Azgelişmiş Ülkelerde Aydın ve Milliyetçilik (1995)

5 ' 98t : - j ,13Ill

TUR|( AYDr]il t|E rfl |||ilt( S0RUI{U

BAGLAM

Faruk BlRTEK.G6khan EFG0IPastnaden, Titk M n E FMMU4 Ahrtu: Bt Patenk

Ih*1e de Porttuden Ulena

c'h/iztude kn Bult ffi nen9iDaghecek n2

Thk Nnnw ikttdat SM

M am Afedlnd t<aq*tugu

Bashn OFANtnaehyr4 AMde A/dr@ MihrEtgilk

rtuktye de A\d|krHa|k Qekln?si

GE MnlnAn Bn Ukede hlal $ajdnadann iki&.niF- Pqtljn

Kuue! +dhdrn Kah Efttgisine :W

Sqjor Sa€fhn &nr? Ir*Ardrht

Asais&]b Ytrse/rlftrldenor qukrraT

ftk Mtu ve raihte BaryrF,k

tuihk hnn$ Zatu Ah6k TilK KnNi

325

343

3t5

395

399

4!5

{09

415

42t

439

443

Easkrn 0ran

AZGELI9MI9 ULKELERDEAYD|N ve MiLL|YETCiLiK(')

n roplnmda balar ideoroji deniren or8u, o roprumln aFryap,yla siirnp gihesini saglamak iEin onaya anb bir an-lada ve anlatfra biSididir. Topluhda rutunumun sdElan-n.s iqin bil Se4ovc gcrirl ve b! qerqeve roplubun sge-

hkaUd|ffti6s.B.f0vdmLris

Bu rarm !e aq*lamadd, bt ideololinin iki renel q,h!.e.deni, bn balka dcyiElc ili kaynaF oldrEu dla! 'yor: BirincisircC&tlc. ikincisi /rr&a. Yani, scqkjnlcrin bclnby.@gl ide.lojiisrer isremez onlanD (tensil etiklerj snfyada labakanD qlkarlarnr saglanaya yljnele€k, fakat bunu yaparkcn, ideolojinin topluma kabul edilebilmesi ilin o toplunun yapMn gttzdoiinde tutmak, onun gereksinneleu' en z'ndan gdriini,rdedorumaya diklat ehek seEkeektir. Bnioci kaynaF olmryanideoloji yokrur. kinci kayn.Aa diklat erdsyen ideoloji de r!!

Bu lolli siizlei TinkiF inneginde sonub indlgenek:Uuun zanandtrsiftgslen ve BninciDlnya Sa!a\' sonr.$ndaoniya arrlan At.nrk nilliyetqlligi harek.rili! ideolojisi, bnkez, haiekeli ba$atln aydrnlann 9rkallaanr gdzeteek, onlannba{ar labaka olmarnr saBlayacak ydlleo ve pziinle' gerneeki ikincisi,bunuyapa!*en de topluounyapsrn' ve ktemlerinigdz itlnnde turank rutunun geftnek bru.lugnnu duyaoj{hr.\re bu iki noktau derinl iEine i n€lenns i, Ara riirk nilliyetqi-Ii$nde neyin. niqin yap,ldrFn anlamak ve degerlendnnek aE-rndrn lbk bnFk dnon ra$yoi. Bcn buiada, idcolojinin birincikaFaFnr, ydni Aydrlan sle alnak ve incelem.k nriyofl rm.

Bu ylzyh ikirE yaiisndakiazaelilm( iilke miuietqiliklerisibi, Alarn,k milliyetgiliEinin ideolojki.i de, qoEunluin binok.Gr olan ayd'nlar odaya atm\h.. Bunlann iizlem ve g*"rlann,saprayabilmek iqin hangi sn tan seldikDnni bilnek gsrs*lr.

m€n snrfFda ba5at labaka$ri tcnsilcden seqkinl.r tarafrn-

385

20 'Lad 'n ba 'od " i l u ' k rop lumununL_rvzp n an ' t ua ' i k cn \ gen r

" , - ' 1 , " t . ' . " " - " ' * , " t i ' ddo ' tm lad nuhEe en rd ' s_ rh ioo l-^"n m^ |lrur, rkrde{ brlhdc br budJ\r' doa\F'v!6 4- dd umdr br

,ci,,tui, bulu;mo\''d" Brh' Frlusu €I a,rs )ddd \!r \ii qi ulded

;--.1 olan bu klr'r' 'nd - )aqi ra \.r adn. oreml oldn ih rdbdrdr , ' dn . Bne td .okk ide !m. l i i \ e n 'egm/ \aqu .b r4u \d !dd ro r o rn ' r"i...rar O'i.mter. -"i * -" \hnndeF -d'Fn' 'dpkd'g'mu b rb :l!'ineB,ne bu L'n ,e' v" mLll-lrr v\'b ae! dr'vadaEU(.crn m-lkver irirr k'

