Bab 5

KEGEMILANGAN MELAKA

Pentadbiran yang

sistematik

Pusat Pengembangan

Agama Islam

PerluasanKuasa

Pusat Perdagangan

PusatKegiatan

Ilmu

Kematangan Hubungan Luar

Pentadbiran yang Sistematik

PembesarBerempat

Pembesar

Berlapan

PembesarEnam Belas

PembesarTiga Puluh Dua

Susun duduk pembesar di balairung seri semasa Pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka

Sultan

Bendahara

Penasihatraja dalam

pentadbiran

Menteri Utama

Ketua TurusAngkatanperang

Ketua Hakim

Pemangku sultan

Penghulu Bendahari

Ketua segalaBendahari

Ketua Urusetia

Istana

Ketua segalaSyahbandar

Temenggung

Ketua polisdan penjara

Penguasabandar Melaka

ProtokolIstana

Hakim didarat

Laksamana

Ketuaangkatan

laut

Ketua duta

Mengetuaiutusan

Kawasan pembesar mengutip cukai dipanggil‘kawasan pemakanan’.

PEMBESAR KAWASAN PEGANGAN

Bendahara Muar dan Bentan

Penghulu Bendahari Kampar dan SeningUjung

Laksamana Temasik

Hulubalang Sungai raya danSiantan

1. Bendahara Melaka mempunyai keistimewaan yang tidak dimiliki oleh pembesar lain.Pernyataan manakah yang berkaitan dengan keistimewaan tersebut ?

A Diberi persalinan yang istimewaB Boleh melaksanakan hukuman matiC Mempunyai kuasa menggantikan sultanD Menjadi penasihat kepada sultan dalam

pentadbiran

UJI MINDA

2. Apakah faktor-faktor yang membolehkan Melaka berjaya mematahkan serangan Siam?

A Strategi yang sesuai B Kebijaksanaan pemimpinC Kota pertahanan yang kukuhD Kelengkapan perang yang canggih

3. Laksamana memainkan peranan penting dalam memantapkan kedudukan politik kerajaanKesultanan Melayu Melaka.Apakah peranan Laksamana?

A Memungut cukai di negeri taklukanB Mengetuai utusan kerajaan Melaka ke luar negaraC Mengetuai sistem pentadbiran Empat Lipatan dalam Kerajaan MelakaD Memastikan keselamatan dan keamanan penduduk serta para pedagang

4. Sultan Melaka berjaya mewujudkan pentadbiran yang cekap dan teratur. Apakah faktor yang menyebabkan kemantapan pentadbiran Melaka?

A Peranan Orang Laut B Peranan Jemaah Menteri C Peranan pegawai kerajaan D Peranan Pembesar Empat Lipatan

Faktor-faktorPerkembangan

KeberkesananUndang-undang Laut Melaka

Sistem Cukai dan SuratKebenaran Berniaga

PenggunaanSistem Matawang

Peranan Laksamana danOrang Laut

Peranan Syahbandar

KedudukanGeografi

PelabuhanEntreport

Kemudahandi Pelabuhan

KEBERKESANAN UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA

Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka digubal untuk menjamin keamanan dalam negeri serta melicinkan urusan di pelabuhan.

SISTEM CUKAI DAN SURAT KEBENARAN BERNIAGA

Dua jenis cukai:1. Cukai rasmi seperti duti import.2. Cukai tidak rasmi dalam bentuk hadiah.

Cukai dikenakan mengikut kawasan.1. Pedagang dari Burma, India, Sri Lanka

- 6%.2. Pedagang dari China, Jawa, Maluku –

memberi hadiah.3. Pedagang dari Kepulauan Melayu – 3%.

PENGGUNAAN SISTEM MATAWANG

Memudahkan urusan perdagangan. Wang logam digunakan dalam urus niaga. Wang logam diperbuat daripada timah

yang dipanggil Calains. Di samping itu, mata wang emas, perak

dan timah yang dibawa dari Pedir, Pasai, Kembayat dan Gujerat juga digunakan.

