamaa a m a s n a kadar 10 gn ara ile iki ana a r l kolonilere k a p a l yavrulu ve a r l erevey a p l m t r .

8


18/44

Resim 3.l . A r l a r c a i l e n m e s i iin h a z r l a n m d o a l petekli banka erevesi

Resim3.2. A r l a r c a i l e n m i d o a l petekli banka erevesi

9


19/44

Resim 3.3. k i ana a r l koloninin h a z r l a n m a s - Ekim a y m n ilk h a f t a s n d a (03.10.2000) iki ana a r l 12 k o l o n rasgele 2 gruba

a y r l m t r . Birinci gruptaki 6 koloninin hem k u l u k a l n d a k i hem de b a l l n d a k i ana a r l a r a l n m , b a l l k t a k i yavrulu ereveler ve ergin a r l a r k u l u k a l a n d i r i l e r e k ana a r s z tek k a t l banka kolonisine d n t r l m l e r d i r . k i n c i gruptaki 6 k o l o n i n n s e sadecek u l u k a l k l a r n d a k i ana a r l a r a l n m (ana a r l - i k k a t l banka kolonileri). k u l u k a l k ileserbest ana a r n n o l d u u b a l l k a r a s n a ana a r z g a r a s tekrar y e r l e t i r i l m i t i r . Her ::2 gruptakikolonilerin k u l u k a l k l a r n d a 6 yavrulu ve 4 s r l a n m b a l l ereve b u l u n m a s s a l a n m t r .

Banka kolonilerinin g n e n l a r n d a n daha fazla y a r a r l a n m a l a r m s a l a m a k a m a c y l a k o v a n l a r n d yzeyi siyah y a l boya ile b o y a n m ve u u delikleri d a r a l t m t r (LEVINSOHN and LENSKY, 1981). Ana a r l a r n a l n m a s n n a r d n d a n banka kolonilerignde litre y o u n u r u p ile (2:1; e k e r : su) beslenmeye b a l a n m t r . Ana a n l a r n kolonilerden a l n m a s n d a n 5 gn sonra (08.10.2000), ana a r l - i k i k a t l banka kolonilerininbirinci k a t l a r n d a (ana a r s z k u l u k a l k t a ) ve ana a r s z - t e k k a t l banka kolonilerinde ana a r y k s denetimi y a p l m ve grlen ykskler bozularak banka kolonileri k u l l a n m a h a z r hale g e t i r i l m i l e r d i r .

10


20/44

3.2.4. Kontrol grubu kolonilerin h a z r l a n m a s Banka kolonilerinde kitleselolarak k l a t l a n ana anlan o l a a n koloni dzeni

serbest k l a t l a n ana anlar ile k a r l a t r a b i l m e k a m a c y l a 5 ereveli r u e t k o l c n i l e r h a z r l a n m t r . A u s t o s a y n m ilk haftasmda a n l k t a e i t gteki 6 koloni s e i l m i , ana a r l a r iptal edildikten sonra her biri ikiye b l n m ve r u e t kovanlara a k t a n l m l a r d r . kovanlara a k t a r l a n bu 12 yeni koloniye bankalama a m a c y l a y e t i t i r i l m i ve bankalamncayakadar i f t l e t i r m e kutulannda tutulan k z k a r d e ana anlardan kabul e t t i r i l m i t i r . R u e t l e r d e ana anlar tekrar yumurtlamaya b a l a r b a l a m a z a n l ve yavrulu ereve b a k m m d a n kolonilerd e n g e l e n m i l e r d i r . Kolonilere k l a t l n c a y a kadar rutin b a k m i l e r i y a p l m , k l a t m a arazide g e r e k l e t i r i l m i t i r . 3.2.5. Ana a r h a s a d , banka kolonilerine a k t a r l m a s ve k l a t m a

Haziran-Temmuz aylannda y e t i t i r i l e n ve banka kolonilerinde kitleselolarakk l a t l a c a k ana anlar yumurtlamaya b a l a d k t a n sonra banka kolonilerine a k t a r l n c a y a kadar i f t l e t i n n e kutulannda t u t u l m u l a r ve yumurtlama etkinlikleri srekli i z l e n n i f t l e t i r m e kutulannda tutulan k z k a r d e ana anlar 08. i 0.2000 tarihinde i f t l e t i r n e k u t u l a r n d a n t o p l a n m , laboratuvarda t a r t l a r a k depolama ncesi c a n l s a p t a n m t r . Ana anlann a l n d i f t l e t i r m e kutulanndan 130'unda i f t l e t i r m e kutusundakikoloninin kondisyonu ve ana anmn kutudan a l n d tarihte yumurtlamaya devame t m e d i i de ana an a r l ile birlikte k a y d e d i l m i t i r .

T a r t l a n ana anlardan rasgele 84 tanesi 2 x 4 x 6 cm boyutlu ve her iki yzeyi mmgzenek g e n i l i i olan elek teli ile k a p l bireysel ana an kafeslerine k o n u l m u t u r . Yan7 adet 2 s r a kafes (14 kafes) z m b a teli ile birbirlerine tutturularak bir kafes bloku y a p l m t r . Bu e k i l d e her birinde ana a n t 14 kafes bulunan 6 kafes bloku o l u t u r u l m u t u r . Hasat edilenb a a r d a n tam dolu ve s r l a n m 6 ereve s e i l m i t i r . Bu erevelerin orta k s m l a r bloku boyutunda k e s i l m i (l2 x 28 cm) ve kafes b l o k l a r bu erevelere monte e d i l m i t i r . y o a . her birinde i 4 ana a r kafesi bulunan 6 banka erevesi h a z r l a n m t r (Resim 3 Anaa n l a r n d o a l a y a k n k o u l l a r d a (balmumu yzey zerinde) k l a m a s iin h a z r l a n a n erevesi tipi ise bireysel blmelere a y n l m d o a l petekli banka erevesidir. k i yzeyindetoplam 20 blme bulunan bu banka erevesinin her yzeyinde 7' e r ana a r k o n u l m u iki yzeydeki bireysel blmeler elek teli ile r t l m t r . D o a l petekli 6 banka erevesinetoplam 6 x 14 84 ana an y e r l e t i r i l m i t i r (Resim 3.5).

