Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi Yayının İngilizcesi BirdLife International tarafından derlenmiştir.
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi
Yayının İngilizcesi BirdLife International tarafından derlenmiştir.
Yayının Türkçe baskısı, Bakü-Tiflis-Boru Hattı Şti. Çevresel Yatırım Programınca desteklenen Yumurtalık Lagünleri Yönetim Planı Projesi kapsamında Doğa Araştırmaları Derneği tarafından bastırılmıştır.
Çeviri: Eylül Dizdaroğlu
Türkçe baskı editörleri: Osman Erdem, İlker Özbahar, Güler Bozok
Katkı sağlayanlar: Itri Levent Erkol, Süreyya İsfendiyaroğlu
Türkçe baskı tasarımı: Güngör Genç
Doğa Araştırmaları Derneği, tüm yaban hayatının doğal yaşama ortamlarında soyları tehdit ve tehlike altında olmaksızın yaşamlarını ve varlıklarını sürdürebildikleri bir Türkiye için çalışır.
Yayının İngilizcesi BirdLife International tarafından derlenmiştir.
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi
Europe Direct Avrupa Birliği hakkındaki sorularınıza cevap vermek üzere hazırlanmış bir hizmettir
Ücretsiz numara (*):00 800 6 7 8 9 10 11
(*) Bazı telefon operatörleri 00 800’lü numaralara erişime izin vermemektedir veya bu aramalar faturalandırılabilir
Avrupa Komisyonu tarafından basılmıştır.
Bu yayın BirdLife International tarafından hazırlanmıştır.
Bu kitapta belirtilen coğrafik sınırlar ve varlıkların sunumuna ilişkin herhangi bir materyal, herhangi bir ülke, bölge, alan ya da yetkililerinin hukuki durumuyla, sınır ve hudut tahdidine ilişkin Avrupa Birliği ya da BirdLife International’ın görüşlerini yansıtmaz. Bu yayında belirtilen görüşler Avrupa Birliği ya da BirdLife International’ın görüşlerini yansıtmayabilir.
Kaynak: BirdLife International (2015) Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi. Lüksemburg Avrupa Toplulukları Resmi Yayın Ofisi.
Tasarım ve yerleştirme: Imre Sebestyén jr. / UNITgraphics.com
Basım: Pannónia Nyomda
Kapak sayfası fotoğrafı: Denizpapağanı (Fratercula arctica) sayısındaki mevcut düşüşlerin gelecekte de devam etmesi öngörülmesi sebebiyle Avrupa’da Tehlikede (EN) olarak, AB27’de ise Tehdide Açık olarak sınıflandırılmış bir denizkuşudur. © Ondrej Pelánek
Bu yayında kullanılan bütün fotoğraflar orijinal telif hakkı sahibine aittir (Detaylar için resim altı yazılarına bakınız). Fotoğraflar telif sahibinden yazılı izin alınmadan yeniden basılamaz ya da içerik dışında kullanılamaz.
Avrupa Birliği Lüksemburg Yayın Ofisi ya da http://bookshop.europa.eu adresinden temin edilebilir.
Avrupa Komisyonu tarafından basılmıştır.
Avrupa Birliği hakkında bir çok ek bilgi internette mevcuttur. Bu bilgilere Avrupa sunucusu üzerinden erişilebilir. (http://europa.eu).
Katalog verisi yayının sonunda verilmiştir.
ISBN: 978-92-79-47450-7
DOI: 10.2779/975810
© Avrupa Birliği, 2015
Bu yayının eğitim ve diğer kar amacı gütmeyen faaliyetler kapsamında kaynak gösterilmek şartıyla telif hakkı sahibinden yazılı izin alınmaksızın basılmasına izin verilmiştir. Satış ya da kar amaçlı faaliyetler için telif hakkı sahibinin izni olmaksızın üretimi ve yeniden basımı yasaktır.
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi Konsorsiyumu
iii
İçindekiler
iv
Teşekkür ............................................................................................................................................................. 1Yönetici Özeti ..................................................................................................................................................... 5
1. Arka Plan ...................................................................................................................................................... 61.1 Avrupa Bağlamı ........................................................................................................................................... 61.2 Avrupa’nın Kuşları, Dağılımları ve Tehdit Statüleri ...................................................................................... 61.3 Değerlendirmenin Hedefleri ........................................................................................................................ 9
2. Değerlendirme Metodolojisi ....................................................................................................................... 102.1 Küresel ve Bölgesel Değerlendirme ............................................................................................................ 102.2 Veri Kaynakları ......................................................................................................................................... 102.3 Coğrafi Kapsam ........................................................................................................................................ 112.4 Öncü Değerlendirmeler ............................................................................................................................ 112.5 Popülasyon Büyüklüklerinin ve Eğilimlerinin Ortaya Konması ................................................................. 12
3. Sonuçlar ..................................................................................................................................................... 133.1 Kuşların Tehdit Statüleri ............................................................................................................................ 133.2 Taksonomik Grup Düzeyinde Statüler ...................................................................................................... 193.3 Endemik Tür Zenginliği ............................................................................................................................ 203.4 Avrupa’nın Kuşları Üzerindeki Başlıca Tehditler ........................................................................................ 243.5 Demografik Eğilimler ................................................................................................................................ 253.6 Bilgi Boşlukları .......................................................................................................................................... 26
4. Avrupa ve AB’de Biyoçeşitliliğin Korunması ............................................................................................... 274.1 Avrupa’da Kuş Türlerinin Korunması ......................................................................................................... 274.2 Natura 2000 Ağı ....................................................................................................................................... 284.3 AB’deki Kuşların Koruma Yönetimi ... .............................................................................................. 314.4 AB’deki Koruma Statüleri ve Yok Olma Riski ............................................................................................ 324.5 Koruma Eylemi İçin Önceliklendirme Ve Kırmızı Liste ve Kırmızı Listeler .............................................. 33
5. Öneriler ve Gelecek Çalışmalar ................................................................................................................... 345.1 Politik Öneriler .......................................................................................................................................... 345.2 Proje Çıktılarının Uygulanması ................................................................................................................. 355.3 Gelecek Çalışmalar .................................................................................................................................... 35
Kaynakça .......................................................................................................................................................... 36
Ek 1 .................................................................................................................................................................. 38Ek 2 .................................................................................................................................................................. 59Ek 3 .................................................................................................................................................................. 60
Giriş
Sizlere tehdit altındaki türlerin kapsamlı bir incelemesini sunduğumuz Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi’ni tanıtmaktan mutluluk duyduğumuzu söylemek isterdik, ama mutlu değiliz. Bir kırmızı liste hiç var olmamalı. Bir kırmızı liste ortaya koyma nedenlerimizden biri, içinde yer alan türleri koruyarak ve kurtararak, gelecekte başka kırmızı listelere gerek duymamak.
“Öyleyse bu zahmete neden GİRMELİYİZ?” diye sorabilirsiniz. İşte birkaç neden:
1. Belirgin ekonomik değer. Kuşların tarım zararlılarını kontrol etmesinin, ormancılık sanayisine her yıl milyarlarca dolar kazandırdığı tahmin edilmektedir. Bahçecilik ve çiftçilikle uğraşan kişiler de bundan yararlanır: elma kurdu, fare ve sıçan gibi zararlılar kuşlar tarafından etkin şekilde kontrol edilmektedir. Kuş dışkısı küçük balıkların gereksinim duyduğu fitoplanktonları beslediği için deniz kuşu kolonilerinin iyileştirilmesi balık stoklarını önemli derecede artırır. Kuşların ekonomik sistemin dışında kalmasının yıkıcı etkileri olacaktır.
2. Gizli ekonomik değer. Çoğu kuşu türü saklayıp bulamadıkları kabuklu yemişleri ve tohumları dağılmasıyla ormanların ağaçlandırılmasını sağlar. Ormanların büyümesi bütün karbon tutulması planlarının temel öğelerindendir ve burada kuşlar zorunlu bir rol oynar. Alakarga ve göknar kargası kıdemli birer ormancıdır.
3. İnsanlar üzerindeki psikolojik ve duygusal değeri. “Doğa eksikliği bozukluğunun” olumsuz etkileri ile doğaya maruz kalmanın olumlu etkileri (kan basıncı, kalp ritmi ve beyaz kan hücresi sayımı üzerinde bile) üzerine yapılan çalışmalar arttıkça bu rol de değer kazanabilir. Bunun yanında, kuşların en az 150 milyon yıldır yeryüzünde olduğunu biliyoruz. Bu yüzden kuşlar bizim için umudun ve gizemli olanla bağımızın sembolleri. Kuş seslerinin olmadığı, kuşların uçmadığı, ilkbaharda kuşların geri dönmediği bir dünya düşünün. Şimdi de bunun sonucunda ortaya çıkacak depresyon ve umutsuzluğun sonucunu hesap edin.
Belki de John Donne’nin ünlü öğüdünü yeniden yazma zamanı gelmiştir:
Hiçbir kuş yalnız bir ada değildir; her kuş doğanın bir parçası, ekosistemin bir üyesidir; tek bir tür yok olup gittiğinde insanlık küçülür, tıpkı eskiden büyük bir aileymişçesine, tıpkı kendi arkadaşlarımın her bir sureti gibi; her bir kuş türünün ölümü beni yok ediyor. Çünkü ben dünya doğasının bir parçasıyım. İşte bu yüzden adlarına derlenen bu Kırmızı Listeye hiçbirini yollama; o liste senin için derlenendir.
Önce kuşlar, sonra biz. Dikkatli davranmazsak, bir dahaki sefer Kırmızı Listede biz olacağız. Bunu bir kenara yazın.
BirdLife International Nadir Kuşlar Kulübü Onursal Başkanları
Margaret Atwood
ve Graeme Gibson.
v
vi
Avrupa görülen Duyarlı (VU) statüsündeki 39 kuş türünden 23’ü, Tehdide Açık (NT) statüsündeki 32 kuş türünden 12’si Türkiye’de bulunmaktadır.
(Bu sayfa orijinal metinde bulunmamaktadır. Türkçe versiyonuna eklenmiştir.)
Kelaynak (Geronticus eremita)
© Hikmet Uğurluay
© Metin Cenkçiler
© Kadir Dabak
© Osman Erdem
Balıkbaykuşu (Ketupa zeylonensis)
Bozkır kartalı (Aquila nipalensis)
Kelaynak (Geronticus eremita) kuşları doğada tükenmiştir. Urfa Birecik'te bulunan Kelaynak Üretme İstasyonu'nda kontrol altında varlıklarını sürdürmektedir.
Çöl toygarı (Ammomanes deserti)
Avrupa’da nesli kritik düzeyde tehlikede olan ve Türkiye’de görülen 4 kuş türü bulunmaktadır. Bunlar; Balıkbaykuşu (Ketupa zeylonensis), Bozkır kartalı (Aquila nipalensis), Çöl toygarı (Ammomanes deserti) ve İncegagalı kervançulluğudur (Numenius tenuirostris).
Avrupa’da nesli tehlikede (EN) olan ve Türkiye’de görülen 7 kuş türü bulunmaktadır. Bunlar; Alaca yalıçapkını (Ceryle rudis), Bağırtlak (Pterocles orientalis), Bıyıklı doğan (Falco biarmicus), Çizgili ishakkuşu (Otus brucei), Dikkuyruk (Oxyura leucocephala), Küçük akbaba (Neophron percnopterus), Küçük sakarca (Anser erythropus) kazıdır. İlk altı tür Türkiye’de kuluçkaya yatmaktadır. Sadece küçük sakarca kazı kışın az sayıda ülkemizde görülmektedir.
Üç tarafının denizlerle çevrili oluşu, 0 m’den 5000 m’yi aşan yükselti farklılıkları ve topoğrafik özellikleri, kısa mesafelerde yaşanan iklim değişiklikleri, Türkiye’de farklı ekolojik özelliklere sahip zengin habitatların oluşmasına ve bu habitatlarda ekolojik istekleri farklı, değişik türden zengin bir kuş varlığının yaşamasına olanak sağlamıştır. Batı Palearktik Bölge’deki 4 önemli kuş göç yolundan ikisinin Anadolu üzerinden geçmesi de kuşlar açısından Türkiye’nin önemini daha da artırmaktadır. Türkiye’de bugüne kadar yapılan gözlemler neticesinde 480 kuş türü gözlenmiştir. Sayısal zenginliğin yanı sıra coğrafi konumundan dolayı Türkiye, pek çok kuş türünün varlığını sürdürebilmesi bakımından kilit ülke konumundadır.
Bu yayın kapsamında Türkiye sınırları içerisinde üreyen ve düzenli olarak kışlayan 357 kuş türü (Listesi kitabın sonunda verilmiştir) “Avrupa’nın Kuşları Kırmızı Listesi”nin hazırlanmasında değerlendirilmiştir.
Tüm Avrupa’da olduğu üzere Türkiye’de de avcılık, tuzakla yakalama, zehirlenme, yumurta toplama, doğal olmayan bariyerlere (yüksek gerilim hatları, rüzgar türbinleri, hareket halindeki araçlar vs) çarpma gibi doğrudan türe yönelik tehditler ile yaşam alanlarının bozulması ve kaybı gibi nedenlerle pek çok kuş türünün popülasyonu azalmaktadır. Özellikle 1980’li yılları takiben bu tehditleri önlemek ve/veya yönetmek, türleri ve yaşam ortamlarını korumak ve iyileştirmek için önemli çalışmalar yapılmıştır. Önemli kuş alanlarının, önemli doğa alanlarının ve uluslararası öneme sahip sulak alanların belirlenmesi; yeterli olmasa da bunların bir çoğunun koruma altına alınması ve yönetim planlarının hazırlanması; Çevre Kanunu, Milli Parklar Kanunu ve Kara Avcılığı gibi yasalar ile ve bu yasalara dayanılarak hazırlanan yönetmeliklerin yürürlüğe konması, Bern, Ramsar, CITES ve Biyolojik
Türkçe Baskı için Önsöz ve Teşekkür
Çeşitlilik gibi uluslararası doğa koruma sözleşmelerine Türkiye’nin taraf olması; bunların uygulanmasına ilişkin stratejilerin ve eylem planlarının geliştirilmesi ilk akla gelenler olarak sıralanabilir.
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü 2013 yılında, 2023 yılına kadar (on yıl içerisinde) korumada öncelikli (nesli tehlikede, nadir veya dar yayılışlı) en az 100 bitki ve hayvan türü için eylem planlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını hedef olarak öngörmüştür. Bunlar korumada öncelikli kuş türlerini de kapsamaktadır. Bu yayın, bu hedef kapsamında, öncelikli kuş türlerin belirlenip araştırılması ve izlenmesinde, tür eylem planlarının önceliklendirmesinde, su ve arazi kullanım planlarında korumada öncelikli kuş türlerinin değerlendirilmesinde ve Türkiye’nin Kuşları Kırmızı Listesi’nin hazırlanmasında önemli bir referans olacaktır.
Bu önemli çalışmanın Türkçe baskısını yapmamıza izin veren BirdLife International ve Avrupa Komisyonu’na; bu yayını denetleyen Avrupa Kuşları Kuşları Kırmızı Listesi Konsorsiyumu başta olmak üzere, verilerin sağlanmasından değerlendirilmesine, yayının tasarımından baskısına kadar geçen süreçte emeği geçen herkese Doğa Araştırmaları Derneği olarak sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Ayrıca, yayının İngilizce’den Türkçe’ye çevirisini gerçekleştiren Eylül Dizdaroğlu’na, Türkçe yayının editörlüğünü yapan İlker Özbahar ve Güler Bozok’a, Türkçe yayının hazırlanmasına katkılar sağlayan, İtri Levent Erkol ve Süreyya İsfendiyaroğlu’na; yayının orijinal tasarımına uygun olarak Türkçe tasarımını hazırlayan Güngör Genç’e emekleri için çok teşekkür ederim.
Osman Erdem
Doğa Araştırmaları DerneğiYönetim Kurulu Başkanı
vi
Çoğu göçmen olan yabani kuşlar Avrupalıların olağandışı ortak doğal miraslarından birini temsil eder. Kıtamız tahmini üreyen popülasyon sayısının iki milyon çifti aştığı, düzenli olarak varlık gösteren 530’dan fazla kuş türünün yuvasıdır. Afrika’ya göç ederken ya da Avrupa’da kışı geçirmek
üzere Kuzey Kutbu’ndan ve Rusya’dan gelen milyonlarcası da buna eklenir. Yaban hayatımızın çok belirgin ve renkli bir parçası olan kuşlar uzun yıllar boyunca doğal çevremizin sağlığının kilit göstergeleri olarak kullanılmıştır. Bu yüzden de Kuş Direktifi’nin AB çevre yasasının biyoçeşitliliğin korunması sorununun üzerine giden ilk ana kısmı olması rastlantı eseri değildir. Avrupa kuşları Bern Sözleşmesi, Bonn Sözleşmesi ve Afrika-Avrasya Göçmen Su Kuşlarını Koruma Anlaşması (AEWA) kapsamında da korunur. “Biyoçeşitliliğin kaybını ve ekosistem hizmetlerinin bozulmasını azaltma ve mümkün olduğu kadar eski haline getirebilme” konusundaki politik hedefine 2020 yılıyla birlikte ulaşmayı amaçlayan AB Biyoçeşitlilik Stratejisi, AB’deki kuşların durumunda önemli bir iyileştirme yapma hedefini kapsar.
Diğer türler ve habitatlarda olduğu gibi Avrupa’nın kuşlarını koruma hakkındaki bu taahhütlerin yerine getirilmesine yönelik sürecin değerlendirmesini yapabilmek için nitelikli izleme çalışmaları çok önemlidir. Avrupa Birliği içinde Habitat ve Kuş Direktifleri altında kurulmuş düzenli raporlama sistemleri mevcuttur. Avrupa Birliğinin son Çevre Durum Raporu tür ve habitat kaybını durdurma yönündeki önemli gelişmelere vurgu yaparken bir yandan da AB’deki ülkelerde doğanın karşı karşıya kaldığı önemli durumun altını çizmektedir.
IUCN Kırmızı Listeleri türlerin yok olma riskini değerlendirir. Türlerin ve habitatların durumunu değerlendirmek ve kamuoyuna aktarmak için önemli ve tamamlayıcı araçlardan biridir. 2005’ten beri Avrupa Komisyonu kuşlar dışında kalan karasal omurgalı türlerin tamamını kapsayan birçok takson için Kırmızı Listelerin geliştirilmesini finansal yönden desteklemektedir. 2012-2014 yılları arasında BirdLife International’ın öncülük ettiği, Avrupa Kuş Sayım Konseyi (EBCC), Wetlands International, IUCN, BTO, Sovon, RSPB, Çek Ornitoloji Derneği ve BirdLife Avrupa’nın da dâhil olduğu bir kuruldan oluşan ve Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen bir proje bu önemli boşluğu doldurmuştur.
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi bütün türlerin Avrupa düzeyindeki popülasyon durumuna ilişkin yapılmış olan iki kıymetli değerlendirmenin – Avrupa’nın Kuşları’nın üzerine geliştirilmiştir. AB üye devletleri için bu yeni yayındaki bilgiler ilk defa ve neredeyse tamamen Kuş Direktifi altındaki resmi raporlamaya dayanmaktadır. Bu başarıya, üye devletlerdeki yetkililerle BirdLife partnerleri ve diğer ornitoloji uzmanları arasındaki önemli işbirliğinin sonucunda ulaşılmıştır.
Bu yeni çalışma Avrupa’daki kuş türlerinin yarısından çoğunun güvende olduğunu ve yok olma riski altında olmadığını onaylasa da, Avrupa’da düzenli olarak varlık gösteren yabani kuş türlerinin, 2004’te elde edilen rakamlarla karşılaştırılabilir bir şekilde, %13’ünün tehdit altında olduğunu ortaya çıkarmıştır. Avrupa’daki türlerin %6’sı daha Tehdide Açık hale gelmiştir.
Önceden Düşük Riskli kategorisinde değerlendirilen, ama şimdi Tehdide Açık ya da tehdit altındaki kategorilerden birinde değerlendirilen türler arasında üveyik (Streptopelia turtur), yalıçapkını (Alcedo atthis), poyrazkuşu (Haematopus ostralegus) ve çayır incirkuşu (Anthus pratensis) bulunmaktadır. On yıl önce zor durumda olduğu belirlenen bir çok tür konusunda gelişme kaydedilememiştir. Küçük akbaba (Neophron percnopterus), sarı kamışçın (Acrocephalus paludicola) ve kızkuşu (Vanellus vanellus) buna verilebilecek örnekler arasındadır.