'inden desil.dc.h':)grn. ).-erreklcl dlm^kdtrlar B- 'rh.b) inrkde!e dev{n eLmeden or e. b "rlrm enml!r.c'\1Ez s4)tuar_r'i vc oun€m;e anlamdt kunan'ladklan ottrya konuna qoh vahrl olur'

r,ncdk Butiuva OzetinKn;!k buriuva denince, bn inden gok laikh iki anlan akla gelivor' Bfin'

cisi- d hrift 6uinvadan a.ireli olarak daha knExl uretin arasl.flna, daha 'li'sijiidin kaDBirdine ;daha adiizerde onekLallanna olanaEnasarripbni"""i" |UU; r Bu re n.'oodl donetro"L ana) n- ) 'oi!l -nrld n dti' -a,r" .' v mr' ;"p -r.y' oplunu Sehir'\'e o'hddn lJ{ amd} \'n"kL desLr-n Ya c.w*,;eum binmle'.ie or zd u/r"nlqr't gidiF u''.. "ao.". ,-rr.trit" " arGd'g" geqfle\ mooe'n !rdd'n rbr'la bi de

rhebuddd 'n 'n l m f ine r \ ^ ' e r i l e n /mr e rmqeba) ld_ B i i nc i i k "6 r rI'i) * d' ur*," " o" *" -*\"' Jn Jet m ldpm,Jd basdma' ikn' ne

isc ay baktronrn ruistik cya iline Cimesi gijcrerilebilt.

BuBda sijzii edilen anlaB bu deEildn !s $jniimiizde knqlk btrdrq deninccails,lrn s! biiLolTad,k. selbe* meslck sahipliEi (SaEteci a{kat, ddkror ')

s bi;e hL;'o '. Bunlanr i,J e e' ' tllroal' on.k1eki b.krd sibi!an') Lop'

,':m"..r'nar a.*,r. ru :..i":y.ra 'lm 'hdr loplum srh 're dos'n-ro."n..r"hm Cerek ';e.e'. ),n" ger 'fft \in o"a' ar- sld,dr o 'aag

bo -undd .d inE"na* and \ . ' : n ibsbe re ' ek r ren . rn ' j r r opL -d t r -oahr k,!o(el osdokrorldn Debm'ltr Da.auJlc d^, d.ds!l'nn' dri "vu'

\dl;:.trn um;!kdi'. Kas 'rm . !i)ofu a'l8hd)d p'qtdmc n " Gvi

drjnltu lmdh D.br vo.iu', to/c uzmrlr'dd r B- nen(L _veLe': - 'i '?_

n.".ic..rt,aor,ia- "i, tg-torru' Bunld b's v. bre"Lcrjle 'oolrmdi

aagelthit itkeladlA4er4m( ulkede kiq

dtr-. AzselEm( ulkede ennun dcgil bu topluun e!

mefln fiiinn', yanid'dn 'B(tyleca, henii, k€ndi i

meiekleri, iSIevlei gair@

banolalmq olduklm iqin Iiqin, ilei bir B.r irlkesind

Bnincisi, gelenekset rormak, nqiindisir de geldiii i

E iner. qjnhj lptr toplul

t! a5aE da kara. ktmak diJ

3r r . nbu se \ l e lFpL" r ( ' nde raqakbu ' j u ambu ' "ddso7 'ed i l d " r t s

-.no"titi"n €r ioti.t" is'end'nerredr Cunr okki -All 'h'pldir'.i'e kaa- "irente '.*,'aan iisirenseler de' devlet av&rnr itlernesi ned'nlc bu'o|aar kdr rJem..r'kreye uJgur oi' konlmldl \oktur

Btrokrar devine ne anl.mak gerekrigi d. laPrannalr Bu terin bunda riberci anlanda,-yani hcrhangi bidwlet hizneri Siirer bt hinetli, hcle. h;tl raaoel' bey. F|{nijr dnlr- nda ll'l"orlnDo' BJ'o\'rhn tyrl"* og'en. g,j-ui or' * ' 'r durld" dtvle- voreioh't ' Buob:ii" 'a.r'ri.a""l,'oc. i'r.l owru!rld gib' Lendile.inr vd'tm' orr''sLru dr ne* ddhz oogru\u durxerck'urdumck1n;]dir. Skt;-i akrcr in duruna s.tirnek isterken nrelin araqlarna $hip o'la;

haii *ene. "n'na) qaiibili er' Fakat bu Fr\d' egemei sn6 '

3€6

ddn , rd ld ' rd " )o e l i t deg 'd t r . \ . . emr o . " t , t u / - t em! . i n , vgn )d r ton

vd rah',. edrkiE c. )d: mti .dvd ̂ r,r \. ir tdeq D.r ,,nd .tmd hg.. d - o l u r ( r r i J I o d n S u . . n u D - \ ; , . d e l d t r t 3 . r b , , u { r b r r F ! , n ir , em ' . i ' d .me \ vonu de go ' . e t " . B d r onun ru , r cu , o d? \ " L t .nn .