i 1


21/44

Resim 3.4. Bireysel kafesli banka erevesine ana a r l a r n a k t a r m

Resim 3.5. D o a l petekli banka erevesinde bankalanan ana a r l a r ve b a k c i i anlar


22/44

Toplam 168 ana a r 12 banka erevesine y e r l e t i r i l d i k t e n sonra, ana a r s z bankakolonilerinden rasgele ne bireysel kafesli banka erevesi, d i e r ne ise d o a l peteklibanka erevesi k o n u l m u t u r . K u l u k a l k t a k i soldan 5. ereve k a r l a r a k bunun yerinebanka erevesi y e r l e t i r i l m i t i r . Ana a r s z banka kolonilerinde o l d u u gibi, ana a r l iki k a t l banka kolonilerinin rasgele ne bireysel kafesli d i e r ne ise d o a l petekli bankaerevesi y e r l e t i r i l m i t i r . Banka ereveleri iki k a t l banka kolonilerinin ana a r s z k u l u k a l k blmesindeki 5. erevenin yerine k o n u l m u , banka erevesinin k o n u l d u u k u l u k a l k ileserbest ana a n n n o l d u u b a l l k (ikinci kat) a r a s n d a k i ana a r z g a r a s yerinde k a l m t r (Resim 3.6).

Banka ereveleri y e r l e t i r i l d i k t e n sonra a y n gn ana a r s z - t e k k a t l ve ana a r l - i k i k a t l banka koloniler u r u p (2: 1; e k e r : su) ile b e s l e n m i l e r d i r . u r u p ile besleme 15.10.2000tarihine kadar s r d r l m t r . B a n k a l a m a n n b a l a n g c n d a n (10.10.2000) itibaren 10 gn araile 2 kez banka kolonilerinin hepsine 2 ' e r adet k a p a l yavrulu ereve d e s t e i y a p l m t r . Banka k o l o n i l e r i a k t a k l a t l m l a r d r .

Resim 3.6. D o a l petekli banka erevesi y e r l e t i r i l e n ana a r l - i k i k a t l banka kolonisi

13


23/44

A r a t r m a d a ana a r l ve ana a r s z banka k o v a n l a r ve kontrol grubu r u e t k o v a n l a r n y a n s r a i f t l e t i r m e k u t u l a r n n da k l a t l m a s d e n e n m i t i r . Bu amala gl i 5 adet i f t l e t i r m e kutusunun ana a r s a l n m a m t r . Bu i f t l e t i r m e k u t u l a r n a 30. 0.2000 tarihindebankalanan ana a r l a r n a l n d k l a r i f t l e t i r m e k u t u l a r n d a n i i a r l a r r p l a r a k daha clag l e n d i r i l m i l e r c l i r (Resim 3.7). i f t l e t i r m e k u t u l a r y a r - a k bir s u n d u r n a n n iinekonularak k l a t l m l a r d r .

zet olarak denemedeki uygulama g r u p l a r , k l a t l a n koloni ve ana a r s a y l a r : (a.l) ana a r l banka kolonisi / d o a l petekli banka erevesi: 3 koloni x 14 ana a r , (a.2) anaa r l banka kolonisi / bireysel kafesli banka erevesi: 3 koloni x 14 ana a r , (b. i ) ana a r s z banka kolonisi / d o a l petekli banka erevesi: 3 koloni x 14 ana an, (b.2) ana a r s z bankakolonisi / bireysel kafesli banka erevesi: 3 koloni x 14 ana a r = 42 ana a r , (c) ana a r l adet i f t l e t i r m e kutusu ve (d) standart 5 ereveli r u e t kovanlarda ana a r l 12 kokmi(kontrol grubu)' dir.

Resim 3.7. K l a t m a y a e l v e r i l i gl bir i f t l e t i r m e kutusu3.2.6. Banka kolonilerinde ana a r y a a m a gcnn belirlenmesi

Bankalama b a l a n g c n d a n (08.10.2000) 2001 y l Mart a y n n o r t a s n a kadar 5 a y l k bir k l a t m a srecinde hava k o u l l a r n n kovan amaya e l v e r i l i o l d u u gnlerde bankakolonilerinde ana a n l a r n y a a y p y a a m a d k l a n d e n e t l e n m i ve y a a m a o r a n k a y t l a r

14


24/44

a l n m t r . Y a a m a o r a n l a r n n s a p t a n m a s iin, 2000 y l Ekim a y n d a 2 kez (birincisibankalama b a l a n g c n d a n i gn sonra), K a s m a y n d a 2 kez, 200 i y l u b a t a y n d a i veMart a y n d a 2 kez gzlem y a p l m t r . 3.2.7. K l a t l a n ana a r l a r n performanslarmm s a p t a n m a s

B e a y l k depolama s o n r a s banka kolonilerinde, i f t l e t i r m e k u t u l a r n d a ve m e t l e r d e (kontrol gmbu) ana a r y a a m a o r a n l a r 13.03.2001 tarihinde s a p t a d k t a n sonra, i l e v l e r i n i tamamlayan banka kolonileri ve a r l k t a k i d i e r koloniler blnerek S ereve a r ieren 16yem koloni y a p l m ve 14.03.2001 tarihinde bu kolonilere banka kolonilerindenolarak bahara k m ana a r l a r v e r i l m i t i r . Kolonilere verilen ana a r l a r n kabul edilmeo r a n l a r ve yumurtlamaya b a l a m a z a m a n l a r s a p t a n m t r .

