UNIVERZITA PALACKÉHO V OLOMOUCI PEDAGOGIC KÁ FAKULTA Katedra technické a informační výchovy Bakalářská práce Jana Škrancová NAKLÁDÁNÍ S ODPADY VE VÝUCE ŽÁKŮ ZŠ SPECIÁLNÍ Olomouc 2013 vedoucí práce: doc. PaedDr. Jiří Kropáč, CSc.
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
U N IV E R Z IT A P A LA C KÉ H O V O LO M O U C I
P ED A G OG IC K Á FA K U LT A
K a t ed ra t e chn i cké a i n f o rm ačn í v ýc h o v y
Bakalářská práce
J an a Šk r ancov á
N A KL ÁD Á NÍ S OD PA D Y VE V Ý UC E ŽÁ KŮ ZŠ S PE CI ÁL NÍ
O l omo u c 20 13 v edo u c í p r áce : do c . P aed Dr . J i ř í K r o p áč , CS c .
P ro h l a šu j i , ž e j s em b ak a lá ř sk ou p r ác i v yp r aco v a l a s am os ta t n ě
a po už i l a j s em uv ed en ých p r am en ů a l i t e r a t u r y.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
V Ol om ou c i d n e 22 . 3 .2 01 3
D ěk uj i do c . P aedDr . J i ř í mu K ro p áčo v i , CS c . , za o db or né v ed en í p r áce .
T ak é d ěk u j i ro d i čům , k t e ř í mi s v ěř i l i s vé d ě t i d o péče . D ěk u j i S t ř ed n í
š ko l e a Zák l ad n í š ko l e D C 90 , s . r . o . , H us i t s k á 19 , O l omo u c . D ěk u j i
o b čan sk ém u s d r už en í S p o lu - St řed i s ku p od po r y i n t eg r ace , Do ln í
n ám. 38 , Olo mo u c . D ěku j i SPC , Sva t op l uk ov a 11 , Olo mo u c . D ěk uj i
SPC , M as a r yk o v a 4 , M oh e ln i ce .
Ob sah
ÚV O D ................................................................................................................................................... 6
T E OR E T ICK Á Č Á S T .................................................................................................................... 7
1 V Ý UK A Ž ÁK Ů ............................................................................................................................. 7
1 . 1 Žá c i Z Š s p e c i á l n í ............................................................................................................... 7
1 . 2 Žá k o vs k é p ř e d s t a v y ........................................................................................................... 9
1 . 3 P o j mo v é ma p o v á n í ........................................................................................................... 12
1 . 4 Uč e n í z o b r a zo v é h o ma t e r i á l u ................................................................................... 14
1 . 4 . 1 Z p r a c o vá n í o b r a z o v ý c h i n f o r ma c í ................................................................... 14
1 . 4 . 2 Úr o v n ě s d ě l o vá n í o b r a zo v ý c h i n f o r ma c í ...................................................... 18
1 . 4 . 3 F u n k c e o b r a z o v é h o ma t e r i á l u ............................................................................ 20
1 . 5 P r o j e k t o v á v ý u ka .............................................................................................................. 22
2 N AK L Á DÁ N Í S OD P A DY .................................................................................................... 25
2 . 1 O d p a d ..................................................................................................................................... 26
2 . 2 K o mu n á l n í o d p a d .............................................................................................................. 26
2 . 3 Na k l á d á n í s ko mu n á l n í m o d p a d e m ........................................................................... 27
2 . 3 . 1 S ku p i n y k o mu n á l n í c h o d p a d ů ............................................................................. 28
2 . 3 . 2 P r o s t ř e d k y p r o s h r o ma ž ď o vá n í o d p a d u ( n á d o b y) ..................................... 35
2 . 3 . 3 P r o s t ř e d k y p r o s vo z ( s b ě r ) a p ř e p r a v u o d p a d u .......................................... 35
2 . 4 O d p a d o vé h o s p o d á ř s t v í ................................................................................................. 36
E M P IR IC K Á Č ÁS T ...................................................................................................................... 38
3 V Ý ZK UM NÉ Š E T Ř E N Í .......................................................................................................... 38
3 . 1 C í l v ý z k u mn é h o š e t ř e n í ................................................................................................. 39
3 . 2 S t a n o ve n í p r o b l é mo v ý c h o t á z e k ............................................................................... 39
3 . 3 Ch a r a k t e r i s t i ka v ý z k u mn é h o s o u b o r u .................................................................... 40
3 . 4 P r ů b ě h a a n a l ý z a v ý s l e d ků v ý z k u mn é h o š e t ř e n í ............................................... 48
3 . 4 . 1 P r o b l é mo vá o t á z k a č . 1 : J a ko u p ř e d s t a vu m a j í ž á c i Z Š s p e c i á l n í
o t ř í d ě n í o d p a d u ? ..................................................................................................... 50
3 . 4 . 2 P r o b l é mo vá o t á z k a č . 2 : J a ké j s o u z d r o j e p ř e d s t a v ž á k ů
Z Š s p e c i á l n í o n a k l á d á n í s o d p a d y ? ............................................................... 56
3 . 4 . 3 P r o b l é mo vá o t á z k a č . 3 : J a ká j e p r a k t i c ká v y u ž i t e l n o s t p ř e d s t a v
v d a n é m o k a mž i k u ................................................................................................... 57
3 . 4 . 4 P r o b l é mo vá o t á z k a č . 4 : J a ké j s o u o b s a h o vé p o ža d a v k y
n a t v o r b u p r o j e k t o v é h o d n e ................................................................................ 58
3 . 5 V yh o d n o c e n í v ýz k u mn é h o š e t ř e n í .......................................................................... 58
Z Á V Ě R ............................................................................................................................................... 61
S E Z N AM P OU Ž IT ÝC H Z D ROJ Ů .......................................................................................... 64
S E Z N AM O B RÁ Z K Ů ................................................................................................................. 70
S E Z N AM ZK RAT E K .................................................................................................................. 71
P Ř ÍL O H Y .......................................................................................................................................... 72
6
ÚVOD
Bak a l á ř sk á p r áce se z ab ýv á n ak l ád án í m s od pad y v e v ýu ce ž ák ů
ZŠ sp ec i á ln í . T ř íděn í o dp ad ů n en í j en k rá tk od ob ou z á l ež i to s t í úz k é
s ku p i n y o b čan ů , a l e p ř ed evš ím n u tn os t í z ek o lo g i ck éh o i ek on omi ck éh o
h l ed i sk a . Od p ad ů j e mn oh o a m ěl i b ych o m s e ch ov a t t ak ,
ab y n eoh r ožo v a l y n a š e ž i vo tn í p r os t ř ed í . Se s ep a r ov án ím od p ad ů s e ž ác i
ZŠ sp ec i á ln í s e tk áva j í ve šk o l e v r ám ci En v i ro nm en tá ln í v ých o v y, j ež j e
s ou čás t í Š VP ZŠ s p ec i á l n í . V e výu ce j e t ř eb a dod rž ov a t z á sad y
n áz o rn os t i , p ř i měř en os t i , s ou s t avn o s t i , t r v a l os t i , uv ědo mě lo s t i
a ak t i v i t y ž ák a s oh l ed em n a in d iv id u á l n í zv l á š tn os t i k aždéh o ž ák a .
C í l em bak a l ářsk é p ráce j e z j i s t i t s oučas n ý s t av p ř eds t av ž ák ů ZŠ
s p ec i á l n í k d an ému t ém atu , zd r o j e p ř eds t av , p r ak t i cko u v yu ž i t e ln os t
p ř eds t av v d an ém ok amž ik u , d á le p ak z j i s t i t o bs aho v é p ožad av k y
n a t vo r bu p ro j ek t ov ého d n e .
O s ou k va l i t a t i v n í ho v ýz k um u b ud e p o j mo vé m apo ván í ž ák o vsk ých
p ř eds t av o n ak l ádán í s o dp ad y. Za t ím t o ú če l em j e t ř eb a v yt v o ř i t
d i g i t á l n í t e s t ov ac í m at e r i á l v p r o gr amu AC T IV s tu d io P ro f e s s i on a l
E d i t i o n . T es t ov ac í p r acov n í l i s t y b u d o u o bs aho va t o br ázk y, p r o t ož e n e
v š i chn i ž ác i ZŠ sp ec i á ln í z n a j í v š ech n a p í sm en a abeced y . A v š ak an i
zn a los t ab eced y n ez a r u ču j e p l yn u l é č t en í s l ov s po r ozum ěním .
V e sp o j en í s i n t e r ak t iv n í t abu l í A C T IV b o a rd a p e r em ACT IV p en
j edn o t l i v í ž ác i bud o u s e s t av ov a t po j mo vé m ap y s v yuž i t í m př ed em
p ř ip r av en ých o b r ázk ů .
D ů vo d em p ro č zk ou m at p ř ed s t av y j edn o t l i v ých ž ák ů j e e f ek t iv i t a
v ýu k y a m o ž nos t o v l iv ňo va t p os t o j e ž ák a t ak , ab y b yl y v e s h od ě
s p ož ad avk y s p o l ečn os t i v t omt o p ř í pad ě v r ám ci En v i r onm ent á l n í
v ých o v y. Zn a lo s t př eds t av u možň u j e p ř i zp ůs ob ova t s e ak t u á ln í
s i t u ac i a v yt v á ř e t výu k u z a j ím avě j š í i p ř i t až l i v ě j š í p r o j ed n o t l i v é ž ák y.
Bak a l á ř sk á p r áce j e r ozd ě l ena n a čá s t t eo r e t i ck ou a emp i r i ck ou .
T eo r e t i ck á čá s t s e z ab ýv á v ym ez en ím z ák l ad n í ch po jm ů z ob l a s t i
n ak l ádán í s od p ad y ve v ýu ce ž ák ů ZŠ s p ec i á l n í . Em pi r i cká č ás t z ko um á
s ku t ečn os t i , k t e r é s ou v i s e j í s p ř ed s t av a mi žáků ZŠ sp ec i á l n í v e vz t a hu
k nak l ádán í s o dp ad y.
7
TEORETICKÁ ČÁST
T eo r e t i ck á čás t j e r ozd ě len a d o d vo u š i r š í ch ob l as t í
z am ěř en ých n e jp rv e n a v ýu k u žáků a n ás l ed n ě p ak n a v ym ez en í
z ák ladn í ch p o jm ů z o b l as t i n ak l ád án í s o dp ad y.
P rv n í p od kap i t o l a s e zab ýv á v ýu k o u ž ák ů ZŠ s p ec i á l n í z h l ed i s k a
o b ecn é ch a rak t e r i s t i k y ž áků s e s t ř ed n ě t ěž ko u m en tá l n í r e t a rd ac í ,
n ev yj í m aj e i ok o l n í p ás ma m en t á ln í r e t a rd ace z d ův od u mož no s t i , ž e j d e
o j ed in ce n á lež í c í do h r an i čn í c h ob l as t í . D á l e j e t eo r e t i ck á čás t
z am ěř en a na ž ákov sk é p ř eds t av y a v ýz k um no u m et od u - p o jm ov é
m apo v án í t ě ch to p řed s t av . J ak j i ž b yl o uv ed eno , t e s t ov an í ž ác i n eum ěj í
p l yn u l e č í s t p saný t ex t , p ro t o j e v ho dn é s e z ab ýv a t ob r azo v ým
m at e r i á l em v e v ýu c e ž áků .
1 VÝUKA ŽÁKŮ
V zhl ed em k t om u , ž e j e t a to b aka l á ř sk á p r áce z am ěřen a n a ž ák y
ZŠ sp ec i á l n í , b u d e p r vn í k ap i to l a v ěnov án a p ráv ě j im .
1.1 Žáci ZŠ speciální
V ZŠ s pec i á ln í s e vz dě l áv a j í ž ác i s e s t ř edn ě t ěž ko u m en t á ln í
r e t a rd ac í . Žák ům j so u p osk yt o v án y z ák l ad y v zd ě l áv án í po d l e Š VP .
P o d l e v yh l á šk y 1 4 7 / 20 11 S b . , k t e r ou se m ěn í v yh l á šk a č . 7 3 / 20 05
S b . , o vz dě l áv án í d ě t í , ž ák ů a s t ud en tů s e s p ec i á l n ím i vz d ě l áv ac í mi
p o t ř eb ami a d ě t í , ž áků a s t ud en tů mim o ř ád n ě nad an ých „ l z e ž á ka
z ař ad i t do š ko l y , t ř íd y n eb o s kup in y z ř í z en é pr o ž áky se z dra vo t n í m
p os t i ž en í m n eb o převé s t d o v zd ě l á va c íh o pr og ra m u up ra ven ého p ro ž á ky
s e z dr a vo t n í m pos t i ž en í m j en na zá k la dě p í s emn éh o do po ru čen í
š ko l ského po ra d en s kéh o z ař í z en í , j eho ž s ou čás t í j e na vrž en í
ko n kr é t n í ch po dp ůrn ých op a t řen í .“
Zák o n 56 1 / 20 04 Sb . o p ř edš ko ln í m, z ák ladn ím , s t ř edn ím , v yš š ím
o d bo rn ém a j i n ém vzd ě l áv án í ( š ko l sk ý z ák on ) uv ád í : „Zd ra vo tn ím
8
p os t i ž en í m j e p ro ú če l y t o ho t o z á ko na m en tá ln í , t ě l e sn é , z r a ko vé n ebo
s lu cho vé p os t i ž en í , va d y ř eč i , so ub ěž né p os t i ž en í v í c e vad a mi , au t i s m us
a vývo j o vé po ru chy u čen í nebo ch o vá n í .“
S o h l ed em n a p r ak t i cko u čá s t t é to b ak a l á ř sk é p r áce j e v h od né s e
z ab ýv a t po jm em - m en t á l n í r e t a r d ace . Po d l e V a len t y a M ül l e r a (2 00 3 ,
s . 1 4 . ) : „ M en tá l n í r e ta rd a c i l z e de f i no va t j a ko vývo jo vou d uš evn í
p or u ch u s e s n í ž eno u i n t e l i g en c í d emo ns t r u j í c í s e př edevš í m s n í ž en í m
ko gn i t i vn í ch , ř ečo v ých , po h yb o vých a so c i á l n í ch s ch op no s t í
s p r en a t á ln í , p er ina tá ln í i p os t na tá l n í e t i o lo g i í .“
M ez i n á ro dn í k l as i f i k ace n em oc í ( v s ou čas n é do bě p l a t n á
M K N – 1 0 ) roz l i š u j e s t up n ě men t á l n íh o p os t i ž en í , j ak uv ád ě j í V a l en ta
a Mü l l e r (2 00 3 , s . 1 1 ) :
F 7 0 Le h k á m en t á ln í r e t a rd ace ( IQ 5 0 – 6 9 )
F 7 1 S t ř edn ě t ěžk á m en t á l n í r e t a r d ace ( IQ 3 5 – 49 )
F 7 2 T ěžk á m en t á ln í r e t a r d ace ( IQ 2 0 – 35 )
F 7 3 Hl ub ok á m en tá l n í r e t a r d ace ( IQ d o 1 9)
Leh k á m en t á l n í r e t a r d ace : „o po žd ěn ý ř ečo vý vývo j , h la vn í p ro b l ém y
s e ob j evu j í a ž s ná s t up em d o ško l y . V ě t š in a k l i en tů j e p ln ě n ez á v i s lá
v s eb eo bs l uz e , j e s cho pn a vyko n áva t j ed no du chá z a m ěs t ná n í
a v s o c iá ln ě nená ro čn ém pr os t ř ed í s e p oh yb o va t b ez om ez en í
a p ro b l émů . Výcho vn é pr os t ř ed í m á u t ě ch to k l i en tů ve l ký vý zn am ,
d i s t r i bu ce da l š í ch du ševn í ch p or uch j e po do bn á i n t a k t n í po pu la c i .“
( V a l en t a , Mül l e r , 20 0 3 , s . 4 5 )
St ř edn ě t ěž k á m en tá l n í r e t a rd ace : „m yš l en í a ř eč j so u výr az n ě om ezen é ,
s t e jn ě j ako s ch opn os t i s eb eob s lu h y , k l i en t i v y ža du j í v t o mt o sm ěru
ch rá n ěn é p ro s t ř ed í ( t j . chr án ěn é b yd l en í a za m ěs t ná n í ) p o ce l ý ž i vo t .
M o žn os t i edu ka ce s e om ezu j í n a t r i v iu m , ř eč j e j ed no duch á a obs ah o vě
ch ud á i v do sp ě l os t i , n ěkd y d o ko n ce zů s tá vá na n on ver bá ln í ú ro vn i .
R e ta rd a ce p s ych ickéh o vývo j e j e čas t o kom bi no va n á ep i l e p s i í ,
n eur o l og i ckými , t ě l e sn ými a da l š í mi d uš evn í mi p or u ch am i .“ ( V a l en t a ,
M ül le r , 20 03 , s . 4 5 )
9
Žác i s t ěž ko u a h lu bo ko u m ent á ln í r e t a r d ac í n ebu do u z a ř az en í
d o p r ak t i ck é čás t i t é t o b ak a l á ř sk é p r áce , p r o t ož e „ m ož nos t i s eb eob s lu h y
j so u výr az n ě a t r va l e l im i to van é , j ed i n c i n e j s ou s cho pn i s eb eob s l uh y ,
j e j i ch p o t r a va mus í b ý t s p ec iá ln ě u pr a ven a , ř ečo vý vývo j s e s t ag nu j e
n a př edř ečové ú ro vn i .“ (V a l en t a , Mül le r , 2 00 3 , s . 45 )
Žác i s e s t ř edn ě t ěžk o u m en t á ln í r e t a rd ac í , k t e ř í p r áv ě nav š t ěv u j í
SŠ a ZŠ DC 90 , s . r . o . , bu do u v p rak t i ck é čá s t i t é t o b ak a l á ř sk é p r áce
t e s to v án í z a ú če l em z j i s t i t s ou časn ý s t av j e j i ch p řed s t av o dan ém
t ém a tu , z d ro j e p ř ed s t av , p r ak t i cko u v yu ž i t e l no s t p ř ed s t av v d an ém
o k amž i ku , d á l e p ak z j i s t i t o bs aho v é p ožadav k y n a tv o rb u
p r o j ek to v éh o dn e .
1.2 Žákovské představy
„K on s t r u k t i v i s t i c ké p o j e t í v ýuky j e za lo ž en é n a v la s tn í č in no s t i
ž á ků , j e r es p ek tová no , ž e ž ák s i n o vé s ku t ečno s t i i n t er pr e t u j e
n a zá k l ad ě po ro zu m ěn í dř í ve po zna n éh o , n a z á k la dě dos a va dn í ch
z na lo s t í , z ku šeno s t í , m en tá ln í ch s t r u k t ur . T o v š e pů so b í j a ko s ch éma ta
s lo už í c í z a zá k l ad no vého po zn án í , k t er é j e kon s t r uo vá n o .“ ( K ro p áč ,
K r o páčov á , 20 06 , s . 11 )
V t é to so uv i s l os t i a s oh l ed em n a c í l b ak a l á ř s k é p r áce , k t e r ý b u d e
zk ou m at p r áv ě p ř eds t av y j ed no t l i v ýc h ž áků , b y b yl o vh od n é
s e v n ás l edu j í c í po d kap i t o l e z ab ýv a t p ř eds t av ami , k t e rý s l o už í j ako
z ák lad j i ž z miň ov an ého n ov ého p ozn án í .
P ř ed s t av y z ah r nu j í p r eko n cep t y, k on cep t y, mi sk on cep t y, m en t á l n í
m ap y j ed in ce a em o cio n á l n í p rož i tky . N ás l ed u j í c í t ex t b ud e v ěn ov án
u v ed en ým p o j mům z ob ecn éh o h l ed i ska .
P ř ed s t av y m aj í úzk o u v az bu n a po j e t í , k t e r é j e o v l i vn ěno v í ce
č i m én ě s po n t ánn ími a sp ek t y s n áv az no s t í n a z kuš eno s t i j ed i n ce
v ko nk r é t n í ch s i t u ac í ch . ( D ou l ík , Š ko da , 2 00 8 , s . 29 )
P r ek on cep t y p o d l e H o mo l ov é (2 01 1 , s . 7 ) „ or ga n i z u j í a z ob ecňu j í
m i nu l ou z kuš eno s t , k t e ro u vz t ah u j í k so u ča sn os t i , um o žň u j í ná m
10
vyk lá da t s ou čas nos t , k t e rá j e za lo žen á na z kuš eno s t ech z mi nu lo s t i .“
T en t o s t av eb n í m at e r i á l s e d á l e d l ou h od ob ě zp r aco v áv á a z n ě j p ak
vz n i k a j í n ov é p o jmy.
„ Pr eko n cep t j e chá p án ja ko vn i t ř n í i n t u i t i vn í f o r ma ex i s t en ce
o b j ek t i vn í ho ko n cep tu v su b j ek t i vn í m s vě t ě .“ (D ou l ík , Š ko d a , 20 08 ,
s . 28 )
M is ko n cep ce n ao pak p ř eds t avu j í m yl n é p ř eds t av y k o b j ek t i v ně
d an ém u k r i t é r iu . (D o u l í k , Šk od a , 20 08 , s . 2 7 )
P ř i b l i ž š í ch a r ak te r i s t i c e p reko n cep t u Ko r cov á ( 20 11) v ych áz í
z D oul ík a a Šk ody . Zd e j s ou v yu ž í v án y č t yř i k a t ego r i e : k o gn i t i v n í
d im enz e , a f ek t iv n í d im enz e , z as t ru k tu r o v án í a p l as t i c i t a .
Ko gn i t ivn í d i menze p rekon cep tu j e ch a r ak te r i zov án a o bs ah em
a r oz s ah em s e z j i s t i t e l no u ú r ov n í , k t e r á j e z ko uma t e l n á po mo cí
d id ak t i ck ých t e s t ů . T ímt o způ so b em m ůž em e z j i s t i t kv an t i t u a kv a l i t u
d an ých i n f o rm ac í . V e v ýs l edk u j de o zn a los t i a vědo mo s t i j ed no t l i v ých
ž ák ů . (K o r co vá , 201 1 , s . 39 )
A f ekt ivn í d i men ze p rekon cep tu vyj ad ř u j e em o cio n á l n í vz t ah
k po j mu s úzk ou n áv az no s t í n a t o , zd a b yl y i n f o rm ace p ř i j a t y n a ř í z en ím
v yš š í au t o r i t y n eb o z í s k án y o s ob n í zk uš enos t í . Z t o h o to h l ed i sk a
K o r co v á (2 01 1 ) u suz u j e , ž e p od l e p rv o t n í s i t u ace p ř i s e t k án í s no v ým
p o j mem lz e ov l iv n i t s n ažen í s e z í ska t d a l š í i n fo rm ace . A u t o rk a d á l e
p o uk azu je n a sp o j i t o s t s k o gn i t i vn í d i menz í p r eko n cep tu , k t e r á
s e p ro j evu je k l adným v z t ah em k t éma t u a uv ědo mo v án ím s i v ýz n am u
p r o ko nk r é t n í ho č lo v ěk a .
T ak t o ch a r ak te r i zo v an á a f ek t iv n í d i menz e v š ak n emu s í p l a t i t
u ž ák ů ZŠ sp ec i á l n í , p r o t ože l i d í s m ent á ln í r e t a r dac í m aj í s p í š e
t end enc i s e k au to r i t ám p ř i m yk a t a t o až v e lm i n ek r i t i ck y. Sp o rn á j e
i m í r a samo s t a t no s t i . T u t o o t áz ku v š ak n e l z e p au š a l i z ova t , p ro tož e s i c e
v ě t š i n a žáků v yk azu j e z n ačn ou p a s i v i t u , a l e i m ez i l i dm i s ment á l n ím
p os t i ž en ím s e n a j do u j ed i nc i , k t e ř í dáv a j í p ř edn os t o s ob n í z ku š en os t i
p ř ed d i rek t iv n ím ved en ím . Ho vo ř í m e t ak o h lu bš í ch p ovah ov ých r ys ech
j ed in ce , k t e ré m us í j edn o t l i v í v yu ču j í c í d ob ř e zn á t a t o h l avn ě
z h l ed i s k a b ezp ečno s t i ž ák ů , z a k t e r é n es ou p ln ou o dp ov ědn os t . J sou - l i
11
v š ak ž ác i s p r áv ně v ed en i k s amo s t a t no s t i , mo ho u i on i z až í t p o c i t
u sp ok o j en í z o b j evo v án í .
H o mol ov á ( 2 01 1 , s . 7 ) po uk az u j e na dv ě s am os ta tn é a r ozd í lné
r o v i n y a f ek t i vn í d im enze : n a vz t ah ovo u r ov in u a v ýz n am ov ou ro v in u .
K n ěk t e r ým po jm ům j e mož n é mí t z áp o rn ý v z t ah , avš ak z e z í s káv án í
zn a los t í d ob r ý p o c i t .
N a a f ek t i vn í s l ož ku ž ák ov ých p ř ed s t av s i l n ě pů so b í po s t o j e
a h od no cen í , k t e r é s e v yt v á ř í n a z ák l ad ě k až do denn í ch
i nd iv i du á ln í ch z kuš eno s t í . ( B í l ek , R ych t e r a a S l ab ý, s . 1 4 ) [ on l in e , c i t .
2 0 13 -0 2 -0 3]
P ro d i men zi za s t ruk tu rov án í j e t yp i ck é z a ř azen í no véh o p o jm u
d o s t ru k tu r y p ozna t ků . P ro po ju j í s e vaz b y m ez i j i ž zn ám ým i po jm y
a h l eda j í s e vz á j emn é vz t ah y m ez i n imi . ( Ko r cov á , 2 01 1 , s . 40 )
P ř i v ho dn ě v ed en é in d i v id u á l n í f a c i l i t a c i z as t r uk tu ro v án í n emus í
b ýt p r ob lém. Žác i s e b ěžn ě o d 1 . r o čn ík u ZŠ s p ec i á l n í u č í t ř í d i t
a p ř i ř azo v a t p ř ed m ět y, f o t o gr a f i e n ebo o b r ázk y s růz no u mí ro u
ab s t r ak ce . V t o mto o h l edu j e m ožn é v e s po lu p rác i s e SPC a r od ič i
v yt v o ř i t i nd i v i du á ln í vz d ě l áv ac í p l án . T a t o m ožn os t ž ák ům um ožň u j e
p ř i způ so b i t v ýu k u j e j i ch p o t řeb ám . Zoh l ed ňu j e s e o bs ah , f o rm a i č as ov é
r oz v ržen í . C í l em j e m ax im áln í r ozvo j j ed in ce .
P os l edn í d im enz í j e pl as t i c i t a p rek on ceptu , k t e r á se
ch a r ak t e r i zu j e j ako s cho pn os t u r č i t ého po je t í p ř i do s ah ov án í k on k r é tn í
ú r ov n ě . J d e t ed y o roz d í l mez i dv ěm a ú ro vn ěmi p r ek on cep tu
v z áv i s l os t i n a č as e . ( Ko r co v á , 2 01 1 , s . 40 )
P l a s t i c i t a p ř ed s t av pr o ž ák y ZŠ sp ec i á ln í můž e b ýt v e l k ým
p r ob lém em. T en d en ce k r i g id n ím u m yš l en í j im z ab r aň u j e f l ex ib i l ně
r eago v a t n a no v é in f o rm ace . V k r a j n ím p ř í p ad ě j e t ř eb a z vo l i t m e to du
v yh as í n án í . V ýr az ně n ep ř i zp ůs ob i v í ž ác i v š ak n eb ud ou p ř edm ět em t é to
b ak a l á ř s k é p r áce .
