Top Banner
nwl Awpxw Slok drj kr id` qw, ijvyN ik ‘qnu qpY qnUr ijau’ Aqy ‘PrIdw pwiV pto lw Dju krI’ [ ieh i^Awl bVw ^qrnwk qy hwnIkwrk hY [ ‘gurU’ (gRMQ swihb) ivc gurU-AwSy nwl nwh imlx vwly vwk d` s d` s ky isK dy isdk ƒ BwrI s` t mwrnI hY, Aqy Awpxy ieSt ƒ Awp hI by-prqIqw swbq krn dw ko Jw jqn hY [ Aijhy ieqrwz-Xog i^Awl pYdw hox dw kwrn ieh jwpdw hY ik Awm s`jx PrId jI dy SlokW ƒ iek lVI-vwr mzmUn nhIN mMndy, ieauN smJdy hn ik ieh rMg-brMgy qrMgW dw iek sMgRih hY [ Asl g`l: Asl g`l ieh hY ik PrId jI dy SlokW ivc ikqy BI gurmiq qoN ivroDqw nhIN ijs ƒ siqgurU jI ny Awpxy Agly Slo k ivc TIk kr id` qw hovy [ hW, ij`Qy ikqy PrId jI ny koeI i^Awl ieSwry-mwqR d`isAw hY qy BulyKw pYx dI sMBwvnw ho skdI hovy, siqgurU jI ny aus ƒ vDIk KolH id`qw hY [ ies tIky ivc mYN iehnW SlokW ƒ iek lVI-vwr mzmUn smJx dI koSS kIqI hY, ijs krky aupr-ilKy sMsy Awpxy Awp au~f jWdy hn [ swry slokW dw lVI-vwr Bwv BI id` qw igAw hY, qwik pwTkW ƒ ies swrI bwxI dw smu`cw Bwv smJx ivc shU lq ho sky [ not:- bwbw &rId jI dy SlokW dy tIky dI pihlI AYfISn meI sM n 1946 ivc CpI sI [ qdoN mYN ^wlsw kwlj AMimRqsr ivc pVHWdw sW [ dUjI AY fISn sMn 1949 ivc CpI geI sI, qdoN BI mYN ^wlsw kwlj ivc hI sW [ not:- ‘kwT kI ro tI’ Aqy ‘puTy ltk ky qp krn’ bwry myry lyK pihlW myrI lyK-lVI dI qIjI pusqk ‘gu rmiq pRkwS’ ivc Cpy sn [ aus ivcoN lY ky hux ‘sRI gurU gRMQ swihb drpx’ dI qIjI poQI dy pMnw 845 qoN 862 qk Cwpy gey hn [ ieh iqM n lyK hn [ pihlw ieh hY ik bwbw PrId jI dI bwxI gurU nwnk dyv jI ny Awp hI ilAw ky Awpxy pws r`KI hoeI sI [ pusqk ‘gurmiq pRkwS’ isMG bRdrz, bzwr mweI syvW AMimRqsr qoN imldI hY [ my rIAW ho r pusqkW BI auQoN hI [ swihb isMG <> siqgu r pRswid ] jIvn bwbw PrId jI (sMn 1173 qoN 1266) bwrHvIN sdI eIsvI ivc kwbl dw bwdSwh &`ru K Swh sI [ gznI qy hor nyVy dy ielwikAW dy bwdSwh ies dI eIn mM ndy sn [ pr &ru`K Swh dw pu`qr Awpxy ipau vWg qyj-pRqwp vwlw swbq nw hoieAw, qy, ZznI dy bwdSwh ny kwbl qy kbzw kr ilAw [ pr Aw^r aus ny
53

Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

Apr 27, 2015

Download

Documents

Amritpal Singh
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

nwl Awpxw Slok drj kr idqw, ijvyN ik ‘qnu qpY qnUr ijau’ Aqy ‘PrIdw pwiV ptolw Dju krI’ [ ieh i^Awl bVw ^qrnwk qy hwnIkwrk hY [ ‘gurU’ (gRMQ swihb) ivc gurU-AwSy nwl nwh imlx vwly vwk ds ds ky isK dy isdk ƒ BwrI st mwrnI hY, Aqy Awpxy ieSt ƒ Awp hI by-prqIqw swbq krn dw koJw jqn hY [

Aijhy ieqrwz-Xog i^Awl pYdw hox dw kwrn ieh jwpdw hY ik Awm s`jx PrId jI dy SlokW ƒ iek lVI-vwr mzmUn nhIN mMndy, ieauN smJdy hn ik ieh rMg-brMgy qrMgW dw iek sMgRih hY [

Asl g`l: Asl g`l ieh hY ik PrId jI dy SlokW ivc ikqy BI gurmiq qoN ivroDqw nhIN ijs ƒ siqgurU jI ny Awpxy Agly Slok ivc TIk kr idqw hovy [ hW, ij`Qy ikqy PrId jI ny koeI i^Awl ieSwry-mwqR d`isAw hY qy BulyKw pYx dI sMBwvnw ho skdI hovy, siqgurU jI ny aus ƒ vDIk KolH id`qw hY [

ies tIky ivc mYN iehnW SlokW ƒ iek lVI-vwr mzmUn smJx dI koSS kIqI hY, ijs krky aupr-ilKy sMsy Awpxy Awp au~f jWdy hn [ swry slokW dw lVI-vwr Bwv BI idqw igAw hY, qwik pwTkW ƒ ies swrI bwxI dw smu`cw Bwv smJx ivc shUlq ho sky [

not:- bwbw &rId jI dy SlokW dy tIky dI pihlI AYfISn meI sMn 1946 ivc CpI sI [ qdoN mYN ^wlsw kwlj AMimRqsr ivc pVHWdw sW [ dUjI AYfISn sMn 1949 ivc CpI geI sI, qdoN BI mYN ^wlsw kwlj ivc hI sW [

not:- ‘kwT kI rotI’ Aqy ‘puTy ltk ky qp krn’ bwry myry lyK pihlW myrI lyK-lVI dI qIjI pusqk ‘gurmiq pRkwS’ ivc Cpy sn [ aus ivcoN lY ky hux ‘sRI gurU gRMQ swihb drpx’ dI qIjI poQI dy pMnw 845 qoN 862 qk Cwpy gey hn [ ieh iqMn lyK hn [ pihlw ieh hY ik bwbw PrId jI dI bwxI gurU nwnk dyv jI ny Awp hI ilAw ky Awpxy pws r`KI hoeI sI [ pusqk ‘gurmiq pRkwS’ isMG bRdrz, bzwr mweI syvW AMimRqsr qoN imldI hY [ myrIAW hor pusqkW BI auQoN hI [

swihb isMG

<> siqgur pRswid ]

jIvn bwbw PrId jI

(sMn 1173 qoN 1266) bwrHvIN sdI eIsvI ivc kwbl dw bwdSwh &`ruK Swh sI [ gznI qy hor nyVy dy ielwikAW dy bwdSwh ies dI eIn mMndy sn [ pr &ru`K Swh dw pu`qr Awpxy ipau vWg qyj-pRqwp vwlw swbq nw hoieAw, qy, ZznI dy bwdSwh ny kwbl qy kbzw kr ilAw [ pr Aw^r aus ny

Page 2: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

AwpxI lVkI dI SwdI &ru`^ Swh dy pu`qr nwl krky aus ƒ kwbl dI bwdSwhI moV idqI [

jdoN ZznI qy kwbl dy Awpo ivc ies qrHW dy lVweI-JgVy ho rhy sn, qW ZznI dy bwdSwh dw iek Brw sY^ SeIb (519 ihjrI) sMn eIsvI 1125 ivc Awpxw vqn C`f ky Awpxy kuJ irSqydwrW qy iqMnW pu`qrW smyq ksUr Aw v`isAw [ kuJ icr ipCoN ksUr qoN ieh mulqwn cly gey, qy iPr idpwlpur dy nyVy iek ngr koTIvwl jw v`sy, ijs dw nwm AYs vyly cwaulI muSYKW hY [ SYK SeIb dy vfy pu`qr dw nwm jmwlu`-dIn sulymwn sI [

ZznI qy kwbl dy SwhI JgiVAW dy idnIN kwbl dw rihx vwlw iek mOlvI vjIh-au~dIn BI kwbl qoN mulqwn dy izly ivc ngr kror ivc Aw v`isAw [ ieh mOlvI hzrq muhMmd swihb dy cwcw hzrq A`bws dy ^wndwn ivcoN sI [ ies mOlvI ny hzrq AlI dy ^wndwn dy iek s`Xd muhMmd Abdulw Swh dI lVkI bIbI mrIAm ƒ AwpxI lVkI bxw ky pwilAw hoieAw sI [ kwbl qoN clx vyly ies lVkI ƒ BI ieh mOlvI Awpxy nwl lY AwieAw [

jdoN bIbI mrIAm jvwn hoeI qW mOlvI vjIh-au~dIn ny ies dI SwdI SY^ SeIb dy v`fy pu`qr jmwlu`dIn nwl kr idqI [ iehnW dy Gr iqMn lVky pYdw hoey, qy iek lVkI [ dUjy pu`qr dw nwm PrIdu`-dIn msaUd sI [ ieh ihjrI 569 dy mhIny rmzwn dI pihlI qwrI^ ƒ pYdw hoey [ qdoN sMn eIsvI 1173 sI [

16 swl dI aumr ivc PrId jI mwipAW dy nwl h`j krn leI m`ky SrI& gey [ vwps Aw ky ieslwmI qwlIm hwsl krn leI kwbl Byjy gey [ qwlIm pUrI kr ky jdoN ieh mulqwn vwps Awey, qW ieQy iehnW ƒ id`lI vwly ^Íwjw kuqbu`dIn b^qIAr auSI dy drSn hoey [ PrId jI ^Íwjw jI dy murId bx gey [ murSd dy hukm Anuswr kuJ icr PrId jI hWsI qy srsy BI ieslwmI iv`idAw pVHdy rhy [ jdoN ^Íwjw kuqbu`dIn cVHweI kr gey, qW PrId jI AjoDx Aw itky, ijs ƒ hux pwkptn AwKdy hn [ ies vkq qk PrId jI dI SwdI ho cukI hoeI sI [ PrId jI dy Cy lVky qy do lVkIAW sn, v`fy puqr dw nwm Sy^ bdru`dIn sulymwn sI [ bwbw PrId jI dy ip`CoN iehI auhnW dI g`dI qy bYTw [

bwbw PrId jI ny ihjrI 664 dy mhInw muhrm dI pMj qwrIK ƒ (sMn eIsvI 1266) 93 swl dI aumr ivc Awpxy ipMf AjoDx (pwk-ptn) ivc clwxw kIqw [

SyK bRhm, ijs ƒ gurU nwnk swihb qIsrI ‘audwsI’ smy pwkptn imly sn, bwbw PrId jI dy ^wndwn ivc igAwrHvyN QW sI [ jdoN AmIr qYmUr Awpxy hmly smy sMn 1398 ivc AjoDx AwieAw sI, qdoN bwbw PrId jI dw poqrw hzrq Alwau~dIn mOjdrIAw g`dI qy sI [

SyK bRhm bwbw PrId jI dI g`dI qy sMn 1510 ivc bYTy sn, qy 42 swl rih ky sMn 1552 ivc iehnW cVHweI kIqI [ srhMd ivc iehnW dw mkbrw hY [ gurU nwnk swihb ny SyK bRhm pwsoN hI bwbw PrId jI dI swrI bwxI hwsl kIqI sI [

keI ilKwrI ieh AwKdy hn ik ieh Slok qy Sbd jo bwbw PrId jI dy nwm qy ilKy hoey gurU

Page 3: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

gRMQ swihb ivc imldy hn, ieh Sy^ bRhm dy hn ijs ƒ PrId swnI BI ikhw jWdw hY [ pr, ieh i^Awl au~kw hI Zlq hY [ jy bwbw PrId jI ny Awp koeI bwxI aucwrI nwh huMdI, qW auhnW dI g`dI qy bYTy iksy hor ivAkqI ƒ koeI h`k nhIN ho skdw ik auh PrId jI dw nwm vrqdw [ gurU AMgd swihb, gurU Amrdws, gurU rwmdws, gurU Arjn swihb qy gurU qyg bhwdr swihb AwpxI aucwrI bwxI ivc siqgurU nwnk dyv jI dw nwm qW hI vrq sky hn jy gurU nwnk dyv jI ny Awp BI bwxI aucwrI qy l&z ‘nwnk’ vriqAw [ iPr, bwbw PrId jI dI g`dI au~qy auhnW qoN lY ky SyK bRhm bwbw qk bwbw jI qoN ibnw koeI BI hor s`jx auhnW dI brwbrI dw mShUr nhIN hoieAw [

ieh i^Awl BI inrmUl hY ik bwbw PrId jI dy smyN qk ‘pMjwbI bolI’ ieqny sohxy TyT rUp ivc nhIN A`pV skI sI [ PrId jI ny sMn 1266 ivc clwxw kIqw [ gurU nwnk dyv jI sMn 1469 ivc jnmy [ isr& do sO swl dI iv`Q sI [ siqgurU nwnk dyv jI dI bwxI ivc bhuq swry Sbd inrol TyT pMjwbI dy hn [ Akbr dy vyly kvI dmodr hoieAw hY, ijs ny TyT pMjwbI ivc hIr dw ik`sw iliKAw hY [ jy bwbw PrId jI dy vyly Ajy ‘pMjwbI bolI’ TyT rUp ivc nhIN sI Aw skI, qW iehnW dy iqMn sO swlW ivc ieqnI BwrI qbdIlI nhIN Aw skdI sI [ ‘bolI’ bxidAW qy qbdIl huMidAW sYNkVy nhIN hzwrW swl l`g jwieAw krdy hn [ bwbw PrId jI BwvyN ArbI &wrsI dy au~Gy ivdvwn sn, pr auh pMjwb ivc jMmy-pwly sn, qy pMjwbI auhnW dI AwpxI bolI sI [ pMjwb dy lokW ivc prcwr krn leI sB qoN cMgw vsIlw pMjwbI bolI hI ho skdw sI, jo PrId jI ny vriqAw [ ielwky dy Asr hyT lihMdI pMjwbI dy l&z bwbw jI dI bwxI ivc kw&I hn [

gMj Skr bwbw PrId jI dy nwm nwl auhnW dy nwm-lyvw l&z ‘gMj Skr’ vrqdy hn [ bwbw jI ƒ ‘gMj Skr’ AwKxw ikvyN SurU hoieAw—ies bwry BI Acrj khwxIAW ilKIAW imldIAW hn [ ieauN jwpdw hY ik ijvyN PrId jI dI bwxI ƒ Zlq smJ ky ieh i^Awl bxwey gey ik bwbw jI ny kwT dI rotI Awpxy p`ly b`DI hoeI sI, Aqy auh jMgl ivc pu`Ty ltk ky qp kirAw krdy sn, iesy qrHW auhnW dy jIvn ƒ Zlq smJ ky auhnW dy ‘gMj Skr’ hox dy sMbMD ivc BI AjIb swKIAW ilKIAW geIAW hn [

auhnW khwxIAW ivcoN iek khwxI ieauN hY ik PrId jI Awpxy n&s ƒ mwrn leI iqMn iqMn idnW dw rozw r`iKAw krdy sn [ iek vwrI rozw r`iKAw, iqMn idnW ipCoN jdoN rozw KolHxw sI qW Kwx ƒ kuJ nwh imilAw, Bu`K nwl Gbrwey qW PrId jI ny imtI dIAW kuJ FylIAW mUMh ivc pweIAW [ auh im`tI Skr bx geI [ b`s! ies qoN auhnW ƒ lokW ny ‘gMj Skr’ AwKxw SurU kr id`qw [

pr ieh khwxI ilKx vwly ƒ auhnW dI kwT dI rotI dw cyqw nhIN irhw [ jy PrId jI isr& iqMn idn dI Bu`K nwl ivAwkul ho skdy sn, qW auh keI keI idhwVy kwT dI rotI ƒ c`k mwr

Page 4: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ky Awpxy Awp ƒ ikvyN qs`lI dy lYNdy sn? dovyN g`lW Awpo ivc myl nhIN KWdIAW [

Asl g`l qW iblkul hor hY [ ieh g`l Awm pRis`D hY ik PrId jI dy jIvn dI Coh nwl l`KW bMidAW ƒ izMdgI dw shI rwh l`Bw, inry muslmwn hI nhIN, l`KW ihMdUAW ny BI Aw ky PrId jI dw p`lw PiVAw [ Aw^r ieh g`l qW hI ho skI jy bwbw jI dy jIvn ivc koeI iK`c qy imTws sI, jy auhnW dy kol bYTx vwilAW ƒ koeI TMF pYNdI sI [ mnu`K dI inMmRqw qy imTws iek AYsw gux hY jo hor swry ienswnI guxW dw somw hY, hor swrIAW cMigAweIAW dw q`q hY, swihb gurU nwnk dyv jI ny ies gux ƒ ieauN slwihAw hY:

imTqu nIvI nwnkw gux cMigAweIAw qqu ] r`b dy drvyS dy gux ibAwn krn l`igAW PrId jI ny Awp BI iehI AwiKAw hY ik imTw bolxw qy iksy dw idl nwh duKwxw r`b ƒ imlx dy cwhvwn leI sB qoN zrUrI gux hY:

ieku iPkw n gwlwie, sBnw mY scw DxI ] ihAwau n kYhI Twih, mwxk sB Amolvy ]129] sBnw mn mwixk, Twhxu mUil mcWgvw ] jo qau iprIAw dI isk, ihAwau n Twhy khIdw ]130]

b`s! iehI S`kr sI bwbw PrId jI dy mUMh ivc [ iehI ‘gMj’ sI qy iehI ^zwnw sI S`kr dw, ijs ny l`KW bMidAW ƒ auhnW dy crnW dw BOrw bxw r`iKAw sI [

bwbw PrId dw mzhb PrId jI dy jIvn-ilKwrI PrId jI ƒ ‘sU&I’ AwKdy hn [ auhnW dy mzhb dw nwm koeI BI r`K lau, pr jdoN AsI auhnW dI AwpxI bwxI ƒ ghu nwl pVH ivcwr ky inrxw krdy hW, qW auhnW dy Dwrimk i^Awl hyT-ilKy Anuswr idsdy hn:

mnu`K imQy hoey idn lY ky jgq ivc r`b ƒ imlx leI AwieAw hY, ‘drvyS’ bxn leI AwieAw hY [ pr mwieAw dy moh dI potlI ies ƒ inMidAw qy vYr-ivroD Awidk kurwhy pw dyNdI hY [

‘drvyS’ bxn leI iksy jMgl ivc jwx dI loV nhIN hY, Gr dI ikrq-kwr kridAW ihrdy ivc r`b ƒ vyKxw hY [ AYsy ‘drvyS’ dy lCx ieh hn—sihnSIlqw, dunIAwvI lwlc qoN njwq, iek r`b dI Aws, ^lkiq dI syvw, iksy dw idl nw duKwauxw, h`k dI kmweI, qy rb dI Xwd [ jy mwieAw dw lwlc nhIN mu`kw, qW Dwrimk ByK qy Dwrimk Awhr ‘drvyS’ jIvn ƒ ieqnw Gu`t dyNdy hn ik aus dw plHrnw AOKw ho jWdw hY [

SlokW dw vyrvw ieh swry Slok igxqI ivc 130 hn [ iehnW ivc 18 Slok gurU nwnk dyv, gurU Amrdws, gurU rwm dws qy gurU Arjn swihb dy BI hn, jo PrId jI dy kuJ SlokW dy Bwv hor vDIk KulHI qrHW smJwx vwsqy ilKy gey hn, qw ik koeI AM\wx mnu`K tplw nw Kw jwey [ so, PrId

Page 5: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

jI dy inrol Awpxy SlokW dw Bwv ilKx vyly siqgurU jI dy slokW ƒ nwl rlwx dI loV nhIN hY [

i^Awl dI imlvIN lVI-Anuswr iehnW SlokW dy hyT-ilKI igxqI dy muqwibk pMj ihsy kIqy gey hn [

1. Slok nµ: 1 qoN 15 qk [ iehnW ivc Slok nµ: 13 gurU Amrdws jI dw hY (PrId jI dy Awpxy 14 hn) [

2. Slok nµ: 16 qoN 36 qk (21 Slok) [ iehnW ivc Slok nµ: 32 gurU nwnk swihb dw hY, (PrId jI dy Awpxy 20 hn) [

3. Slok nµ: 37 qoN 65 qk, (29 Slok) [ iehnW ivc Slok nµ: 52 gurU Amrdws jI dw hY (PrId jI dy Awpxy 28 hn) [

4. Slok nµ: 66 qoN 92 qk (27 Slok) [ iehnW ivc Slok nµ: 75, 82, 83, gurU Arjn swihb dy hn (PrId jI dy Awpxy 24 hn) [

5. Slok nµ: 93 qoN 130 qk, (38 SLok) [ iehnW ivc gurU nwnk dyv jI dy iqMn SLok hn (nµ: 113, 120, 124), gurU Amrdws jI dy iqMn Slok hn (nµ: 104, 122, 123), gurU rwmdws jI dw iek SLok (nµ: 121), qy gurU Arjn swihb dy pMj SLok hn (nµ: 105, 108 109, 110, 111) [ PrId jI dy Awpxy Slok 26 hn [

so

bwbw PrId jI dy ku`l Slok=112

gurU nwnk dyv jI=4, (nµ: 32, 113, 120, 124)

gurU Amrdws jI=5, (13, 52, 104, 122, 123)

gurU rwmdws jI=1, (nµ: 121)

gurU Arjn swihb=8, (nµ: 75, 82, 83, 105, 108 qoN 111)

ku`l joV=130

bwbw PrId jI dy SlokW dw Bwv

Slok-vwr

(1) nµ: 1 qoN 15 qk=15 Slok hryk jIv dy izMdgI dy idn igxy-imQy hoey hn, jIv ieQy bMdgI, ‘drvySI’ krn AwieAw hY [ pr mnu`K moh dI potlI isr auqy bMnHI iPrdw hY, ieh gu`JI A`g hr vyly ies ƒ swVdI hY [ iPr BI mwieAw dy kwrn AhMkwrI hoieAw jIv r`b nwloN swk qoV lYNdw hY [ ies msqI ivc

Page 6: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

iksy dI inMdw krdw hY, iksy nwl vYr bMnH bihMdw hY [ iehnI kMmIN jvwnI dw smw (jdoN bMdgI ho skdI hY) gMvw lYNdw hY [ Aw^r buFypw Aw jWdw hY, dunIAw dy pdwrQ BI nhIN suKWdy, ikauNik swry AMg kmzor ho jWdy hn, qy, jvwnI lµGw ky bu`FI aumry bMdgI dw suBwau pkwxw bVw AOKw ho jWdw hY [ AMq mrn qy ieh sohxw srIr im`tI ho jWdw hY [ pr, Acrj g`l ieh hY ik ies mn-dy-murId bMdy ƒ ikqnI BI m`q idau, ieh ie`k nhIN suxdw [

(2) nµ: 16 qoN 36 qk=21 Slok ies jgq-myly dI BIV ivc keI vwrI D`ky Kwxy pYNdy hn, vDIkI sihxI pYNdI hY; pr, ‘drvyS’ d`B qy ^wk vWg sihn-SIl ho jWdw hY [

‘drvyS’ dw r`bI ipAwr iksy dunIAwvI lwlc dy Awsry nhIN huMdw [ aus ƒ ieh loV BI nhIN pYNdI ik r`b ƒ jMglW ivc l`Bx jwey, aus ƒ ihrdy ivc hI lB pYNdw hY [ pr, ‘drvySI’ kmwx dw vylw jvwnI hI hY [

‘drvyS’ kdy prweI Aws nhIN q`kdw, qy nw hI Gr Awey iksy prdysI dI syvw qoN ic`q curWdw hY [

suKI jIvn dI ^wqr bMdgI qoN ibnw koeI Awhr krny mUrKpuxw hY [ drvyS ƒ koeI hor lwlc Awidk bMdgI dy rwh qoN lWBy nhIN lY jw skdw, ikauNik auh jwxdw hY ik ijs srIr dy suK leI jgq aukweI KWdw hY, Aw^r auh srIr BI im`tI ivc iml jWdw hY [ so, ‘drvyS’ srIr dy inrbwh leI prweI copVI nwloN AwpxI kmweI hoeI ru`KI-im`sI ƒ vDIk cMgw jwxdw hY [

‘drvyS’ iek pl Br BI r`b dI Xwd qoN ibnw nhIN rih skdw [ ismrn qoN KuMJ ky Dwrimk ByK qy swDnW ƒ ‘drvyS’ inkMmy jwxdw hY, ikauNik iehnW ivc aumr ivArQ hI guzrdI hY, icMqw qy du`K sdw vwprdy hI rihMdy hn [ ijs mnu`K ƒ kdy cyqw nhIN AwieAw ik mYN r`b qoN ivCuiVAw ipAw hW, aus dI Awqmw ivkwrW ivc sV geI jwxo [

(3) nµ: 37 qoN 65 qk = 29 Slok: dunIAw dy iehnW KMf-glyPy pr zihrIly pdwrQW dI ^wqr mnu`K swrw idn Btkdw hY, qy aumr du`KW ivc guzwrdw hY [ buFypy ivc BI ies dw iehI hwl rihMdw hY, dUijAW dy dr qy jw jw ky D`ky KWdw hY [ hY sI ieh isRStI dw srdwr; pr iesdI swrI aumr, mwno, koly ivhwJidAW lµG jWdI hY [

mnu`Kw jIvn dI kwmXwbI dw mwp ieh pdwrQ nhIN hn, ikauNik CqR-DwrI pwqSwh BI Aw^r XqImW vrgy ho gey [ mhl-mwVIAW vwly BI ieQy hI C`f ky qur gey [ ieh pdwrQ qW ikqy rhy, ies AwpxI ijMd dI BI koeI pWieAW nhIN; ies nwloN qW nkwrI godVI dw hI vDIk ieqbwr ho skdw hY [ vyNhidAW vyNhidAW hI mOq ies srIr-iklHy ƒ lu`t ky lY jWdI hY [ so, ieh pdwrQ BI nwl nw inBy, qy iehnW dI ^wqr kIqy mMdy kMmW dy kwrn aumr BI du`KW ivc k`tI [

Page 7: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

bwhrlw Dwrimk ByK BI shYqw nhIN krdw [ cwhIdw qW ieh hY ik bMdgI dI brkiq nwl iehnW ‘ivsu-gMdlW’ dw lwlc nw rhy [

iehnW ‘ivsu-gMdlW’ dI ^wqr BtkidAW jvwnI bIq jWdI hY, DOly Aw jWdy hn [ Aw^r kd qk? izMdgI dy igxvyN idn mu`kdy jWdy hn, mhl-mwVIAW qy Dn ieQy hI pey rih jWdy hn, qy Ksm dy dr qy jw ky SrimMdw hoxw pYNdw hY [

jy &kIrI dy rwh qurdy hoieAW, qy Awpxy vloN Dwrimk jIvn bqIq krdy hoieAW, mn ivc ‘ivsu-gMdlW’ leI Btkxw itkI rhy qW swry Dwrimk au~dm bwhr-muKI ho jWdy hn [ sgoN, iek nukswn dw ^qrw ho jWdw hY ik auh pihlw Dwrimk cwA mu`k hI jWdw hY, aus dw muV plHrnw AOKw ho jWdw hY [ pr, hMs ies dunIAw-klr dI CpVI ivcoN pwxI nhIN pINdw, hMs koDrw nhIN KWdw, aus dI ^urwk mwnsrovr dy moqI hn [