Ana a r l a r n yumurtlamaya b a l a m a l a r n n a r d n d a n i f t l e t i r m e k u t u l a r n d a ve kutularda k sonuna d o m yumurtlamaya b a l a y a n ana a r l a r d a n 9'u 30.03.200 ia r l a n ve petekleri ile birlikte standart kovanlara a k t a r l m ve a r l ereve d e s t e i y a p l a r a k banka kolonilerinde k l a y a n ana a n l a r n v e r i l d i i kolonilerin glerine u l a t r l m l a r d r . R u e t l e r d e k l a t l a n koloniler de standali kovanlara a k t a r l d k t a n sonra 04.04.2001 tarihindetm koloniler besin stoku, a r ve yavm v a r l b a k m n d a n d e n g e l e n m i l e r d i r Buu y g u l a m a l a r n a r d n d a n ; (a) banka kolonilerinde k l a t l a n ana a r l koloniler, (b) i f t l e r m e kutulannda k l a t l a n ana a r l koloniler ve (c) m e t l e r d e k l a t l a n ana a r l kolonilerin(kontrol grubu) mevsim boyu g e l i i m l e r i 21 gnde bir y a p l a n periyodik lmler .s a p t a n m t r .

3.2.8. V e r i l e r n s t a t s t i k analizledBankalama ncesi ana a r c a n l a r l k l a r n a varyans analizi u y g u l a n m t r

Bankalanana ana a r l a r n e i t l i gzlem dnemlerinde saptanan y a a m a oranlan (%) a d e e r l e r i n e d n t r l d k t e n sonra (Are Sin .fP) tekrarlanan lml varyans a n a l z iled e e r l e n d i r i l m i t i r . Y a a m a gc b a k m n d a n gzlem tarihleri ve bankalama alt g r u p l a r n n oklu k a r l a t r l m a s Duncan testi ile y a p l m t r . Kitlesel ve bireysel bankalanan anaretim kolonilerindeki p e r f o r m a n s l a r n k a r l a t r m a k a m a c y l a y a p l a n a l m a d a n edilen a r l ereve s a y s , yavmlu ereve s a y s ve yavm a l a n verileri ise tekrarlananlml varyans analizi ile i r d e l e n m i t i r (WINER et al, 99 ) .

IS


25/44

4. BULGULAR4. Bankalama ncesi Ana A r C ~ l I 1 h A r h k l a r

i f t l e t i r m e k u t u l a r n d a n a l n a r a k t a r t l d k t a n sonra banka kolonilerined a t l a n ana a r l a r n depolama ncesi c a n l a r l k l a r n a i l i k i n t a m m l a y c d e e r l e r 4. i ' de ve depolama ncesi c a n l a r l n a i l i k i n n o r n a l d a l m l histogram e k i l 4. i ' des u n u l m u t u r .

4 i. Bankalama b a l a n g c ana a r c a n l a r l (mg) t a n m l a y c d e e r l e r i IBanka Kolonisi i i

-iBanka erevesi . Kovan no n xi i i , 14 184.621 4.112i i i

! D o a l Petekli 2 14 189.729 4.101i ') 14 i 183.450 5.285 i-)i Toplam 42 185.933 2.588 _ii Ana A r d 4 14 191.457 4.713, i 5 14 189.507 i 4.792,Bireysel Kafesli i 6 i 14 187.393 4.827

Toplam 42 189.452 2.703Genel 84 187.693 1.870i 7 , 14 195.707 i 4.989i

D o a l Petekli 8 14 193.507 5.3 8 i9 14 191.143 3.566 ,Toplam 42 193.452 i 2.665

iAna A r s z 10 14 190.193 4.647 JBireysel Kafesli i 1 i 14 i 188.671 3.95712 i 14 192.107 3.497i

Toplam 42 90.324 i 2.297Genel 84 191.888 i i 753D o a l Petekli i 84 i 189.693 1.888iGENEL Bireysel Kafesli 84 i 189.888 1.764

: ,GENEL 168 189.790 , 1.288,

Banka kolonilerine y e r l e t i r i l e n toplam ] 68 ana a r n n c a n l a r l k o r t a l a m a s 189.790+ 1.288 m g ' d r . Ana a r l ve ana a r s z banka kolonilerinde depolanan anac a n l a r l k l a r s r a s y l a 187.693 + 1.870 mg ve ] 91.888 + 1.753 mg, d o a l petekli vekafesli banka erevelerinde depolanan ana a r l a r n c a n l a r l k l a r ise189.693+ 1.888 mg ve 189.888+ 1.764 mg b u l u n m u t u r . Ana a r l ve ana a r s z kolonilerinde d o a l petekli ya da bireysel kafesli banka erevelerinde bankalanan ana

16


26/44

bankalama b a l a n g c c a n l a r l k l a r n n irdelenmesi sonucunda, banka kolonilerine rasgeled a t l a n ana a r l a r n koloni o r t a l a m a l a r a r a s n d a nemli bir f a r k l l n o l m a d n (POOS)g s t e r m i t i r . Bunun y a n s r a ana a r l banka k o v a n l a r ile ana a r s z banka k o v a n l a r ve d o a l petekli banka erevesi ile bireysel kafesli banka erevesi o r t a l a m a l a r a r a s n d a da nemli birfark b u l u n m a m t r (P>O.OS). Faktoriyel deneme desenine gre y a p l a n varyans analizinde isebanka kolonisinin ana a r l ya da ana a r s z olma durumu x banka erevesi tipi interaksiyonunemsiz (P>O.OS) k m t r . D i e r bir d e y i l e banka kolonisinin ana a r l ya da ana a r s z o l m a s n a b a l olarak d o a l petekli ve bireysel kafesli banka erevelerine y e r l e t i r i l e n anaa r l a r n bankalama ncesi c a n l a r l k l a r d e i i m g s t e r m e m i t i r . Deneme ait g r u p l a r n a rasgele d a t l a n ana a r l a r n deneme b a l a n g c n d a benzer a r l k l a r d a o l m a s alt gruplardaana a r a r l n deneyselolarak ya da istatistik yntemlerle dengeleme g e r e k l i l i i n i ortadank a l d r m t r .

