-
1 ssssaaaaM MMMssssaaaaAAAArrrr kkkkaaaa
ttttppppaaaaiiii((((aaaappppaaaaiiiihhhhLLLLAAAA iiiiddddnnnnaaaa
iiiijjjjaaaayyyyaaaaAAAArrrrAAAA
sau ma< parmaesar kaAsa Bau
-
ttttppppaaaaiiii((((aaaa 1:27-3:1 2saba bafvaAr janaAvarna saba
naANh regaMvaALna jaI pa rAjakarI.
27h bare parmaesar manaR ka Apana sapa ma< banasa.parmaesar
manaR ka Apana hI sapa ma< isarjaesa. parmaesaronaka nar naArI
banaAsa. 28parmaesar onakaA saIsaesa.parmaesar onasae kahesa/
"bahota saAre saMtaAnana padA karA/nasaLna ka baFAvaA r Bau
-
3 ttttppppaaaaiiii((((aaaa 3:2-4:42maehrA sarpa sa kahesa/
"naAhI parmaesar naAhI kahesa.
hma baigayaA ka paefe sa paL KaA saikata h. 3mauLA ka WubC baAw
jaekar paL hma pacae naAhI KaA saikata. parmaesarhma pacana sa
kahesa h/ 'taohkaA bC ka paL naAhI KaAcaAhI jana baigayaA ka baIca
ma< baAw. taohkaA bC kaC taLka naAhI caAhI naAhI ta mair
jaAbyaA.
4mauLA sarpa maehrA sa kahesa/ "taU mairbyaA naAhI.5parmaesar
jaAnata h ika taU pacae bC sa paL KaAbyaA tanaIka baurA ka baAre
ma< jaAina LebyaA. r taba taU hhobyaA jasae parmaesar h.
6pauna maehrA inahAresa ika bC saunnar baAw. LKaesaika paL KaA
bare naIka baAw bC okaA bauimataIbanaA. ta bC sa kaC paL taofesa
KaAsa BaI. taba panae BataAr ka kaC paL KaA bare idhsa jana
okaresaMga rhA.
7taba onaka iKayaA< KauiL gana. duna< jaAnaena ika pacae
naMgaA baAwena. duna< ka LjjaA nauBava BavaA. ta pacae MjaIre ka
pattaA iLhena okaA isana ApananaMgaApana ka FA
-
ttttppppaaaaiiii((((aaaa 4:5-5:13 4ikahsa. 5mauLA yahovaA
kaAbaIL okare jairyae LA gaBaw ka MgaIkaAr naAhI ikahsa. okar
caehrA dAsa hogavaA. 6yahovaA kaAbaIL sa paUCesa/ "taU kaAhe
kaohAna hAtaohAr caehrA kaAhe bahota dAsa BavaA deKaAta baAw
7gartaU naIka kaAma kairbyaA ta taU maorI inagaAh ma< WIka
rhbyaA.taba ma< taohkaA panaAba. mauLA gar taU kaAma
naAhIkairbyaA jana ika naIka h ta paApa taohAr drvaAjae paGaAta
ma< rhbyaA. taohkaA tabaAh kar caAhta h. mauLAtaohkaA kaA Apana
basa ma< rKa caAhI.
8kaAbaIL Apana BaAR hAibaL sa kahesa/ "AvaA hma maqdAnama<
caLI. h bare kaAbaIL hAibaL maqdAna ma< gana. tabakaAbaIL Apana
BaAR pa hmaLA ka idhsa okaA maAirfAsa.
9paACe yahovaA kaAbaIL sa paUCesa/ "taohAr BaAR hAibaL kahA
gaomaer/ maagaoga/ maadq/ yaavaana/ taUbaL/
maesaeka taIrasa.3gaomaer ka paUta rhena> sakanaja/ rIpata
taogamaAR4yaavaana ka paUta rhena> LIsaa/ tasaIRsa/ ikattaI
dodanaI.5BaUmaDya saagar ka caairh< ka kaUsa/ imaa/ paUta
kanaana. 7kaUsa
ka paUta rhena> sabaa/ hvaILa/ sabataa/ ramaa/ sabaUtakaa.
ramaa kapaUta rhena> sabaa ddana. 8kaUsa ka ka paUta inamaod
naaMka BaI rha. inamaod Bau
-
9 ttttppppaaaaiiii((((aaaa 11:10-12:13ssssaaaae eeemmmmaaaa
kkkkaaaa ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaaaaaarrrr kkkkaaaa
kkkkaaaahhhhaaaannnnaaaaIIII
10 saema ka pairvaare ka kahanaI baaw. baaF ka du bairsapaaCe
jaba saema saQ bairsa ka rha okar paUta paRKad kajanama Bavaa.
11okare paaCe saema paa
-
ttttppppaaaaiiii((((aaaa 12:14-14:8 1014 tarh baama imaa ma<
pahocaa. imaa ka Loga LKaena/
saarq bahota saunnar maehra h. 15kaCU imaa ka pasarLoga okaa
LKaena. pacae parQna sa kahena ika bahotasaunnar maehra h. saba
pasarna saarq ka parQna kaGar L gana. 16parQna baama ka par dyaa
ikahesakaAheika pacae baUJa gana ika saarq ka Bayaa baaw.parQna
baama ka BaefI/ gao gadhna ka idhsa. baama
- 11 ttttppppaaaaiiii((((aaaa 14:9-15:12bare gana. 9 pacae Lama
ka rajaa kadoLARomaer/ gaoyaIma karajaa itadaL/ isanaar ka rajaa
maapaeL/ r lLasaar karajaa yaeRaka sa Lfena. tarh caar rajaa
paa
- ttttppppaaaaiiii((((aaaa 15:13-17:8 12iLhsa. 13taba yahovaa
baama sa kahesa/ "taohkaa sababaatana ka jaana caahI. taohar
saMtaanana ibadesaI bainahI r pacae desa ma< jahI jana onakaa na
ho. pacae h
-
13 ttttppppaaaaiiii((((aaaa 17:9-18:14ma< taohkaa Padesa sada
bare deba r ma< taohar parmaessarrhba.