(4) nµ: 66 qoN 92 qk=27 Slok: ies sMswr-srovr dy jIv-pMCIAW dIAW fwrW ivcoN in`q iksy nw iksy dI qurn dI vwrI AwauNdI rihMdI hY [ ieQy bMdgI-hIx bMdy dw jIvn iksy kMm dw nhIN [ ieQy hI rih jwx vwlI mwieAw dy kwrn aus dw AwkiVAw hoieAw isr su`kI lkVI hI smJo [

AhMkwrI mnu`K ies izMdgI ƒ ieqnw dozk bxw dyNdy hn ik jIaUx dw koeI cwA hI nhIN rih jWdw [ pr mwieAw dw mwx qW ikqy irhw, ieh Awpxy srIrk AMg BI Aw^r jvwb dy jWdy hn [ iksy ƒ duKwxw hY hI mUrKqw [ ieQy qW swry pMCI prwhuxy hI hn [ ies sMswr-ru`K qy g&liq ivc swrI rwq su`qy rihx dy QW Agly s&r dI iqAwrI krn dI loV hY [

mwieAw ivc Bu`l ky, bMdgI-hIx ho ky sB jIv duKI ho rhy hn, ieh Awpxy-hI-kIqy mMd krmW dw Pl imldw hY, idn du`KW ivc qy rwq icMqw ivc bIqdI hY [ du`KW dy ies hVH ivc ruVHnoN isr& auh mnu`K bcdy hn, ijnHW dI izMdgI dw mlwh gurU hY [

jgq ivc cwr-cuPyry suAwdly qy mn-mohxy mnu`K dy mn ƒ iK`c pWdy hn, iehnW dy csikAW ivc pY ky srIr dw s`iqAwnws ho jWdw hY, pr, Jwk nhIN imtdI [ hW, ijs ihrdy ivc Ksm-pRBU dw ipAwr v`sdw hY, aus ƒ koeI ivkwr ivSy-BogW vl pryr nhIN skdy [

(5) nµ: 93 qoN 130 qk=38 Slok: mnu`K dy vyKidAW hI ^lkq mOq dw iSkwr ho ky kbrIN pYNdI jw rhI hY [ ieh bMdw ndI-kMFy ru`KVy vWg hY, aus bguly vWg hY, ijs ƒ kyl krdy ƒ bwz Aw bocdw hY [ swry jgq ƒ mOq dI Fwh l`gI hoeI hY, cMgy ply hoey srIr BI mOq qoN nhIN bc skdy, ikauNik buFypw AwieAW Aw^r ply hoey AMg BI kmzor ho jWdy hn, ijvyN ru`K qoN p`qr JV jWdy hn [ pr, ieh vyKidAW BI hryk mnu`K suAwrQ dw mwirAw ipAw hY [ Ajyhy mnu`K nwloN qW auh pMCI cMgy, jo kMkr cug ky ru`KW qy AwlHxy bxw guzwrw krdy hn, pr rb ƒ cyqy r`Kdy hn [

Page 8: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

Ajyhy mhl-mwVIAW dy vsyby nwloN qW kMblI pw ky &kIr bx jwxw cMgw hY jy auQy rb cyqy rih sky, ikauNik mhl-mwVIAW dw vwsw qy hMFwx leI p`t-rySm huMidAW BI jy r`b ivsirAw hY qW ieQy BI du`K hI du`K, qy r`b dI hzUrI ivc BI SrimMdgI [

auN\ kMblI pw ky &kIr bxn dI loV nhIN, Gr ivc rih ky hI ‘drvySI’ kmwxI hY [ auh drvySI hY—AMimRq vyly au~T ky mwlk ƒ Xwd krnw, hor Jwk Cf ky sbr Dwrnw (ieh pYNfw AOKw zrUr hY, pr mwieAw dIAW AnykW PwhIAW ivcoN bcx leI rsqw iehI hY), inmRqw, sihn-SIlqw, imTw bolxw qy iksy dw idl nw duKwxw, ikauNik sB ivc auhI mwlk mOjUd hY ijs dI bMdgI krn leI mnu`K ieQy AwieAw hY [

sMKyp-Bwv 1. (Slok nµ: 1 qoN 15 qk) mnu`K imQy hoey idn lY ky, ‘drvySI’ leI AwauNdw hY, pr, mwieAw dy moh dI potlI ies ƒ inMdw vYr Awidk vwly kurwhy pw dyNdI hY [

2. (Slok nµM: 16 qoN 26 qk) shn-SIlqw, dunIAwvI lwlc qoN njwq, iek r`b dI Aws, ^lkiq dI syvw, h`k dI kmweI, qy r`b dI Xwd—ieh hn l`Cx ‘drvyS’ dy [ AYsy ‘drvyS’ ƒ jMgl ivc jwx dI loV nhIN pYNdI, Gr ivc hI auh rb ƒ iml pYNdw hY [

3. (Slok nµ: 37 qoN 65 qk) mwieAw dI ^wqr BtkidAW swrI aumr ^uAwrI ivc lµGdI hY, mwieAw BI ieQy hI rih jWdI hY [ ijqnw icr mwieAw dw lwlc mOjUd hY Dwrimk ByK qy Awhr ‘drvyS’ jIvn ƒ sgoN Gu`t dyNdy hn, aus dw plHrnw AOKw ho jWdw hY [

4. (Slok nµ: 65 qoN 93 qk) ieQy hI rih jwx vwlI mwieAw dy kwrn AhMkwrI hoieAw mnu`K izMdgI ƒ ieqnw dozk bxw dyNdw hY ik jIaUx dw cwA hI mu`k jWdw hY [ idn rwq du`KW ivc bIqdy hn, mn-mohxy pdwrQW dy csky srIr dw s`iqAwnws kr dyNdy hn [ ieh jIvn Asl ivc ‘drvySI’ kmwx leI imilAw hY [ jo mnuK pRBU-ipAwr ivc juVdw hY aus ƒ ivSy-Bog sqWdy nhIN hn [ auh suKI ho jWdw hY [

5. (Slok nµ: 93 qoN 130 qk) dUijAW ƒ mridAW vyK ky BI suAwrQ-ivc-PisAw mnu`K r`b ƒ cyqy nhIN krdw [ Ajyhy mnu`K nwloN pMCI cMgy [ Ajyhy mhl-mwVIAW nwloN &kIrI cMgI [ auØN\ Gr-Gwt C`fx dI loV nhIN hY [ Gr ivc rihMidAW hI ‘drvySI’ kmwxI hY [ auh ‘drvySI’ ieh hY—AMimRq vyly pRBU dI Xwd, iek r`b dI Aws, inMmRqw, sihn-SIlqw qy iksy dw idl nwh duKwxw [

ਸਲਕ ਸਖ ਫਰੀਦ ਕ ੴ ਸਿਤਗਰ ਪ�ਸਾਿਦ ॥ ਿਜਤ ਿਦਹਾੜ ਧਨ ਵਰੀ ਸਾਹ ਲਏ ਿਲਖਾਇ ॥ ਮਲਕ ਿਜ ਕਨੀ ਸਣੀਦਾ ਮਹ ਦਖਾਲ ਆਇ ॥ ਿਜਦ ਿਨਮਾਣੀ ਕਢੀਐ ਹਡਾ ਕ ਕੜਕਾਇ ॥ ਸਾਹ ਿਲਖ ਨ ਚਲਨੀ ਿਜਦ ਕ ਸਮਝਾਇ ॥ ਿਜਦ ਵਹਟੀ ਮਰਣ ਵਰ ਲ ਜਾਸੀ

Page 9: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਪਰਣਾਇ ॥ ਆਪਣ ਹਥੀ ਜਿਲ ਕ ਕ ਗਿਲ ਲਗ ਧਾਇ ॥ ਵਾਲਹ ਿਨਕੀ ਪਰਸਲਾਤ ਕਨੀ ਨ ਸਣੀ ਆਇ ॥ ਫਰੀਦਾ ਿਕੜੀ ਪਵਦੀਈ ਖੜਾ ਨ ਆਪ ਮਹਾਇ ॥੧॥ {ਪਨਾ 1377}

pd ArQ:- ijqu—ijs ivc [ ijqu idhwVY—ijs idn ivc, ijs idn [ Dn—iesqRI [ vrI—cuxI jwiegI, ivAwhI jwiegI [ swhy—(aus dw) nIXq smw [ mlku—mlkuq mOq, (mOq dw) &irsqw [ kUM—ƒ [ n clnI—nhIN tl skdy [ ijMdu kUM—ijMd ƒ [ mrxu—mOq [ vru—lwVw [ prxwie—ivAwh ky [ joil kY—qor ky [ kY gil—iks dy gl ivc? Dwie—dOV ky [ vwlhu—vwl qoN [ purslwq—pul isrwq [ kMnI—kMnW nwl [ ikVI pvMdIeI—vwjW pYNidAW [ ikVI—vwj [ Awpu—Awpxy Awp ƒ [ n muhwie—nw T`gw, DoKy ivc nw pw, nw lutw [

ArQ:- ijs idn (jIv-) iesqRI ivAwhI jwiegI, auh smw (pihlW hI) iliKAw igAw hY (Bwv, jIv dy jgq ivc Awaux qoN pihlW hI ies dI mOq dw smw imiQAw jWdw hY), mOq dw &irsqw jo kMnW nwl suixAw hI hoieAw sI, Aw ky mUMh ivKWdw hY (Bwv, ijs bwry pihlW hornW dI mOq smy suixAw sI, hux aus jIv-iesqRI ƒ Aw mUMh ivKWdw hY ijs dI vwrI Aw jWdI hY) [

h`fW ƒ BMn BMn ky (Bwv, srIr ƒ rog Awidk nwl inqwxw kr ky) ivcwrI ijMd (ies ivcoN) k`F leI jWdI hY [ (hy BweI!) ijMd ƒ (ieh g`l) smJw ik (mOq dw) ieh imiQAw hoieAw smw tl nhIN skdw [

ijMd, mwno, vhutI hY, mOq (dw &irsqw ies dw) lwVw hY (ijMd ƒ) ivAwh ky zrUr lY jwiegw, ieh (kWieAW ijMd ƒ) AwpxI h`QIN qor qy iks dy gl l`gygI? (Bwv inAwsrI ho jwiegI) [

hy PrId! qUM kdy ‘pul isrwq’ dw nwm nhIN suixAw jo vwl qoN BI brIk hY? kMnIN vwjW pYNidAW BI Awpxy Awp ƒ lutweI nw jwh (Bwv, jgq ivc smuMdr hY ijs ivc ivkwrW dIAW lihrW au~T rhIAW hn, ies ivcoN shI slwmiq pwr lµGx leI ‘drvySI’, mwno, iek pul hY, jo hY bhuq sOVw qy bwrIk, Bwv, drvySI kmwxI bVI hI AOKI hY, pr dunIAw dy ivkwrW qoN bcx leI rsqw isr& iehI hY [ hy BweI! Drm-pusqkW dI rwhIN gurU-pYZMbr qYƒ ivkwrW dIAW lihrW dy ^qry qoN bcx leI vwjW mwr rhy hn; iDAwn nwl sux qy jIvn AzweIN nwh gvw) [1[

not:- l&z ‘ijMdu’ dy AMq ivc sdw ( u) huMdw hY, auØNv ieh ‘iesqRI ilMg’ hY [ ‘sMbMDk’ Awidk nwl ‘ijMdu’ qoN ‘ijMdU’ ho jWdw hY, ijvyN ‘Kwku’ qoN ‘KwkU’, ‘ivsu’ qoN ‘ivsU’ [

(vyKo ‘gurbwxI ivAwkrx’)

ਫਰੀਦਾ ਦਰ ਦਰਵਸੀ ਗਾਖੜੀ ਚਲ1 ਦਨੀ2 ਭਿਤ ॥ ਬਿਨ5 ਉਠਾਈ ਪਟਲੀ ਿਕਥ ਵਞਾ ਘਿਤ ॥੨॥ {ਪਨਾ 1377-1378}

pd ArQ:- gwKVI—AOKI [ drvysI—&kIrI [ dr—(prmwqmw dy) dr dI [ Biq—BWiq, vWg [ bMin@—(A`Kr ‘n’ dy hyT A`Dw ‘h’ hY) bMnH ky [ vM\w—jwvW [ Giq—su`t ky [

Page 10: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

potlI—in`kI ijhI gMF [

ArQ:- hy PrId! (prmwqmw dy) dr dI &kIrI AOKI (kwr) hY, qy mYN dunIAwdwrW vWg hI qur irhw hW, (‘dunIAw’ vwlI) in`kI jhI gMF (mYN BI) bMnH ky cu`kI hoeI hY, ies ƒ su`t ky ikQy jwvW? (Bwv, dunIAw dy moh ƒ Cfxw koeI sOKw kMm nhIN hY) [2[

ਿਕਝ ਨ ਬਝ ਿਕਝ ਨ ਸਝ ਦਨੀਆ ਗਝੀ ਭਾਿਹ ॥ ਸ1ਈ ਮਰ ਚਗਾ ਕੀਤਾ ਨਾਹੀ ਤ ਹ ਭੀ ਦਝ1 ਆਿਹ ॥੩॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- ikJu—kuJ BI [ buJY—smJ AwauNdI, pqw l`gdw [ dunIAw—dunIAw dw moh [ guJI—lukwvIN [ Bwih—A`g [ sWeI myrY—myry sWeI ny [ hMBI—hauN BI, mYN BI [ dJW Awih—sV jWdw [

ArQ:- dunIAw (vyKx ƒ qW gulzwr hY, pr ies dw moh Asl ivc) lukvIN A`g hY (jo AMdr hI AMdr mn ivc DuKdI rihMdI hY; ies ivc pey hoey jIvW ƒ izMdgI dy shI rsqy dI) kuJ sUJ-bUJ nhIN pYNdI [ myry sWeI ny (myry auqy) myhr kIqI hY (qy mYƒ ies qoN bcw ilAw hY) nhIN qW (bwkI lokW vWg) mYN BI (ies ivc) sV jWdw (Bwv, mwieAw dy moh qoN pRBU Awp hI myhr kr ky bcWdw hY, Aswfy Awpxy v`s dI g`l nhIN ik ieh ‘potlI’ isroN lwh ky su`t dyeIey) [3[

ਫਰੀਦਾ ਜ ਜਾਣਾ ਿਤਲ ਥੜੜ ਸਮਿਲ ਬਕ ਭਰੀ ॥ ਜ ਜਾਣਾ ਸਹ ਨਢੜਾ ਤ1 ਥੜਾ ਮਾਣ ਕਰੀ ॥੪॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- iql—(Bwv), suAws [ QoVVy—bhuq QoVHy [ sMmil—sMBl ky, soc-smJ ky [ shu—Ksm-pRBU [ nµFVw—in`kw ijhw nFw, in`kw ijhw bwl, (Bwv, bwl-suBwau vwlw) [

ArQ:- hy PrId! jy mYƒ pqw hovy ik (ies srIr-rUp BWfy ivc) bhuq QoVHy ijhy (suAws rUp) iql hn qW mYN soc-smJ ky (iehnW dw) bu`k BrW (Bwv, by-prvwhI nwl jIvn dy suAws nw guzwrI jwvW) [ jy mYƒ smJ Aw jwey ik (myrw) pqI (-pRBU) bwl-suBwv vwlw hY (Bwv, Boly suBwv ƒ ipAwr krdw hY) qW mYN BI (ies dunIAw vwlI ‘potlI’ dw) mwx C`f idAW [4[

not:- ivAwh ho jwx qy jdoN nvIN ivAwhI kuVI shury Gr AwauNdI hY, qW lwVy vwly Gr dIAW znwnIAW prwq Awidk iksy KulHy cOVy BWfy ivc bhuq swry iql ilAwauNdIAW hn [ pihlW lwVW Awpxw buk Br ky vhutI dy buk ivc pWdw hY, iPr vhutI buk Br ky pqI dy buk ivc pWdI hY [ ies rsm ƒ ‘iql Bly’ jW ‘iql-vyqry’ kihMdy hn [ pqI nwl ‘iql-vyqry’ Kyf cukx qy vhutI AwpxIAW nnwxW qy idrwxIAW ijTwxIAW nwl ‘iql-vyqry’ KyfdI hY [ ies rsm dw Bwv ieh ilAw jWdw hY ik nvIN AweI vhutI dw idl nvyN prvwr ivc sB nwl rc-imc jwey [ lihMdy pMjwb ivc ies rsm dw ihMdU-GrW ivc Awm irvwj sI [ PrId jI ies rsm vl ieSwrw kr ky Slok nµ: 4 ivc &urmwauNdy hn ik jIv-iesqRI ny pqI-pRBU dy swry

Page 11: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

prvwr (^lkiq) nwl bwl-suBwv bx ky ipAwr krnw hY [

iesy qrHW iek rsm hY ijs ƒ ‘gMF icqRwvw’ AwKdy hn [ jdoN nvIN ivAwhI kuVI Awpxy pyky GroN ivdw hox l`gdI hY, qW pihlW kuVI muMfy dohW ƒ dwj ivc id`qy plµG auqy ibTw ky auhnW dy dup`itAW dI gMF bMnH dyNdy hn [ Gr dw prohq aus vyly kuJ Slok pVHdw hY, ies rsm dw Bwv ieh huMdw hY ik ies nvIN ivAwhI joVI dw Awpo ivc ausy qrHW p`kw ipAwr rhy, ijvyN iehnW dup`itAW dI p`kI gMF pweI geI hY [ ies rsm vl bwbw PrId jI Slok nµ: 5 ivc ieSwrw krdy hn [

ਜ ਜਾਣਾ ਲੜ ਿਛਜਣਾ ਪੀਡੀ ਪਾਈ ਗਿਢ ॥ ਤ ਜਵਡ ਮ ਨਾਿਹ ਕ ਸਭ ਜਗ ਿਡਠਾ ਹਿਢ ॥੫॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- lVu—p`lw [ iCjxw—tu`t jwxw hY [ pIfI—p`kI [ qY jyvfu—qyry jyfw [ hMiF—iPr ky [

ArQ:- (hy pqI-pRBU!) jy mYƒ smJ hovy ik (ies ‘potlI’ dy kwrn qyrw PiVAw hoieAw) p`lw iC`j jWdw hY (Bwv, qyry nwloN iv`Q pY jWdI hY) qW mYN (qyry p`ly nwl hI) p`kI gMF pwvW [ (hy sWeIN!) mYN swrw jgq iPr ky vyK ilAw hY, qyry vrgw (swQI) mYƒ hor koeI nhIN l`Bw [5[

ਫਰੀਦਾ ਜ ਤ ਅਕਿਲ ਲਤੀਫ ਕਾਲ ਿਲਖ ਨ ਲਖ ॥ ਆਪਨੜ ਿਗਰੀਵਾਨ ਮਿਹ ਿਸਰ ਨ◌ ੀਵ1 ਕਿਰ ਦਖ ॥੬॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- Akil lqIPu—lqI& Akl vwlw, brIk smJ vwlw [ kwly lyKu—kwly krmW dw lyKw, hornW dy mMdy krmW dw lyKw-pVcol [ igrIvwn—bu`kl [

ArQ:- hy PrId! jy qUM brIk Akl vwlw (smJdwr) hYN, qW hor bMidAW dy mMdy krmW dI pCcol nw kr; AwpxI bu`kl ivc mUMh pw ky vyK (ik qyry Awpxy krm kYsy hn) [6[

ਫਰੀਦਾ ਜ ਤ ਮਾਰਿਨ ਮਕੀ2 ਿਤਨ5ਾ ਨ ਮਾਰ ਘਿਮ ॥ ਆਪਨੜ ਘਿਰ ਜਾਈਐ ਪਰ ਿਤਨ5ਾ ਦ ਚਿਮ ॥੭॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- qY—qYƒ [ iqn@w—(A`Kr ‘n’ dy nwl A`Dw ‘h’ hY) [ mwry—mwir [ n mwry—nwh mwr [ GuMim—GuMm ky, prq ky [ AwpnVY Gir—Awpxy Gr ivc, sÍY-srUp ivc, SWq AvsQw ivc [ cuMim—cuMm ky [ jweIAY—A`pV jweIdw hY [

ArQ:- hy PrId! jo (mnu`K) qYƒ mu`kIAW mwrn (Bwv, koeI du`K dyx) auhnW ƒ qUM prq ky nw mwrIN (Bwv, bdlw nw leIN, sgoN) auhnW dy pYr cuMm ky Awpxy Gr ivc (SWq AvsQw ivc) itky rhIdw hY [7[

not:- PrId jI iehnW swry SlokW ivc ds rhy hn ik ijs bMdy au~qy sweIN dI imhr hovy auh

Page 12: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

iehnW aupr iliKAW jugqIAW nwl dunIAw vwlI ‘potlI’ isr qoN lwh dyNdw hY [

ਫਰੀਦਾ ਜ1 ਤਉ ਖਟਣ ਵਲ ਤ1 ਤ ਰਤਾ ਦਨੀ ਿਸਉ ॥ ਮਰਗ ਸਵਾਈ ਨੀਿਹ ਜ1 ਭਿਰਆ ਤ1 ਲਿਦਆ ॥੮॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- qau—qyrw [ Ktx vyl—K`tx dw vylw [ rqw—rqw, rMigAw hoieAw, msq [ isau—nwl [ mwrg—mOq [ svweI—vDdI geI, p`kI huMdI geI [ jW—jdoN [ BirAw—(pweI) BrI geI, suAws pUry ho gey [ n@Iih—(A`Kr ‘n’ dy nwl A`Dw ‘h’ hY), nINh [

ArQ:- hy PrId! jdoN qyrw (Asl K`tI) K`tx dw vylw sI qdoN qUM dunIAw (dI ‘potlI’) nwl msq irhw [ (ies qrHW) mOq dI nINh p`kI huMdI geI, (Bwv, mOq dw smW nyVy AwauNdw igAw) jdoN swry suAws pUry ho gey, qW ieQoN kUc krnw ipAw [8[

ਦਖ ਫਰੀਦਾ ਜ ਥੀਆ ਦਾੜੀ ਹਈ ਭਰ ॥ ਅਗਹ ਨੜਾ ਆਇਆ ਿਪਛਾ ਰਿਹਆ ਦਿਰ ॥੯॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- QIAw—ho igAw hY [ ju—jo kuJ [ BUr—ic`tI [ Aghu—Agly pwisEN [ ipCw—ipClw pwsw, jdoN jMimAw sYN [

ArQ:- hy PrId! vyK jo kuJ (hux qk) ho cuikAw hY (auh ieh hY ik) dwVHI ic`tI ho geI hY, mOq vwly pwisEN smW nyVy Aw irhw hY, qy ipClw pwsw (jdoN jMimAW sYN) dUr (ipCWh) rih igAw hY, (so hux AM\wxW vwly kMm nwh kr, qy AgWh dI iqAwrI leI kmweI kr) [9[

ਦਖ ਫਰੀਦਾ ਿਜ ਥੀਆ ਸਕਰ ਹਈ ਿਵਸ ॥ ਸ1ਈ ਬਾਝਹ ਆਪਣ ਵਦਣ ਕਹੀਐ ਿਕਸ ॥੧੦॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- ij QIAw—jo kuJ hoieAw hY [ skr—imTy pdwrQ [ ivsu—zihr, duKdweI [ vydx—pIV, du`KVw [

ArQ:- hy PrId! vyK, (hux qk) jo hoieAw hY (auh ieh hY ik ‘dwVHI BUr’ ho jwx krky) dunIAw dy im`Ty pdwrQ (BI) duKdweI l`gdy hn (ikauNik hux srIrk ieMdRy kmzor pY jwx krky aunHW BogW ƒ cMgI qrHW Bog nhIN skdy) ieh du`KVw Awpxy sweIN bwJoN hor iks ƒ AwKIey? (Bwv, pRBU dy inXmW Anuswr ho rhI ies qbdIlI ivc koeI rok nhIN pw skdw) [10[

ਫਰੀਦਾ ਅਖੀ ਦਿਖ ਪਤੀਣੀ2 ਸਿਣ ਸਿਣ ਰੀਣ ਕਨ ॥ ਸਾਖ ਪਕਦੀ ਆਈਆ ਹਰ ਕਰਦੀ ਵਨ ॥੧੧॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- pqIxIAW—pqlIAW pY geIAW hn, hyTW lih geIAW hn [ rIxy—^wlI, boly [ swK—tihxI, srIr [ pkMdI AweIAw—p`k geI hY [ vMn—rMg [

Page 13: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ArQ:- hy PrId! (‘s`kr’ dy ‘ivsu’ ho jwx dw kwrn ieh hY ik) A`KW (jgq dy rMg-qmwSy) vyK ky (hux) kmzor ho geIAW hn (jgq dy rMg-qmwSy qW ausy qrHW mOjUd hn, pr A`KW ivc hux vyKx dI s`iqAw nhIN rhI), kMn (dunIAw dy rwg-rMg) sux sux ky (hux) boly ho gey hn [ (inrw A`KW qy kMn hI nhIN, swrw) srIr hI ibrD ho igAw hY, ies ny hor hI rMg vtw ilAw hY (hux Bog Bogx jogw nhIN irhw, qy ies hhuky dw koeI ielwj nhIN hY) [11[

ਫਰੀਦਾ ਕਾਲ◌ ੀ ਿਜਨੀ ਨ ਰਾਿਵਆ ਧਉਲੀ ਰਾਵ ਕਇ ॥ ਕਿਰ ਸ1ਈ ਿਸਉ ਿਪਰਹੜੀ ਰਗ ਨਵਲਾ ਹਇ ॥੧੨॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- kwlØI—jdoN kys kwly sn, kwly kysW dy huMidAW [ rwivAw—mwixAw [ DaulI—Dauly AwieAW [ koie—koeI ivrlw [ iprhVI—ipAwr [ nvylw—nvW [ rMg—ipAwr [

ArQ:- hy PrId! kwly kysW dy huMidAW ijnHW ny pqI-pRBU nwl ipAwr nhIN kIqw, aunHW ivcoN koeI ivrlw hI Dauly AwieAW (Bwv, ibrD aumry) r`b ƒ Xwd kr skdw hY [ (hy PrId!) qUM sWeIN pRBU nwl ipAwr kr, (ieh) ipAwr (in`q) nvW rhygw (dunIAw dI ‘potlI’ vwlw ipAwr qW srIr-‘swK’ p`kx qy tu`t jwiegw) [12[

not:- ies Slok dy prQwie Agly Slok ivc gurU Amrdws jI &urmWdy hn ik ijs BwgW vwly auqy sWeIN imhr kry, aus ƒ Awpxy crnW dw ipAwr b^Sdw hY, aumr BwvyN juAwnI dI hovy BwvyN buFypy dI [