PERANAN LAKSAMANA DAN ORANG LAUT

• Laksamana bertanggungjawab menjaga keselamatan perairan Selat Melaka.

• Orang Laut bertanggungjawab menjalankan tugas-tugas pengawalan.

PERANAN SYAHBANDAR

Tugas-tugas Syahbandar

Menguruskan pasar dan gudang

Kebajikan dan keselamatanpedagang

Memeriksa alat timbang, sukat dan matawang

Menjadi hakim dipelabuhan

Menguatkuasakan Peraturan keluar masuk

kapal

Menguruskan cukai

KEDUDUKAN GEOGRAFI

Terletak di antara laluan perdagangan timur dengan barat.

Terlindung dari tiupan angin monsun. Laut yang dalam. Bentuk muka bumi yang sesuai

sebagai kawasan pertahanan. Bukit-bukau di sekeliling menjadi

panduan untuk kapal keluar dan masuk.

PELABUHAN ENTREPORT

Melaka berperanan sebagai pelabuhan entreport iaitu pusat pengumpulan dan pengedaran barang dagangan.

KEMUDAHAN DI PELABUHAN

Gudang

Pengangkutan

Makanan

Tempat membaiki kapal

Tempat penginapan

Syahbandar menjaga kebajikan dan menyediakan kemudahan untuk pedagang.

Replika jong yang digunakan untuk mengangkutbarang dari kapal pedagang ke daratan

Perahu digunakan untuk memunggah barangdari kapal pedagang

Gajah digunakan untuk mengangkut barang daripelabuhan ke tempat lain

1 Apakah peranan Syahbandar dalam sistem pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka?

A Mengetuai sistem polis

B Menguruskan pentadbiran di pelabuhan

C Memungut cukai atau ufti dari jajahan taklukan

D Menghakimi perbalahan para pedagang di Melaka

UJI MINDA

2. Sultan Melaka berjaya mewujudkan pentadbiran yang cekap dan teratur. Apakah faktor yang menyebabkan kemantapan pentadbiran Melaka?

A Peranan Orang Laut

B Peranan Jemaah Menteri

C Peranan pegawai kerajaan

D Peranan Pembesar Empat Lipatan

Hubungan Serantau

Siak

Pasai

Siak

KamparJawa

- Wujud hubungan

perdagangan

-Negeri taklukan Melaka

- Perdagangan emas

- Hubungan wujud hasil perkahwinan

- Pertukaran pendapat tentang hukum

Islam

- Negeri taklukan Melaka

- Perdagangan emas

Hubungan Antarabangsa Melaka

Melaka – China

Melaka – Siam

Melaka – Ryukyu

Melaka - Gujerat

Bermula pada tahun 1404

Wujud hubungan diplomatik dan perdagangan

Wujud hubungan diplomatik

Bertujuan untuk menjaga kepentingan ekonomi

Wujud hubungan diplomatik dan perdagangan

Sultan Mansor Shah pernah mengirim surat kepada raja Ryukyu

Wujud hubungan dagangan

Penyebaran Islam oleh pedagang Gujerat

Soalan Uji Minda1 Sultan Mansor Shah pernah menghantar surat kepada

Raja Ryukyu.Mengapakah Sultan Mansor Shah berbuat demikian?

A Untuk meminta bantuan menentang serangan Siam

B Untuk menjalin hubungan diplomatik dan perdagangan

C Untuk meminta Raja Ryukyu supaya memantau

kelakuan pedagangnya

D Untuk meminta Raja Ryukyu memberi keistimewaan

perdagangan kepada pedagang Melaka.

2. Walaupun Siam merupakan ‘ musuh dalam selimut ’, Melaka tetap memelihara hubungan diplomatik dengannya. Apakah faedah Melaka menjaga hubungan tersebut?

A Siam membekalkan tenaga buruh

B Siam merupakan pembekal makanan

C Siam membekalkan bekalan ubat-ubatan kepada Melaka

D Siam adalah negara penampan yang mampu melindungi Melaka

3. Melaka telah menjalin hubungan perdagangan dan diplomatik dengan China.

Mengapakah hubungan tersebut dianggap penting bagi Melaka?

