Bİ LGİ VE İ LETİ Şİ M TEKNOLOJİ LERİmyo.kilis.edu.tr/duyuru/bilgiveiletisimteknolojileri.pdf · Ağ, birbirine iletiúim aygıtları ve iletim ortamları aracılığıyla,

1

Bİ LGİ VE İ LETİ Şİ M TEKNOLOJİ LERİ

1 BILGISAYARLAR

Bilgisayar ya da dijital aletleri kullanabilmek, belirli bir bilgi ve anlayışı gerektirir. Bilgisayar

kullanabilme ile ilgili bilinmesi gerekenler, teknolojideki gelişmeler ile birlikte değişir. Bilgisayarlar gündelik

yaşamın önemli parçaları olduklarından, çoğu insan başarılı olmak için bilgisayar kullanabilmenin son derece

önemli olduğunun farkındadır.

1.1 Bilgisayar nedir?

Bilgisayar, elektronik bir cihazdır ve kendi belleğinde depolanan talimatları sırasıyla uygulayarak çalışır.

Bilgisayar, hafızasında bulunan komutlara göre çalışan, veri girişi yapılabilen, verileri belirli kurallara

göre işleyebilen, sonuçlar elde edebilen ve bu sonuçları ileride kullanmak üzere kaydedebilen elektronik bir

aygıttır.

1.2 Bir Bilgisayarın Bileşenleri

Bir bilgisayar, donanım olarak bilinen, birçok elektrikli, elektronik ve mekanik bileşene sahiptir.

Veriyi toplar (girdi)

İşler Bilgi üretir

(çıktı)

4

2

Bilgisayar girdi aygıtları, çıktı aygıtları, sistem (bilgisayar kasası), depolama aygıtları ve iletişim aygıtları

gibi elektrikli, elektronik ve mekanik parçalardan veya donanımlardan oluşur. Giriş aygıtı, bilgisayara verileri ya

da komutları girmekte kullanılır. Çıkış aygıtı, bilgiyi bir veya daha çok kişiye iletir. Bilgisayar kasası verileri

işlemek için kullanılan elektronik parçaları barındıran bir kasadır. Depolama aygıtı, bilgileri depolama ortamına

kaydeder ve/veya kaydettiği yerdeki bilgiye, tekrar sisteme aktarmak üzere ulaşır. İletişim aygıtı bir veya daha

fazla bilgisayardan gelen veri, komut ve bilgiyi alır ya da bu bilgisayarlara veri, komut yada bilgi gönderir.

Şekilde bir bilgisayarın bileşenlerini görüyoruz.

• Bir bilgisayara veri ve talimatları girmenize izin verir. Girdi Aygıtı

• Bilgiyi bir veya daha fazla kişiye aktaran donanım bileşenidir.

Çıktı Aygıtı

• Bilgisayarın, veri işlemek için kullanılan elektronik bileşenleri içeren kasasıdır.

Sistem

• Veriyi, talimatları ve bilgiyi, gelecekte kullanılmak üzere saklar.

Depolama Aygıtı

• Bir bilgisayarın, başka bilgisayar(lar)la ya da mobil aygıtlarla veri, talimat ve bilgi alışverişi yapmasını sağlar.

İletişim Aygıtı

7

3

1.3 Bilgisayar Kullanımının Avantajları ve Dezavantajları

Bilgisayarlar hız, güvenilirlik, tutarlılık, depolama ve iletişim açısından avantajlıdır. İşlemleri son derece

hızlı yaparlar, sağlam ve güvenilirdirler, elde ettikleri sonuçlar hatasızdır, çok büyük miktarda veri kaydedebilirler

ve işlemleri diğer bilgisayarlarla paylaşabilirler. Bilgisayarların dezavantajları gizlilik ihlali, kamu güvenliği, iş

gücüne katılma oranına etkileri, sağlık açısından riskleri ve çevre üzerindeki etkileri ile ilgilidir.

• Yeşil Bilişim (Green computing) bir bilgisayarı kullanırken elektrik tüketiminin ve oluşan çevresel atık

miktarının azaltılmasıyla ilgili bir kavramdır.

• Uygulanabilen Stratejiler:

– Geri dönüştürme

– İmalat süreçlerinin düzenlenmesi

– Bilgisayarların ömrünün uzatılması

– Eski bilgisayarların zaman geçirmeden bağışlanması veya düzgün şekilde elden çıkartılması

1.4 Ağlar ve Internet

Ağ, birbirine iletişim aygıtları ve iletim

ortamları aracılığıyla, çoğunlukla kablosuz olarak

bağlı olan bilgisayarların ve aygıtların bir araya

gelerek oluşturduğu yapıdır. Ağlar sayesinde

bilgisayarlar donanım, yazılım, veri ve bilgi gibi

kaynakları kolayca paylaşabilir.

Hız

Güvenilirlik

Tutarlılık

Depolama

İletişim

Sağlık Riskleri

Gizlilik İhlali

Kamu Güvenliği

İşgücüne Etkisi

Çevreye Etkisi

Bilgisayar Kullanımının

Avantajları

Bilgisayar Kullanımının

Dezavantajları

9

4

Internet, milyonlarca şirketin, devlet

ve öğretim kurumunun ve bireylerin

bağlandığı ağların dünya çapında birleşerek

oluşturduğu yapıdır. Dünyanın en büyük

bilgisayar ağı internettir.

İnsanlar interneti başkalarıyla

tanışmak ve iletişim kurmak, haber ve bilgi

edinmek, alışveriş yapmak, yatırım yapmak,

ders almak, eğlenmek ve zaman geçirmek,

müzik ve video indirmek ve bilgi paylaşmak

amacıyla kullanırlar. Evrensel ağ, internete

bağlanan her bireyin içindeki bilgilere

ulaşabileceği geniş (evrensel) bir

kütüphanedir.

1.5 Bilgisayar Yazılımları

Yazılım, bir diğer adıyla program, bilgisayara hangi görevleri, nasıl gerçekleştireceğini söyler.

Program olarak da adlandırılan yazılım, bilgisayara

neyi nasıl yapacağını gösteren komutlar serisidir. Sistem

yazılımı, bilgisayarın ve aygıtlarının işlemlerini kontrol eden

ve devamlılığını sağlayan programdır. İki çeşit yazılım sistemi

vardır: bilgisayar donanım aygıtları arasındaki aktiviteleri

düzenleyen işletim sistemi ve genellikle bilgisayarın,

aygıtlarının ve programlarının yönetimiyle ilgili bakım

görevlerini uygulayan yardımcı programlar. Uygulama

yazılımı, kullanıcıları daha üretken yapmak ve/veya onlara

kişisel konularda yardım etmek için dizayn edilmiş

programlardan oluşur. Popüler uygulama yazılımları, web

tarayıcıları, kelime işlem yazılımları, çizelge yazılımları, veritabanı yazılımları ve sunum yazılımlarıdır.

İletişim Araştırma ve Bilgiye Erişim

Alışveriş Banka işlemleri ve Yatırım

Online Ticaret

Eğlence Müzik İndirme Video Paylaşma Web Uygulamaları

Sistem Yazılımı

•İşletim sistemi

•Yardımcı program

Uygulama Yazılımı

5

Yükleme, yazılımın bilgisayar, yazıcı ve diğer

donanımlar ile çalışacak şekilde ayarlanması işlemidir.

Programcılar yazılımı geliştirir veya bilgisayarın

veriyi bilgiye dönüştürmesini sağlayan talimatları yazar.

Programcı, yazılımı geliştiren veya bilgisayarın

veriyi bilgiye dönüştürmesini sağlayan talimatları yazan

kişiye denir.

1.6 Bilgisayar Kategorileri

Endüstri uzmanları bilgisayarları yedi kategoride

sınıflandırırlar: masaüstü bilgisayarlar, taşınabilir

bilgisayar ve aygıtlar, oyun konsolları, sunucular, ana

bilgisayarlar, süper bilgisayar ve gömülü bilgisayarlar.

1.7 Masaüstü Bilgisayarlar

Masaüstü bilgisayar kendi başına tüm girdi, işleme, çıktı ve depolama aktivitelerini gerçekleştirebilir

PC ve Apple, masaüstü bilgisayarlar için piyasada sıklıkla adı geçen iki popüler mimaridir.

Tümleşik bilgisayarlar

Süper bilgisayarlar

Ana bilgisayarlar

Sunucular

Oyun konsolları

Mobil bilgisayarlar ve mobil aygıtlar

Masaüstü bilgisayarlar

6

1.8 Mobil Bilgisayarlar ve Mobil Aygıtlar

Taşınabilir bilgisayar farklı mekânlarda kullanım için uygun, elde taşınabilecek boyutta ve özellikteki

kişisel bilgisayardır.

1.9 Oyun Konsolları

Oyun konsolu, tek kişilik veya çok kişilik video oyunları

için tasarlanmış mobil bilgisayarlardır.

Bir yerden, başka bir yere taşıyabileceğiniz kişisel bilgisayardır

Örnekler; notebook bilgisayarlar, dizüstü bilgisayarlar ve Tablet PC’ler

Mobil Bilgisayar

Elinizde tutabileceğiniz kadar küçük olan bilgisayarlardır

Örnekler; akıllı telefonlar, PDA’lar, avuç içi bilgisayarlar, taşınabilir ortam oynatıcılar ve dijital kameralar

Mobil Aygıt

Notebook Bilgisayarlar

Tablet PC

Akıllı telefon

PDA

7

1.10 Sunucular

Sunucu, bir ağ üzerinde donanım, yazılım ve diğer kaynaklara erişimi kontrol eder. Sunucular;

programlar, veriler ve bilgiler için bir merkezi depolama alanı sağlar

1.11 Ana bilgisayarlar

Ana bilgisayar, aynı anda bağlanan binlerce, milyonlarca kullanıcıya yanıt verebilen ve çok sayıda veri,

komut ve bilgi depolayabilen büyük, pahalı ve güçlü bir bilgisayardır.

1.12 Süper bilgisayarlar

Süper bilgisayar en hızlı ve en güçlü bilgisayar çeşididir. En hızlı süper bilgisayarlar, bir saniye

içerisinde bir katrilyondan daha fazla talimatı yerine getirme becerisine sahiplerdir.

Sunucu Anabilgisayar Süper bilgisayarlar

1.13 Gömülü Bilgisayarlar

Gömülü bilgisayar daha büyük bir ürünün içinde bulunan özel amaçlı bir bilgisayardır. Şemada gömülü

bilgisayarların nerelerde kullanıldıklarını görüyorsunuz.

1.14 Bir Bilgi Sisteminin Bileşenleri

Bilişim sistemi, güncel ve kullanışlı bilgiler üretebilmek için donanımı, yazılımı, verileri, insanları ve

yöntemleri bir araya getirir. Bilgi teknolojileri (IT) departmanındaki insanlar verilerle işlem yapabilmek için

yöntemler geliştirirler. İnsanlar bu yöntemleri uygulayarak bilgisayara veri girmek için donanım ve yazılımları

kullanırlar. Yazılım, verileri işler ve bilgisayarın değişiklikleri depolama ortamına kaydetmesi ve istenen şekilde

bilgi üretebilmesi için direktif verir.