ਮਃ ੩ ॥ ਫਰੀਦਾ ਕਾਲੀ ਧਉਲੀ ਸਾਿਹਬ ਸਦਾ ਹ ਜ ਕ ਿਚਿਤ ਕਰ ॥ ਆਪਣਾ ਲਾਇਆ ਿਪਰਮ ਨ ਲਗਈ ਜ ਲਚ ਸਭ ਕਇ ॥ ਏਹ ਿਪਰਮ ਿਪਆਲਾ ਖਸਮ ਕਾ ਜ ਭਾਵ ਤ ਦਇ ॥੧੩॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- iciq—icq ivc [ iciq kry—icq ivc itkwey, bMdgI kry [ iprmu—ipAwr [ sB koie—hryk jIv [ jY—ijs ƒ [ qY—iqs ƒ [

not:- ieh Slok auprly hI Slok dI ivAwiKAw hY [ buFypy ivc ikauN pRBU ƒ imlxw AOKw ho jWdw hY? ies leI ik jvwnI ivc mwiek AwdqW p`k jwx krky buFypy ivc ‘bMdgI’ vl prqxw AOKw huMdw hY [ pr juAwnI hovy cwhy buFypw, ‘bMdgI’ sdw hY hI pRBU dI ‘b^SS’ [

ArQ:- hy PrId! jy koeI bMdw bMdgI kry, qW juAwnI ivc BI qy buFypy ivc BI mwilk (iml skdw) hY [ pr bySk koeI qWG kr ky vyK ley, ‘ieh ipAwr’ Awpxw lwieAw nhIN l`g skdw [ ieh ipAwr-rUp ipAwlw qW mwilk dw (Awpxw) hY, ijs ƒ aus dI mrzI huMdI hY dyNdw hY [13[

ਫਰੀਦਾ ਿਜਨ5 ਲਇਣ ਜਗ ਮਿਹਆ ਸ ਲਇਣ ਮ ਿਡਠ ॥ ਕਜਲ ਰਖ ਨ ਸਹਿਦਆ ਸ ਪਖੀ ਸਇ ਬਿਹਠ ॥੧੪॥ {ਪਨਾ 1378}

Page 14: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- loiex—AKW [ sUie—b`cy [ bihTu—bYTx dI QW [

ArQ:- hy PrId! (ies idsdI gulzwr, pr Asl ivc, ‘guJI Bwih’ ivc msq jIv ƒ kuJ su`Jdw-bu`Jdw nhIN [ ipAw mwx krdw hY [ pr mwx kwhdw?) ijhVIAW (sohxIAW) A`KW ny jgq ƒ moh riKAw sI, auh A`KW mYN BI vyKIAW, (pihlW qW ieqnIAW nwzk sn ik) k`jl dI Dwr nhIN shwr skdIAW sn, iPr auh pMCIAW dy bicAW dw Awhlxw bxIAW (Bwv, Aswfy swhmxy srIrk suMdrqw Aw^r inq nws ho jWdI hY, ies qy mwx kUVw hY) [14[

ਫਰੀਦਾ ਕਕਿਦਆ ਚ1ਗਿਦਆ ਮਤੀ ਦਿਦਆ ਿਨਤ ॥ ਜ ਸਤਾਿਨ ਵਞਾਇਆ ਸ ਿਕਤ ਫਰਿਹ ਿਚਤ ॥੧੫॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- sYqwin—SYqwn ny (Bwv, mn ny) (PrId jI ieslwmI i^Awl Anuswr SYqwn ƒ bdI dw pryrk kih rhy hn) [ kUkyidAw cWgyidAw—muV muV pukwr pukwr ky smJwx qy BI [ sy—auh bMdy [ vM\wieAw—ivgwiVAw hY [

ArQ:- hy PrId! (BwvyN ikqnw hI) pukwr pukwr ky AwKIey (ikqnw hI) in`q m`qW dyeIey; pr, ijnHW bMidAW ƒ (mn-) SYqwn ny ivgwiVAw hoieAw hY, auh ikvyN (‘dunI’ vloN) ic`q Pyr skdy hn? [15[

nµ: 16 qoN 36:

ਫਰੀਦਾ ਥੀਉ ਪਵਾਹੀ ਦਭ ॥ ਜ ਸ1ਈ ਲੜਿਹ ਸਭ ॥ ਇਕ ਿਛਜਿਹ ਿਬਆ ਲਤਾੜੀਅਿਹ ॥ ਤ1 ਸਾਈ ਦ ਦਿਰ ਵਾੜੀਅਿਹ ॥੧੬॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- QIau—ho jw, bx jw [ pvwhI—phy dI, rsqy dI [ dBu—kuSw, Gwh [ jy loVih—jy qUM lBdw hYN [ sBu—hr QW, sB ivc [ ieku—ie`k ƒ, iksy d`B dy bUty ƒ [ iCjih—(lok) qoVdy hn [ ibAw—keI hor (d`B dy bUty) [ lqwVIAih—lqwVy jWdy hn [ sweI dY dir—mwlk dy dr qy [ vwVIAih—qUM vwiVAw jweyNgw, (Bwv,) kbUl hovyNgw [

ArQ:- hy PrId! jy qUM mwlk (-pRBU) ƒ hr QW Bwldw hYN (Bwv, vyKxw cwhuMdw hYN) qW phy dI d`B (vrgw) bx jw (ijs dy) iek bUty ƒ (lok) qoVdy hn, qy keI hor bUty (aunHW dy pYrW hyT) lqwVy jWdy hn [ (jy qUM ieho ijhw suBwau bxw leyN) qW qUM mwlk dy dr qy kbUl hovyNgw [16[

ਫਰੀਦਾ ਖਾਕ ਨ ਿਨਦੀਐ ਖਾਕ ਜਡ ਨ ਕਇ ॥ ਜੀਵਿਦਆ ਪਰਾ ਤਲ ਮਇਆ ਉਪਿਰ ਹਇ ॥੧੭॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- Kwku—imtI (ies l&z dy A^Ir ivc sdw ( u) huMdw hY, iesy qrHW dy hor l&z KMfu, ivsu, ijMd [ jdoN iehnW ( u) AMq ivc l&zW nwl koeI ‘sMbMDk’ vrqIdw hY jW iehnW ƒ iksy ‘kwrk’-rUp ivc vrqIdw hY qW ( u) dy QW ( U) ho jWdw hY, ijvyN ‘Kwku’ qoN ‘KwkU’,

Page 15: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

‘ijMdu’ qoN ‘ijMdU’, ‘ivsu’ Aqy ‘ivsU’) [ jyfu—jyfw, vrgw [

ArQ:- hy PrId! im`tI ƒ mwVw nhIN AwKxw cwhIdw, im`tI dI brwbrI koeI nhIN kr skdw [ (mnu`K dy) pYrW hyT huMdI hY, (pr mnu`K dy) mirAW aus dy au~qy ho jWdI hY, (iesy qrHW ‘ZrIbI-suBwv’ dI rIs nhIN ho skdI, ‘ZrIbI-suBwv’ vwlw bMdw izMdgI ivc BwvyN sB dI vDIkI shwrdw hY, pr mn ƒ mwrn krky Awqmk AvsQw ivc auh sB qoN au~cw huMdw hY) [17[

ਫਰੀਦਾ ਜਾ ਲਬ ਤਾ ਨਹ ਿਕਆ ਲਬ ਤ ਕੜਾ ਨਹ ॥ ਿਕਚਰ ਝਿਤ ਲਘਾਈਐ ਛਪਿਰ ਤਟ ਮਹ ॥੧੮॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- nyhu ikAw—kwhdw ipAwr? (Bwv, Asl ipAwr nhIN) [ kUVw—JUTw [ ikcru—ikqnw icr? Jiq—smw [ Cpir—C`pr auqy [ Cpir qUty—tu`ty hoey C`pr auqy [ myhu—mINh [

ArQ:- hy PrId! jy (r`b dI bMdgI kridAW ievzwny vjoN koeI dunIAw dw) lwlc hY, qW (r`b nwl) Asl ipAwr nhIN hY [ (jd qk) lwlc hY, qd qk ipAwr JUTw hY [ tu`ty hoey C`pr auqy mINh pYNidAW kd qWeI smw inkl skygw? (Bwv, jdoN dunIAw vwlI Zrz pUrI nw hoeI, ipAwr tu`t jweygw) [18[

ਫਰੀਦਾ ਜਗਲ ਜਗਲ ਿਕਆ ਭਵਿਹ ਵਿਣ ਕਡਾ ਮੜਿਹ ॥ ਵਸੀ ਰਬ ਿਹਆਲੀਐ ਜਗਲ ਿਕਆ ਢਢਿਹ ॥੧੯॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- jMglu jMglu—hryk jMgl [ ikAw Bvih—gwhx dw kIh lwB? vix—vx ivc, jMgl ivc [ ikAw moVyih—ikauN lqwVdw hYN? vsI—v`sdw hY [ ihAwlIAY—ihrdy ivc [ ikAw FUFyih—Bwlx dw kIh lwB?

ArQ:- hy PrId! hryk jMgl ƒ gwhx dw kIh lwB hY? jMgl ivc kMfy ikauN lqwVdw iPrdw hYN? r`b (qW qyry) ihrdy ivc v`sdw hY, jMgl ƒ Bwlx dw kI &wiedw? [19[

ਫਰੀਦਾ ਇਨੀ ਿਨਕੀ ਜਘੀਐ ਥਲ ਡਗਰ ਭਿਵਓਿਮ5 ॥ ਅਜ ਫਰੀਦ ਕਜੜਾ ਸ ਕਹ1 ਥੀਓਿਮ ॥੨੦॥ {ਪਨਾ 1378}

pd ArQ:- ienI jMGIAY—iehnW lqW nwl [ fUgr—fu`gr, phwV [ BivEim@—mYN liBAw, mYN BauN AwieAw (A`Kr ‘m’ dy hyT A`Dw ‘h’ hY) [ Aju—(Bwv,) buFypy ivc [ PrIdY QIEim—mYN PrId ƒ ho igAw hY [ kUjVw—iek in`kw ijhw lotw [

ArQ:- hy PrId! iehnW in`kIAW in`kIAW l`qW nwl (jvwnI vyly) mYN Ql qy phwV gwh AwauNdw irhw, pr A`j (buFypy ivc) mYƒ PrId ƒ (ieh rqw pry ipAw) lotw sY kohW qy ho igAw hY (so, bMdgI dw vylw BI juAwnI hI hY jdoN srIr kMm dy skdw hY) [20[

Page 16: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਫਰੀਦਾ ਰਾਤੀ ਵਡੀ2 ਧਿਖ ਧਿਖ ਉਠਿਨ ਪਾਸ ॥ ਿਧਗ ਿਤਨ5ਾ ਦਾ ਜੀਿਵਆ ਿਜਨਾ ਿਵਡਾਣੀ ਆਸ ॥੨੧॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- DuiK auTin—DuK au~Tdy hn, AMb jWdy hn [ pws—srIr dy pwsy [ (l&z ‘pws’ Aqy ‘pwis’ ivc &rk vyKxw zrUrI hY [ vyKo Slok nµ: 45 ‘pwis dmwmy’ [ ivAwkrx Anuswr l&z ‘pws’ ‘nWv’ bhu-vcn hY, (Noun, plural) Bwv, ijsm dy pwsy, pslIAW [ ‘pwis’ sMbMDk hY, Bwv, ijnHW dy pws; ijnHW dy kol) [ ivfwxI—ibgwnI [ (l&z ‘ijnHW Aqy ‘iqnHW’ dy A`Kr ‘n’ dy nwl ‘h’ hY) [ vfIAW—lµmIAW [ iDRgu—iPtkwr-jog [

ArQ:- hy PrId! (isAwl dIAW) lµmIAW rwqW ivc (sauN sauN ky) pwsy DuK au~Tdy hn (iesy qrHW prweI Aws q`kidAW smw mu`kdw nhIN, prwey dr qy bYiTAW A`k jweIdw hY) [ so, jo lok dUijAW dI Aws q`kdy hn auhnW dy jIaux ƒ iPtkwr hY, (Aws iek r`b dI r`Ko) [21[

ਫਰੀਦਾ ਜ ਮ ਹਦਾ ਵਾਿਰਆ ਿਮਤਾ ਆਇਿੜ2 ॥ ਹੜਾ ਜਲ ਮਜੀਠ ਿਜਉ ਉਪਿਰ ਅਗਾਰਾ ॥੨੨॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- vwirAw hodw—lukwieAw huMdw [ imqw AwieiVAW—Awey im`qRW qoN [ hyVw—srIr, mws [ mjIT ijau—mjIT vWg [ jlY—sVdw hY [

ArQ:- hy PrId! jy mYN Awey s`jxW qoN kdy kuJ lukw r`KW, qW myrw srIr (ieauN) sVdw hY ijvyN bldy koilAW au~qy mjIT (Bwv, Gr-Awey iksy A`iBAwgq dI syvw krn qoN jy kdy mn iKsky qW ijMd ƒ bVw duK pRqIq huMdw hY) [22[

not—auprly dohW SlokW ivc mnu`K ƒ jIaUx dI jwc isKWdy hoey, PrId jI ny ikhw hY ik nwh qW dUijAW dy bUhy qy ruldw iPr, Aqy nwh hI Gr Awey iksy prdysI dI syvw qoN icq curw [

ਫਰੀਦਾ ਲੜ ਦਾਖ ਿਬਜਉਰੀ2 ਿਕਕਿਰ ਬੀਜ ਜਟ ॥ ਹਢ ਉਨ ਕਤਾਇਦਾ ਪਧਾ ਲੜ ਪਟ ॥੨੩॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- ibjaurIAW—ibjOr dy ielwky dI (ieh ielwkw pTwxI dys ivc mwlwkMd sÍwq qoN pry hY) [ dwKu—Cotw AMgUr [ ikkir—ikkrIAW [ hMFY—iPrdw hY [ pYDw loVY—pihnxw cwhuMdw hY [

ArQ:- hy PrId! (bMdgI qoN ibnw suKI jIvn dI Aws r`Kx vwlw mnuK aus j`t vWg hY) jo j`t ikkrIAW bIjdw hY pr (auhnW ikkrIAW qoN) ibjOr dy ielwky dw Cotw AMgUr (Kwxw) cwhuMdw hY, (swrI aumr) au~n kqWdw iPrdw hY, pr rySm pihnxw cwhuMdw hY [23[

ਫਰੀਦਾ ਗਲੀਏ ਿਚਕੜ ਦਿਰ ਘਰ ਨਾਿਲ ਿਪਆਰ ਨਹ ॥ ਚਲਾ ਤ ਿਭਜ ਕਬਲੀ ਰਹ1 ਤ ਤਟ ਨਹ ॥੨੪॥ {ਪਨਾ 1379}

Page 17: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- rhW—jy mYN rih pvW, (Bwv,) jy mYN nwh jwvW [ q—qW [ qutY—tu`tdw hY [ nyhu—ipAwr [

ArQ:- hy PrId! (vrKw dy kwrn) glI ivc ic`kV hY, (ieQoN ipAwry dw) Gr dUr hY (pr) ipAwry nwl (myrw) ipAwr (bhuq) hY [ jy mYN (ipAwry ƒ imlx) jwvW qW myrI kMblI iBjdI hY, jy (vrKw qy ic`kV qoN frdw) nwh jwvW qW myrw ipAwr tu`tdw hY [24[

ਿਭਜਉ ਿਸਜਉ ਕਬਲੀ ਅਲਹ ਵਰਸਉ ਮਹ ॥ ਜਾਇ ਿਮਲਾ ਿਤਨਾ ਸਜਣਾ ਤਟਉ ਨਾਹੀ ਨਹ ॥੨੫॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- Alh—A`lwh kr ky, r`b kr ky [ iBjau—bySk iB`jy (Let it be soaked) (ieh l&z ivAwkrx Anuswr ‘hukmI Biv`Kq’ An purK iek-vcn (Imperative mood,

Third person, Singular number) hY, ies vwsqy l&z ‘kMblI’ dw ArQ ‘hy kMblI!’ nhIN ho skdw [ iesy qrHW ‘vrsau’ BI ‘hukmI BivKq, An purK, iek-vcn’ hY, ies dw ArQ hY ‘bySk brsy’ (Let it rain) ieQy BI l&z ‘mohu’ dw ArQ ‘hy mINh!’ nhIN ho skdw, ikauNik l&z ‘myhu’ ivAwkrx Anuswr prq`K qOr qy ‘krqw kwrk, iek-vcn’ hY [ jy ‘sMboDn’ huMdw qW ies dy AMq ivc ( u) nwh huMdw [ vDIk ivcwr vwsqy vyKo myrw ‘gurbwxI ivAwkrx’) [ l&z ‘qutau’ BI l&z ‘iBjau isjau’ Aqy ‘vrsau’ vWg hI hY [

ArQ:- (myrI) kMblI byS`k cMgI qrHW iBj jwey, r`b kry mINh (BI) bySk vrHdw rhy, (pr) mYN aunHW sjxW ƒ zrUr imlWgw, (qwik ikqy) myrw ipAwr n tut jwey [25[

Slok nµ: 24, 25 dw Bwv: drvyS ƒ dunIAw dw koeI BI lwlc rb dI bMdgI dy rwh qoN lWBy nhIN lY jw skdw [

ਫਰੀਦਾ ਮ ਭਲਾਵਾ ਪਗ ਦਾ ਮਤ ਮਲੀ ਹਇ ਜਾਇ ॥ ਗਿਹਲਾ ਰਹ ਨ ਜਾਣਈ ਿਸਰ ਭੀ ਿਮਟੀ ਖਾਇ ॥੨੬॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- mY—mYƒ [ Bolwvw—BulyKw, DoKw, vihm, i&kr [ mqu—mqW, ikqy n [ mqu ho jwie—mqW ho jwey, ikqy ho n jwey [ gihlw—byprvwh, Zwi&l [ jwxeI—jwxdw [

ArQ:- hy PrId! mYƒ (AwpxI) p`g dw i&kr (rihMdw) hY (ik imtI nwl myrI p`g) ikqy mYlI nw ho jwey, pr kmlI ijMd ieh nhIN jwxdI ik im`tI (qW) isr ƒ BI Kw jWdI hY [26[

ਫਰੀਦਾ ਸਕਰ ਖਡ ਿਨਵਾਤ ਗੜ ਮਾਿਖਓ ਮ1ਝਾ ਦਧ ॥ ਸਭ ਵਸਤ ਿਮਠੀ2 ਰਬ ਨ ਪਜਿਨ ਤਧ ॥੨੭॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- invwq—imsrI [ KMfu—(ieh l&z sdw ( u) AMq hY [ vyKo Slok nµ: 37) [ mwiKEu—(ies l&z dy A`Kr ‘a’ ƒ do mwqRW lgIAW hoeIAW hn, ( o ) Aqy ( u) Asl l&z

Page 18: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

( o ) nwl hY ‘mwiKE’ [ pr ieQy CMd dIAW mwqRW pUrIAW r`Kx vwsqy pVHnw hY ‘mwiKau’ [ ies do mwqRW dI iek`TI vrqoN ƒ vDIk smJx vwsqy pVHo ‘gurbwxI ivAwkrx’) mwiKE, Sihd [ rb—hy r`b! hy prmwqmw! n pujin—nhIN ApVdIAW [ quDu—qYƒ [

ArQ:- hy PrId! Skr, KMf, imsrI, guV, Sihd Aqy mwJw du`D—ieh swrIAW cIzW imTIAW hn [ pr, hy r`b! (imTws ivc ieh cIzW) qyry (nwm dI imTws) qk nhIN A`pV skdIAW [27[

ਫਰੀਦਾ ਰਟੀ ਮਰੀ ਕਾਠ ਕੀ ਲਾਵਣ ਮਰੀ ਭਖ ॥ ਿਜਨਾ ਖਾਧੀ ਚਪੜੀ ਘਣ ਸਹਿਨਗ ਦਖ ॥੨੮॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- kwT kI rotI—kwT vWg su`kI rotI, ru`KI-im`sI rotI [ lwvxu—BwjI, slUxw [ Gxy—bVy [ copVI—cMgI-coKI, suAwdlI (rotI) [

ArQ:- hy PrId! (Awpxy h`QW dI kmweI hoeI) myrI ru`KI-im`sI (Bwv, swdw) rotI hY, myrI Bu`K hI (ies rotI dy nwl) slUxw hY [ jo lok cMgI-coKI KWdy hn, auh bVy kSt sihMdy hn (Bwv, AwpxI kmweI dI swdw rotI cMgI hY, csky mnu`K ƒ ^uAwr krdy hn) [28[

ਰਖੀ ਸਖੀ ਖਾਇ ਕ ਠਢਾ ਪਾਣੀ ਪੀਉ ॥ ਫਰੀਦਾ ਦਿਖ ਪਰਾਈ ਚਪੜੀ ਨਾ ਤਰਸਾਏ ਜੀਉ ॥੨੯॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- dyiK—vyK ky [

ArQ:- hy PrId! (AwpxI kmweI dI) ru`KI-su`KI hI Kw ky TMFw pwxI pI lY [ pr prweI suAwdlI rotI vyK ky Awpxw mn nwh qrsweIN [29[

not:- iehnW 3 SlokW ivc PrId jI dsdy hn ik bMdgI krn vwly bMdy ƒ prmwqmw dw nwm sB pdwrQW qoN vDIk ipAwrw l`gdw hY [ aus dw jIvn sMqoK vwlw huMdw hY [ AwpxI h`k dI kmweI dy swhmxy auh ibgwny vDIAw qoN vDIAw pdwrQW dI BI prvwh nhIN krdw [

ਅਜ ਨ ਸਤੀ ਕਤ ਿਸਉ ਅਗ ਮੜ ਮਿੜ ਜਾਇ ॥ ਜਾਇ ਪਛਹ ਡਹਾਗਣੀ ਤਮ ਿਕਉ ਰਿਣ ਿਵਹਾਇ ॥੩੦॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- isau—nwl [ AMgu—srIr, ijsm [ muiV jwie—tut irhw hY [ muVy muiV jwie—muV muV jWdw hY, ieauN hY ijvyN tu`t irhw hY [ fohwgxI—duhwgx, Cu`tV, pqI qoN ivCuVI hoeI, Bwg-hIx, mMd-Bwgx [ jwie—jw ky [ rYix—rwq (Bwv, swrI izMdgI-rUp rwq) [

ArQ:- mYN (qW kyvl) A`j (hI) ipAwry nwl nhIN su`qI (Bwv, mYN qW kyvl A`j hI ipAwry pqI-prmwqmw ivc lIn nhIN hoeI, qy hux) ieauN hY ijvyN myrw srIr tu`t irhw hY [ jw ky Cu`tVW (mMd-BwgxW) ƒ pu`Co ik quhwfI (sdw hI) rwq ikvyN bIqdI hY (Bwv, mYƒ qW A`j hI

Page 19: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

QoVw icr pRBU ivsirAw hY qy mYN duKI hW [ ijnHW kdy BI aus ƒ Xwd nhIN kIqw, auhnW dI qW swrI aumr hI duKI guzrdI hovygI) [90[

ਸਾਹਰ ਢਈ ਨਾ ਲਹ ਪਈਐ ਨਾਹੀ ਥਾਉ ॥ ਿਪਰ ਵਾਤੜੀ ਨ ਪਛਈ ਧਨ ਸਹਾਗਿਣ ਨਾਉ ॥੩੧॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- swhurY—shury Gr, prlok ivc, pRBU dI hzUrI ivc [ FoeI—Awsrw, QW [ pyeIAY—pyky Gr, ies lok ivc [ ipru—Ksm-pRBU [ vwqVI—mwVI ijhI BI vwq [ Dn—iesqRI [

ArQ:- ijs iesqRI dI mwVI ijhI vwq BI pqI nhIN pu`Cdw, auh Awpxw nwm bySk suhwgx r`KI r`Ky, pr aus ƒ nwh shury Gr qy nwh hI pyky Gr koeI QW koeI Awsrw imldw hY (Bwv, pRBU dI Xwd qoN KuMJy hoey jIv lok prlok dohIN QweIN ^uAwr huMdy hn, bwhroN bMdgI vwlw vys shYqw nhIN kr skdw) [31[

ਸਾਹਰ ਪਈਐ ਕਤ ਕੀ ਕਤ ਅਗਮ ਅਥਾਹ ॥ ਨਾਨਕ ਸ ਸਹਾਗਣੀ ਜ ਭਾਵ ਬਪਰਵਾਹ ॥੩੨॥ {ਪਨਾ 1379}

not:- ieh Slok gurU nwnk dyv jI dw hY, ‘vwr mwrU m: 3’ dI CyvIN pauVI ivc BI ieh Slok drj hY, keI l&zW dw &rk hY, EQy ieh Slok ieauN hY:

m: 1 ] ssurY pyeIAY kMq kI, kMqu AgMmu AQwhu ] nwnk DMnu suohwgxI jo Bwvih vyprvwhu ]2]6]

PrId jI ny Slok nµ: 31 ivc disAw hY ik jy Ksm kdy ^br hI nwh pu`Cy qW inrw nwm hI ‘sohwgx’ r`K lYxw iksy kMm nhIN [ gurU nwnk dyv jI ny ‘sohwgx’ dw Asl l`Cx BI ies Slok ivc d`s ky PrId jI dy Slok dI hor ivAwiKAw kr idqI hY [

pd ArQ:- AgMmu—phuMc qoN pry [ AQwhu—fUMGw, AgwD [ byprvwh BwvY—by-prvwh ƒ ipAwrI l`gdI hY [

ArQ:- hy nwnk! Ksm prmwqmw jIvW dI phuMc qoN pry hY, qy bhuq fUMGw hY (Bwv, auh ieqnw ijgry vwlw hY ik Bu`lVW au~qy BI gu`sy nhIN huMdw; pr) sohwgx (jIv-iesqRI) auhI hY jo aus by-prvwh pRBU ƒ ipAwrI l`gdI hY, jo ies lok qy prlok ivc aus Ksm dI bx ky rihMdI hY [32[

ਨਾਤੀ ਧਤੀ ਸਬਹੀ ਸਤੀ ਆਇ ਨਿਚਦ ॥ ਫਰੀਦਾ ਰਹੀ ਸ ਬੜੀ ਿਹਙ ਦੀ ਗਈ ਕਥਰੀ ਗਧ ॥੩੩॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- sMbhI—sjI hoeI, PbI hoeI [ nicMdu—by-i&kr [ byVI—vyVHI hoeI, il`bVI hoeI

Page 20: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

[ kQUrI—ksqUrI [ gMDu—sugMDI, ^uSbo [

ArQ:- (jo jIv-iesqRI) nHw Do ky (pqI imlx dI Aws ivc) iqAwr ho bYTI, (pr iPr) by-i&kr ho ky sauN geI, hy PrId! aus dI ksqUrI vwlI sugMDI qW au~f geI, auh ihM| dI (bo nwl) BrI rih geI (Bwv, jy bwhrly Dwrimk swDn kr ley, pr ismrn qoN KuMJy rhy qW Bly gux sB dUr ho jWdy hn, qy p`ly Aaugx hI rih jWdy hn) [33[

ਜਬਨ ਜ1ਦ ਨਾ ਡਰ1 ਜ ਸਹ ਪ�ੀਿਤ ਨ ਜਾਇ ॥ ਫਰੀਦਾ ਿਕਤ◌ ੀ ਜਬਨ ਪ�ੀਿਤ ਿਬਨ ਸਿਕ ਗਏ ਕਮਲਾਇ ॥੩੪॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- shu—Ksm [ sh pRIiq—Ksm dw ipAwr [ (not:- l&z ‘shu’ Aqy ‘sh’ dy ‘joV’, ‘au~cwrn’ Aqy ‘ArQ’ dy &rk ƒ pwTk jn iDAwn nwl vyK lYx) [ ikqI—ikqny hI [

ArQ:- jy Ksm (pRBU) nwl myrI pRIq nwh tu`ty qW mYƒ juAwnI dy (guzr) jwx dw fr nhIN hY [ hy PrId! (pRBU dI) pRIiq qoN s`Kxy ikqny hI jobn kumlw ky su`k gey (Bwv, jy pRBU-crnW nwl ipAwr nhIN bixAw qW mnu`Kw jIvn dw jobn ivArQ hI igAw) [34[

ਫਰੀਦਾ ਿਚਤ ਖਟਲਾ ਵਾਣ ਦਖ ਿਬਰਿਹ ਿਵਛਾਵਣ ਲਫ ॥ ਏਹ ਹਮਾਰਾ ਜੀਵਣਾ ਤ ਸਾਿਹਬ ਸਚ ਵਖ ॥੩੫॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- icMq—icMqw [ Ktolw—in`kI ijhI Kwt, in`kI ijhI mMjI [ ibrh—ivCoVw [ ibrih—ivCoVy ivc (qVpxw) [ ivCwvx—qulweI [ swihb—hy swihb!