Bütün bunlara karşın, gelecek için umut vadeden önemli gelişmeler de kaydedilmiştir. Özellikle, Natura 2000 ağının bir parçası olan Özel Koruma Alanlarının (Special Protection Area –SPA) tasarlanmasını da içeren, koruma önlemi hedeflerinin odağındaki Kuş Direktifi Ek 1’de listelenen bazı türler için söz konusudur. Örneğin, hala tehdit altında olmasına karşın, İspanyol şah kartalı (Aquila adalberti), Madeira fırtınakuşu (Pretodroma madeira) ve boz şakrak (Pyrrhula murina) türlerinin durumu koruma çalışmaları sayesinde gelişme göstermiştir. Avrupa’da daha önce tehdit altında olduğu düşünülen ve statüsü Düşük Riskli’ye düşen tepeli pelikan (Pelecanus crispus), pasbaş patka (Aythya nyroca) ve toy (Otis tarda) gibi birkaç tür daha mevcuttur. Bu türlerin çoğu AB desteğiyle hazırlanan uluslararası tür eylem planlarının faydasını görmüş ve aynı zamanda AB LIFE programı altındaki fonların önceliği olmuştur.
Bu bilimsel bulgular Avrupa’da kuşların korunmasına yönelik mevzuatların ve politikaların etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olacak hayati öneme sahip birer girdidir. Bunlar kuşlar ve yaşadıkları habitatlar için gelecekteki koruma faaliyetlerine zemin teşkil edecektir. Bu bulgular, Avrupa’daki biyoçeşitlilik kaybını 2020 yılıyla birlikte durdurma ve tersine çevirme hedefini gerçekleştirebilmek için, tarımsal amaçlı arazi kullanımı politikaları ve diğer arazi kullanımı politikaları ile bütünleşme sağlanması da dahil olmak üzere daha güçlü koruma çalışmaları yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.
Kuşlar doğal mirasımızın önemli ve çok değerli bir parçasıdır. İşte bu yüzden Avrupa vatandaşları, bu büyük hedefi gerçekleştirme konusunda başarılı olmamızı ister.
Micheal O’Briain
Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü
Doğa Birimi Başkan Yardımcısı
Önsöz
viii
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi, Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi Konsorsiyumu Yürütme Komitesi tarafından denetlenmiştir:
Ian Burfield (BirdLife International), Craig Hilton-Taylor (IUCN), Paul Donald (RSPB), Richard Gregory (RSPB), David Noble (İngiltere Ornitoloji Vakfı - BTO) ve Avrupa Kuş Sayım Konseyi - EBCC), Ruud Foppen (Sovon Vogelonderzoek Hollanda - EBCC), Petr Vořišek (Çek Ornitoloji Derneği - ČSO ve EBCC) ve Szabolcs Nagy (Wetlands International). Koordinasyon BirdLife International Avrupa ve Orta Asya Bölümü’nden Rob Pople ve Christina Ieronymidou tarafından yürütülmüştür.
BirdLife International Avrupa ve Orta Asya Bölümü’nden Joscelyne Ashpole ve Laura Wright mükemmel destek sağlamış ve türe özgü bilgileri derlemiştir. IUCN Kırmızı Liste kategorileri, ölçütleri ve bölge rehberlerinin uygulanmasında uzman rehberliği, Küresel Tür Sorumlusu Andy Symes tarafından sağlanmıştır. BirdLife International Avrupa ve Orta Asya Bölümü başkanı Ivan Ramirez, raporun yazımını ve dağıtımını koordine etmiştir. Avrupa ve Orta Asya Bölümü’nden Wouter Langhout, Ariel Brunner, Willem Van den Bossche, Marguerite Tarzia vd., Sovon’dan Andre van Kleunen ve Henk Sierdsema, IUCN’den Ana Nieto, Melanie Bilz and Rebecca Miller, ČSO ve EBCC’den Jana Skorpilova, BTO’dan Stuart Newson, Wetlands International’dan Stephan Flink ve Tom Langendoen proje boyunca yardımlarını, teşviklerini ve tavsiyelerini esirgememiştir. Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi’nin 2012 yılında Mikulov, Çek Cumhuriyeti’nde yapılan ilk toplantısına katılan ve bu toplantıyı başarıya ulaştıran herkese ve toplantıya başkanlık ettiği için Bern Sözleşmesi Daimi Kurulu Başkanı Jan Plesnik’e teşekkür ederiz. Avrupa Kuş Sayım Konseyi (EBCC) Yönetimi’ne de hem ilk toplantıdaki yardımları hem de proje sürecindeki desteği için sonsuz teşekkür ederiz.
BirdLife Küresel Bilgi Yönetimi ekibinden Ian May, IUCN’den Ackbar Joolia ve Solertium’dan Carl Scott, IUCN Tür Bilgi Hizmet Aracı’na veri girişi konusunda temel desteği ve yardımı sağlamışlardır. BirdLife International’dan Mark Balman ve Mike Evans, coğrafi bilgi sistemleri ve veri tabanı konusunda yüksek nitelikte destek sağlamıştır. BirdLife Küresel Bilim Takımı’ndan Hannah Wheatley ve Rob Martin ile IUCN’den Jemma
Able, türlerin dağılım haritalarını hazırlamıştır. Alena Klvaňova (ČSO) ve Sarah Harris (BTO), Avrupa’daki bütün kuş türlerinin fotoğraflarının kaynağını bulmaya yardımcı olmuştur. Laura Formoy eleman alma ve insan kaynakları yönetiminde ciddi destek vermiş, Sarah Stokes, Adriana Gawrysiak, Sarah Jones ve Colette Sotrines’in projenin finans yönetimine azımsanmayacak yardımları olmuş, Tracy Spraggon hukuki tavsiyeler vermiştir. Gilly Banks, Beverley Childs, Kandi Lawrence, Irene Lorenzo, Alison Morris ve Sue Patterson da dahil olmak üzere BirdLife’taki çok sayıda meslektaşımız bize destek olmuştur. Avrupa & Orta Asya Yöneticisi Angelo Caserta’ya ve Bilim Başkanı Stuart Butchart’a bu süre boyunca hiç bitmeyen destekleri ve teşvikleri için sonsuz teşekkürlerimizi sunarız.
Avrupa Komisyonu’na, özellikle de Çevre Genel Müdürlüğü Doğa Birimi’nden Angelika Rubin, Frank Vassen, Micheal O’Briain ve Francoise Lambillotte’e; Avrupa Çevre Ajansı’ndan Carlos De Oliveira Romao’ya; Avrupa Biyolojik Çeşitlilik Odak Merkezi’nden Zelmira Šipkova-Gaudillat, Jerome Bailly Maitre, Doug Evans, Dominique Richard, Marita Arvela, Brian Mac Sharry ve diğerlerine teşekkür ederiz.
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi değerlendirmeleri ve değerlendirmelerin sonucu olan bu rapor Avrupa Komisyonu hizmet anlaşması çerçevesinde ortaya çıkmıştır (Hizmet anlaşma no: 070307/2011/604476/SER/B3).
Avrupa Birliği (AB) Kırmızı Liste değerlendirmeleri ağırlıklı olarak AB Üye Ülkeleri’nin Avrupa Komisyonu’na 2013-14 yıllarında Kuş Direktifi 12. Madde kapsamında rapor ettiği resmi verilere dayanmaktadır1 . Pan-Avrupa Kırmızı Liste değerlendirmeleri için gereken veri dizilerini tamamlamak amacıyla, benzer veriler BirdLife partnerlerinden ve diğer çoğu Avrupa ülkesindeki diğer uzmanlardan temin edilmiştir. Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi, bizlere zamanlarını, verilerini ve bilgilerini cömertçe veren 50’den fazla ülke ve bölgedeki yüzlerce uzmanın ve binlerce gönüllünün işbirliğine dayanmaktadır. Bu kişilerin heyecanı ve bağlılığı, Avrupa’daki kuşların
Teşekkür
Yunanistan ve Çek Cumhuriyeti’nden alınan 12. Madde verileri, Kuş Direktifi’nin yalnızca Ek 1’inde listelenen üreyen kuşlar için elde edilmiştir. Avrupa Komisyonu’nun da kabulüyle, bu ülkeler için vekil veriler sağlanmış ve kullanılmıştır. Hırvatistan 2013’e kadar AB’ye katılmamıştır, bu yüzden 2008-2012 döneminde 12. Madde kapsamında rapor vermemiştir.
1
1
durum ve eğilimlerinin kapsamlı ve ayrıntılı bir resmini çizmemizi sağlamıştır. AB Üye Ülkeleri’nde 12. Madde raporuna katkıda bulunan herkese uğraşları için genel olarak teşekkür ederiz. Bunun yanı sıra bu rapora dâhil edilen tür verilerini sağlayan ve bunlara katkıda bulunan, adı aşağıda yazılan kişilere ayrıca sonsuz teşekkürlerimizi sunar, isimleri dikkatsizlik sonucu dâhil edilmemiş ya da yanlış yazılmış herkesten özür dileriz.
Andorra: Albert Ruzafa (Doğa Koruma Derneği - ADN), Clara Pladevall (Andorra Dağ ve Kar Araştırmaları Merkezi - CENMA)
Arnavutluk: Taulant Bino (Arnavutluk Kuşları ve Memelileri Koruma Derneği - ASPBM)
Azerbaycan: Elchin Sultanov (Azerbaycan Ornitoloji Derneği - AOS)
Belarus: Nikiforov M.E. (Belarus Kuş Halkalama Merkezi - BBRC, BirdLife Belarus - APB), Pavlushchick T.E. (BBRC, APB), Kozulin A.V. (BBRC, APB), Karlionova N.V. (BBRC, APB), Pinchuk P.V. (BBRC, APB), Samusenko I.E., Bogdanovich I.A. (BBRC, APB), Zhuravliev D.V. (BBRC, APB), Koloskov M.N. ve Yakovets N.N. (BBRC, APB)
Bosna-Hersek: Dražen Kotrošan (Naše Ptice Ornitoloji Derneği), Goran Topić, Ilhan Dervović (Naše Ptice), Branislav Gašić (Sırp Cumhuriyeti Müzesi), Jovica Sjeničić (Biyoçeşitlilik Araştırma ve Koruma Derneği)
Çek Cumhuriyeti: Lucie Šmejdova (Çek Ornitoloji Derneği - CSO), Zdeněk Vermouzek (CSO)
Ermenistan: Luba Balyan (Ermenistan Kuşları Koruma Derneği - ASPB), Mamikon Ghasabyan (ASPB), Tsovinar Hovhannisyan (ASPB), Nshan Margaryan (NAS Zooloji Enstitüsü), Vardges Hakobyan, Shaqro Ghazaryan (Arpi Gölü ÖKA), Artak Sargsyan (Sevan Gölü ÖKA; Sevan Gölü Milli Parkı), Rudik Tatoyan (Tashir IBA), Mikhail Voskanov
Grönland: David Boertmann (Aarhus Üniversitesi), Anthony David Fox (Aarhus Üniversitesi)
Gürcistan: Brecht Verhelst (Bird Conservation Georgia - BCG), Mary Kate Ugrekhelidze (BCG), Zura Javakhishvili (Ilia Eyalet Üniversitesi Zooloji Enstitüsü), Aleksandre Gavashelishvili (Ilia Eyalet Üniversitesi Zooloji Enstitüsü), Aleksandre Abuladze (Ilia Eyalet Üniversitesi Zooloji Enstitüsü)
Hırvatistan: Vlatka Dumbović Mazal (Hırvatistan Doğa Koruma Eyalet Enstitüsü), Krešimir Mikulić, Ivan Budinski (BIOM Derneği), Luka Jurinović, Tibor Mikuška
İsviçre: Verena Keller (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Hans Schmid (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Marc Kery İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Peter Knaus (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Claudia Muller (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Nikolai Orgland (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Reto Spaar (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Bernard Volet (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Samuel Wechsler(İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Niklaus Zbinden (İsviçre Ornitoloji Enstitüsü), Raffael Aye (SVS/BirdLife İsviçre)
İzlanda: Ellen Magnusdottir (Fuglavernd), Holmfridur Arnardottir (Fuglavernd), Gudmundur A. Gudmundsson (İzlanda Doğa Tarihi Enstitüsü)
Karadağ: Darko Saveljic (Karadağ Kuşları Koruma ve Araştırma Derneği - CZIP), Budimir Rašović, (CZIP)
Kosova: Nexhmedin Ramadani, Myzafer Arifi (NGO “FINCH” for protection of birds)
Lihtenştayn: Georg Willi (Botanisch-Zoologische Gesellschaft - BZG)
Makedonya: Metodija Velevski (Makedonya Doğa Tarihi Müzesi), Ana ve Borce Arsovski (Makedonya Baykuş Vakfı), Emanuel ve Tome Lisicanec (Doğa Koruma Derneği “Aquila”), Bratislav Grubac (Sırbistan Doğa Koruma Enstitüsü), Oliver Avramoski (“Galicica” Milli Parkı), Vlasta Skorpikova (Çek Ornitoloji Derneği - CSO), Vaclav Prasek (CSO), Mojmir Dostal (CSO), Petr Vorisek (CSO), Borut Stumberger, Danka Uzunova (Makedonya Ekoloji Derneği - MES), Ksenija Putilin (MES), Zarko Brajanoski (MES), Elizabeta Dimitrovska (MES), Bobi Delov (MES)
Moldova: Larisa Bogdea (Moldova Bilim Akademisi, Zooloji Enstitüsü - ASM), Nicolai Zubcov (Zooloji Enstitüsü, ASM), Andrei Munteanu (Zooloji Enstitüsü - ASM), Constantin Cojan (Zooloji Enstitüsü - ASM), Vitalie Ajder (Ekoloji ve Coğrafya Enstitüsü - ASM), Serghei Jurminschi (Biotica Ekoloji Derneği), Oleg Mantorov.
Norveç ve Svalbard: Adriaan de Jong (Umea Üniversitesi, İsveç), Agnar Malsnes, Andreas Meyer Winnem (BirdLife Norveç, NOF, Sor-Trondelag şubesi), Arne Follestad (Norveç Doğa Araştırma Derneği - NINA), Arnfinn
2
Torasen (NOF, Hedmark şubesi), Arve Ostlyngen, Atle Ivar Olsen (LRSK Nordland), Bjorn Harald Larsen (LRSK Oppland), Carl Knoff (NOF, Hedmark şubesi), Carsten Lome (Oslo & Akershus Halkalama Grubu), Egil Soglo (Devlet Doğa Denetleme Kurulu - SNO), Frantz Sortland (NOF, Nordland şubesi), Frode Falkenberg (NOF, LRSK Hordaland), Geir Hoitomt (NOF, Oppland şubesi), Georg Bangjord (SNO, NOF, Sor-Trondelag şubesi), Gunnar Gundersen (LRSK Vest- Agder), Gunnar Skjarpe, Hallvard Strom (Norveç Kutup Enstitüsü), Hans Christian Pedersen (NINA), Ingar Jostein Oien (NOF), Ingvar Stenberg (NOF, More og Romsdal şubesi), Jan Eivind Ostnes (Nord-Trondelag Üniversitesi/Hoyskolen i Nord-Trondelag - HiNT), Jan Helge Kjostvedt (LRSK Aust-Agder), Jan Ove Gjershaug (NINA), Jan Ove Sageroy (LRSK Sogn og Fjordane), Jepser Madsen (Aarhus Üniversitesi, Denmark), John Gronning (LRSK Rogaland), John Stenersen (LRSK Nordland), Jon Atle Kalas (NINA), Jon Bekken (LRSK Hedmark; Hedmark Kaymakamlığı Çevre Bölümü/Fylkesmannen i Hedmark, miljovernavdelingen), Jon Luras (NOF, Hedmark şubesi), Jon Opheim (LRSK Oppland), Jon Swenson (NINA), Jostein Sandvik kiş. görüş. (Devlet Doğa Denetleme Kurulu), Karl-Birger Strann (NINA), Karl- Otto Jakobsen (NINA), Kjell Aadne Solbakken (NOF), Kjell Isaksen (Strix Miljoutredning), Kjell R. Mjolsnes (Mangfold/Kartlegging av artsmangfold), Kjetil Hansen (Norveç Yaşam Bilimleri Entitüsü - NMBU), Knut Sigbjorn Olsen (LRSK Vest-Agder), Knut Totland (NOF, Hemne şubesi), Larry Griffin (Ördekler ve Sulak Alanlar Vakfı, Birleşik Krallık), Lars Frelsoy, Lorentz Noteng (SNO), Magne Myklebust (NOF), Magnus Johan Steinvag (Hordaland Kaymakamlığı Çevre Bölümü/ Fylkesmannen i Hordaland, miljovernavdeling), Martin Dagsland, Morten Gunther (Bioforsk Nord, LRSK Finnmark), Morten Helberg Biyolojik Bilimler Bölümü (IBV), Morten Ree, Odd Frydenlund Steen (Buskerud Kaymakamlığı Çevre Bölümü), Oddvar Heggoy (NOF, LRSK Hordaland), Ole Andreas Forseth, Ole Petter Blestad (NOF, Hedmark şubesi), Paul Eric Aspholm (Bioforsk Nord), Per Inge Varnesbranden (LRSK Sor-Trondelag, NOF, Nord-Trondelag şubesi), Per Jan Hagevik (LRSK Hedmark), Per Kristian Slagsvold (LRSK Vestfold), Per Ole Syvertsen (Helgeland Müzesi), Per Willy Boe (NOF, Sor-Trondelag şubesi), Peter Sjolte Ranke (LRSK Ostfold, NOF, Sor-Trondelag şubesi), Preben Clausen (Aarhus, Üniversitesi, Danimarka), Rab Rae (Grampian Halkalama Grubu; NINA), Roald Bengtson (NOF, Aust-Agder şubesi), Roar Solheim (Agder Doğa Tarihi Müzesi ve Botanik Bahçesi), Rolf Terje Kroglund (HiNT), Runar Jacobsson, Runar Jabekk (NOF), Rune Aae (LRSK Ostfold), Rune Solvang (LRSK Telemark),
Simon Rix, Stein Byrkjeland (Hordaland Kaymakamlığı Çevre Bölümü), Steinar Stueflotten (LRSK Buskerud), Steve Baines (LRSK Nordland), Stuart Rae (Grampian Halkalama Grubu, NINA), Svein Dale (NMBU, LRSK Oslo & Akershus), Svein-Hakon Lorentsen (NINA), Sven Rislaa (NOF, Vest-Agder şubesi), T.V. Johnsen, Terje Bohler, Terje Lislevand (Bergen Müzesi), Tom Roger Osteras (NOF, Nord-Trondelag şubesi), Tomas Aarvak (NOF), Tor Audun Olsen (LRSK Vest-Agder), Tore Reinsborg (NOF, Nord-Trondelag şubesi), Torgeir Nygard (NINA), Vidar Selas, O.N. Larsen, Oyvind Wathne Johannesen
Rusya: Alexander Mischenko (Rusya Kuşları Koruma ve Araştırma Derneği), Victor Belik (Birleşik Güney Üniversitesi), Vladimir Morozov (All- Rusya Doğa Koruma Araştırma Enstitüsü), Lyubov Malovichko (Rusya Zirai Eyalet Üniversitesi, Moskova Tarım Akademisi), Yuri Krasnov (Rusya Bilim Akademisi, Murmansk Deniz Araştırmaları Enstitüsü), Vladimir Sarychev (Voronezh Eyalet Üniversitesi “Galichya Gora” Doğa Rezervi), Oleg Borodin (Ulyanovsk Bölgesi Ekoloji Merkezi), Sergei Volkov (Rusya Bilim Akademisi Severtsov Ekoloji ve Evrim Enstitüsü, Moskova) Ekaterina Preobrazhenskaya (Rusya Kuşları Koruma Birliği), Olga Sukhanova (BirdsRussia, Rusya Kuşları Koruma ve Araştırma Derneği)
Sırbistan: Slobodan Puzović (Bayındırlık, Çevre Koruma ve Şehir Planlaması İl Sekreterliği,) Milan Ružić, Sırbistan Kuşları Koruma ve Araştırma Derneği (BSPSS), Marko Šćiban (BSPSS)
Türkiye: Süreyya İsfendiyaroğlu, Engin Yılmaz (Doğa Derneği - DD), Adem Yavuz (Beypazarı Doğa Evi), Arzu Gursoy (Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Biyoloji Bölümü), Burak Özkırlı (DD), Can Yeniyurt (DD), Cemil Gezgin (İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu), Cenk Durmuşkahya (İzmir Katip Çelebi Üniversitesi), Dilara Kızıl (Ege Üniversitesi, Seferihisar Doğa Okulu), Dimitar Demerchiev (Bulgaristan Kuşları Koruma Derneği), Emin Yoğurtçuoğlu (birdwatchturkey.com), Emrah Çoban (Kuzeydoğa Derneği), Evrim Tabur (DD), Ferdi Akarsu, Güven Eken (DD; Seferihisar Doğa Okulu), İlker Özbahar (Doğa Araştırmaları Derneği), Kerem Ali Boyla (Kusbank; Türkiye Kuş Atlası), Levent Erkol (Doğa Araştırmaları Derneği), Murat Bozdoğan (İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu; birdwatchturkey.com), Ömer Döndüren (İzmir Kuş Cenneti Koruma ve Geliştirme Birliği), Riyat Gül, Soner Bekir (birdwatchturkey.com), Sühendan Karauz Er (Orman ve Su İşleri Bakanlığı), Tamer Albayrak (Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Biyoloji Bölümü), Vedat Beşkardeş (İstanbul Üniversitesi Orman
3
Fakültesi), Zeynel Arslangündoğdu (İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi)
Ukrayna: Yuliya Bondarenko, Ukrayna Kuşları Koruma Derneği (USPB), Olga Yaremchenko (USPB), Igor Gorban (Ivan Franko Lviv Ulusal Üniversitesi), Volodymyr Domashlinets (Ukrayna Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı), Yuriy Kuzmenko (I.I. Schmalhausen Ukrayna Ulusal Bilim Akademisi Zooloji Enstitüsü, Petro Chegorka (Oles Honchar Dnipropetrovsk Ulusal Üniversitesi), Gennadiy Molodan (“Meotyda” Bölge Peyzaj Parkı), Mykhaylo Banik (Vasyl Karazin Kharkiv Ulusal Üniversitesi), Mykhaylo Beskaravayniy (Karadazkiy Doğa Rezervi), Ivan Rusev (I.I. Mechnikov Bilimsel Araştırma ve Vebayla Mücadele Enstitüsü ), Zinoviy Petrovych (“Kinburnska Kosa” Bölge Peyzaj Parkı)
Yunanistan: Thanos Kastritis (Helen Ornitoloji Derneği - HOS), Aris Manolopoulos (HOS), Danae Portolou (HOS), Jakob Fric (HOS), Giorgos Handrinos (HOS), Giorgos Catsadorakis (Prespa’yı Koruma Derneği), Savvas Kazantzidis (Orman Araştırmaları Enstitüsü), Stavros Xirouchakis (Girit Doğa Tarihi Müzesi), Lavrentis Sidiropoulos (HOS), Dora Skartsi (WWF Yunanistan), Tasos Bounas (HOS), Christos Barboutis (HOS), Sergi Herrando (Katalan Ornitoloji Enstitüsü), Filios Akriotis (University of Aegean)
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesinin hazırlanması için 40 farklı ülkeden 100’den fazla ornitolog ve paydaş Çek Cumhuriyeti’nin Mikulov kentinde buluştu. Şubat 2012, © BirdLife International
4
Amaç
Avrupa Kırmızı Listesi Avrupa’daki bütün türlerin (memeliler, kuşlar, sürüngenler, iki yaşamlılar, tatlı su balıkları, kelebekler, yusufçuklar, arılar, tıbbi bitkiler ile kınkanatlılar, yumuşakçalar ve damarlı bitkilerin belirli bir grubu) IUCN bölgesel Kırmızı Liste kılavuzlarına göre koruma statülerini gözden geçirme çalışmasıdır. Durumlarını iyileştirmek için yürütülmesi gereken uygun koruma eylemlerinin alınabilmesine yönelik bölgesel düzeyde yok olma tehdidiyle karşı karşıya olan türleri belirler. Bu Kırmızı Liste yayını Avrupa kuşları için elde edilen sonuçları özetlemektedir.