9parmaessar baahIma sa kahesa/ "ba karAr ka hIsaataohar hIsaa h.
maor karAr ka maanaba taU taoharsaMtaanana kairhI. 10 karAr h ika
jaekaa taU manabyaa. karAr maore taohre baIca h. taohre sabaihM
saMtaanana bareh. hr ka Lirkaa jana pada ho okar Katanaa jarho.
11taU baAhrI caama ka ka inasaAna bare kawbyaa ika taUapana maore
baIca ka karAr ka maanata rhbyaa. 12jabaLirkaa aW idna ka ho jaA
taba taU okar Katanaa karyaa.hr ka Lirkaa jana taohre manayana ka
baIca pada ho yaakanao Lirkaa jana ivadesaI sa KarId BavaA taohAr
dAsa sapadA ho/ okar Katanaa jar ho. 13 tarh taohre raswka hr ka
Lirkaa ka Katanaa ho. jana Lirkaa taohrepairvaare ma< pada ho
yaa dasa ka pa ma< basaeha jaa okarKatanaa ho. 14h maor naema h
r maore taohrebaIca karAr h. jana kanao manaR ka Katanaa naahI ho
Apana manayana sa Lgaa dInh jaa. kaaheika manaR maorekarAr ka taof
idhsa.
ssssaaaahhhhaaaakkkkaaaa PPPPaaaa,,,,aaaa kkkkaaaa ppppaaaaU
UUUttttaaaa15parmaessar baahIma sa kahesa/ "ma< saArq ka jana
taohar
maehra h/ navaa naama deba. okar naa< saara ho. 16ma
gaad asaer. saba ka paUta h< jana paddnarama ma ma< dimaka
ka Logana kaonakae jairyae kaINh ga parADana ka sajaA jar
deba.kaAheika pacae igaLAd ka/ nna BaUsaA sa Lga karvaALeLohA ka
QjaArna sa paIwesa. 4h bare ma< hjaAL ka Gar:isairyaA ma<
AgaI LgaAba/ r AgaI baenhdd ka
-
805 AAAAmmmmaaaaoooossssaaaa 2:5-3:15yahovaA ka Adesana ka maAna
sa nkaAr ikahna. pacaeonakae Adesana ka naAhI maAnaena. onakar
paurKana JaUW paibasavaAsa ikahena r ona LbaAr baAtana yahdA ka
Logana saparmaesar ka nausar,a karba CofAna. 5h bare ma< yahdA
ma "LKaA ma< desa ma< BauKamarI iLAba
r saba idna inacakae Avata h
-
AAAAmmmmaaaaoooossssaaaa 9:11-15 810ppppaaaarrrrmmmmaaaae
eeessssaaaarrrr rrrrAAAAaaaa kkkkaaaa ppppaaaau uuunnnnaaaa
ssssaaaa ssssTTTTaaaaAAAAppppaaaannnnaaaaAAAA
kkkkaaaa PPPPaaaaiiiittttaaaaggggyyyyaaaaAAAA
kkkkaaaarrrrttttaaaa hhhh11"dAd ka ferA igar gavaA h/ mauLA sama
fere ka
ma< pauna KafA karba. ma< devaArna ka Cedna ka Bair deba.
ma>KKKKaaaahe aaL/ dUsar jaAitayana ka tarh bahota ijayaAdAtsava
pasaNd ijana karA. kaAheika taU maor Paita
ivassaAsaI ho gavaA h r taU Apana parmaessar ka dUrKafA ho gavaA
h. taU pacae LbaAr devatana ka vaAcaA ka hrKairhanae ka DartaI pa
paUrA kar caAhta h. 2mauLa onaKairhanana sa imaLa Bavaa naaja aaL
ka payaRapta BaojananaahI d paa. aaL bare payaRapta dAKarsa BaI
naahI rhI.
3aaL ka Loga yahovaa ka DartaI pa naahI rih pahI.Paqma imaa ka
Liw jaa. ssaUr ma< onakaa vasaa Kayaaka Kaa pafI jasaa onakaa
naahI Kaa caahI. 4 pacae yahovaabare r dAKarsa ka caFavaa naahI
caFhI. onakar baiLyanaokaA Kausa naAhI karba/ pacae dAh-saMskaAr ka
rowI kanaaR hohI jana kaa KahI paiva(ar ho jahI. onakarrowI isairpa
okar BaUKa imawAhI/ mauLA yahovaA ka maiNdr ma hmaAr
sauAmaIyahovaA/ kahta h/ ' paur h ika ma< Apana Logana kabahota
dUr ka desana ma< jaA bare majabaUr ikahe
-
735 yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 12:17-13:15 pacae
maore ibadDa ikahena. taba pacae jainahI ika ma maehro/ taU pacanpa
ibapai(a AR. taULogana ka BaUjana pa paihr bare kapafna ka
baAjaUbaNd isaitahA. taU Logana ka maU jaid kanao aALI manaR jana
gaNdI devamaUritayana karKata h jana ohsae paApa karAvata h r Apana
ihrdya ma 'Ajau baAbauL ka rAjaA ka pajayasaLema ka Gaeresa. 3
kahAnaI pairvaAr sa kahA janaAgyaA maAna sa nkaAr kar. onasae saba
baAtana kahA.'maor sauAmaI yahovaA kahta h>
'"paAa ka AgaI pa rAKaA/ paAa ka rKaA r ohmaApaAnaI fAvaA.