ArQ:- hy PrId! (pRBU dI Xwd Bulw ky) icMqw (AswfI) inkI ijhI mMjI (bxI hoeI hY), du`K (aus mMjy dw) vwx hY Aqy ivCoVy dy kwrx (du`K dI) qulweI qy ly& hY [ hy s`cy mwilk! vyK, (qYQoN ivCuV ky) ieh hY Aswfw jIaUx (dw hwl) [35[

ਿਬਰਹਾ ਿਬਰਹਾ ਆਖੀਐ ਿਬਰਹਾ ਤ ਸਲਤਾਨ ॥ ਫਰੀਦਾ ਿਜਤ ਤਿਨ ਿਬਰਹ ਨ ਊਪਜ ਸ ਤਨ ਜਾਣ ਮਸਾਨ ॥੩੬॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- ibrhw—ivCoVw [ AwKIAY—AwiKAw jWdw hY [ sulqwnu—rwjw [ ijqu qin—ijs qn ivc [ ibrhu—ivCoVw, ivCoVy dI sUJ [ mswnu—murdy swVn dI QW [ ijqu—ijs ivc [ qin—qn ivc [

ArQ:- hr koeI AwKdw hY (hwie!) ivCoVw (burw) (hwie!) ivCoVw (burw) [ pr hy ivCoVy! qUM pwqSwh hYN (Bwv, qYƒ mYN slwm krdw hW, ikauNik), hy PrId! ijs srIr ivc ivCoVy dw s`l nhIN pYdw huMdw (Bwv, ijs mnu`K ƒ kdy ieh coB nhIN vjI ik mYN pRBU qoN ivCuiVAw hoieAw hW) aus srIr ƒ mswx smJo (Bwv, aus srIr ivc rihx vwlI rUh ivkwrW ivc sV rhI hY) [36[

Page 21: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

slok nµ: 37 qoN 65 qk:

ਫਰੀਦਾ ਏ ਿਵਸ ਗਦਲਾ ਧਰੀ2 ਖਡ ਿਲਵਾਿੜ ॥ ਇਿਕ ਰਾਹਦ ਰਿਹ ਗਏ ਇਿਕ ਰਾਧੀ ਗਏ ਉਜਾਿੜ ॥੩੭॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- ey—ieh dunIAw dy pdwrQ [ ivsu—zihr [ KMfu ilvwiV—KMf nwl gly& ky [ ieik—keI jIv [ rwhydy—bIjdy [ rih gey—Q`k gey, mu`k gey, mr gey [ rwDI—bIjI hoeI [ aujwiV—aujwV ky, inKsmI Cf ky [

ArQ:- hy PrId! ieh dunIAw dy pdwrQ (mwno,) zihr-BrIAW gMdlW hn, jo KMf nwl gly& r`KIAW hn [ iehnW gMdlW ƒ keI bIjdy hI mr gey qy, bIjIAW ƒ (ivcy hI) C`f gey [37[

ਫਰੀਦਾ ਚਾਿਰ ਗਵਾਇਆ ਹਿਢ ਕ ਚਾਿਰ ਗਵਾਇਆ ਸਿਮ ॥ ਲਖਾ ਰਬ ਮਗਸੀਆ ਤ 2ਹ ਕਰN ਕਿਮ ॥੩੮॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- hMiF kY—BauN ky, Btk ky, dOV-B`j ky [ sMim—sauN ky [ mMgysIAw—mMgygw [ AWho—AwieAw sYN [ kyrHy kMim—iks kMm leI? (A`Kr ‘r’ dy hyT ‘h’ hY) [

ArQ:- hy PrId! (iehnW ‘ivsu-gMdlW’ leI, dunIAw dy iehnW pdwrQW leI) cwr (pihr idn) qUM dOV-B`j ky ivArQ guzwr id`qw hY, qy cwr (pihr rwiq) sauN ky gvw id`qI hY [ prmwqmw ihswb mMgygw ik (jgq ivc) qUM iks kMm AwieAw sYN [38[

ਫਰੀਦਾ ਦਿਰ ਦਰਵਾਜ ਜਾਇ ਕ ਿਕਉ ਿਡਠ ਘੜੀਆਲ ॥ ਏਹ ਿਨਦਸ1 ਮਾਰੀਐ ਹਮ ਦਸ1 ਦਾ ਿਕਆ ਹਾਲ ॥੩੯॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- dir—dr qy, bUhy qy [ drvwjY—drvwzy qy [ jwie kY—jw ky [ ikauN—kI? indosw—by-dosw [ mwrIAY—mwr KWdw hY [

ArQ:- hy PrId! kI (iksy) bUhy qy (iksy) drvwzy qy jw ky (kdy) GVIAwl (v`jdw) vyiKAw eI? ieh (GiVAwl) by-dosw (hI) mwr KWdw hY, (Blw) Aswfw dosIAW dw kIh hwl? [39[

ਘੜੀਏ ਘੜੀਏ ਮਾਰੀਐ ਪਹਰੀ ਲਹ ਸਜਾਇ ॥ ਸ ਹੜਾ ਘੜੀਆਲ ਿਜਉ ਡਖੀ ਰਿਣ ਿਵਹਾਇ ॥੪੦॥ {ਪਨਾ 1379}

pd ArQ:- GVIey GVIey—GVI GVI ip`CoN [ phrI—hryk pihr mgroN [ sjwie—dMf, ku`t [ hyVw—srIr [ isau—vWg [ rYix—(izMdgI dI) rwiq [ ivhwie—guzrdI hY, bIqdI hY [

ArQ:- (GVIAwl ƒ) hryk GVI ipCoN mwr pYNdI hY, hryk pihr mgroN (ieh) ku`t KWdw hY [ GVIAwl vWg hI hY auh srIr (ijs ny ‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr hI aumr guzwr id`qI) [ aus dI (izMdgI-rUp) rwiq duKW ivc hI bIqdI hY [40[

Page 22: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਬਢਾ ਹਆ ਸਖ ਫਰੀਦ ਕਬਿਣ ਲਗੀ ਦਹ ॥ ਜ ਸਉ ਵਿਰ5ਆ ਜੀਵਣਾ ਭੀ ਤਨ ਹਸੀ ਖਹ ॥੪੧॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- dyh—srIr [ Kyh—suAwh, im`tI [ hosI—ho jwiegw [

ArQ:- (‘ivsu gMdlW’ ip`Cy dOV dOV ky hI) Sy^ PrId (hux) bu`Fw ho igAw hY, srIr kMbx l`g ipAw hY [ jy sau vrHy BI jIaUxw iml jwey, qW BI (AMq ƒ) srIr im`tI ho jwiegw (qy iehnW ‘ivsu gMdlW’ qoN swQ tut jwiegw) [41[

ਫਰੀਦਾ ਬਾਿਰ ਪਰਾਇਐ ਬਸਣਾ ਸ1ਈ ਮਝ ਨ ਦਿਹ ॥ ਜ ਤ ਏਵ ਰਖਸੀ ਜੀਉ ਸਰੀਰਹ ਲਿਹ ॥੪੨॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- bwir—bUhy qy [ bwir prwieAY—prwey bUhy qy [ bYsxw—bYTxw [ sWeI—hy sWeI! eyvY—iesy qrHW, (Bwv, dUijAW dy bUhy qy) [ srIrhu—srIr ivcoN [ jIau—ijMd [

ArQ:- hy PrId! (AwK—) hy sWeIN! (iehnW dunIAw dy pdwrQW dI ^wqr) mYƒ prwey bUhy qy bYTx nwh dyeIN [ pr jy qUM iesy qrHW r`Kxw hY (Bwv, jy qUM mYƒ dUijAW dw muQwj bxwxw hY) qW myry srIr ivcoN ijMd kF lY [82[

ਕਿਧ ਕਹਾੜਾ ਿਸਿਰ ਘੜਾ ਵਿਣ ਕ ਸਰ ਲਹਾਰ ॥ ਫਰੀਦਾ ਹਉ ਲੜੀ ਸਹ ਆਪਣਾ ਤ ਲੜਿਹ ਅਿਗਆਰ ॥੪੩॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- kMiD—kMDy auqy, moFy auqy [ isir—isr auqy [ vix—vx ivc, jMgl ivc [ kYsru—bwdSwh [ hau—mYN [ shu—Ksm [ loVI—mYN l`Bdw hW, loVIN [ AMigAwr—koly [

not:- hux qk swry tIkwkwr ies Slok dI pihlI quk dy A^Irly ih`sy dw pd-Cyd ieauN krdy cly Aw rhy hn—‘vix kY sru’ Aqy ies dw ArQ krdy hn—‘vx dy isr auqy’ [ pr, ieh pd-Cyd BI Zlq hY qy ies dw ArQ BI Zlq hY [ Slok dI pihlI quk ivc Awey l&z ‘kMiD’ qy ‘isir’ dw ArQ hY ‘kMDy auqy’ ivAwkrx Anuswr ieh l&z ‘AiDkrx kwrk, iek-vcn’ hY [ hux qk pihlW Aw cuky SlokW ivc hyT ilKy l&z vI vyKo:

Slok nµ: 1 kY gil—iks dy gil ivc? . . nµ: 7 Gir—Gr ivc [

. . nµ: 13 iciq—ic`q ivc [

. . nµ: 16 dir—dr auqy [

. . nµ: 18 qutY Cpir—tu`ty hoey C`pr auqy [

. . nµ: 19 vix—vx ivc [

Page 23: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

. . nµ: 36 ijqu qin—ijs srIr ivc [

. . nµ: 39 dir—dr auqy [

. . nµ: 42 bwir—bwr auqy, bUhy auqy [

pr, ‘vix kY sru’ ivc l&z ‘sru’ dw joV aupr-idqy l&zW vWg nhIN hY [ ies dy A^Ir ivc (‘i’) dy QW ( u) hY, ijvyN iesy hI Slok ivc l&z ‘lohwru’ Aqy ‘shu’ hn [ l&z ‘lohwru’ dw ArQ ‘lohwr ivc’ jW ‘lohwr auqy’ nhIN ho skdw; ‘shu’ dw ArQ ‘shu ivc’ jW ‘shu auqy’ nhIN ho skdw [ iesy qrHW ‘sru’ dw ArQ ‘isr auqy’ nhIN ho skdw [ iesy hI Slok ivc l&z ‘isir’ Aqy ‘sru’ hn [ dohW dy joV sw& vKo-v`K ids rhy hn, ArQ dohW dw ie`ko nhIN ho skdw [

ijvyN l&z ‘kMiD’ qy ‘isir’ ƒ iksy ‘sbMDk’ dI loV nhIN, A^IrlI (i) nwl hI iehnW dw ArQ hY ‘kMDy auqy’, ‘isr auqy’; iesy qrHW l&z ‘vix’ ƒ BI iksy sMbMDk dI loV nhIN, ies dw ArQ hY ‘vx ivc’ [ so, l&z ‘kY’ dw koeI sbMD l&z ‘vix’ dy nwl nhIN hY [ shI pd-Cyd hY ‘vix kYsru’ (Bwv,) ‘jgq-rUp vx ivc bwdSwh’ [

keI s`jx ‘GVy’ qy ‘kuhwVy’ dw Awpo ivc sbMD smJx ivc AOkV mihsUs kr rhy hn [ pr swDwrn ijhI g`l hY [ ijs mzdUr ny swrw idn iksy jMgl ivc jw ky kMm krnw hY, aus ny rotI pwxI dw pRbMD BI GroN hI kr ky qurnw hY [ is`K ieiqhws ivc gurU hirgoibMd swihb dy vyly BweI swDU qy BweI rUpy dI swKI pRisD hY [ ieh BI jMgl ivcoN l`kVW k`tx dw kMm krdy sn [ GroN hI pwxI dw GVw ilAw ky iksy ru`K nwl ltkw r`Kdy sn [ iek idn grmIAW dI ru`qy ieh pwxI bhuq hI TMFw vyK ky BweI swDU qy BweI rUpy dy idl ivc qWG pYdw hoeI ik Awp pIx qoN pihlW ieh TMFw pwxI gurU hirgoibMd swihb ƒ Bytw krIey [ auhnIN idnIN gurU hirgoibMd swihb frOlI gey hoey sn [ idlW dw idlW nwl myl huMdw hY [ iehnW dI qIbr iK`c mihsUs kr ky siqgurU jI dupihr vyly GoVy qy cVH ky iehnW pws A`pVy sn [ ijs ielwky ivc bwbw PrId jI rihMdy sn, EDr grmI bhuq hY [ jMgl BI qdoN bVy sn, qy pwxI dw pRbMD ikqy nyVy-qyVy nhIN sI huMdw [ PrId jI ny auhnW jMglW ivcoN l`kVW k`tx vwly lohwrW ƒ keI vwrI GroN hI pwxI dw GVw lY jWidAW vyiKAw hovygw [

ArQ:- moFy au~qy kuhwVw qy isr auqy GVw (r`KI) lohwr jMgl ivc bwdSwh (bixAw huMdw) hY (ikauNik ijs ru`K qy cwhy kuhwVw clw skdw hY) (iesy qrHW mnu`K jgq-rUp jMgl ivc srdwr hY) [ hy PrId! (AwK—) mYN qW (ies jgq-rUp jMgl ivc) Awpxy mwlk-pRBU ƒ l`B irhw hW, qy, qUM, (hy jIv! lohwr vWg) koly l`B irhw hYN (Bwv, ‘ivsu gMdlW’-rUp koly lBdw hYN) [43[

ਫਰੀਦਾ ਇਕਨਾ ਆਟਾ ਅਗਲਾ ਇਕਨਾ ਨਾਹੀ ਲਣ ॥ ਅਗ ਗਏ ਿਸਞਾਪਸਿਨ ਚਟ1 ਖਾਸੀ ਕਉਣ ॥੪੪॥ {ਪਨਾ 1380}

Page 24: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- Aglw—bhuqw [ loxu—lUx [ AgY—prlok ivc [ isM\wpsin@—pCwxy jwxgy [

not:- A`Kr ‘in@’ dy AMq ivc A`Dw A`Kr ‘h’ hY [ KwsI—Kweygw [

ArQ:- hy PrId! keI bMidAW pws Awtw bhuq hY (‘ivsu gMdlW’ bhuq hn, dunIAw dy pdwrQ bhuq hn), ieknW pws (ieqnw BI) nhIN ijqnw (Awty ivc) lUx (pweIdw) hY [ (mnu`KI jIvn dI sPlqw dw mwp ieh ‘ivsu gMdlW’ nhIN), A`gy jw ky (AmlW au~qy) pCwx hovygI ik mwr iks ƒ pYNdI hY [44[

ਪਾਿਸ ਦਮਾਮ ਛਤ ਿਸਿਰ ਭਰੀ ਸਡ ਰਡ ॥ ਜਾਇ ਸਤ ਜੀਰਾਣ ਮਿਹ ਥੀਏ ਅਤੀਮਾ ਗਡ ॥੪੫॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- pwis—kol (ijnHW dy) [ dmwmy—DONsy [ Cqu—Cqr [ isir—isr auqy (vyKy Slok nµ: 43) [ ByrI—qUqIAW [ sfo—s`d [ rf—iek ‘CMd’ dw nwm hY jo ausqqI vwsqy vriqAw jWdw hY (vyKo, sveIey mhly cauQy ky, B`t nl´, CMd nµ: 1]5] qoN 8]12) [ jIrwx—mswx [ AqIm—XqIm, mihtr [ gf QIey—rl gey [

ArQ:- (iehnW ‘ivsu gMdlW’ dw kIh mwx?) (ijnHW lokW dy) pws DONsy (v`jdy sn), isr au~qy Cqr (Juldy sn), qUqIAW (v`jdIAW sn) ausqqI dy CMd (gWvy jWdy sn), auh BI Aw^r mswxW ivc jw suqy, qy XqImW nwl jw rly (Bwv, XqImW vrgy hI ho gey) [45[

ਫਰੀਦਾ ਕਠ ਮਡਪ ਮਾੜੀਆ ਉਸਾਰਦ ਭੀ ਗਏ ॥ ਕੜਾ ਸਉਦਾ ਕਿਰ ਗਏ ਗਰੀ ਆਇ ਪਏ ॥੪੬॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- mMfp—SwmIAwny [ mwVIAw—cubwirAW vwly mhl [ kUVw—sMg nwh inBx vwlw [ gorI—gorIN, kbrW ivc [

ArQ:- hy PrId! (‘ivsu gMdlW’ dy vpwrIAW vl q`k!) Gr mhl mwVIAW auswrn vwly BI (iehnW ƒ Cf ky) cly gey [ auho hI saudw kIqo ny, jo nwl nwh iniBAw qy (AMq ^wlI h`Q) kbrIN jw pey [46[

ਫਰੀਦਾ ਿਖਥਿੜ ਮਖਾ ਅਗਲੀਆ ਿਜਦ ਨ ਕਾਈ ਮਖ ॥ ਵਾਰੀ ਆਪ ਆਪਣੀ ਚਲ ਮਸਾਇਕ ਸਖ ॥੪੭॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- iKMQiV—godVI [ myKw—tWky, qRopy, myKW [ AglIAw—bhuq (vyKo Slok nµ: 44, ‘Aglw’) [ ijMdu—(ieh l&z sdw ( u)-AMq huMdw hY, vyKo ‘gurbwxI ivAwkrx’) [ mswiek—(l&z ‘SyK’ dw ‘bhu-vcn’) keI Sy [

ArQ:- hy PrId! ieh ‘ivsu gMdlW’ qW ikqy rhIAW, ies AwpxI ijMd dI BI koeI pWieAW nhIN [ (ies nwloN qW nkwrI godVI dw hI vDIk ieqbwr ho skdw hY, ikauNik) godVI ƒ keI

Page 25: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

tWky l`gy hoey hn, pr ijMd ƒ ie`k BI tWkw nhIN (kIh pqw, kyhVy vyly srIr nwloN v`K ho jwey?) v`fy v`fy AKvwx vwly Sy^ Awidk sB Awpo AwpxI vwrI ieQoN qur gey [47[

ਫਰੀਦਾ ਦਹ ਦੀਵੀ ਬਲਿਦਆ ਮਲਕ ਬਿਹਠਾ ਆਇ ॥ ਗੜ ਲੀਤਾ ਘਟ ਲਿਟਆ ਦੀਵੜ ਗਇਆ ਬਝਾਇ ॥੪੮॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- duhu dIvI blµidAw—Ajy ieh dovyN dIvy jgdy hI sn, (Bwv,) iehnW dohW A`KW dy swhmxy hI [ mlku—(mOq dw) &irSqw [ gVu—iklHw (srIr-rUp) [ Gtu—ihrdw, AMqhkrx [ lIqw—lY ilAw, kbzw kr ilAw [

ArQ:- hy PrId! iehnW dohW A`KW dy swhmxy (iehnW dohW dIivAW dy jgidAW hI) mOq dw &irsqw (ijs BI bMdy pws) Aw bYTw, aus ny aus dy srIr-rUp iklHy auqy kbzw kr ilAw, AMqhkrx lut ilAw (Bwv, ijMd kwbU kr leI) qy (ieh A`KW dy) dIvy buJw igAw [48[

ਫਰੀਦਾ ਵਖ ਕਪਾਹ ਿਜ ਥੀਆ ਿਜ ਿਸਿਰ ਥੀਆ ਿਤਲਾਹ ॥ ਕਮਾਦ ਅਰ ਕਾਗਦ ਕਨ ਕਇਿਲਆਹ ॥ ਮਦ ਅਮਲ ਕਰਿਦਆ ਏਹ ਸਜਾਇ ਿਤਨਾਹ ॥੪੯॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- ij—jo kuJ [ QIAw—hoieAw, vwpirAw, bIqI [ isir—isr auqy (vyKo Slok nµ: 43) [ kuMnI—im`tI dI hWfI [ sjwie—dMf [ iqnwh—auhnW ƒ [ Aml—kMm, krqUqW [

ArQ:- hy PrId! vyK! jo hwlq kpwh dI huMdI hY (Bwv, vylxy ivc vylI jWdI hY), jo iqlW dy isr qy bIqdI hY (kohlU ivc pIVy jWdy hn), jo kmwd, kwgz, im`tI dI hWfI Aqy kOilAW nwl vrqdI hY, ieh szw auhnW lokW ƒ imldI hY jo (iehnW ‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr) mMdy kMm krdy hn (Bwv, ijauN ijauN dunIAwvI pdwrQW dI ^wqr mMdy kMm krdy hn, iqauN iqauN bVy duKI huMdy hn [49[

ਫਰੀਦਾ ਕਿਨ ਮਸਲਾ ਸਫ ਗਿਲ ਿਦਿਲ ਕਾਤੀ ਗੜ ਵਾਿਤ ॥ ਬਾਹਿਰ ਿਦਸ ਚਾਨਣਾ ਿਦਿਲ ਅਿਧਆਰੀ ਰਾਿਤ ॥੫੦॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- kMin—kMDy auqy, moFy auqy [ sUPu—kwlI ^PnI [ gil—gl ivc [ idil—idl ivc [

ArQ:- hy PrId! (qyry) moFy auqy muslw hY, (qUM) gl ivc kwlI ^&nI (pweI hoeI hY), (qyry) mUMh ivc guV hY; (pr) idl ivc kYNcI hY (Bwv, bwhr lokW ƒ ivKwlx leI &kIrI vys hY, mUMhoN BI lokW nwl imTw boldw hYN, pr idloN ‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr Kotw hYN so) bwhr qW cwnx id`s irhw hY (pr) idl ivc hnyrI rwq (vwprI hoeI) hY [50[

ਫਰੀਦਾ ਰਤੀ ਰਤ ਨ ਿਨਕਲ ਜ ਤਨ ਚੀਰ ਕਇ ॥ ਜ ਤਨ ਰਤ ਰਬ ਿਸਉ ਿਤਨ ਤਿਨ ਰਤ ਨ ਹਇ ॥੫੧॥ {ਪਨਾ 1380}

Page 26: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- rqI—rqw ijqnI BI [ rqu—lhU [ (ieh l&z ‘iesqrI ilMg’ hY, pr ies dy AMq ivc ( u) sdw rihMdw hY; ies vrgy hor l&z jo iehnW SlokW ivc hI Awey hn, ieh hn—ijMdu, KMfu, mYlu, lju, ivsu, Kwku) [ rqy—rMgy hoey [ isau—nwl [ iqn qin—auhnW dy qn ivc [

ArQ:- hy PrId! jo bMdy r`b nwl rMgy huMdy hn (Bwv, r`b dy ipAwr ivc rMgy huMdy hn), auhnW dy srIr ivc (‘ivsu gMdlW’ dw moh-rUp) lhU nhIN huMdw, jy koeI (auhnW dw) srIr cIry (qW aus ivcoN) rqw ijqnw BI lhU nhIN inkldw (pr, hy PrId! qUM qW mus`ly qy ^&nI Awidk nwl inrw bwhr dw hI i^Awl r`iKAw hoieAw hY) [51[

ਮਃ ੩ ॥ ਇਹ ਤਨ ਸਭ ਰਤ ਹ ਰਤ ਿਬਨ ਤਨ ਨ ਹਇ ॥ ਜ ਸਹ ਰਤ ਆਪਣ ਿਤਤ ਤਿਨ ਲਭ ਰਤ ਨ ਹਇ ॥ ਭ ਪਇਐ ਤਨ ਖੀਣ ਹਇ ਲਭ ਰਤ ਿਵਚਹ ਜਾਇ ॥ ਿਜਉ ਬਸਤਿਰ ਧਾਤ ਸਧ ਹਇ ਿਤਉ ਹਿਰ ਕਾ ਭਉ ਦਰਮਿਤ ਮਲ ਗਵਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਤ ਜਨ ਸਹਣ ਿਜ ਰਤ ਹਿਰ ਰਗ ਲਾਇ ॥੫੨॥ {ਪਨਾ 1380}

not:- PrId jI ny ijs ‘rqu’ dw izkr Slok nµ: 51 ivc kIqw hY, aus ƒ Slok nµ: 50 ivc l&z ‘idil kwqI’ ivc ieSwry-mwqR hI disAw hY [ aus ƒ hor spSt krn vwsqy gurU Amrdws jI ny ieh Slok aucwirAw [

pd ArQ:- sBo—swrw hI [ rqu ibnu—r`q qoN ibnw (jo l&z AwpxI bxqr Anuswr sdw ‘( u) AMq’ huMdy hn, auhnW dw A^Irlw ( u) ‘sMbMDk’ dy nwl BI itikAw rihMdw hY [ ieQy l&z ‘rqu’ dw ( u) ‘sMbMDk’ ‘ibnu’ dy huMidAW BI kwiem hY) [ qMnu—qn, srIr [ sh—Ksm [ sh rqy—Ksm nwl rMgy hoey [ iqqu qin—aus srIr ivc [ iqqu—aus ivc [ BY pieAY—fr ivc ipAW, fr ivc irhW [ KIxu—pqlw, il`sw [ jwie—dUr ho jWdI hY [ bYsMqir—A`g ivc [ suDu—sw& [ ij—jyhVy [ rMgu—ipAwr [

ArQ:- ieh swrw srIr lhU hY (Bwv, swry srIr ivc lhU mOjUd hY), lhU qoN ibnw srIr rih nhIN skdw (iPr, srIr ƒ cIirAW, Bwv, srIr dI pVqwl kIiqAW, kyhVw lhU nhIN inkldw?) jo bMdy Awpxy Ksm (pRBU dy ipAwr) ivc rMgy hoey hn (auhnW dy) ies srIr ivc lwlc-rUp lhU nhIN huMdw [

jy (prmwqmw dy) fr ivc jIvIey, qW srIr (ies qrHW) il`sw ho jWdw hY (ik) ies ivcoN loB-rUp r`q inkl jWdI hY [ ijvyN A`g ivc (pwieAw sonw Awidk) Dwq sw& ho jWdI hY; iesy qrHW prmwqmw dw fr (mnu`K dI) BYVI m`q-rUp mYl ƒ k`t dyNdw hY [ hy nwnk! auh bMdy sohxy hn jo prmwqmw nwl inhuˆ lw ky (aus dy inhuˆ ivc) rMgy hoey hn [52[