Kapsam
Coğrafi kapsam kıta genelidir. Kuzeybatıda Grönland’dan kuzeydoğuda Urallar’a; güneybatıda Kanarya Adaları’ndan güneydoğuda Kıbrıs ve Kafkasya’yı içine alır. Kırmızı Liste değerlendirmeleri iki farklı bölgesel düzeyde yürütülmüştür. Bunlardan ilki yukarıda tanımlanan coğrafi Avrupa sınırları, ikincisi ise 2008-2012 yılları arasında Kuş Direktifi 12. Madde gereğince rapor veren 27 Avrupa Birliği Üye Ülkesidir2.
Statülerin değerlendirilmesi
Bütün türlerin statüleri IUCN Kırmızı Liste Kategorileri ve Ölçütlerine (Baskı 3.1; IUCN 2012a3) göre değerlendirilmiştir. Bu, yok olma riskini ölçme konusunda dünya çapında en geniş kabul gören sistemdir. Bütün değerlendirmelerde IUCN Kırmızı Liste Kategorileri ve Ölçütleri’nin en son Kullanım Kılavuzu (IUCN 20144) ve en son yayımlanan IUCN Bölgesel ve Ulusal Kırmızı Listesi Uygulama Kılavuzu (Baskı 4.0; IUCN 2012b5) takip edilmiştir. Avrupa Kırmızı Listesi web sitesi ve veri portalından, http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/redlist, http://www.iucnredlist.org/europe ve www.BirdLife.org/datazone adreslerinden bütün değerlendirmelere erişilebilir.
Sonuçlar
Avrupa bölgesinde kuş türlerinin %13’ü tehdit altındadır. Bunların %2’si Kritik (CR), %3’ü Tehlikede (EN), %7’si Duyarlı (VU)’dır. Bunun dışında %6’lık bir kısım ise Tehdide açık (NT)’tır. AB 27 dâhilinde ise kuş türlerinin %18’i tehdit altındadır. Bunların %2’si Kritik (CR), %4’ü Tehlikede (EN) ve %12’si Duyarlı (VU) olarak değerlendirilmiştir. Bunun dışında %6’lık bir dilim ise Tehdide açık (NT)’tır. En yüksek sayıda kuş türünü barındıran ülkeler Rusya ve Türkiye’dir. Rusya ve Doğu Avrupa ile Akdeniz, Karadeniz ve Kafkasya, Kuzeybatı Avrupa’dan daha yüksek bir tür zenginliğine sahiptir. Kafkasya, İber Yarımadası ve Fransa’da tehdit altında olan azımsanmayacak sayıda tür vardır. Baltık Ülkeleri ve Doğu Avrupa’daki bazı bölgelerde de durum aynıdır. Tehdit altında olan başlıca türler, Kuzey ve Kuzeybatı Avrupa’da bulunan deniz kuşlarıdır.
Avrupa’ya endemik ya da neredeyse endemik olan 91 kuş türü, ağırlıklı olarak Ilıman ve Orta Avrupa’da bulunur. Akdeniz’deki ve Makaronezya’daki adalar ile Kafkasya bölgesinde çok sayıda endemik kuş türü bulunur.
“Biyolojik kaynakların kullanımı” ve “tarım ve su ürünleri yetiştiriciliği” Avrupa’da kuş türleri üzerindeki en büyük tehditlerdir. Bunu “iklim değişikliği ve şiddetli hava koşulları”, “kirlilik”, “istilacı ve diğer problemli türler, genler ve hastalıklar” ile “doğal sistemlerin değiştirilmesi” takip etmektedir.
Sonuçlar
Avrupa genelinde çoğu devlet, sivil toplum kuruluşu ve diğer kurumlar yabani kuşları ve yaşadıkları habitatları koruma konusunda artan bir sorumluluk göstermektedir. Bu uğraşlar sayesinde bazı türler iyileşmeye dair işaretler vermektedir. Ancak bu değerlendirmede tehdit altındaki türlerin oranı on yıl önceki değerlendirme ile karşılaştırılabilir düzeydedir. Kuş türleri yasa dışı avlanma, tarım uygulamalarında yapılan değişimler, istilacı ve yabancı türler, habitat kaybı ve bozulması gibi birçok tehdit nedeniyle azalmaya devam etmektedir. Avrupa’nın kuş türlerini yok olmaktan kurtarmak ve Avrupa’daki kuş popülasyonlarını korumak için çok daha fazlasının yapılması gerektiği açıktır.
Yönetici Özeti
2 Hırvatistan Avrupa Birliği’ne 2013’te kabul edildiği için 12. Madde’nin gerektirdiği rapora bu sefer dâhil olmamıştır. Dolayısıyla Hırvatistan’dan gelen veriler AB düzeyindeki değerlendirmelere dâhil edilmemiştir.
3 http://cmsdocs.s3.amazonaws.com/keydocuments/Categories_and_Criteria_en_web%2Bcover%2Bbckcover.pdf
4 http://jr.iucnredlist.org/documents/RedListGuidelines.pdf5 http://cmsdocs.s3.amazonaws.com/keydocuments/Reg_Guidelines_en_
web%2Bcover%2Bbackcover.pdf
5
1. Arka Plan1.1 Avrupa Bağlamı
Dünyanın yedi kıtasından biri olan Avrupa, Avrasya’nın en batı yarımadasını kapsar. Asya’dan doğuda Ural ve Kafkas Dağları, Ural Nehri ve Hazar Denizi ile ayrılmıştır. Kuzeydeki sınırı Kuzey Denizi, batıdaki sınırı Atlantik Okyanusu, güneydeki sınırı ise Akdeniz’dir. Avrupa yaklaşık 10.180.000 kilometre karelik yüzey alanıyla dünyadaki karasal alanın yalnızca %7’sini kaplar ve dünyanın en küçük ikinci kıtasıdır. Ancak buna karşın yaklaşık 742 milyon nüfusuyla, dünyanın Asya ve Afrika’dan sonra, en büyük üçüncü kıtasıdır. Bu sayı dünya nüfusunun yaklaşık %12’sidir.
28 üye ülkenin oluşturduğu ve dünyanın en büyük siyasi ve ekonomik birliği olan Avrupa Birliği (AB), Avrupa’da yer almaktadır. Dünya nüfusunun %7.3’ünü temsil eden ve 500 milyonu aşan toplam nüfusuyla 2012 yılında 16.584 trilyon ABD doları değerindeki nominal gayri safi yurtiçi hasılası (GSYH) ile küresel nominal GSYH’nin %23’ünü gerçekleştirmiştir.
Avrupa 530 kuş türü, 138 yusufçuk ve kızböceği türü (Kalkman vd. 2010), 260 memeli türü (Temple ve Terry 2007, 2009), 151 sürüngen türü (Cox ve Temple 2009), 85 iki yaşamlı türü (Temple ve Cox 2009), 546 tatlı su balığı türü (Kottelat ve Freyhof 2007, Freyhof ve Brooks 2011), yaklaşık 1200 deniz balığı türü (IUCN hazırlanma aşamasında, 2015), 20-25.000 damarlı bitki türü (Euro+Med 2006- 2011) ve 100.000 omurgasız türünü (Fauna Europaea 2004) içeren bir biyoçeşitliliğe sahiptir. Avrupa’nın bitki ve hayvan türleri bakımından özellikle zengin olan Orta Akdeniz Bölgesi küresel biyoçeşitlilik sıcak noktası olarak tanınmaktadır (Mittermeier vd. 2004, Cuttelod vd. 2008).
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) sürekli olarak küresel biyoçeşitlilikte azalma tahmin etmektedir. 21. yüzyılın ortasına doğru biyoyakıt için üretilen tarım ürünlerinin tarımı ve küresel iklim değişikliğinin yol açacağı habitat kaybının, biyoçeşitliliğin azalmasında büyük pay sahibi olması beklenmektedir6. Ortalama tür bolluğuyla ölçülen küresel karasal çeşitlilik 2010’da doğal vejetasyonun destekleyebileceği potansiyel seviyenin yalnızca %68’idir. 2050 yılında “şu andaki durumun
devam etmesi” senaryosuyla yeryüzünde ortalama tür bolluğunun %60’a kadar azalacağı düşünülmektedir. Avrupa’daki ortalama tür bolluğunun ise %24 azalacağı tahmin edilmektedir (2010’daki tahmini %38 oranından yola çıkarak) 7.
AB 2020 Biyoçeşitlilik Stratejisi altı hedeften ve 20 eylemden meydana gelir. Bu hedeflerden ikisi habitatların ve türlerin korunmasına açık bir şekilde vurgu yapar. (Hedef 1 “Kuşlar ve Habitatlar Direktifi’nin Tamamen Uygulanması” ve Hedef 3 “ Tarım ve ormancılığın biyoçeşitliliği sürdürmeye ve yükseltmeye olan etkisini artırmak”). Hedef 1 doğrultusunda ve erişilebilen en yeni verilere göre, Habitatlar Direktifi’nde habitatların yalnızca %16’sı ile türlerin yalnızca %23’ü “İyi” olarak değerlendirilirken, “Kötü” olarak değerlendirilenlerin çoğu iyiye gitmemiş veya durumu daha da kötüleşmiştir ( habitatlar için %42, türler için %33).
Hedef 3 doğrultusunda, Habitatlar Direktifi altında listelenen tarımsal ekosistemlerle ilişkideki habitatlar ve türlerin durumu diğer karasal ve tatlı su ekosistemlerine bağlı olanlardan daha kötüdür ve koruma statülerinde gerçek bir gelişme kaydedilmemiştir. Habitat değerlendirmelerinin %11’i ve tür değerlendirmelerinin %20’si olumludur. Kuş Direktifi’nde bulunan, tarımsal ekosistemlere bağlı kuş türlerinin yarısından daha azı (%48) “Güvenli” bir statüye sahiptir.
Avrupa’daki habitat kaybının hızı endişe vericidir. Avrupa Çevre Ajansı’nın, Avrupa’da çevrenin durumu ve genel görünümüyle ilgili en son sentez raporlarına göre (EEA 2015) “Avrupa’nın doğal sermayesi 7. Çevre Eylemi Programı’nın hedeflerine göre henüz korunmamakta, muhafaza edilmemekte ve geliştirilmemektedir”. İklim değişiminin etkileri biyoçeşitlilik kaybının altında yatan itici güçleri şiddetlendirmektedir 8.
1.2 Avrupa’nın Kuşları, Dağılımları ve Tehdit Statüleri
2014 yılı itibarıyla BirdLife dünya çapında 1373 kuş türünün yok olma tehdidiyle karşı karşıya olduğunu yayınlamıştır (toplam tür sayısının %13’ü, kabaca sekizde
6 “OECD 2050’ye Doğru Çevresel Bakış, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü, Paris, Fransa.
7 http://www.eea.europa.eu/soer-2015/global/ecosystems8 CBD (2010), ‘Biyoçeşitliliğin Küresel Ölçekte Genel Görünümü 3’,
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Sekreterliği, Montreal, Quebec, Kanada
6
biri)9. Bu türler küçük, parçalanmış ya da küçülmekte olan yayılım alanlarına, zayıf popülasyonlara sahiptir ya da sayıca giderek azalmaktadır. Bunlar arasından 213 türün kritik (CR) seviyede olduğu ve yakın bir gelecekte çok yüksek bir yok olma riskiyle karşı karşıya kalacağı düşünülmektedir. Kuşların Kırmızı Liste Dizini biyocoğrafi olarak yıkılabilir. Sonuçlar türlerin durumunun başlıca ekosistemlerin ve bölgelerin tümünde kötüleştiğini gösterse de bu değişimler dünyanın her yerinde eşit düzeyde meydana gelmemiştir. Pasifik Adaları’na, açık okyanusa ve Asya’daki alçak ormanlara bağlı olan kuşların sayısı özellikle keskin bir düşüş göstermiştir.
Avrupa, iki milyar çifti geçen bir üreme popülasyonuna sahip, 69 farklı familyadan (Tablo 1) 530’dan fazla düzenli olarak yaşayan yabani kuş türünün yuvasıdır. Bunun milyonlarcası daha kıtayı Afrika’ya giderken geçit olarak kullanır; Kuzey Kutbu ve Rusya’dan gelen milyonlarca kuş da kışı Avrupa’da geçirir. Avrupa kuşlarının yaklaşık %17’si endemik ya da neredeyse endemiktir; yani yalnızca Avrupa’da bulunurlar ya da küresel yayılım alanları Avrupa’da yoğunlaşmıştır. Avrupa’ya endemik ya da neredeyse endemik olan kuş türlerinin yarısından fazlası altı familyaya aittir: Columbidae (güvercinler ve kumrular), Procellariidae (denizkırlangıçları ve yelkovanlar) Laridae (martılar ve sumrular), Fringillidae (ispinozgiller),
Muscicapidae (taşkuşları ve sinekkapanlar) ve Sylviidae (ötleğenler, kamışçınlar, mukallitler & benzerleri).
Şu anda Avrupa türlerinin 53’ünün (%10) küresel koruma gerektirdiği düşünülmektedir ve IUCN Kırmızı Listesi’nde Tehdit Altında ya da Tehdide Açık olarak listelenmektedir10. Bunlar ada endemiği olan türlerden, ülkede yaşayan yaygın türlere kadar değişir. Avrupa kuşlarının koruma statüleriyle ilgili en son yapılan değerlendirmelere göre (BirdLife International 2004a), Avrupa’da düzenli olarak bulunan kuş türlerinin %43’ünün koruma statüsü kötü (arzu edilmeyen) durumdadır. ve bu yüzden Avrupa’da Koruma Öncelikli Türler (SPEC) altında sınıflandırılmaktadırlar. Değerlendirilen türlerden 40’ı (%7.6) SPEC 1 (Küresel koruma önceliği olan Avrupa türleri), 45’i (%8.6) SPEC 2 (küresel popülasyonları Avrupa’da yoğunlaşan ve Avrupa’daki koruma statüleri kötü olan türler) ve 141’i (%26.9) SPEC 3 (Avrupa’da yoğunlaşmayan ancak Avrupa’daki koruma statüleri kötü olan türler) olarak sınıflandırılmıştır. Bu üç kategorideki her bir türün yüzdesi, bundan bir önce yapılan değerlendirmeye- 1994 yılında- (Tucker & Heath 1994) göre daha yüksektir (Bu çalışmada türlerin %38’i SPEC 1, 2 ve 3 altında sınıflandırılmıştır). AB düzeyinde 2004 yılında türlerin %48’inin koruma durumu kötüdür (BirdLife International 2004b).
9 http://www.BirdLife.org/datazone/sowb/spotthreatbirds 10 http://bit.ly/1I7sEFE
Büyük boz yelkovan (Calonectris borealis) AB 27’ye endemik bir deniz kuşudur. Ağırlıklı olarak Azorlar’da, Madeira’da (küresel popülasyonunun neredeyse %90’ı) ve Kanarya Ada-ları’nda ürer. Azorlar’daki popülasyonun sayılarında kısa vadede küçük bir düşüş görülme-sine karşın, popülasyonun artmakta olduğu tahmin edilmektedir. Tür bu nedenle Düşük Riskli kategorisinde sınıflandırılmıştır. © J. M. Arcos
Kanarya (Serinus canaria) yayılımı Kanarya Adaları, Madeira ve Azorlar’la sınırlanmış bir Avrupa endemiğidir. Popülasyon eğilimi bilinmese de, türün durumunun kötüye gittiğine yönelik herhangi bir bulgu olmadığı için tür düşük riskli kategorisinde sınıflandırılmıştır. © Ivan Mikšik
7
Tablo 1. Avrupa›daki kuş ailelerinin (familyalarının) çeşitlilik ve endemizm oranı
Sınıf Takım Aile Avrupa AB 27
Türlerin sayısı
Türlerin sayısı
(neredeyse-) endemik türlerin sayısı
(neredeyse-) endemik türlerin sayısı
(neredeyse-) endemik türlerin yüzdesi
(neredeyse-) endemik türlerin yüzdesi
8
1.3 Değerlendirmenin Hedefleri
Avrupa bölgesel değerlendirmesinin üç temel amacı vardır:· AB Kuş Direktifi’nin 12. Maddesi gereğince AB Üye
Ülkeleri tarafından ilk kez bildirilen verilerle sivil toplum kuruluşlarından gelen karşılaştırılabilir verileri ve Avrupa’nın geri kalanında ortak çalışılan diğer uzmanlardan gelen verileri kullanarak Avrupa’daki kuş türlerinin durumunu değerlendirmek.
· Avrupa kuşlarının durumunu bildiren güncel veri dizilerini sağlayarak, bölgesel koruma planlamalarına katkıda bulunmak.
· Başlıca tehditleri belirlemek; bunları hedef alan hafifletici önlemler ve koruma eylemleri önermek.
Değerlendirmenin iki ana ürünü vardır:· Avrupa kuşlarının statüleri üzerinde yazılan bu özet
rapor.· Bu verileri arka plan materyalleri ve yorumlayıcı diğer
materyallerle birleştirerek, bütün Avrupa kuşları için birer tür bilgi formu biçiminde vitrine koyan bir web sitesi ile veri portalı 11 12 13.