12
1.3 Pojmové mapování
„ Po jm o vé ma po ván í v e lm i úz ce s ouv i s í s e s t ru k t ur á l n í s lo žkou
d ě t s kých p o j e t í .“ (D o u l í k , Šk od a , 20 08 , s . 5 9 )
M ent á l n í m ap y p o d l e S á r köz i ho ( 20 11) g r a f i ck y z n ázo rňu j í po jm y
a vz t ah y m ez i n im i . Můž e mí t p odo b u ab s t r ak t n í i ko n kr é t n í . Au to r
m et od y – k an ads k ý ps ych o l o g T on y Buz an – k l ad e d ů r az n a b a rev nos t
i l u s t ra ce .
„V p ed ag og ické r o v i ně s ou v i s í po j m ové m ap o vá n í p ř ed evš í m
s r oz vo j em s m ys l o véh o u čen í , po d l e něh ož dá vá n o vý p oz na t ek žá kov i
s m ys l a j e p ro ně j s r oz um i t e ln ý t eh d y , po kud j e z abu d ován do j i ž
e x i s tu j í c í ch po zn a t ko vých s t ru k tu r ž á ka . T y t o s t r u k tu r y v po ds t a t ě
o d po v í da j í m yš l en ko vým m ap ám .“ ( D ou l í k , Šk od a , 20 08 , s . 59 )
Ú če l em m en tá ln í m ap y j e us n adň o va t o r i en t ac i v p ro b l ém u.
K l í čov á s lo v a a k l í čov é p o jm y p omáh a j í ucho v áv a t no v é pozn a tk y.
„ Po kud s i n evy t voř ím e po jm o vo u map u , z t rá c í m e př eh led a u n i ká n ám
s m ys l c e l ku .“ (Sp ou s t a , 20 10 , s . 4 6 )
M yš l en ko vá , p o jmo v á m ap a u možň u j e ž ákům u p l a t n i t s v é
zk uš eno s t i a v ěd om os t i , z p ř esň u j e vz t ah y m ez i p o jm y, u č í s r ov n áv a t ,
v ys v ě t l ov a t , r eko ns t r uo va t , i n t e rp r e t ova t . (M aň ák , Š v ec , 20 0 3 , s . 8 5 )
M yš l en ko v ým i m ap ami p od le S po us t y ( 2 0 10 , s . 4 5 ) „ j e mo žn o
v i zu a l i zo va t vzá j em n é v z ta hy a s ou v i s l os t i mez i po j my a m yš l en ka mi
a j e j i ch s t ru k t ur ou “ .
T v or b a p o j mo v ých m ap , k t e r é d í t ě s am o z a v ed en í v ýzk um ník a
k o ns t r uu j e , um ožňu j e z í sk a t i n fo rm ace o žáko v ě p ř ed s t av ě k d an ém u
p o j mu . ( Hom ol ov á , 2 01 1 , s . 8 )
P ojm ov é m ap y vz n i k a j í n a z ák l ad ě neu ro f yz io l o g ick ýc h
m echan i smů d l ou ho d ob é p am ě t i a u tv á ř e j í s e n a zák l ad ě as o c i ačn í ch
s t ru k tu r n í ch i n t e rak c í . ( D ou l ík , Š ko d a , 20 08 , s . 62 )
D ál e t amt éž au to ř i do po r u ču j í sp o jo va t h od n o cen í po jmo v é m ap y
s roz ho vo r em z a ú če l em v yt v o ř en í p l as t i č t ě j š íh o in d iv id u á ln ě
v ýz n amn éh o o br azu . Po j mo v é m apo ván í j ako h l av n í v ýzk um n á m e to da
s e p ouž ív á s am os t a t n ě neb o j e dop ln ěn a roz ho vo r em , do t az n ík em
č i p ozo ro v án ím. (Do u l ík , Š ko d a , 2 00 8 , s . 6 2 -6 3 )
13
„ Jed no du ch é p o j mo vé ma p y vy t vář e j í s éma n t i ckou s í ť na zá k l ad ě
j edn od u ch é m yš l enky č i p o j mu .“ ( Sp ou s t a , 20 10 , s . 4 8 )
Zj i šťo v án í d ě t sk ých po j e t í po mo cí po jm ov ých m ap m ůže m í t p od l e
D o u l í k a a Šk od y ( 2 0 0 8 , s . 6 3 ) r ůzno u p o do bu :
D o pl ňo ván í n eúp l ných s ch ém a t
K r esb a s p omo c í s t a r š í a z ku š en ě j š í o so b y
V o lb a z n ab íd n u t ýc h ř eš en í
K ep r t ov á ( 20 11 , s . 3 6 ) r oz š i ř u j e m ožné v a r i a ce z ad án í :
S ku p in ov é m ap y ( 3 – 4 žác i v e s ku p i ně )
D o pl ňo vac í m ap y s v ýb ě r em
Zad án í s ez n am u po j mů
Zad án í s naz n ačen ým i po j m y
M ap a s ř í z eno u vo lb o u po j mů
P ro ž ák y ZŠ sp ec i á l n í s e j ev í j ak o n e jv ýh o d n ě j š í z ad án í , k t e ré b ud e
o bs aho v a t k on ečn ý p o če t p o j mů , j ež b u do u mí t ž ác i k d i sp oz i c i př i sv é
t vo r bě po j mo vé m ap y.
D o ul í k a Šk od a (20 0 8 , s . 6 0 ) p ř i po uš t ě j í , ž e „ so u čá s t í po j m ové
m a p y s e m oh ou s tá t ob rá z ky , z vuky č i do kon ce v i d ea .“ V t é t o
s ou v i s lo s t i b y s ed a l o ho vo ř i t sp í š e o m ap ě m yš l en í .
K o nk r é t n í m yš l en ko v á m ap a m á po do b u o b ráz ku , což j e i d eá l n í
zp ůs ob ko mu nik ace s l i dmi s m en t á ln ím p os t i ž en ím a běž n ě
p r ak t i ko v an ý v e spec i á l n í p ed ago g i ce .
V P ř í lo z e č . 1 t é t o b ak a l á ř s k é p r áce j e umí s t ěn A lgo r i t mus
r e l a čn íh o sk ó ro v án í ž áko vs k é p o jmo v é m ap y , j ež bu d e ap l ik ov án
v pr ak t i ck é čá s t i p ř i v yh o d no co ván í j ed no t l i v ých p o j mo v ých m ap
s e s t av en ých ž ák y Z Š s pec i á ln í .
14
1.4 Učení z obrazového materiálu
J ak j i ž b yl o v ú vo d u t é t o b ak a lá ř sk é p r áce uv ed en o , ž ác i ZŠ
s p ec i á l n í s e n ep ř í l i š do ko na l e o r i en tu j í v ps an ém t ex tu . Z t o ho to
d ů vo du j e n u t n é s e z a j ím at o u čen í z o b r azo véh o m at e r i á l u . N a zák l adě
t oh o p ak b ud e s es t av en d i g i t á l n í t e s tov ac í m a te r i á l p ro em pi r i cko u čá s t .
V zh l ed em k t om u , ž e u čen í l i d í m á n e j mén ě dv ě s t r án k y: v e rb á l n í
( s lo vn í ) a no nv e rbá l n í (o b r azov ou ) , j e t ř eb a , s e o t u to p ro b l em at i k u
p o dr ob n ě j i z a j ím a t . ( M ar e š , Č áp , 20 07 , s . 49 3 )
Žák a u č i t e l j s ou v e v ýu ce záv i s l í n a s v ých k om uni k ačn í ch
p r os t ř ed c í ch , m ožn os tech a n a zp ůs o b u ko mu nikace . ( K ro p áč ,
K r o páč ov á , 20 06 , s . 11 )
O b r azo v ý m a t e r i á l j e v ed l e mlu v en éh o s l ov a v e v ýu ce žáků ZŠ
s p ec i á l n í z ás adn í m kom un ik ačn ím p ro s t ř ed k em . Sp ec i á ln ě p ed ago g i ck é
m et od y n ab íze j í m ožn os t v yu ž i t í a l t e r n a t i vn í ch a au gm ent a t i vn ích
p r os t ř edk ů ko mu nik ace .
„A ug m en ta t i vn í (p o dp oru j í c í , ro z š i ř u j í c í ) kom un ika ce z l epš u j e
ko m uni ka čn í p r o ce s u o so b s urč i t ou s ch op no s t í č i p ř edp ok la d y
p ro or á l n í ř eč , z a t ím co a l t e rn a t i vn í kom u ni ka ce na s tu p u je t am , kd e t y to
s cho pn os t i č i p ř ed p o k la d y ne j s ou . “ ( Va l en t a , M ül l e r , 2 003 , s . 1 79 )
P o k onz u l t a c i s k l in i cko u l o gop edko u , k t e r á ž áků m p os k yt u j e
l o gop ed i ck ou p éč i , b yl o d o po ru čeno t é to m ožn os t i n ev yu ž ív a t
z dů vo du em in en t n í ho zá jm u j edn o t l i v ých ž áků o o r á ln í ko mu nik ac i
p o dp oř eno u ob r azov ým m at e r i á l em.
1.4 .1 Zpracování obrazových informací
V e v ýu ce ž ák ů ZŠ sp ec i á l n í j e s t ěž e j n í zp r aco v án í ob r az ov éh o
m at e r i á lu . P od l e šk o l sk ého záko n a j e p l n ě v p ravo mo ci ř ed i t e l e šk o l y
s chv a l o ván í učebn í ch t ex t ů . V e SŠ a ZŠ D C 9 0 , s . r . o . , j e b ěžn é ,
ž e s i v yu ču j í c í s am i v yr áb ě j í šk o l n í p om ů ck y. Z to ho t o d ů vo du j e t ř eb a
s e p od ro bn ě j i z a j ím at o p ro b l em at ik u z p r acov án í ob r azov ého m at e r i á l u ,
k t e r ý p ak b ud e n á s l ed n ě v yu ž i t v emp i r i ck é čás t i t é to b aka l á ř s k é p r áce .
15
M ožn os t i ob r azo v éh o j az yk a p ř i k omu ni k ac i j so u po d l e S po us t y
( 2 00 7 , s . 26 ) d án y z ák ladn ími v l as t nos tmi :
U n iv e rza l i t ou o b r azu
In t e r n ac io n á l n ím ch a r ak t e rem
Ú s po rn os t í j az yk a
G l ob á l no s t í s d ě l en í
S n ad no u a r ych l ou d e š i f ro v a t e l nos t í
N ev e rb á l n í i n f o rm ace m us e j í b ýt fu nk čn í , p ř i m ěřen é v ěk u
a m en t á ln ím s cho pn os t em s e s ys t em at i ck ým n á r ů s t em ob t í žn os t i , d á l e
t e chn i ck y d o k on a l é , e s t e t i ck é a v ědeck y p r av d iv é . (P l usk a l i n P rů ch a ,
1 9 98 , s . 10 5 )
U in t ak tn í ch d ě t í v p ř ed šk o ln ím o bd ob í j e v e r b á ln í a n on v e rb á ln í
s d ě l en í d ob ř e p r opo j en o . N e j v í ce p ozn a tk ů j e p ř i j ím áno z mlu v en é ř eč i .
D ě t i věnu j í h od n ě p ozo r no s t i no nv er b á l n í mu s d ě l en í . P ozo ru j í s v ě t
k o l em seb e , p r oh l í ž e j í s i ob r ázk y v kn ížk ách , s l edu j í t e l ev i z i a j e j i ch
n e jb l i ž š í j e u č í , čeh o s i ma j í v š ím at , o čem v yp o v íd á d an ý o b r az ov ý
p ř íb ěh . ( M a r e š , Č áp , 2 00 7 , s . 4 94 )
V úzk é s ou v i s lo s t i s k o gn i t i v n ím výv o j em j ed in ce se u čen ím
r oz v í j í a m ěn í i u spo ř ád án í j eho p o jm ov é m ap y. ( S po us t a , 2 01 0 , s . 4 8 )
V e šk o l n ím o bd ob í v t r ad i čn í ch šk o l ách z ač í ná p řev l ád a t ve r b á ln í
s d ě l ov án í a t o j ak o m lu v en é , ps an é , t i š t ěn é s l ov o . ( M ar e š , Č áp , 2 00 7 ,
s . 49 4 )
M ar eš (2 00 7 , s . 494 ) up ozo rň u j e , že v s ou v i s lo s t i s názo r no s t í
v e v yu čo v án í neb ýv á o br áz ek p ř edmě t em d e t a i ln íh o rozb o ru : „ U či t e l
n epr ob í r á s e žá ky , j a k s i obr áz ek o d bor n ě pr oh l í ž e t , p od le k t e rých
p ra v id e l j e ko nc i p ová n , co vš echn o obr az s d ě l u j e , j a k t ako vý o br áz ek –
b yť s ch emat i cky a n eu m ěl e – sa mo s ta tn ě na kr es l i t .“ ( Mare š , Č áp , 2 00 7 ,
s . 49 4 )
M aň ák a Šv ec ( 20 0 3 , s . 8 3 ) d op oru ču j í v yč l eň ov a t i n f o rm ace
z ob r azu t ak , ab y an a l ýz a j eh o čás t í po m áh a l a p o ch op i t ce l ek .
P os t up n é p ro vád ěn í an a l ýz y a s yn t éz y v ed e k poz n áv án í
v yt v o ř en ých o b j ek tů . ( K ro p áč , K r op áčo v á , 2 00 6 , s . 23 )
16
Čt en í ob r azu ak t i v i zu j e m yš l en í , zp ř es ňu j e a ko n kr e t i zu j e
p ř eds t av y, v ed e k od h a lo v án í a cháp án í vz t ahů a so uv i s l os t í .
( G es ch wi n ge r , 19 87 , s . 87 )
S po us t a (2 01 0 , s . 6 1 ) n epo ch yb u j e o t om, ž e „ vi zu a l i za ce u č i va
vý z na mn ě př i sp í vá k vých o vě v i zu á ln í ku l t ur y a t ím i k ce l kovém u
r oz vo j i e s t e t i c kéh o vn ím án í a pr ož í ván í s vě t a .“
V izu á ln í g r am ot nos t j e s ch op no s t p o r oz um ět a p ouž ív a t o b r az y,
m ys l e t a u č i t s e v t e r mí n ech o br az ů . (M ar eš , Č áp , 20 07 , s . 49 4 )
S cho pn os t i s e roz v í j e j í p ros t ředn i c t v í m n e j ed n é č i nn o s t i ,
a l e s p ř i s p ěn ím v í ce d r uh ů ak t iv i t a neu s t á l ým zv yš o v án ím úk o l ů . Úk o l
m á b ýt p ř im ě ř eně o b t í žn ý. R oz p ak y a n ap ě t í mo ho u z pů so bo v a t z t r á tu
v í r y v e v l a s tn í s ch o pn os t i . ( Mo l n á r ,2 0 09 , s . 15 )
V izu á ln í g r am otn os t j e t ak é s ou bo r do v ed no s t í - p red i s poz i c
k po roz um ěn í v i zuá l n ím u ob r azu a sch op no s t po už í va t j e j k z ám ěrn é
k om un ik ac i s j i n ým i l i dmi . ( M ar e š , Č áp , 2 00 7 , s . 4 94 )
D ě t s k é po roz um ěn í ob r azo v ému m at e r i á lu z áv i s í n a v ýv o j i
p ozn áv ac í ch s t ru k tu r j ed i n ce , což j e p o dmí něno v ěk em a s po n t ánn ím
d oz r áv án ím i n t e l ek tu , a l e t ak é n a po d ně tn os t i p r os t ř ed í . (M ar eš , Č áp ,
2 0 07 , s . 49 4 )
Zař az ov án í v i z u á l n í ch u čeb n í ch po můcek v yž ad u j í c í u r č i t ý z p ůs ob
k ó do ván í d o v yu čo v án í j e p od mín ěno v ěko v ým i sp ec i f ik y ž ák ů .
Zo h l ed ňu je s e ba r ev no s t , s roz umi t e l no s t , roz l i š i t e ln os t , p l oš no s t ,
p r os to ro vo s t . ( Hašk o vá , 20 04 , s . 9 5 )
M in im eto d i k a V ÚP – m et od i ck á p od po r a p ro u č i t e l e ( 201 1 , s . 1 )
p ř ip omí n á , ž e č lo v ěk m á p ouz e o m ezeno u t z v . „ ak t i vn í pa m ěť “ .
„ V iz ua l i z a ce po má h á čás t a k tu á l n í p am ě t i u vo ln i t v e pr os pěch
d a l š í ch m en tá ln í ch č i nn os t í ( j a ko j e i nd u kce , abs t r a kce , ko mp ara ce ,
d edu kce , s ym bo l i z ace ap od . ) . Žá k j e t ed y s cho p en p od a t l ep š í v ýkon . “
17
1 . 4 . 1 O b r . 1 Zp r aco v án í v izu á l n í ch i n fo rm ac í p od l e M ar eš e (2 00 7 ,
s . 49 5 )
M ar eš (2 00 7 , s . 4 9 5) u p ř esň u j e , ž e i n f o r mace j so u v n ím án y
s e l ek t iv ně . O br az m ůž e b ýt r oz k l ád án n a j ed no t l i v é p r vky s i d en t i f i k ac í
vz á j emn ých vz t ahů m ez i n imi . P rv k y o br az u mo ho u b ýt sp o j ov án y
d o sk up i n p od l e dů lež i to s t i a n ás l edn ě t en , k t e r ý j e p ov ažo v án
z a n ed ů l ež i t ý , j e o po mí j en . M ůže d o ch áz e t k e zk r e s l en í (n ap ř .
p e r cep čn ím i k l amy, n ed o s t a t ečn ým i zn a l os tmi d an é p r ob lem at i k y,
i n t e r fe r en c í mi nu l é zk uš eno s t i , p s ych i ck ým i s t av y v n í ma j í c íh o j ed in ce
s p o c i t em s t r ach u , o h rož en í , č as ov éh o n á t l ak u a td . ) V o k amž i t é ,
s enzo r i ck é p am ě t i z ůs t á v a j í v yb r an é in f o r mace . T yt o v yb r an é
i n fo rm ace j s ou o p ě t p ř eh od no cován y a v yb í r án y d l e p r i o r i t .
P ř ek ód ov án y s e u k l ád a j í d o k r á t ko do b é pam ě t i ( řád ov ě m i nu t y
až ho d in ) . Nás l edno u s e l ek c í ov l ivn ěno u s amo tn ým j ed i n ce n ebo
zv en č í s e i n fo rm ace d á l e up r av u j í a u k l ád a j í d o d l ou h od ob é p am ě t i
( ř ád ov ě m ěs í ce až ro k y) a o v l i vň u j í j i ž d ř ív e u l ož en á d a t a . (M ar eš , Č áp ,
2 0 07 , s . 49 6 )
O b r azo v é i n f o rm ace n e j so u o bv yk l e vn ím án y i z o lo v an ě ,
a l e sp o l ečně s i n f o r m acemi v e r bá ln í mi . Zp r aco v án í ob ou t yp ů i n f o rm ac í
p r ob íh á n a z ák l ad ě k ó do ván í p od le M ar e š e a Č áp a (2 00 7 , s . 49 6 ) :
M od e l un á r n íh o kó d ov án í p ř ed po k l ád á , ž e s i j ed in ec an a l yz u j e
o b r az i p í s m e n a č i h l ás k y a t o vš e na j edn ou v s ém an t i ck é p am ět i
d o t zv . abs t r ak tn í ch p r op oz i c .
18
M od e l du á ln í ho kó d ov án í p oč í t á s e d v ěm a ces t am i : s p amě t í
n o nv e rb á l n í a s pam ět í v e r b á l n í . Ob a t yp y s p o l u kom un ik u j í .
M od e l s enzo r i cko - s ém an t i ck ý m á v i zu á ln í a f o n e t i cké
c h a r ak t e r i s t i k y p r o s lo vo , s t e jn ě t ak p r o o br az m á v i zu á l n í
ch a r ak t e r i s t i k y. O b a t yp y v i z uá l n í ch ch a r ak t e r i s t i k j s ou
s éman t i ck y z p r aco ván y a d áv a j í t ak c h a r ak t e r i s t i k u sm ys lu .
M od e l t e r n á rn í ho k ó do ván í p ř edp ok lád á ana l ýz u z vu kov é , t i š t ěn é
( p s an é ) a ob r a zov é po do b y i n f o rm ace . V ýs l ed k em j s ou t ř i
v ýs t u p y: au d i t i v n í l o go gen , v izu á ln í l o go gen a p ik to gen .
V š e př ech áz í do ko gn i t i vn íh o s ys t ém u k d a l š ím u zp raco v án í .
P et l ák ( 19 97 , s . 1 0 0) d op o ru ču j e v r ám ci p edago g i ck é z ás ad y
n áz o rn os t i s po j ov a t n ep ř í m ý n áz o r (o b r azo vo u in f o rm ac i ) s p ř ík l ad y
z r e á l n ých s i t u ac í , s e k t e r ým i s e j i ž ž ák s e tk a l .
1.4 .2 Úrovně sdělování obrazových informací
O b r azo v ý m a t e r i á l , k t e r ý b u d e p ouž i t v p r ak t i ck é čá s t i t é t o
b ak a l á ř s k é p r áce , m us í r e sp ek to v a t vn ím án í a m yš l en í ž ák ů s e s t ř ed ně
t ěž ko u m en t á l n í r e t a r d ac í .
R oz l i šu j eme t ř i ú r ov n ě in f o r mac í po d le M are š e ( 20 07 , s . 4 9 6) :
S yn t ak t i ck á
S ém ant i ck á
P r agma t i ck á
S yn t ak t i ck ý p o h l ed po d l e Mar e še (2 0 07 , s . 49 6 ) k l ad e o t ázk y
t yp u : „ Ja k j e t o z ob ra z en o? Ja k spo lu j edn o t l i v é pr vky s ou v i s e j í ?“
O d po v ěd i t amt éž : „ Vp ř ed u , v z ad u , z ven ku , uvn i t ř , do t ýká s e , p ro t ín á ,
n a va zu j e na , v yr ůs tá z . . . “
S ém ant i ck ý p o h l ed p o d l e M ar eš e (2 007 , s . 4 97 ) k l ad e o t ázk y t yp u :
„C o j e t o? Ja ký to m á význ a m? Ja ký to má s m ys l ?“
19
P r agma t i ck ý p o h l ed po d l e M ar e š e (2 0 07 , s . 49 7 ) k l ad e o t ázk y
t yp u : „ Mo hu po d l e ob rá zku n ěco vyko na t ? Ja k n e j l ép e po s tu p ova t
p ř i t é t o zo br az en é č i nn os t ?“
K l ap i lo v á ( 20 06 , s . 22 ) u pozo r ňu je n a to , ž e e f ek t iv i tu v ýu k y
n ez v yš u j e m ax im um n áz or n i n a p omů cek . Dů l ež i t ý j e v ýb ě r a vh od né
n ačaso ván í s e z a j i š t ěn ím ko n t i nu i ty s m ys l o v éh o vn ím án í , ak t iv i t y
a m yš l en í ž ák a .
D ál e p od l e M ar eše (2 00 7 , s . 49 7 ) roz l i š u j em e č t yř i v i zu á l n í
f ak t o r y, k t e r é po d léh a j í v ýš e zm iň ov an ým p oh led ům:
U ce l en os t o b r ázku
P ro s t o r ov á l ok a l i z ace
O d s tu pň ov án í d ů r azu
V zt ah o b ráz ek – t ex t
P r agma t i ck ý p o h l ed na vz t ah o b ráz ek – t ex t zo h l ed ňu je zv l áš t no s t i
d ě t í , k t e r é r e agu j í na ob r áz ek (p o j meno v áv án í p r vků , p op i s d ě jů ,
v yv o zo v án í ps ych ick ých s t av ů os ob na o br áz ku ) , d á l e mí r a v yč l eň ov án í
i n fo rm ac í dos tu pných n a o b r áz ku , v n ím án í vz t ahu čá s t – c e l ek ,
k o ncen t r ace poz o rn os t i . N ed í ln o u sou čás t í j so u i k u l tu r n í s p ec i f ik a ,
k t e r á n em us e j í b ýt vžd y s r oz umi te ln á č i p ř i j a t e ln á . ( M ar e š , Č áp , 2 00 7 ,
s . 49 7 )
U žáků ZŠ s p ec i á l n í l z e i nd iv i du á ln ě poz o ro va t r ůzně d lo uh ou
k r á t ko d ob ou ko n cen t r ac i p ozo rn os t i v z áv i s l os t i n a m om ent á l n ím
zd r avo t n ím s t av u , p s ych i ck ém r ozp o lož en í a m ot i vac i . U h yp e r ak t iv n í ch
j ed in ců l z e p oč í t a t p ouz e s něk o l i k ami nu to v ým so us t ř ed ěn í m,
k t e r é vš ak mu s í b ýt v yu ž i t o v j e j i ch p r o sp ěch , což k l ad e n em al é n á ro k y
n a p ř edchoz í p ř íp r av u o br az ov ého m ate r i á l u .
20
1.4 .3 Funkce obrazového materiálu
H l av n ím k r i t é r i em p r o p ouž i t í ob r azo v éh o m at e r i á lu v p r ak t i cké
čá s t i t é to b ak a l á ř ské p r áce b ud e j eh o fu n kčno s t .
D i dak t i ck é f un kce v izu á l i í po d l e Sp ous t y ( 2 0 0 7 , s . 9 5 ) :
1 ) K o mu nik ačn í – i n t e r ak ce m ez i u č i t e l em a ž ák em.
2 ) P ozn áv ac í – s yn t e t i z ace s m ys l o v éh o a ab s t r ak tn í ho p ozn án í .
3 ) V zd ěl áv ac í – z v yš u j e k v a l i t u os vo j en ých p ozn a t ků .
4 ) V ých o v n á – f o rmo ván í n ázo rů a po s to jů .
5 ) T r ans f o r muj í c í – m ění v n ě j š í po do bu a s e sk up en í p ř en áš en ých
i n fo rm ac í .
6 ) Ex pl i k a t i vn í – r ep r ezen t u j í c í h od no ta p ř i r e sp ek t ov án í r e á ln ých
p r op o r c í ob jek t u .
7 ) S ys t emiz ačn í – s t ru k t u ro v án í i n fo rmac í a p r ezen t ace v s ys t ému
s d ů r azem n a p ř eh led no s t a s oh l ed em m en t á l n í v ys p ě l os t , zn a los t
a z ku š en os t ž ák ů .
8 ) In f o r m ačn í – d op lňu j í c í , p ro h lu bu j í c í a r oz š i ř u j í c í .
9 ) In t e r p r e t ačn í – z j ed n od uš en í a z e s t ručn ěn í p ro b l ém u.
1 0 ) A k ce l e r ačn í – ur yc h l en í o sv o j ov ac í ho p r o ces u .