K r ,L bu j . \ d + . ' r . . , ! . d "n bov t . n rd .n , . eye rk b r gn ,D- d / l4z r , o tu r tua - I nk l j ge r .b Dq( . . . - - . r ye , bq . ,d . . . t r . . k b i , l , t ,madan -,lll\rtrrotdb, dr!. i "thg-nLH uJ^ o .NdLdi, H, € k," 5.' 6 . r c ' . d

sede rNcd .g ,u . . r de te r r ehn , " podu t_b , t s , e , s - , - t . k l e r " ; .d op rumunun .om. I rau l t i , . r a - t opu , r LBund t , . , , , u r .edeeru r o ,m.

@-d ! r . j f v r n I r ,mdc o ,up . y r d t .e , ^ ! t _m. " . \ o .run r i , a ' . { ndo i g ' t , J \ i nF i ge l . i d . y . . i { ) . r .BL rh .u e . ; run . , . , ei , r rb r b ' | r . L qE 'z r Ksd i a t ,m- " n omur ko ,u d , : . s en d \ . . f v -. . d - r ! "n - o rd .ma . r L i t i . .Bu

e rd , , ^md \e o_u so . b i , . t r . e n e de j . .

B f "q rdd t r t { u r Fu r \ z $n \ s tenen te , . h - r ge t i r , r k .p r , t r r , op .e tAo . e - "d . . o . v , o , Je , t u , r ropua i -

n ddhr dds I a se\nn ,,uek- d(.nnddn ct! r,1.i. Lonurnu," d,sru

a2g e I i I n l t ti rket e I d e Ay.! h,

AiBdi\- ul{ed- Iu,uk burj \. de, inr dkld t( g.k rd\an. ")o,n_,., ) do . o -oo .s ,

dn d )d . r ; , . cn4 ! . , ; p t rmu .Nn d .d . bu roo tum-n eE i . . 1 , vd " , , , s D r ke , ._oa K l i Du f s , i . , , j . t r cd'{, d Jrdi ,jlkr 'cinde-' Bd. -C -n. qri okuld,dd; d ,. BoJ er. k4ua$ n-1 gu^l kn'iryld'Todirdte{' e (.nd u..e.,nc LtrrTdoa, r!u.ne!

-Bo. -c, he. -i rrndi utt"Fnnde .u - o.dd\ geEd,. e duyrtmu )r, tin i

he.ra.ir hFre ' gdree\ bn,k,n inv-d on"y. ..Lm\"_. B_ insdntdr1'rl atd.Ud- egir . nedennte ren h rop.uhld.,n, ye

bm. ' rAm.od k lo I i h /L ' . u .oud r . . Bu hu /u . . / t ueu u , .do ._ td t J ra .k

o!: Mk|' \f Sorrni''de iiqsc\enek!:rdtrBiincisi,.gctcnekFl tophma lymat, jkircisi bu todudd keidiside uyduF

ak, i'(unoisn de cetdiii yeft ,lekip snnek. ulnnciiielenek aydrtu tizik ola-

o . r ' dz - t " d ' d & \m b_ .e \ r - r k , , d , - ' n ; \ . ' - d " , kJ ;o r ,nhe , . B .tr(r (mr rme bpbmkm !4dndd, o oL gL s.bi o.re)k.in r4dm "dd'L , j dne b t r ) . v . t r r J \adm\ \ . " t r , tm \h rd ; ^ rc - 4c , , - oonupd-rrSdr {r.r. {rnak d'w b-.t,\ ota-4 \d.,tb- rop.u I tdprrti,_ }55ehn so@ ftudali"ne d6neme^e. kijiler de ddnenez Bu ned;nre ayomann4Nnd/|lj tk.eqe-ek 'oplumu L.nJiteine uld.,mzr ydni BAr noderneiilrmajltrr Bunu y?pmulda yabanr Lta5m: ktif, kL rtota;drd

Drls dneniisi, bu iDsanlar eEtlinid dlnq olduklan roPlunu vaalsava gi_

ismczlcKe, topluf onlann bilgive becerilerin i la llanacdk dir@ve hemenvara-n;k€xnr. viramavm€ d., yeni {modern) toplunda bilgi vc beerileri nede-rvi. b&r *chno;runudds'lee\oldr,Jd'nlr' s- cnek*lsu\'e' !e sele'n ; r . e ' i qkd te , i n ba ! " . o rmn" Jev " . cde r r e ' i " / gL l r 'm oDu da i l Ld . i l

Drmer kj. dzgchim\ ulkckrdr r-tuk buriu\" dd'r' in k! trqro"( Bd'mod€ ne lvon b' roDlutr rrrmrkr.r Bol e o' roplum olur n.r bilg: !e betrnhno. airh'ee{ olcq de.k' rJ$' \6r.'- A' onld' \e roPlunun Pr'linlen vd;.ur. onlan bplurud rum urllr"n !r\rl _ du'ura ger Rek bi'" n , i o6 ;d b i r rn ' g r ;n . i hn*as r ' r i n . r ' se r i rm I r l k ! i c rd r a ld 'nlun iGncirAi ve "Batdl*l buradangelir'