4ohmaA< maA
- yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 25:3-26:11 750maore
bare onakae iKaLApa kaCU baoLA. 3mmaona ka Logana sakahA/ 'maor
sauAmaI yahovaA ka kaTana saunaA. maor sauAmaIyahovaA kahta h>
taU taba Kausa rhyaA jaba maor paiva(ar Wrnaw BavaA rhA. taU Loga
taba aAL desa ka iKaLApa rhyaAjaba dUisata BavaA rhA. taU yahdA ka
pairvaAr ka iKaLAparhyaA jaba saba Loga baNdI banaAkae L jaAvaA
gana.4h bare/ ma< taU pacanka paUrba ka Logana ka deba.
pacaetaohAr sabanka Bau 'AhA? Logana ka rCA karvaALA nagar-duArnaw
ho gavaA h. nagar-duAr maore bare KauLA h. nagar nawho gavaA h/ h
bare ma< hsae bahota sa bahmaUlya icaijayanaL sakata h "saor/
ma< taohreiKaLApa h
-
751 yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 26:12-27:16wApa
taohAr safkana ka kaucarta Ba A. taohre Loganaka tarvaAr sa maAir
fA. taohre nagar ka majabaUta KamBae kakataArna DarAsaAR hohI.
12nabaUkadnaesar ka pajaI taohArsampai(a L jahI. pacae ona
icaijayana ka L jahIjaenakaA taU baeca caAhta hA. pacae taohAr
devaArna ka DvatakairhI r taohAr saunnar Bavanana ka naw kairhI.
pacaetaohAr paATarna Lkaifyana ka Garna ka kaUfe ka tarhsamau
ma< LokaA dehI. 13 tarh ma< taohAr AnaNd gaItanaka var ka
baNd ka deba. Loga taohAr vaI,aA ka Baivasa ma
"'taU sampaU,aRtaA ka AdRsa rhena. taU bauidDamaAnaI sa
pairpaU,aRrhyaA/ taU paUrI tarh saunnar rhyaA/
13taU parmaesar ka bagaIcaA dena ma< rhyaA. taohre Lgae hrka
bahmaUlya rtana rhena jasae LAL/ pauKarAja/ hIrA/parojaA/ gaomaed/
japar naILma/ hirtamai,a naILmai,a.r saba hr ka rtana saonae ma<
jaufA rhena. taohkaA saunnartaA PadAna kaINh ga rhI janae idna
taohAr janama BavaArhA. parmaesar taohkaA sakataIsaALI banaAsa.
14taU caunae Ba kaba sargadUta rhyaA. taohAr paKanaA
maoreisaMhAsanae pa paLA rhena r ma< taohkaA parmaesar
kapaiva(ar pavaRta pa Dare
- yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 29:11-30:18 754ka
saAKana ka ivadDa h
-
755 yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 30:19-31:18ho.
imaa ka duidRna Fka Le r okar ibaiwyana DarI L jaA jahI.
19 tarh ma< imaa ka d,f deba. taba pacae jainahI ikama<
yahovaA h
"'taohrI bafkaR ma< kana taohre samaAna h3ma< taohAr
tauLnaA LbaAnaona ka devadAr ka bcC ka saMga
ka sakata h
-
yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 32:1-27 756"hA "ma<
bahota sa Loganaka ka saMga bawore< h. ba ma< taohre par
jaAiL pakaba.taba saba Loga taohkaA hIca LehI.
4taba ma< taohkaA JaurAna Bau
- 757 yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 32:28-33:15oLrA
h< jana bahota paihLe mar caukae rhena. pacaeApana jaudDa ka
sa-sasana ka saMga dpanaAvaA gana.onakar tarvaArna onakae maU
-
yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 33:16-34:8 758kaAma
karba Cof deta h. taba manaR inahcaya hI ijatarhI. marI naAhI.
16ma< okare paurAnae sama ka paApankayaAd naAhI karba. kaAheika
ba WIka-WAka rhta h ricata baehAr rKata h. h bare ijata rhI.
17"ikatau taohAr Loga kahta hI/ ' icata naAhI h.yahovaA maor
sauAmaI vasaA naAhI ho sakata.
"partau saba hI Loga h< jana icata naAhI h
-
759 yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 34:9-35:7gafiryaA
naAhI rhA. maor gafiryana maor Baeifna ka Jau,f kaKaoja naAhI
ikahna. ona gafiryana Kaud hI Baeifna ka maArenar Kaud KaAna. pacae
maor Baeifna ka caArA naAhI idhna.