Tüketici Elektroniği

•Mobil ve dijital telefonlar

•Dijital televizyonlar

•Kameralar

•Video kaydediciler

•DVD oynatıcılar ve kaydediciler

•Telesekreterler

Ev Otomasyon Aygıtları

•Termostatlar

•Sulama sistemleri

•Güvenlik izleme sistemleri

•Küçük aletler

•Işıklar

Otomobiller

•Kilitlenmeyen frenler

•Motor kontrol modülleri

•Hava yastığı kontrolörü

•Hız sabitleyici

İşlem Kontrolörleri ve Robotlar

•Uzaktan izleme sistemleri

•Güç göstergeleri

•Makine kontrolörleri

•Tıbbi cihazlar

Bilgisayar Araçları ve Ofis Makineleri

•Klavyeler

•Yazıcılar

•Faks makineleri

•Fotokopi makineleri

8

Bilgi teknolojileri (IT) departmanındaki insanlar verilerle işlem yapabilmek için yöntemler geliştirirler.

İnsanlar bu yöntemleri uygulayarak bilgisayara veri girmek için donanım ve yazılımları kullanırlar. Yazılım,

verileri işler ve bilgisayarın değişiklikleri depolama ortamına kaydetmesi ve istenen şekilde bilgi üretebilmesi için

direktif verir.

Bilgisayar kullanıcıları beş kategoride sınıflandırılır: ev kullanıcıları, küçük ofis/ev ofis kullanıcıları,

taşınabilir bilgisayar kullanıcıları, yoğun kullanıcılar, büyük işyeri kullanıcıları. Ev kullanıcıları, kişisel mali

yönetim, Web erişimi, iletişim ve eğlence gibi çeşitli sebeplerden dolayı bilgisayar kullanan aile bireyleridir.

Küçük ofis / ev ofis (SOHO) elli kişiden daha az çalışanı bulunan kuruluşlarda ya da evde çalışan bireylerdir.

Buradaki kullanıcılar, interneti bilgi aramak için kullanırlar ve temel ticari yazılımları ve bazen de özel endüstri

yazılımlarını kullanırlar. Taşınabilir bilgisayar kullanıcıları merkez, ofis veya okul dışında bilgisayar kullanma

ihtiyacı olan kişilerdir.

Donanım Yazılım Veri

İnsanlar Yöntemler

9

Yoğun kullanıcılar özel endüstri yazılımı ile çalışmak için güçlü bilgisayarlar kullanırlar. Büyük işyeri

kullanıcıları, büyük bir şirkette çalışan ya da böyle bir şirketle iletişim içinde olan ve bir gün içerisinde çok fazla

işlem yapabilen bilgisayarların ya da bilgisayar ağının kullanıcılarıdır.

1.15 Günlük Hayattaki Bilgisayar Uygulamaları

İnsanlar, eğitim, finans, yönetim, sağlık, bilim, yayın,

seyahat ve üretim gibi alanlarda bilgisayarlar ile doğrudan

iletişim içindedirler. Eğitimde, öğrenciler bilgisayarları ve

yazılımları öğrenmeye yardımcı olması açısından veya uzaktan

öğrenim almak için kullanırlar. Finans alanında, insanlar

parasal işlemlerini ve yatırımlarını internet üzerinden yapmak

için kullanırlar. Devlet dairelerinin halkı güncel bilgilerden

haberdar etmek için web siteleri vardır ve devlet dairesi

çalışanları günlük işlerini yerine getirmek için bilgisayarları

kullanırlar. Sağlık sektöründe, bilgisayarlar hasta kayıtlarını

muhafaza etmek, hasta takibi, ilaçları robotlar aracılığıyla

hemşire bölümüne iletmek, tıbbi testleri ve araştırmaları

desteklemek, hastalarla iletişim kurmak, sigorta taleplerini

dosyalamak, operasyonlar sırasında hassasiyeti sağlamak için

ve implantasyon için kullanılır.

Ev Kullanıcısı

•Kişisel finansal yönetim

•Web erişimi

•İletişimler

•Eğlence

Küçük Ofis/Ev Ofis Kullanıcısı

•Bilgi arama

•E-posta mesajları gönderme ve alma

•Telefon aramaları yapma

Mobil Kullanıcı

•Bir ağ üzerindeki diğer bilgisayara veya internete bağlanma

•Bilgi transferi

•Video oyunlarını oynama

•Müzik dinleme

•Film izleme

Yoğun Kullanıcı

•Çoklu ortam ile çalışır

•Endüstriye özel yazılım kullanır

Şirket Kullanıcısı

•Çalışanlar arasında iletişim kurar

•Fazla sayıdaki işlemleri yürütür

•Blog

Eğitim

Finans

Devlet

Sağlık Hizmetleri

10

Bilimin bütün alanlarında bilgisayarlar, bilgi toplama,

analiz etme ve modellemeye yardımcı olması için ve dünyanın

herhangi bir yerinde bulunan bilim insanları ile haberleşme

amacıyla kullanılır. Yayıncılar, bilgisayarları sayfa düzenlemede

yardımcı olarak ve işlerinin içeriğini internet üzerinden elde

edilebilir duruma getirmek için kullanırlar. Birçok taşıtta insanların

daha rahat ve güvenli yolculuk etmelerini sağlamak için seyir

sistemi kullanılır. Üreticiler bilgisayar destekli üretim sistemi

(CAM) kullanırlar.

2 INTERNET VE WORLD WIDE WEB

2.1 Internet’in Gelişimi

Internet’in temelleri, Amerika Birleşik Devletleri’nde bilimsel ve akademik araştırmacıların iletişimi için

1969 yılında başlatılmış bir ağ olan ARPANET'ten gelmektedir. 1986 yılında National Science Foundation (Ulusal

Bilim Kurumu) NSFnet olarak adlandırılan kendi büyük ağını ARPANET'e bağlayarak günümüzde Internet olarak

bilinen daha kompleks bir ağ ve host konfigürasyonu oluşturmuştur. Internet gelişimine rağmen, kamusal, işbirlikçi

ve bağımsız bir ağ olarak kalmaya devam etmektedir.

Her organizasyon, sadece kendi ağının bakımından sorumludur. World Wide Web Konsorsiyumu (W3C)

araştırmaları denetler ve ana esaslar ve standartları belirler. Internet2, 200 den fazla üniversiteyi ve 115 şirketi

yüksek hızlı özel bir ağla birbirine bağlar. Birçok ev ve küçük iş yeri kullanıcısı Internet’e yüksek hızlı geniş bantlı

Internet hizmeti aracılığıyla bağlanır. Farklı bağlanma çeşitleri;

1969

ARPANET kullanılmaya

başlandı

1984 ARPANET’in büyüklüğü, ana bilgisayar olarak

bağlantılı 1,000 den fazla kişisel bilgisayara

ulaştı

1986

NSF, NSFnet’i ARPANET’e bağladı ve

Internet adı kullanılmaya

başlandı

1995

NSFNet, Internet üzerinde kendi ağını sona erdirdi ve

araştırma ağı olarak devam edildi

1996 Internet2 bulundu

Bugün

550 milyondan fazla ana bilgisayar internete

bağlanıyor

Kablo Internet Hizmeti

DSL

Fiber to the

Premises (FTTP)

Sabit kablosuz

Hücresel Radyo

Ağı Wi-Fi

Uydu Internet Hizmeti

Bilim

Yayıncılık

Seyahat

İmalat

11

Erişim sağlayıcı, bireylerin ve organizasyonların ücretsiz ya da ücret karşılığında Internet’e erişimini

sağlayan kurumdur.

Çalışanlar ve öğrenciler genellikle bir işyeri veya okul ağını kullanarak Internet'e bağlanırlar. Bu ağlar

genellikle yüksek hızlı hatları kullanırlar. Bazı ev ve küçük işyeri bilgisayarları çevirmeli erişim ile Internet'e

bağlanır. Çevirmeli erişimde modem ve standart bir telefon hattı kullanılır. Çoğu ev ve küçük işyeri kullanıcısı

DSL, kablo TV şebekeleri, fiber optik kablolar, radyo sinyalleri ve uydu gibi daha yüksek hızlı geniş bantlı

bağlantıları tercih etmektedir. DSL, normal bakır telefon tellerini kullanarak Internet bağlantısı sağlar. Kablo

modem, kablo televizyon şebekesi üzerinden yüksek hızlı Internet erişimi sağlar. Fiber to the Premises (FTTP),

fiber optik kablo kullanarak yüksek hızlı Internet erişimi sağlar. Sabit kablosuz bağlantılar radyo sinyalleri ile

iletişim kurmak için çanak anten kullanırlar. Kablosuz modem, bir cep telefonu şebekesi kullanarak Internet

erişimine izin verir. Wi-Fi ağı radyo sinyallerini kullanır. Uydu modem, bir uydu çanak anteni ile iletişim kurar.

Erişim sağlayıcı, Internet'e ücretsiz veya ücret karşılığında erişim sağlayan bir kurumdur. ISP (Internet hizmet

sağlayıcısı) bölgesel veya ulusal erişim sağlayıcısıdır. OSP (Online hizmet sağlayıcısı), sadece üyelerine Internet

erişimi sağlar. WISP (Kablosuz Internet hizmet sağlayıcısı) kablosuz teknolojisini kullanan masaüstü, dizüstü ve

mobil bilgisayarlara veya kablosuz modemler ya da kablosuz erişim aygıtları kullanan bilgisayarlara Internet

erişimi sağlar.

• IP adresi, Internet’e bağlanacak olan her bilgisayar veya aygıtı benzersiz şekilde tanımlayan bir

numaradır

• Alan adı, bir IP adresinin yazı ile ifadesidir

– Top-level domain (TLD)

• DNS sunucusu, alan adını ilişkili IP adresine dönüştürür

IP adresi (Internet Protokolü adresi), Internet'e bağlanan her bir bilgisayar veya aygıtı tanımlamak için

kullanılan benzersiz bir numaradır. Internet, belirli yerlerdeki bilgisayarlara veri gönderilmesi için IP adreslerini

kullanır. IP adresi, genellikle her birisi nokta ile ayrılmış dört sayı grubundan oluşur. Alan adı, bir IP adresinin

metin biçimindeki ifadesidir. DNS sunucusu, alan adını ilişkili IP adresine dönüştürür. Top level domain ise alan

adının uzantısına verilen isimdir.

Aşağıdaki şekilde en popüler top level domain örneklerini görüyoruz.

ISP (Internet servis sağlayıcı)

Bölgesel ISP’ler belirli bir coğrafik bölgeye

Internet erişimi sağlarlar

Ulusal ISP’ler il ve ilçelerde yurt çapında

Internet erişimi sağlarlar

Online servis sağlayıcı (OSP)

Birçok üyesi vardır

Popüler OSP’ler AOL (America Online) ve

MSN (Microsoft Network) dir.

Kablosuz Internet servis sağlayıcı

(WISP)

Bilgisayarlara ve mobil aygıtlara

kablosuz Internet erişimi sağlar

Kablosuz bir modem gerektirir

12

2.2 World Wide Web

• World Wide Web veya Web, dünya çapındaki tüm elektronik dokümanların (Web sayfalarının)

biraraya gelerek oluşturduğu yapıdır

• Web sitesi, ilgili Web sayfalarının ve bunlarla ilişkili öğelerin toplamıdır

• Web sunucusu, talep edilen Web sayfalarındaki verileri bilgisayarınıza gönderen bir bilgisayardır

• Web 2.0, kullanıcıların etkileşimi için çeşitli yollar sunan Web sitelerini ifade eder

• Web tarayıcısı veya browser, kullanıcıların Web sayfalarına ve Web 2.0 yazılımlarına erişimine izin

verir

Web tarayıcısı veya browser, kullanıcıların Web sayfalarına erişmelerine ve görüntülemelerine izin veren

uygulama yazılımıdır. Tarayıcının Adres çubuğunda bir Web adresini yazdığınız zaman, Web sunucusu olarak

adlandırılan bir bilgisayar sizin bilgisayarınıza, istenilen Web sayfasını getirir. Birçok Web sayfası linkler

(bağlantılar) içerir. Link veya köprü, tıklandığı zaman ilgili Web sayfasını veya Web sayfası bölümünü

görüntüleyen, yine bir Web sayfasının içerdiği bir bağlantıdır.