Ta'ihsel nnyontr bu olan izgpl4si! nlke .ydt qabatan srannd. biri iilke( { r , J i s .n / r ; . donuko lm. r . / c .e i r emd e r { m(vd rnd eeu" :

l r U l ten 'n . \ }?pbD l , . l $h . ,L {n i go .eb i l ne } : \ i n r l r u rbund" d )d -tun -,k.tui oFki rrb*.re aas' fl.fl, rlF olrn iLrLler:ri !p'dmrr s.rek

S'drnr rJ$cdad, Lalur buiu\d ald- b_ dnldmdd r''r"aa 'd ' 5u 'ni-da L. ge'eige.eJ'rie gc.d'g' dJe nedenilf g-ek egi' 1 ,d'E b-'n dr.Dlunun; durd;ix ollem'n er'j.irk \c ge'e\"e"e\k'nr oldusu Jeniroplun'drd ; rmr r ' ; h ib ' o ' n ' dE hJdcos le r l ondohs ' ' L t r ! l d - ' e t rndenzosklom'enrelcek p'y neaenDk. Do'n enel olalr bi' bu' uvrdn KomP'leblio ' budu\a. (ompe\si, ikr aHda bn deredr o nd'nddn )

le- bu'lundudu kdcn das;sne{- to lnd. nod hem de d.h. }alrald'a.k-dLi.ns.d_' d;rtr oru bplum dl r'r\e abrk'lar Nnde e iomphLIisi vaDan bu kork0la; ve iizleml.lin varattF huzunnzluk av ananda onuncn i"i.=tti toptur-t .g. otm"'r' d" sagldr Brl'm .oam'a' ve orUirc 'a

ndilrrburu'uden ve po'L^d l.n 'rrs'l 'r qor I ruklrju\r d(n t \'

K-cuk burNvz ard, r kLndNloel r\i8rdt oldn na'r L !ul8oru' On"nodleriondiiTde dLt em'kri n El{e some' Av- /'mdnda od"'drnkorkar. SaF bakmmdan nn[n olan bu sndlann bilinq kzadmalanndan v'

lrdllann bd! olma ndd (elcnn Bu ru umuJd a)d'n rer:m abdrmd ch; oh.m.nine,d.g, brr gu m tlig. btr p'oere'lL)mc .o lu unu sd'''dik i ivora beuenelledn tsU koiku hjqiik nrericid. qok daha b.lireindn' Okadar ki, onu t45i?nin temel dettekleyicisi olnaya ginnreek kadar'

K[Nrcl bahDdan kendisinin qok altnda bulunan bu'juva sDithln olanak_l.rnd shiDolmaFn o- ^ohpe. h (aquk buliu!z )Lla" ^ 0rd \do"m!v4o"ra'm dJi),ne ra'm"v" vl'r' Tden ld r.rd'|l ki nodr oli B" ' b!bunuva todinndur. Bu duromdt, aydrnrn bnluvdinin progmrnr uvguldddoialdtr. tatta Fne.icirik i5levi srarnda bniuvdivlc biilnnleltGi sbdilcbilir'

O( y?ndrs, \u.ul \u'ru!r ald, a' dnlrmd. dd "Lf,r dt'du' (unkn

kcn'ltr br nni d.g,oa: ug..!n'. "lre\irde \'\btr in'h /d"f. doE'u ubaldn'nrlderin.eFc.-olm "''ndar dolrn btr \r'dr bo,lugu "Jdn vrr'k i d ' L . f nd {n . " . n l s { rEa r$ bo .dhg rn ' - ' du r_ Te I ed : t 4 ! '

388

dnlata tendilerini d*letle itzde! say'lran bu balat drturun siirebilmsi, hia-bn stu6n fada gnebnnemesine baEldr Bu njleljk d. yidm edine, ayd'nnihlo vo diizcltimci yaps! onun (nod.dlEheye tlklrlar teE dnq.@[i iqinka4l gkica* 6ldn) topEk aEd! e!af, riaret buljuvd gibi 4enen guqlerLFt'lnay sonuunu doEnrur. Yari aydr.lai hem bfjurdinin raihset misyoru,n! ydklelsitti., hem de bu ulurda gclcne*qi nitelikleri aFr bdan lurjuvuie snniirnr. Ana amao, niilkiyeh kri olmak dcaildir. Bu iaanlm kaldm

daki uhsal d*lcrin tlnsal burjrvazisi durununa geti@ektir. tunun iqin kapi-raliznin lnm Gir6al, toplunsal e*onomik, kiltnrel) ldmlantla yerlelmesi,n hih.l ede@kln. Bunun ise, 'sm l ariistii ' n ileliklc nasrl selilriEi onadadn.Biiliin bu kamatrk durumlar, kiiq'jk blrjuva iydrnn 'lell{eDiksiz olarak ni,rerennesine yol rsnakradn.