ਫਰੀਦਾ ਸਈ ਸਰਵਰ ਢਿਢ ਲਹ ਿਜਥਹ ਲਭੀ ਵਥ ॥ ਛਪਿੜ ਢਢ ਿਕਆ ਹਵ ਿਚਕਿੜ ਡਬ ਹਥ ॥੫੩॥ {ਪਨਾ 1380}

Page 27: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

not:- Slok nµ: 50 ivc d`sy ByKI ƒ ies Slok ivc ‘C`pV’ vrgw disAw hY, Aqy Slok nµ: 51 ivc dsy su`cy ipAwr vwly bMdy ƒ ieQy ‘srvru’ AwiKAw hY [

pd ArQ:- srvru—sohxw qlwb; (sr—qlwb [ vr—sRySt) [ vQu—(Asl) cIz [ CpiV FUFY—jy C`pV BwlIey [ ickiV—ic`kV ivc [

ArQ:- hy PrId! auhI sohxw qlwb l`B, ijs ivcoN (Asl) cIz (nwm-rUp moqI) iml pey, C`pV BwilAW kuJ nhIN imldw, (auQy qW) ickV ivc (hI) h`Q fu`bdw hY [53[

ਫਰੀਦਾ ਨਢੀ ਕਤ ਨ ਰਾਿਵਓ ਵਡੀ ਥੀ ਮਈਆਸ ॥ ਧਨ ਕਕਦੀ ਗਰ ਮ ਤ ਸਹ ਨਾ ਿਮਲੀਆਸ ॥੫੪॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- nµFI—juAwn iesqRI ny [ n rwivE—nwh mwixAw [ vfI QI—bu`FI ho ky [ mueIAwsu—mueIAw su, auh mr geI [ Dn—iesqRI [ gor myN—kbr ivc [ qY—qYƒ [ sh—hy sh! hy pqI! nw imlIAwsu—auh nwh imlI [

ArQ:- hy PrId! ijs juAwn (jIv-) iesqRI ny (prmwqmw-) pqI nw mwixAw (Bwv, ijs jIv ny juAwnI vyly r`b ƒ nwh ismirAw), auh (jIv-) iesqRI jdoN bu`FI ho ky mr geI qW (iPr) kbr ivc qrly lYNdI hY (Bwv, mrn ipCoN jIv pCuqWdw hY) ik hy (pRBU-) pqI! mYN qYƒ (vyly-isr) nwh imlI [54[

ਫਰੀਦਾ ਿਸਰ ਪਿਲਆ ਦਾੜੀ ਪਲੀ ਮਛ1 ਭੀ ਪਲੀ2 ॥ ਰ ਮਨ ਗਿਹਲ ਬਾਵਲ ਮਾਣਿਹ ਿਕਆ ਰਲੀ2 ॥੫੫॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- pilAw—ic`tw ho igAw [ ry gihly—hy Zwi&l! bwvlw—kmlw [ rlIAW—mOjW [

ArQ:- hy PrId! isr ic`tw ho igAw hY, dwVHI ic`tI ho geI hY, muCW BI ic`tIAW ho geIAW hn [ hy Zwi&l qy kmly mn! (Ajy BI qUM dunIAw dIAW hI) mOjW ikauN mwx irhw hYN? [55[

ਫਰੀਦਾ ਕਠ ਧਕਣ ਕਤੜਾ ਿਪਰ ਨੀਦੜੀ ਿਨਵਾਿਰ ॥ ਜ ਿਦਹ ਲਧ ਗਾਣਵ ਗਏ ਿਵਲਾਿੜ ਿਵਲਾਿੜ ॥੫੬॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- Dukxu—dOVnw [ kyqVw—ikQoN qk? nIdVI—koJI nINd [ invwir—dUr kr [ idh—idn [ gwxvy idh—(aumr dy) igxvyN idn [ lDy—l`By, imly [ ivlwiV—dOV ky, CwlW mwr ky, (Bwv,) bVI CyqI CyqI [

ArQ:- hy PrId! koTy dI dOV ikQoN qk (Bwv, koTy auqy dOV lµmI nhIN ho skdI, iesy qrHW r`b vloN Zwi&l BI kd qk rhyNgw? aumr Aw^r mu`k jwiegI, so) r`b (vwly pwsy) qoN ieh koJI (Z&lq dI) nINd dUr kr dyh [ (aumr dy) jo igxvNy idn imly hoey hn auh CwlW mwr mwr ky

Page 28: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

mu`kdy jw rhy hn [56[

ਫਰੀਦਾ ਕਠ ਮਡਪ ਮਾੜੀਆ ਏਤ ਨ ਲਾਏ ਿਚਤ ॥ ਿਮਟੀ ਪਈ ਅਤਲਵੀ ਕਇ ਨ ਹਸੀ ਿਮਤ ॥੫੭॥ {ਪਨਾ 1380}

pd ArQ:- mMfp—mhl [ eyqu—ies ivc, ies (mhl-mwVIAW dy islisly) ivc [

ArQ:- hy PrId! (ieh jo qyry) Gr qy mhl-mwVIAW (hn, iehnW dy) ies (islisly) ivc ic`q nwh joV [ (mrn qy jdoN kbr ivc qyry au~qy) AqolvIN im`tI peygI qdoN (iehnW ivcoN) koeI BI swQI nhIN bxygw [57[

ਫਰੀਦਾ ਮਡਪ ਮਾਲ ਨ ਲਾਇ ਮਰਗ ਸਤਾਣੀ ਿਚਿਤ ਧਿਰ ॥ ਸਾਈ ਜਾਇ ਸਮ5ਾਿਲ ਿਜਥ ਹੀ ਤਉ ਵਞਣਾ ॥੫੮॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- mrg—mOq [ sqwxI—s-qwxI, qwx vwlI, bl vwlI [ iciq—icq ivc [ sweI—auhI [ jwie—QW [ sm@wil—(ies l&z dy A`Kr ‘m’ dy hyT A`Dw ‘h’ hY) [ ijQY hI—ijQy Aw^r ƒ [ vM\xw—jwxw [ mwlu—Dn [

ArQ:- hy PrId! (inrw) mhl-mwVIAW qy Dn ƒ icq ivc nwh itkweI r`K, (sB qoN) blI mOq ƒ ic`q ivc r`K (cyqy r`K) [ auh QW BI Xwd r`K Aw^r ƒ qUM jwxw hY [58[

ਫਰੀਦਾ ਿਜਨ5ੀ ਕਮੀ ਨਾਿਹ ਗਣ ਤ ਕਮੜ ਿਵਸਾਿਰ ॥ ਮਤ ਸਰਿਮਦਾ ਥੀਵਹੀ ਸ1ਈ ਦ ਦਰਬਾਿਰ ॥੫੯॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- ijn@I—(ieQy A`Kr ‘n’ dy nwl A`Dw ‘h’ hY) [ ijn@I kMmI—ijnHW kMmW ivc [ gux—lwB [ kMmVy—koJy kMm [ QIvhI—qUM hovyN [ dY—(l&z ‘dy’ dy QW ‘dY’ ikauN ho igAw hY, ieh g`l smJx leI pVHo myrw ‘gurbwxI ivAwkrx’) [ drbwir—drbwr ivc [ dY drbwir—dy drbwr ivc [

ArQ:- hy PrId! auh koJy kMm C`f dyh, ijnHW kMmW ivc (ijMd vwsqy koeI) lwB nhIN hY, mqW Ksm (prmwqmw) dy drbwr ivc SrimMdw hoxw pey [59[

ਫਰੀਦਾ ਸਾਿਹਬ ਦੀ ਕਿਰ ਚਾਕਰੀ ਿਦਲ ਦੀ ਲਾਿਹ ਭਰ1ਿਦ ॥ ਦਰਵਸ1 ਨ ਲੜੀਐ ਰਖ1 ਦੀ ਜੀਰ1ਿਦ ॥੬੦॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- BrWid—(‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr) Brm, BRWiq, sMsw, Btkxw [ lwih—lwh ky, dUr kr ky [ cwkrI—nOkrI, (Bwv,) bMdgI [ loVIAY—cwhIdI hY [ jIrWid—DIrj, sbr [ drvys—&kIr [ no—ƒ [

ArQ:- hy PrId! (iehnW ‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr Awpxy) idl dI Btkxw dUr kr ky mwlk

Page 29: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

(-pRBU) dI bMdgI kr [ &kIrW ƒ (qW) ru`KW vrgw ijgrw krnw cwhIdw hY [60[

ਫਰੀਦਾ ਕਾਲ ਮਡ ਕਪੜ ਕਾਲਾ ਮਡਾ ਵਸ ॥ ਗਨਹੀ ਭਿਰਆ ਮ ਿਫਰਾ ਲਕ ਕਹ ਦਰਵਸ ॥੬੧॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- mYfy—myry [ vysu—pihrwvw, poSwk [ gunhI—gunwhW nwl [ iPrw—iPrW, iPrdw hW [ loku—jgqu [ khY—AwKdw hY [

ArQ:- hy PrId! (myry AMdr ru`KW vwlI jIrWd nhIN hY jo &kIr dy AMdr cwhIdI sI &kIrW vWg) myry k`pVy (qW) kwly hn, myrw vys kwlw hY (pr ‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr ‘BrWid’ dy kwrn) mYN gunwhW nwl BirAw hoieAw iPrdw hW qy jgq mYƒ &kIr AwKdw hY [61[

ਤਤੀ ਤਇ ਨ ਪਲਵ ਜ ਜਿਲ ਟਬੀ ਦਇ ॥ ਫਰੀਦਾ ਜ ਡਹਾਗਿਣ ਰਬ ਦੀ ਝਰਦੀ ਝਰਇ ॥੬੨॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- qqI—q`qI, sVI hoeI [ qoie—pwxI ivc [ plvY—plHrdI hY, pRPulq huMdI hY [ jil—jl ivc [ fohwgix—duhwgix, durBwgix, mMdy BwgW vwlI, Cu`tV [ JUrydI JUryie—sdw hI JUrdI hY [ jy—BwvyN [

ArQ:- pwxI ivc sVI hoeI (KyqI iPr) hrI nhIN huMdI, BwvyN (aus KyqI ƒ) pwxI ivc (koeI) fobw dy dyvy [ hy PrId! (iesy qrHW jo jIv-iesqRI Awpxy vloN rb dy rwh qy qurdI hoeI BI) r`b qoN ivCuVI hoeI hY, auh sdw hI duKI huMdI hY, (Bwv, &kIrI ilbws huMidAW BI jy mn gunwhW nwl BirAw irhw, drvysu bx ky BI jy ‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr mn ivc ‘BrWid’ rhI, sqsMg ivc rih ky BI jy mn shisAW ivc irhw, qW BwgW ivc sdw Jorw hI Jorw hY) [62[

ਜ1 ਕਆਰੀ ਤਾ ਚਾਉ ਵੀਵਾਹੀ ਤ1 ਮਾਮਲ ॥ ਫਰੀਦਾ ਏਹ ਪਛਤਾਉ ਵਿਤ ਕਆਰੀ ਨ ਥੀਐ ॥੬੩॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- vIvwhI—ivAwhI, jdoN ivAwhI geI [ mwmly—kzIey, jMjwl [ pCoqwau—pCuqwvw [ viq—iPr, muV ky [ n QIAY—nhIN ho skdI [ jW—jdoN [ qW—qdoN [

not:- Slok nµ: 62 vwly i^Awl ƒ hI ieQy iek lVkI dy jIvn dI imswl dy ky smJwieAw hY [

ArQ:- jdoN (lVkI) kuAwrI huMdI hY qdoN (aus ƒ ivAwh dw) cwau huMdw hY (pr jdoN) ivAwhI jWdI hY qW jMjwl pY jWdy hn [ hy PrId! (aus vyly) iehI pCuqwvw huMdw hY ik auh muV kuAwrI nhIN ho skdI (Bwv, auh pihlw cwau aus dy mn ivc pYdw nhIN ho skdw) [63[

not:- jy sqsMg ivc roz Aw ky, jy &kIrI dy rwh qy qurdy hoieAW, jy Awpxy vloN Dwrimk jIvn ibqIq krdy hoieAW, mn ivc ‘ivsu gMdlW’ dI ^wqr ‘BrWid’ itkI rhy, qW swry

Page 30: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

Dwrimk au~dm bwhr-muKI ho jWdy hn [ Ajyhw Dwrimk jIvn sgoN ieh nukswn krdw hY ik auh pihlw Dwrimk cwau mwirAw hI jWdw hY, aus dw muV plHrnw AOKw ho jWdw hY [ ieh i^Awl Slok nµ: 60 qoN lY ky slok nµ: 63 qk cilAw Aw irhw hY [

ਕਲਰ ਕਰੀ ਛਪੜੀ ਆਇ ਉਲਥ ਹਝ ॥ ਿਚਜ ਬੜਿਨ5 ਨਾ ਪੀਵਿਹ ਉਡਣ ਸਦੀ ਡਝ ॥੬੪॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- kyrI—dI [ Awie aulQy—Aw auqry [ hMJ—hMs [ icMjU—cuMJ [ boVin@—fobdy hn [ sMdI—dI [ fMJ—qWG [

not:- auprly 4 SlokW ivc auhnW dw hwl d`isAw hY; jo sqsMg ivc rihMdy hoey BI sqsMg dy Anµd qoN vWjy rhy, qy Awi^r AMdroN cwau hI mu`k igAw [ Slok nµ: 64 qy 65 ivc Asl sqsMgIAW dw hwl hY [

ArQ:- k`lr dI C`prI ivc hMs Aw auqrdy hn, (auh hMs C`pVI ivc AwpxI) cuMJ fobdy hn, (pr, auh mYlw pwxI) nhIN pINdy, auhnW ƒ auQoN au~f jwx dI qWG l`gI rihMdI hY [64[

ਹਸ ਉਡਿਰ ਕਧ� ਪਇਆ ਲਕ ਿਵਡਾਰਿਣ ਜਾਇ ॥ ਗਿਹਲਾ ਲਕ ਨ ਜਾਣਦਾ ਹਸ ਨ ਕਧ�ਾ ਖਾਇ ॥੬੫॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- auif—au~f ky [ koDRY—koDry dI pYlI ivc [ pieAw—jw ipAw, jw bYTw [ ivfwrix—aufwx leI [ ghlw—kmlw [ loku—jgq, (Bwv) jgq dy bMdy [

ArQ:- hMs au~f ky koDry dI pYlI ivc jw bYTw qW dunIAw dy bMdy aus ƒ aufwx jWdy hn [ kmlI dunIAw ieh nhIN jwxdI ik hMs koDrw nhIN KWdw [65[

Slok nµ: 66 qoN 92 qk:

ਚਿਲ ਚਿਲ ਗਈ2 ਪਖੀ2 ਿਜਨ5ੀ ਵਸਾਏ ਤਲ ॥ ਫਰੀਦਾ ਸਰ ਭਿਰਆ ਭੀ ਚਲਸੀ ਥਕ ਕਵਲ ਇਕਲ ॥੬੬॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- cil cil geIAW—Awpo AwpxI vwrI clIAW geIAW [ pMKIAW— pMCIAW dIAW fwrW [ ql—qlwb [ vswey—rOxk dy rhy sn [ sru—srovr, qlwb [ clsI—su`k jwiegw [ Qky—kumlw gey [ iekl—ipCy iekly rhy hoey [

ArQ:- hy PrId! ijnHW (jIv-) pMCIAW dIAW fwrW ny ies (sMswr-) qlwb ƒ suhwvxw bxwieAw hoieAw hY, auh Awpo AwpxI vwrI (ies ƒ C`f ky) turIAW jw rhIAW hn [ (ieh jgq-) srovr BI su`k jwiegw qy ip`Cy rhy hoey iek`ly kaul Pul BI kumlw jwxgy (Bwv, ieh isRStI dy sohxy pdwrQ sB nws ho jwxgy) [66[

Page 31: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਫਰੀਦਾ ਇਟ ਿਸਰਾਣ ਭਇ ਸਵਣ ਕੀੜਾ ਲਿੜਓ ਮਾਿਸ ॥ ਕਤਿੜਆ ਜਗ ਵਾਪਰ ਇਕਤ ਪਇਆ ਪਾਿਸ ॥੬੭॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- iet isrwxy—isr hyT ie`t hovygI [ Buie—DrqI ivc [ mwis—mws ivc, ipMfy ivc [ kyqiVAw jug—keI jug, byAMq smW [ vwpry—lµG jwxgy [ iekqu pwis—ie`ko pwsy [

ArQ:- hy PrId! (jIv-pMCIAW dIAW qurIAW jw rhIAW fwrW vWg jdoN qyrI vwrI AweI, qyry BI) isr hyT ie`t hovygI, DrqI ivc (Bwv, qUM kbr ivc) su`qw ipAw hovyNgw, (qy qyry) ipMfy ivc kIVy qurdy hoxgy [ (ies qrHW) ie`ko pwsy ipAW Fyr lµmw smW lµG jwiegw (qdoN qYƒ iksy jgwxw nhIN, hux qW Zwi&l ho ky nw sauN) [67[

ਫਰੀਦਾ ਭਨੀ ਘੜੀ ਸਵਨਵੀ ਟਟੀ ਨਾਗਰ ਲਜ ॥ ਅਜਰਾਈਲ ਫਰਸਤਾ ਕ ਘਿਰ ਨਾਠੀ ਅਜ ॥੬੮॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- svMnvI—sohxy vMn (rMg) vwlI [ GVI—srIr-rUp BWfw [ nwgr—suMdr [ lju—rsI (suAwsW dI lVI) [

not—l&z ‘lju’ sMsik®q dy l&z ‘r`ju’ (r^ju) qoN bixAw hY jo ( u)-AMq hY [ so, ieh BI, ( u)-AMq hI hY BwvyN hY ieh l&z ‘iesqrI ilMg’ [ ies dy twkry qy l&z ‘lj’ mukqw-AMq hY, ies dw ArQ hY, ‘lwju Srm’, (voKo ‘gurbwxI ivAwkrx’) [ kY Gir—iks dy Gr ivc? nwTI—pRwhuxw [

ArQ:- hy PrId! (vyK, qyry guAWF iks bMdy dw srIr-rUp) suMdr rMg vwlw BWfw B`j igAw hY (Aqy suAwsW dI) sohxI lj tu`t geI hY? (vyK,) A`j iks dy Gr (mOq dw) &irsqw AzrweIl pRwhuxw hY? (Bwv, jy jIv-pMCIAW dIAW fwrW ivcoN inq qyry swhmxy iksy n iksy dI ieQoN qurn dI vwrI AweI rihMdI hY), qW ƒ ikauN Zwi&l ho ky su`qw ipAw hYN? [68[

ਫਰੀਦਾ ਭਨੀ ਘੜੀ ਸਵਨਵੀ ਟਟੀ ਨਾਗਰ ਲਜ ॥ ਜ ਸਜਣ ਭਇ ਭਾਰ ਥ ਸ ਿਕਉ ਆਵਿਹ ਅਜ ॥੬੯॥ {ਪਨਾ 1381}

ArQ:- Buie—DrqI auqy [ Bwru Qy—(inrw) Bwr sn (Bwv, jo jnm-mnorQ ƒ ivswrI bYTy sn) [ ikau Awvih Aju—A`j iPr ikvyN Awaux? (Bwv,) iPr ieh mnu`Kw jnm vwlw smW nhIN imldw [

ArQ:- hy PrId! (vyK, iks dw srIr-rUp) sohxy rMg vwlw BWfw Bj igAw hY (qy suAwsW-rUp) sohxI lj tu`t geI hY? ijhVy Brw (nmwz vloN Zwi&l ho ky) DrqI auqy (inrw) Bwr hI bxy rhy, auhnW ƒ mnu`Kw jnm vwlw ieh smw iPr nhIN imlygw [69[

Page 32: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਫਰੀਦਾ ਬ ਿਨਵਾਜਾ ਕਿਤਆ ਏਹ ਨ ਭਲੀ ਰੀਿਤ ॥ ਕਬਹੀ ਚਿਲ ਨ ਆਇਆ ਪਜ ਵਖਤ ਮਸੀਿਤ ॥੭੦॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- rIiq—qrIkw, jIaUx dw qrIkw [ kb hI—kdy BI [ cil n AwieAw—c`l ky nhIN Awey, au~dm kr ky nhIN Awey [ byinvwjw—jo inmwz nhIN pVHdy, jo bMdgI nhIN krdy [

ArQ:- hy PrId! jo bMdy inmwz nhIN pVHdy (Bwv, jo bMdgI vloN Zwi&l hn) jo kdy BI au~dm kr ky pMjy vyly msIq nhIN AwauNdy (Bwv, jo kdy BI G`t qoN Gt pMj vyly rb ƒ Xwd nhIN krdy) auh ku`iqAW (smwn) hn, auhnW dw ieh jIaUx dw qrIkw cMgw nhIN ikhw jw skdw [70[

ਉਠ ਫਰੀਦਾ ਉਜ ਸਾਿਜ ਸਬਹ ਿਨਵਾਜ ਗਜਾਿਰ ॥ ਜ ਿਸਰ ਸ1ਈ ਨਾ ਿਨਵ ਸ ਿਸਰ ਕਿਪ ਉਤਾਿਰ ॥੭੧॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- aujU—inmwz pVHn qoN pihlW h`Q mUMh pYr Doxy [ aujU swij—auzU kr, mUMh h`Q Do [ subh—svyr dI [ invwj gujwir—inmwz pVH [ kip—kt ky [

ArQ:- hy PrId! au~T, mUMh h`Q Do, qy svyr dI inmwz pVH [ jo isr mwlk-r`b A`gy nhIN inaUNdw, auh isr kt ky lwh dyh (Bwv, bMdgIhIx bMdy dw jIaUxw iks ArQ?) [71[

ਜ ਿਸਰ ਸਾਈ ਨਾ ਿਨਵ ਸ ਿਸਰ ਕੀਜ ਕ1ਇ ॥ ਕਨ ਹਿਠ ਜਲਾਈਐ ਬਾਲਣ ਸਦ ਥਾਇ ॥੭੨॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- kIjY kWie—kIh krIey? kIh bxweIey? kuMnw—hWfI [ sMdY—dy [

ArQ:- jo isr (bMdgI ivc) mwlk-r`b A`gy nhIN inaUNdw, aus isr dw koeI lwB nhIN [ aus isr ƒ hWfI hyT bwlx dy QW bwl dyxw cwhIey (Bwv, aus AwkVy hoey isr ƒ su`kI lkVI hI smJo) [72[

ਫਰੀਦਾ ਿਕਥ ਤਡ ਮਾਿਪਆ ਿਜਨ5ੀ ਤ ਜਿਣਓਿਹ ॥ ਤ ਪਾਸਹ ਓਇ ਲਿਦ ਗਏ ਤ ਅਜ ਨ ਪਤੀਣਿਹ ॥੭੩॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- qYfy—qyry [ qU—qYƒ [ jwixEih—jnm id`qw [ ijn@I—ies l&z dy A`Kr ‘n’ dy hyT A`Dw ‘h’ hY [ pqIxoih—pqIijAw, qs`lI hoeI, XkIn AwieAw [ Eie—auh qyry mwpy (l&z ‘Eh’ qoN bhu-vcn) [

ArQ:- hy PrId! (jIv-pMCIAW dIAW qurIAW jw rhIAW hor fwrW dw jy qYƒ i^Awl nhIN AwauNdw, qW iehI vyK ik) qyry (Awpxy) mwpy ik`Qy hn, ijnHW qYƒ jMimAw sI [ auh qyry mwpy qyry pwsoN kdy dy cly gey hn [ qYƒ Ajy BI XkIn nhIN AwieAw (ik qUM qW ieQoN qur jwxw hY, iesy krky r`b dI bMdgI vloN Zwi&l ipAw hYN) [73[

Page 33: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਫਰੀਦਾ ਮਨ ਮਦਾਨ ਕਿਰ ਟਏ ਿਟਬ ਲਾਿਹ ॥ ਅਗ ਮਿਲ ਨ ਆਵਸੀ ਦਜਕ ਸਦੀ ਭਾਿਹ ॥੭੪॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- mYdwnu—p`Drw QW [ lwih—dUr kr dyh [ toey itby—nIvyN qy au~cy QW [ AgY—qyry A`gy, qyrI izMdgI dy s&r ivc [ sMdI—dI [ Bwih—A`g [ AwvsI—AwvygI [

ArQ:- hy PrId! mn ƒ p`Drw kr dyh (Aqy ies dy) au~cy nIvyN QW dUr kr dyh, (jy qUM kr skyN, qW) qyry jIvn-s&r ivc dozk dI A`g iblkul nhIN AwvygI, (Bwv, mn ivc toey it~by itky rihx krky jo klyS mnu`K ƒ vwprdy hn, iehnW dy dUr hoieAW auh klyS BI imt jwxgy) [74[

not—mn ivc ikhVy toey it`by hn, Aqy iehnW ƒ dUr krn dw kIh Bwv hY? ieh g`l PrId jI ny spSt krky nhIN ilKI [ PrId jI dy ies i^Awl ƒ auGyVn vwsqy siqgurU Arjn dyv jI ny Aglw Slok Awpxy v`loN iliKAw hY, Aqy nwm PrId jI dw hI vrq idqw hY [ inKyVn vwsqy isrlyK ‘m: 5’ dy idqw hY [

ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਖਾਲਕ ਖਲਕ ਮਿਹ ਖਲਕ ਵਸ ਰਬ ਮਾਿਹ ॥ ਮਦਾ ਿਕਸ ਨ ਆਖੀਐ ਜ1 ਿਤਸ ਿਬਨ ਕਈ ਨਾਿਹ ॥੭੫॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- Kwlku—^lkq ƒ pYdw krn vwlw prmwqmw [ mwih—mih, ivc [ iqsu ibnu—aus prmwqmw qoN ibnw [

ArQ:- hy PrId! (^lkq pYdw krn vwlw) prmwqmw (swrI) ^lkq ivc mOjUd hY, Aqy ^lkq prmwqmw ivc vs rhI hY [ jdoN (ikqy BI) aus prmwqmw qoN ibnw hor dUjw nhIN hY, qW iks jIv ƒ BYVw ikhw jwey? (Bwv, iksy mnuK ƒ mwVw nhIN ikhw jw skdw) [

not:- koeI mnu`K iksy dUjy ƒ mwVw AwKx vyly Awpxy Awp ƒ cMgw smJdw hY, dUjy l&zW ivc, Awp itby qy Kloqw hoieAw hyTW toey vl qk irhw huMdw hY [ ijnHW ƒ nIvyN AwKdw hY, auh ies AhMkwrI qoN n&riq krdy hn [ ies qrHW vYr qy n&riq dI A`g m`c au~TdI hY, ijs qoN keI iksm dy klyS pYdw huMdy hn [ Agly Slok ivc PrId jI kihMdy hn ik iehnW klySW nwloN qW mOq cMgI hY [

ਫਰੀਦਾ ਿਜ ਿਦਿਹ ਨਾਲਾ ਕਿਪਆ ਜ ਗਲ ਕਪਿਹ ਚਖ ॥ ਪਵਿਨ ਨ ਇਤੀ ਮਾਮਲ ਸਹ1 ਨ ਇਤੀ ਦਖ ॥੭੬॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- ij idn—ijs idih [ nwlw—nwVU [ kpih—(qUM) k`t dyNdIEN (hy dweI!) cuK—rqw ku [ ieqØI—ieqny [ mwmly—JMbyly, kzIey [