Aşağıdaki şemada bir web tarayıcı programının bir anasayfayı nasıl gösterdiğini görüyoruz.

Internet Explorer

Firefox Opera

Safari Google Chrome

13

• Ana sayfa, bir Web sitesine girildiğinde

görüntülenen ilk sayfadır

• Web sayfaları diğer ilişkili Web sayfaları için

bağlantılar (link) sağlarlar

– Web’de sörf yapmak

• İndirme, bilgiyi kendi bilgisayarınıza alma

işlemidir

• Her Web sayfası, URL veya Web adresi olarak

adlandırılan benzersiz bir adrese sahiptir.

• Sekmeli pencereler, tek bir Web tarayıcısı penceresinde, birden çok Web sayfasını açmanıza ve

görüntülemenize izin verir.

Bazı Web sayfaları

özellikle microbrowser

(mikro tarayıcılar) için

tasarlanmıştır.

14

Arama motoru ve konu dizini iki arama aracıdır. Arama motoru, belirli bir konu ile ilişkili olan Web

sitelerini, Web sayfalarını, görüntüleri, videoları, haberleri ve diğer bilgileri bulan yazılımdır. Bir arama motorunu

kullanmak için metin veya sözcük olarak adlandırılan ve bulmak istediğiniz bilgiyi tanımlayan bir kelime veya

cümle girebilirsiniz. Arama motoru bunun sonucunda bir sonuç listesi görüntüler. Sonuçlardan herhangi birisine

tıklandığında, her bir bağlantı ilişkili olduğu Web sitesini veya Web sayfasını görüntüler. Konu dizini, Web

sayfalarını kategoriler ve ilgili alt kategorilere göre sınıflandırır. Linklere tıklayarak, istenilen konu hakkında Web

sayfaları listesini görüntülemek için kategoriler arasında gezinebilirsiniz.

Tabloda sıklıkla kullanılan arama araçlarını görüyorsunuz.

Arama motoru, aşağıdakiler gibi öğeleri bulma açısından kullanışlıdır:

Bazı Web tarayıcıları içerdikleri Arama kutusu ile, aranacak metni girmek için, önce arama motorunun

Web sayfasının açılması gerekliliğini ortadan kaldırır.

Arama motoru

Belirli bir konu ile ilgili bilgiyi bulur

Konu dizini

Web sayfalarını kategorilere göre

düzenlenmiş şekilde sınıflandırır

Görüntüler Videolar Ses Haberler

Haritalar İnsanlar veya

İşyerleri Bloglar

15

Arama operatörleri, yani aramada kullanılan özel karakterler aramanızı daha etkin hale getirmenize

yardımcı olur.

• 13 farklı tipte Web sitesi vardır.

Portal, tek bir konumdan çeşitli Internet hizmetleri sunan bir Web sitesidir. Haberler, haber niteliğindeki

materyalleri içeren Web sitesidir. Bilgisel amaçlı Web siteleri gerçekçi bilgileri içerir. Ticaret/alışveriş Web

sitelerinde ürünlerin veya hizmetlerin reklamı ya da satışı yapılır. Eğitsel Web sitesi, eğitim ve öğretim için

kullanılır.

Eğlence amaçlı Web sitesi,

etkileşimli ve bağlayıcı bir ortam sağlar. Bir

fikir yanlısı Web sitesi, bir neden, düşünce

veya fikri açıklar. Blog, diğer bir adıyla

Weblog, genellikle ters kronolojik sırada

listelenen, günlük veya dergi formatında,

zaman damgalı makalelerden veya

mesajlardan oluşmuş resmi olmayan bir Web

sitesidir. Wiki, kullanıcıların Web tarayıcıları

ile Web sitesi içeriklerini oluşturmalarına,

eklemelerine, düzenlemelerine veya

silmelerine izin veren, işbirliği ile

oluşturulmuş bir Web sitesidir. Online sosyal

ağ, üyelerin hobilerini, fikirlerini,

hikayelerini, fotoğraflarını, müzik ve

videolarını diğer üyeler ile paylaşmalarını

sağlayan ortamdır. İçerik toplayıcı, Web içeriklerini toplayan ve düzenleyen, daha sonra bunları ücretsiz veya ücret

karşılığında abonelerine dağıtan bir site tipidir. Kişisel Web sitesi, özel bir kişi veya ailenin sahip olduğu web

sitesidir.

Portal Haberler Bilgilendirici İş/Pazarlama

Blog Wiki Online Sosyal Ağ

Eğitimsel

Eğlence Fikir savunuculuğu

Web Uygulaması

İçerik Toplayıcı Kişisel

16

• Web üzerinde sunulan bilginin doğruluğu incelenmelidir

• Hiç kimse Web sayfalarının içeriğini denetlemez

• Multimedia, metinleri aşağıdakiler ile bir araya getiren uygulamayı ifade eder:

Bazı Web sayfaları metinleri grafik, animasyon, audio, video ve/veya sanal gerçeklik ile birleştiren

mutimediayı kullanırlar.

• Grafik, metinsel olmayan bir bilginin, dijital

olarak gösterimidir. Grafik biçimleri BMP, GIF,

JPEG, PNG ve TIFF’dir.

• Thumbnail, büyük bir grafiğin daha küçük

versiyonudur

• Animasyon, durağan görüntüler serisinin sıralı

olarak gösterimiyle oluşturulan hareketli

görünümüdür.

• Ses, müzik, konuşma veya diğer sesleri içerir.

Dosya boyutunu düşürmek için sıkıştırılır.

Bilgisayarınızda bir player (oynatıcı) kullanarak

sesi dinlersiniz

• Streaming, verinin sürekli olarak aktarılması

işlemidir.

Ses formatları aşağıdaki gibidir;

• Video, çeşitli hızlarda oynatılan tam hareketli görüntülerden oluşur

17

• Sanal Gerçeklik (VR), bilgisayarların gerçek veya üç boyutlu olarak görülen hayali bir ortamı simule

etmek üzere kullanılmasıdır.

• Eklenti, Web tarayıcılarının kabiliyetlerini artıran programlardır. Eklenti, multimedia elemanlarını

görüntülemek için bir tarayıcının kapasitesini arttıran programdır.

• Web yayıncılığı, Web sayfalarının geliştirilmesi ve bakımıdır.

2.3 E-Ticaret

Elektronik ticaretin kısaltması olan E-ticaret, Internet gibi bir elektronik ağ üzerinden gerçekleştirilen

ticari işlemdir. M-ticaret ise, e-ticaretin mobil aygıtlar kullanılarak gerçekleştirilmesidir.

Web sitesini planlayın

Web sitesini analiz edin ve

tasarlayın

Web sitesini oluşturun

Web sitesini kullanıma

(ziyarete) açın

Web sitesinin bakımını yapın

18

İşyerinden tüketiciye (B2C) e-ticaret, ürünlerin ve hizmetlerin kamuya satışından oluşur. Tüketiciden

tüketiciye (C2C) e-ticaret, bir tüketici, örneğin bir online müzayedede diğer tüketicilere doğrudan satış yaptığında

gerçekleşir. İşyerinden işyerine (B2B) e-ticaret ürün ve hizmet alışverişinde bulunan işyerleri arasında gerçekleşir.

2.4 Diğer Internet Hizmetleri

• E-posta, bir bilgisayar ağı yoluyla mesajların ve

dosyaların iletilmesidir.

• E-posta programı, e-posta mesajlarını

oluşturmanıza, göndermenize, almanıza,

iletmenize, saklamanıza, yazdırmanıza ve

silmenize izin verir.

• E-posta (orijinal ifadesi ile elektronik posta),

mesajların veya dosyaların bir bilgisayar ağı

yoluyla aktarımıdır. E-posta programı, e-posta

mesajlarını oluşturmanıza, göndermenize,

almanıza, iletmenize, saklamanıza, yazdırmanıza

ve silmenize izin verir.

E-ticaret

İş yerinden tüketiciye (B2C)

Tüketiciden tüketiciye (C2C)

İş yerinden iş yerine (B2B)

19

Şemada bir e-mail’in gönderenden alıcıya nasıl iletildiğini görüyoruz.

• Posta listesi, e-posta adresleri ve kişilerden oluşan grubun tek bir isim altında birleştirilmesidir.

– Abone olmak, e-posta adınızı ve adresinizi listeye ekler.

– Abonelikten çık, aboneliğinizi kaldırır.

• Instant messaging (IM), gerçek zamanlı bir Internet iletişim hizmetidir.

20

• Sohbet, bilgisayar kullanılarak yapılan, gerçek

zamanlı yazılı görüşmedir.

• Sohbet odası, kullanıcıların birbirleriyle sohbet

etmesine izin veren bir Internet sunucusu

üzerindeki yerdir.

• VoIP (IP üzerinden Ses) kullanıcıların

Internet üzerinden diğer kullanıcılar ile sesli

konuşmasını sağlar.

• Ayrıca Internet telefonu olarak da

adlandırılır.

• Haber grubu, kullanıcıların özel bir konu üzerine yazılı olarak tartıştığı online alandır.

• Genellikle bir haber okuyucuya gerek duyulur

• Mesaj panosu, Web tabanlı bir tartışma grubu tipidir.

• FTP (Dosya Aktarım Protokolü), Internet üzerindeki diğer bilgisayarlar ile dosya yükleme ve indirme

işlemleri yapılmasını sağlayan bir Internet standardıdır.

• Birçok işletim sistemi FTP kapasitesine sahiptir.

21

• FTP sunucusu, kullanıcıların FTP kullanarak dosyaları yüklemesine ve/veya indirmesine izin verir.

3 UYGULAMA YAZILIMI

Uygulama yazılımı, kullanıcıları daha üretken hale getirmek ve/veya onlara kişisel işlerinde yardımcı

olması için tasarlanan programlardır.

Uygulama yazılımının ana kategorileri iş yazılımı; grafik ve multimedia yazılımı; ev, kişisel ve eğitimse

yazılım; ve iletişim yazılımıdır. Uygulama yazılımının düzgün kullanılabilmesı için genellikle bir yardımcı

programın kullanılması gerekir.

Uygulama yazılımı çeşitli biçimlerde kullanılabilir:

Uygulama yazılımları, Paket yazılım, özel yazılım, web uygulaması, açık kaynak kodlu yazılm,

paylaşımlı yazılım (shareware), ücretsiz yazılım (freeware) ve kamuya açık yazılım biçimlerinde kullanılabilir.

Paket yazılım, farklı kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayan toplu üretilmiş ve telif hakkı alınmış perakende

yazılımdır. Özel yazılım, bir iş veya endüstriye özgü fonksiyonları gerçekleştirir. Web uygulaması bir Web

sitesinin barındırdığı programları ifade eder. Açık kaynak yazılımlar, kullanılmak, değiştirilmek ve yeniden

dağıtılmak üzere sunulur. Shareware belirli bir deneme süresi için ücretsiz olarak dağıtılan yazılımdır. Freeware bir

kişi veya şirketin hiçbir ücret ödemeden sahip olduğu telif hakkı alınmış yazılımdır. Telif haksız yazılım, kamusal

kullanım için bağışlanmış ve herhangi bir telif hakkı kısıtlamasının bulunmadığı yazılımdır.