9h bare taU pacae gafiryao/ yahovaA ka sa
- yyyyaaaahhhheeeejjjjaaaakkkkaaaae eeeLLLL 35:8-36:20 760deba.
ma< hr ka manaR ka maAr fAba jana nagar saAR r ma< hr manaR
ka maAr fAba jana nagar ma
'taohAr Ce maIta taohkaA gaLta rAh L gana r pacae taohsae
ijayaAdA bairAr rhena. pacae sae maItarhena jaena pa taohAr
ibasaAsa rhA. taohAr paA
-
703 iiiiyyyyaaaammmmaaaaR RRRyyyyaaaaAAAAhhhh 38:24-39:1824taba
isadikayyaAh iyamaRyaAh sa kahesa/ "kanao manaR sa
ijana kahyaA ika ma< taohsae baAtana karta rhA. jaid taU
kahbyaAta taU maArA jaAbyaA. 25gar saba iDakaAiryana ka pataAcaLA
ika ma< taohsae baAtana ikahee
-
iiiiyyyyaaaammmmaaaaR RRRyyyyaaaaAAAAhhhh 40:1-41:5
704iiiiyyyyaaaammmmaaaaR RRRyyyyaaaaAAAAhhhh jjjjaaaaAAAAdddd
kkkkaaaaIIIINNNNhhhh jjjjaaaaAAAAttttaaaa hhhh
rAmaA sahr ma< jaAd kaINh jaA ka paACe iyamaRyaAhka yahovaA
ka sa
-
705 iiiiyyyyaaaammmmaaaaR RRRyyyyaaaaAAAAhhhh 41:6-42:11maiNdr
bare iLAvata rhena. ona saI manayana Apana dAFImaufvaA rAKaI rhI/
Apana oFvaA paAf fAvae rhena rApana ka kaAw rAKae rhena. pacae
sakaema/ saILo rsaomarona sa A rhena. namaA< sa kanao BaI naAhI
jaAnatarhA ika gadlyaAh ka hyaA ka dINh gaR h. 6SmaALimapaA nagar
sa ona saI manayana sa imaL gavaA. onasaeimaLta jaAta sama rovata
rhA. SmaAL ona saImanayana sa imaLA r kahesa/ "hIkaAma ka
paUtagadlyaAh sa imaL maore saMga caLA. 7 pacae saI manaRimapaA
nagar ma< gana. taba SmaAL r okar manayanaonamaA< sa sa(ar
Logana ka maAr fAna. SmaAL rokar manayana ona sattar manayana ka
iTaRyana ka ka Wugaihr hja ma< fA idhsa. 8mauLA bacae Ba dsa
manayanaSmaAL sa kahena/ "hmakaA ijana maArA. hmare Lgae gaoh
'ma'maehro/ taU pacae ikahA jana taU pacae kar ka kahyaA.taU pacae
kaih/ "hma pacae jana PaitagyaA kaINh h okarpaALna hma karba. hma
PaitagyaA kaINh h ika hma sarga kadevaI ka baiL Baew karba r paeya
Baew fAba. h baresaA karita rhA. karA jana taU pacae kar ka
PaitagyaAikahA h. Apana PaitagyaA ka paUrA karA. 26ikatau imaa ma
ma ' vyaikata iBasaAipata h jana
dUsar manaR ka kaAR ka kataL karta h?"taba sabaihM Loga kahI/
'amaIna?25"LevaI baMsaI kahI> ' vyaikata iBasaAipata h jana
inadoRKa ka kataL bare Dana vasaULta h?"taba sabaihM Loga kahI/
'amaIna?26"LevaI baMsaI kahI> ' vyaikata iBasaAipata h jana
padesana ka samaTaRna naahI karta r okaA paALna naAhIMkarta.
"taba sabaihM Loga kahI/ 'amaIna?
AAAAssssaaaaIIIIbbbbaaaaAAAAR RRRdddd"gar taU pacae yahovaa
apana parmaessar ka sabakaAnaUna ka maana ma< hoisayaar rhbyaa r
okaA
saAvaDaAnaI sa paALna karbyaA jaenakaa ma< ajau bataavata
h< tayahovaa taohar parmaessar taU pacanka DartaI ka saba raswna
kapar aesW karI. 2gar taU yahovaa apana parmaessar kaadesana ka
manabyaa ta saba vardana taohre Lgae hIr taohar hohI>
3"taohre sahrna Kaetana ka saIsaI kaINh jaAbyaA.4taohre gadeLna
ka AsaIbaARd dINh jaAR. taohrI Bau
- 185 vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 28:13-36jana kaCU taU pacae
karbyaa okare bare asaIbaARd de rbahota sa raswna ka kajaR de bare
taohre pacanka Lgae Danaho. mauLa taU pacanka ona sae kaCU Daar Le
ka jartanaahI ho. 13yahovaa taU pacanka maU
-
vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 28:37-63 186devatana ka paUjabyaa.
37janae desana ma< yahovaa taU pacanka paWona desana ka Loga taU
Logana pa a Ba mausaIbatana kasauinakae hkakaa bakakaa rih jahI.
pacae taohar hMsaI fhIr taohar inanda kairhI.
iiiivvvvaaaappppaaaaLLLL hhhhoooo kkkkaaaa
iiiiBBBBaaaassssaaaaaaaappppaaaa38"taU pacae apana Kaetana ma<
baova bare jarta sa ijayaada
bahota ijayaada ibaa L jaabyaa. mauLa taohar paja kamataIho.
kaaheika iwffyana taohar paisaL caaw jahI. 39taU pacaeMgaUre ka
baigaa Lgabyaa ohmaa< kaiWna maehnatakarbyaa. mauLa taU pacae
ohmaa< sa MgaUr baworbyaa naahI nahI onasae dAKarsa paIbyaa.
kaaheika onakaa ikarvana KaaLehI. 40taohrI saarI Bau
- 187 vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 28:64-29:23jaabyaa jaekaa taU
pacae apana banaava bare ohmaa< Pavaesa kartaha. 64yahovaa taU
pacanka pa]TvaI ka ka Core sa dUsar CortaLka saMsaar ka sabaihM
Logana ma< ibaKaer de. hu
-
vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 29:24-30:20 188naahI igahI. desa
ona nagarna-sadoma/ maora/ dmaar sabaoyaIma ka tarh barbaad ka dInh
jaa. jaenakaayahovaa/ taba barbaad ikahe rha/ jaba bahota kaohana
rha.