252015

lf1.....

..;..::c) 10.....r . . . .

5

o 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230Ana A r A r l

e k i l 4.1. Bankalama b a l a n g c ana a r c a n l a r l n a (mg) i l i k i n normal d a l m l histogram

Bankalanmak zere i f t l e t i r m e k u t u l a r n d a n a l n a n ana a r l a r d a n 130'unun a l n d k l a r i f t l e t i r m e kutusunun kondisyonu ve kutudan a l n d k l a r tarihte (08. 0.200 yumurtlamayadevam edip etmedikleri k a y d e d i l m i ve i f t l e t i r m e kutusu kondisyonunun ve yumulilamadurumunun c a n l a r l k ile i l i k i s i i r d e l e n m i t i r . i f t l e t i r m e k u t u l a r ierdikleri a r ile k a p l petek durumuna gre z a y f (3 p e t e i a r ile k a p l ) , normal (4 p e t e i a r ile k a p l ) ve gl(4 p e t e i ve kek blmesi a r ile k a p l , Bkz. Resim 3.7) olarak 3 grupta subjektif olarak

17


27/44

s n t l a n d r l m l a r d r . i f t l e t i r m e kutusu kondisyonu ve ana a n n n yumurtlamaya devametmemesine gre ana anlann a r l k d e i i m l e r i izelge 4.2'de grlmektedir.

izelge 4.2. Ana anlann i f t l e t i r m e kutusu gc ve yumUIilama durumuna gre a r l k d e i i m l e r i

i i f t l e t i ' m e i Yumurtlama i SxKutusu Gc Durumu i n XEvet 45 196.200 2.266

Gl H a y r 17 179.765 2.740i Genel 62 91.694 2.027

I ~ : r = : ii Evet 44 i 193.402 2.532ii H a y r i 6 80.033 i 3.723 i!Genel 50 191.798 i 2.347

Evet 15 182.900 3.932Z a y f H a y r i 3 165.900 21. 184

i Genel 18 180.067 4.666Evet 104 i 193. ()98 1.604i

,GENEL H a y r i 26 178.227 i 2.953Genel 130 190.124 1.502 !

Ekim a y n d a i f t l e t i r m e kutulanndan a l n a n ana anlardan 30'unun alkutulardan 6 2 ' s i n n gl, 50'sinin n o r n a l ve 8'inin z a y f kondisyonlub e l i r l e n m i t i r . Kutulardan a l n n a tarihinde ana a r l a n n 104' halensrdrrken 26' y u m u r t l a n a y b r a k m t r . Y u n u r t l a m a y srdren ana

098 + 1.604 mg, y u m u r t l a m a y kesen ana anlar ise 178.227 + 2.953 n g ' d r . kutulardan toplanan ana a n l a r n ortalama a r l 191.798 + 2.347 mg ve z a y f kutujardantoplananlar 180.067 + 4.666 mg gelmektedir. Hem gl, hem n o r n a l , hem dekutulardan yumurtlamaya devam eden ana anlann y u m u r t l a m a y b r a k a n l a r d a n dahao l d u u s a p t a n m t r . Verilere uygulanan varyans analizine gre i f t l e t i r m e kondisyonu ve ana a n n n y u m u r t l a m a y srdrp srdrmemesi ana a n n n etkilemektedir. F a r k l gteki kutulardan toplanan ana a n l a r n a r l k o r t a l a m a l a r farklar (P


28/44

4.2. Deneme Gruplarmda Ana A r Y a a m a O r a n l a r Banka kolonilerinde ana a r l a r 08 0.2000 tarihinden b a l a y a r a k 1403200 i

kadar (5 ay) kitlesel k l a t l m l a r d r . K l a t m a d a b a a r dzeyi ana a r y a a m a o r a n iles a p t a n m t r . K l a t m a srecinde e l v e r i l i hava k o u l l a r altmda y a p l a n denetlemelerdebanka kolonisinde y a a y a n ve l m ana a r s a y l a r b e l i r l e n m i t i r . Alt gruplardagzlem tarihlerinde (bankalama srelerinde) belirlenen ana a r y a a m a o r a n l a r izelge 43 ve e k i l de s u n u l m u t u r .

Ana a r l a r n banka kolonilerinde b a n k a l a n m a s n d a n i gn sonra (09.10.2000)ilk denetlemede ana a r s z - d o a l petekli kolonilerde ana a r k a y b m n o l m a d , ana a r s z bireysel kafesli banka kolonilerinde 3 fire ile y a a m a gcnn % 92.85' e d t , hem anaa r l d o a l petekli hem de ana a r l bireysel kafesli banka k o l o n l e r i n d e s e b r e r % 97.61 'e d t b e l i r l e n m i t i r . Bankalama b a l a n g c n d a n 2 hafta sonra (24. !020()()) anaa r l - d o a l petekli, ana a r s z - b r e y s e l k a f e s l , ana a r s z - d o a l petekli ve ana a r s z - b r e y s e l kafesli banka kolonilerinde y a a m a o r a n l a r s r a s y l a % 78.57, % 95.23, 97()% 3'tr. Aym dnemde tm gruplar genelinde ana a r l a r n % 86.69'u y a a m t r . k o u l l a r n n b a l a m a s n d a n nce 2 kez daha gzlem yapabilmek mmkn o l m u t u r . Bankalama b a l a n g c n d a n 25 gn sonra (02. i 12000) ve 35 gn sonra 2. 1.20(0) y a p l a n bu gzlemelerde tm gruplar genelinde ana a r y a a m a o r a n l a r s r a s y l a % 82. i 4 ve 02o l m u t u r Her 2 gzlemde en yksek y a a m a aram % 95.23 ve % 88.09 ile ana a r s z