ArQ:- hy PrId! (AwK—) (hy dweI!) ijs idn myrw nwVU k`itAw sI, jy rqw ku myrw gl v`F dyNdIEN, qW (mn dy iehnW toieAW it`ibAW dy kwrx) nwh ieqny JMbyly pYNdy Aqy nwh hI mYN

Page 34: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ieqny du`K shwrdw [76[

not—keI sjx bVI kwhlI ivc AwKx l`g pey hn ik PrId jI dy Slok piVHAW ieauN jwpdw hY ijvyN bwbw jI dunIAw qoN bVy A`ky pey sn qy auhnW dw ieh Slok FihMdy pwsy vl lY jWdw hY [ Ajyhy lok ieh aukweI ies vwsqy Kw rhy hn ik auh iehnW SlokW ƒ rlw ky pVHnw Ajy nhIN is`Ky [ Slok nµ: 74 qy 76 ƒ rlw ky pVHo, Bwv sw& hY ik iek dUjy qoN n&riq kr ky lokW ny jgq ƒ nrk bxw idqw hY [ PrId jI ies AwkV qy n&riq qoN vrj rhy hn [

ਚਬਣ ਚਲਣ ਰਤਨ ਸ ਸਣੀਅਰ ਬਿਹ ਗਏ ॥ ਹੜ ਮਤੀ ਧਾਹ ਸ ਜਾਨੀ ਚਿਲ ਗਏ ॥੭੭॥ {ਪਨਾ 1381}

pd ArQ:- cbx—dMd, c`bx [ clx—l`qW [ rqMn—A`KW [ suxIAr—kMn [ sy—auh (ijnHW dy mwx qy mn ivc toey it`by bxwey hoey sn, ijnHW dy mwx qy dUijAW ƒ hIxy smJdy sW) [ bih gey—bYT gey, bihkl ho gey hn, kMm krn qoN rih gey hn [ hyVy—srIr ny [ Dwh muqI—Fwh mwrI [ sy jwnI—auh im`qr (ijnHW qy mwx sI) [

ArQ:- (iks mwx qy dUijAW ƒ mwVw AwKxw hoieAw? iks mwx qy mn ivc ieh toey it`by bxwxy hoey?) auh dMd, l`qW, A`KW qy kMn (ijnHW dy mwx dy ieh toey itby bxy sn) kMm krnoN rih gey hn [ (ies) srIr ny Fwh mwrI hY (Bwv, ieh Awpxw hI srIr hux duKI ho irhw hY, ik myry) auh im`qr qur gey hn (Bwv, kMm dyxoN rih gey hn, ijnHW qy mYƒ mwx sI) [77[

ਫਰੀਦਾ ਬਰ ਦਾ ਭਲਾ ਕਿਰ ਗਸਾ ਮਿਨ ਨ ਹਢਾਇ ॥ ਦਹੀ ਰਗ ਨ ਲਗਈ ਪਲ ਸਭ ਿਕਛ ਪਾਇ ॥੭੮॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- min—mn ivc [ n hFwie—nwh Awaux dyh [ dyhI—srIr ƒ [ n lgeI—nhIN l`gdw [ sBu ikCu—hryk cIz [ plY pwie—p`ly peI rihMdI hY, sWBI rihMdI hY [

ArQ:- hy PrId! burweI krn vwly nwl BI BlweI kr [ gu`sw mn ivc nwh Awaux dyh [ (ies qrHW) srIr ƒ koeI rog nhIN l`gdw Aqy hryk pdwrQ (Bwv, cMgw gux) sWiBAw rihMdw hY [

ਫਰੀਦਾ ਪਖ ਪਰਾਹਣੀ ਦਨੀ ਸਹਾਵਾ ਬਾਗ ॥ ਨਉਬਿਤ ਵਜੀ ਸਬਹ ਿਸਉ ਚਲਣ ਕਾ ਕਿਰ ਸਾਜ ॥੭੯॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- pMK—pMCIAW dI fwr [ dunI—dunIAw [ suhwvw—sohxw [ naubiq—DONsw [ subh isau—svyr dw [ swju—swmwn, Awhr, iqAwrI [

ArQ:- hy PrId! ieh dunIAw (iek) sohxw bwZ hY (ieQy mn ivc ‘toey it`by’ bxwey ikauN hoey? ieQy qW swry jIv-rUp) pMCIAW dI fwr prwhuxI hY [ jdoN svyr dw DONsw v`jw (sB ny izMdgI dI rwq k`t ky qur jwxw hY) [ (hy PrId! ieh ‘toey it`by’ dUr kr, qy qUM BI) qurn dI

Page 35: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

iqAwrI kr [79[

ਫਰੀਦਾ ਰਾਿਤ ਕਥਰੀ ਵਡੀਐ ਸਿਤਆ ਿਮਲ ਨ ਭਾਉ ॥ ਿਜਨ5ਾ ਨਣ ਨ◌ ੀਦ�ਾਵਲ ਿਤਨ5ਾ ਿਮਲਣ ਕਆਉ ॥੮੦॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- kQUrI—ksqUrI [ Bwau—ih`sw [ ijMn@w, iqMn@w—ieQy AKr ‘n’ dy hyTw A`Dw ‘h’ hY [ nˆØIdRwvly—nINd nwl Gu`ty hoey [ imlxu—myl, pRwpqI [ kuAwau—ikQoN? ikvyN?

ArQ:- hy PrId! (auh iqAwrI rwq ƒ hI ho skdI hY) rwiq (dI iekWq) ivc ksqUrI vMfIdI hY (Bwv, rwiq dI iekWq vyly Bjn dI sugMDI pYdw huMdI hY), jo su`qy rihx auhnW ƒ (ies ivcoN) ih`sw nhIN imldw [ ijnHW dIAW AKW (swrI rwq) nINd ivc Gu`tIAW rihx, auhnW ƒ (nwm dI ksqUrI dI) pRwpqI ikvyN hovy? [85[

zrUrI not:- Slok nµ: 74 ivc mn dy jo ‘toey it`by’ d`sy hn, Agly Slok nµ: 81 ivc auhnW toey-itibAW dw Asr ibAwn krdy hn, ik iehnW dy kwrn swry jgq ivc du`K hI du`K vwpr irhw hY, pr ies g`l dI smJ aus ƒ pYNdI hY jo Awp mn dy ‘toey it`by’ qoN aucyrw huMdw hY [

ਫਰੀਦਾ ਮ ਜਾਿਨਆ ਦਖ ਮਝ ਕ ਦਖ ਸਬਾਇਐ ਜਿਗ ॥ ਊਚ ਚਿੜ ਕ ਦਿਖਆ ਤ1 ਘਿਰ ਘਿਰ ਏਹਾ ਅਿਗ ॥੮੧॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- muJ kU—mYƒ [ sbwieAY jig—swry jgq ivc [ aUcy ciV kY—du`K qoN au~cw ho ky [ Gir—Gr ivc [ Gir Gir—hryk Gr ivc [ Aig—(ies l&z dw joV iDAwn-jog hY, sdw (i)-AMq hY, Asl l&z sMsik®q dw ‘Agin’ hY, ies qoN pRwik®q-rUp ‘Aig’ hY) [

ArQ:- hy PrId! mYN (pihlW mn dy ‘toey it`by’ qoN pYdw hoey du`K ivc Gwbr ky ieh) smiJAw ik du`K (isr&) mYƒ (hI) hY (isr& mYN hI duKI hW), (pr Asl ivc ieh) du`K qW swry (hI) jgq ivc (vwpr irhw) hY [ jdoN mYN (Awpxy du`K qoN) aucyrw ho ky (iDAwn mwirAw) qW mYN vyiKAw ik hryk Gr ivc iehI A`g (bl) rhI hY (Bwv, hryk jIv duKI hY) [81[

not:- ies Slok qoN A`gy do Slok gurU Arjn swihb jI dy hn [ Awp ilKdy hn ik auhI ivrly bMdy du`KW dI mwr qoN bcy hoey hn, jo siqgurU dI srn pY ky prmwqmw ƒ Xwd krdy hn [

ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਭਿਮ ਰਗਾਵਲੀ ਮਿਝ ਿਵਸਲਾ ਬਾਗ ॥ ਜ ਜਨ ਪੀਿਰ ਿਨਵਾਿਜਆ ਿਤਨ5ਾ ਅਚ ਨ ਲਾਗ ॥੮੨॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- BUim—DrqI [ rMgwvlI—rMg-AwvlI [ AwvlI—kqwr, islislw [ rMg—suhj, ^uSI, Awnµd [ rMgwvlI—suhwvxI [ mMiJ—(ies) ivc [ ivsUlw—ivsu-BirAw, ivhulw [

Page 36: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

not:- ijnHW l&zW dy Asl rUp ivc ( u) sdw nwl rihMdw hY, auhnW dy ‘kwrkI’ Awid rUpW ivc ( u) dy QW ( U) ho jWdw hY, ijvyN ‘ijMdu’ qoN ‘ijMdU’, ‘Kwku’ qoN ‘KwkU’, ‘msu’ qoN ‘msU’ Aqy ‘ivsu qoN ‘ivsU’ [ invwijAw—vifAwieAw hoieAw [ iqMn@w—(ies l&z dy A`Kr ‘n’ dy nwl A`Dw ‘h’ hY) [ AMc—syk, AWc [ pIr—muriSd, gurU [

ArQ:- hy PrId! (ieh) DrqI (qW) suhwvxI hY, (pr mnu`KI mn dy toey it`ibAW dy kwrn ies) ivc ivhulw bwg (l`gw hoieAw) hY (ijs ivc du`KW dI A`g bl rhI hY) [ ijs ivc mnu`K ƒ siqgurU ny au~cw kIqw hY, auhnW ƒ (du`K-Agin dw) syk nhIN l`gdw [82[

ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਉਮਰ ਸਹਾਵੜੀ ਸਿਗ ਸਵਨੜੀ ਦਹ ॥ ਿਵਰਲ ਕਈ ਪਾਈਅਿਨ ਿਜਨ5ਾ ਿਪਆਰ ਨਹ ॥੮੩॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- suhwvVI—suhwvlI, suKwvlI, suK-BrI [ sMig—(aumr dy) nwl [ suvMn—sohxw rMg [ suvMnVI—sohxy rMg vwlI [ dyh—srIr [ pweIAin@—pwey jWdy hn, imldy hn [ nyh—ipAwr [

ArQ:- hy PrId! (auhnW bMidAW dI) izMdgI sOKI hY Aqy srIr BI sohxy rMg vwlw (Bwv, rog-rihq) hY, ijnHW dw ipAwr ipAwry prmwqmw nwl hY, (‘ivsUlw bwg’ qy ‘duK-AgnI’ auhnW ƒ CuMhdy nhIN, pr Ajyhy bMdy) koeI ivrly hI imldy hn [83[

ਕਧੀ ਵਹਣ ਨ ਢਾਿਹ ਤਉ ਭੀ ਲਖਾ ਦਵਣਾ ॥ ਿਜਧਿਰ ਰਬ ਰਜਾਇ ਵਹਣ ਿਤਦਾਊ ਗਉ ਕਰ ॥੮੪॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- vhx—hy vhx! kMDI—ndI dw kMFw [ qau—qUM [ ijDir—ijs pwsy [ rb rjwie—r`b dI mrzI [ iqdwaU—ausy pwsy [ gMau kry—rsqw bxwauNdw hY, qurdw hY; cwl c`ldw hY [

not:- Slok nµ: 82 ivc PrId jI ny ‘du`K’ ƒ ‘A`g’ dw nwm id`qw hY [ Slok nµ: 82 ivc gurU Arjn dyv jI ies ƒ ‘ivsUlw bwZ’ AwKdy hn [ ieQy PrId jI sMswrk du`KW ƒ ‘iek lµmI ndI, pRvwh, vhx’ AwKdy hn [ mnu`Kw jIvn ndI dw kMFw hY jo duKW-rUpI pRvwh dy vyg nwl Fih irhw hY [

ArQ:- du`KW hyT nipAw hoieAw jIv ‘du`K’ A`gy qrly lY ky AwKdw hY—) hy (du`KW dy) vhx! (mYƒ) kMDI (-ru`KVy) ƒ nwh Fwh (Bwv, mYƒ duKI nwh kr), qYƒ BI (Awpxy kIqy dw) ihswb dyxw peygw [ (duKI mnuK ƒ ieh smJ nhIN rihMdI ik) du`KW dw hVH ausy pwsy hI Fwh lWdw hY, ijs pwsy r`b dI mrzI huMdI hY (Bwv, rb dI rzw-Anuswr r`b qoN ivCuVy hoey bMdy Awpxy kIqy mMdy krmW dy ADIn du`KW dw hVH aus ƒ Aw roVHdw hY) [84[

Page 37: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਫਰੀਦਾ ਡਖਾ ਸਤੀ ਿਦਹ ਗਇਆ ਸਲ1 ਸਤੀ ਰਾਿਤ ॥ ਖੜਾ ਪਕਾਰ ਪਾਤਣੀ ਬੜਾ ਕਪਰ ਵਾਿਤ ॥੮੫॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- fuKw syqI—du`KW nwl, du`KW ivc [ idhu—idn [ sUlW—coBW, icMqw-i&kr [ rwiq—(ies l&z dy A^Ir ivc sdw (i) huMdI hY, ieh sMsik®q l&z ‘rwiqR’ (rwi>) qoN hY) [ pwqxI—mlwh, muhwxw [ kpr—lihrW, TwTW [ vwiq—mUMh ivc (vyKo Slok nµ: 50) [

ArQ:- hy PrId! (mn ivc bxy ‘toey itby’ dy kwrn du`KW dI ndI ivc ruVHy jWdy jIvW dw) idn du`KW ivc lµGdw hY, rwq BI (icMqw dIAW) coBW ivc bIqdI hY [ (kMFy qy) Kloqw hoieAw (gurU-) mlwh iehnW ƒ au~cI au~cI kih irhw hY (ik quhwfw izMdgI dw) byVw (du`KW dIAW) TwTW dy mUMh ivc (Aw if`gx l`gw) hY [85[

ਲਮੀ ਲਮੀ ਨਦੀ ਵਹ ਕਧੀ ਕਰ ਹਿਤ ॥ ਬੜ ਨ ਕਪਰ ਿਕਆ ਕਰ ਜ ਪਾਤਣ ਰਹ ਸਚਿਤ ॥੮੬॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- lµmI lµmI—bhuq lµmI [ ndI—duKW dI ndI [ vhY—c`l rhI hY [ kyrY hyiq—fygx vwsqy, Fwhx vwsqy [ no—ƒ [ ikAw kry—kIh ivgwV skdw hY? pwqx—pwqx dy [ pwqx cyiq—pwqx dy cyqy ivc, mlwh dy cyqy ivc [ su—auh byVw [ cyiq—cyqy ivc [

ArQ:- (sMswrI bMidAW-rUp) kMDI (ru`KiVAW) ƒ Fwhux leI (Bwv, du`KI krn leI) (ieh ru`KW dI) byAMq lµmI ndI vg rhI hY, (pr ies ndI dw) GuMmx-Gyr (aus izMdgI-rUp) byVy dw koeI nukswn nhIN kr skdw, jo (siqgurU) mlwh dy cyqy ivc rhy (Bwv, ijs mnu`K auqy gurU myhr dI nzr r`Ky, aus ƒ du`K-AgnI nhIN poNhdI) [86[

ਫਰੀਦਾ ਗਲ◌ ੀ ਸ ਸਜਣ ਵੀਹ ਇਕ ਢਢਦੀ ਨ ਲਹ1 ॥ ਧਖ1 ਿਜਉ ਮ1ਲੀਹ ਕਾਰਿਣ ਿਤਨ5ਾ ਮਾ ਿਪਰੀ ॥੮੭॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- glˆØI—g`lW nwl, (Bwv,) glW nwl piqAwaux vwly [ ieku—Asl sjx [ n lhW—mYƒ nhIN l`Bdw [ DuKW—AMdry AMdr duKI ho irhw hW [ mWlIh—imlI, su`ky gohy dw cUrw [ mw—myrw [ iprI kwrix—ipAwry s`jxW dI ^wqr [ iqMn@w—auhnW [

ArQ:- hy PrId! glW nwl piqAwaux vwly qW vIh imqR (iml pYNdy) hn; pr Koj krn l`igAW Asl s`cw im`qr nhIN lBdw (jo myrI izMdgI dy byVy ƒ du`KW dI ndI ivcoN pwr lwey) [

mYN qW ieho ijhy (sq-sMgI) s`jxW dy (nwh imlx) krky DuKdI imlI vWg AMdry AMdr duKI ho irhw hW [87[

ਫਰੀਦਾ ਇਹ ਤਨ ਭਉਕਣਾ ਿਨਤ ਿਨਤ ਦਖੀਐ ਕਉਣ ॥ ਕਨੀ ਬਜ ਦ ਰਹ1 ਿਕਤੀ ਵਗ ਪਉਣ ॥੮੮॥ {ਪਨਾ 1382}

Page 38: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- Baukxw—ijs ƒ Baukx dI Awdq pY geI hY, BauNkw [ duKIAY kauxu—kOx AOKw huMdw rhy? dy rhW—dyeI r`KW, dyeI r`KWgw [ ikqI—ikqnI hI, ijqnI jI cwhy [ pauxu—hvw [

ArQ:- hy PrId! ieh (myrw) srIr qW BONkw ho igAw hY (Bwv, hr vyly inq nvyN pdwrQ mMgdw rihMdw hY, ies dIAW in`q dIAW mMMgW pUrIAW krn dI ^wqr) kOx inq AOKw huMdw rhy? (Bwv, mYƒ nhIN pu`jdw ik inq AOKw huMdw rhW) [ mYN qW kMnW ivc bu`jy dyeI r`KWgw ijqnI jI cwhy hvw Ju`ldI rhy, (Bwv, ijqnw jI cwhy ieh srIr mMgW mMgx dw rOlw pweI jwey, mYN ies dI ie`k BI nhIN suxWgw) [88[

not:- ie`k qW bMidAW ny mn ivc ‘toey itby’ bxwey hoey hn, dUjy, dunIAw dy mn-mohxy pdwrQ hryk jIv ƒ iKc pw rhy hn [ nqIjw ieh inkl irhw hY ik jgq du`KW dI Kwx bx igAw hY [

ਫਰੀਦਾ ਰਬ ਖਜਰੀ ਪਕੀ2 ਮਾਿਖਅ ਨਈ ਵਹਿਨ5 ॥ ਜ ਜ ਵਞ ਡੀਹੜਾ ਸ ਉਮਰ ਹਥ ਪਵਿਨ ॥੮੯॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- rb KjUrI—r`b dIAW KjUrW [ mwiKA—mwiKauN dIAW [ mwiKA neI—Sihd dIAW ndIAW [

(not:- l&z ‘mwiKA’ vl iDAwn dyx dI loV hY, ijvyN ‘jIau’ qoN ‘jIA’, ‘ipRau’ qoN ‘ipRA’ Aqy ‘hIau’ qoN ‘hIA’ bixAw hY, iqvyN ‘mwiKau’ qoN ‘mwiKA’ hY) [ vhMin—vihMdIAW hn, vg rhIAW hn [ fIhVw—idhwVw [ hQ pvMin@—h`Q pY rhy hn [

not:- l&z ‘pvMin@’ dy A`Kr ‘n’ dy nwl A`Dw ‘h’ hY, vyKo Slok nµ: 44 ivc ‘isM\wpsin@’ [

not:- bwbw PrId jI dunIAw dy sohxy qy suAwdly pdwrQW ƒ p`kIAW KjUrW Aqy Sihd dIAW ndIAW nwl aupmW dyNdy hn [ vM\Y—jWdw hY, guzrdw hY [

ArQ:- (pr ieh srIr ivcwrw BI kIh kry? ies ƒ iK`c pwx leI cwr-cuPyry jgq ivc) hy PrId! prmwqmw dIAW p`kIAW hoeIAW KjUrW (id`s rhIAW hn), Aqy Sihd dIAW ndIAW vg rhIAW hn (Bwv, hr pwsy sohxy sohxy, suAwdly qy mn-mohxy pdwrQ qy ivSy-ivkwr mOjUd hn) [ (auØN\ ieh BI TIk hY ik iehnW pdwrQW dy mwxn ivc mnu`K dw) jo jo idhwVw bIqdw hY, auh ies dI aumr ƒ hI h`Q pY rhy hn (Bwv, AzweIN jw rhy hn) [89[

ਫਰੀਦਾ ਤਨ ਸਕਾ ਿਪਜਰ ਥੀਆ ਤਲੀ2 ਖਡਿਹ ਕਾਗ ॥ ਅਜ ਸ ਰਬ ਨ ਬਾਹਿੜਓ ਦਖ ਬਦ ਕ ਭਾਗ ॥੯੦॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- QIAw—ho igAw hY [ ipMjru QIAw—h`fIAW dI mu`T ho igAw hY [ KMUMfih—TUMg rhy

Page 39: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

hn [ kwg—kW, ivkwr, dunIAwvI pdwrQW dy csky [ AjY—Ajy BI (jdoN ik srIr dunIAw dy Bog Boig Boig ky AwpxI siqAw BI gvw bYTw hY) [ n bwhuiVE—nhIN qu`Tw, qrs nhIN kIqw [

ArQ:- hy PrId! ieh BONkw) srIr (ivSy-ivkwrW ivc pY pY ky) fwFw mwVw ho igAw hY, h`fIAW dI muT rih igAw hY [ (iPr BI, ieh) kW ies dIAW qlIAW ƒ TUMgy mwrI jw rhy hn (Bwv, dunIAwvI pdwrQW dy csky qy ivSy-ivkwr ies dy mn ƒ coBW lweI jw rhy hn) [ vyKo, (ivkwrW ivc pey) mnu`K dI iksmq BI AjIb hY ik Ajy BI (jdoN ik ies dw srIr dunIAw dy ivSy Bog Bog ky AwpxI s`iqAw BI gvw bYTw hY) r`b ies auqy qRü`Tw nhIN (Bwv, ies dI Jwk imtI nhIN) [90[

ਕਾਗਾ ਕਰਗ ਢਢਿਲਆ ਸਗਲਾ ਖਾਇਆ ਮਾਸ ॥ ਏ ਦਇ ਨਨਾ ਮਿਤ ਛਹਉ ਿਪਰ ਦਖਨ ਕੀ ਆਸ ॥੯੧॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- kwgw—kwgW ny, kwvW ny, ivkwrW ny, dunIAwvI pdwrQW dy csikAW ny [ krMg—ipMjr, bhuq il`sw hoieAw hoieAw srIr [ sglw—swrw [ miq Cuhau—rb kr ky koeI nwh CyVy (vyKo, Slok nµ: 25 ivc l&z ‘iBjau’, ‘vrsau’ Aqy ‘qutau’) [ Aws—qWG [

ArQ:- kwvW ny ipMjr BI Pol mwirAw hY, Aqy swrw mws Kw ilAw hY (Bwv, dunIAwvI pdwrQW dy csky qy ivSy-ivkwr ies A`q il`sy hoey hoey srIr ƒ BI coBW lweI jw rhy hn, ies BONky srIr dI swrI s`iqAw iehnW ny iK`c leI hY) [ r`b kr ky koeI ivkwr (myrIAW) A`KW A`KW ƒ nwh CyVy, iehnW ivc qW ipAwry pRBU ƒ vyKx dI qWG itkI rhy [91[

ਕਾਗਾ ਚਿਡ ਨ ਿਪਜਰਾ ਬਸ ਤ ਉਡਿਰ ਜਾਿਹ ॥ ਿਜਤ ਿਪਜਰ ਮਰਾ ਸਹ ਵਸ ਮਾਸ ਨ ਿਤਦ ਖਾਿਹ ॥੯੨॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- kwgw—hy kW! hy dunIAwvI pdwrQW dy csky! cUMif n—nwh TUMg [ ipMjrw—su`kw hoieAw srIr [ bsY—(jy) v`s ivc (hY), jy qyry v`s ivc hY, jy qUM kr skyN [ q—qW [ ijqu—ijs ivc [ ijqu ipMjrY—ijs srIr ivc [ iqdU—aus srIr ivcoN [

ArQ:- hy kW! myrw ipMjr nwh TUMg, jy qyry v`s ivc (ieh g`l) hY qW (ieQoN) au~f jwh, ijs srIr ivc myrw Ksm-pRBU v`s irhw hY, ies ivcoN mws nwh Kwh, (Bwv, hy iviSAW dy csky! myry ies srIr ƒ coBW lwxIAW C`f dyh, qrs kr, qy jwh, ^lwsI kr [ ies srIr ivc qW Ksm-pRBU dw ipAwr v`s irhw hY, qUM ies ƒ ivSy-BogW vl pRyrn dw jqn nwh kr) [92[

Slok nµ: 93 qoN 130 qk

ਫਰੀਦਾ ਗਰ ਿਨਮਾਣੀ ਸਡ ਕਰ ਿਨਘਿਰਆ ਘਿਰ ਆਉ ॥ ਸਰਪਰ ਮਥ ਆਵਣਾ ਮਰਣਹ ਨਾ ਡਿਰਆਹ ॥੯੩॥ {ਪਨਾ 1382}

Page 40: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- inmwxI—ivcwrI [ sfu—sdw, vwj [ sfu kry—vwj mwr rhI hY [ inGirAw—hy by-Gry jIv! Gir—Gr ivc [ srpr—Awi^r ƒ [ mYQY—myry pws [

ArQ:- hy PrId! kbr ivcwrI (bMdy ƒ) vwj mwr rhI hY (qy AwKdI hY—) hy by-Gry jIv! (Awpxy) Gr ivc Aw, (Bwv,) Awi^r ƒ (qUM) myry pws hI Awauxw hY (qW iPr) mOq qoN (ieqnw) nwh fr [93[

ਏਨੀ ਲਇਣੀ ਦਖਿਦਆ ਕਤੀ ਚਿਲ ਗਈ ॥ ਫਰੀਦਾ ਲਕ1 ਆਪ ਆਪਣੀ ਮ ਆਪਣੀ ਪਈ ॥੯੪॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- loiex—AKW [ ien@I loiexI—iehnW A`KW nwl [ (A`Kr ‘n’ dy hyT A`Dw ‘h’ hY) [ kyqI—ikqnI hI (^lkiq), byAMq jIv [

ArQ:- iehnW A`KW nwl vyKidAW (Bwv, myrIAW A`KW dy swhmxy) ikqnI hI ^lkiq clI geI hY (mOq dw iSkwr ho geI hY) [ hy PrId! (^lkiq qurI jWdI vyK ky BI) hryk ƒ Awpo Awpxy suAwrQ dw hI i^Awl hY (Bwv, hryk jIv dunIAw vwlI Dun ivc hI hY), mYƒ BI Awpxw hI i&kr ipAw hoieAw hY [94[

ਆਪ ਸਵਾਰਿਹ ਮ ਿਮਲਿਹ ਮ ਿਮਿਲਆ ਸਖ ਹਇ ॥ ਫਰੀਦਾ ਜ ਤ ਮਰਾ ਹਇ ਰਹਿਹ ਸਭ ਜਗ ਤਰਾ ਹਇ ॥੯੫॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- Awpu—Awpxy Awp ƒ [ mY—mYƒ [

not:- mOq dI Fwh l`gI hoeI vyK ky jdoN PrId ny Awqmk jIvn v`l iDAwn mwirAw qW r`b vloN ieh DIrj imlI:

ArQ:- hy PrId! jy qUM Awpxy Awp ƒ svwr leyN, qW qUM mYƒ iml peyNgw, qy myry ivc juiVAW hI qYƒ suK hovygw (dunIAw dy pdwrQW ivc nhIN) [ jy qUM myrw bx jweyN, (Bwv, dunIAw vwlw ipAwr Cf ky myry nwl ipAwr krn l`g peyN, qW) swrw jgq qyrw bx jweygw (Bwv, mwieAw qyry ip`Cy ip`Cy dOVygI) [95[

ਕਧੀ ਉਤ ਰਖੜਾ ਿਕਚਰਕ ਬਨ ਧੀਰ ॥ ਫਰੀਦਾ ਕਚ ਭ1ਡ ਰਖੀਐ ਿਕਚਰ ਤਾਈ ਨੀਰ ॥੯੬॥ {ਪਨਾ 1382}

pd ArQ:- kMDI—kMFw [ ruKVw—in`kw ijhw ru`K, ivcwrw ru`K [ DIr—DIrj, Drvws [ nIru—pwxI [

ArQ:- (drIAw dy) kMFy au~qy (au~gw hoieAw) ivcwrw ru`K ikqnw ku icr Drvws bMnHygw? hy PrId! k`cy BWfy ivc pwxI ikqnw ku icr riKAw jw skdw hY? (iesy qrHW mnu`K mOq dI ndI dy kMFy qy Kloqw hoieAw hY, ies srIr ivcoN suAws mu`kdy jw rhy hn) [96[

Page 41: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਫਰੀਦਾ ਮਹਲ ਿਨਸਖਣ ਰਿਹ ਗਏ ਵਾਸਾ ਆਇਆ ਤਿਲ ॥ ਗਰ1 ਸ ਿਨਮਾਣੀਆ ਬਹਸਿਨ ਰਹ1 ਮਿਲ ॥ ਆਖੀ ਸਖਾ ਬਦਗੀ ਚਲਣ ਅਜ ਿਕ ਕਿਲ ॥੯੭॥ {ਪਨਾ 1382-1983}

pr ArQ:- mhl—pky Gr [ insKx—iblkul ^wlI, suM\y [ qil—ql ivc, hyTW DrqI ivc [ bhsin—bYTxgIAW [ gorW inmwxIAw—ieh kbrW ijnHW qoN bMdy n&rq krdy hn [ mil—m`l ky [

ArQ:- hy PrId! (mOq Awaux qy) mhl-mwVIAW suM\IAW rih jWdIAW hn, DrqI dy hyT (kbr ivc) fyrw lwxw pYNdw hY, auhnW kbrW ivc ijnHW qoN n&rq krIdI hY rUhW sdw leI jw bYTxgIAW [ hy Sy^ (PrId)! (r`b dI) bMdgI kr (iehnW mhl-mwVIAW qoN) A`j Blk kUc krnw hovygw [97[

not:- ieQy Awm muslmwnI i^Awl Anuswr rUh dw kbr ivc jw bYTxw AwiKAw hY, Bwv ieh hY ik srIrW ny Awi^r im`tI ivc iml jwxw hY [

ਫਰੀਦਾ ਮਉਤ ਦਾ ਬਨਾ ਏਵ ਿਦਸ ਿਜਉ ਦਰੀਆਵ ਢਾਹਾ ॥ ਅਗ ਦਜਕ ਤਿਪਆ ਸਣੀਐ ਹਲ ਪਵ ਕਾਹਾਹਾ ॥ ਇਕਨਾ ਨ ਸਭ ਸਝੀ ਆਈ ਇਿਕ ਿਫਰਦ ਵਪਰਵਾਹਾ ॥ ਅਮਲ ਿਜ ਕੀਿਤਆ ਦਨੀ ਿਵਿਚ ਸ ਦਰਗਹ ਓਗਾਹਾ ॥੯੮॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- eyvY—ieauN, ies qrHW dw [ Fwhw—iknwrw, kMFw [ hUl—rOlw [ kwhwhw—hwhwkwr [ dojk—nrk [ ieik—keI jIv (l&z ‘ieik’ ‘bhu-vcn’ hY l&z ‘iek’ qoN) [ Egwhw—gvwh, swKI [

ArQ:- hy PrId! ijvyN dirAw dw iknwrw hY (jo pwxI dy vyg nwl Fih irhw huMdw hY) iesy qrHW mOq (-rUp) ndI dw kMFw hY (ijs ivc byAMq jIv aumr Bog ky if`gdy jw rhy hn) [ (mOq) Agly pwsy (ivkwrIAW vwsqy) qpy hoey nrk suxINdy hn, auQy auhnW dI hwhwkwr qy rOlw pY irhw hY [ keI (BwgW vwilAW) ƒ qW swrI smJ Aw geI hY (ik ieQy ikvyN izMdgI guzwrnI hY, pr) keI byprvwh iPr rhy hn [ jyhVy Aml ieQy dunIAw ivc krIdy hn, auh r`b dI drgwh ivc (mnu`K dI izMdgI dy) gvwh bxdy hn [98[

ਫਰੀਦਾ ਦਰੀਆਵ ਕਨ5 ਬਗਲਾ ਬਠਾ ਕਲ ਕਰ ॥ ਕਲ ਕਰਦ ਹਝ ਨ ਅਿਚਤ ਬਾਜ ਪਏ ॥ ਬਾਜ ਪਏ ਿਤਸ ਰਬ ਦ ਕਲ1 ਿਵਸਰੀ2 ॥ ਜ ਮਿਨ ਿਚਿਤ ਨ ਚਤ ਸਿਨ ਸ ਗਾਲੀ ਰਬ ਕੀ2 ॥੯੯॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- kMnY—kMFy qy [ kyl—klol [ hMJ—hMs (ijhw ic`tw bgulw) [ AicMqy—Acn-cyq [ iqhu—aus (hMJ) ƒ [ ivsrIAW—Bul geIAW [ min—mn ivc [ cyqy sin—cyqy ivc sn, Xwd sn [ gwlI—g`lW [

ArQ:- hy PrId! (bMdw jgq dy rMg-qmwiSAW ivc msq hY, ijvyN) dirAw dy kMFy qy bYTw

Page 42: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

hoieAw bgulw klol krdw hY (ijvyN aus) hMs (vrgy ic`ty bguly) ƒ klol krdy ƒ Acn-cyq bwz Aw pYNdy hn, (iqvyN bMdy ƒ mOq dy dUq Aw PVdy hn) [ jdoN aus ƒ bwz Aw ky pYNdy hn, qW swry klol aus ƒ Bul jWdy hn (AwpxI jwn dI pY jWdI hY, iehI hwl mOq AwieAW bMdy dw huMdw hY) [ jo g`lW (mnuK dy kdy) mn ivc ic`q-cyqy ivc nhIN sn, rb ny auh kr id`qIAW [99[

ਸਾਢ ਤ� ਮਣ ਦਹਰੀ ਚਲ ਪਾਣੀ ਅਿਨ ॥ ਆਇਓ ਬਦਾ ਦਨੀ ਿਵਿਚ ਵਿਤ ਆਸਣੀ ਬਿਨ5 ॥ ਮਲਕਲ ਮਉਤ ਜ1 ਆਵਸੀ ਸਭ ਦਰਵਾਜ ਭਿਨ ॥ ਿਤਨ5ਾ ਿਪਆਿਰਆ ਭਾਈ2 ਅਗ ਿਦਤਾ ਬਿਨ5 ॥ ਵਖਹ ਬਦਾ ਚਿਲਆ ਚਹ ਜਿਣਆ ਦ ਕਿਨ5 ॥ ਫਰੀਦਾ ਅਮਲ ਿਜ ਕੀਤ ਦਨੀ ਿਵਿਚ ਦਰਗਹ ਆਏ ਕਿਮ ॥੧੦੦॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- dyhurI—sohxw srIr, pilAw hoieAw srIr [ clY—qurdw hY, kMm dyNdw hY [ AMin—ANMn nwl [ ivic—(ies dy A^Ir ivc sdw (i) huMdI hY [ l&z ‘ibnu’ dy A^Ir ivc sdw ( u) huMdw hY) [ viq—prq prq ky, muV muV ky [ AwsUxI—in`kI ijhI Aws, sohxI ijhI Aws [ bMin@—bMnH ky [ mlk—&irSqw [ Al—dw [ mlkl mauq—mOq dw &irSqw [ kMin@—moFy qy [ Awey kMim—kMm ivc Awey, shweI hoey [

ArQ:- (mnu`K dw ieh) swFy iqMn mx dw pilAw hoieAw srIr (ies ƒ) pwxI qy AMn dy zor kMm dy irhw hY [ bMdw jgq ivc koeI sohxI ijhI Aws bx ky AwieAw hY (pr Aws pUrI nhIN huMdI) [ jdoN mOq dw &irsqw (srIr dy) swry drvwzy BMn ky (Bwv, swry ieMidRAW ƒ nkwry kr ky) Aw jWdw hY, (mnu`K dy) auh ipAwry vIr (mOq dy &irsqy dy) A`gy bMnH ky qor dyNdy hn [ vyKo! bMdw chuM mnu`KW dy moFy qy qur ipAw hY [

hy PrId! (prmwqmw dI) drgwh ivc auhI (Bly) kMm shweI huMdy hn jo dunIAw ivc (rih ky) kIqy jWdy hn [100[

ਫਰੀਦਾ ਹਉ ਬਿਲਹਾਰੀ ਿਤਨ5 ਪਖੀਆ ਜਗਿਲ ਿਜਨ5ਾ ਵਾਸ ॥ ਕਕਰ ਚਗਿਨ ਥਿਲ ਵਸਿਨ ਰਬ ਨ ਛਡਿਨ ਪਾਸ ॥੧੦੧॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- hau—mYN [ bilhwrI—sdky, kurbwn [ iqn@—A`Kr ‘n’ dy hyT A`Dw ‘h’ hY [ jMgil—jMgl ivc [ vwsu—vsybw, irhYS [ kkru—kMkr, roV [ Qil—Ql auqy, Buieˆ auqy [ rb pwsu—r`b dw pwsw, r`b dw Awsrw [ CoVin@—(A`Kr ‘n’ dy hyT ADw ‘h’ hY) [

ArQ:- hy PrId! mYN auhnW pMCIAW qoN sdky hW ijnHW dw vwsw jMgl ivc hY, roV cugdy hn, Boieˆ au~qy vsdy hn, (pr) rb dw Awsrw nhIN C`fdy (Bwv, mhlW ivc rihx vwly ply hoey srIr vwly pr r`b ƒ Bulw dyx vwly bMdy nwloN qW auh pMCI hI cMgy hn jo ru`KW qy AwlHxy bxw lYNdy hn, roV cug ky guzwrw kr lYNdy hn, pr rb ƒ cyqy r`Kdy hn) [101[

Page 43: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਫਰੀਦਾ ਰਿਤ ਿਫਰੀ ਵਣ ਕਿਬਆ ਪਤ ਝੜ ਝਿੜ ਪਾਿਹ ॥ ਚਾਰ ਕਡਾ ਢਢੀ2 ਰਹਣ ਿਕਥਾਊ ਨਾਿਹ ॥੧੦੨॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- iPrI—bdl geI hY [ vxu—jMgl (Bwv, jMgl dw ru`K) [ (l&z ‘vxu’ dy rUp Aqy Slok nµ: 19 Aqy 43 ivc Awey l&z ‘vix’ dy ivAwkrixk rUp dw &rk vyKo) [ rhxu—iQrqw [ ikQwaU—ikqy BI [

ArQ:- hy PrId! mOsm bdl igAw hY, jMgl (dw bUtw bUtw) ih`l igAw hY, p`qr JV rhy hn [ (jgq dy) cwry pwsy FUMF vyKy hn, iQrqw ikqy BI nhIN hY (nwh hI ru`q ieko rih skdI hY, nwh hI ru`K qy ru`KW dy p`qr sdw itky rih skdy hn [ Bwv, smW guzrn qy ies mnu`K auqy buFypw Aw jWdw hY, swry AMg kmzor pY jWdy hn, Aw^r jgq qoN qur pYNdw hY) [102[

ਫਰੀਦਾ ਪਾਿੜ ਪਟਲਾ ਧਜ ਕਰੀ ਕਬਲੜੀ ਪਿਹਰਉ ॥ ਿਜਨ5ੀ ਵਸੀ ਸਹ ਿਮਲ ਸਈ ਵਸ ਕਰਉ ॥੧੦੩॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- pwiV—pwV ky [ ptolw—(isr auqy lYx vwlI znwnI dw) p`t dw k`pVw [ Dj—lIrW [ kMblVI—mwVI ijhI kMblI [ ijn@I vysI—ijnHW vysW nwl [ shu—Ksm [

ArQ:- hy PrId! p`t dw k`pVw pwV ky mYN lIrW kr idAW, qy mwVI ijhI kMblI pw lvW [ mYN auhI vys kr lvW, ijnHW vysW nwl (myrw) Ksm prmwqmw iml pey [103[

ਮਃ ੩ ॥ ਕਾਇ ਪਟਲਾ ਪਾੜਤੀ ਕਬਲੜੀ ਪਿਹਰਇ ॥ ਨਾਨਕ ਘਰ ਹੀ ਬਿਠਆ ਸਹ ਿਮਲ ਜ ਨੀਅਿਤ ਰਾਿਸ ਕਰਇ ॥੧੦੪॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- kwie—iks vwsqy? ikauN? pihryie—pihndI hY [ Gr hI—{Gir hI [ l&z ‘Gir’ dI ik®Aw ivSySx ‘hI’ dy kwrn au~f geI hY} Gr ivc hI [ rwis—cMgI, sw& [

ArQ:- (pqI prmwqmw ƒ imlx vwsqy jIv-iesqRI) isr dw p`t dw kpVw ikauN pwVy qy BYVI ijhI kMblI ikauN pwey? hy nwnk! Gr ivc bYiTAW hI Ksm (-prmwqmw) iml pYNdw hY, jy (jIv-iesqRI AwpxI) nIAq sw& kr ley (jy mn pivqR kr ley) [104[

ਮਃ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਗਰਬ ਿਜਨ5ਾ ਵਿਡਆਈਆ ਧਿਨ ਜਬਿਨ ਆਗਾਹ ॥ ਖਾਲੀ ਚਲ ਧਣੀ ਿਸਉ ਿਟਬ ਿਜਉ ਮੀਹਾਹ ॥੧੦੫॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- grbu—AhMkwr [ vifAweIAw grbu—vifAweIAW dw mwx, dunIAwvI ie`zq dw mwx [ Din—Dn dy kwrx [ jobin—juAwnI dy kwrx [ Awgwh—byAMq [ DxI—r`b, prmwqmw [ isau—qoN [ mIhwhu—mINh qoN [

ArQ:- hy PrId! ijnHW lokW ƒ dunIAwvI ie`zq dw AhMkwr (irhw), byAMq Dn dy kwrx jW juAwnI dy kwrx (koeI) mwx irhw, auh (jgq ivcoN) mwlk (dI myhr) qoN s`Kxy hI cly gey,

Page 44: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ijvyN it`by mINh (dy v`sx) ip`CoN (su`ky rih jWdy hn) [106[

ਫਰੀਦਾ ਿਤਨਾ ਮਖ ਡਰਾਵਣ ਿਜਨਾ ਿਵਸਾਿਰਓਨ ਨਾਉ ॥ ਐਥ ਦਖ ਘਣਿਰਆ ਅਗ ਠਉਰ ਨ ਠਾਉ ॥੧੦੬॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- AYQY—ies jIvn ivc [ GxyirAw—Gnyry, bVy [ Taur n Twau—nwh QW nw iQ`qw [

ArQ:- hy PrId! ijnHW bMidAW ny prmwqmw dw nwm BulwieAw hoieAw hY, auhnW dy mUMh frwauxy l`gdy hn (auhnW ƒ vyKidAW fr l`gdw hY, BwvyN auh p`t pihnx vwly hox, Dn vwly hox, juAwnI vwly hox jW mwx vifAweIAW vwly hox) [ (ijqnw icr) auh ieQy (ijaUNdy hn, auhnW ƒ) keI du`K vwprdy hn, qy AgWh vI auhnW ƒ koeI QW-iQ`qw nhIN imldw (Bwv, D`ky hI pYNdy hn) [106[

not:- Slok nµ: 103 Aqy 106 PrId jI dy hn [ nµ: 104 gurU Amrdws jI dw hY Aqy nµ: 105 gurU Arjn swihb dw hY [ PrId jI dy dovW SlokW ƒ rlw ky pVHo [ pihlW nµ: 106 qy iPr nµ: 103 [ dohW dw Bwv ieh hY, ijnHW bMidAW ny prmwqmw dw nwm BulwieAw hY auhnW dy mUMh frwauxy l`gdy hn BwvyN auh p`t pihnx vwly qy Dn vwly hI hox [ Dn huMidAW BI, p`t pihnidAW BI, auh duKI hI rihMdy hn [ so, rb ƒ Bulw ky Ajyhy p`t pihnx dy QW qW lIrW pw lYxIAW cMgIAW, kMmlI pihn lYxI cMgI, jy iehnW lIrW qy ies kMmlI dy pwieAW r`b nwh Bu`ly [

pr ies dw ieh Bwv nhIN ik PrId jI &kIrI pihrwvy dI ihdwieq kr rhy hn [ so, iesy BulyKy ƒ dUr krn leI gurU Amrdws jI ny PrId jI dy Slok nµ: 103 dy nwl Awpxy vloN Slok nµ: 104 iliKAw hY [ gurU Arjn swihb ny ies i^Awl dI hor ivAwiKAw kridAW iliKAw hY ik Dn qy juAwnI dw mwx kIqIAW rb dI myhr qoN s`Kxy hI rih jweIdw hY [ qW qy Ajyhy Dn juAwnI dI mOj nwloN &kIrI dIAW nzrW qy godVI cMgI, jy ies &kIrI ivc rb Xwd rih sky [

PrId jI dw ies qoN Aglw Slok nµ: 107 rqw iDAwn nwl qy ipCly SlokW nwl rlw ky pVH vyKo [ auh Awp hI AwKdy hn ik lIrW qy godVI dI loV nhIN hY, Gr Cf ky jMglW ivc jwx dI loV nhIN, isr& ieh hyT ilKy au~dm kro—AMimRq vyly au~T ky r`b ƒ Xwd kro, iek r`b dI Et r`Ko, sMqoK Dwro, Awidk [

ਫਰੀਦਾ ਿਪਛਲ ਰਾਿਤ ਨ ਜਾਿਗਓਿਹ ਜੀਵਦੜ ਮਇਓਿਹ ॥ ਜ ਤ ਰਬ ਿਵਸਾਿਰਆ ਤ ਰਿਬ ਨ ਿਵਸਿਰਓਿਹ ॥੧੦੭॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- ipCil rwiq—ipClI rwqy, AMimRq vyly [ n jwigEih—qUM nwh jwigAw [ muieEih—qUM moieAw [ qY—qUM [ rib—r`b ny [

Page 45: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ArQ:- hy PrId! jy qUM AMimRq vyly nhIN jwigAw qW (ieh koJw jIvn) ijaUNdw hI qUM mirAw hoieAw hYN [ jy qUM r`b ƒ Bulw idqw hY, qW r`b ny qYƒ nhIN BulwieAw (Bwv, prmwqmw hr vyly qyry AmlW ƒ vyK irhw hY) [107[

not:- ipClI rwqy ikauN jwgxw hY? ieh g`l PrId jI ny isr& ieSwry-mwqR khI hY—‘jy qY rbu ivswirAw’, Bwv, ipClI rwqy jwg ky r`b ƒ Xwd krnw hY [ gurU Arjn dyv jI PrId jI dy ies Bwv ƒ Agly cwr SlokW ivc vDIk spSt krdy hn [

ਮਃ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਕਤ ਰਗਾਵਲਾ ਵਡਾ ਵਮਹਤਾਜ ॥ ਅਲਹ ਸਤੀ ਰਿਤਆ ਏਹ ਸਚਾਵ1 ਸਾਜ ॥੧੦੮॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- kMqu—Ksm, prmwqmw [ rMgwvlw—(vyKo Slok nµ: 82 ivc ‘rMgwvlI’) sohj-meI, sohxw [ Alh syqI—r`b nwl [ swju—bxqr, rUp [ scwvW—s`c vwlw, prmwqmw vwlw [ eyhu swju—ieh rUp, (Bwv,) ‘rMgwvlw’ qy ‘vymuhqwju’ rUp [

ArQ:- hy PrId! Ksm (prmwqmw) sohxw hY qy bVw by-muQwj hY [ (AMimRq vyly au~T ky) jy r`b nwl rMgy jweIey qW (mnu`K ƒ BI) r`b vwlw ieh (sohxw qy by-muQwjI vwlw) rUp iml jWdw hY (Bwv, mnu`K dw mn suMdr ho jWdw hY, qy ies ƒ iksy dI muQwjI nhIN rihMdI) [108[

ਮਃ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਦਖ ਸਖ ਇਕ ਕਿਰ ਿਦਲ ਤ ਲਾਿਹ ਿਵਕਾਰ ॥ ਅਲਹ ਭਾਵ ਸ ਭਲਾ ਤ1 ਲਭੀ ਦਰਬਾਰ ॥੧੦੯॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- ieku kir—iek smwn kr, ieko ijhy jwx [ ivkwru—pwp [ qy—qoN [ Alh BwvY—(jo) r`b ƒ cMgw lgy [ drbwru—rb dI drgwh [

ArQ:- hy PrId! (AMimRq vyly au~T ky r`bI Xwd dy A`iBAws nwl jIvn ivc vwprdy) du`K qy su`K ƒ ie`ko jyhw jwx, idl qoN pwp k`F dyh, jo r`b dI rzw ivc vrqy aus ƒ aus ƒ cMgw jwx, qW qYƒ (prmwqmw dI) drgwh dI pRwpqI hovygI [109[

ਮਃ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਦਨੀ ਵਜਾਈ ਵਜਦੀ ਤ ਭੀ ਵਜਿਹ ਨਾਿਲ ॥ ਸਈ ਜੀਉ ਨ ਵਜਦਾ ਿਜਸ ਅਲਹ ਕਰਦਾ ਸਾਰ ॥੧੧੦॥ {ਪਨਾ 1383}

pd ArQ:- dunI—dunIAw, dunIAw dy lok [ vjweI—mwieAw dI pRyrI hoeI [ nwil—dunIAw dy hI nwil [ ijsu—ijs dI [ swr—sMBwl [ Alhu—prmwqmw [

not:- slok nµ: 108, 109 Aqy 110 ivc l&z ‘Alh’ dI vrqoN ivAwkrx Anuswr ieauN hY—‘Alh syqI’—ieQy mukqw AMq l&z ‘Alh’ dy nwl ‘sMbMDk’ ‘syqI’ vriqAw igAw hY [ ‘Alh BwvY’—ieQy ik®Aw ‘BwvY’ dy nwl l&z ‘Alh’ sMpRdwn kwrk, iek-vcn hY, Bwv, Alh ƒ’ ‘Alhu krdw’—ieQy l&z ‘Alhu’ krqw kwrk, iek-vcn hY [

Page 46: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ArQ:- hy PrId! dunIAw dy lok (vwjy hn jo mwieAw dy) vjwey hoey v`j rhy hn, qUM BI auhnW dy nwl hI v`j irhw hYN, (Bwv, mwieAw dw ncwieAw n`c irhw hYN) [ auhI (BwgW vwlw) jIv (mwieAw dw vjwieAw hoieAw) nhIN v`jdw, ijs dI sMBwl (rwKI) prmwqmw Awp krdw hY (so, AMimRq vyly au~T ky aus dI Xwd ivc juV, qwik qyrI BI sMBwl ho sky) [110[

ਮਃ ੫ ॥ ਫਰੀਦਾ ਿਦਲ ਰਤਾ ਇਸ ਦਨੀ ਿਸਉ ਦਨੀ ਨ ਿਕਤ ਕਿਮ ॥ ਿਮਸਲ ਫਕੀਰ1 ਗਾਖੜੀ ਸ ਪਾਈਐ ਪਰ ਕਰਿਮ ॥੧੧੧॥ {ਪਨਾ 1383-1384}

pd ArQ:- rqw—rqw, rMigAw hoieAw [ dunI—dunIAw, mwieAw [ ikqY kMim—iksy kMm ivc (nhIN AwauNdI) [ imsl PkIrW—&kIrW vwlI rihxI [ gwKVI—AOKI [ pUr krMim—pUrI iksmq nwl [

ArQ:- hy PrId! (AMimRq vyly au~Txw hI kw&I nhIN; aus au~Tx dI kIh lwB jy aus vyly BI) idl dunIAw (dy pdwrQW) nwl hI rMigAw irhw? dunIAw (AMq vyly) iksy kMm nhIN AwauNdI [ (au~T ky r`b ƒ Xwd kr, ieh) &kIrW vwlI rihxI bVI AOKI hY, qy imldI hY v`fy BwgW nwl [111[

not:- Aglw Slok nµ: 112 PrId jI dw hY [

ਪਿਹਲ ਪਹਰ ਫਲੜਾ ਫਲ ਭੀ ਪਛਾ ਰਾਿਤ ॥ ਜ ਜਾਗਿਨ5 ਲਹਿਨ ਸ ਸਾਈ ਕਨ ਦਾਿਤ ॥੧੧੨॥ {ਪਨਾ 1384}

not:- AMimRq vyly au~Tx bwry ieQy PrId jI dy isr& do Slok hn—nµ: 107 Aqy ieh nµ: 112 [ Slok nµ: 108, 109, 110 Aqy 111 gurU Arjn dyv jI dy hn, ijnHW ivc d`isAw hY ik AMimRq vyly dI bMdgI ivcoN ieh lwB inklxy cwhIdy hn—by-muQwjI, pwp dI nivrqI, rzw ivc rihxw, mwieAw dI mwr qoN bcwau [ PrId jI ny dohW SlokW ivc isr& ieh ikhw hY—AMimRq vyly aus dw nwm jpo, pihlI rwqy BI rb dI Xwd ivc hI sOxw cwhIdw hY, pr pihly pihr nwloN AMimRq vylw vDIk guxkwrI hY [

pd ArQ:- PulVw—sohxw ijhw Pul [ pCw rwiq—ipClI rwqy, AMimRq vyly [ jwgMin@—A`Kr ‘n’ dy hyT ‘h’ hY [ lhMin—hwsl krdy hn [ kMno—pwsoN (vyKo Slok nµ: 99 ivc l&z ‘kMnY’) [

ArQ:- (rwq dy) pihly pihr dI bMdgI (mwno) iek sohxw ijhw Pu`l hY, Pl AMimRq vyly dI bMdgI hI ho skdI hY [ jo bMdy (AMimRq vyly) jwgdy hn auh prmwqmw pwsoN b^SS hwsl krdy hn [112[