1 1 ) R ekap i tu l ačn í – z e fek t iv n ěn í op ako ván í u č i v a .
1 2 ) Fix ačn í – up evňo v án í a z ač l eň ov án í p ozn a t ků , věd om os t í ,
d o vedn os t í a n áv yk ů do j i ž d ř í ve v yt v o ř en é so us t av y.
1 3 ) V er i f ik ačn í – ov ě ř ov án í v ědom os t í .
1 4 ) D i agno s t i ck á – z j i š ť ov án í s t av u a ú rov n ě v ěd om os t n í v ýb av y.
1 5 ) D emo ns t r ačn í – p r ez en tace j ev ů a č i nno s t í .
1 6 ) In s t r u k t i vn í – z názo r n ěn í j edn o t l i v ých f áz í č i nn os t i .
1 7 ) R egu l ačn í – po s l oup n os t a n áv azn os t j ed no t l i v ých e t ap .
1 8 ) Fac i l i t a čn í – u sn ad n ěn í po cho p en í uč i v a a s l ed ov án í so u v i s los t í
s v ýb ě r em p od s t a t ných z n ak ů p ro b l ema t i k y.
1 9 ) D ek or a t iv n í – es t e t i ck ý n áb o j .
21
Zu j ev ( 19 86 , s . 18 4 ) d ě l í i l u s t r a čn í m a te r i á l v e vz t ahu k t ex tu
n a t ř i z ák l ad n í sk u p in y: v ed ou c í , r o vn o cen n é a p omo cn é i l u s t r ace .
V ed ou c í i l u s t r a ce n ah r azu j í t ex t . R ov no cenn é i l u s t r a ce p ř i sp í v a j í
k e f ek t iv i t ě p ř i o sv o j ov án í u č iv a . Av š ak t ex t b ez i l u s t ra ce b y b yl
n epo cho p i t e ln ý. S am ot ná i l u s t r a ce bez t ex tu b y b yl a n e s r ozum i t e l ná .
P omo cn é i l u s t r a ce d op lň u j í , ko nkr e t i z u j í , o dh a l u j í a p ro h l ub u j í
em o cio n á l n í v l i v t ex tu .
P s ych o d id ak t i cké f u nk ce o br áz ku s dů r az em n a vz tahy o b r áz ek
– t ex t , ob r áz ek – u č iv o uv ád í Mareš (2 00 7 , s . 4 98 ) , p ř i č emž j eden
o b r ázek můž e p l n i t i v í c e f un k c í n a j edn o u :
1 ) Fu n k ce d ek or a t iv n í – e s t e t i ck y z a j ím av ý o b r áz ek , a l e s t ex t em
n eso uv i s í .
2 ) Fu n k ce r ep r ez en tu j í c í – o br áz ek m á v yt v á ř e t ad ek v á tn í o b r azov é
p ř eds t av y k t ex tu s růz no u m í ro u s ch em at i z ace ( od zob r az ov án í
v ěc í a j ev ů až po gr a f y a d i ag r am y) .
3 ) Fu n k ce o r gan iz u j í c í – ob r azo v ý m a t e r i á l m á v és t k p ro ced u r á ln ím
zn a los t em ( nap ř . ob r azo v ý n áv od , p l án ek , m ap a , v ýv o j o v ý
d i ag r am ) .
4 ) Fu n k ce in t e r p re tu j í c í – o b r az m á u snad ňo v a t po cho pen í a p ř i t o m
p ř ed ch áz e t vz n ik u m yl n ých p ř eds t av č i n ap r avo v a t d ř í ve vzn ik l é
m is ko ncep t y.
5 ) Fu n k ce t r ans f or muj í c í – ob r azo v ý m a t e r i á l m á o v l i vn i t z pů so b
zp r aco v án í i n f o rm ace t ak , ab y b yl ko nk r é t n ě j š í a s n áze
z ap am a to v a t e l n ý a l ép e v yb av i t e ln ý z pam ět i n a zák l ad ě
p r om yš l en ých a d ob ř e u sp oř ád an ých s t r uk t u r ko n t ex tu .
6 ) Fu n k ce a f ek t i vn ě -m ot i v ačn í – ob r áz ek m á k l adn ě ov l iv n i t p os t o j e ,
u čebn í m ot i v ac i .
7 ) Fu n k ce k on cen t ro ván í p ozo r no s t i – má n av od i t , ud rž e t a usm ěr n i t
p ozo r no s t n a po ds t a t n é věc i a us n ad n i t o r i en t ac i v p ro b l ém u.
8 ) Fu n k ce k o gn i t i v n ě - r egu l ačn í – o b r azo v ý m a t e r i á l m á po mo ci
p ř ek l en ou t m ez e ru m ez i t í m , co už j e zn ámé a t ím , co j e n o vé .
D o emp i r i ck é čás t i t é to b aka l á ř sk é p r áce b ud e za ř az en t e s to v ac í
o b r azo v ý m at e r i á l v e f o rm ě d i g i t á l n íh o u čebn í ho m at e r i á l u
22
n a i n t e r ak t i vn í t ab u l i z dů vo du m om ent á l n í a t r ak t iv no s t i p ro ž ák y
i v yu ču j í c í , sn ad n é a r ch iv ace , s n ad n é p ř eno s i t e l no s t i ,
n en á ro čn os t i n a v ýr o b n í m at e r i á l t e s to v ac í ch p omů cek , s n ad n éh o
m nož en í a v nepo s l edn í ř ad ě i v p ř íp ad ě po t řeb y s n adn é m od i f ik ace ,
p o ku d t a to s i t u ace n as t an e p o z ku š eb n í m t e s t ov án í , k t e r é bu d e t ř eba
v r ám ci p r ůzk u m u p r ov és t . N eb ude - l i d i g i t á l n í u čeb n í m a te r i á l
s o h l ed em na mí r u ab s t r ak ce vh od n ý, b u de n u tn é p ro t e s to v án í p ouž ív a t
k o nk r é t n í p ředm ět y .
1.5 Projektová výuka
P ř i z v yš o v án í e f ek t i v i t y v ýu k y ž áků ZŠ sp ec i á ln í j e n ezb yt n ě
n u t n é ud rž ov a t sp o j i t o s t s r e á ln ým i ž iv o tn ími s i t uacemi . P ro ž ák y
j e d ů l ež i t ý o so bn í p r ož i t ek a p r ak t i ck é v yu ž i t í . P r o j ek to v á v ýu k a ,
j ež umož ňu je z apo j ov a t vš echn y sm ys lo v é o r gán y, s e j ev í j ako vh od n ý
p r os t ř ed ek p ro roz vo j ž áků s e s t ř ed n ě t ě žk ou m en t á ln í r e t a r d ac í .
M aň ák a Šv ec (2 00 3 , s . 1 68 ) po p i su j í p r o j ek to vo u výu k u j ak o
m et od u ř eš en í pr o b l ém ů v k om pl ex n ě j š í p od o bě . Výu k o v é záměr y
a p l án y m a j í š i r š í p r ak t i ck ý d os ah . Ú čas t n í c i p ro j ek tu s e ak t iv n ě
z ač l eň u j í d o ak t i v i t , k t e r é p r ob íh a j í i m i mo š ko l n í bu d ov u . P r o j ek t
v ym ez u j í j ak o „ kom p lexn í p ra k t i c kou ú l oh u (p r ob l ém, t ém a ) sp o j eno u
s e ž i vo t n í r ea l i t ou , k t er ou j e nu tno ř e š i t t eor e t i c kou i p ra k t i ckou
č i nn os t í , k t er á vede k vy t vo ř en í a d ekvá tn íh o pr od uk tu .“
J edn á s e o č a so vě růz n ě d lo uh ý, k o l em t ém at u s ous t řed ěn ý,
n ap l áno van ý ed u k ačn í p ro ces , k t e r ý p ř i n es e už i t ek d í t ě t i . Ed uk ačn í
p r o j ek t um ožn í s i l n ý p r o ž i t ek , roz š í ř í s l o vn í z á so bu , p os í l í so c i á l n í
vz t ah y ap od . ( Bu rko v i čov á , 2 00 8 , s . 38 )
V i nd i v i du á l n ím roz vo j i , a l e i v so c i á l n í m r ozv o j i c e l é s ku p i n y,
v id í Š v e jd ov á (2 00 4 , s . 19 ) ž ádo u c í v ýs l ed ek p od po řen ý č i n nos tn í
m ot i v ac í v ko n t ex t u s po t ř eb ami a z á jm y ž ák ů . Za j í mav á sp o l ečn ě
s d í l en á č i nn os t s e p r omí t á do ce lk ov éh o k l im at u t ř í d y i šk o l y.
23
Ú s p ěšn ý p r o j ek t má n av azo v a t n a p ř ed choz í zn a l os t i a zk uš eno s t i .
M á umož n i t ž ák ům u p l a t n i t j e j i ch v l as tn í p ř í s tu p y. V ýs l ed k em m á b ýt
h mo tn ý p r od uk t . (Ku b í no v á , N ov o t n á , 1 9 98 , s . 7 )
S yn ek a Ža tk a (2 01 2 , s . 5 5 ) d op o ru ču j í p r acov a t ve sku p i nk ách
z dů vo du mo t iv ace p ř i d ok on čov án í . V yu ču j í c í má b ýt ž áků m
n ápo mo cen a po dp or o v a t v n i c h r e f l ex i a s eb er e f l ex i .
K o lá ř a Š ik u l ov á ( 2 00 7 , s . 58 ) u v ád ě j í ch a r ak t e r i s t i ck é zn ak y
p r o j ek to v éh o v yu čo v án í :
p o dn ěcu je s amo s t a tn os t p ř i z í sk áv án í v ědo mo s t í a d ov edn os t í j ako
n ez b yt n o s t i vedo u c í k ře š en í u r č i t ých p r ob lémů v p r ax i ,
ř e š en í p ro j ek t u j e sp o l e čen sk y v ýz n amn é , z áv ažn é , d ů l ež i t é ,
p r o j ek t y j s o u i n t e r d i s c i p l i n á r n í - p o dp or u j í g l ob á l n í po h l ed
n a p r ob lém, a l e moh o u b ýt i v r ámc i j ed no ho p ř edm ět u ,
ž ác i s e po d í l e j í n a p l án ov án í , o r gan izac i , r e a l i z ac i a ho dn o cen í ,
r oz v í j í kom un ik a t iv n í a ko op e r a t i vn í d o vedn os t i ,
ž ác i od po v í d a j í z a r e a l i z ac i a v ýs l ed ek p r o j ek tu ,
v ýz n amn é j e s eb eho d no cen í a vn i t řn í m ot i v ace ž ák ů ,
d ů r az j e k l ad en n a k r ea t iv i tu a s amo s ta t no s t p ř i ř e šen í ú ko lu ,
r o l e u č i t e l e : f ac i l i t á t o r .
S ou čás t í p ro j ek t ován í d í l č í ch p ro j ek t ů a ak c í š ko l y j e f i nan čn í
a m at e r i á l ov á po dpo r a z růz n ých z d r o jů . (P r á š i l ov á , 20 04 , s . 20 )
K ažd ý p ed ago g i ck ý p r o j ek t j e v áz án na p od mín k y k o n k r é t n í š ko l y,
v e k t e r é m á b ýt r e a l i zov án . (K an t o r kov á , 20 00 , s . 8 3 )
M aň ák a Š v ec ( 20 0 3 , s . 16 9) n av rhu j í r oz č l en i t ř e š en í p ro j ek t u
d o n ás l ed u j í c í ch f áz í :
1 . St ano v en í c í l e s o h l ed em n a vh od n os t a r e a l i z ov a t e ln os t v d an ých
p o dmí nk ách .
2 . V yt v o ř en í p l ánu řeš en í s k a l ku lac í nák l ad ů a p r ez en t ac í v ýs l ed ků .
3 . R eal i z ace p l án u (v yh l ed áván í po t ř eb n ých fo rm ac í , z a j i š ť ov án í
m at e r i á lu , p r ov ád ěn í p ozo r ov án í , měř en í , o r gan izov án í ex ku rz í ,
i n t e rv i ew , do kum en t ace ap od . )
24
4 . V yh o d n o cen í p od l e au to r ů „ má zn a čný mo t i va čn í v l i v na ř eš i t e l e ,
p ro to ž e j im p ř i ná š í p o c i t u sp o ko jen í a po s i l u j e seb edů věr u
ve v l as t n í s ch op nos t i , co ž v t r ad i čn í v ýuce , z e j ména u s l abš í ch
ž á ků , s e čas t o n ed os ta vu j e .“
T a to b ak a l á ř s k á p ráce s i k l ad e z a c í l z j i s t i t obs aho v é pož ad av k y
n a t vo rb u p ro jek t ov ého d n e a t o n e j en p r o t o , ž e n ak l ádán í s od pad y j e
s po l ečens k y z áv ažn é a dů lež i t é . P ro j ek to v é v yu čo v án í j e n á ro čn é t aké
n a o r gan iz ac i a met od y p r áce . Lz e o ček áv a t j i s t é o d l i šno s t i v r e a l i z ac i
m ez i ž ák y s e s t ř edně t ěžko u a l ehk ou m en t á l n í r e t a r d ac í .
25
2 NAKLÁDÁNÍ S ODPADY
P ř i v ýu ce ž ák ů ZŠ s p ec i á l n í j e t ř eba s i uv ědo mi t dů l ež i t ý f ak t ,
ž e s e p oh yb u j em e m ez i l i d mi , k t e ř í bezm ezn ě p ř e j ím aj í p os to j e z e s v éh o
o k o l í . N ek r i t i ck y a b ezd ěčně n á s l edu j í k ažd ého . V ýj im ko u j e os ob n í
š p a t ná z ku š en os t f yz i ck éh o ch a rak t e r u , n a k t e rou j en o b t í ž n ě
z ap omí n a j í .
N ás l edu j í c í t ex t op i s u j e p r áv n í r ámec k p ro b l em at i ce n ak l á dán í
s o dp ad y. J e z de u v ed en z a ú če l em u ce l en os t i ce l éh o t ex tu
n ež z h l ed i s ka v ýu k y ž áků ZŠ s p ec i á ln í .
V úv od u b y b yl o sp í š e vh od n ě j š í ape l ov a t n a sk u t ečnos t , ž e ž ác i
v í ce č i m én ě t í h n ou k o ch r an ě ž iv o t n í ho p ro s t ř ed í p ř es zv í ř á t k a
a r os t l i n y, č eh ož by s e d a l o v yu ž í t p ř i u v ed en í d o p ro b l em a t ik y s p í š e
n ež n a s t í n ěn í p r ávn í ho rám ce .
„ P ro to ž e od p ad ů j e m n oh o d ru hů , j e t ř eb a s n i mi na k lá d a t t ak ,
a b y n eš ko d i l y n ám a a n i ž i vo tn ím u pr os t ř ed í .“ (O d bo r ž i vo tn í ho
p r os t ř ed í M ag i s t r á tu m ěs t a Br n a , 2 01 0 , s . 2 ) .
V Č esk é r ep ub l i c e j so u z ák l adn í p r av i d l a p r o n ak l ádán í s od pad y
s t an ov ena z áko nem č . 18 5 / 20 01 Sb . ( Záko n o o dp ad ech ) a P l án em
o d pado v éh o ho sp od á ř s tv í ČR n a r oky 2 0 0 3 -2 01 3 , v yd an ý v r o ce 20 03
f o rm ou n a ř í z en í v l ád y č . 19 7 / 20 03 Sb . , kd e v j eho p ř í l oz e b yl y
s t an ov en y Zás ad y p ro v yt v á ř en í j ed n o tn é a p ř im ě ř ené s í t ě z a ř í z en í
k nak l ádán í s o d pad y v ČR , v č . In t eg ro v an ého s ys t ém u n ak l ád án í
s o dp ad y n a r eg i o n á ln í ú ro vn i a p ro p o j en í do ce l os t á t n í s í t ě . K r a j e
v yd áv a j í o b ecn ě záv az n é v yh l á š k y. ( H ř eb í ček , 2 00 9 , s . 4 )
Cí l e p ro op ě t ov n é v yu ž i t í od pad u , k t e r é m aj í b ýt n ap l n ěny d o r o ku
2 0 20 , z av ád í S m ěr n ice Ev r op sk ého p a r l amen t u a R ad y E v r o ps k ého
s po l ečens tv í č . 98 / 20 08 o od p ad ech a o z r uš en í n ěk te r ých s m ěrn i c .
Č l ens k é s t á t y EU m aj í po v in no s t v yp r ac o v a t z áv azn é P ro gr am y
p r o p ř ed ch áz en í vzn ik u od p ad u . (H ř eb í ček , 2 00 9 , s . 5 )
26
2.1 Odpad
N ás l edu j í c í p od k ap i t o l a j e j i ž p ř í mo z am ěř en a n a v l a s t n í
n ak l ádán í s od p ady v e v ýu ce ž ák ů ZŠ sp ec i á l n í . V d i g i t á l n ím
t e s to v ac ím m a te r i á l u s e b ud ou s e tk áv a t s p o jm y , j ež b ez p ro s t řed ně
s ou v i s e j í s k omu ná l n ím o dp ad em, s e k t e r ým s e b ěžn ě v e š ko l e
s e tk áv a j í . V e SŠ a ZŠ D C 9 0 , s . r . o . , j s ou u vcho du do bu d ov y um ís t ěn y
oz n ačen é n ádo b y n a p ap í r , p l as t , s k lo , n áp o jo v é k a r t on y. P ro ú p l no s t j e
v t eo r e t i ck é čás t i t é t o b aka l á ř sk é p r áce u v ád ěn k omp l e tn í v ýče t v š ech
s ku p i n k omu n ál n í ch od p ad ů , a l e v p r ak t i ck é čá s t i s e ž ác i n ebu do u
z ab ýv a t o b j em n ým od p ad em , b ioo d pad em , n eb ez pečn ým o dp ad em
a v ýr o b k y, k t e r é pod l éh a j í z pě tn ém u od b ě ru .
P od l e záko n a č . 185 /2 00 1 S b . ( Záko n o o dp ad ec h ) j e o dpad „ kaž d á
m o v i tá v ěc , k t er é se o so ba z ba vu j e n eb o má ú m ys l n eb o p o v i nn os t s e j í
z ba v i t a p ř í s lu š í do n ěk t er é z e skup in o dp ad ů u ved en ých v př í lo z e č . 1
k to mu to z á ko n u .“ ( V oš to v á , 2 00 6 , s . 5 )
P od l e t éhož z áko na j e kom un á ln í o dp ad v eš k er ý o d p ad vz n ik a j í c í
n a úz em í ob ce p ř i č in no s t i f yz i ck ých o so b , k t e r ý j e u ved en j ako
k om un á l n í od p ad v pr ov ád ěc ím p rávn ím p ředp i s u , s v ýj imk ou o dp ad ů
vz n i k a j í c í ch u p ráv n i ck ých o so b neb o f yz i ck ých o so b o pr ávn ěn ých
k po dn i k án í . ( P r až sk é s luž b y, a . s . , 20 13 )
V ýš e u v ed en é v ym ez en í po jmu l ze ž ák ům př ib l í ž i t h ravou f o rmo u:
P o t ř eb u j i , n ep o t ř eb u j i . Nu t no vš ak d o da t , ž e i zd e s e m ůže p ro j ev i t
s n ad n á ov l iv n i t e lno s t t ě ch to žáků .
2.2 Komunální odpad
K o mu ná ln í od p ad j e sm ěs n ý o d p ad t v o ř í c í v e lmi š i r ok ou
a růz no ro do u s ku p in u . J ed n á s e o o dpad y o r gan i ck éh o i an o r gan i ck ého
p ů vo du . N elz e p ř es n ě ch a r ak t e r i z ov a t m at e r i á l ov é s lož en í t ak roz s áh l é
a p es t r é s ku p in y. ( V o š to v á , 2 00 6 , s . 18 )
K o mu ná ln í od pad j e v eš k er ý o d p ad vzn i k a j í c í n a úz emí o b ce
č i nn os t í f yz i ck ých o so b . ( Fe čk o , Mi chn i ak , Vu , Mu ch a , 20 1 0 , s . 7 )
27
2.3 Nakládání s komunálním odpadem
N akl ád án í s o dp ady t v o ř í s ys t ém: sh r om ažď ov án í , s b ě r , v ýk u p ,
t ř í d ěn í , p ř ep r ava a do pr av a , s k l ad ov án í , ú pr av a , v yu ž i t í
a z n eš ko dň ov án í odp adu . ( Vo š t ov á , F r i e s , 20 03 , s . 1 5 )
P od l e z áko na o o d pad ech v ýš e zmí n ěn é úk on y z ab ez peč í
j edn o t l i v é ob ce . (Pr až s ké s luž b y, a . s . , 2 01 3 )
V o š to v á a F r i e s ( 20 03 , s . 1 5 ) r ozd ě l u j í č in no s t i s po jené
s o ds t r aňo v án ím t ak o vého to h e t e ro gen n í ho ma t e r i á lu , j ak ým k o mu ná ln í
o d pad b ez es p o r u j e , s ča so v ě pr o měnn ým mn ožs tv ím i s k l ad bo u
d o d vo u p r acov n í ch o b l as t í :
O d voz o dp adu
- p ř echo v án í
- sh r om ažďo v án í a o d voz
Zn eš ko dň ov án í o dpad u
- sk l ádk ov án í
- ko mp os t ov án í
- t ep e l n é zp r acov án í
P od l e Vo š to v é ( 200 6 , s . 1 8 ) j so u j ed n ozn ačn ě p oz i t i vn ím r ys em
s ou časn ého s t av u p r ob lem at i k y k o mun á ln í ch od padů f un gu j í c í s ys t ém y
n ak l ádán í s ko mu ná l n ím od p ad em o rgan iz ov an é ob cemi , r ozv in u t á s í ť
o d dě l en éh o s b ěr u v yu ž i t e ln ých a n eb ezp ečn ých s ložek kom u ná ln í ch
o d padů a o cho ta ob čanů ch ov a t s e ek o l o g ick y . S o u časn ě vš ak au to r k a
p o uk azu je n a n ed os t a tk y v p la tn é l eg i s l a t i v ě a n a ch yb ě j í c í p od po r u
t r hu s re c yk l o van ým i v ýr o b k y. Za v š eo b ecn ě v ýz n am n ý n ega t iv n í j ev j e
p o važ ov án r ůs t p r o du k ce ko mu n á ln í ch o dp ad ů . N a tu to sk u t ečn os t
au to rk a r eagu je : „Z a výz na mn ou p ř í l e ž i t o s t p r o r ea l i z ac i n ových c í lů
v na k lá dá n í s kom u ná ln í mi o d pad y j e p o va žo vá n o po s í l en í
e ko no mi ckých ná s t ro j ů pů so b í c í ch s m ěrem k t ř í d ěn í a r ecyk l a c i
ko m un á ln í ch od pad ů .“ N ás t ro j i s m ěř u j í c ím i k p r ev en c i , p ř edch áz en í
vz n i ku o dp adů , m i n i ma l i z ac i sk l ád ko v án í , zv ýš en í v yt ř í d ěn í
28
a v yu ž i t e l no s t i v yt ř í d ěn ých s l ož ek k om un á l n í ch o d padů v ede
n e jd ů l ež i t ě j š í f ak to r a t o f ak t o r p ov ěd o mí o b čanů o p ot řeb á ch
p rev en ce a nu tno s t i t ř íd ěn í odp adů .
K s ep a r ov án í o dp ad ů z e š ko l n í ch č inn os t í l z e ž ák y v é s t o so bn ím
p ř ík l ad em n eb o na ř í z en ím. V př íp ad ě n a ř í z en í , m us í b ýt z a j i š t ěn a
zp ě tn á ko n t r o lo u . V e SŠ a ZŠ DC 9 0 , s . r . o . , j e t ř í d ěn í r e a l i z ov áno
k om bi nac í zm ín ěn ých p ř í s t up ů .
V t é to s ou v i s lo s t i j e v P ř í l oze č . 2 t é t o b ak a l á ř s k é p r áce uv ed en
K už e l z ku š e n os t i n ěkd y t ak é n az ýv an ý D á l eh o kuž e l u čen í , k t e r ý
u p ř ed no s tň u j e p ř ím é r eá ln é zk uš en os t i s po l u s mul t i s enzo r i ck ým
v n í mán í m.
2.3 .1 Skupiny komunálních odpadů
K o mu ná ln í o dp ad z ah r nu j e sm ěs n ý k om un á l n í od p ad , od dě l en ě
s b í r an é s l ožk y ( p ap í r , p l as t , s k l o , n áp o j ov é k ar to n y) , ob j emn ý o d pad ,
o d pad z e zah r ad a p a r ků . ( H řeb í ček , 20 0 9 , s . 2 3 )
2.3 .1 .1 Odpady využitelné
E K O - KO M, a . s . , n a s v ých i n t e rn e to v ých s t r án kách , k t e r é j s ou
u v ed en y v s ezn am u zd r o jů t é to b ak a lá ř s k é p r áce , p r ez en tu j e z áb av nou
i n t e r ak t iv n í an i mov ano u f o rm ou cyk l us C o s e d ě j e s o d pad em . D á l e
t am t éž n ab íz í h ru : V i r tu á ln í t ř í d ěn í . Vz h l edem k t o mu , ž e j e t a to h r a
p r o l ožen a s l ož i t ě p s an ým i vz k az y, ž ác i ZŠ s p ec i á l n í j i n em oh ou h r á t
z ce l a s am os t a tn ě , a l e m us í j im b ýt t ex t p ř ed č í t án a ko nk re t i z ov án . D á l e
j e v n a b íd ce mož nos t s l ed ov án í v i d e í s eko lo g i ck ou t e m a t i ko u .
V elmi p ou t avo u fo r m ou j e p r ez en t ován env i ro nm en tá ln í m a te r i á l
S v ě t t ř í d ěn í a r e cyk l ace f i rm ou E KO - K OM , a . s . , p od náz v em To nd a
O b a l , k t e r ý p r o váz í i n t e rak t iv n í an imo v an ý v z dě l áv ac í m at e r i á l
m lu ven ým i p s an ým s l ov em . Po v ýb ě r u v ěk ov é k a t ego r i e j e možn é h r á t
h r y, k r e s l i t n ebo s l ed ov a t po h ád k y J ak M uf po m áha l t ř í d i t o dp ad
v e V ě t rn ém k r á l ov s t v í z e s e r i á l u J ů , He l e a M u f .
29
O b ě v s ezn amu zdr o jů u v ed en é i n t e rn e to v é s t r án k y s p o l ečn os t i
E K O - KO M, a . s . , j e možn é v e š ko l e ž ák ům n ab íze t s p ro j ek c í
n a i n t e r ak t iv n í t abu l i .
N ás l edu j í c í t ex t d o p lň u j e t eo re t i cké zn a los t i o v yu ž i t e ln ých
o d pad ech . N en í vš ak u r čen p ř ímo ž ák ům ZŠ s p ec i á l n í .