gruptan elde e d i l m i t i r . K a s m a y n n ikinci y a r s n d a n itibaren u b a t a y b a m a hibir gzlem y a p l m a m t r . u b a t a y n n b a n d a hava k o u l l a r n n kovan amayao l m a s n d a n y a r a r l a n l a r a k banka kolonileri d e n e t l e n m i ve ana a r l - b i r e y s e l kafeslikolonilerinin hibirinde ana a r l a r n y a a m a d k l a r , ana a r l - d o a l petekli banka k o l o n l e r i n i n ise sadece birinde % 2 A2'sinin y a a d s a p t a n m t r . Aym gzlemde anapetekli banka kolonilerinde y a a m a gc % 47.61, ana a n s z - b i r e y s e l kafeslikolonilerinde ise % 16.66 b u l u n m u t u r . B a n k a l a m a n n 147. gnne g e l i n d i i n d e degcnde d l e r devam e t m i t i r . Mart a y b a n d a (04.03.20001-147. gn) y a p l a n gzlemdeana a r l - d o a l petekli ve ana a r I - b i r e y s e l kafesli banka kolonilerinde hibir ana any a a m a d s a p t a n m t r . Oysa hem Mart a y b a n d a k i gzlem hem de Mart a y ( 13 03200 I) y a p l a n son gzleme gre ana a r s z - b i r e y s e l kafesli banka kolonilerinde anaa n l a r n % 16.66'sl d o a l petekli banka kolonilerinde ise % 40A7'si c a n l k a l m t r d o a l petekli banka kolonilerinin birinde ana a n l a r n % 64.28'i 5 ay y a a t l l a b i l n i t r .

19


29/44


30/44

-+ - AI-DP --- AI -SK - - t - AZ-DP --e- AZ-SK100

't. 80: : : 60(,J: : : V8 40rJ}.

>- 20O

Gzlem Tarihleri

4.2. Kitlesel k l a t l a n ana a r l a r n f a r k l gzlem dnemlerinde y a a m a gleriAna a r l ( d o a l petekli ve bireysel kafesli) banka kolonilerinde 3.5 ay sreli

sonunda (O 102.200 1) b a n k a l a n m ana a r l a r n y a a m a m a s (Bkz izelge 43)istatistik analiz 2 a a m a l y a p l m t r . Birinci a a m a d a ilk 4 gzlemde (09.10

102000, 02. 11.2000, 12.11.2000) saptanan y a a m a gc o r a n l a r tm altk a r l a t r l m , 4. gzlemden sonra ana a r l banka kolonisi g r u p l a r n d a y a a y a n o l m a d iin son 3 gzlem analize dahil e d i l m e m i t i r . k i n c i a a m a d a ise sadece ana a r s z banka kolonilerinde ( d o a l petekli ve bireysel kafesli) tm gzlem s o n u l a r analiz e d i l n t i r

Birinci a a m a d a uygulanan tekrarlanan lml varyans analizine gre; altgzlem tarihlerinde saptanan y a a m a o r a n l a r a r a s d a k i f a r k l l k l a r nemlidir (P () ibir d e y i l e alt gruplarda ana an y a a m a o r a n l a r depolama sresine b a l olarak m

g s t e r m i t i r . Depolama sresinin, b a m s z faktrler (banka kolonisinin ana a r l ya anaa n s z o l m a s , banka erevesi tipi) ile ikili ve l interaksiyonlan nemsiz b u l u n m u t u r . B a m s z faktrlere gelince, banka kolonisinin ana a r l ya da ana a n s z olma durumununbanka erevesi tipinin ana an y a a m a o r a n a i l i k i n esas etkilerinin nemli

21


31/44

(P 00 ) , ancak bu 2 faktr a r a s n d a k i interaksiyonun nemli (P


32/44

4.6. Ana a r s z banka kalanilerinde ana a r y a a m a oram (%) b a k m n d a n dnemlerinve banka erevesi tipinin k a r l a t r m a s

Gzlem Tarihleri iD o a l Bireysel Genel(Depolama Sresi) Petekli Kafeslii 96.42.\09.10.2000 i X 10000 92.85i

( . gn) S'x i 0.00 4.13 2.44ii24.10.2000 X i 97.62 83.33 90.47'\i(16. gn) i - i 2.38 8.59 5. i iSx ii

i02.11.2000 i X 95.23 80.94 88.09.\i i(25. gn) ,)'x 2.38 6.30 4.3973.80 i 80.99"12.11.2000 X 88.09 i,

(35. gn) Sx 8.59 10.37 6.82i 32.13 B01.02.2001 X 47.61 16.66 .

i - i i(116. gn) i 13.25 4.76 i 9.36i Sx i- 40.47 16.66 28.56 H04.03.2001 Xi

! (147. gn) Sx i 12.59 4.76 8.04 ii - i 28.56Hi 13.03.2001 X 40.47 16.66

i(155. gn) i Sx 12.59 4.76 8.04X i 72. 78 l t 54.4i' i 63.60GenelSx i 6 ;3 7.69 5