Gere* ayddann rcnelinin blturdide olmrs! gerekse errnarddu' niteli-Binh roplumun di.diEiyle geltnesi. kiiqik burjuva aydmh bu i*i nnelgio-den birincGinin klral dmd sonucun! do8udaltadtr. Bununla birli*t ! ikincini.elit ' devlerin gdre lj badr mszl 'il durun u n u ort ay. E*dd lavaq ve utul tr-artr' bunahm gibi olagaNs! kojuuarda balan,k kruabilneldedir,

Kiiglk burjuva aydnnr bu ild niteliEi d{Dd4 gitreli olarak y.ni rastlmrnbn nneliginden daha sijz edilnezse, konu eksi* bmtilm4 olur. Gelilni! iil*el.rdeki iniclliScnkia'nf dgeltmi! nlkererdek izdiilrimune gok b.nz.r bitin-de, 8lnnniizde bu iilkerede deiD ye'indcyse, bir find lugik ayd'ni s6riilme}t ba!lam{!r. M.rkisr olan ve reDel olank, yaka'kla siizii cd,lon inrelli,genbia F gtren b! ayd6. 8.ne ylkaflda saiaj edildilinin t.Ei'e, sistemi diizelmey€ ve snrdnmeye deEil, )*naF re y€rine emckqi srllrn .3en n olaets bntoplum )rahaya yiinelm.ktcdir. Cd4d $mfn leqkiDleri olaak olr bu ar-dddn drnetreri, yeni bal'G,zhErnr kazanan ve b0dlvrzinin bulundrma&n d.niyl. bn iktidar boqlugnnun sbz konusu oldtrEn Angola v. Moambik gibi

Bu aydmlann uzun d6nemde n.sl daranaaklmn, lindider keiimckddul Bunhr nlkele.iDin ao gcrqekl€rinin ya.sm, tek ul$lardasr e*on6miksbtem dd (ve sGyalisr n&ebdn de iqinde burundugu) diry" *.pitatisl sisr.-ninin buralr'o b6krr ahnd.dtrl.r. B! Fzden bu kontrda daha tzra dnDadd, sitziinii ederek geqoek gcEkli giznkiiyor. Z.!en Ar.tu ddneninde ne.niiz bu ̂ ikinci laiak" aydinhdan sijz eh€ olana! yok. Bu n.dcnl.! mjlliy.tgi-lik agsndan aydrna es6 rcneini vered, otun lkenin dq iljj*ihnne ysnelike!*idni ineleneye geq€bilirn.

2) Aydrnlann flkenin d\ ilirkileril. ibili ntum! konlsudda IG4,n'a E-*an anall)td, e,p.D{tza *drrmdn. AzgelitD\ iilre aydrnlafl n millietgilikideolojkiyl. olan orglnik balr da bl krvram dac Fyla tarulrotradtr. AydLnD empenalizm kolusundali rus.r!, onun nilliyctdlik idoloji6inin iFddrlkydnlne hem b.n&.li* 36n.nr, heh de ondan a}I lll. Aydmm emperyatm keNsundaki rurumu hen iqedeki (utunn gibi gcrilkiridir, h.n d. bu Fr\kiyek rlrn i9e *aijr olan turununda Gnlann.ym bir belifinlik sitz koiusudur.Dana aqlk s6ylenck gereki$, ireide hen enlflaG.d" heD $n|fldnshi lile-li*ler gitreren tt bu nitelikler .rcrda duifradan gidip gEl.n a/dm, ef,p.ryr-lizm konusunda da Aadya harranlrk ve Barrya *arytlr* gibi bir !.li6ki latrmak-

?!9

€, faknr bu iki niteligin ikjsini de her an bnlikrc yasan$k Bibihn kanrl'l 'k, birbelngidik ga$elmekkdn. Bu hayranl,k karlihk ikilsni uq noha'la iDelene

Birincisi. bdynk qoiunlugu edperyaljzn' olgusunu ti'm aEdrFyla, yan 5y*sl, ekonomik ve kuhiirel brgnsrr,g' yok edici yt'nleriyle iamy.n a4ehni!i'llererde aydnlar, doArodan dagtuya ra! eEitiminin yratlEl br tabak.dtroiiair ortaya Ekarm\ olan balkx higbn agc gdn.nlemez Bu denli gij4u bn'doAufucu etke!. dog.ldtr ki, do!trduklan nzerinde silirrnEz br *kihr kacakhi. Uscllk, btr eEitifri alnakla ir bitnene*te, teninc badamakradtr. Baregirioi ile kendini ba!ar bb.k.yapa' becerilei alan aydm, bunia. bplumuiaqgdahaya gni:tiii e. aqkqa, Ba!tun izdU$iniinii kendi iilkesinde yaBtna'ya lahmakradtr. B! nedenle, ayd'nlarr Adatr Zyc Bar ile iq iqe olmalan, do'larsyl. a$ya hayranl,g'n otesitule bn dzde$ik duymalar ,;ok dogaldn.