I Melaka diberi perlindungan oleh China

II Kehadiran ramai pedagang Cina di Melaka

III Siam dan Majapahit akan takut kepada Melaka

IV Pedagang Melaka diberi keistimewaan berdagang di China

A I II dan III

B I II dan IV

C I III dan IV

D II III dan IV

Cara penyebaran Islam di Melaka

1. Perkahwinan

2. Mubaligh Arab

3. Pedagang Islam

4. Sifat Islam

Megat Iskandar Shah kahwin dengan puteri raja Pasai yang Islam

Disebarkan oleh Syeikh Abdul Aziz dari Mekah

Berniaga sambil berdakwah

Adil, toleransi dan rasional

Kesannya Melaka menjadi penting sebagai

pusat penyebaran agama Islam

tempat pertemuan ulama dan pendakwah dari serata dunia

pusat kegiatan dakwah dengan menghantar pendakwah ke luar Melaka.

Peranan Sultan Melaka dalam perkembangan Islam

►Menyediakan tempat tinggal kepada pendakwah

►Menyambut baik kedatangan Islam►Menggalakkan penyebaran Islam►Mewujudkan institusi agama►Menjadikan istana tempat aktiviti

Islam►Amalkan nilai murni Islam di dalam

pemerintahan

Kegigihan Melaka menyebarkan Islam ke Asia Tenggara

Kegigihan Melaka menyebarkan Islam ke Asia Tenggara

Melaka menjadi pusat perdagangan antarabangsa

Penyebaran

agama Islam

kepada askar

upahan Jawa

Kegigihan mubaligh, ulama dan ahli

Penerimaan

Islam oleh

negeri-negeri

taklukan

Peranan pemerintah

Melaka

Perkahwinanpolitik

Peta penyebaran Islam di Asia Tenggara

Penaklukan

►Melaka mempunyai tanah jajahan taklukan yang luas

►Kebanyakan raja negeri taklukan Melaka memeluk Islam sebagai tanda taat setia mereka kepada Melaka dan menjamin keselamatan negeri

Peranan ahli agama

►Penyebaran Islam dilakukan oleh mubaligh, ulama dan ahli sufi

►Proses dakwah dilakukan secara berhemah dan tiada paksaan, dapat menarik minat rakyat memeluk agama Islam

Perkahwinan politik

►Perkahwinan politik di antara putera atau puteri Sultan Melaka dengan putera atau puteri kerajaan lain

►Perkahwinan di antara puteri Sultan Mansor Shah dengan putera raja Siak turut menyebarkan Islam di Siak

Tentera upahan

►Melaka mempunyai ramai tentera upahan dari Jawa

►Mereka memeluk Islam semasa bertugas di Melaka dan menyebarkannya apabila pulang ke tempat asal mereka

Perdagangan

►Melaka sebagai pusat perdagangan antarabangsa

►Menjadi tumpuan ramai pedagang asing

►Apabila pulang, mereka menyebarkan Islam di tempat asal mereka

Peranan pemerintah

►Memberi galakan dan dorongan kepada pendakwah untuk menyebarkan Islam

►Sultan Alauddin Riayat Shah pernah menghantar ahli agama untuk mengajar raja –raja dari Pahang, Kampar dan Inderagiri mengenai Islam

Kesan Pengaruh agama Islam

Wujud institusi kesultanan

menggantikan sistemberaja

Pengaruhi kesenian dan

gaya hidup

Tulisan jawi digunakan

secara meluas

Ulama memainkanperanan penting

di dalam pentadbiran

Undang-undang Islam di

laksanakan

Pendidikan berterasAl Quran dan

Bahasa Melayu Menjadi bahasa

ilmu

Soalan uji minda

1. Bagaimanakah caranya kerajaan Melaka mengislamkan negeri-negeri yang disenaraikan di atas?

A. Melalui hubungan perdagangan B. Melalui perkahwinan kerabat diraja C. Melalui usaha pendakwah-pendakwah D. Melalui penaklukan oleh Bendahara Tun Perak