F a r k l hyk harlli lA Il) dnem o r t a l a m l a n S l I 1 d a k i ! 1 r k l a r (l '


33/44

4.3. Ana A r h r n Kabul Edilme O r a n l a r ve Yumurtlamaya B a l a m a SreleriBanka k a l a n l e r i n d e 09.10.2000-13.03.2001 tarihleri a r a s n d a 5 ay c a n l kalan ana

a r t a r t l d k t a n sonra, bunlardan 16 tanesi a n l k t a yeni h a z r l a n a n kolonilere 14.03v e r i l n i l e r d i L Ana anlardan 13 ' (% 81.25) koloniler t a r a f n d a n kabul edilirkenr e d d e d i l m i t i L Koloniler t a r a f n d a n kabul edilen i 3 ana andan sadece t a n e s y u m u r t l a m a m t l L Ana anlardan 7 tanesi k o l o n l e r e verildikten 7 gn sonra, 4 tanesi gsonra ve tanesi i Ogn sonra yumurtlamaya b a l a m t r (izelge 4.7).

4.7. Kolonilerce kabul edilen ana a n l a r n bankalama ncesi ve s o n r a s a r l k l a r yumurtlamaya b a l a m a sreleri

i A n a A r Bankalama Bankalama Yumurtlamaya ii ncesi S o n r a s i B a l a m a i No A r l k (mg) ! A ~ r l k (mg) i Sresi ( ~ n ) i i 173.4 i 160.8 8i i

i 2 208.3 i 188.7 7 ii..., 216.7 204.4 7 i-)4 208.7 192.9 i 7ii5 176.2 183.6

i8,6 173.0 168.9 7

i 7 201.8 194.9 8i 8 220.6 184.8 79 186.2 192.6 i 7LO i 212.9 i 203 7 i 7 i1 i 162.4 163.8 10 ii12 i 194.1 , 222.7 8i

B a n k a l a n m ana anlann kolonilere kabul ettirilmelerinde zorluk y a a n m a m , retim mevsiminde e l v e r i l i k o u l l a r d a b a n k a l a n m a m ana anlann k a l o n l e r e v e r l m e s u y g u l a m a l a r n d a k i gibi b a n k a l a n m ana anlar koloniler t a r a f n d a n kabul e d i l m i l e r d i r yandan b a n k a l a n m ana a r l a n n yumurtlamaya b a l a m a l a n da g e c i k m e d i i yumurtlamaya b a l a m a z a m a n n d a birrneklik g s t e r m i l e r d i r

4.4. Bankalanan Ana Anlarm retim Kolonilerindeki P e r f o r m a n s l a r Kitlesel b a n k a l a m a n n ana an p e r f o r m a n s n etkileyip e t k i l e m e d i i n i

a m a c y l a b a n k a l a n m ana anlar ile i f t l e t i r m e kutulannda ve r u e t l e r d e (kontrolk l a t l a n ana anlar retim kolonilerinde k a r l a t r l m l a r d r Bunun iin, b a n k a l a n n a n l a r n kabul e t t i r i l d i i kolonilerden, i f t l e t i r n e k u t u l a r n d a n ve r u e t l e r d e n

24


34/44

a k t a r l a n kolonilerden 9'ar tanesi s e i l m i ve 04.04.200 tarihinde besin stoku, ergin a r veyavru v a r l b a k m n d a n e i t l e n m i l e r d i r . Her birinde 9 kolani olan 3 grupta toplam

koloninin g e l i i m i 21 gn ara ile periyodik lmler y a p l a r a k b e l i r l e n m i t i r . Deneme kolonilerinde a y n gn y a p l a n a r 1 1 ereve s a y s ve yavrulu ereve

s a p t a m a l a r ve yavru a l a n lmleri kolonilerin e i t l e n m e s i n d e n 2 gn sonra09.08.200 i 'e kadar 6 kez y a p l m t r . Banka k o v a n n d a k l a t l m ana a r l kolonilerdensadece 'i ve i f t l e t i r m e kutusunda k l a t l m ana a r l kolonilerden 2' si 3. lmdneminden sonra (07.06.200 i) ana a r k a y b n a u r a m a l a r nedeniyle deneme d b r a l < . ve denemeyi 24 koloni t a m a m l a m t r . Deneme d kalan kolonilerin ana a r k a y b n a kadarbelirlenen verileri istatistik analizlere dahil e d i l m i t i r .

A n l a t m d a uzatma ve tekrardan k a n m a k a m a c ile bu noktadan itibarenkolonisinde k l a t l a n ana a r l koloniler, i f t l e t i r m e kutusunda k l a t l a n ana a r l k o l e n i l e r ve r u e t l e r d e k l a t l a n ana a r l koloniler yerine gruplar k s a c a banka kolonisi grubu. i f t l e t i r m e kutusu grubu ve kontrol grubu olarak ifade e d i l m i t i r . 4.4. Anh ereve s a y s

Deneme kolonilerinde 25.04.2001-09.08.2001 tarihleri a r a s n d a 21 gn ara ile 6belirlenen a r l ereve s a y s n a i l i k i n t a n m l a y c d e e r l e r izelge 4.8'de,g r u p l a r n n g e l i i m e r i l e r i ise e k i l 4.3. 't e grlmektedir. Karekk transformasyonuar ereve s a y s verilerine uygulanan tekrarlanan lml varyans analizine gre grupo 1 a l a m a l a r arasmdaki farklar ve lm dnemi x grup interaksiyonu nemsiz (P005) .dnem o r t a l a m a l a r a r a s farklar ise nemlidir (P