O d p ad y v yu ž i t e ln é j so u t ak ov é , k t e ré l z e p ř í mo n eb o p o ú p r av ě
d á l e zp r acov a t . (O d bo r ž i vo t n í ho p r os t ř ed í M ag i s t rá t u m ěs t a Br n a ,
2 0 10 , s . 3 )
R ecyk l ac i l z e rozd ě l i t na p r im á rn í a s ek un d ár n í . P r im á r n í
r e c yk l ace j e p r oce s , k te r ým s e z í sk ává su r ov in a nebo v ýr o b ek
s e s t e jn ým i n ebo p o do bn ým i v l a s tn os tmi j ak o m ě l pův o dn í m at e r i á l
n ebo v ýr o b ek . S ek u nd á rn í r e c yk l ace j e p ro ce s , k t e rým s e z í s k áv á
m at e r i á l n eb o v ýr o b ek s e zn ačn ě od l i š n ým i v l as t no s tm i o d p ův od n í ho
m at e r i á lu n eb o v ýr o b ku . Dá l e p ak l ze r e cyk l ac i z h l ed i s k a cha r ak t e ru
r oz d ě l i t n a f yz i ká ln í a ch emi cko u v n áv azn os t i na p ouž i t é p r os t ř ed k y.
R ecyk l ace b y m ě l a b ýt vžd y o h l edu p ln á k ž iv o tn ím u p r os t řed í . Nem ěla
b y m í t v yš š í en er ge t i ck é n á ro k y n ež v ýr o b a z n e r ecyk l o v a t e ln ých
s u ro v i n a s o učasn ě b y n em ě la b ýt z d r o j em na dm ěrn ých emis í . ( V áň a ,
H an č , H ab a r t , 20 09 , s . 9 5 )
R ecyk l ace sk l a
O r gan izo v an á r ecyk l ace vz n i k l a v 7 0 . Le t ech 20 . s to l e t í
v e Šv ýca r s k u , o dk u d s e p os t up n ě r oz š i řo v a l a do ce l ého sv ě t a a t o
i p r o to , ž e j e i ekon om ick y v ýh o d n á . ( V áň a , Han č , Hab ar t , 20 09 , s . 9 5 )
S kl en ěn é s t ř ep y s e n e j ča s t ě j i po už ív a j í n a v ýr o b u l áhv í a sk l en i c .
N ezan ed b a t e l n á j e i v ýr o b a t ep e l n é i zo l ace . Zko um á s e d a l š í up l a tn ěn í
v e s t av ebn i c tv í . (O d bo r ž i vo t n í ho p r o s t ř ed í M ag i s t r á tu m ěs t a Br n a ,
2 0 10 , s . 13 ) .
P od l e V án i , H an če a H ab a r t a (2 009 , s , 95 ) j e r e c yk l ace sk l a
t e chn i ck y v yř e š en a . V Č R b yl a v ro c e 2 0 06 mí r a r e cyk l ace sk l a 74 %.
T echn i ck é s luž b y m ěs t a Ol omo u ce , a . s . , ( 20 12 ) n a s b ě r sk l a m aj í
v yh r az en y z e l en é k on t e jn e r y n eb o p op e ln i ce , do n ichž p a t ř í b í l é
a b a r evn é s k l o ( ob a lo v é l áh v e) , t abu lo v é s k lo , v e šk e ré o b a l ov é s k l o .
30
D o t ěch to sb ě rn ých n ád ob nep a t ř í d r á t os k l o , t e l ev i zn í o b r az ov k y,
m on i to r y, p l ex i sk l o , ke r am ik a , po r ce l án , au t os k lo , z r cad la .
S k lo p řed r ec yk l ac í j e t ř eba v e lm i d ob ř e a d ok on a le v yč i s t i t
a r oz t ř íd i t n eb oť s am ot né zp r aco v án í vy ž ad u j e k v a l i t n í s u r o v i nu , na což
ex i s t u j í s p ec i a l i zo v an é t ř í d í c í l i nk y . ( O db o r ž i vo tn íh o p r os t ř ed í
M ag i s t r á tu m ěs t a Br n a , 20 10 , s . 1 2)
Žác i ZŠ s pec i á ln í s e sk l em v e šk o l e ak t iv n ě nep r acu j í .
A l e p ro tož e jd e o m a te r i á l , s e k t e r ým s e běž n ě ve sv ém ž i vo tě
s e tk áv a j í , b ud e z a řaz en d o em pi r i ck é čá s t i t é to b ak a l á ř ské p r áce .
R ecyk l ace p ap í r u a l ep enk y
R ecyk l ace p ap í ru m á v ČR sv ou t r ad i c i od ro ku 1 94 8 .
P ro r e cyk l ac i j so u u p ř ed no s tň ov án y: l ep en k y a k a r t on áž , p yt l e
z e s u l f á to v é h o p ap í ru , p ap í r z v ýp o če t n í t e ch n i k y, n o v i no v ý p ap í r .
N e jm éně vh od n é j s ou l eš t ěn é p ap í r y z b a revn ých ča sop i s ů a l e t ák ů .
A v š ak po od s t raněn í t i sk a ř s k ých ba r ev a v ým ě t ů ( c i z o r od é hm ot y,
z e jm én a p l a s t y) a po p ř i d án í no v ých ce l u lóz ov ých v l áken l z e r e cyk l o v a t
v š ech n y d r u h y p ap í ru . F i n á l n ím v ýr o b kem j e h yg i en i ck ý p ap í r n ebo
s t av eb n í i zo l ačn í hm ot a č i t op n é b r ike t y. Č esk á t e chn o lo g i e z p r acov ává
p ap í r n a l í h . ( V áň a , H an č , H ab a r t , 20 09 , s . 9 6 )
T echn i ck é s l užb y m ěs t a Ol om ou ce , a . s . , (2 01 2) m aj í n a sb ě r
p ap í ru u r čen y m od r é ko n t e j n e r y n eb o po p e ln i ce , do k t e r ých p a t ř í
n o v in y a č a s op i s y , l ep en k a , k r ab i ce a ka r to n y, š k o ln í s eš i t y , b a l i c í
p ap í r , k n ih y, p ro spek t y, k a t a lo g y. Zd e n ep a t ř í ob a l y z m ás l a a d a l š í ch
t uk ů , ce lo f án , zneč i š t ěn é ob a l y, uh lo v ý ( k o p í ro v ac í ) p ap í r , ob a l y
o d ml ék a , v í cev r s tvý p ap í r t e t r ap ak .
P ap í r a l ep en ku ž ác i zn a j í z k ažd od enn í ch š ko l n í ch č i nno s t í , p ro to
v ýr o b k y z n ich bu do u za ř az en y d o p r ak t i ck é čás t i t é to b ak a l á ř sk é p r áce .
R ecyk l ace n áp o j ových k a r to nů – t e t r ap ak
T echn i ck é s l užb y m ěs t a Ol om ou ce , a . s . , (2 01 2) m aj í n a sb ě r
n ápo jo v ých k a r t on ů - t e t r ap ak u u r čen y če r v en é ko n t e j n e r y n eb o
p o pe ln i ce , do k t e r ých p a t ř í k rab i ce od dž usů , ml ék a , z ak ys an ých
31
v ýr o b k ů i s uz áv ě r y. V ýj i mk ou j s ou k r ab i ce s e zb yt k y n áp o jů , k t e ré
d o sb ě r n ých n ádo b n ep a t ř í .
N ě kt e ř í ž ác i k onzu mu j í m l ék a v oba l ech t e t r ap ak z p r o gr am u
Š ko l n í m léko v Č esk é r ep ub l i c e . V p rak t i ck é čás t i t é t o b ak a l á ř sk é p r áce
b u do u po už i t y j en t e t r apako v é o b a ly , k t e r é ž ác i z t oh o t o p ro gr amu
zn a j í .
R ecyk l ace p l a s tů
P ř i r e c yk l ac i p l as tů s e r oz l i šu j e po d l e V án i , H an če , H ab ar t a
( 2 00 9 , s . 96 ) sm ěsný a t ř í d ěn ý p l a s t :
Ze sm ěsn ého p l as t u s e v yr áb í t l u s t é p r o f i l y ( d es k y, l av i čk y,
p e l e t y, n á ř ad í , s t aveb n í p ro f i l y , p a t n í k y, k om po s t é r y) .
Zá j em j e o t ř í d ěn é p l as t y:
P ET – p o l ye t h yl en te r e f t a l á t
P E - LD – po l ye t h yl en n í zk oh us t o t n í
P E -H D – po l ye t h yl en v ys o k oh us t o t n í
PS - E – po l ys t yr en l eh čen ý
PP – p o l yp r o p yl en
M enš í z á j em j e o t ř í d ěn é p l as t y:
P E - LLD – p o l ye t h yl en l i n eá rn í n í zk ohu s t o t n í
BO PS – o r i en to v aný p o l ys t yr en
P VC – p o l yv i n yl ch l o r id – j e p os t up n ě v yř az o ván z o b ěh u
P ET s e r e c yk lu j e n a p o l ye s t e r ov ou s t ř í ž ( v ýr o b a
t ex t i l u a geo t ex t i l i í ) , P e t mo n of i l v l ákn a ( v ýr o b a
p r ov áz ků ) , n a s t aveb n í hmo t y ( d l ažd i ce , t a š k y) .
Zn ačn ě zn eč i š t ěn é p l as t y s e d a j í v yu ž í t k v ýr o b ě u h l ov od ík ov ých
p a l iv .
V ys o k á v ýh ř ev no s t p l as t ů m ůže v és t k v ýr o b ě en e r g i e
z a p ř ed po k l adu , že s e zo h l edn í p ř í t o mn os t PVC . P ř i s p a l ov án í
P VC , k t e r ý o b s ah u je ch l o r , vzn ik a j í r i z i ko v é em is e .
T echn i ck é s lužb y m ěs t a O lom ou ce , a . s . , ( 20 12 ) n a sb ě r p l as t ů
v yč l en i l y ž l u t é k on t e jn e r y n eb o po pe l n i ce , d o k t e r ých p a t ř í o b a l ové
l áhv e z p l as t u , fó l i e v š ech d r uh ů , p l as t ov é t aš k y a p yt l e , p l a s to v é
32
p ř ep ravk y. Nás l ed n ě do t ěch t o s bě r n ých n ád ob n epa t ř í l i no l eum ,
b ak e l i t , PV C, p o l ys t yr en .
A b y v ýu k a ž áka r ozv í j e l a , mu s í b ýt v so u l adu s j eho s cho p nos tmi .
D o p r ak t i ck é čá s t i t é to b ak a lá ř sk é p r áce b u do u z a ř azeny j en ob r ázk y
č i f o t o gr a f i e p ř edm ět ů n eb o p ř edm ět y, s e k t e r ým i s e ž ác i s e t káv a j í
b ěž n ě v e š ko l e . V p ř edp r ůzku mu b ude nu tn é o vě ř i t pozn áv án í ob r ázk ů
n ebo fo to gr a f i í p řed m ětů . P o ku d ž ák n ep ozn á , co j e na ob r ázk u n eb o
f o to gr a f i i , n em ůž e j e j s p r áv ně b ez n áho d y z a řad i t .
2.3 .1.2 Bioodpady
B i o od pad y j s o u b ez ezb yt k u b i o l o g icky r o z lož i t e ln é o dpad y, k t e ré
j so u s ch op n y ae r o b n íh o n eb o an aer o bn íh o r ozk l adu . J d e o zb yt k y
p o t r av in , o dp ad z e z e l eně a č á s t ečn ě i p ap í r . (O ŽP Magi s t r á t u m ěs t a
Br n a , 20 12 )
Bi o od pad m ůže z pů so bo v a t k om pl i k ace p ř i s k l ádk ov án í t vo rb ou
s k l ádk ov ých p l yn ů a v ýl u h . Vzhl ed em k t om u , ž e ob sah u j e ro s t l i nn é
ž i v in y a o r gan i cké l á tk y, k t e r é j e možn o s t ab i l i z ov a t a n á s l ed n ě v yu ž í t
j ako o r gan i cké hn o j iv o , l z e s ep a ro v aný b i o od p ad t í m to zp ůs ob em op ě t
z ap o j í d o p ř í ro dn ího ko l ob ěhu . ( .A .S .A . , 20 13 )
V edl e o r gan ick éh o h no j iv a t e chn o lo g i í an aer ob n í d i ge sce vzn ik á
d a l š í p ro du k t – b iop l yn , k t e r ý j e v h odn ý p r o v ýr o b u e l ek t r i ck é en e r g i e ,
t ep l a n ebo p o ú prav ě m ožn o vh od ně d ávk ov a t d o rozv od ů zemn íh o
p l yn u č i po už í t j ako z k ap a l n ěn ý z em ní p l yn . ( V áň a , H anč , H ab a r t , 2 00 9 ,
s . 75 )
T echn i ck é s l užb y m ěs t a Ol om ou ce , a . s . , (2 01 2) m aj í n a sb ě r
b io od p ad u v yh r az en y h n ědé k on t e j n e ry n eb o po p e ln i ce , d o k t e r ých p a t ř í
t r áv a , d r n y, l s t í , p i l i n y, zb yt k y r o s t l i n , k o ř en y a l i s t y z e l en in y, kv ě t in y,
s h r ab k y z e z áho nů a t r áv n í ků , z emi n a z k v ě t i n áče , odp ad z ř ezu k e řů
i s t rom ů, z b yt k y z e ze l en i n y i o v oce , od p ad z ku ch yn ě r os t l i n n éh o
p ů vo du , sp a d an é o v oce ( p r ok l ád a t t r áv ou a ř ez em z k e řů ) , p yt l í k y
o d ča j e , k ávo vá sed l in a , s ko ř ápk y v a j ec , j en o mez e ně zb yt k y j í d e l
( n ik d y t ek u t é ) . Do t ě ch t o sb ě rn ých n ádo b n en í vh od né d áv a t t eku t é
33
zb yt k y j í d e l , o dp ad z ku ch yn ě ž i vo č i šn ého pů vo du , m as o k os t i , uh yn u l á
zv í ř a t a , b i o l o gi ck y n e roz l ož i t e ln é a j i n é o dp ad y.
N ád ob y n a b io odp ad y ( ga s t ro od p ady, o d p ad y z e z e l en ě ) m aj í
k o ns t r uk c i zv yš u j í c í p ev nos t n ád ob y a o m ezu j í c í vzn ik pach ů . Ob s ah u j í
ad i t i v a zab r aň u j í c í u l p ív án í p l í sn í a b ak t e r i í n a v n i t ř n ím po vr chu
n ádo b . ( Ben ešo vá , Č e rn ík , Do l eža l ov á , H av r án ko vá , Ko t ou lo v á ,
M ar eš ov á , S l av í k , 2 0 11 , s . 52 )
V š e , co se dá z a ř ad i t m ez i b i oo dpad , ž ác i ZŠ sp ec i á l n í zn a j í
z b ěžn ého ž iv o t a i z e šk o l y. Po d l e Š VP ma j í p r acov a t s p ř í ro dn í m
m at e r i á l em a t aké s e s t a r a t o š ko ln í z ah r adu . Bio odp ad ze š ko ln í
z ah r ad y j e kom po s to v án a n ás l edn ě t am též v yu ž ív án .
2.3 .1.3 Odpady objemné
V elk oo b j em ov é ko n t e j n e r y s e o b j ev u j í z p rav i d l a d v ak r á t r očn ě
n a v yb r an ých v e ře j n ých pr os t r ans tv í ch , j i n ak j so u t r v a l e um ís t ěn y
v e sb ě r n ých s t ř ed i s c í ch o dp adů . Zd e s e sh r om ažďu je ku so v ý d o m o vní
o d pad , kam p a t ř í s t a r ý n áb yt ek , d á l e t ak é dom ác í sp o t ř eb i če , o b j em né
o r gan i ck é od p ad y. ( T echn i ck é s luž b y m ěs t a Ol om ou ce , a . s . , 20 12 )
O d p ad y o b j emn é n ebu do u p ř ed mě t em pr ak t i ck é čá s t i t é to
b ak a l á ř s k é p r áce .
2.3 .1.4 Odpady nebezpečné
M ez i n eb ezp ečn ý o d p ad ř ad ím e n ap ř . o l e j e a t uk y, r oz po uš t ěd l a ,
o dm ašťo v ac í p ř í p rav k y, b a r v y, l ak y, mo ř i d l a , t i s k a ř sk é b a rv y, t on e r y ,
i nk ou s t y d o t i sk á r en , l ep i d l a , l é č iv a . (M agi s t r á t měs t a O lo mo u ce , 2 01 2)
O d p ad y n eb ezp ečné n eb ud ou p ře dmě t em p r ak t i ck é čá s t i t é to
b ak a l á ř s k é p r áce .
34
2.3 .1.5 Výrobky podléhající zpětnému odběru
M ez i e l ek t ro z a ř í z en í p od l éh a j í c í z pě tn ému o db ě r u p a t ř í v ys av ače ,
v ys o u š eče n a v l as y, h r ačk y, mo b i ly , p o č í t a če , m on i t o r y, t i sk á r n y,
v r t a čk y a j i n é sp o t ř eb i če d o z ás uv ek n ebo n a b a t e r i e . Dá l e k v ýr o b ků m
zp ě tn éh o od bě r u pa t ř í b a t e r i e a ga lvan i ck é č l ánk y. ( Od b or ž iv o tn íh o
p r os t ř ed í M ag i s t r á tu m ěs t a Br n a , 2 01 0 , s . 24 )
V ýr o b k y p o d l éh a j í c í z p ě tn ému o db ě r u n eb ud ou p řed m ět em
p r ak t i ck é čás t i t é to b ak a lá ř sk é p r áce .
2.3 .1.6 Směsný komunální odpad
Sm ěsn ý k om un á l n í o dp ad vz n ik á p o v yt ř í d ěn í nebezp ečného
o d padu , t ř í d ěn ého a ob jemn ého o d padu z k om un áln íh o o dp adu .
( H ř eb í ček , 20 09 , s . 2 4 )
P od l e Od bo r u ž iv o t n í ho p ro s t ř ed í m ag i s t r á tu m ěs t a Br n a ( 20 10 ,
s . 25 ) n eex i s t u j í ž ád n é t ř í d í r n y p r o sm ěs n ý k o m un á l n í o dp ad , p ro to
t o l i k z á l ež í n a t om, j ak ob yv a t e l é s epa r u j í . Sm ěs n ý k o mu n á l n í od p ad j e
o d váž en n a sk l ádky n eb o l i k v id ov án ve sp a lo vn ách , kd e s e z od p ad u
z í sk áv á t ep e l n á neb o e l ek t r i ck á ener g i e . ( Od bo r ž i vo tn íh o p r os t ř ed í
M ag i s t r á tu m ěs t a Br n a , 20 10 , s . 2 5 )
Fečk o , Mi chn i ak , V u a Mu ch a ( 20 10 , s . 10 6) zp ř es ňu j í : „ Př es to ž e
ex i s tu j í a j so u j i ž v pr o vo zu z ař í z en í n a t ř íd ěn í o dp ad ů , s tá l e v ě t š í čás t
j e j i ch r ecyk la ce s e pr o vá d í s ep ar o van ým s běr em .“ D ále t amt éž au to ř i
p o uk azu j í n a t o , ž e t a to t e chn o l o g ie má sv é p r o b l ém y n e j en
v ek on omi ck é ob l as t i , a l e i v o b l a s t i p ro voz n í , p ok ud n e j s ou od p ad y
p ř ed t ř í děn y s ep a r ov an ým s b ě r em.
P od l e T ech n i ck ýc h s l užeb m ěs t a O l omo u ce , a . s . , (2 0 12 ) l z e
z ko mu n áln íh o od pad u v yt ř í d i t a r e cyk l o v a t až 5 0 % , a l e s ku tečn ě s e
v yt ř í d í a ná s l edně v yu ž i j e j en 1 5 – 2 0 %. Po d l e z miň ov an éh o
s t a t i s t i ckého v ýz k um u 35 % ob yv a t e l sv é o dp ad y n e t ř íd í .
35
V ýh ř ev n os t k omu ná l n í ch od p ad ů z d om ácno s t í j e 6 ,6 – 1 0 , 7
MJ / k g . ( Ben ešo vá , Č e rn í k , D o l eža l ov á , Hav r án ko vá , K o t ou l ov á ,
M ar eš ov á , S l av í k , 2 0 11 , s . 41 )
Zař í z en í n a en e r ge t i ck é v yu ž i t í odp adů z í sk áv a j í p ře s 80 %
en e r ge t i ck ého ob sah u o dp adů v p odo b ě t ep l a a e l ek t r i ck é en e r g i e .
D o ch áz í t ak n e j eno m k úsp o r ám f os i l n í ch p a l iv , a l e t ak é s e so u časn ě
s n i ž u j e o b j em i h mo tn os t od p ad ů . ( Ben ešo v á , Č e r n í k , D o l ež a lo v á ,
H av r án ko v á , K o t ou l ov á , M ar e šo v á , Slav ík , 20 11 , s . 6 1 )
R oz l i šo ván í t oh o , c o p a t ř í do t ř í děn ého o dp adu a co p a t ř í
d o sm ěsn éh o od p adu , t v o ř í z ák l ad e fek t iv n íh o n ak lád án í s o dp ad y.
2.3 .2 Prostředky pro shromažďování odpadu (nádoby)
S b ěr n é n ád ob y m a j í z a ú ko l b ezp ečn ě u ch ov áv a t od p ad . M oh ou
m í t r ůzn ý t v a r i ba r v u , n e j dů l ež i t ě j š í j e , co j e n a n i ch n ap s án o . Ob ce
r oz ho du j í o t ř í d ěn í f o rm ou ob ecně z áv az n é v yh l á šk y. ( O d b or ž i vo tn í ho
p r os t ř ed í M ag i s t r á tu m ěs t a Br n a , 2 01 0 , s . 4 )
V bu do v ě SŠ a ZŠ DC 90 , s . r . o . , j so u umí s t ěn y b a r evn é n ád ob y
s e s am ol epk am i , n a k t e r ých j s ou v yo b r azen y p ř edm ě t y, k t e r é
d o p ř í s lu šn ého k on t e j n e ru p a t ř í .
2.3 .3 Prostředky pro svoz (sběr) a přepravu odpadu
V od p ad ov ém ho sp o dá ř s tv í j e p ř epr av a sp o j ená s man ip u l ac í
a s k l ad ov án ím ve l i k ých o b j emů p ř i r oz s áh l ém so r t im en tu o r ůzn ých
v l as t no s t ech ( f yz i k á ln í ch i chemi ck ých ) s v ys o k ým i n á r ok y
n a sp o l eh l i vo s t a č as ov ou p ro v ázan os t p r o ce sů . To vš e umo cňu je
d ů l ež i to s t l o g i s t i k y v o dp ad ov ém ho spo d á řs t v í . ( Vo š to v á , 2 00 6 , s . 4 3 )
Lo gi s t ik a j e v ěd n í o bo r , k t e r ý s e z ab ýv á p l án ov án ím , r e a l i z ac í ,
ř í z en ím a ko n t ro lo u in t eg r o van ých t ok ů hmo t , en er g i í a i n f o rm ac í
v s ys t ému . ( Vo š t ová , 2 00 6 , s . 43 )
J edn o t l i v é t ř í d y SŠ a ZŠ DC 90 , s . r . o . , p od v ed en ím sv ých
t ř í dn í ch u č i t e l ů ma j í p od le s t ano v enéh o roz p i su s l užeb po v i nn os t t yt o
36
b a r evn é k on te jne r y p r av id e ln ě v yp r azd ňo v a t v yn áš en í m j i ž
v ys ep a r o van ých o dp adk ů do o becn í ch n ád ob um ís t ěn ých v ok o l í š ko l y.
D a l š í po v i nn os t í t é t o s lužb y j e s t a r o s t o č i s to tu a h yg i en i ckou
n ez áv ad no s t šk o l n í ch k on t e jn e r ů na t ř í d ěn ý o d p ad i v j e j i ch o ko l í .
2.4 Odpadové hospodářství
O d p ad ov é ho sp od ář s tv í j e t e ch no lo g ick é od v ě t v í , k t e r é m á úzk ou
n áv azn os t n a v ýr o b n í a s po t řeb i t e l s ký c yk l u s z ah rn u j í c í t ěžb u s u ro v in ,
v ýr o b u , d o p r av u , s po t řebu až p o zn ešk od n ěn í . Roz l i š u j em e v ýr o b n í
o d pad y a s p o t ř eb n í o dp ad y. ( V oš to v á , F r i es , 20 03 , s . 5 )
V so u l ad u s e z áko n em 1 85 /2 00 1 Sb . ( Zák on o od pad ech) j e
o d pado v é ho sp od ář s tv í „ č in no s t zam ěř en á na p řed ch áz en í v zn i ku
o d pa dů , n a na k lá dá n í s od pa d y a na n ás l ed no u p éč i o m í s to , kd e j sou
o d pa dy u l ož en y , a ko n t ro l a t ě ch to č i nn os t í .“ ( Vo š to vá , F r i e s , 20 03 ,
s . 8 )
M agi s t r á t m ěs t a P ře r o v a (2 01 3 ) s t anov i l h i e r a rch i i zp ůso b ů n ak l ád án í
s o dp ad y v r ám ci od p ad ov ého h os po d ář s tv í d l e z ák on a o o d pad ech :
1 . P ř ed ch ázen í vzn i ku o dp ad u (b ez od pad ov á t echn o l o g ie , d om ác í
k om po s t ov án í )
2 . P ř í p rav a k op ě t ov ném u p ouž i t í a r e cyk l ace od p ad u (ma t e r i á l ov é
v yu ž i t í o dp adu )
3 . E n e r ge t i ck é v yu ž i t í od padu (z a ř í z en í n a ene r ge t i cké v yu ž i t í
o d padu )
4 . O d s t r an ěn í od p ad u ( s k l ád ko v án í od p adu )
Bezo dp ado v á t echno lo g i e j e u ce l en ý k o n cep čn í c yk l u s s m in i m áln í
s po t řebo u su r ov i n a en er g i e : d od ávka su ro v i n – v ýr o b a – sp o t ř eb a –
o ds t raňo v án í a r e cyk l ace o dp adu . N ěk d y s e po už í v á po j em eko l o g i ck y
b ez od p ad ov é t e chno lo g i e , k t e r é n em aj í n ega t iv n í důs l ed k y n a ž iv o t n í
p r os t ř ed í . ( Voš to v á , Fr i e s , 2 00 3 , s . 1 44 )
37
V áň a , H an č a H ab a r t (2 00 9 , s . 7 ) u p ř esň u j í : „ Od pa do vé
h os po dá řs t v í j e ř í z en o 1 4 kr a j skými úř ad y (o d bo r y ž i vo tn íh o p ro s t ř ed í )
a 20 5 ob ecn ím i úřa d y s ro zš í ř en ou pů so bn os t í . C e l ko vá ro z l oh a Č es ké
r epu b l i k y j e 7 8 86 6 km2.“ A u t o ř i p o važ u j í z a zn epo k o ju j í c í f ak t ,
ž e po d í l s k l ád ko vých o d p ad ů do s áh l v r o ce 20 07 u ce l ko v é p r od uk ce
o d padů 1 6 % a t éměř 80 % u k omu n á l n í ho o dp adu .