24"sabaihM dUsar rasw paUiChI/ 'yahovaa desa ka saMgasaa kaahe
ikahsa tanaa kaohana kaahe rha 25 jabaAba de/ 'aALI Loga karAr ka
samaAna naAhIM ikahesajaekaA yahovaA okar baApana sa ikahesa h.
pacae vaacaaka maanaba band ka idhena jaekaa yahovaa onakae saMga
taba ikaherha jaba onakaa imaa desa sa baaher iLa rha.26aaL ka Loga
sae dUsar devatana ka paUjaA/ saevaA maAnava sau ikahena jaenakar
paUjaa ka igayaana onakaa paihLekabah< naahI rha. yahovaa apana
Logana sa ona devatana kapaUjaa karba manaa ikahe rha. 27h kaar,a h
ika yahovaa Logana ka iKaLapa bahota kaoha ga rha. h bare ikataaba
ma< iLKae Ba sabaihM iBasaapana ka na pa LagaUikahsa. 28yahovaa
ona pa bahota kaoha gavaa r onapa baKaLa Wa. h bare onakae desa sa
onakaa baaherikahsa. onakaa dUsar desa ma< paWsa jah
-
189 vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 31:1-26ma< Lmbaa jaIvana de
jaekaa taohre paurKana baahIma/ sahaka yaakaUba ka de ka bacana
idhe rha.
yyyyaaaahhhhoooossssaaaaU UUU nnnnaaaavvvvaaaaaaaa nnnnaaaae
eeettttaaaaaaaa hhhhooootaba maUsaa gavaa baFa aaiLyana sa
sababaatana kahesa. 2maUsaa onasae kahesa/ "ba ma< ka
saQ baIsa bairsa ka h
- vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 31:27-32:24 190ikataabae ka lyaa r
yahovaa/ apana parmaessar ka karAr kasandUKae ka bagaL ma< Dara.
taba h
- 191 vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 32:25-33:3onakae iKaLapa paWba
jahrILa saa
-
vvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
iiiivvvvaaaavvvvaaaarrrr,,,,aaaa 33:4-27 1924maUsaa idhsa naemana
hma pacanka saba-jana h gaesaoRna/
kahAta mararI. 18hreka paUta pairvaar samaUhna ka
PaDaanarha.
gaesaoRna ka pairvaar samaUhna rhena iLbnaI isamaI.19kahAta ka
pairvaar samaUhna rhena maAma/ iyasahAr/
hebaona/ aIL.20mararI ka pairvaar samaUhna rhena mahLI masaI.
saba kauL pairvaar rhena jana LevaI ka pairvaar
samaUhna sa jaufa rhena.21iLbnaI isaimayana ka pairvaar
gaesaoRna ka pairvaar sa
jaufa rhena. saba gaesaoRna baMsa ka pairvaar samaUhna ka
rhena.22 duna< pairvaar samaUhna ma< sa ka mahInaa sa ijaada
marka Lirkana yaa manasaeDaU 7,500 rhena. 23gaesaoRna baMsa
kapairvaar samaUhna ka pacC< ma< isaibar fava ka kaha gavaa.
pacae paiva(ar tambaU* ka paaCe apana isaibar Lgaana.
24gaesaoRnabaMsa ka pairvaar samaUhna ka PaDaana LAL ka paUta
lyaAsaAparha. 25imaLApavaALA tambaU ma< gaesaoRna baMsa ka Loga
paiva(artambaU/ baahrI tambaU padRna ka deKa-reKa ka ijammaedAr
rhena. pacae imaLApavaALA tambaU ka Pavaesa duar ka padAR
kadeKa-BaaL karta rhena. 26 pacae
-
123 ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII
4:1-30kkkkaaaaoooohhhhAAAAttttaaaa ppppaaaaiiiirrrrvvvvaaaaAAAArrrr
kkkkaaaa ssssaaaae eeevvvvaaaaAAAA kkkkaaaarrrrbbbbaaaa
yahovaA maUsaa hAna sa kahesa> 2"kaohAta pairvaarsamaUh ka
manasaeDauna ka ganaa. :kaohAta pairvaAr samaUh
LevaI pairvaar samaUh ka ka hIsaa h. 3taIsa sa pacaasabairsa ka
mar vaaLe manayana ka ganaa jana paja ma< saevaakar sakata h.
manayana imaLApavaALA tambaU ma< kaamakaajakairhI.
4"onaka kaamakaaja sabana ta ijayaada paiva(ar Wr kadeKaBaaL
karba h.
5"jaba isaibar navaA Wr ka jaAaA kar
- ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 4:31-5:10 124manasaeDauna ka jana
saevaA kar bare jaA sakata h ka ganaa. pacae manayana imaLApavaALA
tambaU bare Kaasa kaama kairhI.31jaba taU jaaaa karbyaa taba onaka
kaama h ikaimaLApavaALA tambaU ka parema :FA
-
125 ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 5:11-6:5ssssaaaakkkkaaaa
kkkkaaaaIIII BBBBaaaattttaaaaaaaarrrr LLLLooooggggaaaa
11taba yahovaA maUsaa sa kahesa/ 12"aAL ka Logana sa kaha kanao
manaR ka maehra paitavataa naahI BaI ho sakata.13 dUsar manayana ka
saMga sao sakata h kaa apanaBataare sa Cupaa sakata h. okar Bataar
okaa kabah< jaanaBaI naahI sakata jana bauraR ikahesa h ho
sakata h ikakanao gavaAh BaI naAhI h gar Apana hrkata sanaAhI
pakafA jaA. r maehra BaI apana Bataar saapana paapa ka baare ma<
naahI kahI. 14mauLa Bataar saMkaa karbasau ka sakata h ika okar
maehra okare ivadDa paapaikahesa h. okare bare jaLna rKa sakata h/
caahe kanao baurA kaAma naAhI ikahesa h jaekar kaAr,a ivasvaAsaIho
jaA. 15jaid saa hota h ta apana maehra kayaAjaka ka Lgae L jaa.
