Bab 1 Elektrik Dalam Bangunan

BAHAN BINAAN KEJURUTERAAN III

C3001

BAB 1

Pemasangan Elektrik di Dalam Bangunan

OLEH : JOHARI BIN KUSAI

JABATAN KEJURUTERAAN AWAM

POLITEKNIK MUKAH SARAWAK

PENGENALAN

• Kepentingan tenaga elektrik

• Penggunaan tenaga elektrik

• Penghasilan tenaga alektrik

SISTEM PENJANAAN

Tenaga airTenaga stimTenaga anginTenaga solarTenaga gas

Tenaga Mekanik

Tenaga Elektrik

PENGUBAH (TRANFOMER)

• Kegunaan – Menaik dan menurunkan

voltan arus ulang alik– Menukarkan arus ulang alik

kepada arus terus

• Biasanya diletakkan di pencawang

SISTEM PENCAWANG

• Kegunaan– Kawal bekalan elektrik

kepada pengguna

• Penghantaran menggunakan sistem 3 fasa 4 kabel

SISTEM PENGHANTARAN

• Menggunakan kebal penghantar

• 66kV, 132kV atau 275kV• Penghantaran bawah tanah

dan udara• Di Malaysia-dikenali sebagai

sistem penghantaran grid kebangsaan

SISTEM PENGAGIHAN

• Sistem fasa tunggal atau satu fasa (single-phase)

• Sistem tiga fasa (three-phase)

SISTEM FASA TUNGGAL ATAU SATU FASA

• Bangunan atau kawasan penggunaan kecil

• Sambungan kabel hidup (L) dan neutral (N)

• Penghantaran 240 V atau 120 V

• Sistem fasa tunggal 2 kabel

• Gabungan 1 kabel hidup (L) dan 1 kabel neutral (N)

• Sistem fasa tunggal tiga kabel

• Gabungan 2 kabel hidup (L) dan 1 kabel neutral (N)

SISTEM FASA TIGA

• Digunakan dikawasan yang memerlukan voltan sehingga 415V.

• Untuk menjalankan motor-motor besar

• 3 jenis sistem penghantaran– Sistem 3 fasa 3 kabel– Sistem 3 fasa 3 kabel

dengan neutral– Sistem 3 fasa empat kabel

KELEBIHAN 3 FASA BERBANDING 1 FASA

• Bekalan dalam sistem 3 fasa sukar untuk berlaku lebihan arus kerana ia adalah unloaded

• Sistem 3 fasa membekalkan arus elektrik yang tinggi

• Dari sistem 3 fasa, sambungan bintang dan sambung delta boleh dihasilkan

• Dari sistem 3 fasa, sambung satu fasa tunggal boleh dihasilkan

Sambungan…..

• Sistem 3 fasa 3 kabel• Membekalkan 240V-415V• Menggunakan semua kabel hidup (L)• Sistem 3 fasa 3 kabel dengan neutral• Mengabungkan kabel neutral• Membekalkan 120V/240V-240V/415V• Sistem 3 fasa 4 kabel• Digunakan secara meluas di kawasan

perindustrian• Membekalkan 120V/240V-240V/415V• Sistem 120V/240V dibekalkan bawah

tanah untuk tujuan perbandaran• Sistem 240V/415V boleh diagihkan

kepada pengguna mengunakan kabel udara 3 fasa dan 1 fasa

Sambungan…..

Merah

Biru Kuning

Neutral

M N

K N

B N

Merah

Biru Kuning

Neutral

Sambungan Bintang

Sambungan Delta

SISTEM PENDAWAIAN

• Sistem pemasangan yang merangkumi – Pengalir– Penebat– Perlindungan– Perlindungan mekanikal– Aksesori-aksesori elektrik

PRINSIP PENDAWAIAN

• Setiap peralatan mesti mempunyai pasangan dawai yang membawa semula arus ke papan agihan. Ini adalah untuk membentuk satu litar

• Tempat yang sesuai hendaklah disediakan dalam bangunan untuk tujuan pendawaian

• Pendawaian hendaklah dipasang di dalam lepa bagi pendawaian tersembunyi

• Pendawaian mestilah ditempatkan di tempat yang senang ditemui

• Dawai yang digunakan untuk pendawaian mestilah berkemampuan membawa kuasa elektrik elektrik yang diperlukan tanpa terjadi lebihan arus atau kejatuhan voltan.