T a to b ak a l á ř s ká p r áce se vzh l ed em k e s vému z am ěřen í bu de
z ab ýv a t p ouz e k om un á l n í m od pad em , s e k t e r ým s e ž ác i ZŠ s p ec i á l n í
s e tk áv a j í b ěžn ě p ř i sv ých č i nn os t ech p ř ímo v e š ko le .
38
EMPIRICKÁ ČÁST
E mp i r i ck á č ás t j e t vo ř en a k va l i t a t i vn ím v ýz k um n ým š e t ř en ím
z ah r nu j í c ím c í l v ýzk um n éh o š e t ř en í , s t an ov en í p r ob l ém ov ých o t áz ek ,
ch a r ak t e r i s t i k u v ýzk um n éh o s ou bo ru , p rů b ěh a an a l ýz u v ýs l edk ů ,
v yh o d n ocen í v ýz k um n éh o š e t řen í .
3 VÝZKUMNÉ ŠETŘENÍ
V ýz k um n é š e t ř en í j e ko n c i po váno j ak o kv a l i t a t i v n í v ýz ku m ,
p r o t ože j edn o t l i v ý žác i ZŠ s pec i á ln í v yž ad u j í i n d i v i du á l n í p ř í s tup
s o h l ed em n a j e j i ch d i agn óz y a k om un ik ačn í s ch op no s t i .
„K va l i ta t i vn í p ř í s t up j e p ro ces zko u má ní j e vů a p ro b l émů
p ro s t řed í s c í l em z í s ka t ko m pl exn í o br az t ě ch t o j e vů z a lo ž en ý
n a h lu bo kých da t ech a s p ec i f i c kém v z t ah u mez i b ad a t e l em
a ú čas t n í kem v ýz ku m u. Zá m ěr em v ýz ku mní ka p ro vád ě j í c í k va l i t a t i vn í
v ý z kum j e za p o moc í ce l é řa dy p os tu pů a m e to d ro z kr ý t a r epr e zen t o va t
t o , j a k l i d é chá pou , pr ož í va j í a v y t vá ř e j í s o c iá ln í r ea l i t u .“ (Š va ř í ček ,
Š eď ov á , 20 07 , s . 17 )
M eto do l o g i e kv a l i t a t i v n í ho p ř í s tu pu j e u p l a t n i t e ln á u š i r š íh o
s p ek t r a c í l ov é s ku p i n y j ed in ců , u n i chž n en í do před u vžd y z ce l a
p ř edv í d a t e l n ý p r ů b ěh v ýz k um n éh o š e t ř en í . (C h ra s t in a , Iv an o vá ,
J ež o rsk á , Bá r t lo v á , 2 01 2 , s . 3 10 )
R ozh ov or um ožň u je z ach yt i t f ak t a , mo t i v y, p os t o j e . Lz e s l ed ov a t
v n ě j š í r e ak ce a po d l e n i ch j ak z miň u j e G av or a (2 010 ) „ us m er ňo vať
ď a l š í p r i eb eh i n t erv i ew .“
P ro v yt v o ř en í p ř i roz en ě j š íh o ko n t ak tu ak cep tu j í c í ho o so b nos tn í
s p ec i f i ka j e vh od n ý p o l os t r uk t u rov an ý r o zh ov o r , k t e r ý s e po d l e
R ei ch e l a ( 20 09 , s . 1 1 1) „ vyz na ču j e t ím , ž e má p ř ip ra ven s ou bo r t ém at /
o tá z ek , k t e rý b ude j eho př edm ět em, a n i ž b y b y lo př ed em s t r i k t ně
s ta no veno j e j i ch po řa d í . Mn oh d y můž e ta za te l f o r mu lace po k l ád an ých
o tá z ek čás t ečn ě m o d i f i ko va t , n ez by t n é a l e j e , ab y by l y p r o brá ny
v š echn y . “
39
K o mu nik ačn í d ov ed n os t i j s ou v ázán y ne j en n a d i agn óz y, a l e t ak é
n a p r os t ř ed í , v e k t e r ém s e ž ác i po h yb u j í . Ta to s pec i f ik a l z e p os t ih no u t
j ed in ě k v a l i t a t i vn í m v ýz k um n ým še t ř en ím, j ež bu de r es p ek to v a t
i nd iv i du á ln í z v l áš tn os t i j ed in ců v po l os t r uk tu ro v an ém roz ho vo ru
p ř i t v o r b ě p o jm ov ých m ap . J ed no t l i v é r ozho vo r y b yl y z azn am en áv án y
a k a t ego r i zo v án y po d l e sp o l ečn ých zn aků . Z í s k an á d a t a b yl a
an a l yz o v án a a v yh o d n ocen a .
3 .1 Cíl výzkumného šetření
Cí l em v ýz k u mn ého š e t ř en í j e z j i s t i t so u čas n ý s t av p ř eds t av ž ák ů
ZŠ s p ec i á ln í o nak l ád án í s od p ady , z d r o j e p ř eds t av , p r ak t i cko u
v yu ž i t e l no s t p ředs t av v dan ém ok amž i ku , dá l e p ak z j i s t i t o bs aho v é
p ož ad avk y n a t vo r bu p r o j ek to vého dn e . V t é t o s ou v i s l os t i b yl o
s t an ov eno n ěk o l i k p r ob lémo v ých o t ázek .
K tom u, ab y m o hl b ýt u ved en ý c í l n ap l n ěn , b yl o t ř eba v yt v o ř i t
d i g i t á l n í t e s to v ac í m at e r i á l n a i n t e r ak t iv n í t abu l i , v p ř edv ýz k um n é f áz i
o t es t ov a t s r ozum i te l no s t z vo l en ých o b r ázk ů a sh ro m ážd i t j ed no t l i v é
p o j mo vé m ap y ž áků ZŠ s p ec i á ln í k t e mat i ce n ak l ád án í s od p ad y.
3.2 Stanovení problémových otázek
P ro b l ém ov é ob l a s t i b yl y s p ec i f i ko v án y v s ou l adu s c í l em
v ýz k um n éh o š e t ř en í a h l avn í l i n i í , k t e r ou t v o ř i l y p o j mo vé m ap y
s e s t av ov an é ž ák y ZŠ sp ec i á ln í . Byl p ř ip r av en d i g i t á l n í t e s to vac í
m at e r i á l ( p racovn í l i s t y) p ro t vo r bu p o j mo vé map y. Ob s ah u j e
8 p r aco vn ích l i s t ů , z t oh o 3 v e rze ob t í žn os t i , u v ed en é v P ř í loz e č . 3
t é t o b ak a l á ř s ké p ráce . P ok ud b y ž ák n eza r eagov a l an i n a s lo vn í
n ápo v ěd u v po lo s t ru k t u ro v an ém d i a l ogu , b yl a b y m u p ř ed lož ena v e rze
s g r a f i cko u p omů ck o u . V yh l ed áv án ím úsp ěšn ých i n eú sp ěšn ých s i t u ac í
v r ám ci v yt v á ř en í p o kr ačov a l o s b í r án í a z azn am en áv án í d a t . Op ako v an é
p ř íp ad y v ed l y k e sp ec i f ik ov án í p ro b l ém ov é ob la s t i . P os t up em ča su
s e d o ak t i v i t z ap o j i l i ž ác i z e d vo u t ř í d .
40
Zá kl adn í vý zku mn á o tá zka t edy zn í : Jak ou před s t a vu ma j í žá c i
ZŠ sp ec i á ln í o n akl ádá n í s odp ady ?
N ás l edn ě b yl y s t an o ven y p rob l émov é ob l as t i a d í l č í p rob l émo v é
o t á zky :
Pro b l émo v á o t á zka č . 1 : Jak ou před s t avu ma j í žá c i ZŠ sp ec i á ln í
o t ř íd ěn í o dpadu ?
Pro b l émo v á o t á zka č . 2 : J ak é j s ou zd roj e před s ta v žáků ZŠ s pec iá l n í
o n ak l ádán í s odpa dy ?
Pro b l émo v á o tá zka č . 3 : Jak á j e p rakt i cká v yu ž i t e ln os t p ředs t av
v d an ém o ka mžiku?
Pr o b l émo v á o tá zka č . 4 : Ja ké j s ou ob sah ov é p o žad av ky n a t vo rbu
p roj ek t ov éh o dn e?
3.3 Charakterist ika výzkumného souboru
S ys t ema t i ck é poz or o v án í p ro b í h a lo ve S t ř edn í š ko l e a Zák l adn í
š ko l e DC 9 0 , s . r . o . , H us i t s k á u l i ce 19 , O lom ou c . P os t up n ě b yl o
s l ed ov áno 8 žáků v m ěs í c i z á ř í 20 12 .
P o n av ázán í už š ího k on tak t u s ž ák em a z í s k án í j eh o dů v ě r y b yl o
m ožn é pos tu pn ě r e a l i z ov a t j ak p ozo r ov án í , t ak j edn o t l i v é rozh ov o r y
p ř i s e s t avo ván í p o j mo v ých m ap , k t e r é b yl y p r av id e l n ě p í semn ě
z azn am en áv án y. T es to v án í p r o b í ha lo i nd i v i du á ln ě v u čebně
s i n t e r ak t iv n í t ab u l í .
41
3 . 3 Tab . 1 V ýz k umn ý v zo r ek
R o čn ík Po če t žáků D i agn ó zy
5 . 2 ( ch l ap c i ) St ř edn ě t ěžk á m en tá l n í r e t a r d ace
D ěts k á mozk ov á o br n a (2 ch l apc i )
E p i l eps i e (1 ch l ap ec )
6 . 5 (4 d ív k y, 1 ch l apec ) St ř edn ě t ěžk á m en tá l n í r e t a r d ace
D ěts k á mozk ov á o br n a (1 d í vk a )
D o wn ův s yn d r o m (2 d ív k y)
E pi l eps i e (1 d ív k a)
D ys l a l i e (1 ch l ap ec)
7 . 1 ( ch l ap ec) St ř edn ě t ěžk á m en tá l n í r e t a r d ace
D o wn ův s yn d r o m
C el k e m b y l o p o s t u p n ě s l ed o v á n o 8 ž á k ů S t ř ed n í š k o l y a Z á k l a d n í
š k o l y D C 9 0 , s . r . o . , H u s i t s k á u l i c e 1 9 v O l o m o u c i v m ě s í c i z á ř í
2 0 1 2 .
V z h l e d em k t o m u , ž e n e l z e ž á k y ZŠ s p ec i á l n í h r o m a d n ě
ch a r ak t e r i z o v a t z d ů v o d u p ř í l i š n é h o z j ed n o d u š o v á n í , b y l o v h o d n ě j š í
s e s t av i t c h a r ak t e r i s t i k y , k t e r é j s o u v s o u l a d u s i n d i v i d u á l n í m
p ř í s t u p em a z ák o n e m 1 0 1 / 2 0 0 0 S b . , o o ch r an ě o s o b n í ch ú d a j ů .
C h ar ak t e r i s t i ka ž áka 5 . ro čn ík u :
C hl ap ec s d g . D M O – sp a s t i cká d i p ar éz a , kv adr u p ed á l n í
l ok om oce , au t i s t i ck é r ys y, s t ř edn ě t ěžk á ment á l n í r e t a rd ace
p ř i IQ = 3 8 (d l e S -B t es t ) s p r o f i l em v ýk o n u zn ačn ě n e ro v nom ěr ně
r oz l ož en ým . J ed ná s e o ž ák a s e s p ec i á ln ími vzdě l ávac ími
p o t ř eb ami a s n e j v yš š í mí r ou sp ec i á l n ě p ed ago gi ck é po dp or y.
J e u p l a t ňo v án a m eto d i k a p ro ž ák y s au t i s m em ( v i z uá ln í p o dp or a ,
s t ru k tu r a č a so v á a p r os to ro v á ) .
V er b á l n í m yš l en í ( p ásm o l ehk é men t á ln í r e t a r d ace ) , sp r ávn ě
p o j meno v áv á věc i a b a rv y, u k áž e čá s t i l i d sk ého t ě l a . M yš l en í j e
u lp ív av é . Ak t iv n í s l ov n í z ás ob a j e n í z k á , sp on t ánn í ř e čov ý p r o j ev
j e mi n im á ln í , ch l apec od po v í dá v kr á tk ých v ě t ách .
42
V ýr az n ě n a ru š en é j e abs t r ak t ně - v izu á ln í m yš l en í , v i z uo mo to r i cká
k o or d i n ace , k v an t i t a t i vn í m yš l en í , l o g i ck é m yš l en í . K ap ac i t a
k r á t ko d ob é p am ět i j e n í z k á .
Ú r o veň j em n é m ot o r ik y a g r a fo moto r ik y j e c e lk ov ě n a n í z ké
ú r ov n i . Ú ch op PH K , p a t o lo g i ck ý. N azn ač í k r uh ov ý p o h yb .
S o b t í ž em i n ap od ob í h o r i zon t á lu . C í l en í j e n ep ř es n é . Ob čas j s ou
p a t r n é t zv . „p lu j í c í o č i “ .
C hl ap ec ob t í žn ě zv l ád á u vo lň ov ac í cv ik y p r o ps an í . J ed no t l i vá
p s ac í p í sm en a n ep í š e . P s ac í p í smo n eč t e .
Žák m á ve lk ý z á j em o p o č í t a č , k t e r ý zn á z d om ácíh o i š ko ln í ho
p r os t ř ed í . S ám umí v yh l ed a t a naps a t v š ech n a p í s men a .
P s ych o m ot or i ck é t em po j e p om al é s n ek v a l i t n í s ch op no s t í
k o ncen t r ace pozo r no s t i .
P ř e t rv áv a j í s t e r eo t yp n í p r o j ev y ( t ř epán í r uk ou , ťu k án í ) ,
u lp ív av os t , f a s c in ace – au t i s t i ck é p r o j ev y.
N ezb yt n á j e c e lo den n í p éče a pom oc do sp ě lé os ob y. Žák n en í
s cho p en s amo s t a t né ch ůz e ( j en s v ýr azn ou op o ro u ) . K b ip ed á ln í
l ok om oc i j e n u t n á m ot i v ace .
Žák j e vz dě l áv án po d l e IV P v p ř edm ě tech T ě l es n á v ých o v a , P s an í ,
P o č t y. P ozn á vš ech n a p í s men a abeced y, a l e z a t ím č t e j en
d v o j s l ab i čná s lo v a .
C h ar ak t e r i s t i ka ž áka 5 . ro čn ík u :
C hl ap ec m á d g . : DM O – f o r m a d i p ar e t i ck á , ep i l eps i e , s t r ab i sm us ,
s t ř edn ě t ěžk á m en tá l n í r e t a r d ace IQ = 4 0 .
J edn á s e o ž áka s e s p ec i á l n ím i vzd ě l áv ac ím i po t řeb ami
a s n e j v yš š í mí r ou s p ec i á l n ě p ed ago g ick é p od po r y. J e u p l a t ňo v án a
m et od ik a v i z u á l n í p o dp or y, s t r uk tu r y ča s ov é a p r os to ro vé .
C hl ap ec s i v ko lek t iv u t ř í d y ú sp ěšn ě r oz š i ř u j e sv ou p as i vn í
i ak t i vn í s lo vn í z á so bu . V yh o v u j e m u s t ruk tu r ov ané
p r os t ř ed í , v e k t e rém j so u j ed no t l i vé č in n os t i r ozd ě l en y p o d l e
m í s t a a č a su . Č asop r os to ro v é roz v ržen í j e s es t av en o s o h l ed em
n a k r á tk od ob ou ko n cen t r ac i p ozo r nos t i a j s ou p eč l iv ě s l edo v án y
zn ámk y ú n av y t ak , ab y b yl z acho ván k l ad n ý v z t ah k v ýu ce .
43
P as iv n í s l ov n í z áso b a j e p r o d an é p r o s t ř ed í p os t aču j í c í , a l e j e
s t á l e nu tn é j i roz š i řo v a t , p ro t ož e j ed no t l i v é č i nno s t i l z e
p o j meno v a t r ůzn ým i s l ov y, po d k t e r ým i s i ž ák m á p ř eds t av i t
p ř í s l uš no u č i nn os t . V p ř í p ad ě nezn a l os t í můž e do ch áz e t
k pr ob l émo v ým s t ře t ům z n ed o roz um ěn í . Ak t iv n í s lo vn í z ás ob a j e
n a ú ro vn i f yz i o l o gi c k ých p o t ř eb . C h l ap ec j e v ed en k t om u ,
ab y s i s ám u m ěl ř í c i o j í d lo , š ko l n í m l éko , p i t í , WC a d á l e
j e i r oz š i ř ov áno o z á jm ov ou č in no s t d l e v l a s t n íh o v ýb ě r u . Č as to
s e d or ozu mív á u k azo v án í m. P ře t r v áv a j í a r t i k u l ačn í o b t í ž e
a k r á tk od ob á z ah l ed ěn í .
H r u bá m oto r i k a j e ž i v ě s po n t án n í , ch ůz e t ěž ko p ád ná . Emo c io n á ln ě
j e vž d y d o b ř e n a l aděn .
G r a f om oto r i ck ý v ýv o j s t agn u j e . U vo lň o vac í cv i k y p r o ps an í b yl y
v m in u l ém šk o l n ím ro ce p ro vád ěn y s t r v a l ou v e rb á l n í p omo c í .
S am os ta tn ě a b ez m ot i v ace sp í š e čm ár á d ro bn é v ln ov k y. M ot i v ac í
j e s po n t án n í n áp odo b a sp o l užáků .
C hl ap ec s t r va lo u v e r b á ln í p omo c í p r o c v i ču j e uv o l ňo vac í cv ik y
p r o ps an í . P sac í p í s m en a vš ak n ep í š e a n eč t e . Žák m á v e l k ý z á j em
o po č í t a č . S ám u mí v yh l ed a t a n ap s a t p í s men a „m, a , á , i , í , e , l , “
a s po mo cí ( s d ro bn o u nápo v ěd ou ) n ap í š e „o , u , v , t “ .
V elmi s i o b l íb i l c e l op lo šn é n a t í r án í v ys t ř i ž e n ých ob r ázk ů
t em p e ro vo u b ar vo u . P ř i t é t o č i nn os t i j e s amo s t a t n ý a p eč l i v ý.
C hl ap ec m á v e l mi r ád s t aveb n i ce . P ř i sk l ád án í s e sn až í b ýt
s amo s t a tn ý a t vů r č í . Ba rv y t ř í d í , a l e nep o jm enu j e .
R ád uk l í z í . S amos t a tn ě a p eč l i v ě z am et á t ak , ž e s i p ř i p r av í
h r om ád k u a p ak n am et e n a l op a t ku . S t e j n ým zp ůs ob em h rab e l i s t í .
V j í d e l n ě r ád ob s luh u j e s po l už ák y.
Žák p r e f e ru j e soc i á l n í ko n t ak t a s d í l en í so c i á l n í ch ak t i v i t .
S ou n á l ež i t os t s k o lek t iv em j e p ro n ě j mot iv u j í c í . P ř i s eb eob s l uze
j e n ezb yt n ě nu t n á do p omo c .
Žák j e vzd ě l áván p o d l e IV P v p ř edm ět ech Č t en í , P s an í , P o č t y.
P ozn á j en v ýš e uv ed en á p í sm en a . S lo va č t e j en s v e lk ým i ob t í ž emi
a n áp ov ědo u .
44
C h ar ak t e r i s t i ka ž ákyn ě 6 . ro čn ík u d l e t ř í dn í u č i t e l k y:
D í vk a m á d g . : M ent á l n í r e t a rd ace , Feb r i ln í ep i l eps i e – pe r in a t á ln í
p a to l o g i e .
H o r n í p ásm o s t ř ed ně t ěžk é m en t á ln í r e t a rd ace
D ys l a l i e – o pož d ěn ý v ýv o j ř e č i , p ok yn ů m r ozum í , dob r á s l ov n í
z ás ob a . N a o t ázk y o d po v íd á s p r ávn ě .
Čt e p o s l ab ik ách , o b čas p í sm en a zam ěň u j e . N au čené z v l ád á ,
a l e m á t en den c i č í s t zp am ě t i a v ym ýš l e t s i . Za t ím n eum í vš ech n a
p í s men a ab eced y, a l e n au čen é zv l ád á p ěkn ě . M á po měr ně s l uš nou
s lo vn í z ás ob u .
P ř i p san í p ůs ob í ž ák yn i po t í ž e n i ž š í ú r o v eň j em né m oto r i k y. P í š e
t užk ou , o p í š e i p ř ep í š e s ama t ex t , o bča s ch yb u j e . G r a f i ck ý p r o j ev
i ú p rav a j e pěkn á .
S ebeob s l uh a s e z l ep šu j e , p ro b l ém y p ř i o b l ék án í .
D í venk a j e š i ko vn á ho l č i čk a , r ád a s i p r oh l í ž í k n í žk y, z p ív á
a t an cu j e .
C h ar ak t e r i s t i ka ž ákyn ě 6 . ro čn ík u d l e t ř í dn í u č i t e l k y:
D í vk a m á d g . : M ent á l n í r e t a r d ace , Dow n ův s yn d r o m – Hyp o t o n i e ,
s t r ab i smu s , o pož d ěn ý v ýv o j ř e č i .
St ř edn í p ásm o m en t á l n í r e t a rd ace , k r á t k á d ob a u d ržen í poz o rn os t i ,
zv ýš en á un av i t e l nos t .
D o wn ův s yn d r o m - h yp o t on i e , p am ěť k r á tk o do bá , nu tn os t s t á l éh o
o p ak ov án í , l o g i cké m yš l en í n a n í zk é ú ro vn i , n u tn á n eus t á l á
m ot i v ace a po mo c p ed ago ga .
O p ožd ěn ý v ýv o j ř eč i - d ys l a l i e , po kyn ů m r ozu mí , s lo vn í z á so b a
ch ud á . N a o t ázky o d p o v í dá sp r áv n ě , v ě t š in ou j ed n os l ov n ě .
D í venk a j e v e lm i ž iv á , k am ar ád sk á , d o k o l ek t iv u do b ře z ap o j en á .
Čt e po s l ab i k ách , zv l ád nu t ý t ex t p ř eč t e p ěkn ě , ob čas s i v ym ýš l í ,
č t e z p am ě t i , z am ěň u j e p í sm en a . J e j í g r a f i ck ý p r o j ev j e šp a t n ě
č i t e ln ý, p ř ep i s s lov zv l ád á . Za t í m um í j en čá s t p í sm en ab eced y.
V mat em at i ce p ře t rv áv a j í c í po t í ž e , ch yb í m at em a t i ck á
p ř eds t av i vo s t .
45
P í š e t užk ou , j e ča s to z b rk l á a ch yb y s e o p ak u j í . Um í o ps a t
p ř ed ep san é s l ab iky , s l ov a i j edn od u ch é vě t y, o v š em čas t o
s ch yb am i .
Žák yn ě z a t ím n eum í v š ech n a p í sm en a ab eced y, n aučen é v šak
zv l ád á , p í s m en a ob čas p l e t e . M á s l ab o u s l ov n í z á so bu a šp a tn é
v yj ad ř o ván í i d í k y ř ečo vé v ad ě .
S ebeob s l uh u a h yg i en u z v l ád á b ez p rob l émů .
J e s po l e čens k á , r áda z p í vá , p ro h l í ž í s i k n í žk y a č a so p i s y.
M á r ad os t z a každ é k l adn é oh odn o cen í , j e h od n ě f i x o van á
n a ro d i nu , zv l áš t ě n a m at ku .
C h ar ak t e r i s t i ka ž ákyn ě 6 . ro čn ík u d l e t ř í dn í u č i t e l k y:
D í vk a m á d g . : M ent á l n í r e t a rd ace , D MO ( f ru s tn í d ip a r é z a ) ,
s t r ab i smu s , h yp e r me t ro p i a , n ys t agm us .
St ř edn í p ásm o m en t á l n í r e t a rd ace , v e lm i k r á tk á d ob a pozo r no s t i ,
zv ýš en á un av i t e lno s t . Pam ěť k r á tk o do bá , v šechn y n au čen é
v ědo mo s t i po t řeb a n eu s t á l e op ako va t , l o g i ck é m yš l en í n a v e l mi
n í zk é ú ro vn i .
O t ázk ám roz umí , u mí n a n ě o dpo v ěd ě t , čas t o s e b av í j en
o tom , o č em ch ce . J e sp o l ečen sk á , v e lmi ž i v á , v ko l ek t i vu d ě t í
d o bř e zad ap to v an á . N e j v í ce s e z a j ím á o ps y.
Čt e p o p í sm en k ách , um í samo hl ás k y a n ěk t e r é so uh l á sk y.
G r a f i ck ý p r o j ev šp a t n ě č i t e l n ý, z v l ád á o p i s p í sm en j en
s d op om o cí . M a tema t i ck á p ředs t av i vo s t j e n a l epš í ú ro vn i .
V ýr az n ý p s ych o mo t i r i ck ý n ek l i d .
S ebeob s l uh u a h yg i en u z v l ád á b ez p rob l émů .
Zr ak o v á v ad a j í p ř i v ýu ce n eč in í v ážn ě j š í p r ob lém y, j so u
d o drž ov án y z á s ad y p r áce s e z r ak ov ě po s t i ž en ým d í t ě t em.
Žák yn ě j e vzd ě l áv án a po d l e IV P v př edm ět ech Č t en í , P san í ,
P o č t y. M á p o t í ž e se sp o j ov án ím h l á sek d o s l ab ik , s l ab ik do s lo v .
U mí s am oh l ás k y a z a t ím s ou h l ás k y „ m, l , v“ . T em po j e v e l mi
p om al é , š pa tn ě se s ou s t řed í , j e n ek l i dn á . V h od inách č t en í
v yu ž ív ám e k l a s i cko u m et od u n ácv i ku č t en í i a l t e rn a t iv n í v ýu k u
46
č t en í s v yu ž i t ím g lo b á l n í m et od y. Zv lád l a po uz e n ěk te r á p í sm en a
( „ e , i , u , m , l “ ) , v s ou časn é do b ě po už í v ám e i H ů l ko vo u p í sank u .
S l ab i k y p í še s p í sm enk y „m , l “ a j e d n od uch á s lo v a t yp u „m e le ,
u mí “ .
C h ar ak t e r i s t i ka ž áka 6 . ro čn ík u d l e t ř í d n í u č i t e lk y:
C hl ap ec m á d g . : Men t á ln í r e t a rd ace , d ys l a l i e , v roz en á d e f o rmi t a
h r ud n í ku , po ru ch a r ů s t u .
St ř edn í p ás mo men t á ln í r e t a rd ace , zv ýš en á u n av i t e ln os t , k r á t k á
d o ba u d ržen í p ozo rn os t i .
D ys l a l i e – o požd ěn ý v ýv o j ř e č i , pok yn ů m roz umí , s l ab á s lo vn í
z ás ob a , l o g i ck é m yš l en í n a n í zké ú ro vn i , p o t ř eba p omo c i
p ed ago ga . N a o t ázk y o d po v íd á sp r ávn ě , a l e vzh l ed em k ř e čo vé
v ad ě j e R adk ov i š pa t n ě roz um ět .
J e v e l mi ž iv ý, k amar ád sk ý, d o ko l ek t iv u d ob ř e z apo j en ý.
Čt e po s l ab i k ách , o b čas p í sm en a zaměň u j e . J eh o g r a f i ck ý p r o j ev
j e p ěkn ý, p í sm o úh l edn é a č i t e ln é .