ਦਾਤੀ ਸਾਿਹਬ ਸਦੀਆ ਿਕਆ ਚਲ ਿਤਸ ਨਾਿਲ ॥ ਇਿਕ ਜਾਗਦ ਨਾ ਲਹਿਨ5 ਇਕਨ5ਾ ਸਿਤਆ ਦਇ ਉਠਾਿਲ ॥੧੧੩॥ {ਪਨਾ 1384}

Page 47: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- dwqI—b^SSW [

not:- l&z ‘dwiq’ (i) AMq hY, ies dw bhu-vcn (i) ƒ dIrG kIiqAW bixAw hY, iesy qrHW l&z ‘lhir’ (i AMq) qoN ‘lhrI’; ijvyN ‘swieru lhrI dyie’ [ sMdIAw—dIAW [ iqsu nwil—aus (swihb) nwl [ ikAw clY—kIh zor c`l skdw hY [ ieik—keI bMdy [ lhin@—pRwpq krdy hn [

not:- ieh Slok gurU nwnk dyv jI dw hY, jo PrId jI dy auprly Slok (nµ: 112) dI ivAwiKAw vwsqy aucwirAw igAw hY [ PrId jI ny l&z ‘dwiq’ vrq ky ieSwry-mwqR disAw hY ik jo AMimRq vyly jwg ky bMdgI krdy hn, auhnW auqy r`b qRü`Tdw hY [ gurU nwnk dyv jI ny spSt kr ky kih id`qw hY ik ieh qW ‘dwiq’ hY ‘dwiq’, h`k nhIN bx jWdw [ mqW koeI AMimRq vyly au~Tx dw mwx hI krn l`g jwey [

gurU Arjn dyv jI ny ies Slok ƒ gurU rwmdws jI dI aucwrI hoeI ‘isrI rwg’ dI vwr dI dUjI pauVI nwl BI vriqAw hY [ auQy ieh Slok ieauN hY [

slok m: 1 ] dwqI swihb sMdIAw, ikAw clY iqsu nwil ] ieik jwgMdy nw lhMin iekn@w suiqAw dyie auTwil ]1]2] . . . . . (isrI rwg kI vwr m: 4)

ieQy dUjI quk dy do l&zW dy joV ivc rqw ku &rk hY—‘lhMin’ Aqy ‘iekn@w’ [

ArQ:- b^SSW mwlk dIAW (AwpxIAW) hn [ aus mwlk nwl (iksy dw) kIh zor cl skdw hY? keI (AMimRq vyly) jwgdy BI (ieh b^SSW) nhIN lY skdy, keI (BwgW vwilAW ƒ) su`qy ipAW ƒ (auh Awp) jgw dyNdw hY (Bwv, keI AMimRq vyly jwgy hoey BI iksy AhMkwr Awidk-rUp mwieAw ivc su`qy rih jWdy hn, qy, keI Zwi&lW ƒ myhr kr ky Awp sUJ dy dyNdw hY) [113[

not:- gurU nwnk dyv jI dy au~pr-idqy Slok nwl ‘isrI rwg’ dI vwr ivc gurU nwnk dyv jI dw dUjw Slok ieauN hY:

m: 1 ] isdk sbUrI swidkw, sbr qosw mlwiekW [ dIdwru pUry pwiesw, Qwau nwhI Kwiekw ]2]2]

iehnW dohW SlokW ƒ iek`Ty piVHAW ieh is`iKAw pRq`K id`sdI hY ik rb vloN ‘dwiq’ qW hI imldI hY jy bMdw ‘sbru’ Dwrn kry [ iesy qrHW PrId jI dy Slok nµ: 112 dy nwl PrId jI dy Awpxy Agly cwr Slok nµ: 114 qoN 117 qk BI iehI kihMdy hn ik ‘dwiq’ qW hI imlygI jy ‘sbru’ Dwrogy [ ‘hk’ smJ ky kwhlI nwl koeI hor ‘Jwk’ nwh JwkxI [

not:- Slok nµ: 114 qoN 119 qk PrId jI dy hn [

Page 48: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

ਢਢਦੀਏ ਸਹਾਗ ਕ ਤਉ ਤਿਨ ਕਾਈ ਕਰ ॥ ਿਜਨ5ਾ ਨਾਉ ਸਹਾਗਣੀ ਿਤਨ5ਾ ਝਾਕ ਨ ਹਰ ॥੧੧੪॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- kU—ƒ [ qau qin—qyry qn ivc, qyry AMdr [ kor—ksr, Gwt [ kweI—koeI [ Jwk—Aws, Awsrw, tyk [

ArQ:- suhwg (-prmwqmw) ƒ Bwlx vwlIey (hy jIv iesqRIey!) (qUM AMimRq vyly au~T ky pqI-prmwqmw ƒ imlx leI bMdgI krdI hYN pr qYƒ Ajy BI nhIN imilAw) qyry Awpxy AMdr hI koeI ksr hY [ ijnHW dw nwm ‘sohwgxW’ hY auhnW dy AMdr koeI hor tyk nhIN huMdI (Bwv, pqI-imlwp dI ‘dwiq’ auhnW ƒ hI imldI hY jo AMimRq vyly au~Tx dw koeI ‘h`k’ nhIN jmWdIAW) [114[

ਸਬਰ ਮਝ ਕਮਾਣ ਏ ਸਬਰ ਕਾ ਨੀਹਣ ॥ ਸਬਰ ਸਦਾ ਬਾਣ ਖਾਲਕ ਖਤਾ ਨ ਕਰੀ ॥੧੧੫॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- mMJ—(mn) mMJ, (mn) ivc [ sbr kmwx—sbr dI kmwx [ sbru—DIrju, isdk [ kw—(kmwx dw) [ nIhxo—ic`lw [ sMdw—dw [ bwxu—qIr [ Kqw n krI—ivArQ nhIN jwx dyNdw, KuMJx nhIN dyNdw [

ArQ:- jy mn ivc ies sbr dI kmwn hovy, jy sbr hI kmwx dw ic`lw hovy, sbr dw hI qIr hovy, qW prmwqmw (ies dw inSwnw) KuMJx nhIN dyNdw [115[

ਸਬਰ ਅਦਿਰ ਸਾਬਰੀ ਤਨ ਏਵ ਜਾਲਿਨ5 ॥ ਹਿਨ ਨਜੀਿਕ ਖਦਾਇ ਦ ਭਤ ਨ ਿਕਸ ਦਿਨ ॥੧੧੬॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- swbrI—sbr vwly bMdy [ eyvY—iesy qrHW (Bwv,) sbr ivc hI [ qnu jwlyin@—srIr ƒ swVdy hn, GwlW Gwldy hn, (Bwv, jdoN jgq su`qw ipAw hY, auh AMimRq vyly au~T ky bMdgI krdy hn, qy by-muQwjI pwp-inivrqI Aqy rzw dw sbk pkWdy hn) [ hoin—huMdy hn [ njIik—nyVy [ iksY—iksy ƒ [ Byqu n dyin—Awpxw Byq nhIN dyNdy, kwhly pY ky iksy Agy iglw nhIN krdy ik ieqnI myhniq krn qy BI Ajy qk ikauN nhIN imilAw [

ArQ:- sbr vwly bMdy sbr ivc rih ky iesy qrHW (sdw sbr ivc hI) bMdgI dI Gwl Gwldy hn (ies qrHW auh) r`b dy nyVy huMdy jWdy hn, qy iksy ƒ Awpxy idl dw Byq nhIN dyNdy [116[

ਸਬਰ ਏਹ ਸਆਉ ਜ ਤ ਬਦਾ ਿਦੜ ਕਰਿਹ ॥ ਵਿਧ ਥੀਵਿਹ ਦਰੀਆਉ ਟਿਟ ਨ ਥੀਵਿਹ ਵਾਹੜਾ ॥੧੧੭॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- suAwau—suAwrQ, pRXojn, izMdgI dw inSwnw [ bMdw—hy bMdy! hy mnu`K! idVu—p`kw [ viD—vD ky [ QIvih—ho jwihˆgw [ vwhVw—in`kw ijhw vhx [ tuit—tut ky, Gt ky

Page 49: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

[

ArQ:- hy bMdy! ieh sbr hI izMdgI dw Asl inSwnw hY [ jy qUM (sbr ƒ ihrdy ivc) p`kw kr leyN, qW qUM vD ky drIAw ho jwihˆgw, (pr) Gt ky inkw ijhw vhx nhIN bxyNgw (Bwv, sbr vwlw jIvn bxwieAW qyrw idl vD ky dirAw ho jwiegw, qyry idl ivc swry jgq vwsqy ipAwr pYdw ho jwiegw, qyry AMdr qMg-idlI nhIN rih jwiegI) [117[

ਫਰੀਦਾ ਦਰਵਸੀ ਗਾਖੜੀ ਚਪੜੀ ਪਰੀਿਤ ॥ ਇਕਿਨ ਿਕਨ ਚਾਲੀਐ ਦਰਵਸਾਵੀ ਰੀਿਤ ॥੧੧੮॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- gwKVI—AOKI [ drvysI—&kIrI [ copVI—auqoN auqoN cMgI, EprI, ivKwvy dI [ iekin iknY—iksy ie`k ny, iksy ivrly ny [ cwlIAY—clweI hY [ drvyswvI—drvySW vwlI [

ArQ:- hy PrId! (ieh sbr vwlw jIvn Asl) &kIrI (hY, qy ieh) AOKI (kwr) hY, pr (hy PrId! r`b nwl qyrI) pRIq qW auproN auproN hY [ &kIrW dI (ieh sbr vwlI) kwr iksy ivrly bMdy ny kmweI hY [118[

ਤਨ ਤਪ ਤਨਰ ਿਜਉ ਬਾਲਣ ਹਡ ਬਲਿਨ5 ॥ ਪਰੀ ਥਕ1 ਿਸਿਰ ਜਲ1 ਜ ਮ ਿਪਰੀ ਿਮਲਿਨ5 ॥੧੧੯॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- ijau—vWg [ blµin@—(A`Kr ‘n’ dy hyT A`Dw ‘h’ hY) [ pYrI—pYrW nwl (quridAW) [ QkW—Q`kW, jy mYN Q`k jwvW [ isir—isr nwl, isr-Bwr [ julW—mYN qurW[ mUM—mYƒ [ iprI—ipAwrI (r`b) dI [ imlµin@—(A`Kr ‘n’ dy nwl A`Dw ‘h’ hY) [

ArQ:- myrw srIr (byS`k) qnUr vWg qpy, myry h`f (byS`k ieauN) blx ijvyN bwlx (bldw) hY [ (ipAwry r`b ƒ imlx dy rwh qy jy mYN) pYrW nwl (qurdw qurdw) Q`k jwvW, qW mYN isr Bwr qurn l`g pvW [ (mYN ieh swry AOK shwrn ƒ iqAwr hW) jy mYƒ ipAwry r`b jI iml pYx (Bwv, r`b ƒ imlx vwsqy jy ieh zrUrI hovy ik srIr ƒ DUxIAW qpw qpw ky duKI kIqw jwey, qW mYN ieh kSt shwrn ƒ BI iqAwr hW) [119[

ਤਨ ਨ ਤਪਾਇ ਤਨਰ ਿਜਉ ਬਾਲਣ ਹਡ ਨ ਬਾਿਲ ॥ ਿਸਿਰ ਪਰੀ ਿਕਆ ਫਿੜਆ ਅਦਿਰ ਿਪਰੀ ਿਨਹਾਿਲ ॥੧੨੦॥ {ਪਨਾ 1384}

not:- ieh Slok gurU nwnk dyv jI dw hY [ ‘slok vwrW qy vDIk mhlw 1’ ivc BI ieh drj hY [ auQy ieh ieauN hY:

qnu n qpwie qnUr ijau, bwlxu hf n bwil ] isir pYrI ikAw PyiVAw, AMdr iprI smwil ]18]

ieQy isr& iek l&z dw &rk hY ‘inhwil’ dy QW l&z ‘smwil’ hY, dohW dw ArQ ieko hI hY

Page 50: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

[ ijvyN Slok nµ: 113 ivc vyK Awey hW, ik siqgurU jI ny PrId jI dy Slok nµ: 113 dI ivAwiKAw kIqI hY, iqvyN ieQy BI iehI g`l hY [ PrId jI dI iksy ‘aukweI’ ƒ shI nhIN kIqw [ jy gurmiq dI ksvtI qy ieQy koeI ‘aukweI’ huMdI, qW gurU-rUp gurbwxI ivc ‘aukweI’ ƒ QW ikauN imldI? PrId jI ny BI ieQy ikqy DUxIAW qpwx dI loV nhIN d`sI [ auhnW dw Aglw Slok (nµ: 125) ies dy nwl rlw ky pVHo (ivckwrly swry slok siqgurU jI dy hn), Bwv ieh hY ik jgq dy ivkwrW qoN bcx dw ieko hI aupwau hY—prmwqmw dI Et, ieh Et iksy BI B`w qy imly qW BI saudw ssqw hY [

pd ArQ:- isir—isr ny [ pYrI—pYrIN, pYrW ny [ PyiVAw—ivgwiVAw hY [ inhwil—vyK, q`k [

ArQ:- srIr ƒ (DUxIAW nwl) qnUr vWg nwh swV; qy h`fW ƒ ieauN nwh bwl ijvyN ieh bwlx hY [ isr ny qy pYrW ny kuJ nhIN ivgwiVAw hY, (ies vwsqy iehnW ƒ duKI nwh kr) prmwqmw ƒ Awpxy AMdr vyK [120[

ਹਉ ਢਢਦੀ ਸਜਣਾ ਸਜਣ ਮਡ ਨਾਿਲ ॥ ਨਾਨਕ ਅਲਖ ਨ ਲਖੀਐ ਗਰਮਿਖ ਦਇ ਿਦਖਾਿਲ ॥੧੨੧॥ {ਪਨਾ 1384}

not:- ieh Slok gurU rwmdws jI dw hY [ rwg kwnVy dI vwr dI pMdRvIN pauVI ivc AwieAw hY, QoVw ku &rk hY, auQy ieauN hY:

slok m: 4 ] hau FUFydI sjxw, sjxu mYNfy nwil ] jn nwnk AlKu n lKIAY, gurmuiK dyie idKwil ]1]15]

gurU rwmdws jI dw ieh Slok gurU nwnk dyv jI dy Slok nµ: 120 dI ivAwiKAw hY [

pd ArQ:- mYfy nwil—myry nwl, myry ihrdy ivc [ AlKu—l`CxhIn, ijs dw koeI ^ws l`Cx nhIN pqw l`gdw [ dyie idKwil—ivKw dyNdw hY [

ArQ:- mYN (jIv-iesqRI) s`jx (-pRBU) ƒ (bwhr) Bwl rhI hW, (pr auh) s`jx (qW) myry ihrdy ivc v`s irhw hY [ hy nwnk! aus (s`jx) dw koeI l`Cx nhIN, (Awpxy au~dm nwl jIv pwsoN) auh pCwixAw nhIN jw skdw, siqgurU ivKwl dyNdw hY [121[

ਹਸਾ ਦਿਖ ਤਰਿਦਆ ਬਗਾ ਆਇਆ ਚਾਉ ॥ ਡਿਬ ਮਏ ਬਗ ਬਪੜ ਿਸਰ ਤਿਲ ਉਪਿਰ ਪਾਉ ॥੧੨੨॥ {ਪਨਾ 1384}

not:- ieh Slok gurU Amrdws jI dw hY [ ‘vfhMs kI vwr’ ivc ieh Aqy ies qoN Aglw Slok (nµ: 123) jo gurU Amrdws jI dw hY, ieauN drj hn:

hMsw vyiK qrMidAw bgW iB AwieAw cwau ] fuib muie bg bpuVy, isru qil aupir pwau ]3]1] mY jwinAw vfhMsu hY, qw mY kIAw sMgu ] jy jwxw bgu bpuVw, q jnim n dydI AMgu ]2]]1]

Page 51: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- bgw—bgilAW ƒ [ bpuVy—ivcwry [ qil—hyTW [

ArQ:- hMsW ƒ qridAW vyK ky bgilAW ƒ BI cwau Aw igAw, pr ivcwry bgly (ieh au~dm krdy) isr hyTW qy pYr au~pr (ho ky) fu`b ky mr gey [122[

ਮ ਜਾਿਣਆ ਵਡ ਹਸ ਹ ਤ1 ਮ ਕੀਤਾ ਸਗ ॥ ਜ ਜਾਣਾ ਬਗ ਬਪੜਾ ਜਨਿਮ ਨ ਭੜੀ ਅਗ ॥੧੨੩॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- vfhMsu—v`fw hMs [ sMgu—swQ [ jy jwxw—jy mYƒ pqw huMdw [ jnim—jnm ivc, jnm Br, swrI aumr [ n ByVI—nwh CuMhdI, n ByVIN [

ArQ:- mYN smiJAw ik ieh koeI v`fw hMs hY, iesy kr ky mYN aus dI sMgiq kIqI [ pr jy mYƒ pqw huMdw ik ieh qW nkwrw bglw hY, qW mYN kdy aus dy nyVy nwh FukdI [123[

not:- iehnW dohW SlokW dw Bwv ieh hY ik DUxIAW ƒ hI pRBU-imlwp dw vsIlw jwxn vwly dw ieh au~dm ieauN hY ijvyN koeI bgulw hMsW dI rIs krn lg pey [ ies dw is`tw ieh inkldw hY ik ie`k qW auh ivArQ du`K shyVdw hY; dUjy, ieh pwj au~GV jWdw hY, koeI ies qy rIJdw nhIN [

ਿਕਆ ਹਸ ਿਕਆ ਬਗਲਾ ਜਾ ਕਉ ਨਦਿਰ ਧਰ ॥ ਜ ਿਤਸ ਭਾਵ ਨਾਨਕਾ ਕਾਗਹ ਹਸ ਕਰ ॥੧੨੪॥ {ਪਨਾ 1384}

not:- ieh Slok gurU nwnk dyv jI dw hY [ ‘vwr isrI rwg’ dI pauVI nµ: 20 nwl ieh ieauN drj hY:

ikAw hMsu ikAw bgulw, jw kau ndir kryie ] jo iqsu BwvY nwnkw, kwghu hMsu kryie ]2]20]

pd ArQ:- ikAw—BwvyN [ jw kau—ijs auqy [ ndir—imhr dI nzr [ iqsu—aus (pRBU) ƒ [ kwghu—kW qoN [

ArQ:- BwvyN hovy hMs qy BwvyN bglw, ijs auqy (pRBU) ikrpw dI nzr kry (aus ƒ Awpxw bxw lYNdw hY; so iksy qoN n&riq ikauN?) hy nwnk! jy prmwqmw ƒ cMgw lgy qW (bglw qW ikqy irhw, auh) kW qoN (BI) hMs bxw dyNdw hY (Bwv, bVy ivkwrI ƒ BI suDwr lYNdw hYN) [124[

not:- Aglw Slok (nµ. 125) PrId jI dy Slok nµ: 119 dy islisly ivc hY [ ivckwrly pMjy Slok aus BulyKy ƒ dUr krn vwsqy hn, jo PrId jI dy iek`ly Slok nµ: 119 ƒ pVH ky l`g skdw sI [

ਸਰਵਰ ਪਖੀ ਹਕੜ ਫਾਹੀਵਾਲ ਪਚਾਸ ॥ ਇਹ ਤਨ ਲਹਰੀ ਗਡ ਿਥਆ ਸਚ ਤਰੀ ਆਸ ॥੧੨੫॥ {ਪਨਾ 1384}

Page 52: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ: srvr—(jgq-rUp) qlwb dw [ hykVo—iek`lw [ gfu iQAw—Ps igAw hY [ lhrI—lhrIN, lihrW ivc [

ArQ:- (jgq-rUp) qlwb dw (ieh jIv-rUp) pMCI iek`lw hI hY, Pswaux vwly (kwmwidk) pMjwh hn [ (myrw) ieh srIr (sMswr-rUp qlwb dIAW ivkwrW rUp) lihrW ivc Ps igAw hY [ hy s`cy (pRBU)! (iehnW qoN bcx leI) iek qyrI (shYqw dI hI) Aws hY (ies vwsqy qYƒ imlx leI jy qp qpxy pYx qW BI sOdw ssqw hY) [125[

not:- auh ‘qp’ kyhVy hn, jo PrId jI dy i^Awl-Anuswr pRBU-imlwp leI qy “PwhIvwl pcws” qoN bcx leI zrUrI hn? auh Agly pMj SlokW ivc idqy gey hn [

ਕਵਣ ਸ ਅਖਰ ਕਵਣ ਗਣ ਕਵਣ ਸ ਮਣੀਆ ਮਤ ॥ ਕਵਣ ਸ ਵਸ ਹਉ ਕਰੀ ਿਜਤ ਵਿਸ ਆਵ ਕਤ ॥੧੨੬॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- mxIAw—iSromxI [ hau—mYN [ ijqu—ijs (vys) nwl [ vis—v`s ivc [

ArQ:- (hy BYx!) auh kyhVw A`Kr hY? auh kyhVw gux hY? auh kyhVw iSromxI mMqr hY? auh kyhVw vys mYN krW ijs nwl (myrw) Ksm (myry) v`s ivc Aw jwey? [126[

ਿਨਵਣ ਸ ਅਖਰ ਖਵਣ ਗਣ ਿਜਹਬਾ ਮਣੀਆ ਮਤ ॥ ਏ ਤ� ਭਣ ਵਸ ਕਿਰ ਤ1 ਵਿਸ ਆਵੀ ਕਤ ॥੧੨੭॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- Kvxu—shwrnw [ ijhbw—im`TI jIB, im`Tw bolxw [

ArQ:- hy BYx! inaUxw A`Kr hY, shwrnw gux hY, im`Tw bolxw iSromxI mMqr hY [ jy ieh iqMn vys kr leyN qW (myrw) Ksm (qyry) v`s ivc Aw jwiegw [127[

ਮਿਤ ਹਦੀ ਹਇ ਇਆਣਾ ॥ ਤਾਣ ਹਦ ਹਇ ਿਨਤਾਣਾ ॥ ਅਣਹਦ ਆਪ ਵਡਾਏ ॥ ਕ ਐਸਾ ਭਗਤ ਸਦਾਏ ॥੧੨੮॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- miq—Akl [ hoie—bxy [ qwxu—zor, qwkq [ Axhody—jdoN kuJ BI dyx jogw nwh hovy [ sdwey—AKvwey [

ArQ:- (jo mnu`K) Akl huMidAW BI AM\wxw bxy (Bwv, Akl dy qRwx dUijAW qy koeI dbwau n pwey), zor huMidAW kmzorW vWg jIvy (Bwv, iksy auqy D`kw nw kry), jdoN kuJ BI dyx-jogw nwh hovy, qdoN Awpxw Awp (Bwv, Awpxw ih`sw) vMf dyvy, iksy Ajyhy mnu`K ƒ (hI) Bgq AwKxw cwhIdw hY [128[

ਇਕ ਿਫਕਾ ਨ ਗਾਲਾਇ ਸਭਨਾ ਮ ਸਚਾ ਧਣੀ ॥ ਿਹਆਉ ਨ ਕਹੀ ਠਾਿਹ ਮਾਣਕ ਸਭ ਅਮਲਵ ॥੧੨੯॥ {ਪਨਾ 1384}

Page 53: Baba Farid jee Salok Steek Sahib SIngh

pd ArQ:- gwlwie—bol [ ieku—ie`k BI bcn [ DxI—mwlk, Ksm [ ihAwau—ihrdw [ kYhI—iksy dw BI [ Twih—Fwh [ mwxk—moqI [

ArQ:- ie`k BI iPkw bcn nwh bol (ikauNik) sB ivc s`cw mwlk (v`s irhw hY), iksy dw BI idl nwh duKw (ikauNik) ieh swry (jIv) Amolk moqI hn [129[

ਸਭਨਾ ਮਨ ਮਾਿਣਕ ਠਾਹਣ ਮਿਲ ਮਚ1ਗਵਾ ॥ ਜ ਤਉ ਿਪਰੀਆ ਦੀ ਿਸਕ ਿਹਆਉ ਨ ਠਾਹ ਕਹੀ ਦਾ ॥੧੩੦॥ {ਪਨਾ 1384}

pd ArQ:- Twhxu—Fwhxw, duKwxw [ mUil—au~kw hI [ mcWgvw—cMgw nhIN [ qau—qYƒ [

ArQ:- swry jIvW dy mn moqI hn, (iksy ƒ BI) duKwxw au~kw hI cMgw nhIN [ jy qYƒ ipAwry pRBU dy imlx dI qWG hY, qW iksy dw idl nwh Fwh [130[

<> siqgur pRswid ]

B`tW dy sveIAW bwry bynqI sRI gurU gRMQ swihb jI dI bwxI is`K dI ijMd-jwn hY, bwxI hI ies dw lok-prlok suDwrn ƒ smr`Q hY [ so, ijqnw BI isdk srDw guris`K siqgurU jI dI bwxI ivc r`Ko, auqnw hI QoVw hY [

is`K kOm vwsqy ieh gl ^ws &^r vwlI hY, ik pMQ dI Awqmk rwhbrI vwsqy siqgurU jI AwpxI hwzrI iv`c auh ‘bwxI’ b^SS kr gey, ijs qoN AnykW dw byVw pwr huMdw Aw irhw hY [ rzw ivc ieho ijhy kOqk BI ivKw gey, ijQy Awp ny ieh hukm BI kIqw ik ies ‘dwiq’ ivc hux iksy lg mwqR dI BI qbdIlI nhIN ho skxI [

pwiqSwh jI dI imhr dw sdkw pMQ ivc Aijhy ivdvwn pYdw huMdy rhy, jo ‘Dur kI bwxI’ ƒ Awp smJdy rhy qy is`K sMgqW ƒ smJw ky auhnW dy idlW dI srDw vDWdy rhy [ pr ijauN ijauN smw guzrdw igAw, jgq dy hor ruJyvyN vDIk hox krky ‘gurbwxI’ ƒ ivcwrn vwsqy smW dyx vwly Gtdy gey [ EDr guAWFIAW ny is`K kOm ƒ kuJ Avyslw vyK ky is`K Drm qy keI ieqrwz auTwxy SurU kr id`qy, ijnHW ƒ sux pVH ky keI idl folx l`g pey [ dwqy ny imhr kIqI, qy gurU-ipAwry BweI id`q isMG jI vrgy ivcwrvwn A`gy vDy, ijnHW ny ivdvwn is`KW dI rucI muV ‘gurbwxI’ vl prqweI, qy A`n mqW vloN vD rhy ^qry ƒ Tl peI [ gurmiq dI ivcwr Aqy ‘gurbwxI’ dI ivAwiKAw sMbMDI idnoN idn pusqk ilKy jwx l`g pey, ijnHW dw sdkw loVvMd mnW dI ‘bwxI’ dI ivcwr vwlI kwmnw pUrI hox l`g peI [

ipClI AngihlI dy vyly keI A`nmq i^Awl BI gurmiq ivc Aw imly sn [ ijnHW ƒ siqgurU ny iv`idAw dI dwiq b^SI hoeI sI, auhnW pMQ-ihq ies dwiq ƒ vriqAw qy gurmiq Aqy A`nmq dw ‘inrxw’ krn leI BI keI pusqk rcy, jo lwBdwiek swbq huMdy rhy [ pr ieh ‘inrxw’ Awi^r ieqnw vDx l`g ipAw, ik keI iv`dvwn s`jxW dw swrw bl iesy ivc hI