Bu raporda sunulan veriler raporun yazıldığı süreçte erişilebilen bilgilere dayanan bir anlık fotoğraf ortaya koymaktadır. Koruma eylemlerinin yerinde gerçekleştirebilmesi için, BirdLife International bu verilerin ilgili karar mercilerine, sivil toplum kuruluşlarına ve bilim insanlarına ulaştırılmasını sağlayacaktır.
11 http://www.iucnredlist.org12 http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/redlist/13 www.BirdLife.org/datazone
Sınıf Takım Aile Avrupa AB 27
Türlerin sayısı
Türlerin sayısı
(neredeyse-) endemik türlerin sayısı
(neredeyse-) endemik türlerin sayısı
(neredeyse-) endemik türlerin yüzdesi
(neredeyse-) endemik türlerin yüzdesi
Toplam
9
2.1. Küresel ve Bölgesel Değerlendirme
IUCN Kırmızı Liste Kategorileri ve Ölçütleri bir taksonun göreceli yok olma riskini belirlemek üzere tasarlanmıştır (IUCN 2012a). IUCN Kırmızı Liste Kategorileri (Şekil 1) popülasyon eğilimleri, popülasyon büyüklüğü ve yapısı ile coğrafi yayılıma bağlı nicel bir dizi ölçüte dayanmaktadır. Toplam dokuz kategori vardır. Duyarlı (VU), Tehlikede (EN) ve Kritik (CR) olarak sınıflandırılan türler “tehdit altında” olarak görülür. Bir türün yok olma riski küresel, bölgesel ya da ulusal olarak değerlendirilebilir. Bir türün Küresel Kırmızı Liste’deki ve Bölgesel Kırmızı Liste’deki kategorisi farklı olabilir. Dolayısıyla küresel ölçekte yaygın olan ve Düşük Riskli (LC) kategorisinde sınıflandırılan bir tür belirli bir bölgede yüksek düzeyde tehditle karşı karşıya olabilir ve Tehlikede (EN) kategorisinde değerlendirilebilir (IUCN kategorilerinin açıklamaları için Şekil 1’e bakınız). Belirli bir tür konusunda düşük ya da yüksek tahminlerden kaçınmak için IUCN Kırmızı Liste Kategorileri’nin Bölgesel Düzeyde Uygulama Kılavuzu’na başvurulmalıdır (IUCN 2012b).
Bu çalışma kuş türlerinin AB ülkelerindeki ve Pan-Avrupa’daki tehdit durumlarının bir değerlendirmesidir. Hem AB hem de Avrupa için kullanılan metodolojide IUCN Kırmızı Liste Kategorileri’nin Bölgesel Düzeyde Uygulama Kılavuzu (IUCN 2012b) takip edilmiştir.
2.2 Veri Kaynakları
AB değerlendirmeleri temel olarak AB Kuş Direktifi’nin 12. Maddesi altındaki AB Üye Ülkeleri tarafından bildirilen verilere dayanmaktadır. 12. Madde Üye Ülkelerin Kuş Direktifi’nin ulusal uygulamalarıyla elde edilen gelişmeler üzerine düzenli olarak rapor hazırlamasını ve sunmasını gerektirir. 2011 yılında Avrupa Komisyonu Üye Ülkelerle anlaşarak raporlama prosedürünü ve sıklığını, kuş popülasyonlarının durumu ve eğilimiyle ilgili bilgilerin rapor edilmesini zorunlu kılacak şekilde yeniden düzenlemiştir. Bu sayede Kuş Direktifi 12. Madde altındaki raporlamayı Habitat Direktifi 17. Madde altındaki koruma durumları üzerine yazılan raporlarla aynı hatta koymuştur. 2008-2012
2. Değerlendirme Metodolojisi
Şekil 1. Bölgesel ölçekte IUCN Kırmızı Liste Kategorileri
Yeterli veri
Değerlendirilmiş
Bölgesel Değerlendirme için Uygun
Bütün türler
Tükenmiş (EX)
Kritik (CR)
Tehlikede (EN)
Duyarlı (VU)
Tehdide Açık (NT)Düşük Riskli (LC)
Yetersiz Verili (DD)
Uygulanmadı (NA)
Değerlendirilmemiş (NE)
Tükenme Riski
Tehdit altındaki kategoriler
Doğal Ortamında Tükenmiş (EW)
Bölgesel Olarak Tükenmiş (RE)
10
yıllarını kapsayan 12. Madde raporları 2013-2014’te ibraz edilmiştir. Bu raporlar popülasyonların büyüklüğü ve eğilimleri ile kuş taksonlarının yayılışı hakkında bilgileri içerir. Benzer veriler AB’ye üye olmayan ülkelerden de, Avrupa’daki ulusal kuş gözlem projeleri ve kuruluşlarının (BirdLife International partnerleri ve diğer çoğu kuruluş da dâhil olmak üzere) mevcut verilerine ve uzmanlığına dayanarak toplanmıştır.
2.3 Coğrafi Kapsam
Coğrafi kapsam batıda İzlanda’dan doğuda Urallar’a (Rusya Federasyonu’nun Avrupa kısmı da dâhil olmak üzere), kuzeyde, Kuzey Kutbu’ndan güneyde Akdeniz’e uzanan (bkz. Şekil 2) kıta genelidir. Kanarya Adaları, Madeira ve Azorlar da bu coğrafyaya dâhil edilmiştir. Man Adası ve Manş Adaları için ayrı veriler toplamak mümkün olmamıştır ancak çoğu durumda kuş popülasyonları ve popülasyon eğilimleri Birleşik Krallık ve Fransa toplamı içinde yansıtılacaktır. Bazı istisnalar vardır (Man Adası’nda gökçe delice (Circus cyaneus) ve kırmızıgagalı dağkargası (Pyrrhocorax pyrrhocorax) ; Manş Adaları’nda bazı deniz kuşu türleri ve bahçe tırmaşıkkuşu (Certhia brachydactyla) gibi), ancak bu popülasyonlar değerlendirmeleri etkileyecek kadar büyük değildir.
Kırmızı Liste değerlendirmeleri iki farklı bölgesel seviyede yürütülmüştür:1) Coğrafi Avrupa (Sınırları yukarıda betimlendiği gibi); 2) AB’nin 27 Üye Ülkesini kapsayan alan 14.
2.4 Öncü Değerlendirmeler
Avrupa’da yerli olan her bir kuş türü için aşağıdaki veriler derlenmiştir:· Türün taksonomik sınıflandırması· Coğrafi yayılım alanı ve dağılım haritası· Popülasyon ve popülasyon eğiliminin bilgisi
(popülasyon eğilimi haritaları ve ulusal veri tabloları da dâhil olmak üzere)
· Ekoloji ve habitat tercihleri· Başlıca tehditler· Koruma önlemleri (yürürlükte olan ve gerek duyulan)· Türün kullanılması· Kilit literatür referansları
14 Hırvatistan AB’ye 2013 yılında kabul edildiğinden ötürü, Madde 12’nin gerektirdiği rapora şu an için katılmamıştır. Bu yüzden Hırvatistan’dan gelen veriler AB düzeyindeki değerlendirmeler kapsamında değildir.
Şekil 2. İki alan için bölgesel değerlendirmeler yapılmıştır- Kıta Avrupası ve AB 27
AvrupaEU 27= AB 27
Avrupa türleri değerlendirme sınırları
11
2.5 Popülasyon Büyüklüklerinin ve Eğilimlerinin Ortaya Konması
Her bir taksonun AB genelinde ve Pan-Avrupa’daki kapsamlı popülasyon büyüklüğü ve eğilimlerini ortaya koymak için ulusal veriler bir araya getirilmiştir. Popülasyon büyüklüğünde ülkelerden gelen minimum ve maksimum popülasyon büyüklüğü verileri, genel minimum ve maksimumu hesaplamak üzere toplanmıştır. Bütün Avrupa ülkelerinden aynı popülasyon birimini kullanmaları istenmiştir. Bu popülasyon birimi, üreyen kuşların çoğu için “üreyen çiftler” (olağandışı ya da karmaşık bir üreme biyolojisine veya gizleyici davranışa15* sahip az sayıdaki takson ya da dişi için ses çıkaran veya kavga eden erkekler gibi diğer birimler hariç tutulmuştur) ve kışlayanlar için ise “birey” olarak kullanılmıştır. Popülasyon eğilimlerini belirlemek için tüm ülkelerden gelen veriler bir araya getirilmiş, her ülkeden gelen veriye sahip olduğu popülasyonun büyüklüğü doğrultusunda ağırlık verilmiştir. Bu ağırlıklandırma ülkelerin minimum ve maksimum popülasyon büyüklüğünün geometrik ortalamasının, AB ya da Pan-Avrupa popülasyonu genelindeki eşdeğer toplamın geometrik ortalamasıyla karşılaştırması için dayanak olarak kullanılmıştır. Bu analiz yapılırken, IUCN tarafından çoklu (ulusal) alt popülasyonlardan gelen verilere dayanarak genel eğilimi tahmin etmek üzere özel olarak geliştirilen bir yöntem kullanılmıştır16.
Popülasyon eğiliminin yönünün toplam Avrupa popülasyonunun büyük bir oranı için bilinmeyen olarak rapor edilmesi, eğilim bilgilerinin çelişmesi ya da eğilim büyüklüğünün var olmamasından kaynaklanan popülasyon eğilimi kategorisini kesin biçimde bölüştürmenin mümkün olmadığı durumlarda, popülasyonun Avrupa genelindeki eğilimi “Bilinmiyor” olarak sınıflandırılmıştır. Mümkün olduğunda, herhangi bir eksik verinin yol açabileceği etkiler karşısında popülasyon eğiliminin güvenilirliği makul birer “iyi” ve “kötü” senaryo yardımıyla test edilmiştir. Bu senaryolar rapor edilen diğer popülasyon eğilimi bilgileri, yakın zamanda yazılmış ulusal kırmızı listeler, bilimsel literatür, uzmanların diğer yayınları ve konu hakkındaki danışmanlığı gibi bilgi kaynaklarına dayanarak geliştirilmiştir.
Türlerin çoğuyla ilgili değerlendirmeler üreme dönemi verilerine dayanmaktadır. Az sayıdaki tür için kış verileri
(de) kullanılmıştır. Kış verileri kuşların yalnızca bir alt kümesinden gelmektedir. Bunlar su kuşları, özellikle de göçmen ördekler ve kıyı kuşlarıdır. Çünkü bu grupların popülasyonlarının gözlenebildiği en iyi zaman, bireylerin büyük gruplar halinde bir arada toplandığı kış mevsimidir.
AB ya da Avrupa bölgesinde düzenli olarak üremeyen türlere ilişkin değerlendirmeler yalnızca kış verilerine dayanmaktadır. Her iki mevsimde de görülen ve rapor edilen veri dizileri bölgesel popülasyonu temsil eden türlerle ilgili değerlendirme işlemi, hem üreyen hem de kışlayan popülasyonlarla ilgili veriler üzerinden ayrı ayrı yürütülmüştür. Kışlayan bazı türlerde popülasyon eğilimlerinin arka planında, genellikle hava koşullarındaki yıllık değişimlerle ilişkili demografik etkenler olabilir. Örneğin bazı yıllarda belli bir bölgede kışlayan kuşlar sert hava koşulları nedeniyle başka bir yere gitmek zorunda kalırken, normalde bölgenin dışında kışlayan kuşlar bölgeye akın edebilir. Sonuç olarak değerlendirmeler kural olarak üreme verileri temel alınarak yürütülmüştür. Bu değerlendirmeler sonucunda oluşan statü kategorisi, kış verileri kullanılarak elde edilen kategoriyle aynıdır ya da bu kategoriden daha yüksektir (daha yüksek tehdit altındadır). Avrupa’da yerli olan ya da yerleşik hale gelmiş olan karasal kuş türlerinin ve deniz kuşu türlerinin tümü değerlendirme kapsamına alınmıştır. Avrupa’ya MS 1500 yılından sonra insanlar tarafından getirilen türler değerlendirmeye dâhil edilmemiştir 17. Benzer şekilde, Avrupa’da nadiren rastlanan türler değerlendirmeye alınmamıştır 18. Değerlendirmeler BirdLife International’ın en son taksonomisi (BirdLife International 2014) temel alınarak tür düzeyinde gerçekleştirilmiştir 19. Ülkeler tarafından alt tür düzeyinde ya da göç yolu düzeyinde rapor edilen 20 her bir kuş taksonu için popülasyon büyüklüğü ve popülasyon eğilimi verileri tür düzeyi altında toplanmıştır.
15 http://goo.gl/yZLATv http://www.iucnredlist.org/technical-documents/red-list-documents adresinden erişilebilir.
16 Bazı ülkeler, yerli olmayan bazı türlerin verilerini de rapor etmiştir ancak bunlar değerlendirme kapsamına alınmamıştır. Sülün (Phasianus colchicus) gibi, bölgede hem yerli popülasyonları bulunan hem de bölgeye sonradan getirilen türler söz konusu olduğunda yalnızca yerli popülasyonlar değerlendirmeye alınmıştır.
17 Bazı ülkelerden Amerikan kadife ördek (Melanitta perspicillata), Thayer martısı (Larus thayeri), boz sumru (Onychoprion fuscatus) ve Moğol tarlakuşu (Alauda gulgula) verileri gelse de, bunlar Avrupa’da düzenli olarak bulunan türler olmadığından değerlendirmeye alınmamıştır.
18 http://www.birdlife.org/datazone/info/taxonomy19 12. Madde gereğince raporlama şu şekildedir: Kuş Direktifi Ek 1’de alt
türleri listelenen alt tür ya da diğer alt tür birimleri; uluslararası Tür Eylem Planları, Yönetim Planları ya da Kısa Yönetim Bildirileri hazırlanmış alt türler için; Afrika-Avrasya Göçmen Su Kuşlarını Koruma Sözleşmesi (AEWA) “Göçmen Su Kuşlarının Popülasyon Statüleri” (2009-2012) Tablo 1’in A sütununda listelenen alt türler veya ayrı göç yollarını takip eden popülasyonlar için; 2010 IUCN Kırmızı Listesi’ne göre küresel ölçekte Tehdit Altında ya da Tehdide Açık olarak sınıflandırılan türlerin alt türleri ya da ayrı popülasyonları için.
12
3. Sonuçlar3.1 Kuşların Tehdit Statüleri
Kuşların statüleri iki bölgesel düzeyde değerlendirilmiştir: Coğrafi Avrupa ve AB 27. Coğrafi Avrupa’da kuş türlerinin %13’ü (67 tür) tehdit altındadır. Bunların %2’si (10 tür) Kritik (CR), %3’ü (18 tür) Tehlikede (EN), %7’si (39 tür) Duyarlı (VU)’dır. %6’sı (32 tür) ise Tehdide Açık (NT) olarak değerlendirilmektedir. AB 27 dâhilinde kuş türlerinin %18’i (82 tür) tehdit altındadır. Bunun %2’si (11 tür) Kritik (CR), %4’ü (16 tür) Tehlikede (EN), %12’si (55 tür) Duyarlı (VU) ve %6’sı (26 tür) Tehdide Açık (NT) olarak değerlendirilmektedir (Tablo 2 ve Şekil 3 ile 4 türlerin her bir IUCN Kırmızı Liste Kategorisindeki yüzdesini göstermektedir). Karşılaştıracak olursak tatlı su yumuşakçalarının %59’u, tatlı su balıklarının %40’ı, iki yaşamlıların %23’ü, sürüngenlerin %20’si, memelilerin %17’si, yusufçukların %16’sı, kelebeklerin %9’u ve su bitkilerinin %8’i tehdit altındadır (IUCN 2011). Ek olarak belli türler değerlendirilerek hazırlanmış Avrupa Kırmızı Listeleri, karasal yumuşakçaların %22’si, evcilleştirilmiş bitkilerin atalarının ve akrabalarının %16’sının, odun yiyen kınkanatlıların %15’inin, tıbbi bitkilerin %2’sinin
de tehdit altında olduğunu göstermektedir. (IUCN 2011, Allen vd. 2014).
İki tür küresel olarak tükenmiştir (EX): Kanarya Adası poyrazkuşu (Haematopus meadewaldoi), büyük dalıcımartı (Pinguinus impennis). Dört tür Avrupa düzeyinde Bölgesel Olarak Tükenmiş (RE): Kelaynak (Geronticus eremita), yılanboyun (Anhinga rufa), doğu cılıbıtı (Charadrius asiaticus) ve çöl ötleğeni (Sylvia nana). Bunlar arasında yılanboyun, doğu cılıbıtı ve çöl ötleğeni küresel ölçekte Düşük Riskli (LC), kelaynak ise küresel ölçekte Kritik (CR) kategorisinde listelenir. Yakalı toy (Chlamydotis macqueenii), ince gagalı kervançulluğu (Numenius tenuirostris) ve küçük bıldırcın (Turnix sylvaticus) Avrupa düzeyinde Kritik (CR) ve Muhtemelen Tükenmiş olarak değerlendirilir. Avrupa ve AB 27 düzeyinde Bölgesel Olarak Tükenmiş (RE) , tehdit altında (Kritik, Tehlikede ya da Duyarlı) ve Tehdite Açık (NT) kategorisinde sınıflandırılan türler Tablo 3’te listelenmiştir. Değerlendirilen bütün türlerin listesi Ek 1’dedir.
Şekil 3. Avrupa’daki kuşların IUCN kırmızı liste kategorileri
RECRENVUNTLC
13
Şekil 4. AB 27’deki kuşların IUCN kırmızı liste kategorileri
Tablo 2. Her bir tehdit kategorisindeki kuş türü sayısının özeti
Tablo 3. Avrupa ve AB 27 düzeyinde bölgesel olarak tükenmiş, tehdit altında ya da neredeyse tehdit altında olan kuş türleri. Avrupa ya da AB 27 için neredeyse endemik olan türler yıldız(*) işaretiyle belirtilmiştir.