Žák za t ím neum í v š ech n a p í sm en a ab eced y, a l e n au čen é zv l ád á
p ěkn ě . N e jv ě t š í po t í ž e m u dě l á v yj ad ř ov án í s p o j en é s ř e čo vo u
v ado u , j d e m u šp a tn ě roz um ět .
Pí š e tuž ko u , o p í š e i p ř ep í š e s ám t ex t , ob čas ch yb u j e . G r a f i ck ý
p r o j ev i ú p rav a j e v e lmi p ěkn á .
M atem at i ck á p ř eds t av iv os t ch yb í , p o t í ž e p ře t rv áv a j í .
S ebeob s l uh u a h yg i en u z v l ád á s o b časn o u pom o cí .
J e sp o l ečen sk ý, r ád k re s l í , z a j ím á s e o au t a . K ažd é k l ad n é
h o dn ocen í h o po vzb u d í .
C h ar ak t e r i s t i ka ž ákyn ě 6 . ro čn ík u d l e t ř í dn í u č i t e l k y:
D í vk a m á d g . : Dow n ův s yn d r om , men t á ln í r e t a rd ace , Fa l lo t ov a
t e t r a l o g i e – s r d ečn í v ad a , ko nv e r gen t n í s t r ab i s mu s .
St ř edn í p ásm o m en t á ln í r e t a r d ace , v e lmi ž i v á , s t á l e v po h yb u ,
o b čas n ý n ega t i v i s mu s .
Ř eč s e v yv í j í p om al u , k om uni ku j e sp í š e n ev er b á l ně , h l a s z a s t ř en ý.
47
H r u bá m ot o r ik a p om ěrn ě d ob r á .
O r om ot or ik a – d obř e n ap od ob u j e .
P or ozu m ění ml u ven é ř e č i – b ez p ro b l ém ů, na po k yn y r ych l e
a ad ek v á tn ě reagu je .
Fo n e t i cko – fo no log i ck á r ov in a j e z načn ě n a ru š en a , ve lm i š p a t ná
s r ozum i t e l no s t .
M o r fo l o g i ck o – s yn t ak t i ck á r ov ina : v ýr az n é d ys gr am at i sm y,
s po n t ánn ě ml uv í má l o a p ouz e j ed nos lo v ně .
R áda p om áh á os t a tn ím v m an u á ln í ch č i nn os t ech .
C h ar ak t e r i s t i ka ž áka 7 . ro čn ík u :
C hl ap ec m á d g . Do w nů v s yn d r om , m en t á l n í r e t a rd ace IQ = 3 6
( d l e n o r em S - B) .
J edn á s e o ž áka s e sp ec i á ln í mi vzd ě l áv ac ím i po t řeb ami
a s n e j v yš š í mí r ou s p ec i á l n ě ped ago g ick é p od po r y.
C hl ap c i v yh o v u j e s t ru k t u r ov an é p r os t ř ed í , v e k t e r ém j s ou
j edn o t l i v é č i nn os t i r oz d ě l en y p o d le m í s t a a č as u . Č asop r os to ro v é
r oz v ržen í j e s es t av en o s oh led em n a k r á tk o do bo u
k o ncen t r ac i pozo r no s t i a j s ou p eč l i vě s l ed ov án y zn ámk y ú n av y
t ak , ab y b yl z ach ován k l ad n ý v z t ah k výu ce .
A k t iv n í s lo vn í zá s ob u v yu ž í v á po uz e p r o u d áv án í t ém atu ,
o k t e r ém b y s i ch t ě l p ov í d a t . J eh o o d po věd i j so u j edn os lo vn é .
R adě j i p as iv n ě p os lo u ch á v yp r ávěn í . Fyz i o l o g i ck é p o t ř eb y
v yj ad ř u j e n eve r b á ln ě .
H r u bá m o t o r ik a j e ž i v ě s po n t ánn í . V elk á ges t a p ouž í v á
p ř i p r o j evech r ado s t i i n evo le .
G r a f om oto r i ck ý v ýv o j s t agnu j e . Žák d rž í p s ac í p o t ř eb y v l ev é
r u ce . S naž í s t r va l ou v e rb á ln í p omo c í p r o cv ičov a l uv o l ňo v ac í
cv ik y p r o p s an í . Ps ac í p í sm en a v š ak n ep í š e a n eč t e . Žák
s e z á jm em s l edu j e sp o l užák y, k t e ř í v yh l ed áva j í p í sm en a a p í š í
k r á t k é v ě t y n a PC . S ám umí v yh l ed a t a n ap s a t p í sm ena „m , a , á ,
i , í , o , u , v , t “ .
C hl ap ec m á v e lmi r ád i l u s t ro v an é k n i h y. S v e lk ou o b l ib ou
s amo s t a tn ě n eb o ve s po l ečno s t i d os pě l é o so b y, k t e r á mu p řed č í t á
48
n ebo v yp r áv í p ř íběh , s i l i s t u j e . V p ř íp ad ě zá jm u j e l i s to v án í
p eč l iv é . Ba r v y t ř í d í , a l e n epo jm en u j e .
C hl ap ec j í s am os ta t n ě l ž í c í a v id l i čko u . Po ku d v yž ad u j e p omo c
p ř i nu tn os t i k rá j en í p ř í bo r ov ým n ožem, vo l á : „ H al ó ! ” S t e j n é s l ov o
p o už ív á p ř i j ak éko l i v j i n é ž ád os t i o pom o c .
Žák n eod mí t á s o c i á l n í ko n t ak t v úzk ém k ru hu l i d í , a l e v e l k é
a h l učn é sp o l ečno s t i s e bo j í , což j e nu tn o ř eš i t do ho do u
a f yz i ck ou p ř í t om no s t í o so b y, k t e r é dů v ě řu j e .
P ř i s ebeob s l uze j e n u t n á do po mo c a t rv a l ý d o h l ed .
Žák j e vzd ě l áván p o d l e IV P v p ř edm ět ech Č t en í , P s an í , P o č t y.
P ozn á j en v ýš e u v ed en á p í sm en a . Čt e s l ov a a v ě t y do p l n ěn é
i l u s t ra c í .
3.4 Průběh a analýza výsledků výzkumného šetření
K v al i t a t i vn í v ýz ku m b yl u sk u t ečňo v án j ako v ýz k um t e r én n í ,
což um ožň ov a l o j ak p ozo ro v án í zk oum an ých o so b , t ak s l ed ov án í j e j i ch
ch ov án í v k on t ex t u s e šk o l n ím p ro s t řed ím. Kv a l i t a t i vn í p ř í s t up p om ohl
v s t ou p i t d o i n t e rak ce s ú čas t n í k em t ak ov ým z pů so b em, j ež um ožň u j e
s d í l e t j ak emo ce , t ak s p ec i f i ck é m yš l en í .
K v al i t a t i vn í p ř í s t up s e z ab ýv a l m enš ím po č t em p ř í p adů . K ažd ý
j ed in ec b yl s tu dov án do h l ou bk y. P os t up n ě b yl o s l ed o váno 8 ž áků
v m ěs í c i z á ř í 2 01 2 . Začá t ek šk o l n íh o r o ku b yl z v o l en zám ěrn ě . Po ku d
p o j mo vé m ap y s k u t ečně so uv i s e j í s d l ou ho do bo u p am ě t í , ž ác i n eb ud ou
m í t p r o b lém p ř i j e j i ch s es t avo v án í . K v al i t a t i vn í v ýz k um n é š e t ř en í
p os k yt o v a l o p ř ímou zp ě tn ou v azb u p ro p r a k t i ck é v yu ž i t í .
K v al i t a t i vn í v ýz kum zo h l edň ov a l j ed in ečno s t k ažd ého č lo v ěk a .
Žák ů m ZŠ sp ec i á ln í b yl v ěno v án j ak p ř ím ý k o n t ak t , t ak n ás l ed né
p ř em ýš l en í o p ř í č inách , k t e r é v ed l y k j e j i ch n eo ch o t ě n ebo n es cho pn os t i
s po lu p racov a t .
J edn o t l i v é s i t u ace b yl y p o r ov n áv ány m ez i s eb ou a na z ák l adě
an a l ýz b yl a sb í rán a d a l š í d a t a . T a t o d a t a b yl a an a l yz o v ána
a i n t e r p r e to v án a pod l e sh od n ých zn aků .
49
V p ř íp r avn é f áz i byl v yt v o ř en d i g i t á l n í t e s to v ac í m at e r i á l ,
k t e r ý o bs aho v a l c e lk em 8 pr acov n íc h l i s t ů . Byl o nu tn é n e j p rv e
o v ě ř i t rozp ozn a te l no s t a s r ozu mi t e l no s t j edn o t l i v ých ob r ázk ů , k t e ré
b yl y ž ák ům př i s es t avo v án í p o j mo vé m ap y k d i s poz i c i . D ů vo d em, p r oč
p r áv ě ob r ázk y, b yl f ak t , ž e n e v š i ch n i ž ác i ZŠ s pec i á ln í um í č í s t .
V p rv n í f áz i b yl o p r ov ed en o k v a l i t a t i vn í p ozo ro v án í s r oz ho vo r y
p ř i s es t avo v án í po jm ov ých m ap v b udo v ě S t ř ed n í š ko l y a Zák l adn í šk o l y
D C 90 , s . r . o . , H us i t sk á u l i c e 1 9 , v O lo mo u ci . P os t up n ě b yl o s l ed ov áno
8 ž ák ů v měs í c i z á ř í 2 01 2 .
P o n av áz án í už š ího k on t ak t u s ž ák y a z í s k án í j e j i ch dů v ěr y
b yl o m ožn é po s tu p ně r ea l i zo v a t j ak pozo r ov án í , t ak j edn o t l i v é
r oz ho vo r y p ř i s e s t av ov án í po j mo v ých m ap . S i tu ace a roz ho vo r y b yl y
p r av id e ln ě z azn am en áv án y d o p í sem n é po do b y. R oz ho vo r y b yl y
k o nc ip ov án y v ž d y j ako p o l os t r uk t u r o v an é t z n . , v ych áz e l y z p ř ed em
p ř ip r av en éh o s eznam u o t áz ek a t émat v př ím é s ou v i s lo s t i s t v o r bo u
p o j mo vé map y . Po mo cí o t ev ř en ých o t ázek b yl o možn é po roz um ět
p o h l ed u j i n ých l i d í , an i ž b y b yl i om ez ov án i pom o cí v ýb ě r u p ř ed em
d an ých p o l ož ek . Roz ho vo r um ožň ov a l z ach yt i t v ýp o v ěd i a s lo v a v j e j i ch
p ř i r oz en é p od ob ě .
D at a , z í s k a n á z p o z o r o v á n í a z r o z h o v o r ů p ř i s p o l eč n é t v o r b ě
p o j m o v ýc h m ap n a i n t e r ak t i v n í t a b u l i p r o s t ř ed n i c t v í m d i g i t á l n í h o
t e s t o v ac í h o m a t e r i á l u , k t e r ý b yl z a t í m t o ú č e l em s e s t av en , b y l a
k a t e g o r i z o v á n a p o d l e f o r m u l o v an ýc h p r o b l ém o v ýc h o t áz e k . Z ám ě r em
b yl o r o z k r ýt i k o n t ex t y j ed n o t l i v ý ch p ř e d s t av . H l ed án í v ys v ě t l en í
p o kr ačov a l o sb ě r em d a t u d a l š í ch p ř í padů . O p ak ov an é p ř í pad y v ed l y
k e s p ec i f ik ov án í p r o b l ém ov é ob l a s t i . U r č i t é o ko l no s t i s e v ys k yt o v a l y
p r av i d e ln ě . Da t a b yl a n eu s t á l e po rov n áv án a . B yl y h l edán y p o do bn os t i
i rozd í l y.
50
3 . 4 . 1 Prob l émo v á o tá zk a č . 1 : Ja kou p ředs t avu ma j í žá c i ZŠ
s pec iá l n í o t ř íd ěn í odp adu?
T a to p ro b l ém ov á o t ázk a s e uk áz a l a j ako n ev yh n u t e lná , p ro t ož e
ž ác i n ik d y n e s e s t av o va l i po j mo vo u m apu . P ro to b yl o d ů l ež i t é n a úv od
z ač í t t ím , co už z n a l i – s ep a ro v án í m p ap í r u . O b ecn ě j š í n ak l ád án í
s o dp ad em v so u l ad u se z ák l adn í p rob l émo vo u o t ázk ou b yl o z a ř azeno
n a z áv ě r .
R ozč l en ěn í t e s t ov ac í ho d i g i t á ln íh o ma t e r i á l u n a m en š í s egm en t y
s e p r o j e v i l o j ak o nezb yt n é i z h l ed i sk a p řeh l edn os t i a s r oz umi te ln os t i .
N e v š i ch n i ž ác i ZŠ sp ec i á l n í umí č í s t . Č t en í s po r ozum ěním j e úz ce
v áz áno n a ŠV P a zak ou p en é u čeb n i ce . P ro to b yl o vh od n é p r acov n í l i s t y
v yb av i t o b r áz k y, k t e r é v š ak p l o ch u i n t e r ak t iv n í t ab u l e z ap ln í v m en š ím
p o č t u , ch cem e - l i z acho va t p ř im ě ř en ou k va l i t u vz h l ed em
k roz poz na t e ln os t i .
R ozd ě l en í d i g i t á ln íh o t e s to v ac íh o m a t e r i á l u n a v í ce č á s t í
s e uk áz a l o j ak o d ů l ež i t é t ak é z h led i s ka ud rž en í p ozo r no s t i ž ák ů .
S ku p in a t e s to v an ých ž ák ů s e v yz n ačo v a l a zn ačn ou různ o ro do s t í . J ak o
o p t im ál n í s e j ev i l o r oz dě l en í t e s t ov ac í ch p r aco vn í ch l i s tů n a d vě čás t i .
V r ám ci i nd iv i du á l n í ho p ř í s t up u po n ázn ac ích zv ýš en é ún av y b yl o
ž ák yn i n ebo ž áko v i n av rž en o p ř e ru š en í a o d lož en í z b ýv a j í c í ho m at e r i á l u
n a d a l š í d en . J ed i nc i v yz n aču j í c í s e hyp e r ak t iv i to u m ě l i t end enc i r ych l e
s i j e š t ě p r o l i s t ov a t n epr ez en to v an é s t r án k y p ř ed v áděc ího s eš i tu . J e j i ch
ú n av a j im v š ak b r án i l a v d ok on čen í t ak , ab y v ýs l ed ek b yl o p r avdu
o b j ek t i vn í a od po v íd a l j e j i ch s cho pn os t em .
P ro z j i š ťo v án í p ř ed s t av žáků o t ř í děn í s o dp ad y b yl y zv o l en y
p o j mo vé m ap y v e f o r m ě d i g i t á l n í ho t es to v ac íh o m at e r i á lu j ak o
p r acov n íh o s e š i t u n a i n t e r ak t iv n í t ab u l i . J edn o t l i v é p r acov n í l i s t y ,
v po ř ad í v j ak ém byl y p ř ed k l ád án y ž ák ům , j so u um ís t ěny v Př í l oze č . 3
t é t o b ak a lá ř sk é p r áce .
P r aco vn í l i s t č . 1 n a o b r . 1 b yl z am ěř en na p ap í r j ak o o dp ad .
V š i chn i ž ác i s e n a p l oš e in t e r ak t iv n í t ab u l e v e l i c e r ych l e z o r i en to v a l i ,
p r o t ože t en t o m ate r i á l do b ře zn a j í z e š ko ln í ho p ro s t ř ed í . Ok amž i t ě
s n ad š en í m p o jm eno v áv a l i p ř ed lož en é ob r ázk y a s l ov n ě k n im do d áv a l i
51
v l as t n í zk uš eno s t . Po ho to v ě od po v íd a l i n a o t áz k y t yp u : „ Kd y s e
z ba vu j em e p ap í r u?“ „C o j e j e š t ě z p ap í ru ?“ „P at ř í s em i ma s t ný
p a p í r o d s va č i ny? “ S v k l ád án ím p ř í s lu šn ých ob j ek t ů ( po h yb l i v ých
f o to gr a f i í ) b yl o n a ú v od p o t ř eb a n ěk t e r ým ž áků m ges t em p om o ci . V e lmi
r ych l e v š ak po cho p i l i p r i n c i p p oso u ván í ob j ek t ů do vo ln ých p o l í .
O r i en t ac i na p lo š e u sn adň ov a l y o t áz k y: „C o j e t o? “ „ Je to z p ap í r u? “
3 . 4 . 1 Ob r . 1 P r aco vn í l i s t č . 1 .
N ad ř az en é p o l e j e v yh r az en o p ro v o l n é ob j e k t y - s am ol ep k y
v p r av o . D ro bn ým ús k a l í m b yl o v k l ád án í o b j ek tu ( f o to gr a f i e s amo lepk y
i d en t i f i k u j í c í d r uh t ř í d ěn ého o dp ad u) do n ad ř az en éh o vo l n éh o po l e .
T ýk a l o s e t o vš ak p o uze j ed no ho žáka s om ez en ou po h yb l i vo s t í ho r n í ch
k o nče t in . M ěl t en den ce b r á t p oh yb l iv é s amo l ep k y z e z adán í úk o lu .
52
3 . 4 . 1 Ob r . 2 P r aco vn í l i s t č . 2 .
P r aco vn í l i s t č . 2 n a o b r . 2 z am ěřen ý n a p l a s t b yl v p o ro vn án í
s p ř ed ch oz ím l i s t em o p ozn án í n á ro čn ě j š í a t o i p ř es t o , ž e s i v š i ch n i
n os í d o šk o l y p i t í v t ě ch to l ahv í ch . D o š lo k z ám ěn ě me z i p o jm y p l a s t
a s k lo . „C o j e t o ?“ J eden ch l ap ec od p ov ěd ě l : „S k l in ka .“ Byl p ev n ě
p ř e sv ědčen , ž e p a t ř í do sk l a . S i tu ac i v yř e š i lo až s r ov nán í s ku t ečn ých
p ř edm ět ů , k t e r é s i ž ák ohm a ta l . Byl y k l ad en y d o p l ňu j í c í o t áz k y t yp u :
„ Pa t ř í p l as t o vá láh ev m ez i p la s t y? “ „ Jak p oz ná m e p la s t ?“ „ Je ke l ím ek
z p la s tu ?“ „P opi š p l as t o vo u l á h ev č i j i n é p ř ed m ět y z p la s t u . S r o vn e j
s e s k l en i c í . Ja ké ma j í v la s tn os t?“ „Co pa t ř í j e š t ě d o p l as tu ?“
P r aco vn í l i s t č . 3 n a o br . 3 v ěno v aný s k lu b yl p r o vš ech n y ž ák y
n e j j ed no du šš í . H b i t ě a n eo m yl n ě v yh l ed a l i ob a p řed m ět y . D á l e
d o ko nčov a l i p o d l e zk uš en os t í : „S k len i ce od . . . “ Mnoz í s e i v í ce
r oz po v í da l i a p ř i d áv a l i v l as tn í z áž i t ky . P o ho t ov ě a n adšen ě p ř i ř azo v a l i
s p r áv n é fo to gr a f i e .
53
3 . 4 . 1 Ob r . 3 P r aco vn í l i s t č . 3 .
3 . 4 . 1 Ob r . 4 P r aco vn í l i s t č . 4 .
P r aco vn í l i s t č . 4 na o b r . 4 z am ěř en ý n a n áp o jo v é k a r t ony o d r áž e l
i nd iv i du á ln í zk uš en os t i ž áků n e jv í ce . S t ěmi t o o ba l y s e v om ezen é mí ř e
s e tk áv a j í v e š ko l e . Zk uš eno s t i z d omác í ho p ro s t ř ed í s e z n ačn ě l i š i l y .
V š em , k t e ř í n ev ěd ě l i , p omo h l o zv ě t š en í s amo l ep k y, k t e rá b ýv á u v áděn a
54
n a ba r evn ých k on te j n e r ech , j ež j ak o j ed in á ze v š ech b yl a p r o ž ák y
p ř ín os ná . Do p lň u j í c í ch o t áz ek n eb yl o t ř eb a . Žác i , p ok ud ob a l z na l i ,
s e r ád i r ozv yp r á v ě l i b l í ž e k d aném u p ř edm ět y. Ze zk uš en os t í
v yj m eno v áv a l i d a l š í p ř í k l ad y p o už i t í t e t r ap aku .
3 . 4 . 1 Ob r . 5 P r aco vn í l i s t č . 5 . ( V e rze A )
P r aco vn í l i s t č . 5 n a o b r . 5 p ln i l fu n kc i s h rn u j í c í . Po ú vo dn í
n ápo v ěd ě , k t e r á se s k l ád a l a z e č t yř ť uk nu t í n a i n t e r ak t iv n í t abu l i ,
n eb yl o d a l š í ch nápo v ěd t ř eb a . V š i ch n i ž ác i bez v ě t š í ch ob t í ž í b yl i t ém ěř
s amo s t a tn í . P ouz e p oh l ed em k on t r o l ov a l i r e ak ce o ko l í . S po jn i ce
v š i chn i ž ác i b ez v ýj imk y k r e s l i l i až na pož ád án í . Dv ě ž ák yn ě s po j ov a l y
s amo s t a tn ě . O s t a tn í vžd y ček a l i na v ýz v u . S l ov n í p o p i s vzh l edem
k nes ch op no s t i s am os ta tn ě ps á t v l a s tn í m yš l en k y n eb yl m ožn ý.
A l go r i t mu s re l a čn íh o sk ór ov án í ž ákov sk é po jm ov é m apy p o d l e M are š e
( 2 00 7 , s . 47 0) , k t e r ý j e uv ed en ý v P ř í loz e č . 1 t é t o b aka l á ř s k é p r áce ,
z t o ho t o dů v od u neb yl o možn é p ouž í t .
J edn o t l i v é v e rz e P raco vn íh o l i s tu č . 5 u mí s t ěn é v P ř í l oz e č . 3 t é to
b ak a l á ř s k é p r áce , k t e r é m ěl y v p ř íp ad ě b ez r ad no s t i ž ák o v i v yp o m o ci
g r a f i cko u nápo v ěd o u , v yu ž i t y n eb yl y. Žác i z př ed choz ích l i s tů
p o ch op i l i j ed no t l i vé pož ad av k y, k t e ré s e p ak sn až i l i p l n i t s am os t a t n ě .
55
3 . 4 . 1 Ob r . 6 P r aco vn í l i s t č . 6 .
Pr acov n í l i s t č . 6 na ob r . 6 zo becň ov a l vš ech n y p ř ed ch oz í
ak t iv i t y v so uv i s lo s t i s n ak l ád án ím s o dp ad y v e v ýu ce ž áků ZŠ
s p ec i á l n í . N ez b yt n ým p ř edp ok l ad em p r o t vo r bu m yš l enk o vé m ap y b yl y
n av ád ě j í c í o t ázk y t yp u : „P o ku d n ě jako u věc už n epo t ř eb u j em e , ka m j i
d á m e?“ „ Až b ud e ko š p l n ý , ka m h o vys yp em e .“ „C o d ě lám e s b ar evn ými
p o pe ln i cemi , kd yž m á m e s l užb u? “ „ Až b ud e kon te jn e r p lný , co p a k?“
N em én ě za j ím av é b yl y r o zh ov o r y, k t e r é s e t ýk a l y f o t o gr a f i e
s k l ádk y. „ Co j e t o? “ N ás l ed ov a l y r ů zn é p ř i l éh av é ho vor o v é o dp ov ěd i .
„C h cem e t o?“ Vši chn i b ez v ýj i mk y o dp ov í d a l i : „N e!“ A př id áv a l i
c i t os lo v ce n e l i bo s t i . „Co s t ím ud ě l ám e?“ Žác i n ev ědě l i . J ed n a ž ák yn ě
ř ek l a : „S pá l ím e to .“ J ako možn á n áp ov ěd a s e j ev i l kom ín n a fo t o gr a f i i ,
a l e b ez ús p ěch u . T u to i nd i c i e n ik d o nev yu ž i l . Zmi ňo v an á žák yn ě
o d po věd ě l a sp on t ánn ě . K omí nu s i v š iml a až p ozd ě j i .
S po j ov án í fo to gr a f i í a s l ov n í p o p i s y z v ýš e j i ž uv eden éh o dů vo du
o p ě t n eb yl y m o žn é . A l go r i tmu s r e l a čn íh o sk ó ro v án í ž áko vs k é p o jm ov é
m ap y p o d l e Mar e še (2 00 7 , s . 4 70 ) , k t e r ý j e u v ed en ý v Př í l oz e č . 1 t é t o
b ak a l á ř s k é p r áce , z e s t e j n éh o dů vo du zů s t a l n ev yu ž i t .
56
3 . 4 . 2 Prob l émo v á o tá zk a č . 2 : J aké j sou z d ro j e p řed s t av žáků ZŠ
s pec iá l n í o n ak l ádá n í s odp ady ?
T a to p ro b l ém ov á ob l as t s e u k áza l a j ak o z ás adn í z h l ed i sk a tv o rb y
p o j mo v ých m ap . T o , j ako u m aj í ž ác i p ř ed s t avu o d an ém p o jm u ,
zp r av id l a u rču j e o ko l í , v e k t e r ém s e po h yb u j í . N esamo s t a t no s t j e d ána
n e j en v ěk em , a l e i m en t á l n í r e t a rd ac í č i v ad ou ř eč i , k t e r á j i m
zn esn adň u j e kom u ni k ac i . D o j ak é mí r y bu do u ž ác i b ez pr os t ředn ě záv i s l í
n a sv ém o ko l í , u r ču j í p ř ev ážn ě z ák on n í z ás t up c i , z am ěs t n an c i
š ko l y a v r s t evn íc i . N av š t ěv u j e - l i d í t ě z á jm ov é k ro užk y, p ak do to ho t o
v ýč t u p a t ř í t ak é . O vo lb ě p ro s t ř ed í , v j ak ém s e d í t ě s men t á ln í r e t a rd ac í
p o h yb u j e n ebo b ude po h yb o v a t , roz hod u j í z ák on n í z á s t up c i .
Žák ů m b yl y p r ů běžn ě k l ad en y o t ázk y t yp u : „O d kud to v í š?“
„ Od kud to zn áš ?“ „ V yn áš í š ko š?“ „Tř íd í t e o dp ad ?“ „ Kd e?“ „ S kým?“
O d po v ěd i sm ěřo va l y d o d om ácího p ro s t ř ed í . N ejsp í š e i p ro t o ,
ž e v ýz k um n é še t ř en í p r ob í h a l o v m ěs í c i z á ř í . Žác i , k t e ř í dom a
p om áh a l i , b yl i s p ro b l em a t ik ou o bez nám eni l ép e . N e j l épe s e o r i en to v a la
d ív k a , k t e r á m á v e l i c e úzk ý v z t ah s ma tk ou , j ež j i v ed e k péč i
o do mácno s t . Ta to d í vk a s i c e n eum í č í s t a p s á t , a l e j e úsp ěšn á
v s o c i á l n í ob l as t i . V yh l ed áv án í o b la s t í , v e k t e r ých m ůž e b ýt ž ák
ú sp ěšn ý, j e n ed í ln ou s ou čás t í j e j i ch v ýu k y.