Bununlabdikre Bat. aydnlaF orlan aydr yapan Batl' Iikn ve bc.ctilcrivdro\ft ama. onlar bu Balli fikn ve beerilei (yani bagmsulll. ak'lc rk ve

Enlik ilkeleriyle roplurd ydneheyi) uygutanaya rtl re nin@ ka6 anna dikilivemiql'. Aatkabirdeyinh, Ad,. aydrila.n idealleri olan Banyr ulalmalannaenseloldugu igin kendi nezar kancsr' tr 1 yarah\, kendi mahv'n,n rohumla-n tu atmrs.f. Yani Ba.ya karlilrk Barya hayianl'k kadar doBal olup, 'kjz kar

Bar'ya hayrdn olan aydnnarn ona kr!'t olmalannl doguratr ikitrci neden.aydnlann kendi nlkelcri!e I'abanc,lalmalanve bu yabanolalnayr onadan krl-dtrmak iar kendi n|*elcdni BallLla$trmaya 0a da nodehlslt(mcyc) nryetrendiklerirdc ka'!,landa i1k ve hcr leyden ijne qahya siytsal bagml rgr bulm.liidtr Rurada dr Bat. aydinlafl n Bahya krvulmasnd enlel olnaktadtr

irqiinciisn. adt. azsel(r( iilke aydrlanna eEirim. sdicnek, siyim, din sibiLrnFk konuda kendisiylc dTdei olnu o1ar.E ranrdE halde, rI{ re.Ci drhr ko-yu diye aaE amattadtr. Ayd'nlarbu alatslanay, kitlclcrc.ranla daha yogun

i!ie, Ban sfrperyali,minin azgelilm\ ulke ayd'nlanyla onayr !*a' bt 'iqsijniilme noh.$ 8clip, nilliyeililik ideolojisiMe toplanmakradtr h n9 doklaazge l\di! i' ikeleldeki miuiyeililik id eolojisj 't in ij I \levi ni s rPt ayacxkhr'

Bu i\levlerdcn bnincisi, sdni!4cqiyi he m en iilkede n atmak, yani s iya$ | ba_

Fmszl&istemck olnuqtur. a6yb@.)d'n, kcndisinden sahnlldn siyas.l ikldar ele gelneek vc srlila. yabanc'lara k4ah siyasal bn bnim iqinde i,slduzet_deki iller iizdnndc rekel kuracakti

lkinci illcv, sonii4ecinio ahlnasyla iilkeyi modenle!r'fre adacfia yoneLm\tir. Modernletmeden k $, siyisalveek nonik brkrndan Balnrn yap$MbeDenck vc bdyle€ o nm dtzeyin. u lrla@k b iqim de Selilneknr '

USi'nci' itlev, sdnuryecinin zgelilmi! iilke halkn ve ayd tr' a$i'lrmbcdan vc burrbndelaknndakiiki itevin {Bat\l ahakve Balya dykiinmek)Flisde s iMen doda n m h a s 'zlrEi n ekle.mesindcn dogn u$ur Bu {ler, zgelitnidlke halhrrzedelenct t,enligini dz$nli,k savlyla otamak ve ona !lumlu t.kidlikvemek biSiminde olu!nlulrlr.

391)

,,f,f;fi:J

/$acd. dzct olaEl veiiler bu tlevler aaba Tijlkiye de d€ zanantnd. 5vftngOriiln[qnijdli BusoruF,Tiirkiyekolullann,incler€rekvanltlavabiln'z.

r'Egetqnit tike ay.r[t !. rntuve Bovltui. in Ju\n'dd.i' j lenen ge-eln:r.l:N- Ti"l dvd '

td iq; d; sa,a'd:. Bu o,r* o/ellireri u\ 'emclno{ddz roplrya'rk yinel.

ll Tnrk ayd da kiiken olarak tenelde bir ktliik burjuvadn. 2) Tnrk avdrloi bi, nn deqil. oi' btvr kodr" olma'ndcn sden bi rn'na'u u ni'elii' "b .o ' t r , r l r a "yd 'n rd rdosadrDJogay" B r ' eE i r im ' ru tunud ' i ' '

BunlDh bnlikte, dikkar edihse gdrtle@ktir ki, ideoldiinin tegkinlel boFbndali bu Li€Edi*lein y.n6ra. ideolojinin diSer kaynaEr olm loPlum'toruru"dz\i o.".km rr.l' Loru a'd.n lc)ndr'"-.tr *imi degiil durumlr'!t Lo0u.udur Bu deA\ Uiklen b

L'rr' <in.{yapral i'!41ru'- etlolo'iik. ddrdiinciisn de konoloiik olnal nere ddr lohada toplayabihiz

Tarihsel aqdan, enpe4alizni tiin yttnbnyb tntnls olan ittekj azgehni!iilkelerin tennE, Osoanl' iilkesi, bu olglnm siyasal boFrunu io'nlnlttrYrn', I\ua,u, Sa\alj ball"yd-d de. khnbul \r Aradolu (szl sdmcn\'r'Brun ri !oD!.d lo a\"sr oJieneb'h B'int<i drylerl" \endini'irde a)"nn'.k.vd'n' Brh\a kab' -el'' F b..enncm\ tr: t'nd ide lom-rgrti )adl' I f i d r ;e l : ndL ru - zo , i k ,n , ye ' " yd 'F la "n la r * lmP )nunu rapam. s .b b r