RECRENVUNTLC
Değerlendirilen türlerin toplam sayısı
Kritik (CR)Tehlikede (EN)Duyarlı (VU)Tehdide Açık (NT)Düşük Riskli (LC)
Tükenmiş (EX)Bölgesel Olarak Tükenmiş (RE)
IUCN Kırmızı Liste Kategorileri Avrupa’daki kuş türlerinin sayısı
2410183932428533
2111165526340451
AB 27’deki kuş türlerinin sayısı
Tehdit altındaki kategoriler
Aile Cins Tür İngilizce ismi Türkçe ismi Kırmızı liste statüsü
Avrupa AB 27Threskiornithidae Geronticus eremita Northern Bald Ibis Kelaynak RE REAnhingidae Anhinga rufa African Darter Yılanboyun RE NECharadriidae Charadrius asiaticus Caspian Plover Doğu cılıbıtı RE NESylviidae Sylvia nana Desert Warbler Çöl ötleğeni RE NE
14
Procellariidae Puffinus mauretanicus Balearic Shearwater Balear yelkovanı CR* CR*Scolopacidae Numenius tenuirostris Slender-billed Curlew İncegagalı kervançulluğu CR CRTurnicidae Turnix sylvaticus Common Buttonquail Endülüs bıldırcınyelvesi CR CREmberizidae Emberiza aureola Yellow-breasted Bunting Söğüt çintesi CR CROtididae Chlamydotis macqueenii Asian Houbara Yakalı toy CR NECharadriidae Vanellus gregarius Sociable Lapwing Sürmeli kızkuşu CR NEStrigidae Ketupa zeylonensis Brown Fish-owl Balık baykuşu CR NEAccipitridae Aquila nipalensis Steppe Eagle Bozkır kartalı CR NEAlaudidae Melanocorypha yeltoniensis Black Lark Kara toygar CR NEAlaudidae Ammomanes deserti Desert Lark Çöl toygarı CR NEAnatidae Anser erythropus Lesser White-fronted Goose Küçük sakarca EN CRAccipitridae Clanga clanga Greater Spotted Eagle Büyük orman kartalı EN CRAnatidae Cygnus columbianus Tundra Swan Küçük kuğu EN ENPteroclidae Pterocles orientalis Black-bellied Sandgrouse Bağırtlak EN ENRallidae Fulica cristata Red-knobbed Coot Tepeli meke EN ENOceanitidae Pelagodroma marina White-faced Storm-petrel Akyüzlü fırtınakırlangıcı EN ENProcellariidae Pterodroma madeira Zino’s Petrel Madeira fırtınakuşu EN* EN*Fringillidae Pyrrhula murina Azores Bullfinch Boz şakrak EN* EN*Anatidae Oxyura leucocephala White-headed Duck Dikkuyruk ördek EN VUProcellariidae Fulmarus glacialis Northern Fulmar Kutup fırtınakuşu EN VUAccipitridae Neophron percnopterus Egyptian Vulture Küçük akbaba EN VUFalconidae Falco biarmicus Lanner Falcon Bıyıklı doğan EN VUAlcidae Fratercula arctica Atlantic Puffin Deniz papağanı EN* NTPteroclidae Syrrhaptes paradoxus Pallas’s Sandgrouse Paçalı bağırtlak EN NELaridae Rhodostethia rosea Ross’s Gull Pembe martı EN NEStrigidae Otus brucei Pallid Scops-owl Çizgili ishakkuşu EN NEAlcedinidae Ceryle rudis Pied Kingfisher Alaca yalıçapkını EN NE
Muscicapidae Oenanthe chrysopygia Red-tailed Wheatear Kızılkuyruklu kuyruk-kakan EN NE
Anatidae Marmaronetta angustirostris Marbled Teal Yaz ördeği VU CRCharadriidae Charadrius leschenaultii Greater Sandplover Büyük cılıbıt VU CR
Glareolidae Glareola nordmanni Black-winged Pratincole Karakanatlı bataklıkkır-langıcı VU CR
Anatidae Somateria mollissima Common Eider Pufla VU ENScolopacidae Limosa limosa Black-tailed Godwit Çamurçulluğu VU ENLaridae Rissa tridactyla Black-legged Kittiwake Karaayaklı martı VU ENPhasianidae Lagopus lagopus Willow Grouse Kartavuğu VU VUAnatidae Clangula hyemalis Long-tailed Duck Telkuyruk VU VUAnatidae Melanitta fusca Velvet Scoter Kadife ördek VU VUAnatidae Aythya ferina Common Pochard Elmabaş patka VU VUAnatidae Aythya marila Greater Scaup Karabaş patka VU VUApodidae Apus affinis Little Swift Küçük ebabil VU VUOtididae Tetrax tetrax Little Bustard Mezgeldek VU VUGaviidae Gavia immer Common Loon Buz dalgıcı VU VUHydrobatidae Hydrobates monteiroi Monteiro’s Storm-petrel Azor fırtınakırlangıcı VU* VU*Procellariidae Pterodroma deserta Desertas Petrel Kap Verde fırtınakuşu VU* VU*Haematopodidae Haematopus ostralegus Eurasian Oystercatcher Poyrazkuşu VU VUCharadriidae Vanellus vanellus Northern Lapwing Kızkuşu VU VUScolopacidae Numenius arquata Eurasian Curlew Kervançulluğu VU VUScolopacidae Calidris ferruginea Curlew Sandpiper Kızıl kumkuşu VU VUAccipitridae Gypaetus barbatus Bearded Vulture Sakallı akbaba VU VUAccipitridae Aquila adalberti Spanish Imperial Eagle İspanyol şah kartalı VU* VU*Alcedinidae Alcedo atthis Common Kingfisher Yalıçapkını VU VUFalconidae Falco cherrug Saker Falcon Ulu doğan VU VU
Aile Cins Tür İngilizce ismi Türkçe ismi Kırmızı liste statüsü
Avrupa AB 27
15
Aile Cins Tür İngilizce ismi Türkçe ismi Kırmızı liste statüsü
Avrupa AB 27Laniidae Lanius excubitor Great Grey Shrike Büyük örümcekkuşu VU VUAlaudidae Chersophilus duponti Dupont’s Lark Dupont toygarı VU VUSylviidae Acrocephalus paludicola Aquatic Warbler Sarı kamışçın VU* VUSittidae Sitta whiteheadi Corsican Nuthatch Korsika sıvacısı VU* VU*Muscicapidae Oenanthe leucura Black Wheatear Kara kuyrukkakan VU VUEmberizidae Emberiza cineracea Cinereous Bunting Boz çinte VU* VUEmberizidae Emberiza rustica Rustic Bunting Akkaşlı çinte VU VUColumbidae Streptopelia turtur European Turtle-dove Üveyik VU NTGaviidae Gavia adamsii Yellow-billed Loon Sarıgagalı dalgıç VU NECharadriidae Vanellus indicus Red-wattled Lapwing Büyük kızkuşu VU NEAccipitridae Accipiter badius Shikra Şikra VU NEAlcedinidae Halcyon smyrnensis White-breasted Kingfisher İzmir yalıçapkını VU NEPasseridae Passer moabiticus Dead Sea Sparrow Küçük serçe VU NEMotacillidae Anthus gustavi Pechora Pipit Peçora incirkuşu VU NEEmberizidae Emberiza leucocephalos Pine Bunting Akbaşlı çinte VU NEAccipitridae Circus macrourus Pallid Harrier Bozkır delicesi NT ENPhasianidae Alectoris graeca Rock Partridge Kaya kekliği NT* VUPhasianidae Lagopus muta Rock Ptarmigan Dağ kartavuğu NT VUAnatidae Mergus serrator Red-breasted Merganser Tarakdiş NT VUPodicipedidae Podiceps auritus Horned Grebe Kulaklı batağan NT VULaridae Larus argentatus European Herring Gull Kuzey gümüş martısı NT* VUFalconidae Falco vespertinus Red-footed Falcon Aladoğan NT VUTurdidae Turdus iliacus Redwing Kızıl ardıç NT VUMotacillidae Anthus pratensis Meadow Pipit Çayır incirkuşu NT* VUAnatidae Branta ruficollis Red-breasted Goose Sibirya kazı NT NTColumbidae Columba junoniae White-tailed Laurel-pigeon Büyük defne güvercini NT* NT*Apodidae Apus caffer White-rumped Swift Aksokumlu ebabil NT NTOtididae Chlamydotis undulata African Houbara Afrika yakalı toyu NT NTProcellariidae Puffinus lherminieri Audubon’s Shearwater Audobon yelkovanı NT NTGlareolidae Cursorius cursor Cream-coloured Courser Çölkoşarı NT NTAccipitridae Aquila fasciata Bonelli’s Eagle Tavşancıl NT NTAccipitridae Milvus milvus Red Kite Kızıl çaylak NT* NT*Picidae Picus sharpei Iberian Green Woodpecker İber yeşil ağaçkakanı NT* NT*Sylviidae Sylvia undata Dartford Warbler Funda ötleğeni NT* NTMuscicapidae Saxicola dacotiae Fuerteventura Stonechat Kanarya Adası taşkuşu NT* NT*Fringillidae Fringilla teydea Blue Chaffinch Mavi ispinoz NT* NT*Phasianidae Alectoris chukar Chukar Kınalı keklik NT LCRallidae Fulica atra Common Coot Sakarmeke NT LCLaridae Hydrocoloeus minutus Little Gull Küçük martı NT LCAlcidae Alca torda Razorbill Usturagaga NT* LCAlcidae Uria aalge Common Murre Alk NT LCAccipitridae Circus cyaneus Hen Harrier Gökçe delice NT LCAnatidae Bucephala islandica Barrow’s Goldeneye İzlanda altıngözü NT NELaridae Larus armenicus Armenian Gull Van Gölü martısı NT* NETimaliidae Turdoides altirostris Iraq Babbler Irak yedikardeşi NT NEMuscicapidae Oenanthe deserti Desert Wheatear Çöl kuyrukkakanı NT NEPrunellidae Prunella montanella Siberian Accentor Sibirya dağbülbülü NT NEScolopacidae Xenus cinereus Terek Sandpiper Terek düdükçünü LC CRStrigidae Bubo scandiacus Snowy Owl Karbaykuşu LC CRAnatidae Polysticta stelleri Steller’s Eider Kara gözlü pufla LC ENScolopacidae Arenaria interpres Ruddy Turnstone Taşçeviren LC ENScolopacidae Calidris pugnax Ruff Dövüşkenkuş LC ENScolopacidae Tringa stagnatilis Marsh Sandpiper Bataklık düdükçünü LC ENStercorariidae Stercorarius parasiticus Arctic Jaeger Korsanmartı LC EN
16
Aile Cins Tür İngilizce ismi Türkçe ismi Kırmızı liste statüsü
Avrupa AB 27Accipitridae Buteo lagopus Rough-legged Buzzard Paçalı şahin LC ENAnatidae Spatula querquedula Garganey Çıkrıkçın LC VUAnatidae Mareca penelope Eurasian Wigeon Fiyu LC VUAnatidae Anas acuta Northern Pintail Kılkuyruk LC VU
Hydrobatidae Hydrobates leucorhous Leach’s Storm-petrel Çatalkuyruklu fırtınakırlangıcı LC VU
Charadriidae Vanellus spinosus Spur-winged Lapwing Mahmuzlu kızkuşu LC VUScolopacidae Gallinago media Great Snipe Büyük suçulluğu LC VUScolopacidae Tringa totanus Common Redshank Kızılbacak LC VUAlcidae Cepphus grylle Black Guillemot Kara alk LC VUFalconidae Falco rusticolus Gyrfalcon Ak sungur LC VUParidae Parus montanus Willow Tit Dağ baştankarası LC VUParidae Parus cinctus Siberian Tit Sibirya baştankarası LC VUAlaudidae Melanocorypha calandra Calandra Lark Boğmaklı toygar LC VUSylviidae Locustella fluviatilis Eurasian River Warbler Ağaç kamışçını LC* VUSylviidae Phylloscopus borealis Arctic Warbler Kuzey çıvgını LC VUTurdidae Turdus pilaris Fieldfare Tarla ardıcı LC VUFringillidae Fringilla montifringilla Brambling Dağ ispinozu LC VUFringillidae Carduelis flavirostris Twite Sarıgagalı ketenkuşu LC VUFringillidae Carpodacus erythrinus Common Rosefinch Çütre LC VUAnatidae Tadorna ferruginea Ruddy Shelduck Angıt LC NTRallidae Zapornia pusilla Baillon’s Crake Küçük suyelvesi LC NTPhalacrocoracidae Phalacrocorax aristotelis European Shag Tepeli karabatak LC* NTScolopacidae Calidris maritima Purple Sandpiper Mor kumkuşu LC NTScolopacidae Actitis hypoleucos Common Sandpiper Dere düdükçünü LC NTScolopacidae Tringa erythropus Spotted Redshank Kara kızılbacak LC NTLaridae Hydroprogne caspia Caspian Tern Hazar sumrusu LC NTAccipitridae Aquila heliaca Eastern Imperial Eagle Şah kartal LC NTAlaudidae Eremophila alpestris Horned Lark Kulaklı toygar LC NTReguliidae Regulus regulus Goldcrest Çalıkuşu LC NTSittidae Sitta krueperi Krueper’s Nuthatch Anadolu sıvacısı LC* NTEmberizidae Calcarius lapponicus Lapland Longspur Mahmuzlu çinte LC NT
17
Tablo 4. Kuşların taksonomik aile sırasına göre Kırmızı Liste Statüleri (Avrupa bölgesel ölçeğinde)
Aile Toplam EX/RE CR EN VU NT LC Tehdit altındaki %
18
3.2 Taksonomik Grup Düzeyinde Statüler
Avrupa’da 69 kuş ailesi vardır ve bunların içinde hem tür sayısı hem de tehdit statüsü bakımından dikkate değer farklılıklar bulunmaktadır. Tablo 4’te görüldüğü gibi, çok az sayıda kuş ailesinin bütün türleri tehdit altında olarak sınıflandırılmaktadır.Bunlar Alcedinidae (yalıçapkınları, 3 tür), Oceanitidae (fırtına kırlangıcı, 1 tür), Turnicidae (küçük bıldırcın 1 tür). Bazı ailelerin örneğin, Corvidae (kargalar ve alakargalar 11 tür), Paridae (baştankaralar 9 tür), Sylvidae (ötleğenler, kamışçınlar, mukallitler 46 tür) hiçbir türü günümüzde tehdit altında değildir. Türlerinin büyük bölümü tehdit altında olarak sınıflandırılan aileler Gaviidae (dalgıçlar 4 tür), Haematopididae (poyrazkuşları 2 tür), Otididae (toy, mezgeldek ve diğerleri 4 tür), Pteroclidae (bağırtlaklar 3 tür) ve Procellaridae’dir (denizkırlangıçları, yelkovanlar ve diğerleri). Avrupa’daki kuş türlerinin habitat ilişkilerine göre yapılan ayrıntılı
Buz dalgıcı (Gavia immer) Avrupa’da Kuzey Kutbu’nda ürer; Avrupa’nın Atlantik kıyısında, Batı Akdeniz kıyısında ve bu kıyıların çevresinde bulunan büyük göllerde kışlar. Kış popülasyonunun birey sayısında tahmin edilen/öngörülen azalma, popülasyon eğilimi ölçütü eşiğinin altında kalmaktadır. Bu nedenle tür Duyarlı (VU) olarak sınıflandırılmıştır. © Petr Podzemny
Aile Toplam EX/RE CR EN VU NT LC Tehdit altındaki %
Toplam
19
analizler (Tucker & Evans 1997, BirdLife International 2004a) bazı ilgi çekici sonuçlar vermektedir. Denizel habitatlarla ilişkisi olan kuşların tehdit altında olan tür oranı diğerlerine kıyasla daha yüksektir (%20). Bu durum, kolonilerde avcılık ve bozulma, hedef dışı avlanma ve denizin kirlenmesi gibi bilinen bazı baskıların bu kuşlar için tehlike oluşturduğunu göstermektedir. Karasal ekosistemlerle ilişkideki aileler arasında da ciddi bir değişkenlik görülmektedir. Otlaklar ve tarım habitatlarıyla ilişkide olan (%23) ve dağlık bozkır habitatlarıyla ilişkide olan kuşlar (%18) tehdit altındaki türlerin en büyük bölümünü oluştururken, ormanlarla ilişkide olan kuşlar en düşük bölümünü oluşturmaktadır (%3).
3.3 Türlerin Uzamsal Dağılımı
3.3.1 Tür zenginliği
En çok sayıda kuş türü Rusya ve Türkiye’de bulunmaktadır. Rusya, Baltık ülkeleri ve Doğu Avrupa, Akdeniz, Karadeniz ve Kafkasya bölgeleri, tüm Kuzeybatı Avrupa’ya kıyasla daha yüksek bir tür zenginliği sergiler. Şekil 5
kuş türlerinin Avrupa’daki dağılımını göstermektedir (kullanılan yöntemler için Ek 2’ye bakınız).
3.3.2 Tehdit altındaki türlerin yayılışı
Avrupa’daki türlerin yayılışı (Şekil 6), Tehdit altındaki türler bakımından en yüksek sayıya sahip ülkeler 38 türle Rusya ve 35 türle Türkiye’dir. Bu sayılar, bu ülkelerdeki bütün türlerin yaklaşık %10’unu temsil etmektedir. İspanya, Portekiz (Makaronezya Adaları’yla birlikte) ve Fransa’da da tehdit altındaki türlerin oranı yüksektir (Sırasıyla 26, 22 ve 21 tür). Kafkasya bölgesi de tehdit altındaki türler bakımından yüksek bir sayıya sahiptir. Söz gelimi Azerbaycan’da türlerin %7’si (23 tür), Gürcistan’da ise %6’sı (18 tür) tehdit altındadır. Baltık ülkelerindeki ve Doğu Avrupa’daki bazı bölgelerin tehdit altındaki tür zenginliği daha yüksektir. Örneğin Ukrayna ve Estonya’daki türlerin %7’si tehdit altındadır (Sırasıyla 21 ve 16 tür). Norveç, Birleşik Krallık’ın çeşitli bölgeleri ve İrlanda Cumhuriyeti’nde tehdit altındaki tür sayısı, başta deniz kuşları olmak üzere, yüksektir. İzlanda, Grönland ve Faroe Adaları’ndaki türlerin %10’undan fazlası tehdit altındadır.
Alakarga (Garrulus glandarius) Avrupa’nın çoğu yerinde yerli olarak bulunan yaygın bir orman türüdür. Bu türün popülasyonu çoğu ülkede sabittir veya artmaktadır. Dolayısıyla tür düşük riskli kategorisinde sınıflandırılmıştır. © Jan Veber
Kara ağaçkakan (Dryocopus martius) Avrupa’nın çoğu yerinde yerli olarak bulunan yaygın bir orman kuşudur. Tür, Batı ve Orta Avrupa’daki yayılım alanını genişletmiştir ve çoğu Avrupa ülkesindeki popülasyonu uzun vadede artış göstermiştir. Şu an popülasyon sabittir ve Düşük Riskli kategorisinde sınıflandırılmıştır. © Přemysl Vaněk
Tablo 5. Avrupa’da her bir ülkedeki kuş türü sayısı ile tehdit altındaki türlerin sayısı ve oranı
Ülke Tür sayısı Tehdit altındaki tür sayısı Tehdit altındaki türlerin yüzdesi (%)
270 16 %5.9 113 1 %0.9 271 15 %5.5 223 9 %4.0 308 23 %7.5 232 15 % 6.5 211 12 %5.7 249 10 %4.0
ArnavutlukAndoraErmenistanAvusturyaAzerbaycanBelarusBelçikaBosna-Hersek
20
Ülke Tür sayısı Tehdit altındaki tür sayısı Tehdit altındaki türlerin yüzdesi (%)
BulgaristanHırvatistanKıbrısÇek CumhuriyetiDanimarkaEstonyaFaroe AdalarıFinlandaFransaGürcistanAlmanyaYunanistanGrönlandMacaristanİzlandaİrlanda CumhuriyetiİtalyaKosovaLetonyaLihtenştaynLitvanyaLüksemburgMakedonyaMaltaMoldovaKaradağHollandaNorveçPolonyaPortekizRomanyaRusyaSırbistanSlovakyaSlovenyaİspanyaİsveçİsviçreTürkiyeUkraynaBirleşik Krallık
298 20 %6.7 255 9 %3.5 117 6 %5.1 225 9 %4.0 209 14 %6.7 225 16 %7.176 11 %14.5 248 17 %6.9 301 21 %7.0 297 18 %6.1 266 17 %6.4 270 15 %5.661 7 %11.5 224 10 %4.582 10 %12.2 162 16 %9.9 262 15 %5.7 187 5 %2.7 229 13 %5.7 135 3 %2.2 223 13 %5.8 148 5 %3.4 246 9 %3.726 0 %0.0 204 13 %6.4 241 10 %4.1 211 15 %7.1 255 20 %7.8 246 14 %5.7 252 22 %8.7 269 16 %5.9 402 38 %9.5 270 16 %5.9 226 9 %4.0 238 10 %4.2 306 26 %8.5 263 16 %6.1 217 12 %5.5 357 35 %9.8 293 21 %7.2 247 18 %7.3
21
0 - 14
15 - 44
45 - 81
82 - 112
113 - 136
137 - 156
157 - 176
177 - 220
0 - 1
2 - 4
5 - 8
9 - 11
12 - 14
15 - 19
Şekil 5. Avrupa kuşlarının tür zenginliği
Şekil 6. Avrupa’da tehdit altındaki kuşların dağılımı
Tehdit altındaki kuş zenginliği
Tür zenginliği
22
3.3.3 Endemik Tür Zenginliği
Endemik tür, bu raporun kapsamı için küresel yayılım alanı Avrupa’nın politik sınırları ile sınırlanmış olarak tanımlanmaktadır. Kuşlar diğer taksonların aksine, bu idari sınırlara kapatılmış değildir. Dolayısıyla bu tanım küresel yayılım alanı Avrupa’da yoğunlaşmış olan bütün türleri ele alamayacaktır. Şekil 7, hem endemik hem de neredeyse endemik türlerin günümüzdeki dağılımını ortaya koymaktadır. Neredeyse endemik türler, küresel yayılım alanı Avrupa’da yoğunlaşan türler (%75’inden fazlası) şeklinde tanımlanır.
Avrupa’ya endemik ya da neredeyse endemik olan 91 kuş türü vardır ve bunların yayılışının en zengin olduğu bölgeler Orta ve Merkez Avrupa’da konumlanmıştır. Akdeniz ve Makaronezya adalarında çok sayıda endemik kuş türü vardır. Büyük kaya güvercini, küçük defne güvercini ve büyük defne güvercini (Columba trocaz, C. bollii ve C. junoniae), Kıbrıs kuyrukkakanı ve Kıbrıs ötleğeni (Oenanthe cypriaca ve Sylvia elanothorax) ile Korsika sıvacıkuşu (Sitta whiteheadi) bunlara örnektir. Kafkasya bölgesinde de urkeklik (Tetraogallus caucasicus) ve dağhorozu (Lyrurus mlokosiewiczi) gibi, yayılışı Kafkas dağlarıyla sınırlanmış birkaç endemik ve neredeyse endemik tür bulunmaktadır.