• Setiap bilik atau perkakas hendaklah menggunakan litar yang berasingan serta fius yang berbeza

• Alir keluar lampu mestilah ditempatkan di tempat yang sesuai dan selamat

PRINSIP PENDAWAIAN

FAKTOR PEMILIHAN SISTEM PENDAWAIAN

• Tempoh ketahanan pendawaian– Pendawaian yang dipilih hendaklah

dari dari jenis yang tahan lama

• Keselamatan– Pemilihan sistem pendawaian yang

lebih selamat jika melibatkan orang ramai

• Kekemasan dan kecantikan– Pemilihan yang sesuai bagi ruang yang

memerlukan nilai kecantikan

• Kos pemasangan– Perlu mengambilkira kos pemasangan

dan penyelengaraan

JENIS-JENIS SISTEM PENDAWAIAN

• Sistem pendawaian terbuka• Sistem pendawaian tertutup• Sistem pendawaian konduit

SISTEM PENDAWAIAN TERBUKA

• Kabel disokong oleh klip ke pemukaan dinding, tiang dan siling

• Menampakkan keadaan semulajadi dan dalam keadaan terdedah

• Kebaikan– Kos murah– Mudah dipasang– Mudah di selengara

• Keburukan– Mencacatkan pemandangan– Tiada nilai keselamatan– Tidak sesuai digunakan di bengkel

atau tempat berminyak

SISTEM PENDAWAIAN TERBUKA

SISTEM PENDAWAIAN TERSEMBUNYI

• Membenamkan kabel dalam dinding

• Dilakukan semasa kerja pembinaan sedang dijalankan

• Mengunakan salur tiub, sesalur kembi dan sesalur lantai

• Kebaikan – Nampak kemas dan cantik– Tidak terdedah pada kerosakkan

• Keburukan– Kos mahal– Memerlukan penyelengraan yang

cekap– Perlu petunjuk amaran kerosakan

dan kebocoran

Sambungan……

• Salur kiub– Mengunakan tiub yang

diperbuat dari getah

• Sesalur kembi– Mengunakan konduit atau

sesalut logam– Dipasang dalam simen

• Sesalur lantai– Sama seperti sesalur kembi– Dimasukan kedalam lantai

Sambungan……

SISTEM PENDAWAIAN KONDUIT

• Koduit diperbuat dari besi bergalvani, pvc atau aluminium

• Kebel dimasukan melalui salur konduit

• Bilangan kabel yang dibenarkan hanya 9 kabel

• Biasa dilekatkan pada dinding dan siling mengunakan klip pelana

• Jenis-jenis konduit– Konduit berdinding nipis– Konduit ’braze ridgid’– Konduit boleh lentur

Sambungan……

• Konduit berdinding nipis– Close joint conduit – murah tapi tidak

galak digunakan– Braze konduit – tahan lembab

• Konduit braze ridgid– Diperbuat dari steel– Dikenali sebagai heavy gauge

welded conduit• Konduit boleh lentur

– Diperbuat dari logam besi– Tiga bentuk cancave double strip,

single strip dan falt double strip– Terdapat 2 jenis saduran- enamel

hitam dan saduran bergalvani– Konduit bersadur anamel hitam,

tidak sesuai digunakan di kawan terdedah

Sambungan……

PENGALIR ELEKTRIK

• Bahan yang mempunyai rintangan elektrik yang rendah dan membenarkan arus elektrik melaluinya dengan mudah

• Dalam pamasangan elektrik, kabel memainkan peranan utama kerana melaluinya bekalan elektrik itu dihantar ke alat-alat atau mesin-mesin.

• Bahan pengalir yang biasa digunakan ialah :– Perak – terbaik tetapi mahal– Kuprum – kedua terbaik– Aluminium – Pengalir yang ringan, digunakan

sebagai Kabel talian atas atau kabel boleh Lentur bagi voltan rendah.

– Timah – Sebagai bahan sadur untuk cantuman pengalir

– Plumbum – Keras digunakan sebagai pengalir bumi, pelapik dan kabel bawah tanah.

SAMBUNGAN……

• Pengalir kabel biasanya diperbuat daripada kuprum dan aluminium.

• Pemilihan dua jenis logam ini adalah berdasarkan kelebihan yang tertentu. Antaranya :– Mengadakan rintangan yang rendah– Harga yang murah– Mudah didapati– Mudah dilentur– Ringan

• Kebanyakkan pengalir kabel dilembarkan sebanyak 3,7,19,24,37,91,127 dan sebagainya

• Peraturan IEE ialah luas keratan rentas pengalir 10mm2 atau kurang mestilah daripada jenis kumprum.

• Pengalir aluminium tidak dibenarkan bagi kertan rentas tersebut kerana ia mudah patah semasa kerja pendawaian dijalankan

PENEBAT ELEKTRIK

• Bahan yang mempunyai rintangan tinggi yang mana tidak membenarkan pengaliran arus melaluinya

• Bahan-bahan penebat yang biasa digunakan bagi keselamatan pengguna dari kejutan elektrik dalam sistem pemasangan ialah :– Getah – Polivinal klorid– Kertas terisitepu– Penebat Minerel Bakelit

Sambungan…..Bahan Keterangan

Getah *Penggunaan amat meluas dalam pembuatan kabel kerana mempunyai beberapa kelebihan iaitu

- penebat yang baik- kalis air- lembut

*Bagi mendapatkan kelebihan tertentu, getah dicampurkan dengan 5% sulfur yang dinamakan Vulcanized Rubber.