35/44

izelge 4.8. Deneme g r u p l a r n n a r l ereve s a y s t a n m l a y c d e e r l e r i ~ - ~ ~ - - - - ' - - - - B - a - n - k - a - - ' - - - : : - : ' i ~ f t ~ l e - - t : : - i r - m - e - ' - ~ R = - - u - e - t - - r - - G - e n e l

! Dnemler Kolonisi Kutusu (Kontrol)i6 ~ . 3 7 0 L

,

125.04.2001- 6.389 6.278 6.444X --l0.139 0.087 0.056 0.057 !Sxn 9 9 ! 9 27iX 7.6 i 7.1 i 7.778 7.500l! :J17.05.2001 ) ' ~ 0.217 0.261 , 0.206 0.139 i,xn 9 9 9 27X 10.11 i 9.889 10.000 i )O({

07.06.2001 i ,)X 0.539 0.841 i 0.471 0.354 n 9 i 9 9 27 ii - 12.500 14.071 i 1.6 i i i . \X Ji 1.000 1.3 1 0.849 0.608 ii 28.06.2001 Sx in !i 8 7 i 9 24 Jx l 1 .250 13.286 i 1 1.333 II ;1li

20.07.200 i S-;;; 0.412 1.475 i 0.764 0.543... 'i n 8 7 9 24 JIy : 10.000 11.714 9.556 i 0 . 3 3 3 ~ ii "

09.08.2001 Sx 0.423 1.304 0.530 0.469n 8 7 9 24- 9.549 i 10.062 9.453 9.688 iX i iGenel , -Sx 0.355 i 0.558 i 0.332 0.117 ii

i n 51 48 i 54 153iF a r k l harfi (i\, B, c. .. ) t a y a n dncm ortalamalan a r a s n d a k i frklar ncmlidir (l'0.05), lm dnemi o r t a l a m a l a r a r a s f a r k l a r n (p


36/44

izelge 4.9. Deneme g r u p l a r n n yavrulu ereve s a y s t a n n l a y c d e e r l e r i Dnemler i Banka i i f t l e t i r m e i R u e t i GeneliKolonisi i Kutusu (Kontrol) i

X 4.778])b 4 0 0 ~ J . ._LL) c i 5.556111..a 4.889 i25.04.2001 ) , -, x 0.324 0.250 0.242 0.182 ii 9 9 i 9 27 in- 5.889ca 5.333])ab 5.556l a 5.593X

17.05.2001 i , -, )X 0.200 0.300 0.306 0.158 ii 9 i 9 i 9 i 27 in- 7.667\ 7.111\ 7.833\ 7.537 iX

07.06.2001 s-;; 0.577 0.676 i 0.344 0.3 9 i 9 i 9 27n i- 6.43i\1 l i S 8rB i 6.208X 6.429 a " _., b i

28.06.2001 Sx 0.406 0.468 0.425 i 0.246n 8 7 9 24

i 20.07.2001- c c c 5.688X 5.875 a 6.000 a 5.278 b,)'-;; 0.295 0.523 0.313 0.217 i

! n 8 7 9 24X 4 D4. 37 rC5.857 a n--4.667 4.938

09.08.2001 ) , -, x 0.406 0.389 0.312 0.238n 8 7 9 24-X 5.863 5.812 5.787 5.820-Genel Sx 0.214 0.222 0.186 0.065

n 51 48 54 153i kr , l c m d e r k l harfi (A, B, l a v a n grup o t a l a m a l a n a r a s n d a k i farklar ve her g r u h m f a r k l dnemu r t a l a n a l a n d a n f a r k l harfi t a y a n l a r (a, b, a r a s d a k i l ~ u t l a r nemlidir (l)0.05), dnem o r t a l a m a l a r n n iseb e k l e n i l d i i gibi f a r k l o l d u k l a r (P


37/44


38/44

-+- Banka Kolonisi -- i f t l e t i r m e Kutusu - - ! i r - R u e t (kontrol)

16- 14...


39/44

-+-- Banka K o l o n s ----- i f t l e t i r m e Kutusu -----er- R u e t (kontrol700060005000

: : 4000LOLO>- 2000

1000O

Dnemle.'

e k i l 4.5. Deneme g r u p l a r n n yavru a l a n (em 2) g e l i i m e r i l e r i

30


40/44

5. T A R T M A VE SONU

A r a t r m a s o n u l a r karasal iklim k o u l l a r a l t n d a ana a r s z banka kolonilerinde anaa n l a r n kitle halinde k l a t l m a s n n mmkn o l d u u n u g s t e r m i t i r . Ana a r s z kolonilerinde ve d o a l petekli banka erevevelerinde k l a t l a n ana a r l a r n % 40.41'y a a m t r . Depolama sonunda ok yksek dzeylerde y a a m a oram d e e r l e r i ilek a r l a l m a m a k l a birlikte, bir kolonide saptanan y a a m a oram (% 64.28) tatmin edicisonu olarak d e e r l e n d i r i l e b i l i r . zellikle banka kolonisinde depolanan ana a r a r t r l d k a bu dzeyde bir y a a m a o r a n n a u l a l d n d a uygulanan sistem daha b a a r l edilebi lecektir.