Avrupa’ya endemik ya da neredeyse endemik olan türlerin %10’undan fazlası (10 tür) tehdit altında, %12’den fazlası (11 tür) ise Tehdide Açık’tır. AB 27’ye endemik ya da neredeyse endemik olan türlerin yaklaşık %20’si (7 tür) tehdit altında ve %13’ü (5 tür) tehdide açık’tır.
Küçük defne güvercini (Columba bolli), Kanarya Adaları’na endemik bir türdür. Dağlık bölgelerdeki sık defne ağaçlarında yaşar. Bu tür, geçmişte defne ağaçlarının aşırı tüketimine bağlı olarak ciddi bir azalma göstermiştir ancak koruma çalışmaları ve habitat restorasyon çabaları sayesinde durumu iyileşmektedir. Bu tür için hazırlanmış bir Avrupa Eylem Planı bulunmaktadır ve LIFE fonundan yararlanmıştır. Yakın zamandaki popülasyon eğilimi bilinmese de 1980’lerden beri tutulan uzun vadeli raporlar türün arttığını göstermektedir. Dolayısıyla tür, Düşük Riskli kategorisinde sınıflandırılmıştır. © Jose Juan Hernandez
Şekil 7. Avrupa’da endemik ve neredeyse endemik türlerin dağılımı
0 - 34 - 910 - 1516 - 2021 - 2425 - 31
Endemik ve neredeyse endemik kuş türü zenginliği
23
3.4 Avrupa’nın Kuşları Üzerindeki Başlıca Tehditler
Kuş türleri üzerindeki tehditler değerlendirilirken, IUCN Tehdit Sınıflandırma Tablosu21 takip edilmiştir. Bu hiyerarşik sınıflandırmayı kullanarak kategorilerin açıkça belirlendiğini ve bunları daha önceki çalışmalarla karşılaştırılmanın mümkün olduğundan emin olabiliyoruz. Avrupa’daki kuşlar üzerine kaydedilmiş farklı tehditlerin göreceli önem düzeyine ait özet, Şekil 8’de gösterilmiştir.
“Biyolojik kaynakların kullanımı” ile “tarım ve su ürünleri yetiştiriciliği” Avrupa’da kuş türleri üzerindeki başlıca tehditlerdir. Bunları “iklim değişikliği ve şiddetli hava koşulları”, “kirlilik”, “istilacı ve diğer problemli türler, genler ve hastalıklar” ile “doğal sistem değişiklikleri” takip etmektedir. “Biyolojik kaynakların kullanımı” altında, “karasal kuşların avlanması ve koleksiyonunun yapılması” tehdit altındaki toplam 42 türe etki ederek en büyük tehlikeyi temsil etmektedir. Bu tehdit kategorisi tüm kuşları kapsamakla birlikte, özellikle korunan türlerin (özellikle de yırtıcı kuşlar gibi eziyet edilen türlerin) yasa dışı avcılığıyla ilişkilidir. “Tarım ve su ürünleri yetiştiriciliği” içinde “tek yıllık ve çok yıllık tarım ürünleri” ile ilişkili tehditler 27 tehdit altındaki türü, “hayvancılık” ile ilişkili tehditler ise 13 tehdit altındaki türü etkilemektedir. Tarımsal tehditler altında, yoğun tarıma geçilmesi ve mevcut tarım arazilerinin terk edilmesi, arazi kullanımındaki değişiklikler içinde en önemli olanlarıdır. Bu iki arazi kullanımı değişikliği de ekili arazilerde yaşayan kuş türlerinin sayısında 1970’lerden beri gözlenen çarpıcı düşüşün (Donald vd. 2006, Sirami vd. 2008, Stoate vd. 2009) arkasındaki temel nedendir ve günümüzde de büyük bir tehdit oluşturmaya devam
etmektedir. “Kirliliğin” altındaki kilit tehdit olan tarımsal atıklar, en başta da pestisitler ve herbisitler, tehdit altındaki 20 türü etkilemektedir. Endüstriyel kirlenme, başta petrol akışı olmak üzere, tehdit altındaki 19 denizel kuş türünü etkilemektedir.
İstilacı ve yabancı türler önemlidir. Çünkü, istilacı türler tehdit altındaki 35 türü, yabancı türler ise tehdit altındaki 21 türü etkilemektedir. Örneğin, istilacı türler koloni kuran Balear yelkovanı ve Madeira fırtınakuşu gibi memeli predasyonuna açık deniz kuşları için özellikle tehdit oluşturmaktadır. Yine bir ada endemiği olan ve yaşadığı habitatlar istilacı bitki türleri tarafından tehdit edilen olan boz şakrak kuşu ve bölgeye insanlar tarafından getirilen karabaşlı dikkuyruk ördek ile hibritleşme tehdidi altında olan dikkuyruk ördek istilacı ve yabancı türlerin tehdidine örnek türlerdir.
“Doğal sistem değişiklikleri” temelde hidrolojik şartlardaki değişikler ile arazi kullanımı değişiklikleri gibi ekosistem üzerindeki diğer değişiklikleri ifade etmektedir. Habitat kaybı ve bozulması “iklim değişikliği ve şiddetli hava koşullarıyla” ilişkili başlıca tehditlerde ön plana çıkmaktadır. “Yerleşim ve ticari amaçlı gelişme” konut ve turizm amaçlı gelişmenin bir sonucu olan habitat kaybı ve bozulmasıyla sonuçlanmaktadır. “İnsan işgali ve tacizinin” çoğu örneğini ise rekreasyon amaçlı etkinlikler meydana getirmektedir.
“Enerji üretimi ve madencilik” tehdit kategorisi yenilenebilir enerjiden kaynaklanan tehditlerin çoğunu kapsar. Burada kastedilen, çarpışma durumunda yırtıcılar, pelikanlar, leylekler, turnalar ve deniz kuşları gibi süzülerek uçan kuş türleri üzerinde tehdit oluşturan rüzgar türbinleridir. Bu türler aynı zamanda “ulaşım ve hizmet koridorları” kapsamındaki elektrik direkleri ve gerilim hatlarıyla çarpışma tehlikesi altındadır. Bu tehdit kategorisi yolları, demir yollarını ve bunların sonucu olan habitat parçalanmasını da kapsamaktadır.
Küçük boz yelkovan (Puffinus mauretanicus) Balear Adaları’nda yaşayan uzun ömürlü bir deniz kuşudur. Popülasyonda öngörülen düşüş nedeniyle Kritik olarak sınıflandırılmıştır. Küçük boz yelkovan üzerindeki başlıca tehditler üreme kolonilerine zarar veren kedi, sansar ve misk kedisi gibi bölgeye insanlar tarafından getirilmiş yırtıcılar ve denizlerdeki hedef dışı avlanmadır. © Cabrera Natura
Sarı kamışçın (Acrocephalus paludicola) dünya genelindeki başlıca üreme alanı olan Kuzey, Orta ve Doğu Avrupa’da geçmişte yaygın olan yaz ziyaretçilerinden biridir. Günümüzde daralmış olan yayılım alanı, küçülen popülasyon büyüklüğü ve popülasyonda devam eden düşüş nedeniyle Duyarlı kategorisinde sınıflandırılmıştır. AB 27 içinde de dar yayılım alanı ve düşük popülasyon büyüklüğü nedeniyle Duyarlı kategorisinde sınıflandırılmıştır. Sarı kamışçın üzerindeki en önemli tehditler, üreme alanları olan bataklıkların tarım amacıyla kurutulması ve otlatmada meydana gelen yönetim değişiklikleri sebebiyle yaşanan habitat kaybı ve habitat bozulmasıdır. © Dušan Boucny
20 http://www.iucnredlist.org/technical-documents/classification-schemes/threats-classification-scheme
24
3.5 Demografik Eğilimler
Popülasyon eğilimlerini anlamak ve belgelemek belirli türlerin kırmızı liste kategorilerini değerlendirirken gerekli olacak bilgileri sağlar. Bu sürecin bir parçası olarak, türün hali hazırdaki üreme ve kışlama popülasyon eğilimleri azalan, sabit ya da dalgalanan, artan ya da bilinmeyen şeklinde değerlendirilir.
Avrupa’nın üreyen kuş türlerinin toplam 144’ü (toplam sayının %28’ini temsil eden) azalırken, %29’u (152 tür) sabit ya da dalgalanan, %21’i (112 tür) artan şeklinde değerlendirilmektedir (Şekil 9). Türlerin %22’sinin (114 tür) üreme popülasyonu eğilimleri bilinmemektedir. Kışın değerlendirilen 92 türün %16’sı azalan, %30’u sabit ya da dalgalanan, %35’i artan eğilimlere sahipken, %19’unun popülasyon eğilimi bilinmemektedir (Şekil 10).
Biyolojik kaynakların kullanımı
Tarım ve su ürünleri yetiştiriciliği
İklim değişikliği ve şiddetli hava koşulları
Kirlilik
İstilacı ve diğer problemli türler, genler ve hastalıklar
Ulaşım ve hizmet koridorları
Yerleşim ve ticari amaçlı gelişme
Enerji üretimi ve madencilik
İnsan işgali ve tacizi
Doğal sistemlerin değiştirilmesi
Şekil 8. Avrupa kuşları üzerindeki tehditler*
Türlerin sayısı0 50 100 150 200 250 300 350
Tehdit altında
Tehdit altında değil
* Tek bir türün birden fazla tehditten etkilenebildiğine dikkat ediniz.
Şekil 9. Avrupa kuşlarının üreme popülasyonu eğilimleri Şekil 10. Avrupa kuşlarının kış popülasyonu eğilimleri
Bilinmeyen, %22,1 Bilinmeyen, %19,4Artan, %35,7
Azalan, %15,3
Sabit/Dalgalanan, %29,6
Sabit/Dalgalanan, %29,0Azalan, %27,6
Artan, %21,3
25
3.6 Bilgi Boşlukları
Bütün Avrupa türlerinin değerlendirmesi kural olarak türlerin popülasyon büyüklüğü ve popülasyon eğilimi verilerine dayanmaktadır. Türlerin ve kırmızı liste kategorilerinin çoğu için yapılan popülasyon büyüklüğü azalma ölçütü (bkz. IUCN 2012a) altındaki değerlendirmeler kısa süreli (c. 2001-2012) popülasyon eğilimlerine dayanmaktadır. Çünkü bu süre, üç nesil uzunluğundaki IUCN Kırmızı Liste değerlendirme dönemine en yakın süredir. Daha uzun süre yaşayan türler için uzun süreli eğilimlere (c. 1980-2012) ilişkin bilgiler gereklidir. Popülasyon büyüklüğü ve eğilimine ilişkin değerler ideal durumda her bir ülke tarafından gönderilen sayıların bir araya getirilmesiyle hesaplanmalıdır. Bu da verilerdeki büyük boşluklar olmamasını gerektirir. Popülasyon büyüklüğü tahminleri çok az örnekte eksik olsa da (üreme popülasyonu büyüklüğü tahminlerinin %2’sinde), popülasyon eğilimiyle ilgili raporlar, özellikle de uzun süreli eğilime ilişkin bilgiler, çoğu örnekte eksiktir.
Kısa süreli popülasyon eğilimlerinin %50’sini bilinmeyen olarak raporlayan 13 ülke ve uzun süreli popülasyon eğilimlerinin %50’sini bilinmeyen olarak raporlayan 19 ülke vardır. Kuş izleme çalışmaları çoğu ülkede göreceli olarak yakın zamanda başladığı için uzun süreli verilerin eksik olması anlaşılabilir bir durumdur. Kafkasya, Norveç ve Svalbard (Kuzey Buz Denizi’nde Norveç’e bağlı takımadalar) gibi, kuş popülasyonlarını izleme çalışmalarının zor olduğu ülkelerden gelen veriler genel
olarak eksiktir. Romanya, Hırvatistan, Faroe Adaları ya da Azorlar gibi diğer ülkeler ve bölgeler söz konusu olduğunda ise sorun daha çok kapasite eksikliğiyle ilgili olabilir.
Uzunkuyruklu denizkırlangıcı (Bulweria bulwerii) Azor Adaları, Madeira ve Kanarya Ada-ları’nda üreyen, ağırlıklı olarak deniz türüdür. Türün kalesi olan Madeira’da ve Kanarya Adaları’nda yakın zamandaki popülasyon eğilimi bilinmemektedir. Buna karşın 1980’den beri gözlenen uzun vadedeki popülasyon eğilimi artış göstermekte olduğundan ve türün durumunun kötüye gittiğini ortaya koyan herhangi bir bulgu olmadığı için uzunkuyruklu denizkırlangıcı Düşük Riskli kategorisinde sınıflandırılmıştır. © Ivan Ramirez
Çamurçulluğu (Limosa limosa), popülasyonlarında tarımsal faaliyetlerdeki değişiklikler nedeniyle süregelmekte olan düşüş sebebiyle Avrupa’da Duyarlı, AB 27’de ise Tehlikede olarak sınıflandırılan bir kıyı kuşudur. © Petr Šaj
26
4.1 Avrupa’da Kuş Türlerinin Korunması
Avrupa ülkelerinin ve AB üye ülkelerinin çoğu ilgili uluslararası sözleşmelere taraftır. Bunlar arasında 1979 Avrupa Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunmasına Yönelik Bern Sözleşmesi, 1997 Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ve Afrika-Avrasya Göçmen Su Kuşlarını Koruma Sözleşmesi (AEWA) de vardır. Az sayıda Avrupa kuş türünün uluslararası ticareti, Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) ile düzenlenmektedir.
Bern Sözleşmesi, amacı yabani flora ve fauna ile bunların doğal yaşam alanlarını korumak ve bu hedef doğrultusunda Avrupa’da işbirliğini teşvik eden uluslararası bağlayıcılığı olan yasal bir araçtır. Avrupa ülkelerinin tümünü ve bazı Afrika ülkelerini kapsamına alır. Taraf ülkeler arasındaki işbirliğini artırmayı ve yabani türlerin istismarını (göçmen türler de dâhil olmak üzere) düzenlemeyi hedefler. Sözleşmenin kilit koşulları Zümrüt (Emerald) ağı olarak tanımlanan korunan alanların kurulmasını, üreme ve dinlenme alanlarının korunmasını ve insanların verdiği rahatsızlığın kontrol altına alınmasını, yabani türlerin yakalanmasını, öldürülmesini ve ticaretini içerir. Bern Sözleşmesi şu ana dek, Avrupa’nın tehdit altındaki ya da tehdide açık türleri üzerine uluslararası tür eylem planlarının benimsenmesini teşvik eden hayati bir rol oynamıştır.
Afrika-Avrasya Göçmen Su Kuşlarını Koruma Sözleşmesi 22 (AEWA), Bonn Sözleşmesi himayesi altında geliştirilmiş olan, göçmen su kuşlarının korunmasına yönelik bir antlaşmadır. Diğer zorunlulukların yanısıra, sözleşmeye taraf devletler yakından ilgilenilen bazı türler için (örneğin koruma statüleri kötü olan türler/popülasyonlar) uluslararası tek tür eylem planlarını kabul etmekle yükümlüdür. Bu eylem planları, bütün göç yolu boyunca işbirliğiyle yürütülen bir koruma yaklaşımını sağlama almak için türün ilişkili olduğu bütün yayılım ülkelerini kapsar.
178 devlet, 1973 yılında kabul edilen, Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme’ye23 (CITES) taraftır. Bu sözleşme ticareti önleyen ya da kontrolünü sağlayan uluslararası bir yasal çerçeve kurarak, canlı türlerini uluslararası ticaretin zararlı etkilerinden korumayı amaçlar. Sözleşmenin Ek 1’inde listelenen türler yok olma tehdidi altında değerlendirilmektedir ve ticaretine izin verilmez. Ek 2’deki türlerin ise ancak kontrollü özel koşullar altında uluslararası ticarete dâhil edilmesine izin verilir. Taraflar Ek 2’deki türler için sürdürülebilir kotalar koymak da dâhil olmak üzere, sözleşmenin zorunluluklarını etkin şekilde yürürlüğe koyacak ulusal yasalar geliştirmekle yükümlüdür. Şu an Ek 1’de 161 kuş türü, Ek 2’de ise 1300’den fazla kuş türü listelenmektedir.
Avrupa Birliği, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi 24 ve dünya liderlerinin önümüzdeki on yıl içinde meydana gelecek küresel biyoçeşitlilik kaybına değinen bir önlem paketini kabul ettiği “Biyoçeşitlilik Strateji Planı” bağlamında yapılan küresel taahhütlere karşılık vermiştir. Bunun sonucunda AB, 2020 yılına kadar biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetlerinin kaybını durdurmak için kendi
4. Avrupa ve AB’de Biyoçeşitliliğin Korunması
Kaşıkçı (Platalea leucorodia) Güney Avrupa’nın çoğu yerinde yaygın bir şekilde üreyen, fakat parçalı dağılım gösteren bir türdür. Geçmişte sulak alanların kurutulması nedeniyle yaşanan habitat kaybının sonucunda birey sayısında ciddi bir düşüş meydana gelmiştir. Afrika- Avrasya Su Kuşu Anlaşması (AEWA) da dâhil olmak üzere türün ve habitatının korunmasına yönelik yapılan uluslararası anlaşmalar ve sözleşmeler sayesinde, kaşıkçının Avrupa’daki yayılım alanında mevcut olan üreme alanlarının büyük bölümü günümüzde koruma altındadır. Tür şu an artmakta olduğu için Düşük Riskli kategorisinde sınıflan-dırılmıştır. Habitatın korunması ve habitat yönetimi Avrupa’da kaşıkçının durumunun iyileşmesinde kritik rol oynamıştır. © Martin Mecnarowski
21 http://www.unep-aewa.org22 http://www.cites.org23 http://www.cbd.int/sp/
27
stratejisini benimsemiştir. Avrupa’nın amacına ulaşmasına yardım edecek altı ana hedef35 ve 20 eylem vardır. Bu strateji, AB liderlerinin 2010 yılında verdiği taahhütlerle aynı eksendedir. Bunların ilki, 2020’nin manşetindeki hedeftir: “2020 yılına kadar AB’deki biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetlerinin kaybını durdurmak ve makul düzeyde onarmak, bu doğrultuda küresel biyoçeşitlilik kaybını bertaraf etmeye AB’nin katkısını artırmak”; ikincisi 2050 vizyonudur: “2050 yılına kadar Avrupa Birliği’nin biyoçeşitliliğini ve bu biyoçeşitliliğin sunduğu ekosistem hizmetlerini -doğal sermayesini- korumak, değer kazandırmak ve hem biyoçeşitliliğin özünde sahip olduğu değer hem de insan sağlığı ve ekonomik refaha olan temel katkısı için uygun şekilde onarmak; bu sayede biyoçeşitlilik kaybının yol açacağı yıkıcı değişimlerden kaçınmak.” AB Biyoçeşitliliği 2020 hedeflerinin şu anki uygulamalarının ayrıntılı bir analizi 2012’de BirdLife International tarafından yayınlanmıştır 26.
4.2 Natura 2000 Ağı
AB doğa koruma politikası iki temel yönetmeliğe dayanmaktadır: 1979 Kuş Direktifi ile 1992 Habitat Direktifi 27. Kuş Direktifi üye ülkelerin tümünü bağlayan yasal bir çerçeve meydana getirir. Amacı AB’deki yabani kuşları, yumurtaları, yuvaları ve yaşam ortamları da dâhil olmak üzere korumaktır. Kuş Direktifi altında AB üye ülkelerinin ekili arazilerde ve kentsel alanlarda yaşayan türler de dâhil olmak üzere bütün yabani kuş türlerinin yeterli alan ve çeşitliliğe sahip yaşam ortamlarına ulaşabileceği durumda olduğunu güvenceye alması gereklidir. Kuş Direktifi Ek 1’deki kuşlar için ve bölgede düzenli olarak bulunan göçmen kuşlar için en önemli alanlar, Özel Koruma Alanı (SPA) olarak tasarlanmalıdır. Bu form, Habitat Direktifi’yle düzenlenen Natura 2000 ağının bir parçasıdır.
Kuş Direktifi hem avlanmasına izin verilen kuşları (Ek 2’de listelenmiştir) hem de av sezonu ve yöntemlerini sınırlandırarak AB’deki kuşların avlanmasını da düzenler.
Habitat Direktifi habitatların korunması, yönünde Avrupa’nın en güçlü aracıdır. Habitat Direktifi Ek 1’de öncelikli habitat tipleri (özel sulak alan tipleri, çayırlıklar, denizel alanlar) Ek 2’de ise öncelikli korunması gereken türler listelenir. Kuş Direktifi’yle beraber, Habitat
Direktifi altındaki önemli alanlar, Natura 2000 ağındaki Özel Koruma Alanlarıyla (SPA) birlikte Korunması Gerekli Alanlar (SAC) olarak tasarlanmalıdır.