İş aktivitelerini daha etkili hale getirmek için

Grafikler ve multimedia projelerinde yardımcı olmak için

Ev, kişisel ve eğitimsel işlerde destek sağlamak için

İletişimleri kolaylaştırmak için

Paket yazılım Özel yazılım Web

uygulaması Açık kaynak

kodlu yazılım

Paylaşımlı yazılım

(Shareware)

Ücretsiz yazılım

(Freeware)

Telif haksız yazılım

22

• Sistem yazılımı kullanıcı,uygulama yazılımı ve

bilgisayarın donanımı arasında arayüz gibi

hizmet eder.

– Yardımcı programlar

• Kişisel bilgisayarların işletim sistemleri

genellikle bir masaüstü konsepti kullanır. Bu

konsept grafiksel kullanıcı arayüzüne sahip

ekran üzerinde çalışma alanıdır. Windows

Vista'da bir programı başlatmak için

işaretçinizi görev çubuğundaki Başlat

butonuna getirin ve fare butonuna basıp

serbest bırakarak Başlat butonuna tıklayın. Daha sonra menüdeki veya bir listedeki program ismine

tıklayın. Program belleğe yüklendikten sonra masaüstünde bir pencerede görüntülenir.

3.1 İş yazılımı

• İş yazılımı, ticari aktiviteleri gerçekleştirirken insanlara yardımcı olan uygulama yazılımıdır.

• Kelime işlem yazılımı kullanıcıların dokümanları oluşturmalarına ve değiştirmelerini sağlar.

Kelime işlem özellikleri şunlardır:

Şemada bir belgenin geliştirilmesinin adımlarını görmekteyiz.

Kelime İşlem Elektronik

tablo Veritabanı Sunum

Not alma Kişisel bilgi yöneticisi

Telefonlar için iş yazılımı

İş yazılımı paketleri

Proje yönetimi Muhasebe Doküman yönetimi

Şirket hesaplama

yazılımı

Otomatik Düzelt

Otomatik Biçimlendir

İşbirliği Sütunlar Yazım

Denetleyici El Yazısı Girişi

Makrolar Adres-mektup

Birleştir Okuma Düzeni Araştır Bul ve Değiştir Akıllı Etiketler

Tablolar Şablonlar Eşanlamlılar Değişiklikleri

İzle Ses Tanıma

Web Sayfası Geliştirme

•Metin ve sayı girin

•Resim ekleyin

•Diğer görevleri gerçekleştirin

Belge oluşturun

•Mevcut içerikte değişiklikler yapın

•Ekle, sil, kes, kopyala ve yapıştır

Belgeyi düzenleyin •Görünümü

değiştirin

•Font

•Font boyutu

Belgeyi biçimlendirin

23

Elektronik tablo yazılımı kullanıcıların veriyi satır ve sütunlarda düzenlemesini, hesaplamalar

yapmalarını, veri değişiklikleri olduğunda yeniden hesaplayabilmelerini ve veriyi tablo ile göstermelerini sağlar.

Fonksiyon, elektronik tablo yazılımlarında kullanılan genel hesaplamaları gerçekleştiren önceden

tanımlanmış bir formüldür. Tabloda fonksiyon örneklerini görüyoruz.

• Grafik çizimi, veriyi elektronik tabloda grafiksel biçimde gösterir.

• Veritabanı, erişilebilir, geri okunabilir ve kullanılabilir şekilde düzenlenen veri topluluğudur.

Veritabanı yazılımı, kullanıcıların bir veri tabanı oluşturmalarına, ona erişmelerine ve onu yönetmelerine

izin verir.

FV NPV PMT PV RATE DATE NOW

TIME ABS INT LN LOG ROUND SQRT

SUM AVERAGE COUNT MAX MIN STDEV IF

24

• Sunum yazılımı, kullanıcıların fikirleri, mesajları veya başka bilgileri, bir gruba aktarmak üzere

hazırladıkları sunumlar için görsel destek malzemeleri oluşturmalarını sağlar. Sunum yazılımları kullanıcıların

bir monitör veya projeksiyon ekranında görüntülenecek olan slayt şovları oluşturmalarını sağlar.

Proje yönetim yazılımı kullanıcıların olayları, kaynakları ve projenin maliyetini planlamasına, takip

etmesine ve analiz etmesine izin verir. Muhasebe yazılımı, şirketlerin mali işlemlerini kaydetmesine ve

raporlamasına yardımcı olur. Belge yönetimi yazılımı, belgelerin herhangi bir kullanıcı tarafından görüntülenebilir

biçime dönüştürülmesi ile belgenin paylaşımı, dağıtımı ve kendi içerisinde arama yapılmasını sağlayan yazılımdır.

Şirketler, çeşitli fonksiyonel birimler için genellikle özel yazılım çözümlerine ihtiyaç duyarlar.

Proje yönetimi yazılımı, bir kullanıcının bir proje planlamasına, çizelge oluşturmasına, izlemesine ve projenin olaylarını, kaynaklarını ve maliyetlerini analiz etmesini sağlar.

Muhasebe yazılımı, şirketlerin kendi finansal işlemlerini kaydetmesine ve raporlamasına yardımcı olur.

Belge yönetim yazılımı, belgelerin paylaşımı, dağıtımı ve herhangi bir kullanıcı tarafından görüntülenebilir bir formata dönüştürülerek arama yapılması için bir yol sağlar.

25

Grafik ve multimedia yazılımları şu programları içerir: Bilgisayar destekli tasarım yani computer-aided

design (CAD) yazılımı, mühendislik, mimari ve bilimsel

tasarımların oluşturulmasını sağlar. Masaüstü

yayıncılığı, yani desktop publishing (DTP) yazılımı

profesyonel tasarımcıların metin, grafik ve renkleri

içeren, basıma hazır belgeler oluşturmalarını sağlar.

Paint yazılımı, ayrıca çizim programı olarak da bilinir ve

kullanıcıların çeşitli ekran araçlarını kullanarak grafiksel

görüntüler oluşturmalarını sağlar. Görüntü düzenleme

yazılımı, çizim programının özelliklerini sunmakla

beraber mevcut görüntüleri geliştirme ve düzenleme

kabiliyetine sahiptir.

Profe

syonel fotoğraf düzenleme yazılımı dijital fotoğraf kullanıcılarının

fotoğraflarını düzenlemesini sağlayan bir görüntü düzenleme yazılımıdır.

Video düzenleme yazılımı profesyonellerin bir videonun parçaları

üzerinde düzenleme yapmasını sağlar. Ses düzenleme yazılımı

kullanıcıların ses kliplerini düzenlemesine, stüdyo müzikleri

oluşturmalarına ve video kliplerini seslendirmelerine izin verir.

Multimedia dizayn yazılımı kullanıcıların metin, grafik, ses, video ve

animasyonları etkileşimli bir uygulamada birleştirmesine izin verir.

• W

eb

sayfası

dizayn

yazılımı, farklı beceri düzeylerindeki

kullanıcıların, multimedia ve etkileşimli içerik

içeren Web sayfaları oluşturmalarını sağlar.

• Web sayfası dizayn yazılımı her düzeyden

kullanıcıların grafiksel görüntüler, video, audio,

animasyon ve etkileşimli içeriğe sahip diğer özel

efektler ile Web sayfaları oluşturmalarına yardımcı

olur.

İnsan kaynakları

Muhasebe Mühendislik Pazarlama

Satış Dağıtım Müşteri

hizmetleri Bilgi

teknolojisi

Bilgisayar destekli tasarım (CAD) yazılımı

Masaüstü yayıncılığı yazılımı

Resim/Görüntü düzenleme yazılımı

Profesyonel fotoğraf düzenleme yazılımı

Video ve ses düzenleme yazılımı

Multimedia dizayn yazılımı

26

3.2 Ev, Kişisel ve Eğitsel Kullanım için Yazılımlar

Ev kullanımı, kişisel ve

eğitsel kullanım için var olan

yazılımlar şu programları içerir: Bir

yazılım paketi (kişisel kullanım için)

kelime işleme, elektronik tablo ve

veritabanını tek bir pakette birleştiren

bir uygulama yazılımıdır. Kişisel mali

yazılım kullanıcıların kendi çek

defterlerini kontrol etmelerine,

faturaları ödemelerine, gelir ve

giderleri takip etmelerine, yatırımları

takip etmelerine ve mali planları değerlendirmelerine yardım eden bir muhasebe programıdır. Resmi yazılım, resmi

belgelerin hazırlanmasına yardımcı olur. Vergilendirme yazılımı, kullanıcıların resmi vergileri dosyalamalarında

rehberlik eder.

Kişisel DTP yazılımı

kullanıcıların gazete, broşür, el ilanı,

reklam, tebrik kartı, kartvizit, logo ve

Web sayfası oluşturmalarına yardımcı

olur. Kişisel resim/görüntü düzenleme

yazılımı ev ve küçük iş yeri

kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılamak

üzere ayarlanmış fonksiyonlara sahip,

kullanımı kolay bir arayüz sağlar.

Kişisel fotoğraf düzenleme yazılımı

dijital fotoğrafları düzenlemek için

kullanılan bir görüntü düzenleme

yazılımıdır. Fotoğraf yönetimi yazılımı

kullanıcıların dijital fotoğrafları görüntülemelerine, düzenlemelerine, sınıflandırmalarına, katalog haline

getirmelerine ve paylaşmalarına yardımcı olur.

Uygulama yazılımı

genellikle hazır resim ve fotoğrafların

derlemesi olan bir hazır clip art/

görüntü galerisini içerir. Video ve

audio düzenleme yazılımı amatör

sinema düzenlemesi, müzik veya

diğer seslerin eklenmesi ve web

üzerinde film paylaşımı için

kullanılır. Ev tasarım/peyzaj yazılımı

bir ev veya bahçenin tasarlanması,

yeniden modellenmesi veya

geliştirilmesine yardımcı olur.

Seyahat ve harita yazılımı

kullanıcıların haritaları görüntülemelerini,

yön belirlemelerini ve hedef noktalarını

işaretlemelerini sağlar. Referans yazılımı tüm

bireyler için değerli ve eksiksiz bilgi edinme

kaynağı olarak kullanılabilir. Eğitim yazılımı

özel bir beceriyi öğretir. Eğlence yazılımı

interaktif oyunları, videoları ve hobilere

yönelik diğer programları içerir.

• Web uygulaması, kullanıcıların

internet bağlantısı olan herhangi bir bilgisayardan veya aygıttan yazılıma ulaşmalarına ve etkileşimde

olmalarına izin veren bir Web sitesidir.

Kişisel mali yazılım

Resmi yazılım

Vergi hazırlama yazılımı

Kişisel DTP yazılımı

Kişisel resim/görüntü düzenleme yazılımı

Kişisel fotoğraf düzenleme yazılımı

Clip art/görüntü galerisi

Video ve ses düzenleme yazılımı

Ev tasarım/peyzaj yazılımı

Seyahat ve harita çıkarma yazılımı

Referans yazılımı

Eğitim yazılımı

Eğlence yazılımı

27

3.3 İletişim için Uygulama Yazılımı

İletişim için uygulama yazılımları web sayfalarının erişimi ve görüntülenmesi için web tarayıcılarını; ağ

yoluyla mesaj iletimi için e-posta programlarını, gerçek zamanlı mesaj veya dosya alışverişi için anlık mesajlaşma

yazılımını; gerçek zamanlı, online görüşmeler için sohbet odası programını; metin mesajlaşma yazılımını; web

sitelerinde yapılan değişiklikleri takip etmek için RSS toplayıcı programını; blog oluşturmak için blog yazılımını;

online yazılı tartışmalara izin veren haber grubu/mesaj panosu programlarını; dosyaların Internet'e yüklenmesi

veya indirilmesini sağlayan FTP programlarını; kullanıcıların Internet üzerinden diğer kullanıcılar ile konuşmasına

izin veren VoIP'i (Internet telefonculuğu); ve ağ üzerinde toplantı yapmak için video konferansı yazılımını içerir.