Banka kolonilerinde ana a r l n e r i n i n byk o u n l u u A r a l k - O c a k a y g e r e k l e m i t i r . Ana a r l - i k i k a t l k o l o n l e r d e sebest d o l a a n ana a r d n d a , bankalanan anaa n l a r n t a m a m aym dnemde l m l e r d i r . Ana a r l - i k i k a t l kolonilerde b a n k a l a n m anaa n l a r n uzun sre y a a t l a m a m a s n n o l a s 2 nedeninden biri, i d d e t l i k k o u l l a r n n y a a n d bu dnemde, bakalama ncesi a l n a n nlemlere k a r n , i i a r l a r n erevesini terkederek serbest d o l a a n ana a r n n b u l u n d u u st katta s a l k m o l u t u r m a l a r veb a n k a l a n m ana a r l a r yeterince k o r u y a m a m a l a r d r . Ana a r l - i k i k a t l banka kolonilerindeb a a r s z l a yol aan d i e r neden ise Ocak a y b a n d a st kattaki serbest ana a r n n yumurtlamaya b a l a m a s ve buna b a l olarak i i a r l a r n yavru b a k n n a y o u n l a m a l a r vealt kattaki b a n k a l a n m ana a n l a r n i i anlar t a r a f n d a n ihmal edilmeleridir. Ana a r l kolonilerinde serbest ana anmn yumurtlama faaliyetini depolamamn ilk ve sonsrdrmesinin yarar g e t i r e c e i d n l m t r . Oysa serbest ana a r n n y u m u r t l a m a s destek y a p l m a y a n kolonilerde populasyon a z a l n k a r l a m a d gibi b a n k a l a n m ~ anaa n l a r n ihmal edilmesine neden o l m u t u r .

Ana a r s z - t e k k a t l banka kolonilerinin ana a r l - i k i k a t l banka kolonilerindenb a a r l o l m a s , ana a r s z - t e k k a t l banka kolonilerinde s a l k m o l u t u r u l m u olsa dao r t a s n a y e r l e t i r i l e n banka erevesinin daha dar h a c I n d e (tek kat) bulunan a n l a r n o l u t u r d u k l a r s a l k m n merkezinde kalarak olumsuz k o u l l a r d a n b a n k a l a n m anadaha az etkilenmeleridir. D i e r yandan serbest ana a r n n o l m a m a s da b a k c a n l a r n anaa n l a r ihmal etme o l a s l n ortadan k a l d r m t r . B e a y l k depolama sonunda ana a r s z banka kolonilerinden zellikle d o a l petekli banka erevelerinde k l a t l a n ana

3


41/44

y a a a gleri daha yksek ( kovanda s r a y l a % 64.28, % 2 i A2, % 35.71) b u l u n m t u r Y a a m a gcnn daha yksek o l m a s n d a ana a n l a r n d o a l yzey (balmumu)t u t u l m a s n n da nemli k a t k s o l m u t u r .

Yaz mevsiminde ana a r y e t i t i r i c i l e r i ve a r c l a r n ana a r l a r d e p o l a m a s uygulama o l m a s n a k a r n , byk oranda ana a r k a y b o l m a k s z n ok s a y d a anaarada 5-6 ay depolamak iin uygun bir sistem yoktur (WYBORN et al, 1993a). Depolamab a a r s n a r t r m a k a m a c y l a banka kolonilerinin beslenmesi (HARP, 1967; LEVINSOHLENSKY, 98 MITCHELL et al, i 985), bir baraka iindeki k o v a n l a r n elektrik(ampul) s t l m a s (WALSH, 967), k o v a n l a r n siyaha b o y a n m a s (LEVINSOH1\LENSKY, 1981), banka k o l o n l e r i n e yavru (HARP, i 967; MITCHELL et al, 1985),da ergin a r d e s t e i y a p l m a s (LEVINSOHN and LENSKY, 1981), banka k o v a n l a r n n koruyucu bir rt ile izole edilmesi (WYBORN et al, 993a) gibi birok uygulama d e p l a m a b a a r s n a r t r a b i l m e k t e d i r . Bununla birlikte, Wyborn et al i 993a, 1993b) t a r a f n d a n y a p l a n a l m a d n d a , bu a l m a l a r n hibirisi k mevsiminde ana a r l a r uzun sreli depolamadai s t i k r a r l ve gvenli yntemler o l m a m t r . WYBORN et al (1993a) 2 y l l k bir a l m a d a anaa r s z banka kolonilerinde bankalanan ana a r l a r n % 6 0 ' n 6 ay c a n l t u t m a y b a a r m l a r d r . Bu a l m a d a ise s a l k m o l u u m u n u azaltmak ve bankalama b a a r s n a r t r m a k banka k o v a n l a r siyaha b o y a n m , bankalama b a l a n g c n d a n sonra banka kolonilerine i ()ara ile 2 kez a r l ve yavrulu ereve d e s t e i y a p l m t r . Karasal iklim k o u l l a r n d a mevsimi ortasmda kovan ii m a n i p u l a s y o n l a r n n u y g u l a n a m a m a s nedeniyle b a n k a l a m a n n ilerleyen tarihlerinde ergin a r d e s t e i y a p l m a m t r . Depolama sresince s a l k n o l u u m u n u azaltmak a m a c y l a banka kolonilerine ergin a r d e s t e i yapmak, banka k o v a n l a r n .maddeleri ile sarmak gibi uygulama tekniklerinin ilavesi ile b a a r dzeyinin a r t a c a edilmektedir. Karasal iklim k o u l l a r n d a elde edilen bu sonular gz nne a l n d n d a iklimli Akdeniz ve Ege Blgesinin kitlesel ana a r bankalamak iin i d e a l o l d u u veb a a r l s o n u l a r n a l n a b i l e c e i d n l m e k t e d i r . Bu blgelerde banka kolonilerine srekli

a r d e s t e i yapmak mmkndr.

Karasal iklim k o u l l a r n d a i f t l e t i r m e k u t u l a r ve iindeki ana a r l a r y a a t l a b i l n e k t e d i r . Bunda da b a a r l o l m a n n en nemli k o u l u i t t l e t i r m e kutusundakiergin a r kadrosunun ok k a l a b a l k ve erevelerde yete1i stok besin o l m a s d r . any e t i t i r i c i l e r i retim mevsimi so

Banka Kovanlarında Uzun Süreli Kitlesel Ana Arı Depolama Olanakları

Documents