Üye ülkelerin her birinin Avrupa için önemli olan alanları belirlemesi istenir ve sürdürülebilir kalkınma stratejisinin bir parçası olan ekonomik ve sosyal etkinliklerle uzun süreli korumayı birleştirecek şekilde bu alanları koruyacak özel yönetim planlarını devreye sokması teşvik edilir. Natura 2000 ağı son 25 yıl içinde büyümüştür ve günümüzde toplam alanı 1.100.000 kilometrekarenin üzerinde olan 27.000’den fazla korunan alanı bünyesinde bulundurmaktadır. Bu alan, AB’nin karasal alanının %18’ini temsil eder 28.
Tehdit altındaki kuş türlerinin çoğu Kuş Direktifi Ekleri’nde ve Bern Sözleşmesi Ekleri’nde listelenmektedir (Tablo 6). Bütün kuş türlerini, bunların Kuş Direktifi Ekleri ve Bern Sözleşmesi Ekleri’ndeki varlığını gösteren bir tablo, Emerald Ağı Ekleri, Göçmen Türler Sözleşmesi Ekleri, Afrika-Avrasya Göçmen Su Kuşlarını Koruma Sözleşmesi (AEWA) ve CITES’deki durumlarıyla birlikte, Ek 1’de bulunabilir.
Tepeli pelikan (Pelecanus crispus) Güneydoğu Avrupa’da yerel olarak ürer. Geçtiğimiz yüzyıllarda habitat kaybı ve habitat bozulması nedeniyle türün birey sayısında büyük düşüşler yaşanmıştır. Avrupa’da, özellikle de üreme alanlarının korunmasını ve yönetimini kapsayan Avrupa Tür Eylem Planı’nın ve hedeflenen koruma çalışmalarının en iyi uygulandığı Yunanistan’da, tür dikkate değer bir iyileşme sergilemektedir. Bu sebeple Tepeli pelikan Avrupa’da ve AB 27’de Düşük Riskli kategorisinde sınıflandırılmıştır. © Arjan Haverkamp
24 http://ec.europa.eu/environment/nature/biodiversity/comm2006/2020.htm
25 http://www.BirdLife.org/sites/default/files/attachments/On-the-Road-to-Recovery.pdf
26 Doğal habitatların ve yabani flora ve faunanın korunmasına yönelik Konsey Direktifi 92/43/EEC
27 http://ec.europa.eu/environment/nature/info/pubs/docs/nat2000newsl/nat37_en.pdf
28
Tablo 6. Avrupa’nın tehdit altındaki kuş türleri ve Avrupa’daki yasal koruma
Cins Tür Kuş Direktifi Ekleri
Bern Sözleşmesi Ekleri
Kırmızı Liste StatüsüAvrupa AB 27
29
Alectoris graeca NT VU I; IIA IIILagopus lagopus VU VU IIA1; IIB2; IIIA3 IIILagopus muta NT VU I4; IIA; IIIB IIIOxyura leucocephala EN VU I IICygnus columbianus EN EN I5 II5; IIIAnser erythropus EN CR I IIClangula hyemalis VU VU IIB IIISomateria mollissima VU EN IIB; IIIB IIIPolysticta stelleri LC EN I IIMelanitta fusca VU VU IIB IIIMergus serrator NT VU IIB IIIMarmaronetta angustirostris VU CR I IIAythya ferina VU VU IIA; IIIB IIIAythya marila VU VU IIB; IIIB IIISpatula querquedula LC VU IIA IIIMareca penelope LC VU IIA; IIIB IIIAnas acuta LC VU IIA; IIIB IIIPodiceps auritus NT VU I IIStreptopelia turtur VU NT IIB IIISyrrhaptes paradoxus EN NE IIPterocles orientalis EN EN I IIApus a�nis VU VU IIIFulica cristata EN EN I IITetrax tetrax VU VU I IIChlamydotis macqueenii CR NE IIGavia immer VU VU I IIGavia adamsii VU NE IIPelagodroma marina EN EN I IIIHydrobates monteiroi VU VU IIHydrobates leucorhous LC VU I IIFulmarus glacialis EN VU IIIPterodroma deserta VU VU I IIPterodroma madeira EN EN I IIPu�nus mauretanicus CR CR I IIIHaematopus ostralegus VU VU IIB IIICharadrius leschenaultii VU CR IIVanellus vanellus VU VU IIB IIIVanellus spinosus LC VU I IIVanellus indicus VU NE IIIVanellus gregarius CR NE IIINumenius tenuirostris CR CR I IINumenius arquata VU VU IIB III
Cins Tür Kuş Direktifi Ekleri
Bern Sözleşmesi Ekleri
Kırmızı Liste StatüsüAvrupa AB 27
30
Limosa limosa VU EN IIB IIIArenaria interpres LC EN IICalidris pugnax LC EN I; IIB IIICalidris ferruginea VU VU IIGallinago media LC VU I IIXenus cinereus LC CR I IITringa totanus LC VU IIB IIITringa stagnatilis LC EN IITurnix sylvaticus CR CR I IIGlareola nordmanni VU CR IIRhodostethia rosea EN NE IIIRissa tridactyla VU EN IIILarus argentatus NT VU IIBStercorarius parasiticus LC EN IIIFratercula arctica EN NT IIICepphus grylle LC VU IIIOtus brucei EN NE IIBubo scandiacus LC CR I IIKetupa zeylonensis CR NE IIGypaetus barbatus VU VU I IIINeophron percnopterus EN VU I IIIClanga clanga EN CR I IIIAquila nipalensis CR NE IIIAquila adalberti VU VU I IIICircus macrourus NT EN I IIIAccipiter badius VU NE IIIButeo lagopus LC EN IIIAlcedo atthis VU VU I IICeryle rudis EN NE IIHalcyon smyrnensis VU NE IIFalco vespertinus NT VU I IIFalco biarmicus EN VU I IIFalco cherrug VU VU I IIFalco rusticolus LC VU I IILanius excubitor VU VU IIParus montanus LC VU IIParus cinctus LC VU IIMelanocorypha calandra LC VU I IIMelanocorypha yeltoniensis CR NE IIAmmomanes deserti CR NE IIIChersophilus duponti VU VU I IILocustella �uviatilis LC VU IIAcrocephalus paludicola VU VU I II
4.3 AB’deki Kuşların Koruma Yönetimi
Tür koruma çalışmaları kamusal ve tüzel kaynakların, becerilerin ve kapasitelerin kapsamlı işbirliğini gerektirir. Kuş ve Habitat Direktifleri tehdit altındaki türlerin korunmasına yönelik işbirliğini gerektiren çalışmalar için mükemmel bir çerçeve oluşturur. LIFE programının sağladığı finansal destek, 1992’den beri buna temel oluşturmaktadır. LIFE, bugüne kadar bütçesi toplam 3.4 milyar Pound’u bulan 4000’den fazla projeye eş finansman sağlamıştır. Programın toplam bütçesinin yarısı Kuş ve Habitat Direktiflerinin yürürlüğe konması ve Natura 2000 ağının kurulması için harcanmıştır. Habitat restorasyonu, alanların satın alınması, iletişim ve bilinci artırma, korunan alanlardaki alt yapı tesisleri ve koruma planlaması bunlara verilebilecek örnekler arasındadır.
LIFE proje veri tabanı üzerine yapılan ayrıntılı bir tarama 29, Avrupa Birliği genelinde kuşların korunmasına odaklanan 500’ün üzerinde projeyi göstermektedir. LIFE, Avrupa Birliği içinde ulusal ve uluslararası işbirliğinin en
güçlü kaynağı haline gelmiştir. Yalnızca finansal kaynak sağlamakla kalmaz, pek çok farklı paydaşın tehdit altındaki çok sayıda türün “savunucusu” olmasını sağlayan, derinlemesine bir idari izleme çerçevesi oluşturur.
Habitat Direktifi’nin aksine, Kuş Direktifi öncelikli ve öncelikli olmayan türler arasında ayrım gözetmez. Yine de Ornis Komitesi LIFE programı fonunun amaçları doğrultusunda, Kuş Direktifi’nin Ek 1listesindeki kuş türlerini öncelikli türler olarak kabul etmiştir. Bu listede yer alan türlerle doğrudan ilgili projelerde AB’nin projeye sağladığı eş finansman %60’tan %75’e yükseltilebilmektedir. Bu öncelik listesi küresel ölçekte tehdit altındaki türlerden AB’de düzenli olarak bulunanların tamamını kapsar. LIFE fonu kaynaklarının kullanımına yönelik ayrıntılı bir analiz, fon sağlama konusunda öncelikli türleri hedef alan 348 proje olduğunu göstermektedir.
28 http://ec.europa.eu/environment/life/project/Projects/
1 yalnızca L. l. scoticus ve hibernicus2 yalnızca L. l. lagopus3 yalnızca L. l. lagopus, scoticus ve hibernicus4 yalnızca L. m. pyrenaicus ve helveticus5 yalnızca C. c. bewickii
Cins Tür Kuş Direktifi Ekleri
Bern Sözleşmesi Ekleri
Kırmızı Liste StatüsüAvrupa AB 27
31
Phylloscopus borealis LC VU IISitta whiteheadi VU VU I IITurdus pilaris LC VU IIB IIITurdus iliacus NT VU IIB IIIOenanthe leucura VU VU I IIOenanthe chrysopygia EN NE IIPasser moabiticus VU NE IIIAnthus gustavi VU NE IIAnthus pratensis NT VU IIFringilla montifringilla LC VU IIICarduelis �avirostris LC VU IICarpodacus erythrinus LC VU IIPyrrhula murina EN EN I IIIEmberiza leucocephalos VU NE IIEmberiza cineracea VU VU I IIEmberiza rustica VU VU IIEmberiza aureola CR CR II
Kuşlarla ilgili LIFE projelerinin konuları belirli türler ve habitatlardan “iklim değişikliğine adaptasyon”, “farkındalığın artırılması, katılımcılığın artırılması ve kapasite geliştirme” gibi konulara kadar değişebilmektedir. Tablo 7, AB fonlarının kullanım şekilleri konusunda eksiklikler olduğunu ortaya koymaktadır. Avrupa’nın kuşları üzerindeki başlıca tehditler ele alınsa da (bakınız, Kısım 3.4), bu eşit şekilde yapılmamaktadır. Yasadışı avcılık, yakalama, zehirleme ve tarım uygulamalarından kaynaklanan baskılar göreceli olarak azalmış olsa da, sıraca çok üstte olan iklim değişiminin etkileri ya da orman habitatlarının kaybı ve bozulması gibi sorunların yeteri kadar temsil edilmediği açıktır.
LIFE fonu, koruma odağında olan çok sayıda tür için çok faydalı olmuştur ve gelecek için umut vaat etmektedir. Örneğin sakallı akbaba (Gypaetus barbatus) Avrupa’da hala tehdit altında olsa da, bölgeye yeniden getirme ve çoğu AB tarafından sağlanan fonlarla yürütülen
aktif koruma çalışmaları sayesinde türün Batı ve Orta Avrupa’daki durumu iyiye gitmektedir. Diğer türler hala tehdit altındadır; AB LIFE tarafından finanse edilen koruma çalışmaları sayesinde İspanyol şah kartalı (Aquila adalberti), Zino denizkırlangıcı (Pretodroma madeira) ve boz şakrakın (Pyrrhula murina) da dâhil olduğu bu türlerin statüleri iyileşmiştir.
4.4 AB’deki Koruma Statüleri ve Yok Olma Riski
IUCN Kırmızı Liste Kategorileri ve Ölçütleri iyi bilinmekte ve bunlara çoğunlukla saygı gösterilmektedir. Bu kategoriler yok olma riski yüksek olan türlere dikkat çeker. Bu da koruma önceliklerinin bildirilmesinin pek çok yolundan biridir. Bu görüş Kuş Direktifi’yle bağlantılıdır (örneğin, Kısım 4) ve türlerin öncelik sırasına konmasına yardımcı olur (örneğin Tür Eylem Planları için, LIFE fonu için, vb.).
AB’nin 2020 biyoçeşitlilik stratejisi kapsamındaki kuşlar için koyulan Hedef 1 şu şekilde ifade edilmektedir: “2020 yılıyla birlikte Kuş Direktifi kapsamında değerlendirilen türlerin %50’sinden fazlası güvenli ve iyileşmiş statülere sahip olacaktır.” IUCN Kırmızı Liste Kriterleri’ne göre bölgesel düzeyde Kritik, Tehlikede ve Duyarlı olan kuşlar, AB’de tehdit altında olarak değerlendirilmektedir. Ancak IUCN Kırmızı Liste Kriterleri’ne göre tehdit altında olmayan ya da Tehdide Açık olan türlerin “güvenli ve iyileşmiş statülere sahip olması” şart değildir. IUCN Kırmızı Liste Kriterleri çerçevesinde Düşük Riskli olarak sınıflandırılan çoğu kuş türünün sayısında, arazi kullanımındaki değişimler ve yasa dışı avcılık gibi tehditlerin sonucunda, azımsanmayacak bir düşüş meydana gelmiştir (bkz. Bölüm 3.4). Dolayısıyla bu türler güvende ya da iyileşmekte olarak görülemez.
Boz şakrak (Pyrrhyla murin), Sao Miguel Adası ve Azorlar’da çok küçük bir yayılışa sahip olan AB 27’ye endemik bir türdür. İstilacı bitki türlerinin yayılması nedeniyle türün habi-tat kalitesinin giderek azaldığı düşünülmekte, bu yüzden tür Tehlikede olarak sınıflandı-rılmaktadır. AB LIFE proje fonu sayesinde hazırlanan Özel Koruma Sahası (SPA) yönetim planı kapsamında istilacı bitki türlerinin temizlenmesi ve yerli türlerin yeniden dikilmesi boz şakrağın yararına olmuştur. © Mark Putney
Tablo 7. Kuşları ve yaşam ortamlarını korumayı amaçlayan LIFE projeleri
Kuş türleriHabitatlarHabitatlar ve kuş türleriİstilacı türlerFarkındalık yaratma, paydaşların katılımı ya da kapasite artırımıYüksek doğal değeri olan tarım arazileriEkolojik uyumlulukOrman yönetimiİklim değişikliği adaptasyonu
Kuşların korunmasıyla ilgili LIFE projeleri Proje sayısı511348267261742315111432
ToplamFon önceliği olan türlerle ilgili olanKonu
32
Avrupa’daki kuş türlerinin koruma statülerine yönelik önceki değerlendirmelerde (Tucker & Heath 1994, BirdLife International 2004a, BirdLife International 2004b), Avrupa’da korunması konusunda endişe duyulan türleri belirlemek için ek ölçütlere başvurulmuştur. Bu türler IUCN Kırmızı Liste Kriterleri’ni tetiklemese de ya da bunlara yaklaşmasa da, tükenmişlerdir ya da uzun vadede azalmaktadırlar. Bu nedenle AB’nin Biyoçeşitlilik Stratejisinin Hedef 1’inin gelişmesine katkıda bulundukları düşünülemez. Bu nedenle 12. Madde gereğince yapılan hali hazırdaki değerlendirme çerçevesinde güvenli, iyileşmiş, azalan ya da tükenmiş türleri belirlemek için benzer ek ölçütler kullanılacak, bu sayede hedefe yönelik gelişmeler değerlendirilebilecektir.
4.5 Koruma Eylemleri için Önceliklendirme ve Kırmızı Listeler
Yok olma riskinin değerlendirilmesi ve koruma önceliklerinin belirlenmesi birbiriyle ilişkili ama farklı iki uygulamadır. IUCN Kırmızı Liste Kategorileri gibi yok olma riski değerlendirmeleri, genellikle koruma önceliklerinin belirlenmesinden önce yapılır. Kırmızı Liste kategorilendirmesinin amacı bir türün yok olma olasılığının göreceli tahminini üretmektir. Öte yandan
koruma önceliklerini koymak da doğal olarak yok olma riski değerlendirmesini kapsar ancak çoğu zaman risk değerlendirmesinin yanısıra bazı taksonlar söz konusu olduğunda ekolojik, filogenetik, tarihi ya da kültürel tercihler gibi diğer etkenleri, fonların ya da personelin, maliyet açısından etkinliği ve tehdit altındaki taksonların korunması için yasal çerçevelerin ulaşılabilirliği gibi konuları da dikkate alır. Bölgesel risk tehdidi bağlamında bir dizi ek bilgi parçası koruma önceliklerini kurmak için çok değerlidir. Örneğin yalnızca bölgenin koşullarını değil, taksonun küresel statüsünü ve bölge popülasyonunun küresel popülasyona oranını dikkate almak önemlidir. Koruma önceliklerini oluştururken kullanılan bu üç değişkene (diğer faktörlerle birlikte) yönelik kararların nasıl alınacağı bölgesel yönetimlerin karar vermesi gereken bir konudur.
Kızkuşu (Vanellus vanellus) tarım uygulamalarında yapılan değişiklikler nedeniyle sürmekte olan popülasyon düşüşü yüzünden Avrupa ve AB 27’de Duyarlı kategorisinde sınıflandırılan bir kıyı kuşudur. © Ivan Dudáček
33
5.1 Politik Öneriler
Avrupa’daki çoğu devlet, sivil toplum kuruluşu ve diğer topluluklar yabani kuşlara ve yaşam ortamlarını koruma konusunda büyük çabalar göstermektedir. Bunun sonucunda son 30 yıl içinde bazı kuş türleri yok olmanın eşiğinden dönmüştür (Deinet vd. 2013). Geniş yayılım gösteren ve eskiden yaygın olan türlerin, özellikle de tarım arazilerine bağlı olanların sayısındaki azımsanmayacak düşüş hesaba katıldığında, yok oluşların devam etmesini önlemek ve popülasyonları iyi durumda tutmak için hala yapılması gereken çok şey olduğu açıktır.
BirdLife International, bir dizi kilit öneri takdirde Avrupa kuşlarının uzun vadede korunmasının geniş çapta güçleneceğine inanmaktadır. Bu önerilerden bazıları aşağıda özetlenmektedir.
5.1.1 Tür koruma
· Tehdit altındaki türlerin korunması için fon güvencesi sağlamak
· Göçmen kuşlar üzerindeki tehditlerle göç yolu düzeyinde mücadele edildiğini güvenceye almak. Bu mücadele, Avrupa bölgesinin dışında kalan kışlama alanlarında hedeflenen koruma çalışmalarının hızlandırılmasını gerektirmektedir.
· Yasal avcılığın sürdürülebilirliğini ve Afrika-Avrasya Göçmen Su Kuşlarını Koruma Antlaşması’nın (AEWA), Bern Sözleşmesi’nin ve ilgili durumlarda AB Kuş Direktifi’nin yasal çerçevesinde yürütülmesini güvenceye almak.
· Ulusal mevzuatların güçlendirilmesi ve uygulamasını iyileştirerek kuşların yasa dışı öldürülmesi (örneğin yırtıcı kuşların zehirlenmesi) mücadele etmek.
· Enerji altyapılarının doğayla uyum içinde geliştirilmesini, kuşlar ve yaşam ortamları üzerinde olumsuz etki yaratmamasını sağlamak.
5.1.2 Habitatların korunması
· Korunan alanların, alan koruma uygulamalarının tasarlanması ve alan yönetimlerinin geliştirilmesiyle,
önemli kuş ve biyoçeşitlilik alanlarının 30 koruma düzeyini artırmak.
· Ulusal ve uluslararası öneme sahip mevcut korunan alanların (özellikle Natura 2000 ve Emerald alanları) ağlarının yanı sıra yüksek doğal değer taşıyan tarım arazilerinin ve kuşların korunması için önemli olan diğer alanlara yönelik korumayı ve restorasyon çalışmalarını güçlendirmek için politikalar arası işbirliğini geliştirmek.
· Tarım politikalarının, örneğin AB Ortak Tarım Politikası’nın, teşvik ve zorunluluklar aracılığıyla tarım arazilerindeki biyoçeşitliliği koruduğunu güvenceye almak.
· Sürdürülebilir orman yönetimi ve ekolojik yönden uyumlu ağaçlandırma politikalarını geliştirmek.
· Uzun süreli belli hedefler koyarak ve yeterli fon kaynaklarını paylaştırarak Tarım-Çevre Programlarının (AES) işlevselliğini artırmak. Bunun için, kuşlara yönelik yapılanlar da dâhil olmak üzere, mekansal ölçekte ve tarım ekosistemlerinde kuş biyoçeşitliliğini besleyecek önlem hedefleri geliştirmek.
· Tarım-Çevre Programları’nın (AES) içerisinde kuş dostu önlemleri “desteleri” ortaya koymak. Bu, yerel arazilerde yiyecek bulmalarına, yuva yapmalarına ve kullanacakları diğer kaynaklara destek sağlayarak gerçekleştirilebilir.