Ydos.l olalak, r9r9 T*kyesi bntnn yoksulluEuna kaErn, otuz v'l sonrarfln dg. -s"ltfti5 iirkcsindei inf yapN ba*,nmdan qok daha gel4kindir'Bu, iduBu;.aen,lan iki anlm t.trr. Bi kez, roplumun {emen labakalail*idelere oranla @k rawerfidn. Bn de, aedmlafln veine gelnek isleveekie.i

Fholotrk 4'drr tu.Lyc A\rupadr rop'og oldn bdd.rr'i- -rnla"n

ordu*u Dr -rr.dr D'ge' zge..!dq ul\ele d" 'enk oSe iuj u0ded oru!ndnsnanlrkla'yada cnsellen.nyakr.lasnalarbuiadayokbr.

Konoloiil a('odn, aratu k m'llDc\'liSinin o' ala .rk 'g' doded vrlcild - ,un rn ,d lenc ! - , i su lu tee rk ' l ' ' j imk . kumu. b ' l t odu ! - h rd ' jmm d+iil. sqe ;eq:;D. b'1. r-"mldmad'3' ) k dr Bu durundz bi'inci\ii.*rd, ron$undd bu moded.n verennc_ !rarl.n .raaS kincnide bu'

sun "zeel'rn, ulkele'de rdJldd'grtu vc 'tka' ad '^in. k dr ^d'n rd'n'itrdiiint sol.u alo,nl'nn K-'rulur \dvA rao'sullu e LLemek bel\ide q'_

leini alnak igin diaya gknalan olanakit olmllba.u r { )€oe { i " vd rn l c ln oge ' t ge lhm i r t l r e d ld r l . ' 1 l d 11 \ ! e I rU '

von,e' libo14e oruedirre; \on'd bunlrrdan nk4dL od'rlaln Kun- -5Savr{r1 yo;tenlerin qesirli konuladakj iulumlan nasl stklediEini Sarebilitu.

De ktat ntun kn\ututa: a)firk Ayd$' Bdr eEitini aln\d b) Barr4nLruni-on; re<in bicmdc ldo.'erm'.btr o'bm'n,o.ugudu' 4 \g!l ohldF

s' \'n ;ehdi b{ennie-.,ri'. ( \uk elms' onlenmmirrn Bu-j''r _ n d

Tu* zydn Brrya hrlrddtr. fala' Ar')a k4r Llegidr'

391

Altap+r il4kir tutunu kot&ndr: a) Tnrk aFn tenelde bir kiir0k blrju-vatu. b) Onunde -kapitalizdden baqka guvenilt nodel yoktur. c) Eraf gndn,kideler srkjsizdn ". Bunlaidan qkan sanl|q: Tn* aydm altyrp'ya diizen d.A!

ust'pqa il4kin turun kan6utu1ai a) trk ayd'n" eEiimini ald4r [email protected] anacrndadr. b) Giciinli dncmli al9ide suEgelen isqapd{ (ijzcl,Iikledin'ien)alaneskiseqkirleroldnkF*uwetfidn .c)laonDnstyapEnay-nen almdyd enger oldbileek bir Enk duvan yoktur. q) Balryr otduga 3ibi .lnay1engelleysn rek aige dindir. aunldrdd 91kan sdnu!: Tiir* aFDr eski s.g*lnlcrive din dgesift etkisiz k alak Batnr i'styapsrtu ge&e€kn.

yik@ kdtrnno: z) rnrk aydt nrn alryap konusundali rutunn nkeninsD yaps,yla qrnludur. b) Usqap konusundakiutumu sEoekononil ya-p'r d .y!n hs ind dcAil'lir- c\ n'.k a)d,D.n.. br'l'lqmd) {rlelere ?orl, labulf im e se enes' va'dr ' \) Ayr u itr'ndr. \tu btr]onu d. bulundrlradr.Bunl.idan gkan sonuE: Tiirk aydrnr algapryla ilgili kararlaanr roplunla (girdnsnll yada labakalirl.) ulxn halinde, iistyap'yla irgiri kaailaanr da ropllnaraEnEr ala@k, devle.in 36reli batsnszLF olduEu d('nemlerdc (yani uluslaFars konjonttiir ve nlkenin $nrrsal duntu elvediEi zmm) yrkmdan d*,

Runulu! S.va5, k.dro$iu olllturn ayndann bu iizeuikleri gat itrnrdebrularak,zgel4ntiilkemilliyelglikl*inin Azgeli$il UlkeledeAydr'batI'E rlt'nda siizihii etmi5 olduaum(z d9 iSlevinin Tnrhyr'de krlm gizgibnyleger!€krelni! olma$nrn beklene@li sdylenebiln. Fakat Tiirki/e'de $lkinleraqsndan ideolojidenine yahlz€ o ddnemin aydrnlrnn, el. alnat yanftc!en dndan ekik sonuqlara yol agabili!. Ohcgin, tlkaflda yaprl.n qaz$nlcne.nin bn nantklal sonud istenise, baEms?l& sdztrn'd !.k gecihrtjl olaFkonaya gkabilmiE olmd Serck@ktir. tre, bu tnrder ]allllam yrp masn,tinlenek iqin bu ineleoeyi son bir bdhmlc t.m.mlanal ve idolojinin n €.deyse iiliincii kanair di,€ nit€lenebile@k bir dAsyi iqin iqine *.tmik Ber.ki.yor Harcketin itndeinir inelenmesi.