D o ma ž ác i po d l e sv ých s lo v t ř í d í p ř ev áž n ě p ap í r . K am d á l e pu t u j e ,
už n ik do n evěd ě l . V e šk o l e s e pap í r t ř í d í p r av i d e l ně .
S klo uv ádě l j ed en ž ák v so uv i s l os t i s b ab i čko u . S n adš en ím
s e s v ým zp ůs ob em k om un ik ace r ozv yp r áv ě l n a d ané t ém a . V e š ko l e ž ác i
s k l o n e t ř íd í .
Pl a s t y zn a j í z e š ko l y, p ro tož e s i v š i ch n i n os í p i t í v t ě ch t o l ahv ích .
Pl a s t ů s e ž ác i v e š ko l e n ezb avu j í . P o o t áz ce , j e s t l i j e pak d om a
v yh az u j í d o b a r evn ého k on t e j n e ru , p ůs ob i l i r ozp ač i t ě . S ami p l as t ov é
l áhv e n ev yh az u j í a an i n ev í , kd e p o použ i t í k on č í .
N áp ojo v é k a r to n y v š i ch n i zn a j í , a l e u v ád ě j í , ž e d om a j e n e t ř íd í .
V e šk o l e j e s i t u ace o pačn á .
D o ma z 8 ž ák ů v yn áš í p r av id e ln ě k oš se sm ěs n ým o d pad em 3
( 2 d ív k y a 1 ch l ap ec ) . Ob čas po máh á 1 ch l ap ec . Zm iň ov an í ž ác i
57
u v ád ě l i , ž e t u t o p rác i d ě l a j í r ád i . P od l e s l ov r od i čů d ě t i s am i v yv í j e j í
t u t o č i nn os t z a ú če l em zapo j i t s e do do mác ích ak t i v i t , k t e r é p ozo r u j í
k o l em s eb e . I v e š ko ln ím p ro s t ř ed í s l ed u j em e sp on t ánn í ná p od ob u o ko l í ,
j ež j e p ř i roz en ou so u čás t í l i d sk é ho cho v án í .
3 . 4 . 3 Prob l émov á o t ázka č . 3 : Ja ká j e p rak t i ck á v yu ž i t e ln os t
p ředs t av v da ném o ka mžiku
Sm ys l em E nv i r on men t á ln í v ých o v y j e j e j í p r ak t i ck á v yu ž i t e ln os t
v r e á ln ých ž iv o t n í ch s i t u ac í ch . Z í s kan é zn a l os t i a d ov ed n os t i j e t ř eb a
u m ět ad ek v á t ně v yuž í t . T ímt o sm ěr em b y s e mě l ub í r a t c e l ý ed u k ačn í
s ys t ém. E nv i r onm ent á l n í ch ov án í úz ce so uv i s í s p r ak t i cko u
v yu ž i t e l no s t í zn a l os t í , do vedn os t í a mo t i vac í .
P ro s t ř ed n i c t v ím p o j mo v ých m ap ne l z e z j i s t i t p r ak t i ck o u
v yu ž i t e l no s t . M ohl i j sm e s i po uze p o v íd a t : „Kd y se z ba vu j em e . . .“
„C o u d ě lá m e s . . . “ ( N ap ř . o t ázk a : „K d y s e z ba vu jem e ba r evn éh o
p a p í r u?“ Od po věď: „A ž ho r ozs t ř í há me . “ „ Bu d em e s t ř í ha t ?“ )
Si tu ac i ko mp l ik u je f ak t , ž e 2 ž ác i z 8 nepoz n a j í b a rv y . P ře sn ě j i
v yj ád ř eno : zmi ň ovan í 2 ž ác i b a r v y sp o l eh l i vě roz l i šu j í , a l e ch yb n ě
p o j menu j í . S i tu ace s e ř eš í t ak , ž e p ř i t ř í d ěn í o dp adu j so u ved en i
k t om u , ab y s i n e jp rv e p or ov n a l i ob sah b ar evn é š ko ln í n ádo b y
s p ř edm ět em , k t e r ý ch t ě j í d á t k r e cyk l ac i .
P r ak t i ck á v yu ž i t e ln os t p ř eds t av o nak l ád án í s od p ad y v d aném
o k amž i ku b yl a z j i š ť ov án a s po mo cí ba r ev n ých k o n t e j n e rů , k t e r é šk o l a
v l as t n í . Žác i mě l i z a ú ko l r oz t ř í d i t p ř edm ět y ( v t o mto p ř íp ad ě r eá l n é
v ěc i ) t o tožn é s t ěmi , k t e r é v i d ě l i n a i n t e r ak t i vn í t abu l i (v yj m a r ozb i t é
s k l en i ce ) . Na zák l ad ě j i ž d ř ív e n au čen éh o v ěd ě l i , co k am d á t . N ov é
a n ep ouž i t é p ř ed mě t y i hn ed zuž i tk ova l i a n ás l ed n ě s e j i ch i zb av i l i
n av yk l ým z pů so b em .
58
3 . 4 . 4 Prob l émo vá o t á zka č . 4 : Jaké j so u o bs ahov é p o žad avk y
n a tv o rbu p ro j ek to v é h o dn e
T a to p ro b l ém ov á ob l as t n av azu j e n a p ř ed choz í p ro b l ém ov é o t áz k y
s c í l em u r č i t z am ěř en í d a l š í ch v ých o v n ě vz dě l áv ac í ch ak t iv i t
v s ou v i s lo s t i s t ou to t em a t ik ou .
P ro j ek t ov ý d en v ěno v an ý n ak lád án í s o dp ad y b y p o d l e
d os av ad n í ho š e t ř en í m ěl b ýt z am ěřen p ř ed ev š ím n a mo t iv ac i k e t ř í d ěn í ,
m á - l i ž ák p ř i jm ou t p ro b l ém z a v l as tn í . N ed í l no u so učás t í b y m ě l o b ýt
oz ř e j m ěn í c e s t o dp adů , p r o t ože ž ác i vů bec n ev ěd ě l i , k am p op e l á ř sk á
au t a nák l ad od v áže j í .
O t u t o p r ob l em at ik u z á j em m aj í . Pr av i d e l n ě s e p t a j í : „ Jd em e
t a m?“ a uk azu j í n a b a r ev né k o n t e jn e ry u m í s t ěn é za š ko ln í z ah r ado u .
3. 5 Vyhodnocení výzkumného šetření
K v al i t a t i vn í p ř í s t up um ožn i l pop s a t p r ůzk um n ý p r ob lém
d o h lo ub k y a d e t a i ln ě . V ýs l ed k y b yl y n avz á j em po r ov náván y a na j e j i ch
z ák lad ě b yl a s e s t av en a záv ě r ečn á zp r áva , k t e r á sh rn u j e j edn o t l i v é
z áv ě r y z e vš ech zko um an ých p ř í p ad ů . S n ah ou b yl o oz ř e jm i t s ou v i s lo s t i ,
v ys v ě t l i t , i n t e rp r e to v a t a do k l ád a t z j i š t ěn í so učasn ého s t av u p ř eds t av
ž ák ů ZŠ s p ec i á l n í o n ak l ád án í s o dp ad y , z d ro j e p ředs t av , p r ak t i cko u
v yu ž i t e l no s t p ředs t av v dan ém ok amž i ku , dá l e p ak z j i s t i t o bs aho v é
p ož ad avk y n a t vo r bu p r o j ek to v éh o dn e .
V r ám ci v ýz k um néh o š e t ř en í b yl y z azn am en áv án y p r o b l ém ov é o b l as t i
a s es t av en y p rob l émo v é o tá zk y :
Zá kl adn í vý zku mn á o t ázka : J ak ou p řed s t avu ma j í žá c i ZŠ
s pec iá l n í o n akl ádá n í s odp ady ?
N a z ák l ad ě r ea l i zov an éh o š e t ř en í b yl o z j i š t ěno , ž e ž ác i n ev ěd í ,
k am d á le p u tu j í od p ad y. V t é t o ob l as t i s e n eor i en t u j í . Zn a l os t i ko n č í
h r om ad n ým sv oz em o dp ad u .
59
Pro b l émo v á o t ázk a č . 1 : J ako u ma j í žá c i ZŠ sp ec iá ln í
p ředs t avu o t ř íd ěn í od padu ?
V r ámc i r e a l i zo v an ého š e t ř en í b yl y z j i š t ěn y r o zd í l y, k t e r é s e
t ýk a l y t ř í d ěn ého m at e r i á lu . V š i ch n i ž ác i v yk az ov a l i sp r ávn é zn a los t i
v s ou v i s lo s t i s e s epa r o v án í m p ap í ru . V p ř í pad ě p l as tů s e v ys k yt l a m yl n á
p ř eds t av a n a z ák l ad ě po do bn os t i s lo va u 1 ž ák a . Sk l o p ro sv é v ýj i m ečn é
v l as t no s t i ž ác i p ř i ř a zo va l i ne jh b i t ě j i . N ápo j ov é k a r to ny z a ř azo v a l i
i nd iv i du á ln ě v z áv i s lo s t i n a d os av adn í ch zk uš eno s t ech , av š ak o b ecn é
p o vědo mí m ěl i .
Pro b l émo v á o tá zka č . 2 : Jak é j s ou zd ro j e před s ta v žá ků ZŠ
s pec iá l n í o n ak l ádá n í s odp ady ?
V r ámc i r e a l i zo v an ého š e t ř en í b yl o z j i š t ěn o , ž e v š i ch n i ž ác i
č e r p a j í i n fo rm ace z r eá ln ých p r av id e ln ých p r ak t i ck ých zk uš eno s t í ,
s e k t e r ým i s e o pak ov an ě s e tk áva j í d om a i v e šk o l e . V ys k yt l y s e
i emo c io n á ln ě zv ýr azn ěn é s ku t ečn os t i .
Pro b l émo v á o tá zk a č . 3 : Jak á j e p rak t i ck á v yu ž i t e ln os t
p ředs t av v da ném o ka mžiku ?
V rám ci r ea l i zo v an ého š e t ř en í v š i chn i ž ác i p r ok áz a l i p r ak t i ck é
d o vedn os t i p ř i t ř í děn í od p ad ů , k t e r é zn a j í z e š ko l n í ho p ro s t ř ed í .
Pr o b l émo v á o t á zk a č . 4 : J ak é j s ou obs aho v é po žad avky
n a tv o rbu p ro j ek to v éh o dn e .
P ro j ek t ov ý d en b y b yl o v ho dn é z ac í l i t n a mo t iv ačn í č i n i t e l e . V és t
ž ák y k t o mu , aby u p ř ed n os t ňo v a l i s ep ar ov án í o dp ad ů . Zam ěř i t s e
n a d ův od y r ec yk l ace . V ýs l ed n ý p r o du k t p ro j ek t ov ého dn e b y m ě l pak
d á l e s l ouž i t j ako mo t i vačn í č i n i t e l p ř i kaž do d en n ím n ak lád án í s od pad y
t ak , ab y s i k ažd ý ú ča s t n í k p ro j ek t u uvěd omi l z ávaž no s t a d ů l ež i t os t s v é
o so b y v ce l ém p r oces u n ak lád án í s odp ad y.
U ž áků s e s t ř edně t ěž ko u m en t á ln í r e t a r d ac í n e l z e o ček áv a t
p ř i r e a l i z ac i p ro j ek tu s amo s t a t n é v yh l ed áván í po t ř ebných i n f o rm ac í .
Žác i s e u č í ř eš i t p ro b l ém ov é s i t u ace nav yk l ým i z půs o b y, a l e j e j im t ak é
u mož n ěn o , ab y z í sk áv a l i z ku š en os t i , k t e r é b y j i m mo hly p o mo c i ř e š i t
60
s i t u ace i v l a s t n ím zp ůs ob em. D á l e s e ž ác i u č í , n a ko ho s e m aj í ob r á t i t
s ž ád os t í o po mo c .
61
ZÁVĚR
Bak a l á ř sk á p r áce j e v ěn ov án a p ro b lem at i ce n ak l ád án í s o dp ad y
v e v ýu ce žáků ZŠ s p ec i á l n í . J e rozd ě l en a na čás t t eo r e t i cko u a n a čá s t
em pi r i ck ou . T eo r e t i ck á čás t s e z ab ýv á v y m ez en ím z ák l adn í ch po jmů
z ob l as t i n ak l ád án í s o dp ad y v e v ýu ce ž ák ů ZŠ sp ec i á ln í . Em pi r i ck á
č á s t j e t v o ř en a kv a l i t a t i v n ím v ý z ku mn ým š e t ř en ím . P os t up n ě b yl o
s l ed ov áno 8 ž ák ů v měs í c i z á ř í 2 01 2 s c í l em z j i s t i t so u časn ý s t av
p ř eds t av ž ák ů ZŠ s p ec i á l n í o n ak l ád án í s o dp ad y , zd r o j e p ř eds t av ,
p r ak t i cko u v yu ž i t e l no s t p ř ed s t av v dan ém ok amž ik u , dá l e p ak z j i s t i t
o bs aho v é pož adavky n a t vo r bu p ro j ek to v éh o dn e .
V so uv i s l os t i s obecn ým n ak l ád án ím s od pad y b yl o n e jp rv e
z j i š t ěno , z d a ž ác i u mí t ř í d i t o dp ad . Z roz ho vo rů p ř i s e s t av ov án í
p o j mo v ých m ap , k t e r é b yl y z aměř en y n a t ř í d ěn ý p ap í r , p l a s t , sk lo
a n áp o j ov é k a r t ony , v yp l yn u l o , ž e ž ác i ZŠ s p ec i á ln í m aj í s t ěmi to
m at e r i á l y b o h a t é zk uš eno s t i a m aj í po v ěd omí o to m , co z j akéh o
m at e r i á lu j e , k d y s e v ěc i s t áv a j í od pa d em a kd y s e j i ch p ak zb avu j em e
i j ak ým zp ůs ob em . Po jmo v á map a , k t e r á se z ab ýv a l a odp ad em u r čen ým
k s ep ar ov án í , p o t v r d i l a , ž e ž ác i m aj í ob ecn ý p ř eh l ed o t om , co a k am
t ř í d i t . Bez ch yb n ě v š ak um í t ř í d i t po uz e p ap í r a s k lo . S v é zn a lo s t i
a p r ak t i ck é d o v edn os t i n ab yl i v dom ácí m a š ko ln í m p r os t ř ed í . K am
o d pad y d á l e p u t u j í , n ev í . V ob ecn é p r o b l em at i ce n ak l ádán í s o dp ad y s e
n eo r i en tu j í .
N a z ák l ad ě v ýz k um n éh o š e t ř en í b yl n av ržen o bs ah p ro j ek t ov ého
d n e , k t e r ý b y nás l edn ě ž ák y ZŠ s p ec i á ln í v í ce m o t i v ov a l
k e k ažd od enn í mu s ep a ro v án í o dp adu v ýr o b o u v l as tn í ch ko n t e j n e r ů
a so u čas ně oz ř e j mi l , k am d á l e o dp ad y p u t u j í .
P r ak t i ck é do v ed no s t i sp o j ené s e s ep ar ov án ím odp adů j s ou
k až do d en n í zv yk o v o u z á l ež i tos t í , k t e r á b y m ěl a b ý t p r o cv i čov án a
a up evň ov ána p r av id e l n ě . P ro j ek t ové dn y m oh ou m ot iv o va t . V t omt o
p ř íp ad ě sm ěr em k en v i r onm ent á l n ím u cho v án í . V ýs l ed n ým i p r od uk t y
b y m oh l y b ýt d a l š í n ád ob y n a t ř í d ěn ý od p ad , k t e r é b y s i ž ác i sp o l ečn ě
v yr o b i l y a n á s l ed ně um ís t i l y p ř ím o v e t ř í d ě . V yr o b en é ko n t e j n e r y
b y m oh l y b ýt o p a t ř en y f o t o gr a f i em i p ř edm ět ů , p ro k t e ré j so u u r čen y.
62
Žác i , k t e ř í s i c e r oz ezn a j í b a rv y, a l e n epo j men u j í , m a j í p r ob l ém
s t ř í d ěn í m, p ok ud j e ko n t e j n e r p r ázd ný a t ud íž j im n eumož ňu j e zp ě t nou
k o n t ro l u p ř i s epa r o v án í . N ov é nád ob y b y b yl y v yr o b en é p r áv ě
s o h l ed em n a n ě . Al e n e j en p ro n ě . Žác i v e t ř í d ě b y s e s po l ečn ě do ho d l i
n a p o l ep ech j edn o t l i v ých ko n t e j n e r ů , avš ak s e z acho v án ím us t á l en ého
o b v yk l éh o b ar evn éh o ozn ačen í .
P ř i t v o rb ě m yš l en ko v é m ap y, k t e r á s e t ýk a l a n ak lád án í s o dp ad y,
v š i chn i ž ác i v ěd ě l i kam s p rávn ě um ís t i t s l ov o NO V É, k t e r é z as t up ov a l o
s ku t ečn os t , ž e l z e z t ř í děn éh o od pad u v yr áb ě t n ov é v ěc i . A vš ak
n ev ěd ě l i ( s v ýj i mko u sk l a u 1 ch l ap ce ) n i c b l i ž š íh o . I t é t o s ku t ečno s t i
b y s e d a lo v yu ž í t p ř i mo t iv ac i k s ep a ro ván í . Žác i b y m o hl i v yu ž í t
n a no v é v ýr o b ky s t a r ý p ap í r ( nap ř . v ýr o b a lo u tk y p ro d iv ad e ln í
p ř eds t av en í n eb o r u čn í v ýr o b a p ap í r u ) , s t a r é p l as to vé l áh v e ( nap ř .
v ýr o b a s ád ro v é v áz i čk a) , s t a r é n áp o jov é k a r t on y ( n ap ř . výr o b a s t o j ánk u
n a t užk y) .
D alš ím p od ob n ým n á m ět em b y m oh lo b ýt d iv ade ln í p řed s t av en í
s n áz v em „ Kam pu tu j í o dp ad y“ . Žác i b y s p o lu p r aco va l i n a p ř íp r av ě
k u l i s , l o u t ek n eb o k os t ým ů . V ys t ou p en í b y m o hl o b ýt k on c ip ov áno j ako
p o uze ž ák ov sk é n eb o sm íš en é , kd e by h r á l i v yu ču j í c í sp o l ečně s ž ák y,
což s e v dan é s i t uac i j ev í j ak o r eá lně j š í . D a l š í mož no u v ar i an t ou b y
b yl o d iv ad e ln í p ř ed s t aven í , k t e r é b y b yl o ov l iv n i t e l n é d iv ák y. Žác i
v h l ed i š t i b y n eb yl i j en p as i vn ími p ř í j emc i , a l e mo h l i b y o v l iv ňo v a t
d ě j .
K ažd or o čn í k a rn eva l ov é v es e l í b y s e m oh lo od v í j e t v eko l o g i ck ém
d u ch u . Sp o r to vn ě po ja t ý p r o j ek t ov ý d en b y m o hl b ýt nap l n ěn
p o h yb o v ým i ak t iv i t ami ( n ap ř . h od do p ř í s l uš n éh o k on te jn e r u , s l a l om č i
s b ě r p l as t ov ých l ahv í ) . Za n ep ř í z n iv ého p o čas í b y s i ž ác i mo h l i sk l ád a t
o b r ázk y n eb o j e ch r o no lo g i ck y s e ř az ov a t , ř e š i t o b r ázko vé kv íz y.
Za p ř í no s t é t o b ak a l á ř sk é p r áce l z e t ak é po važ ov a t t o , ž e se
p o da ř i lo o dh a l i t p ř í č i nu n ev r lo s t i ch lap c e , u k t e r ého s e o b j ev i l a m yl n á
p ř eds t av a z d ův od u o b t í ž n é a r t i k u l ace a n ás l ed n é vo lb y p r o n ě j sn áze
v ys l o v i t e l n éh o s lo v a . Zám ěno u s lo v t a k d oš l o k n ed o roz um ěn í .
V zh l ed em k t omu , ž e j d e o c h l apce , k te r ý b yl b ezú sp ěšn ě l é čen
n a p s ych i a t r i i p ro s v é ag r e s iv n í ch ov án í , t o t o v ýz k um n é še t řen í
63
m et od ou p o jm ov éh o m apo v án í o pě t po tv rd i l o p o t ř eb u roz v í j e t
k om un ik ac i a ko op e r ac i . N ěk t e r é kon f l i k t y m o h ou mí t p ř í č i nu p r ávě
v ch yb n ém p o jm ovém za s t ru k t u ro ván í .
N akl ád án í p ř eds t avu j e vh od n ý o b s ah p r o v ýu k u žáků ZŠ sp ec i á ln í .
T ot o t ém a j e sp o l ečen sk y v ýzn amn é , z áv až n é a d ů l ež i t é .
P ř i p ro j ek t ov ém v yu čo v án í o od p ad ech s e mo hou ž ác i po d í l e t
n a p l áno ván í , r e a l i z ac i a ho dn ocen í . Ú čas t í n a p ro j ek tu s e r ozv í j í
k om un ik ace a sp o lu p r áce vš ech z účas t n ěn ých o so b . Žákům j e u mož něn a
s amo s t a tn os t p ř i ř e š en í d í l č í ch ú ko lů . Nez an ed b a t e ln á j e p od po r a
s eb eh od no cen í ž áků a j e j i ch v n i t ř n í m ot i v ace . A p r áv ě v n i t ř n í mo t iv ace
j e t ak d ů l ež i t á p ř i n ak l ádán í s o dp ad y.
64
SEZNAM POUŽITÝCH ZDROJŮ
. A .S . A . Č ES KÁ R EP U BLIK A . S l užb y – Svoz b io odp a du . [ o n l in e ] .
© 2 0 09 -2 01 3 [ c i t . 20 1 3 -0 2 -1 2] . D os t up n é z : h t tp : / / ww w . as a -
g r o u p . com/ cs /C es ka - r epu b l i k a /S luzb y/S voz - b io od p ad u /Co - j e - to -
b io od p ad . as a
BE N EŠ O VÁ , L. , B . ČE RN ÍK , M. D OLE ŽA LO V Á , V. HA V RÁ N K OV Á,
Z . K OT O U LO V Á , K . MA REŠ O V Á a J . S LA V ÍK . K om uná ln í a po do b né
o d pa dy . Pr ah a : E NZO , 20 11 . IS BN 9 78 - 80 - 90 17 32 -1 - 7 .
B ÍLE K , M . , J . RYC H TER A a A . SLA BÝ . Ko ns t ru k t i v i sm us ve výu ce
p ř í ro do věd n ých př ed mě tů . [ o n l i n e , c i t . 20 13 - 02 -0 3] Do s tu pn é z :
h t t p : / / e s fmo du l y. u p o l . cz / e l ea rn i n g /k on s t r / k es t az en i . pd f
BU R K OV IČ O V Á , R admi l a . P ed ag og i cké pr o j ek t o vá n í a pr e zen t a ce
p eda go g i ckéh o p ro j ek tu v u č i t e l s t v í p ro mat e ř s ké ško l y . O s t r av a :
O st r avs ká u n i v erz i t a v O st r av ě , 2 00 8 . IS BN 9 7 8 -8 0 - 73 6 8-5 3 8- 6 .
Č ES KO . Zák on 56 1 / 20 04 S b . o p řed šk o l n ím , z ák l adn ím , s t ř ed n ím ,
v yš š ím od bo r ném a j i n ém vz d ě l áv án í ( š ko l s k ý z ák on ) . D os tu pn é z :
< h t t p : / / w w w . m s m t . c z / f i l e / 1 9 7 4 3 >
Č ES KO . V yh l á šk a č . 1 16 /2 01 1 . , k t e rou s e m ěn í v yh l á š k a č . 72 / 2 00 5 S b .
o p osk yt o v án í p o r ad ens k ých s l už eb v e š ko l ách a š ko l s k ých
p o r ad ens k ých z a ř í z en í ch . Do s t up né z :
h t t p : / / w w w.m smt . cz / do kum ent y/ v v yh l a s k a -c - 11 6 -2 01 1- sb - k t e r ou - se -
m en i -v yh l a sk a - c -72 - 20 05 - sb .
Č ES KO . V yh l á šk a č . 1 47 /2 01 1 . , k t e rou s e m ěn í v yh l á š k a č . 73 /2 00 5 S b .
o vzd ě l áv án í d ě t í , ž ák ů a s tu d en tů se sp ec i á l n ím i vz dě l áv ac ími
p o t ř eb ami a d ě t í , ž ák ů a s tu den t ů m imo ř ádn ě n ad an ých . D o s tu pn é z :
h t t p : / / w w w.m smt . cz / do kum ent y/ v yh l a s k a - c - 14 7 -2 01 1- sb -k t e r ou - s e -
m en i -v yh l a sk a - c -73 - 20 05 - sb .
65
D O U LÍK , P av e l a J i ř í Š KO D A . D ia g nos t i ka d ě t s kých po j e t í a j e j í
v yu ž i t í v p ed ag og i cké pra x i . Ú st í n ad Lab em : U ni v erz i t a J . A . Pu rk yn ě
v Úst í n ad l ab em , 20 0 8 , IS BN 9 78 - 80 -7 4 14 -0 59 - 4 .
E K O - KO M. Ja k t ř íd i t . [ o n l i n e ] . © 1 9 92 –2 01 0 [ c i t . 20 12 - 08 -2 5] .
D o s tu pn é z : < h t t p : / /w w w. jak t r i d i t . cz / >
E K O - KO M. S vě t t ř íd ěn í a r ecyk la ce . [ o n l in e ] . © 1 99 2– 201 0 [ c i t . 2 01 2 -
0 8 -2 5] . Do s t up né z : < h t t p : / /w w w. t on d a -o b a l . cz / >
FE Č KO , P . , R . MIC H N IA K , H . N . V U a N. M UC H A . P ro b l ema t i ka
ko m un á ln íh o od pa du n a Os t r a vs ku . Os t rav a : VŠ B, 20 10 . IS BN 97 8 -8 0 -
2 4 8- 22 81 - 5 .
G A V OR A , P e t e r a ko l . 20 10 . E l ek t r o n i ck á u čeb n i ca p ed ago g ick éh o
v ýs k u mu . [ on l in e ] . B r a t i s l av a : U n iv e rz i t a Ko mens k éh o , 20 10 [ c i t .
2 0 13 -0 2 -1 6] . Do s t up n é z : h t tp : / /w w w . e - m eto do lo g ia . f edu .u n ib a . s k /
IS BN 9 7 8 – 80 –2 23 –2 9 51 –4 .
G ES CHW IN D E R , J an . M et od i ka vyu ž i t í ma te r i á ln í ch d i da k t i c kých
p ro s t řed ků . P r ah a : SP N, 1 98 7 .
H A ŠK O VÁ , Al ena . T ech no l óg ia v z d ě lá van ia . Ni t ra : U n iv e rz i t a
K o nš t an t í n a F i l ozof a v N i t r e , 20 04 . IS BN 80 - 80 50 - 64 8- 5 .