3.4 Uygulama Yazılımı için Öğrenme Araçları

Online Yardım, yazılımın kullanım kılavuzunun

elektronik şeklidir.Bir soru sorabilir veya konu ya da alfabetik

sıraya göre Yardım konularına ulaşabilirsiniz. Öğrenme sürecini

desteklemek için birçok program Yardım özelliğini sunar. Online

Yardım, bir kullanım kılavuzunun elektronik biçimidir.

Hizmet-destek programları, uygulama yazılımlarının

verimli bir şekilde kullanılmasını sağlar. Antivirus programı bir

bilgisayarın, potansiyel olarak zarar verici bir bilgisayar programı

olan bir virüslere karşı korunmasını sağlar. Kişisel güvenlik duvarı,

bir kişisel bilgisayara izinsiz girişleri tespit edip, engelleyerek

koruma sağlar. Spyware kaldırıcı, spyware, adware ve diğer benzeri

zararlı programları tespit eder ve siler. Anti-spam programı

spamları (Internet'teki gereksiz postalar) engeller. Web filtresi,

belirli Web sitelerine erişimi kısıtlar. Açılır pencere engelleyicisi,

açılır pencereleri devre dışı bırakır. Dosya yöneticisi, dosya ve

sürücü yönetimi ile ilgili fonksiyonları kullanmanızı sağlar. Dosya

sıkıştırma programı, bir dosyanın boyutunu küçültür. Yedekleme

programı, kullanıcıların seçilen dosyaları veya hard diskinin

tamamını başka bir ortama kopyalamalarına izin verir. Media player

(ortam yürütücü) resimleri ve animasyonları görüntülemenize,

müzik dinlemenize ve video izlemenize izin verir. CD/DVD yazıcı,

dosyaların bir CD veya DVD'ye yazılmasını sağlar. Kişisel

bilgisayar bakım programı, işletim sistemi ve sürücü problemlerini

belirler ve onarır.

• Web tabanlı Yardım, yazılım ile ilgili teknik sorunlara yanıt vermek için güncel ve daha kapsamlı

kaynaklar sağlar. Birçok online Yardım konusu Web tabanlı yardıma bağlanarak daha güncel ve kapsamlı

kaynakları sağlar. Şablon, belirli bir belge tipi için gerekli olan biçimlendirme özelliklerine sahip belgedir.

• Web tabanlı eğitim, Internet teknolojisini kullanan ve Web üzerinde uygulama yazılımından oluşan bir

CBT tipidir.

• Web tabanlı yazılım, diğer adıyla Web uygulaması, bilgisayara yüklenen yazılımdan daha az yer tutar ve

güncelleme açısından daha uygun fiyatlıdır. Uygulama yazılımı sağlayıcısı (ASP) Web üzerinde yazılım

ve hizmetlerin yönetimi ve dağıtımını gerçekleştiren üçüncü parti kuruluştur.

Web Tarayıcısı E-posta Anlık

Mesajlaşma Sohbet Odası

Metin, Resim, Video Mesajı

oluşturma

RSS Toplayıcı Blog

oluşturma Haber grubu / Mesaj panosu

FTP Video

Konferansı

28

• Uzaktan eğitim (Distance Learning -

DL), eğitimin mekandan bağımsız olarak, farklı

bir ortamda öğrenim gerçekleşmesini sağlar.

• Öğrenme sürecini desteklemek için,

birçok program Yardım özelliğini sunar. Online

Yardım, bir kullanım kılavuzunun elektronik

biçimidir. Birçok online Yardım konusu Web

tabanlı yardıma bağlanarak daha güncel ve

kapsamlı bilgiler sağlar. Şablon, belirli bir belge

tipi için gerekli olan biçimlendirme özelliklerine

sahip belgedir.

4 SİSTEM BİLEŞENLERİ

Sistem, bilgisayarda veri işlemek amacıyla kullanılan elektronik bileşenleri içeren kasadır.

Bir masaüstü kişisel bilgisayarda, sistemin sürücü yuvaları, güç kaynağı, ses kartı, video kartı, işlemci

bellek gibi bileşenler bulunur. Masaüstü bilgisayarlarda çoğu depolama aygıtı da sistemin bir parçasıdır. Dizüstü

bilgisayarlarda klavye ve işaretleme aygıtı genellikle kasanın üst kısmındaki alanda yer alır ve ekran menteşeler

yardımıyla sisteme sabitlenir. Taşınabilir bilgisayar ve aygıtlarda ekran genellikle kasanın bir bileşenidir. Oyun

konsollarında kumandalar ve televizyon gibi giriş ve çıkış aygıtları kasanın dışında yer alır. Taşınabilir oyun

konsollarında ve taşınabilir ortam yürütücülerde ise sistem kutusu, giriş aygıtlarını ve ekranı içinde barındırır.

4.1 Anakart

Anakart, sistemin ana devre kartıdır. Anakart işlemci çipi, bellek çipleri, genişleme yuvaları ve

bağdaştırıcı kartları gibi birçok elektronik bileşeni bünyesinde bulundurur. Bilgisayar çipi, entegre devrelere

sahip, kabartılı tümleşik devrelerde bulunan, yarı iletken malzemeden, genellikle silikondan yapılmış küçük bir

parçadır. Genişleme yuvalarına anakartta yerleşik olmayan bağlantıları ve fonksiyonları sağlayan bağdaştırıcı

kartlar takılır.

Sürücü yuvaları

Güç kaynağı

Ses kartı

Video kartı

İşlemci

Bellek

29

4.2 İşlemci

• İşlemci, bir diğer adıyla merkezi işlem birimi (CPU), bilgisayarı çalıştıran temel talimatları yorumlar ve

gerçekleştirir.

Bir kontrol birimi ve bir aritmetik mantık birimini (ALU) içerir

Şema’da bir işlemcinin asıl fonksiyonunu görüyorsunuz. Depolama aygıtlarından (storage devices) ve

klavye, fare gibi giriş aygıtlarından (input devices) alının veri, bellek vasıtasıyla işlemciye iletilir. İşlendikten sonra

yine belleğe geri döner ve çıktı aygıtları (bir ekran ya da printer gibi) vasıtasıyla kullanıcıya aktarılır.

İşlemciler bilgisayardaki işlemlerin çoğunu yönlendiren ve düzenleyen bir kontrol birimine ve aritmetik,

karşılaştırma ve diğer işlemleri gerçekleştiren bir aritmetik mantık birimine (ALU) sahiptir. Kontrol birimi,

bellekten program komutlarını ve veriyi alır ve bu komutları bilgisayarın çalıştırabileceği biçime dönüştürür.

Makine çevrimi, işlemcinin her komut için tekrar ettiği dört temel işlem (alım, kod çözme,

gerçekleştirme ve depolama) bileşimidir.

Çok çekirdekli işlemci

Çift çekirdekli işlemci

Dört çekirdekli işlemci

30

İşlemcinin ilk talimat için makine çevrimininin bitmesini beklemeden, ikinci talimatı alıp işlemeye

başlaması kümeler halinde komut işleme olarak adlandırılır. Günümüzdeki çoğu bilgisayar artık küme komut

işlemeyi (pipelining) desteklemektedir.

İşlemci, geçici olarak veri ve talimatların tutulduğu kayıtları içerir. Sistem saati, tüm bilgisayar

işlemlerinin zamanlamasını kontrol eder. Sistem saatinin hızına saat hızı denir ve gigahertz (GHz) ile ölçülür. En

temelde bu hız, işlemcinizin hızına işaret etmektedir

Intel ve AMD bilgisayar işlemci çiplerinde lider üreticilerdir. Birçok işlemci çipi üreticisi artık çok

çekirdekli işlemciler üretmektedir. Yukarıda da bahsettiğimiz çok çekirdekli işlemci çeşitleri, iki veya daha fazla

işlemcili tek bir çiptir. Dual core (çift çekirdekli) ve quad core (dört çekirdekli) yaygın olarak bilinen çok

çekirdekli işlemcilerdir. Çift çekirdekli işlemci iki ayrı işlemciye sahip olan çiptir. Dört çekirdekli işlemci dört

veya daha fazla işlemciye sahip çiptir. Intel yüksek performanslı PC'ler için Core işlemci ailesini, temel PC'ler için

Pentium ve Celeron işlemci ailelerini ve işistasyonları ve ortalama sunucular için Xeon ve Itanium işlemci

ailelerini üretir. AMD, Intel ile uyumlu işlemciler üremektedir. Bunlar Intel işlemcilerine benzer bir iç tasarıma

sahiptir. Bazı aygıtlar çip işlemcisinde bir işlemcinin, belleğin ve video kartının tek bir çipte fonksiyonlarını

bütünleştiren sisteme sahiptir.

İşlemci, geçici olarak veri ve talimatların tutulduğu kayıtları içerir.

Sistem saati, tüm bilgisayar işlemlerinin zamanlamasını kontrol eder.

•Sistem saatinin hızına saat hızı denir ve gigahertz (GHz) ile ölçülür.

31

İşlemci alırken, seçmeden önce yeni bir bilgisayarı nasıl kullanmayı planladığınıza karar veriniz. Intel

yüksek performanslı PC'ler için Core işlemci ailesini, temel PC'ler için Pentium ve Celeron işlemci ailelerini ve

işistasyonları ve ortalama sunucular için Xeon ve

Itanium işlemci ailelerini üretir. AMD, Intel ile

uyumlu işlemciler üremektedir. Bunlar Intel

işlemcilerine benzer bir iç tasarıma sahiptir. Bazı

aygıtlar çip işlemcisinde bir işlemcinin, belleğin ve

video kartının tek bir çipte fonksiyonlarını

bütünleştiren sisteme sahiptir.

• Bir işlemci çipi, çipin yanmasına neden

olacak kadar çok ısı üretebilir.

• Bu yüzden ilave soğutma gereklidir.

– Soğutucular

– Sıvı soğutma teknolojisi

• Paralel işlemede, tek bir programı çalıştırmak ya

da tek bir görevi yapmak için, eş zamanlı olarak birden

fazla işlemci kullanılır.

– Çok büyük ölçekteki bir paralel işleme,

yüzlerce veya binlerce işlemciyi kullanılır.

4.3 Veri Gösterimi

Bir bit, bilgisayarın işleyebileceği verinin en küçük birimidir. 8 bit grup haline gelerek bir byte'ı oluşturur.

Byte yapısıyla, birçok farklı kombinasyonlarda 0'lar ve 1'ler kullanılarak 256 ayrı karakter belirtilebilir.

Kombinasyonlar ASCII, EBCDIC ve Unicode gibi kodlama şemaları olarak adlandırılan farklı örnekler ile

tanımlanır. Örneğin şekilde gördüğünüz ASCII (bilgi alışverişi için amerikan standart kodu) veri gösterimi için en

yaygın olarak kullanılan kodlama şemasıdır.

Analog sinyaller süreklidir ve büyüklük ve kalite bakımından değişiklik gösterir.