Bataar ka Baw BaI L jaa. Baw paA ka dsavaA< BaAga jaQ ka awa ho.
okaa jaQ kaawe pa taeL yaa sauganDa naahI fava caahI. jaQ ka
awayahovaA ka nna Baw h. h bare dInh jaata ika BataarRxyaAR h. Baw
saMkaeta karI ika okaa ibassaasah ika okar maehra paitavataa naahI
h.
16"yaAjaka maehra ka yahovaA ka samanvaa L jaa maehra yahovaA ka
samanvaa KafI ho. 17taba yaAjaka kaCUKaasa paanaI Le okaa maawI ka
ka kanao manasaeDaU yaa maehra kaCU inacata sama
bare Apana Apa ka parmaessar ka pa,aR ka ka kasama KaAsakata h.
manaR naAjaIrI kaha jaaR. 3 wema ma< manaR kakanao dAKarsa yaa
kanao ijayaada nasaILI caIja naahI ipacaahI. manaR ka isarkaa jana
dAKarsa sa banaa ho yaa kanaoijayaada nasaILa ipanaI naahI ipa
caahI. manaR ka MgaUreka rsa naahI ipa caahI r na hI MgaUr yaa
ikasaimasaKaa caahI. 4 paivaaIkar,a ka kaaL ma< manaR ka MgaUrsa
banaa kanao caIja naahI Kaa caahI. manaR ka MgaUre kaibayaa yaa
baobaLa BaI naahIM Kaa caahI.
5"paivaaIkar,a ka kaAL ma< manaR ka apana baar naahIkaaw
caahI. mana ka wema taLka saudDa rh caahIjaba taLka paivaaIkar,a ka
kaAL Katama na ho. okaaapana baar ka Lmbaa ho de caahI. manaR ka
baarparmaessar ka dInh gavaa paivaaIkar,a ka bacana ka ka Kaasa
6
-
ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 6:6-7:5 126hIsaa h. ona baarna ka
parmaessar ka Baw ka pa ma ma< taU pacana ka
DartaI Gar ka pa ma< deta h
-
ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 15:35-16:22 13635taba yahovaA
maUsaa sa kahesa/ " manaR ka mair jaa
caahI. paUrA DaAimaRka saBaA ka okaa isaibar sa baaher L
jaAcaAhI r okaA paATar sa maAr fAva caAhI. 36h baresaba Logana okaA
isaibar sa baAher L gana. okaAtaba taLka paATar maArena jaba taLka
mair naAhI gavaA. pacae vasaa hI ikahena jasaa maUsaa ka yahovaA
hkauma idherha.
ppppaaaarrrrmmmmaaaae eeessssssssaaaarrrr nnnnaaaae eeemmmmaaaa
kkkkaaaa ssssaaaau uuuiiiimmmmaaaarrrr mmmmaaaa<
-
137 ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 16:23-17:5kaar,a saara ikaroDa
ma,fLI pa ho. ka manaR paur paapaikahe h.
23taba yahovaA maUsaa sa kahesa/ 24"manayana sa kaha ika pacae
kaorh/ dataAna baIrAma ka isaibar sa dUr hiwjaa
-
ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 17:6-18:18 138jaaina Lebyaa ika
kanae manaR ka ma< caunae< h. kaahe kaI kaubarI ma< naR
paataI inakarba sau ho. tarh ma< manayanaka apana taohre iKaLapa
sada orahnaa de sa rokaba.
6ta maUsaa aALI manayana sa baata ikahsa. PaDaana ma< sahr ka
okaa ka Wu kaubarI idhsa. saba kaubairyana kaganataI baarh rhI. hr
pairvaar dL ka naetaa ka ka kaubarIohmaa< rhI. hAna ka kaubarI
ohmaa< rhI. 7maUsaa karAr kaimaLApavaALA tambaU ma< yahovaA
ka samanvaa kaubairyana ka Daidhsa.
8gaLa idna maUsaa tambaU ma< Gausaa. LKaesa ika hAna ka
kaubarI/ jana LevaI baMsa ka rhI/ isairpa ka saI rhIika jaehsae naR
paataI inakarba sau BaR rihna. kaubarI ma"saba raswna ma< sa
maALekaI sabana ta ijayaada bairar
rha. mauLa maALekaI BaI barbaad ka dInh jaa?21taba ibaLAma
kaeinata manayana ka LKaesa osae
saba baata ikahesa>"taU saba paitayaata h ika taohar desa h
tarh saurcCta
baa/ jasae kanao
hnaoka - hnaokaI pairvaarpal - palLyata pairvaar6heaona -
heaonaI pairvaar.kama# - kama# pairvaar.
26
-
147 ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 26:7-407baena ka pairvaar
samaUh ma< saba pairvaar rhena. jaof
ma< saba 43,730 manasaeDaU rhena.8pal ka paUta LIAba rha.