Pahang Kedah Siak Kampar

Berkahwin dengan puteri Pasai Memelulk Islam pada tahun 1414

2. Pernyataan di atas merujuk kepada A. Seri Maharaja B. Sultan Mansor Shah C. Megat Iskandar Shah D. Sultan Alauddin Riayat Shah

Berkahwin dengan Puteri PasaiMemeluk Islam pada tahun 1414

3. Agama Islam mudah diterima pada zaman Kesultanan Melayu

Melaka. Apakah nilai-nilai Islam yang menyebabkan hal di atas? I Prinsipnya senang difahami II Keutamaan diberi kepada golongan atasan III Layanan istimewa yang diberi oleh pemimpin IV Sifat agama yang meliputi semua aspek kehidupan

A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. II, III dan IV

Peranan istana sebagai pusat ilmu

►Tempat berkumpul golongan cerdik pandai seperti jurutulis, pengarang dan ulama

►Pusat terjemahan dan menyadur karya sastera Arab dan Parsi

►Tempat penghasilan undang-undang►Tempat menyimpan karya buku hasil

penulis tempatan dan asing►Tempat mengadakan perbincangan

dan perdebatan alim ulama tentang Islam

Tempat berkumpul cerdik pandai

Jurutulis1. Mengarang

surat rasmi raja2. Menggubal

perjanjian3. Menjadi guru

kepada anak-anak raja

Pengarang1. Mengarang

sejarah2. Menghasilkan

pelbagai jenis kesussasteraan

3. Menyusun salasilah raja

4. Mencatat diari istana

Karya sastera yang dihasilkan

Karya MelayuHikayat Hang TuahHikayat Bayan Budiman

Karya sastera terjemahan

Hik. Amir HamzahHik Iskandar Zulkarnain

Karya sastera saduran

Hik. Bulan PecahHik. Nabi BercukurHik. Nabi Yusof

Karya undang-undang

Hukum Kanun MelakaUndang-undang Laut Melaka

Islam mempengaruhi perkembangan bahasa Melayu dan

tulisan

1. Bahasa ilmu pengetahuan2. Bahasa persuratan3. Bahasa untuk menyampaikan

dakwah Islamaiah4. Perkembangan tulisan jawi

Soalan uji minda

1. Ketiga-tiga bangunan di atas penting kerana A. tempat pertemuan ulama-ulama B. tempat diadakan majlis kesyukuran C. tempat upacara berkhatan dijalankan D. tempat terjemah dan kumpul kitab agama

Masjid Surau Madrasah

2. Golongan manakah yang memainkan peranan di atas ?

A. Ulama B. Bomoh C. Jurutulis D. Pengarang

Mencatat diari istanaMenyusun salasilah raja

CARA-CARA PERLUASAN KUASA1. PENAKLUKAN2. PERKAHWINAN3. MEMBERI BANTUAN KEPADA

KERAJAAN LAIN4. KERELAAN RAJA NEGERI LAIN

MENJADI NAUNGAN MELAKA

PENAKLUKAN

► Tujuan : Menjamin keselamatan , kemakmuran dan keutuhan kerajaan Melaka

► Kerajaan yang ditakluki – Kampar dan Pahang

► Faktor kejayaan:

- Kebijaksaan Sultan Melaka mengatur strategi

- Bantuan askar yang berani & sanggup berkorban

PERKAHWINAN

►Putera dan puteri Sultan Melaka dikahwinkan dengan putera dan puteri raja negeri lain

►Contoh – Pahang, Kelantan dan Siak

►Perkahwinan dapat mengukuhkan hubungan persaudaraan antara kedua-dua kerajaan

MEMBERI BANTUAN KEPADA KERAJAAN LAIN

►Kerajaan Melaka pernah membantu Raja Pasai, Sultan Zainal Abidin yang hendak digulingkan daripada takhta