Sayısal sinyaller iki durumdan birisine sahiptir: Açık veya kapalı

•Çoğu bilgisayarlar sayısaldır.

•İkilik sistemde, iki adet sayı kullanılır (0 ve 1)

•Bit’ler ve byte’lar

32

4.4 Bellek

Bellek, işlemci tarafından gerçekleştirilmesi beklenen talimatları, bu talimatlar tarafından gerek duyulan

veriyi ve veri işleme sonuçlarını saklayan elektronik bileşenlerden oluşur. İşletim sistemleri ve sistem yazılımları,

uygulama programları ve işlenilen veri ve sonuç bilgisi şeklinde üç temel kategoride depolama yapar.

Bellekte veri kaydedilebilecek her yerin bilgisayar tarafından tanımlanabilen adresleri vardır. Bellek

boyutu kilobyte (KB veya K), megabyte (MB), gigabyte (GB) veya terabyte (TB) ile ölçülür.

Sistem geçici ve kalıcı olmak üzere iki tipte belleğe sahiptir. Geçici bellekteki veri, güç kesildiğinde

silinir. Bunun en genel örneği RAM yani rasgele erişilebilir bellektir.(Random Access Memory) Kalıcı bellek ise

güç kesildiğinde içeriğini korur. Kalıcı belleğe örnek olarak flash bellekler, ROM sadece okunabilir bellek (Read

Only Memory)ve CMOS gösterilebilir.

Üç temel RAM çipi mevcuttur; Dinamik RAM (DRAM), Statik RAM (SRAM) Manyetik dirençli RAM

(MRAM).

İşletim sistemi ve diğer sistem

yazılımı

Uygulama programları

İşlenilen veri ve sonuç bilgisi

Geçici bellek

Güç kesildiğinde içeriği silinir.

Örnek; RAM

Kalıcı bellek

Güç kesildiğinde içeriği silinmez.

Örnekler; ROM, flash bellek ve CMOS

33

RAM (rastgele erişimli bellek), diğer adıyla ana bellek, işlemci ve diğer aygıtlar tarafından okunabilen ve

yazılabilen bellek çiplerinden oluşur. RAM çipleri genellikle bir bellek modülü üzerinde yer alır ve anakart

üzerinde bellek için ayrılmış özel yuvalara takılır.

Önbellek, belekten ayrı olarak sık kullanılan talimat ve verileri depolayarak, belleğe erişim hızından

tasarruf eder ve dolayısıyla bilgisayarın işlem hızını artırır.

Eğer bellek çipleri kalıcı veri ve talimatları depoluyorsa, bu bellek tipi Salt Okunur Bellek yani ROM

(Read Only Memory) olarak adlandırılır. ROM (salt okunur bellek) değiştirilemeyen veri ve komutları kalıcı

olarak depolayan bellek çiplerini barındırır. Bir PROM (programlanır salt okunur bellek) çipi kalıcı olarak

yazılabilen boş bir ROM çipidir. EEPROM silinebilir?

Bir kalıcı bellek çeşidi olan Flash Bellekler elektronik olarak yazılıp silinerek yeniden kullanılabilir.

CMOS (tamamlayıcı metal oksit yarı iletken) teknolojisi bilgisayar kapatıldığında dahi bilgiyi saklı tutabilmek için

batarya gücü kullanır. CMOS teknolojisi yüksek hızda düşük güç tüketerek çalışır.

Dinamik RAM (DRAM)

Statik RAM (SRAM) Manyetik dirençli

RAM (MRAM)

Salt okunur bellek (ROM), bellek çiplerinin veri ve talimatları kalıcı olarak depolamasını ifade eder.

Bir PROM (programlanır salt okunur bellek) çipi kalıcı olarak yazılabilen boş bir ROM çipidir.

•EEPROM silinebilir.

34

Önbellek sayesinde kısaltılabilen erişim zamanı, işlemcinin talep edilen veriyi bellekten okuması için

geçen zamandır. Bu o kadar kısa bir süredir ki Nanosaniye yani saniye üzeri eksi 9 cinsinden ölçülür. Kısaca

örneklemek gerekirse bir insan göz açıp kapayıncaya kadar 10 milyon işlem yapılabilir.

4.5 Genişleme Yuvaları ve Bağdaştırıcı Kartları

• Genişleme yuvası, ana kart üzerinde, bir bağdaştırıcı

kart takılabilen sokettir.

• Bağdaştırıcı kartı sistem fonksiyonlarını artırır

ve/veya diğer aygıtlarla bağlantılar sağlar.

– Ses kartı ve video kartı

Genişleme yuvası anakart üzerinde bulunan ve

bağdaştırıcı kart takılabilen bir sokettir. Bağdaştırıcı kartı

sistemin fonksiyonlarını artıran ve/veya bir modem, disk

sürücüsü, yazıcı, tarayıcı veya klavye gibi çevrebirimlere

bağlantı sağlayan bir devre kartıdır. Birkaç bağdaştırıcı kart tipi

bulunmaktadır. Ses kartı bir masaüstü bilgisayara ses oluşturma

kapasitesini verir. Video kartı, bir diğer adıyla grafik kartı

verileri ekranda görüntü olarak gösterilen bir video sinyaline

dönüştürür.

• Tak ve Çalıştır özelliği ile bağdaştırıcı kartları ve

diğer aygıtları taktıktan sonra kolayca konfigüre

edebilirsiniz.

Günümüzde çoğu bilgisayar Tak ve Çalıştır

özelliğini desteklemektedir. Bu özellik bilgisayarların

bağdaştırıcı kartlarını otomatik olarak yapılandırmasını

sağlar. Bu özellik sayesinde bilgisayar bağdaştırıcı kartları

ve diğer aygıtları yerleştirdiğiniz şekilde konfigüre edebilir.

Takılıp çıkarılabilen depolama aygıtları da

bulunmaktadır. Bunlara flash bellekler denir. Bellek

kartları, USB flash sürücüleri ve PC

Kartları/ExpressCard modülleri flash belleklerdir.

• Çıkarılabilir flash bellekler şunlardır:

– Bellek kartları, USB flash sürücüleri

ve PC Kartları/ExpressCard

modülleri

35

4.6 Portlar ve Konnektörler

Port, bir aygıtın bağlandığı veya sistem ile iletişim kurduğu veri gönderip alabilen noktadır (bazen jak

olarak adlandırılır). Konnektör ise bir kablonun ucundaki, porta giren parçadır. Seri port, aynı anda tek bir veri

iletimi gerçekleştiren, genellikle fare, klavye veya modem gibi hızlı veri iletimine ihtiyaç duyulmayan aygıtları

bağlar. Paralel port, aynı anda birden fazla veriyi iletir ve örneğin bir yazıcıyı sistem birimine bağlar.

Bir masaüstü bilgisayarın portları ;

Bir dizüstü bilgisayarda ise yine şekilde görüldüğü üzere portlar arka, ön ve/veya yan taraflarda bulunur.

Bu şemada ise port şekilleri ve isimlendirilmeleri görülmektedir. Bunları ezbere bilmek bir çok açıdan

kolaylık sağlar.

Port, bir aygıtın bağlandığı veya sistem ile iletişim kurduğu noktadır (bazen jak olarak adlandırılır).

Konnektör, bir kablonun ucundaki, porta giren parçadır.

36

• USB portu aracılığıyla, tek bir konnektör ile maksimum 127 farklı aygıt bağlanabilir.

– USB hub ile tek USB portuna, birden çok çevrebirimi takabilirsiniz.

Aşağıdaki şekilde diğer port tiplerinin adlarını görüyoruz. FireWire portu, hızlı veri iletimi gerektiren

çoklu aygıt tiplerini bağlayabilir. MIDI, eSATA, SCSI, IrDA ve Bluetooth özel amaçlı portlardır. MIDI portu,

sistem birimini bir müzik enstrümanına bağlar. eSATA portu bir harici SATA hard diskini bilgisayara bağlar.

ASCSI portu, sistem birimini disk sürücüleri gibi SCSI çevrebirimlerine bağlar. IrDA portu ve Bluetooth

teknolojisi, kablosuz aygıtların kızılötesi ışın dalgaları veya radyo dalgalarıyla bilgisayara sinyal göndermesine

izin verir.

• Diğer port tipleri:

37

Bir Bluetooth kablosuz port bağdaştırıcısı USB portunu bir Bluetooth portuna dönüştürür. Ya da akıllı

telefonlar IrDA portunu kullanarak bir dizüstü bilgisayar ile iletişim kurabilir.

Port çoğaltıcı, cihazın içerisindeki tümleşik portlar vasıtasıyla çevrebirimlere bağlantı sağlayan

bir harici aygıttır ve kenetleme istasyonu (docking station), bir harici aygıtın mobil bilgisayar veya aygıta

takıldığı yerdir.

4.7 Veri Yolları

• Veri yolu, sistem biriminin içerisinde bulunan veya

eklenen çeşitli aygıtların birbirleri ile iletişim

kurmalarına izin verir.

– Veri yolu

– Adres veri yolu

• Sözcük uzunluğu, işlemcinin belirli bir

zamanda yorumlayabildiği ve çalıştırabildiği bit

sayısıdır.

Veriyolu, bilgisayar içerisinde bitlerin iletildiği

elektriksel kanallardır. Sistem birimin içerisinde

bulunan veya sonrada takılmış aygıtların iletişimini sağlar.

Bir veriyolunun boyutu, diğer bir ifade ile veriyolu

genişliği, bilgisayarın aynı anda iletebildiği bitlerin

sayısını ifade eder. Daha büyük veriyolu genişliği

bilgisayarın daha hızlı veri iletmesini sağlar.

Anakart, işlemci, bellek, ses kartı, PC Kartı yuvası ve sürücü yuvasına ek olarak mobil bir

bilgisayarın sistem birimi ayrıca klavye, işaretleme aygıtı, hoparlör ve ekran gibi aygıtlara sahiptir. Tipik

dizüstü bilgisayarın sistem biriminde genellikle video, modem, ağ, FireWire, USB, kulaklık ve mikrofon

portları bulunur. Tablet PC'ler genellikle birkaç yuvaya ve porta sahiptir. Akıllı telefonlar, PDA'lar ve

Firewire portu

Bluetooth portu

SCSI portu eSATA portu

IrDA portu Seri port MIDI portu

Bir Bluetooth kablosuz port

bağdaştırıcısı USB portunu bir

Bluetooth portuna dönüştürür.

Akıllı telefonlar IrDA portunu

kullanarak bir dizüstü bilgisayar

ile iletişim kurabilir.

38

diğer mobil aygıtlar genellikle bir IrDA portuna sahiptir veya Bluetooth ile kullanıcıların kablosuz olarak

iletişim kurmasını sağlarlar.

• Genişleme yuvaları, genişleme veri yollarına bağlanır.

• Genel genişleme veri yolu tipleri şunlardır:

4.8 Yuvalar

• Yuva, sistem ünitesinin içerisine, ilave ekipmanları

takabileceğiniz açıklıklara verilen addır.

– Sürücü yuvası, genellikle disk sürücülerini tutar.

4.9 Güç Kaynağı

4.10 Çeşitli bilgisayar konfigürasyonları;

4.11 Bilgisayarınızı veya Mobil Aygıtınızı Temiz Tutma

Bilgisayarın kasasını temizlemeden önce bilgisayarı kapatın ve fişini prizden çekin. Küçük bir vakum ve

basınçlı hava kutusu kullanarak bileşenlerin üzerindeki tozları uzaklaştırın. Kasanın kapağını açtıktan sonra anti-

PCI bus PCI Express

bus

AGP (Hızlandırılmış Grafik Portu)

USB ve FireWire bus

PC Card bus

Güç Kaynağı, prizdeki AC gücü DC güce dönüştürür.