9LIAba ka taIna paua
rhena-namaUL/ dAtaAna baIrAma. yaad raKaa ika dAtaAna baIrAma du
naetaa rhena jana maUsaa hAna kaiKaLapa ho gana. pacae kaorh ka
manavayaa rhena kaora yahovaA ka ibaroDaI ho gavaa. 10h wema rha
jabaDartaI paaiw ga kaorh r okare sabaihM manavayanaka DartaI LIL
iLhesa. saba 250 manasaeDaU mair gana. aAL ka saba manayana bare ka
saMkaeta icataanaI rhI.11mauLa kaorh ka pairvaar ka dUsar Loga
naahI marena.
12isamaona ka pairvaar samaUh ka pairvaar rhena.
namaUL - namaUL pairvaaryaAmaIna - yaAmaIna pairvaaryaAkaIna -
yaAkaIna pairvaar13jaerh - jaerAhI pairvaarsaAL - saAL
pairvaar.
14isamaona ka pairvaar samaUhna ma< saba pairvaar
rhena.hmaa< kauL 22,200 manasaeDaU rhena.
15gaAd ka pairvaar dLna ma< saba pairvaar rhena>
sapaona - sapaona pairvaarhAggaI - hAggaI pairvaarsaunaI -
saunaI pairvaar16ojanaI - ojanaI pairvaarrI - rI pairvaar17rod -
rod pairvaarreLI - reLI pairvaar
18gaAd pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena. hma
saeLa - saeLnaI pairvaarpaeresa - paeresa pairvaarjaerh - jaerh
pairvaar yahdA ka du paUta r
onaAna-kanaAna ma< mar ga rhena.21paeresa ka saba pairvaar
rhena>heaona - heaonaI pairvaarhAmaUL - hAmaUL pairvaar
22yahdA ka pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena. nakaekauL
manasaeDauna ka ganataI 76,500 rhI.
23ssaakar ka pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena>taoLa -
taoLA pairvaarpauvvaA - pauvvaA pairvaar24yaAsaUba - yaAsaUba
pairvaarisamaona - isamaona pairvaar
25ssaakaar pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena. hmaasaered -
saered pairvaarLona - Lona pairvaaryahLeL - yahLeL pairvaar
27jabaUna ka pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena.hmaa<
kauL manasaeDauna ka ganataI 60,500 rhI.
28yaUsaupa ka du paUta manassae Paqma rhena. hr ka paUtaapana
pairvaar ka saMga pairvaar samaUh bana gavaa. 29manassaeka pairvaar
ma< saba rhena>
maAkaIr - maAkaIr pairvaar. :maAkaIr igaLAd ka baaparha.igaLAd -
igaLAd pairvaar30igaLAd ka pairvaar ka saba rhena>Rjaer - Rjaer
pairvaarheLeka - heLekaI pairvaar31aIL - aILI pairvaarsaekaema -
saekaemaI pairvaar32samaIdA - samaIda pairvaarhepaer - hepaerI
pairvaar33hepaer ka paUta saLopaAd rha. mauLa okar kanao
paUta naahI rha. isairpa ibaiwyaa rhI. okarI ibaiwyana kanaa<
mahLa/ naoa/ hogLa/ imalkaa itasaAR rhena.
34manassae pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena. hmaasaUtaeLh
- saUtaeLhI pairvaarbaekare - baekarI pairvaartahna - tahnaI
pairvaar
36rAna sautaeLh pairvaar ka rha. okar pairvaar rnaIrha.37Paqma
ka pairvaar samaUh ma< saba pairvaar rhena. kauL
manasaeDauna ka ganataI 32,500 rhI. pacae sae saba Logarhena
jana jaQsaepa ka pairvaar samaUh ka rhena. 38ibaNyaAmaInaka
pairvaar samaUh ka pairvaar saba rhena>
baeLa - baeLa pairvaarsabaeL - sabaeLI pairvaarhIrma - hIrmaI
pairvaar39sapaUpaAma - sapaUpaAma pairvaarhUpaAma - hpaAmaI
pairvaar40baeLa ka pairvaar ma< saba rhena>dR - dAR
pairvaarnaamaAna - naamaAnaI pairvaar
-
ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 26:41-27:4 14841ibaNyaAmaIna ka
pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena.
hmayahsaeL - yahsaeLI pairvaargaUnaI - gaunaI pairvaar49yaesaer
- yaesaerI pairvaarisalLema - isalLemaI pairvaar
50napataALI ka pairvaar samaUh ka saba pairvaar rhena.hma
-
149 ggggaaaannnnaaaattttaaaaIIII 27:5-28:155h bare maUsaa
yahovaA sa paUCesa ika kaa kar. 6yahovaA
osae kahesa/ 7"saLopaAd ka ibaiwyana paure kahta hI.
taohkaaonakae caacaa ka saMga saMga onakaa BaI DartaI ka hIsaa
decaahI/ jana taU onakae baapa ka detyaa.