H O M O LO V Á , K at e ř i na . Slo v a a j e j i ch o br az y v po j e t í p řed šk o l n í ch d ě t í
– č t ená ř sk é p r eko ncep t y. S l o vo a o br az v kom un i ka c i s d ě tm i . 2 01 1 ,
č . 1 , s . 7 . IS S N 1 80 5 -1 46 4 . Dos tu pn é z :
h t t p : / / pd f .o su . cz /k cd /d ok um en t y/ s l ov oao b r az / s l ov o ao b r az1 . pd f
H Ř E BÍČ E K , J i ř í . In t eg ro van ý s ys t ém n a k l ád án í s od pa d y n a r eg io ná l n í
ú ro vn i . B r no : Li t t e r a , 2 00 9 . IS BN 97 8 - 8 0 -8 57 63 -5 4 -6 .
66
C HR AS T IN A , J . , K . IV A N O V Á, Š . J E ŽO RS KÁ a S . BÁ RT LO V Á .
Zk o um ání l im i tů ž i vo tn í ho s t yl u j ed in ců s chr on i ck ým o n em o cn ěn ím .
K on ta k t : O db or n ý a věd ecký čas op i s pro zdr a vo tn ě so c iá l n í o tá zky .
[ o n l i n e ča so p i s ] . 20 1 2 [ c i t . 20 1 3 -0 2 -1 6] . IS S N 1 80 4 -7 12 2 . D os t up n é z :
h t t p : / / c a so p i s -
z s f j u . z s f . j cu . cz / kon t ak t / adm in i s t r a ce / c l ank yf i l e / 20 12 10 12 1 05 34 22 20 94
7 . pd f
K A N TO RK O V Á, H an a . P ed ag og i cká t vo ř i vo s t s tu d en tů u č i t e l s t v í –
t vor ba p eda go g i ckých pro j ek tů s tu d en tů a ř eš en í p eda go g i ckých
p ro b l émů . Ost r ava : O s t r avs ká un iv e rz i t a O s t r av a , 20 00 . IS BN 8 0 - 7 04 2-
1 6 2- 2 .
K EP RT O VÁ , P av l ín a . T vorb a a a na l ý za po jm o vých ma p ve f y z i c e .
O l omo u c: U P v Olom ou c i , P ř í r o do vě d eck á faku l t a , 2 01 1 . D o s tu pn é z :
< http://theses.cz/id/anbdjl/Keprtova_-_Tvorba_a_analyza_pojmovych_map_ve_fyzice.pdf>
K LA P ILO V Á , Sv ě t l an a . Di da k t i ka p ro u č i t e l e p r a k t i ckéh o vyu čo ván í
a mi s t ry od bo rn ého výcv i ku . O l omo u c: Un i v e rz i t a P a l ack ého
v Ol omo u c i , 20 06 . IS BN 8 0 - 24 4 - 14 2 0-1 .
K O LÁ Ř , Zd en ěk a R en a ta Š IK U LO V Á . V yu čován í j a ko d ia lo g . P r ah a :
G r ad a , 2 00 7 . IS BN 9 7 8 - 80 - 24 7 - 15 41 - 4 .
K O RC OV Á , K a t e ř i n a . Pr o m ěn a p r eko n cep t ů žá ků 3 . t ř í d y z á k l ad n í
š ko l y . Br no : MU v Br ně , F i l ozo f i ck á f aku l t a , 2 011 . D os tu pn é z :
< h t tp : / / i s .mu n i . cz / th /1 62 66 9 / f f_ d /P rom en a_ pr eko n cep t u_z ak u_ 3 _ t r id y_
z ak ladn i_ sk o l y. p d f >
K R OPÁ Č, J i ř í a J i t k a KR OPÁ ČOV Á . Di da k t i c ká t r an s fo r ma ce
p ro t e ch n i cké př ed m ět y . O lo mo uc : U n iv e rz i t a P a l ackéh o v O lo mo u c i ,
2 0 06 . IS BN 80 - 24 4- 1 43 1 -7 .
67
K U BÍN O V Á , M ar i e a J a rmi l a N OV O T NÁ . Pro j ek t y v e v yu čo vá n í
m a tem at i ce n a z ák la d n í š ko l e . Plz eň : P edago g i cké cen t rum P lz eň , 1 99 8 .
IS BN 8 0 - 70 20 -0 3 5-2 .
M O LN Á R , J os e f . Roz v í j en í pro s t or o vé p ř ed s tav i vos t i (n e j en )
v e s t e r eo m et r i i . O lo mo u c: Un i v e rz i t a P a l ackého v O l om ou c i , 2 00 9 .
IS BN 9 7 8 -8 0 - 24 4 -22 5 4- 1 .
M A G IS T RÁ T M ĚST A O LO M O UC E. Neb ezp ečn ý od pa d . [ o n l in e ] . ©2 01 2
[ c i t . 2 01 3- 02 - 13] . Do s t up n é z : h t t p : / / w ww .o lomo u c . eu / ak tu a l n i -
i n fo rm ace / od p ad ove - h os po d ar s t v i / n ebezp ecn y - o d p ad
M A G IS T R Á T M ĚS TA P ŘER O VA . H i er ar ch i e zp ůs ob ů n a k lá d án í
s o dp ad y . . [ o n l i n e ] . © 20 00 - 20 13 [ c i t . 2 01 3 - 02 - 12] . D os tu pn é z :
h t t p : / / w w w. p r e r ov .eu / cs / mag i s t r a t / z i vo tn i - p ro s t r ed i / ak t ua l n i - i n f o rm ace -
zp / ak t u a l ne - k e- kom un a l n i mu -o dp adu - v - p r e r ov e .h t ml
M A Ň ÁK , J o s e f a Vl a s t im i l ŠV EC . V ýuko vé m e to dy . B r no : P a id o , 2 00 3 .
IS BN 8 0 - 73 15 -0 3 9-5 .
M AR EŠ , J i ř í a J an Č ÁP . P s ych o lo g i e p ro u č i t e l e . P r ah a : P or t á l , 2 00 7 .
IS BN 9 7 8 -8 0 - 73 6 7-2 7 3- 7 .
N Ú V , D IV IZE V Ú P. O br az ový m at er iá l (n e j en ) v ma t em at i ce .
M in im eto d i k a V ÚP . [ on l in e ] . 20 11 [ c i t . 20 13 - 01 - 30] . Do s t up né z :
h t t p : / / w w w . vu pp r ah a . cz / wp -
co n t en t / up l o ad s / 201 1 / 11 / l e t ak ob r az ovym a t e r i a l . p d f .
O D BO R ŽIV O T N ÍH O PR OSTŘ E D Í M A G IS T RÁ T U M ĚS TA BR NA.
P ut o vá n í s o dp ad y: v ýu ko vý mat e r iá l p r o žá ky z á k la dn í ch š ko l – I I .
s tu p eň . Br no : M ag i s t rá t m ěs t a Br n a , 20 1 0 . IS BN 9 78 - 80 -7 3 48 -9 67 - 0 .
P ET LÁ K , E r i ch . Všeo b ecn á d i da k t i ka . Br a t i s l ava : IR IS , 19 9 7 . IS BN 8 0 -
8 8 77 8- 49 - 2 .
68
PR ÁŠ ILO V Á , Mi ch ae la . Pr o j ek t ován í v m at eř s ké š ko l e . O lom ou c :
H an ex , 2 00 4 . IS BN 8 0 - 85 78 3 -4 4- 4 .
PR A ŽSK É S LU ŽB Y . Ko mu ná ln í o dpa d - S ys t ém sb ěru ko mu ná ln íh o
o d pa du v Pr az e . [ o n l i n e ] . © 2 01 3 [ c i t . 20 1 3 - 02 - 12] . D os t up n é z :
h t t p : / / w w w. ps as . cz / in dex . c fm /s l uzb y - o b can um/ s ys t em -h lav n i ho -m es t a -
p r ah y/ k o mu n a ln i -od p ad /
PR ŮC H A, J an . U čeb n i ce : T eo r i e a a n a l ýz a ed uka čn ího m éd ia . Brn o :
P a i do , 19 98 . IS BN 8 0 -8 59 31 - 49 -4 .
R E IC H E L, J i ř í . K ap i to l y m et od o l og i e so c iá l n í ch výz ku mů . Pr ah a :
G r ad a , 2 00 9 . IS BN 9 7 8 - 80 - 24 7 - 30 06 - 6 .
S ÁR KÖ Z I, R ad ek . M yš l en ko vé m ap y . [ o n l in e ] . © 20 11 [ c i t . 20 12 -0 8 -2 3] .
D o s tu pn é z : <h t t p : / /w w w. c t en a rsk a - g ram otn os t . cz / p ro j ek t ov e -
v yu co v an i / pv -m e tod y/ m e to d y- 2 >
S LE J Š KO V Á, Lu c i e . K už e l z kuš en os t i . In : M et od i cký p o r t á l RV P .
[ o n l i n e ] . 20 09 [ c i t . 20 1 2 - 09 - 01 ] . Do s t up n é z :
h t t p : / / wi k i . rv p . cz /K n ih ov na /1 .P ed agog i ck y_ l ex i ko n / K/ Ku % C5 % BE el_z k
u % C5 % A1 en os t i
SP O UST A , Vl ad imí r . Vi zu a l i za ce - gn os t i c ký a ko mu ni ka čn í p ro s t ř ed ek
ed u ko lo g i ckých f en o m én ů . B r no : Mas a r yk o v a u n i v erz i t a , 20 07 . IS BN
9 7 8- 80 - 21 0- 44 20 - 3 .
SP O UST A , Vl ad im í r . Vi zu a l i za ce vybr an ých pro b l émů h ra n i čn í ch
p eda go g i ckých d i sc i p l í n . Br no : M asa r yk o v a u n iv e rz i t a , 20 10 . IS BN
9 7 8- 80 - 21 0- 52 96 - 3 .
S TR AUS S, A ns e l m a J u l i e t C o rb i no v á . Z á k la d y kva l i t a t i vn íh o vý zku mu .
Bo s ko v i ce : Sd ruž en í P od an é r uce a Al b er t , 1 99 9 . IS BN 8 0 -8 58 34 - 60 - X.
69
S Y NE K , Mi ch a l a R adom i l ŽA T KA . E n vi ro nm en t á ln í v ých o va v t e rénu .
Č esk é Bu d ě jo v i ce : V ys o k á šk o l a ev r o ps k ých a r eg i oná l n í ch s tu d i í ,
2 0 12 . IS B N 97 8 -8 0- 8 74 72 - 22 -4 .
T EC H N IC K É S LU ŽBY M ĚS T A O LO M O UC E. In f or m ace ke t ř í děn ému
s b ěr u o dp ad u . [ o n l in e ] . 20 12 [ c i t . 2 01 2 -0 7 -2 7] . D o s tu pn é z :
< h t tp : / / w w w. t sm o .cz / s voz - od p ad u - sb er o v e -d vo r y- a - s o b o ty / # C o -p a t r i - a -
n ep a t r i -d o - t r i d en eho - od p ad u >
T EC H N IC K É S LU ŽBY M ĚS TA O LO M O U C E. P rů vod ce o dp ad ů
z d o má cnos t í v O l om o u c i . [ o n l i n e ] . 2 01 2 [ c i t . 2 01 2 -0 7 -2 9] . Do s tu pn é z :
h t t p : / / w w w. t sm o . cz / do ku ment y/ P r_ _ vod ce_o dp ad_ __z _d om __ cno s t_ __ v
_ O lom ou c i . pd f
T EC H N IC K É S LU Ž BY MĚ ST A O LO M O U CE . C es t y od pad u . [ o n l i n e ] .
2 0 12 [ c i t . 2 01 2 -0 7-3 0] . Dos tu pn é z :
h t t p : / / w w w . t s m o . c z / d o k u m e n t y / C e s t y _ o d p a d u . p d f
V A LE N T A , M i l an a O ld ř i ch M Ü LLE R . Ps ycho p ed i e . P r ah a : P ar t a , 20 03 .
IS BN 8 0 - 73 20 -0 3 9-2 .
V Á Ň A, J . , A . HAN Č a J . H A BAR T . P evn é o dp ad y 20 09 . P r ah a : Č ZU,
2 0 09 . IS BN 97 8 -8 0- 2 13 - 19 92 -9 .
V O ŠT O VÁ , V ě r a . Z pr aco vá n í p evn ých od pa dů I I . P r aha : Č VU T , 2 0 06 .
IS BN 8 0 - 01 -0 34 8 8-7 .
V O ŠT O VÁ , V ě r a a J i ř í FR IE S . Z pra co vá n í p evn ých o d pa dů . P r aha :
Č V UT , 20 03 . IS BN 8 0 - 01 - 02 67 2 - 8 .
ZU J E V , Dmi t r i j . Ako t vor i ť u čeb n i ce . Br a t i s l av a : SP N, 19 9 8 .
70
SEZNAM OBRÁZKŮ
1 . 4 . 1 Ob r . 1 Zp r aco v án í v i zu á ln í ch in f o rm ac í p od l e Mar eš e
(2 00 7 , s . 49 5 )
3 . 4 . 1 Ob r . 1 P r aco vn í l i s t č . 1 : C o p a t ř í d o p ap í r u?
3 . 4 . 1 Ob r . 2 P r aco vn í l i s t č . 2 : C o p a t ř í d o p l as tů?
3 . 4 . 1 Ob r . 3 P r aco vn í l i s t č . 3 : C o p a t ř í d o sk l a?
3 . 4 . 1 Ob r . 4 P r aco vn í l i s t č . 4 : C o p a t ř í d o n áp o jo v ých k ar t on ů?
3 . 4 . 1 Ob r . 5 P r aco vn í l i s t č . 5 : J ak t ř í d i t od pad? ( V e rze A)
3 . 4 . 1 Ob r . 6 P r aco vn í l i s t č . 6 : J ak n ak l ád a t s od p ad y?
71
SEZNAM ZKRATEK
D M O – D ět sk á mozk o vá o b rn a
IV P – In d i v i du á l n í vz d ě l áv ac í p l á n
SPC – S pec i á ln ě p ed ago g i cké cen t r um
Š VP – Šk o ln í vzd ě láv ac í p r o gr am
72
PŘÍLOHY
S ezn a m p ř í l oh :
P ř í l o ha č . 1 : Al go r i t mu s r e l ačn íh o s kór o v án í ž ák ov sk é p o j mo vé m ap y
p o d l e M ar e š e (2 007 , s . 4 70 )
P ř í l o ha č . 2 : D a l eův kuž e l u čen í – kuže l zk uš en os t i
p od l e S l e j šk ov é (2 0 09 )
P ř í l o ha č . 3 : Di g i t á l n í t e s t ov ac í m a te r i á l ( p r aco vn í l i s t y)
P ř í l o ha č . 4 : Me to d i k a k d i g i t á l n ím u t e s to vac ímu m at e r i á l u
( k p r acov n ím l i s tů m )
P ř í l o h a č . 1 : Al gor i t mus re la čn ího sk ó ro ván í žák ov sk é po j mo v é
ma p y
pod le Ma reše (2 0 07 , s . 47 0 )
Př í l oha č . 2 : D a l eů v ku že l u čen í – ku že l zkuš en os t i
P od l e S l e j šk ov é ( 2 00 9 )
Př í l oha č . 3 : Di g i tá ln í t e s to va c í ma ter i á l (p ra co vn í l i s t y )
P r aco vn í l i s t č . 1 : C o p a t ř í do pap í ru?
P r aco vn í l i s t č . 2 : C o p a t ř í do p l as t ů?
P r aco vn í l i s t č . 3 : C o p a t ř í do s k l a?
P r aco vn í l i s t č . 4 : C o p a t ř í do nápo jov ých k a r t on ů?
P r aco vn í l i s t č . 5 : J ak t ř í d i t od p ad? (V e rz e A )
P r aco vn í l i s t č . 5 : J ak t ř í d i t od p ad? (V e rz e B)
P r aco vn í l i s t č . 5 : J ak t ř í d i t od p ad? (V e rz e C )
P r aco vn í l i s t č . 5 : J ak t ř í d i t od p ad? (Ř ešen í )
P r aco vn í l i s t č . 6 : J ak n ak lád a t s o dp ad y?
S ezn am zd r o j ů ob rázk ů
S ezn a m zd ro jů obrá zk ů p ou ži tý ch v Př í l oze č . 3
[ o n l i n e , c i t . 20 12 - 07 - 30] . Do s t up né z :
h t t p : / / w w w. eko kom. cz / cz /o s t a t n i / p r o -ve r e jn os t /k r a t ce -o - t r i d en i - od p ad u
h t t p : / / w w w. ko t l a r . cz / d e t a i l / s es i t - s ko l n i - 51 1- 62
h t t p : / / w w w. go o gl e . c z / i m gr es? q =n ov i ny&n u m =1 0 &hl =cs &b i w=13 66 &b ih
=6 67 &tb m =is ch &t bn id =MzV N_ B3 yE zNx C M:
&i m gr e fu r l =h t t p : / /w w w .s n id an e . n e t / den n i _ t i sk .h t ml &imgu r l =h t t p : / / w w
w . sn i d an e .n e t / im ages /n ov i n y. j p g&w =4 0 0 &h =2 90 &e i =ygR BU L9 7 ye i 1 Bt 6
u geA P &zo om =1 &i ac t =hc&v px =55 6 &vp y=1 8 7 &d u r=35 44&h o vh =19 1
&h o v w=26 4 &tx =1 93 &t y=1 2 5 &s i g=11 32 3 37 46 29 23 71 24 594 1 &sq i=2 &p a
ge=1 &t bn h =1 32 &tbn w =18 2 &s t a r t =0 &nd sp =21 &v ed=1t :4 29 , r : 3 , s :0 , i : 11 9
h t t p : / / w w w. ek l as a . cz / s po t reb i t e l e /v yr o b k y/ : n ea l ko ho l i cke -
n apo j e / s t r ank a -4
h t t p : / / w w w. o lm a .cz / jo gu r t y - f l o r i an - sme t ano v y- 1 5 0 - g - d _1_ 2 .h t ml
h t t p : / / w w w. l ak t ea . cz /
h t t p : / / w w w.m l ek a rn a - ku n i n . cz / p r od uk t y/ m l ek o /ml eko - l ac t e l - po lo t u cn e /
h t t p : / / w w w. ov sem.n e t / s ko l a - f o to gr a f i e / fo to gr a f ov an i - s k l a /
h t t p : / / w w w. akcn i cen y. cz /d e t a i l / s k l en ice - n a -z av a ro v an i - face t a -8 78 54 5 /
h t t p : / / n ap o j em ar ke t . cz /n ea l ko ho l i ck e -nap o j e - c1 11 /co ca -co l a -0 - 33 l -
p l ech ov ka - i1 30 8 /
h t t p : / / w w w. po t r av in yo s t r av a . cz / j up i k - j aho d a - 0 -3 3 - l . h tm l
h t t p : / / w w w. l in ean iv n i ce . cz / cz /d e t a i l / p om er an c_1 00 _ He l l o_ TPP _1 L. a s px
h t t p : / / w w w. j a so . cz /h e l lo - s im ps on s - co la - 0 - 33 - t t p - ean4 03 25 -
s ku p4 03 15 05 .p hp
h t t p : / / w w w. acco m.cz / cz e / accom - gr o up /p r od uk t /mi lk -d r in k y/ 2 30 1 -b ob i k -
m i lk - d r in k -cok o l ada - 2 50 -m l
h t t p : / / w w w. o lm a .cz / d r in k y - f l o r i an - d r in k -o chu cen y- 4 0 0 - g - d _2 _4 0 . h tm l
h t t p : / / w w w. p ap i r n yb r no . cz / i nd ex . ph p? / k an ce l a r s k e - sk o l n i -
p o t r eb y/ p ap i r y - k a r to n y
h t t p : / / w w w. ko up e ln y- s en . cz / k rom - l ine - 2 71 30
h t t p : / / w w w. az - es hop . cz / s to ho v a t e l n e - nad ob y- n a - t r i d en y- o d p ad - p2 96 4
h t t p : / / w w w. b io f e s t iv a l . cz / j ak - s p r avn e - t r i d i t - od p ad / sm es ny - o d p ad /
h t t p : / / ex cu s em yl o g i c .w o rd p re s s . com / t ag / l an d f i l l /
h t t p : / / od p ad y. i h n ed . cz / c1 -5 31 26 23 0 - r ek o ns t r uo van a -s pa lov n a -v - b r n e -
j ed e - uz -za s e - n ap lno
h t t p : / / w w w.m es t o -p i s ek . cz / ak tu a l i t y/ t r i d i t - c i -n e t r id i t - aneb - p ravd a - o -
s voz u - t r i den eh o -o dp adu /1 08 1
h t t p : / / w w w. ckr umlo v .cz /o br / ak t u a l / r eg i o n / 13 89 4b . jp g
Př í l oha č . 4 : Metod i ka k d i g i t á ln í mu t e s t ov a c í mu ma t er i á l u
(k p ra covn í m l i s t ů m )
D i g i t á l n í t e s t ov ac í m a t e r i á l s e sk l ádá z dev í t i p r acov n í ch l i s t ů ,
k t e r é s e z ab ýv a j í p r o b l em at ik ou n ak l ád án í s od pad y. N a p r vn ích č t yř ech
p r acov n í ch l i s t e ch s e ž ác i s e t k áv a j í s e s amol epk am i , k t e r é j i ž zn a j í
z b a r ev n ých ko n te j n er ů n a s ep a rov an ý o dp ad umí s t ěn ých u v ch od u
d o b ud ov y š k o l y. P á t ý p r acov n í l i s t s h rn u j e p ř ed choz í . V e rz e A , B, C
m aj í u s nadň ov a t s e s t av ov án í po jm ov ých m ap . O sm ý p r acov n í l i s t
o bs ahu j e s e s t av en o u po j mo vo u m apu . P os l edn í d ev á t ý l i s t
z ev š eo becňu j e n ak l ád án í s o dp ad y. V ce l ém d i g i t á ln ím t e s to v ac ím
m at e r i á lu b yl y p o už i t y t yt éž f o to gra f i e , k t e r é b yl y v př edv ýz k umn é
f áz i ž ák y sp r ávn ě po j m en ov án y a t ud í ž j e l z e p ov až ov a t
z a s rozu mi t e l n é a j ed noz n ačn ě po jm eno v a t e l n é .
P os t up :
1 ) O d eb er t e n ad ř az ený p o j em z p r av éh o b í l éh o o kr a j e i n t e r ak t iv n í
t abu l e a u mís t ě t e ho d o v o l n éh o p o l e v so u l adu s u v ed eno u
o t ázk o u . V el ik os t po l e n ap ov í a um ožn í zp ě tn ou ko n t ro l u . V yb e r e -
l i ž ák t u t éž fo to gr a f i i s am ol ep k y j ak á j e v o t áz ce , po r ozum ě l
z ad án í .
2 ) O d eb í r e j t e vo ln é f o to gr a f i e ze s pod n í č á s t i i n t e r ak t i vn í t abu l e
a p ř em ísť u j t e t ak , ab y t v o ř i l y p o j mov o u m ap u . Vo ln á p o l e sv o u
v e l ik os t í a po č tem o pě t napo v í . N ěk t e r é f o to gr a f i e z ůs t ano u
n ev yu ž i t y.
3 ) P r aco vn í l i s t y č . 5 a č . 6 n eo bs ahu j í vo l n á p o l e . Oček áv á s e
p os tu pn é o samo s t a tň o ván í s e ž ák a .
4 ) U p racov n í ch l i s tů č . 5 a č . 6 sp o j t e po dř az en é p o jm y s j eho
n ad ř azen ým , oz nač t e š i pk ou a po p i š t e .
5 ) Zk o n t r o lu j t e a p ř i d ě l t e b od y. A l gor i t mu s r e l a čn íh o s kó r ov án í
ž ák ov sk é po j mo v é m ap y p o d l e M areš e ( 20 07 , 4 70 ) j e umí s t ěn
v P ř í loz e č . 1 .
ANOTACE J mén o a p ř í j men í : J an a Š k r an co v á
Ka t edra : K at ed r a t e ch n i ck é a i n fo r mačn í v ých o v y
V edou c í p ráce : d o c . P aed D r . J i ř í Kr o p áč , CS c .
R ok ob ha jo by : 2 0 13
N á zev p ráce : N A K LÁ D Á N Í S OD P AD Y VE V Ý UC E
ŽÁ K Ů ZŠ SPE C IÁ LN Í
N á zev v ang l i č t in ě: W ast e m anagem ent i n t e ach i n g sp ec i a l
s cho o l p up i l s
A no t a ce p rá ce : Bak a l á ř sk á p r áce se z ab ýv á p ro b l em at ik ou
n ak l ádán í s o dp ady v e v ýu ce ž áků ZŠ
s p ec i á l n í . J e roz d ě l en a n a čá s t t eo r e t i ckou
a em pi r i ck ou . C í l em empi r i ck é čás t i b yl o
z j i s t i t s ou časn ý s t av p ř eds t av ž áků ZŠ
s p ec i á l n í k d an ému t ém at u , z d ro j e t ě ch to
p ř eds t av , p r ak t i ck ou v yu ž i t e l no s t v dan ém
o k amž i ku , d á l e p ak z j i s t i t ob s ah ov é
p ož ad avk y n a tv o r b u p ro j ek t ov ého d n e .
K t om ut o ú če l u byl a p ouž i t a v ýz ku mn á
m et od a – p o jm ov é m apo v án í a r e a l i zov án a
v m ěs í c i z á ř í 2 01 2 u 8 ž ák ů .
Kl í čo vá s l ov a : ZŠ sp ec i á ln í , n ak l ád án í s o dp ad y, m en t á l n í
r e t a rd ace .
A no t a ce v a ng l i č t in ě : T hi s t h e s i s d ea l s w i t h t h e i s s u e o f w as t e
m an agem ent i n t h e t e ach in g a t sp ec i a l
s cho o l . I t i s d iv ided i n t o t h eo r e t i c a l and
em pi r i c a l p a r t . T he a i m o f empi r i c a l p a r t
w as t o f i n d ou t t h e pu p i l s ’ cu r r en t i dea
ab ou t t he to p i c , t he s ou r ces o f t hos e i d eas ,
p r ac t i ca l u s e a t t h e t i m e , t h en ch eck
t h e con ten t r eq u i rem en t s fo r t h e c rea t i on
o f p r o j ec t da y. Fo r t h i s p u rp os e , r esea r ch
m et ho d w as us ed - con cep tu a l m ap p i n g
an d im pl em en t ed i n S ep t em b er 2 0 12
w i t h 8 pu p i l s .
Kl í čo vá s l ov a
v ang l i č t in ě :
S p ec i a l s ch o o l , w as t e man agement , men ta l
r e t a rd a t io n .
Př í l ohy v á zan é v prá c i : P ř í l o ha č . 1 : Al go r i t mu s r e l ačn íh o
s kó r ov án í ž áko vs k é p o jm o v é m ap y
P ř í l o ha č . 2 : D a l eův kuž e l u čen í
P ř í l o ha č . 3 : Di g i t á l n í t e s t ov ac í m a te r i á l
P ř í l o ha č . 4 : Me to d i k a k d i g i t á l n ím u
t e s to v ac ím u ma t e r i á l u (k p racovn ím l i s tům)
R o zsah : 7 1 s .
J a zy k p ráce : Č esk ý j az yk
Related Documents