*Getah jenis ini boleh tahan suhu sehingga 600c.*Tidak tahan pada kepanasan matahari dan mudah

terbakar

Butyl Rubber

*Lebih lembut, liat dan tahan pada lembapan*Sesuai pada tempat yamg agak panas dan boleh

bertahan sehingga suhu 850c.

Sambungan…..

Silicon Rubber *Sesuai digunakan pada tempat bersuhu rendahdari paras biasa

*Lebih tahan panas dan perubahan cuaca berbanding butyl rubber

Polyvinyl chloride (PVC)

*Paling popular pada masa kiniDiperbuat daripada campuran plastic*Tahan cahaya matahari *Kalis pada bahan lembapan*Boleh digunakan paad tempat bersuhu 600c*Tidak sesuai pada suhu kurang 100c ( keras dan

retak pada suhu sejuk)

Penebat galian *Bahan yang digunakan adalah magnesium oksida*Digunakan pada keadaan tertentu di mana ia

tahan kepanasan tetapi perlu dielakkan daripada kelembapan

PENGALIR KILAT

• Melindungi pekakas elektrik dari panahan petir

• Petir boleh menyebabkan kerosakan pada bangunan serta kebakaran

• Dipasang pada tempat paling tinggi pada sesuatu bangunan

PENGALIR KILAT

• Faktor pemasangan litar kilat– Kawasan yang sering berlaku ribut

petir– Bangunan beratap berisiko tinggi– Bangunan di kawasan tanah tinggi– Ketinggian bangunan melebihi 53

meter– Bangunan lama/bersejarah

PEMBUMIAN• Jalan keluar arus berlebihan• Bahagian logam alat elektrik

disambung ke wayar bumi• Ditanam sedalam 2 meter• Tujuan pembumian

– Membenarkan arus lebihan mengalir ke bumi

– Mengelakkan beza upaya pada mana2 bahagian logam neutral dengan beza upaya bumi

– Memastikan alat elektrik tidak hidup atau mencapai beza upaya yang tinggi sekiranya berlaku kebocoran arus

Sambungan…..

• Sekiranya tidak dibumikan..boleh menyebabkan berlakunya kejutan elektrik dan kebakaran

• Arus lebihan akan mengalir ke bumi dan peranti kawalan akan memutuskan litar.

• Semua perkakas yang terdedah pada bahagian logam hendaklah dibumikan

FIUS

• Melindungi litar dari kerosakan

• Fius diletakan secara bersiri dan dipasang pada papan fius agihan

• Terdapat tiga jenis fius– Fius boleh didawai semula– Fius katrij– Fius kapasiti pemutus litar

FIUS

Fius yang boleh didawai semula• Tembaga tulin atau 63% timah 37%

plumbum• Boleh diganti semula dawainya• Digunakan di kawasan domestik

atau perumahan• Murah, mudah dipasang dan mudah

diganti dawainya.• Dawai cepat putus, saiz tidak

berkadaran dengan had, tidak sesuai untuk arus berkadar tinggi

• Contoh fius– 35 SWG (standard wire gauge): 5 amps– 29 SWG (standard wire gauge): 10 amps– 25 SWG (standard wire gauge): 15 amps

FIUS• Fius katrij

– Digunakan dalam palam 3 pin 13 amps

– Tiub yang terdiri dari kaca atau seramik

– 0.15A, 0.25A,0.5A - 13A – Kebaikan

• Kadar pemutus yang lebih cekap dan tinggi,

• kadar arus nominal mudah diketahui,

• kapasiti pemutus tidak merosot• Mempunyai kod warna dan

kadaran saiz tertentu

FIUS

• Fius katrij– Kelemahan

• Elemen terputus, perlu ditukar baru

• Yang sesuai untuk saiz tertentu

FIUS• Fius kapasiti pemutus tinggi

– Tiub seramik dengan penutup hujung diperbuat daripada logam

– Elemen diperbuat daripada jalur perak dan disokong oleh silikon serta diseliputi dengan serbuk mineral

– Melindungi litar dari lebihan arus yang besar

– Berupaya membuka litar semasa berlaku litar pintas

– Terdiri dari tiub seramik, elemen perak, eleman penunjuk(serbuk penanda)

SIMBOL-SIMBOL DALAM PEMASANGAN ELEKTRIK

SIMBOL-SIMBOL DALAM PEMASANGAN ELEKTRIK

JANGAN JELES YE….