8"h bare aAL ka manayana bare kaa kanaUna bana dyaa.'jaid kanao
manaR ka paUta na ho r mair jaata h tahr ka caIja okar baaw okare
ibaiwyaa ka ho. 9jaidokaa kanao ibaiwyaa na ho ta jana kaCU BaI ho
okareBayana ka dInh jaa. 10jaid okar kanao BaaR na ho tajana kaCU
okar ho okare ipataa ka Baayana ka dInhjaa. 11gar okare baapa ka
kanao BaaR na ho ta janakaCU okar ho okare pairvaar ka sabana na
inacaeka kanaataedad ka dInh jaa. aAL ka Logana ma< kanaUna
hocaahI. yahovaA maUsaa ka hkauma deta h.
yyyyaaaahhhhoooossssaaaaU UUU nnnnaaaavvvvaaaaaaaa nnnnaaaae
eeettttaaaaaaaa hhhh12taba yahovaA maUsaa sa kahesa/ " pahafna ka
kataarna ma 3kanao aaLI manaRkanao baDaaR yaa BaefI ka baccaa yaa
baokara ka fera ma< yaa feraka baaher maair sakata h. 4 vyaikata
janaAvare kaimaLapavaaLe tambaU ka duAre pa iLa. okaa janaAvar kaka
hIsaa yahovaa ka Baw ka pa ma< de caahI. vyaikatarkata bahasa h.
maare baaw h bare okaa yahovaa kapaiva(ar tambaU ma< BaeMw L jaa
caahI. gar janaAvar kahIsaa yahovaa ka Lgae naahI L jaata ta okaa
apanaLogana sa Lga ka de caahI. 5 naema h bare h ikaLoga maeLbaiL
yahovaa ka paR,a kar
-
107 llllQQQQvvvvyyyyaaaavvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
18:16-19:1416"taU pacanka apana BaaR ka patnaI ka saMga yaQna
sambaMDa
naahI kar caahI. apana BaaR ka saMga yaQna sambaMDa raKabajasaa
ho. isairpa taohar BaaR apana patnaI ka saMga yaQnasambaMDa rKa
sakata h.*
17"taohkaa sabanka kanao mahtaarI okarI ibaiwyaa sayaQna
sambaMDa naahI rKa caahI taohkaa saI ka naaitanasa yaQna sambaMDa
naahI rKa caahI. hsae parka naahI paftaika naaitana saI ka paUta
yaa ibaiwyaa ka ibaiwyaa baaw.okar paoitana okare najaidkaI gaota
ka baaiwna. onakasaMga yaQna sambaMDa karba gaLta h.
18"jaba taaR taohar saI ijata baaw/ taU sabanka okarIbaihna ka
dUsar saI naahI banaava caahI. baihinayana kaapasaI dusmana banaa
de. taohkaa sabanka apana saI kabaihna sa yaQna sambaMDa naahI kar
caahI.
19"taohkaa sabanka kanao saI ka Lgae okare maaisakaDamaR ka sama
yaQna sambaMDa bare naahI jaa caahI. samasaudDa h.
20"taohe sabanka apana pafosaI ka saI sa yaQna sambaMDanaahI kar
caahI. taU sabanka saudDa banaa.
21"taU sabanka apana kanao gadeLa ka agaI ka jairyaemaoLeka ka
Baw naahI caFava caahI. gar taU pacae saakarta ha ta taU pacae
apana yahovaa ka naa< ka pamaAnaikahsa h. ma< yahovaa h ika
ma< taohar parmaessar h< ma< paiva(ar
h
-
llllQQQQvvvvyyyyaaaavvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
19:15-20:5 10815"taU pacanka ka inaava kar ma< Rmaanadar ho
caahI. na
ta taU pacanka garIbana ka saMga Kaasa pacCpaata kar caahI na hI
bafkana DanaI manayana bare kanao adrdeKaava caahI. taU pacanka
apana pafosaI ka saMga inaava kartasama Rmaanadar ho caahI. 16taU
pacanka dUsar LogankaiKaLapa caairh< ka
-
109 llllQQQQvvvvyyyyaaaavvvvyyyyaaaavvvvaaaassssTTTTaaaaaaaa
20:6-21:46"ma< manaR ka iKaLapa hoba jana kanao oJaa yaa
BaUtaisadDa ka Lgae saLah Le bare jaata h. saA karkae maohe sa
ibassaAsaI ho jaAta h. h bare ma< manaR kaokare Logana sa Lga
karba.
7"ibasaesa banaa. apana ka paiva(ar banaavaa. kaaheika ma
taU pacae DartaI pa jaabyaa jaekaa ma< taohkaa deba. taU
pacae sama okar pasaL kawbyaa. sama taU pacana ka apanapasaL ka
paihLI paULI yaajaka ka Lgae L ava caahI.11yaajaka paULI ka yahovaa
ka samanvaa LhrA. taba taohrepacanka bare svaIkaar ka LInh jaa.
yaajaka paULI ka rivavaArka iBansaAre LhrA.
12"janae idna taU pacae paULI ka LhrbyaA/ idna taU pacaeka
bairsa ka ka Wu nar BaefI ka baccaa baiL caFbyaa. BaefI ka baccaa
ma< kanao doKa naahI ho caahI. BaefI kabaccaa yahovaa ka
homabaiL ho. 13taU pacana ka paA ka dudsavaA< hIsaA jataUna ka
taeL sa sanaa awa ka nnabaiL decaahI. taU pacana ka hIna ka caQTaAR
hIsaA daKarsa BaI decaahI. Baw yahovaa ka Kausa karvaaLI sauganDa
ho. 14jabataLka taU pacae apana parmaessar ka Baw nahI caFtyaa/
tabataLka taU pacae kanao navaa naaja/ yaa paL yaa navaa naaja
sabanaI Ba rowI naahI KaA caAhI. naema taU pacae jaha<
BaIrhbyaa/ taohrI paIFI dr paIFI caLta rhI.
hhhhppppaaaa ttttaaaannnnaaaa kkkkaaaa
yyyyaaaaQQQQhhhhAAAArrrr15" rivavaar ka iBansaor sa hI idna jaba
taU pacae paULI
(aoLna baiL bare iLavata h/ saata hpataa iganaa. 16sata