Mu$.L Kenal Alarirh, Tnrkiye'deki dillir€rqili* tarekerinin ideolojisine'lang6'n' ityle bn biqimde vur6u$ur kj, ba6ka herhangi bir ugclignt tlkedesegkinlerden ayn olarak bdyb bn ander bo}ltlnu ele alnal bnynk ola$Lklagerekli olnadrF hal'le, Turkiye 'jm.Aini bunsuz anlanak kesinlikle olaralctgijzii*nektedn, Au konu he bu in@lemenin d{ra ta!'yor.

I tu& Erp. s!'! !! sir4n c[rB! EF Ndm sBF 141 H ! g } $ b i k e i . N r d o j L E h d c

$Li !*H4dq dhr F ini hnd*i lFid ki'i d-a.in B d! (ri. Listui hrchi$.)hF

8Jd!Tmhr{!id 4dsikhoklfuI{'

N2

iqjoFdibruhnon*64[i!ciud[BbaD& bli+di lbdunm iri!&i srip ft&F dnirr sdrh 3u rc&nh & h *d d*ieB! E bpiun! dd^ij'imqi dord nrr B! 4iEridrrr! b'dLirn'b hyahu tslq I rbidr.tdi FCr b! bi d.liniEn rcb nh Frcbinc dqn&hen srckc cdqn4 dk rynj!.

t h J n | t d e l l \qdn (86idd!o rodln4 sEd{r, eM!d!, qdn dqriiddn B! tr di i d. Fhdrh iq dido & DF Fhdd4 6rrlE|elD]lydLdiJh&'$dMBdftir

l j o h k d * r , l d | d e l . b i F b ! d ! e n ! P d 6 e ' . N r d d | n i l d f u u | n N

r Eh4' cdLfti odd' r'd cbDF bnior rk, ' re

e 4 1 M a ! 4 ! r d ' p r i . s a r d d ! ! r 6 r ' . d . d d e , c , { r . n i v ; d k ! r ; c .b&!!daJ,{EMr@n|Uns|]d'*hd6d'Mfl 'aYqn!,Dn''[0)nn&Dqtdqs, Frcr & *dhdi s sqrE 5 Fi slh ddu!! niqi&hr h orldh indidofl ohqr{ E },tr dd,uE r!fun tr&iirL i rcknc tsbiorAq rdtr (:iu i nhnLn 6na[ orri4trif {b'nd &r&i E ts

t r r . . r t ? - b , e l r d a s a i r i ' ndUtsrh+n,h'bpir$F.'dnnu.1r b&biidf (s$$rti *Lr hdd! irn 1) Fru'@ hr hdDtsDn Hdc bqli dr $rre dnld r ros{e *h!i ikd $d!a.

mn* rF,o eli!'khei d{Ln*rn Fr laktr ooi ini. $r hdre qn d4.fl hsir

ntr di&i!i!@ r&rd qbrln do!ru13idr ( ri dcdi glFiz du! &Fr b! hdEili nqrsr I kritjdn F!d. !F!t aBlrv bi q.hoe drcbi bdrcili r*h +tih k sFqk dd!& er h!*!tu& Du hnr en,

n. Esi E btuobrh bnddr irp h!i| buD4r drdr e&itk 6 q64nrE&. b4dlFri r c ' l n { . f { l J d ! k u ' $ F q f ' . f r 4 r '

idirdibirrf dnnr dr@nr{n. biobjfth *iini!s! c6r 6w* birk, bnfriei Fr4'iiiFiu 8r*F!t iMi d.sr bqhsilri !n i{r bduimyr, 4htun blFr !' dqh FprLlr FLrimei en ele . hrryod! ah& k{*hcr FrqD hdk sMir@r hi &i dh 3bm o6dr lny F {c,i biwdDrn.(tu tue!,Nrjlnhrd

a 'hhneo iqihd &tni Rd6 hndfrd) irii dG {drni ir ehn,. ridqb &$r, t.ll]ftf &id 6@r &or4ryh dffiFn*r B( bqb *$rq drrifti &l dL rb r**iiz w ri Nd brkk Lnidr d!!jr,.b*nndqhikndddEFEhi.jdqy''d{[nqdt4dd|imm{nnhlDb(4bpruu ydftri FtuidH nrirdr $qr.nni@kl 0q z.d{, sdd! e h Nd

393