Bazı dış çevrebirimler, harici güç kaynağı olan AC adaptöre sahiptir.

Ev

Intel Core 2 Duo veya Intel Celeron Dual

Core veya AMD Sempron

Minimum RAM: 2 GB

Küçük Ofis/ Ev Ofis

Intel Core 2 Quad veya Intel Core 2 Extreme veya AMD Athlon FX

or AMD Athlon X2 Dual-Code

Minimum RAM: 4 GB

Mobil

Intel Core 2 Extreme veya AMD Turion X2

Minimum RAM: 2 GB

39

statik bilek bandı takn ve kasanın iç kısmındaki tozları vakumlayın. Tiftiksiz anti-statik bez ve tuvalet ispirtosu ile

toz ve kirleri silin.

5 Word’e Giriş ve Ekran Öğeleri

Word, Microsoft Office paketinde yer alan bir kelime işlem programıdır. Bu programın kullanımındaki

temel amaç, çeşitli türdeki yazılarımızı yazmak ve yazıcıdan kâğıda döküm almaktır. Ancak, Word, gelişmiş

özellikleri sayesinde bu kullanım amacının dışında tablolar yapmak, şekiller çizmek, sütunlar oluşturmak, yazı

içine resimler eklemek, adres etiket basmak gibi amaçlarla da kullanılabilir.

5.1 Belge

Word’ü açtığımız zaman program bize belge ön adıyla başlayan boş bir sayfa verir. Belge, ana program

penceresi içinde bir alt pencere şeklinde bulunur. Kullanıcı isterse belge içindeki sayfa sayısını artırabilir.

5.2 Temel Ekran Görüntüsü

Word programını açtığımız zaman karşımıza aşağıdaki gibi ekran çıkar.

Office Düğmesi: Belge ve programla ilgili birçok komutu uygulayabileceğimiz menünün yer aldığı

düğmedir. Düğmeden açılan menünün sol tarafında belge ile çalışmak için gereken komutlar, sağ tarafında son

zamanlarda kullanılmış belgeler ve alt tarafında ise Word seçenekleri yer alır. Hızlı Erişim Araç Çubuğu: Bu araç

çubuğunda sıklıkla kullanılan Word komutları yer alır. İstenildiği zaman buraya yeni komutlar eklenebileceği gibi

orada bulunan komutlar listeden çıkartılabilir. Belge Başlığı: Aktif olan belgenin isminin yazıldığı alandır.

Bilgisayarınızı veya mobil aygıtınızı yılda bir veya iki kez temizleyin.

Bilgisayarınızı veya mobil aygıtınızı temizlemeden önce kapatın ve elektrik bağlantısını kesin.

Tozları uzaklaştırmak için basınçlı hava kullanın.

Kasanın dış kısmını temizlemek için antistatik bez kullanın. Ekranı temizlemek için temizlik solüsyonu ve yumuşak kumaş parçası kullanın.

40

Pencere Düğmeleri: Word’ü kapatmak, simge durumuna almak ve tam ekran yapmak / aşağı geri

getirmek komutlarının bulunduğu alandır.

Menüler: Sürekli aktif olan ve o an kullanılan nesneye göre değişiklik gösteren menülerin yer aldığı

şerittir.

Menü Şeridi: Seçilen menünün komutlarının yer aldığı şerittir. Menü seçildiği zaman şeritteki

komutlarda ona göre değişir.

Cetveller: Dikey ve yatay olmak üzere iki adet cetvel vardır. Bunlarda ekranın üst ve sol kısmında yer

alırlar. Cetvelleri kullanarak sayfadaki yazım alanını ve kenar boşluklarını da ayarlayabiliriz.

Dikey Kaydırma Çubuğu: Sayfadaki görünen alanı değiştirmek için kullanılır.

Ekran Yakınlaştırma: + ve – tuşlarını kullanarak belge görünümünün boyutu ile oynayab iliriz.

Belgeyi daha büyük veya daha küçük gösterebiliriz. Ayrıca klavyeden CTRL tuşu basılı iken farenin scroll

tuşunu çevirerek aynı işlemi gerçekleştirebiliriz.

Belge Görünüm Düğmeleri: Belgenin normal, anahat, taslak, tam okuma sayfası ve web

görünümlerinde gösterilmesini sağlar.

Yazım Dili: Belgenin geçerli olan yazım dilini gösterir.

Yazım Denetimi: Belgede yazım denetimi yapılmasını sağlar.

Durum Çubuğu: Belge ile ilgili bilgiler veren çubuktur.

5.3 Dosya İşlemleri

Yeni Boş Belge Açma

Word programında bir belge üzerinde çalışırken bunu kapatmadan başka bir belge açılabilir. Yeni boş bir

belge açmak için aşağıdakilerden birisi kullanılabilir.

Office Düğmesi Yeni Boş Belge komutu

Klavyeden CTRL + N tuş bileşeni

Kayıtlı Belgeyi Açma

Daha önce yazılıp kaydedilmiş bir belgeyi açmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir.

Office Düğmesi Aç komutu.

Klavyeden CTRL + O tuş bileşeni.

Office Düğmesi Sağ kısımdaki “Son Belgeler” alanından. (Eğer açmak istediğiniz belge listede

varsa)

Açık Olan Belgeler Arasında Geçiş Yapma

Word programında aynı anda birden fazla belge ile çalışılabilir. Belgelerden birinden diğerine

geçmek için aşağıdaki işlemler kullanılabilir.

Görünüm menüsü Pencerelerde Geçiş Yap komutu

CTRL + F6 tuş bileşeni

Belgeyi Kaydetme

Word programında açtığımız boş belgenin adları sırası ile belge1, belge2 ... gibi devam eder. Bu ad

geçici bir addır ve belgeyi uzun süreli korumak istiyorsak kaydetmemiz gerekir. Bir belgeyi kaydetmek için

aşağıdaki işlemler kullanılabilir.

Office Düğmesi Kaydet komutu

CTRL + S tuş kombinasyonu

Hızlı Erişim Araç Çubuğundaki Kaydet düğmesi

Belgeyi Farklı Kaydetmek

41

Zaten kayıtlı olan bir belgeyi farklı bir isimle, farklı bir yere kaydetmek istediğimiz zaman

kullanmamız gereken komut farklı kaydet komutudur. Farklı kaydet komutuna Office Düğmesini kullanarak

erişebiliriz.

Belgeye Yazmak ve Düzeltmeler Yapmak

Word programında belge içine yazarken sadece paragraf sonralarında yeni paragrafa geçmek için

enter tuşu kullanılır. Yani her satırın sonunda enter tuşuna basılmaz. Paragraf içinde satır sonlarına gelindiğinde

satır sonuna sığmayan sözcük otomatik olarak bir alt satıra kayar. Buna sözcük kaydırma denir.

Yeni boş bir belgede imleci, yazarak, enter tuşuna basarak, boşluk tuşuna basarak veya tab tuşuna basarak

ileriye ve aşağıya doğru hareket ettirebiliriz. Bu şekilde hareket ederek gitmediğimiz yerlere ok tuşları ile

gidemeyiz. Yani belgenin yazarak kullanmadığımız yerlerine imleci yön tuşları ile götüremeyiz.

Yazarken Aşağıdaki Kurallara Dikkat Etmeliyiz

Satır sonlarına alt satıra geçmek için Enter tuşuna basmayınız. Siz yazmaya devam ettikçe yazdığınız yazı

otomatik olarak alt satıra inecektir. Sadece paragraf yapacağınız zaman Enter tuşunu kullanınız.

Bütün kelimeler arasında sadece bir karakter boşluk bırakınız.

Noktalama işaretlerinden sonra bir karakter boşluk bırakınız.

Noktalama işaretlerinden önce boşluk bırakmayınız.

Sadece bir veya birkaç harfi büyük yazmak veya sadece bir veya birkaç harfi küçük yazmak için Shift

tuşunu kullanınız. Sürekli büyük harfle yazmak için Caps Lock tuşunu açınız. Sürekli küçük yazmak için Caps

Lock tuşunu kapatınız.

Rakamların üzerindeki ikinci karakterleri yazmak için Shift tuşunu kullanınız.

Hatalı Sözcükleri Düzeltme

Word programı, siz yazarken yazdığınız her kelimenin Türkçe (yazım dili hangi dile ayarlı ise) yazım

kılavuzunda bulunup bulunmadığını kontrol eder. Türkçe yazım kılavuzunda bulamadığı kelimelerin altını

kırmızı ile çizer. Bu çizgi sadece görsel bir uyarıdır. Belgenin yazıcıdan çıktısı alındığı zaman bulunmaz.

Benzer şekilde eğer yazılar yazım kurallarına uymuyorsa Word bu kez yanlış olan yerleri yeşil renk ile çizer.

Altı kırmızı çizili kelimenin hatasını fark edip

imleci oraya götürüp kendimiz yazarak veya silerek hatayı

elle düzeltebiliriz. Bunun yerine hatalı kelimeleri

düzeltmek için aşağıdaki yöntem de kullanılabilir.

Fare işareti hatalı sözcüğün üzerine götürüp

farenin sağ tuşuna basılır.

Hatalı sözcük ile ilgili çıkan önerilerden hangisi

doğru ise o seçilir.

Eğer hiçbir öneri verilmemiş ise veya önerilerden

hiç birini kabul etmiyorsanız, “Yoksay”,

“Sözlüğe Ekle” veya “Tümünü Geç”

seçeneklerinden birini kullanabiliriz.

İşlemleri Geri Alma

Belge üzerinde çalışırken yazma, silme, düzenleme, biçimleme gibi yaptığımız her işlem sırasıyla hafızada

tutulur. Belge içinde düzeltilmesi zor veya uzun olan bir hata yaptığımız zaman eski haline döndürmek için Geri Al komutu işlemlerimizi geri almamıza yardımcı olur. Benzer şekilde geri aldığımız bir işlemi tekrar uygulamak

istersek bu seferde Yinele komutunu kullanabiliriz.

Geri al ve yinele komutlarını aşağıdaki yöntemlerin birisi ile çalıştırabiliriz.

Hızlı erişim araç çubuğu Geri Al / Yinele

CTRL + Z (Geri Al), CTRL + Y (Yinele) kısayol tuşları ile

Belge İçinde Hareket Etme

Üzerinde çalıştığımız bir belgeyi incelemek ve belge üzerinde düzeltmeler yapmak için belge içerisinde

hızlı hareket etmek bize zaman kazandıracaktır. İşlemlerimiz kolaylaştıracak bazı belge içi gezinme kısayolları ve

işlevleri aşağıdaki gibidir.

42

Yön Tuşları : İmleci bir harf sağa, sola; bir satır aşağıya, yukarıya götürür.

CTRL + Sağ Yön Tuşu : İmleci kelime kelime ileriye doğru götürür.

CTRL + Sol Yön Tuşu : İmleci kelime kelime geriye doğru götürür.

CTRL + Aşağı Yön Tuşu : İmleci paragraf paragraf ileriye doğru götürür. CTRL + Yukarı Yön Tuşu :

İmleci paragraf paragraf geriye doğru götürür.

HOME : İmceli bulunduğu satırın başına götürür.

END : İmleci bulunduğu satırın sonuna götürür.

CTRL + HOME : İmleci belgenin en başına götürür.

CTRL + END : İmleci belgenin en sonuna götürür.