►Melaka pernah membantu Raja Pasai mengalahkan kerajaan Aru yang mengancam Pasai dan Melaka

►Oleh itu, kekuasaan Melaka diakui oleh Pasai walaupun kedua-duanya sama taraf

KERELAAN RAJA NEGERI LAIN MENJADI NAUNGAN MELAKA

►Ada antara pemerintah yang rela yang bernaung di bawah pemerintahan Melaka seperti Jambi dan Lingga

►Raja-raja yang berada di bawah naungan Melaka biasanya ditabalkan oleh raja Melaka

KEBIJAKSAAN PEMIMPIN

► SULTAN MUZAFFAR SHAH

► SULTAN MANSOR SHAH

► SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH

► BENDAHARA TUN PERAK

SULTAN MUZAFFAR SHAH

►Memulakan perluasan kuasa ►Berjaya menguasai Pahang, Inderagiri

dan Kampar►Menghantar Tun Perak menentang

serangan Siam ke atas Melaka►Menjalin hubungan diplomatik dengan

China►Bijak menyelesaikan masalah antara

oarang Melayu dan India-Muslim

SULTAN MANSOR SHAH

Pengganti Sultan MuzzaffarShah Berjaya menguasai Bernam

,Perak dan Siak

Berjaya menghalang Pahang, KamparDan Inderagiri bebaskan diri

Dari Melaka

SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH

►Pengganti Sultan Muzzaffar Shah►Warak dan sangat mementingkan

pentadbiran negara►Seorang yang gagah►Sangat mengambil berat keamanan &

keselamatan dalam negeri (menyamar sebagai rakyat biasa untuk membenteras jenayah

BENDAHARA TUN PERAK

► Bekas penghulu Klang dan berjaya menghalang serangan Siam

► 1456, Tun Perak dilantik menjadi Bendahara► Dengan kebijaksaan Tun Perak , Siam akhirnya

berundur kerana menyangka tentera Melaka sangat ramai

► Berjaya menguasai Pahang► Sangat setia kepada sultan Melaka► Buktinya, tidak menuntut bela atas kematian

anaknya yang dibunuh Raja Muhammad► Tindak-tanduknya menjamin keamanan dan

mengekalkan taat setia

Kawasan Jajahan Takluk

Bentuk Ufti

• Klang, Bernam, Perak, dan Jugra• Kampar, Inderagiri, dan Pahang• Lingga, Rokan, Tunggal dan Rupat

• 40 000 Calains setahun• 40 kati emas setahun• 40 buah perahu dan lancara bersama hulubalang

Menggunakan perahu kecilMengikat jamung di pokok

bakau

S0ALAN UJI MINDA

Maklumat di atas adalah taktik Tun Perak yang membawa kejayaan dalam menghadapi serangan Siam. Apakah faktor kejayaan tersebut?

A Kekuatan tenteraB Kelengkapan senjataC Kemantapan strategiD Kekukuhan pertahanan

Raja Muhammad iaitu putera Sultan Mansor Shah telah membunuh Tun Besar, anak Bendahara Tun Perak.

Apakah kesan daripada peristiwa tersebut?

A Penabalan Raja Muhammad di PahangB Raja Muhammad disingkirkan daripada jawatanC Tun Perak menuntut bela terhadap Raja MuhammadD Hubungan Raja Muhammad dengan Tun Perak menjadi renggang

CUBA LAGI !

JambiLingga

Bagaimanakah Melaka meluaskan pengaruhnya ke wilayah-wilayah di atas

A PenaklukanB PerkahwinanC Kerelaan pemerintahD Campur tangan politik

TAHNIAH

KESIMPULAN

►Usaha pemimpin yang telah membawa pada kegemilangan Melaka haruslah dihargai.

►Sebagai rakyat kita hendaklah setia pada raja dan negara serta mematuhi ajaran agama.

►Kita perlu mengamalkan toleransi beragama dalam sebuah masyarakat yang berbilang kaum.