PAGE UP : İmleci bir ekran boyu yukarı götürür.

PAGE DOWN : İmleci bir ekran boyu aşağıya götürür.

CTRL + PAGE UP : İmleci bir önceki sayfanın başına götürür.

CTRL + PAGE DOWN : İmleci bir sonraki sayfanın başına götürür.

5.4 Giriş Menüsü İşlemleri

Pano Alanı

Windows altında tüm programlarda bilgileri bir yerden bir başka bir

yere kopyalamak ya da taşımak mümkündür. Pano alanı, kopyalama ve taşıma

işlemlerini Word ortamında gerçekleştirmek için kullanılan komutları içerir.

Kopyalama işleminde bir nesnenin kopyası oluşturulur, taşıma işleminde ise

nesne bulunduğu yerden alınıp başka bir yere taşınır.

Kopyalamak veya kesmek istediğiniz nesneyi önce seçip ardından

uygun gördüğünüz yere “Yapıştır” komutunu kullanarak kopyalamış veya taşımış oluruz.

Belgenin Bir Kısmını Seçme (İşaretleme)

Kopyalamak, taşımak, biçimlendirmek gibi, bir takım işlemler amacıyla belgenin bir kısmını seçmek

(işaretlemek) gerekir. Belge içinde seçmek işlemleri aşağıdaki yöntemlerden uygun olan birisi ile yapılabilir

43

Yazı Tipi Alanı

Yazılarla ilgili temel biçimlendirmelerin

olduğu gruptur

Yazı Tipi Adı: Yazı karakterlerinin

değiştirmesi için kullanılır.

Yazı Tipi Boyutu: Yazıların büyüklüğü

değiştirilir.

Biçimlendirmeyi Temizle: Daha önceden

uygulanmış biçimlendirmeleri temizler.

Yazı Tipi Rengi: Yazıların renklerini

değiştirir.

Metin Vurgu Rengi: Metinlerin üzerlerini

renklendirmek için kullanılır.

Alt Simge Üst Simge: Matematikte bir formül yazarken veya benzeri işlemler yaparken bazı

karakterleri diğerlerinden daha yukarı veya daha aşağı seviyede yazmamız gerekebilir. Bu işlemleri

gerçekleştirebilmek için Alt Simge ve Üst Simge komutları kullanılır. c=a2+b2 yazıp “2” leri ayrı ayrı seçer ve

Üst Simge komutunu uygularsak yazı c=a2+b

2 şeklinde yazılmış olur.

Kalın: Yazıların daha koyu yazılmasını sağlar.

İtalik: Yazıların yana yatık bir şekilde yazılmasını sağlar.

Altı Çizili: Yazıların altlarının çizili olmasını sağlar.

Üstü Çizili: Yazıların üstlerinin çizili olmasını sağlar.

Büyük / Küçük Harf Değiştir:

Belge içerisinde küçük harfle yazılmış bir metni büyük harfle yazmamız gerektiğinde veya tam tersi

durumda bu metni silip tekrar yazmak yerine Büyük ! Küçük Harf Değiştir seçeneklerinden birini

kullanabiliriz.

• Değiştirilecek metin seçilir

• Büyük ! Küçük Harf Değiştir tuşunu kullanarak seçenekler açılır

• Seçeneklerden uygun olan komut işletilir.

Satır Aralıkları: Satır aralıkları her bir satır arasında ne kadar boşluk bırakılacağı ile ilgili düzenlemeler

yapılan alandır.

Paragraf Biçimlendirme: Paragraf biçimlendirme alanlarındaki düğmeleri kullanarak, paragrafı sola

kenar, sağ kenar ve satır ortası baz alınarak hizalanabilir veya paragraf her iki tarafa birden yaslanabilir.

Madde İşaretleri ve Numaralandırma: Bir metinde maddeler halinde yazılması gereken ifadeler varsa

bunları numaralandırma veya madde işaretlerini kullanarak gerçekleştirebiliriz. Madde işaretleri yaparken daha iç

maddeler kullanmamız gerektiği zaman “Girintiyi Artır” , tekrar dış maddeye çıkmak için ise “Girintiyi Azalt”

44

tuşlarını kullanırız. Madde işaretlerinin veya numaralandırmanın şekillerini veya sayılarını daha sonra değiştirme

imkânımız vardır.

5.5 Ekle Menüsü İşlemleri

Alt ve Üst Bilgi Ekleme

Yazılan ödev, tez veya ders notu niteliğinde ise belgedeki bütün sayfaların alt taraflarına veya üst

taraflarına sürekli bulunacak bir yazı yazmak isteyebiliriz. Buna alt ve üst bilgi adı verilir. Ekle Üstbilgi ve

Altbilgi alanında ilgili seçeneği seçip alt ve üst bilgi alanını açar ve gereken bilgileri yazarız

Yine aynı alanda bulunan “Sayfa Numarası” komutu ile belgelerimize sayfa numaraları ekleyebiliriz.

Başlangıcı Büyüt

Gazete ve dergilerdeki köşe yazılarında olduğu gibi bir paragrafın ilk harfini büyütmek için kullanılan

seçenektir. Bir paragrafın ilk harfini büyütmek için ilgili paragrafa geldikten sonra Ekle Metin Başlangıcı Büyüt

komutu kullanılır. Açılan pencereden istenilen bir tasarım seçildikten sonra paragrafın ilk harfi büyütülmüş olur.

Tablo Ekleme

Tablo eklemek istediğimiz yere geldikten sonra Ekle Tablo komutunu kullanıp

istediğimiz satır ve sütundaki tabloyu seçip belgemize ekleyebiliriz.

Tablo eklendikten sonra tablomuz satırlar veya sütunlar ilave edilebilir. Bunun Tablo Araçları menüsünden Düzen alanına oradan da Satırlar ve Sütunlar alanına gittiğimiz zaman

var olan tablomuza satır veya sütunlar ekleyebiliriz.

Üstüne Ekle / Altına Ekle komutları ile üzerinde

bulunduğumuz satırın hemen üstüne veya altına eklemeler yapar,

Sola Ekle / Sağa Ekle komutları ile de bulunduğumuz sütunun sol

veya sağ tarafına eklemeler yapabiliriz.

Herhangi bir satırı silmek istediğiz zaman ilgili satırı

seçtikten sonra Tablo Araçları Düzen Satırlar ve Sütunlar

alanındaki sil komutunu kullanabiliriz.

Aynı satır veya sütunda yer alan iki veya daha çok tablo hücresini tek

bir hücre olacak şekilde birleştirebilirsiniz. Bunun için birleştirilecek hücreler

seçildikten sonra Tablo Araçları Düzen Birleştir Hücreleri Birleştir

komutu uygulanır.

Hücre içindeki yazıları hücreye göre hizalamak için Tablo Araçları Düzen Hizalama komutlarından

birisi seçilir. Aynı menüdeki “Metin Yönü” komutu ise metnin metnin soldan sağa, yukarından aşağıya veya

aşağıdan yukarıya doğru yazılmasını sağlar.

Tablo Araçları Tasarım Tablo Stilleri alanını kullanarak tablomuzun biçimlendirmesini

değiştirebiliriz. Hazır olan biçimlendirmelerden birisini seçebileceğimiz gibi “Gölgelendirme“ komutunu

yardımıyla kendi biçimlendirmemizi oluşturabiliriz.

Resim Ekleme

Belgemize dışarıdan resim eklemek istediğimiz zaman kullanabileceğimiz komuttur. Resmi eklemek

istediğimiz yere geldikten sonra Ekle Çizimler Resim komutu kullanılır ve karşımıza çıkan pencereden eklemek

istediğimiz resim seçilerek belgeleye eklenir.

Resim Araçları Biçim Metin Kaydırma komutunu kullanarak resim ile yazının hizalanma biçimlerinde

değişiklikler yapabiliriz. Varsayılan olarak metinle hizalı gelen seçeneği, kare, sıkı, metnin arkasına ve metnin

önüne seçeneklerinden birini kullanarak değiştirebiliriz.

45

Ekle Çizimler Küçük Resim komutu yine belgemize resim eklememize yardımcı olur. Fakat bu

komutu kullanınca belgeye dışarıdan resim eklemek yerine Word içerisinde hazır olan resimlerden birini seçmemiz

istenir.

Smart Art

SmartArt grafiği, mesajınızı veya fikirlerinizi etkili şekilde bildirmek için, farklı pek çok düzen arasından

seçim yaparak kolay ve hızlışekilde oluşturabileceğiniz, bilgilerinizin görsel bir sunumudur

SmartArt grafiği oluştururken, İşlem, Hiyerarşi,

Döngü veya İlişki gibi bir SmartArt grafiği türü

seçmeniz istenir. Türler, SmartArt grafiği kategorilerine

benzer ve her tür farklı birkaç düzen içerir. Bir düzen

seçtikten sonra, SmartArt grafiğinin düzenini

değiĢtirmek kolaydır. Metninizin ve diğer içeriğin

büyük bölümü, renkler, stiller, efektler ve metin

biçimlendirmeleri yeni düzene otomatik olarak aktarılır.

Bir düzen seçtiğinizde, SmartArt grafiğinin nasıl

göründüğünü görebilmeniz için yer tutucu metin

(örneğin [Metin]) görüntülenir. Yer tutucu metin

yazdırılmaz ve slayt gösterilerinde görüntülenmez. Ancak, siz silmediğiniz sürece Şekiller her zaman görüntülenir

ve yazdırılır. Yer tutucu metnin yerine kendi içeriğinizi koyabilirsiniz. Metin bölmesinde içeriğinizi ekleyip

düzenlerken, SmartArt grafiğiniz otomatik olarak güncelleştirilir ; gerektiği gibi şekiller eklenir veya kaldırılır.

Ayrıca düzenin yapısını ayarlamak için SmartArt grafiğine Şekil ekleyebilir ve SmartArt grafiğinizdeki şekilleri

kaldırabilirsiniz. Örneğin, Temel İşlem 1 düzeni üç şekille birlikte görüntülense de, işleminiz için yalnızca iki

Şekil veya beş şekil gerekebilir. şekil ekleyip kaldırdıkça ve metninizi düzenledikçe, bu şekillerin düzeni ve

şekiller içindeki metin miktarı da otomatik olarak güncelleştirilir (SmartArt grafiği düzeninin özgün tasarımı ve

kenarlığı korunur).

Grafik

Grafikler, Office PowerPoint 2007 ve Office Word 2007 gibi diğer 2007 Office sürümü programlarıyla

tamamen tümleştirilmiştir. Her iki program da Excel’de kullanılabilen grafik araçlarının aynısını sağlar.

Grafik Ekle Penceresinden kullanmak istediğiniz Grafik türünü seçip tıklayınız.

Açılan Excel Çalışma Sayfasındaki verileri düzenleyip, çalışma sayfasını kapatınız.

46

5.6 Sayfa Düzeni Menüsü

Sütunlar

Belge içerisinde belgenin bir kısmını veya istenirse tamamını gazete biçimli sütunlar haline getirmek için

kullanılır.

Sütunlar oluşturma işlemi iki farklı şekilde uygulanabilir. Birincisi, boş bir belgeyi istenildiği kadar sütuna bölüp

daha sonra bu sütunlar içerisinde metnin yazılması; ikincisi, metnin normal tek sütun halinde yazıldıktan sonra istenirse

tamamı veya bir kısmı seçilerek sütunlar halinde yazılabilir.

Yazıyı sütunlara dönüştürmek için Sayfa Düzeni à Sayfa Yapısı à Sütunlar komutu kullanılır.