5.1.3 Denizel politikalar
· Avlanma sınırlarının kesin bilimsel temeller üzerine kurulmasını ve maksimum sürdürülebilir seviyede en yüksek verimi alırken, avlanan türlerin popülasyonunun yeniden toparlamasına ve yakalanan türlerin kendini toparlamasına yetecek miktardan daha fazla avlanmamasına dikkat etmek.
· Kapsamlı bir deniz koruma alanı ağı kurmak ve uygun şekilde sürdürmek.
· Hafifletici önlemler ve daha iyi balıkçılık yöntemlerinin tertiplenmesiyle balıkçılıkta deniz kuşlarının da avlanması durumunu ortadan kaldırmak.
5.1.4 İstilacı yabancı türler
· İstilacı yabancı türlerin erken fark edilmesini ve uygunsa hızla yok edilmesini güvenceye almak. Yaygın olarak var olan istilacı yabancı türlerin etkilerini azaltmak ve daha fazla yayılmalarını engellemek.
5. Öneriler ve Gelecek Çalışmalar
29 http://www.BirdLife.org/worldwide/programmes/important-bird-andbiodiversity-areas-ibas
34
5.1.5 Bilgi esasları
· Avrupa Birliği’nin “Tarım arazilerinde yaşayan kuşların popülasyon eğilimleri”30 gibi tarım-çevre göstergelerini desteklemeyi sürdürmek ve daha fazla uzun süreli izleme planlarının hazırlanmasını teşvik etmek.
· Tehdit altındaki türler hakkında güdümlü araştırmalara destek olmak (Örnek: Üzerindeki tehditler hakkında bilgi eksikliği bulunan deniz ördekleri)
5.2 Proje Çıktılarının Uygulanması
Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi Avrupa türlerinin durumlarını değerlendirme yönündeki daha geniş bir girişimin parçasıdır. Karar mercilerine, politika üreticilerine, kaynak yöneticilerine, çevre planlamacılarına ve sivil toplum kuruluşlarına kilit kaynaklar sağlar. Her bir kuş türü hakkında popülasyon, ekoloji, habitatlar ve tehditlere ilişkin büyük miktarda veri toplanmıştır. Bu verilere IUCN Kırmızı Listesi web sayfasından (www.iucnredlist.org/initiatives/europe), Avrupa Komisyonu web sayfasından ((http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/) ve makalelerin yayınlandığı dergilerden (bu raporun sonunda bulunan Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi’ne bakınız) ücretsiz olarak ulaşılabilmektedir.
Bu projenin sonuçları, öncelikli türlerin belirlenip araştırma ve izleme programlarına dâhil edilmesi ve politikaların canlandırılması için kullanılabilir.
5.3 Gelecek Çalışmalar
Kırmızı Listeler, türlere ait yeni bilgilere ve durumlara göre yeniden değerlendirildikçe zamanla evrilecek olan dinamik bir araçtır. Özellikle tehdit altında, tehdide yakın, ve yetersiz veri kategorisindeki türlerle ilgili yerel, bölgesel ve uluslararası düzeyde yapılacak olan araştırma, izleme ve koruma çalışmalarını canlandırmayı ve desteklemeyi hedefler.
Avrupa Kırmızı Listesi’ndeki kuş verilerini derleme sürecinde, bazı bilgi eksikliklerinin mevcut olduğu tespit edilmiştir. Avrupa’da türlerin yayılışı ve statüleri hakkındaki erişilebilir verilerin niteliğinde ciddi coğrafi, jeopolitik ve taksonomik sapmalar vardır. Bazı ülkelerin kuş popülasyonlarını düzenli izleme çalışmaları konusunda kapasite ve büyük olasılıkla ödenek eksikliği çektiği açıktır. Bu sorunlara karşın Avrupa Kırmızı Listesi Avrupa’daki kuşların 1994’ten bu yana yapılan üçüncü değerlendirmesidir. Periyodik değerlendirmeler türlerin durumlarındaki değişimleri izlemeye olanak tanıyan bir Kırmızı Liste Dizini ortaya koymak için kullanılabilir (Butchart vd. 2004, 2005, 2006, 2007). Önceden yapılmış olan iki değerlendirmenin karşılaştırmasına dayanan Avrupa Kuşları Kırmızı Liste Dizini (Tucker & Heath 1994, BirdLife International 2004a), 2010 yılıyla birlikte Avrupa’daki biyoçeşitlilik kaybını durdurmaya yönelik izleme çalışmalarının (EEA 2007) en temel göstergelerinden biri olarak benimsenmiştir. Bu Avrupa Kırmızı Listesi’nin Kırmızı Liste Dizini’ndeki üçüncü verilerini meydana getireceği tahmin edilmektedir. Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi aynı zamanda, önceki değerlendirmelerde (Tucker & Heath 1994, BirdLife International 2004a) geliştirilen metodolojiyi takip ederek, Avrupa’da öncelik verilmesi gereken kuş türlerinin belirlenmesi için de bir temel oluşturacaktır.
30 http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Agrienvironmental_indicator_-_population_trends_of_farmland_birds
35
Allen, D.J., Bilz, M., Leaman, D.J., Miller, R.M., Timoshyna, A. and Window, J. 2014. European Red List of Medicinal Plants. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
BirdLife International 2004a. Birds in Europe: population estimates, trends, and conservation status. Cambridge, UK: BirdLife International.
BirdLife International 2004b Birds in the European Union: a status assessment. Wageningen, The Netherlands BirdLife International.
BirdLife International 2014. The BirdLife checklist of the birds of the world: Version 7. Downloaded from http://www.BirdLife.org/datazone/userfiles/file/Species/Taxonomy/BirdLife_Checklist_Version_70.zip [.xls zipped 1 MB].
Butchart, S.H.M, Stattersfield, A.J., Bennun, L.A., Shutes, S.M., Akcakaya, H.R., et al.. 2004. Measuring global trends in the status of biodiversity: Red List Indices for birds. PLoS Biology 2: e383.
Butchart, S.H.M., Stattersfield, A.J., Baillie, J.E.M., Bennun, L.A., Stuart, S.N., et al.. 2005. Using Red List Indices to measure progress towards the 2010 target and beyond. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 360: 255–268.
Butchart, S.H.M., Akcakaya, H.R., Kennedy, E., HiltonTaylor, C. 2006. Biodiversity indicators based on trends in conservation status: strengths of the IUCN Red List Index. Conservation Biology 20: 579–581.
Butchart, S.H.M., Akcakaya, H.R., Chanson, J., Baillie, J.E.M., Collen, B., et al.. 2007. Improvements to the Red List Index. PLoS ONE 2(1): e140. doi:10.1371/journal.pone.0000140.
Cox, N.A. and Temple, H.J. 2009. European Red List of Reptiles. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
Cuttelod, A., Garcia, N., Abdul Malak, D., Temple, H. and Katariya, V. 2008. The Mediterranean: a biodiversity hotspot under threat. In: Vie, J.-C., Hilton-Taylor, C. and Stuart, S.N. (eds). The 2008 Review of the IUCN Red List of Threatened Species. Gland, Switzerland: IUCN.
Deinet, S., Ieronymidou, C., McRae, L., Burfield, I.J., Foppen, R.P., Collen, B. and Bohm, M. (2013) Wildlife comeback in Europe: The recovery of selected mammal and bird species. Final report to Rewilding Europe by ZSL, BirdLife International and the European Bird Census Council. London, UK: ZSL.
Donald, P.F., Sanderson, F.J., Burfield, I.J. & van Bommel, F.P.J. 2006. Further evidence of continentwide impacts of agricultural intensification on European
farmland birds, 1990-2000. Agriculture, Ecosystems & Environment 116: 189–196.
EEA 2007. Halting the loss of biodiversity by 2010: proposal for a first set of indicators to monitor progress in Europe. EEA Technical Report NO. 11/2007.
EEA 2015. The European environment — state and outlook 2015: synthesis report. European Environment Agency, Copenhagen.
Euro+Med. 2006-2011. Euro+Med PlantBase – the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity. Accessed on 12 August 2014: http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/
Fauna Europaea 2004. Web Service 2004. Fauna Europaea version 1.1. Available at www.faunaeur.org
Freyhof, J. and Brooks, E. 2011. European Red List of Freshwater Fishes. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
IUCN 2011. European species under threat. Overview of European Red Lists results.
IUCN 2012a. IUCN Red List Categories and Criteria: Version 3.1. Second edition. Gland, Switzerland and Cambridge, UK: IUCN.
IUCN 2012b. Guidelines for Application of IUCN Red List Criteria at Regional and National Levels. Version 4.0. IUCN Species Survival Commission. Gland: IUCN.
IUCN 2014. Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria. Version 11. Prepared by the Standards and Petitions Subcommittee. Downloadable from http://www.iucnredlist.org/documents/RedListGuidelines.pdf.
IUCN in prep. 2015. European Red List of Marine Fishes. Luxembourg: Publication Office of the European Union.
Kalkman, V.J., Boudot, J.-P., Bernard, R., Conze, K.-J., De Knijf, G., Dyatlova, E., Ferreira, S., Jović, M., Ott, J., Riservato, E., and Sahlen, G. 2010. European Red List of Dragonflies. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Kottelat, M. and Freyhof, J. 2007. Handbook of European freshwater fishes. Cornol, Switzerland: Kottelat, and Berlin, Germany: Freyhof.
Mittermeier, R.A., Robles Gil, P., Hoffmann, M., Pilgrim, J., Brooks, T., Mittermeier, C.G., Lamoreux, J. and Fonseca, G.A.B. 2004. Hotspots Revisited: Earth’s Biologically Richest and Most Endangered
Sirami, C., Brotons, L., Burfield, I., Fonderflick, J. & Martin, J.-L. 2008. Is land abandonment having an impact on biodiversity? A meta-analytical approach to bird distribution changes in the north-western Mediterranean. Biological Conservation 141: 450– 459.
Kaynakça
36
Stoate, C., Baldi, A., Beja, P., Boatman, N.D., Herzon, I., van Doorn, A., de Snoo, G.R., Rakosy, L. & Ramwell, C. 2009. Ecological impacts of early 21st century agricultural change in Europe: a review. Journal of Environmental Management 91: 22–46.
Temple, H.J. and Terry, A. 2007. The status and distribution of European mammals. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
Temple, H.J. and Cox, N.A. 2009. European Red List of Amphibians. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
Tucker, G.M., Evans, M.I., 1997. Habitats for Birds in Europe: A Conservation Strategy for the Wider Environment. BirdLife International, Cambridge, UK.
Tucker, G.M. and Heath, M.F. 1994. Birds in Europe: their conservation status. Cambridge, UK: BirdLife International.
37
Ek 1
.Av
rupa
’dak
i büt
ün k
uş tü
rlerin
in k
ırmızı
list
e st
atül
eri
ve u
lusl
arar
ası y
asal
ara,
söz
leşm
eler
e ve
anl
aşm
alar
a gö
re k
orum
a st
atül
eri
Kış
ver
ilerin
e da
yana
n de
ğerle
ndirm
eler
“K” i
le if
ade
edilm
iştir
.
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a C
.c. co
turn
ix
* ya
lnızc
a P.
p. it
alica
ve
hisp
anien
sis
* ya
lnızc
a L.
l. sc
oticu
s ve
hib
erni
cus .
**
yaln
ızca
L. l.
lago
pus.
***y
alnı
zca
L. l.
lago
pus,
scotic
us v
e hi
bern
icus
Phas
iani
dae
Cot
urni
x co
turn
ixLC
LCII
BII
III
*
Tetra
ogal
lus c
auca
sicus
LCN
EY
III
Tetra
ogal
lus c
aspi
usLC
NE
III
I
Alec
toris
gra
eca
NT
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dV
UA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd
YI;
IIA
III
I
Alec
toris
chuk
arN
TA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd
LCII
BII
I
Alec
toris
bar
bara
LCLC
I; II
B; II
IAII
II
Alec
toris
rufa
LCLC
YY
IIA;
IIIA
III
Amm
oper
dix
grise
ogul
aris
LCN
EII
I
Fran
colin
us fr
anco
linus
LCLC
IIB
III
Phas
ianu
s col
chicu
sLC
LCII
A; II
IAII
I
Perd
ix p
erdi
xLC
LCI*
; IIA
; III
AII
II*
Bona
sa b
onas
iaLC
LCI;
IIB
III
I
Lago
pus l
agop
usV
UA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd
VU
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dII
A*; I
IB**
; II
IA**
*II
I
38
*yal
nızc
a L.
m. p
yren
aicu
s ve
helv
eticu
s*y
alnı
zca
T. u
. can
tabr
icus.
** d
iğer
hep
si*y
alnı
zca
T. t.
tetri
x. *
* ya
lnızc
a T.
t. b
ritan
nicu
s
*yal
nızc
a C
. c. b
ewick
ii.
** d
iğer
hep
si
* ya
lnızc
a A.
a.
flavi
rostr
is. *
* ya
lnızc
a A.
a.
abl
ifron
s
Lago
pus m
uta
NT
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dV
UA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd
I*; I
IA; I
IIB
III
I*
Tetra
o ur
ogal
lus
LCLC
I; II
B; II
IBII
*; II
I**
I
Lyru
rus t
etrix
LCLC
I*; I
IB;
IIIB
**II
II*
Lyru
rus m
loko
siew
iczi
LCN
EY
III
Ana
tida
e
Oxy
ura
leuco
ceph
ala
ENC
1V
UD
1I
III
I; II
YII
Cygn
us o
lor
LCLC
IIB
III
IIY
Cygn
us cy
gnus
LCLC
III
III
Y
Cygn
us co
lum
bian
usEN
WA4
abcd
eEN
WA4
abcd
eI*
II*;
III*
*I*
IIY
Bran
ta b
erni
claLC
LC W
IIB
III
IIY
Bran
ta le
ucop
sisLC
LCY
III
III
Y
Bran
ta ru
colli
sN
T W
B2ab
(iii,v
)N
T W
B2a+
b(iii
,v)
III
II;
IIY
II
Bran
ta ca
nade
nsis
LCN
EII
AII
II
Anser
caer
ulesc
ens
LCN
EII
I
Anser
ans
erLC
LCII
A; II
IBII
III
Y
Anser
faba
lisLC
LCII
AII
III
Y
Anser
bra
chyr
hync
hus
LCLC
WY
IIB
III
IIY
Anser
alb
ifron
sLC
LC W
I*; I
IB;
IIIB
**II
II*
IIY
Anser
eryt
hrop
usEN
C1
CR
DI
III
I; II
Y
Cla
ngul
a hy
emal
isV
U W
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
VU
WA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deII
BII
III
Y
Som
ater
ia sp
ecta
bilis
LCN
EII
IIY
Som
ater
ia m
ollis
sima
VU
A4ab
cde
ENA4
abcd
eII
B; II
IBII
III
Y
Polys
ticta
stell
eri
LC W
EN W
C1
III
II;
IIY
Mela
nitta
fusca
VU
WA2
abcd
eV
U W
A2ab
cde
IIB
III
IIY
Mela
nitta
nig
raLC
LCII
B; II
IBII
III
Y
Buce
phal
a cla
ngul
aLC
LCII
BII
III
Y
Buce
phal
a isl
andi
caN
TD
2N
EII
I
Mer
gellu
s alb
ellus
LCLC
III
III
Y
Mer
gus m
erga
nser
LCLC
IIB
III
IIY
39
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* P.
g. g
riseg
ena
* ya
lnızc
a P.
n. ca
spicu
s. **
diğ
er h
epsi
* ya
lnızc
a C
. p. a
zoric
a
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste (A
B 27
)Av
rupa
’ya
ende
mik
(n
ered
eyse
en
dem
ik)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Mer
gus s
erra
tor
NT
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
VU
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
IIB
III
IIY
Hist
rioni
cus h
istrio
nicu
sLC
NE
III
Tado
rna
tado
rna
LCLC
IIII
Y
Tado
rna
ferru
gine
aLC
NT
D1
III
III
YM
arm
aron
etta
an
gusti
rostr
isV
UC
1; D
1C
RC
2a(ii
)I
III
I; II
Y
Net
ta ru
naLC
LCII
BII
III
Y
Ayth
ya fe
rina
VU
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dV
UA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd
IIA;
IIIB
III
IIY
Ayth
ya n
yroc
aLC
LCI
III
II;
IIY
Ayth
ya fu
ligul
aLC
LCII
A; II
IBII
III
Y
Ayth
ya m
arila
VU
WA2
abcd
eV
UA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deII
B; II
IBII
III
Y
Spat
ula
quer
qued
ula
LCV
UA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deII
AII
III
Y
Spat
ula
clype
ata
LCLC
IIA;
IIIB
III
IIY
Mar
eca
strep
era
LCLC
IIA
III
IIY
Mar
eca
pene
lope
LCV
UA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deII
A; II
IBII
III
Y
Anas
pla
tyrh
ynch
osLC
LCII
A; II
IAII
III
Y
Anas
acu
taLC
VU
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
IIA;
IIIB
III
IIY
Anas
crec
caLC
LCII
A; II
IBII
III
Y
Podi
cipe
dida
e
Tach
ybap
tus r
uco
llis
LCLC
IIY
Podi
ceps
gris
egen
aLC
LCII
II*
Y
Podi
ceps
crist
atus
LCLC
III
Y
Podi
ceps
aur
itus
NT
A2ab
ce+3
bce+
4abc
eV
UA2
abce
+3bc
e+4a
bce;
C1
III
III
Y
Podi
ceps
nig
ricol
lisLC
LCII
*; II
I**
Y
Phoe
nico
pter
idae
Phoe
nico
pter
us ro
seus
LCLC
III
Y
Col
umbi
dae
Col
umba
livi
aLC
LCII
AII
I
Col
umba
oen
asLC
LCY
IIB
III
Col
umba
pal
umbu
sLC
LCY
I*; I
IA; I
IIA
I*
Col
umba
troc
azLC
LCY
YI
III
I
Col
umba
bol
liiLC
LCY
YI
III
40
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a Ba
tı Av
rasy
a/Af
rika
popü
lasy
onu
* ya
lnızc
a Z.
p.
inte
rmed
ia
* ya
lnızc
a S.
t. tu
rtur
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste (A
B 27
)Av
rupa
’ya
ende
mik
(n
ered
eyse
en
dem
ik)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Col
umba
juno
niae
NT
B1ab
(iii)+
2ab(
iii)
NT
B1ab
(iii)+
2ab(
iii)
YY
III
I
Stre
ptop
elia
turt
urV
UA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deN
TA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deII
BII
III
*
Stre
ptop
elia
deca
octo
LCLC
IIB
III
Spilo
pelia
sene
galen
sisLC
NE
III
Pter
oclid
ae
Syrr
hapt
es pa
rado
xus
END
NE
II
Pter
ocles
orie
ntal
isEN
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dEN
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dI
III
Pter
ocles
alch
ata
LCLC
III
I
Cap
rim
ulgi
dae
Cap
rimul
gus r
uco
llis
LCLC
II
Cap
rimul
gus e
urop
aeus
LCLC
III
I
Apo
dida
e
Tach
ymar
ptis
melb
aLC
LCII
Apus
caer
NT
D1
NT
D1
III
I
Apus
ani
sV
UC
1V
UD
III
Apus
uni
colo
rLC
LCY
YII
Apus
pal
lidus
LCLC
II
Apus
apu
sLC
LCII
I
Cuc
ulid
ae
Cla
mat
or g
land
ariu
sLC
LCII
Cuc
ulus
cano
rus
LCLC
III
Cuc
ulus
satu
ratu
sLC
NE
III
Ral
lidae
Rallu
s aqu
aticu
sLC
LCII
BII
IY
Cre
x cr
exLC
LCI
III
IIY
Porz
ana
porz
ana
LCLC
III
III
Y
Zapo
rnia
par
vaLC
LCI
III
II*
Y
Zapo
rnia
pus
illa
LCN
TD
1I
III
II*
Y
Porp
hyrio
por
phyr
ioLC
LCI
III
Gal
linul
a ch
loro
pus
LCLC
IIB
III
Y
Fulic
a cr
istat
aEN
DEN
DI
III
Y
41
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a F.
a. a
tra
(Akd
eniz
ve K
arad
eniz
popü
lasy
onla
rı)
* ya
lnızc
a K
uzey
batı
Avru
pa p
opül
asyo
nlar
ı
* ya
lnızc
a K
uzey
batı
Afrik
a po
püla
syon
ları
* ya
lnızc
a Ba
tı Pa
lear
ktik
po
püla
syon
ları
* ya
lnızc
a Ba
tı Pa
lear
ktik
po
püla
syon
ları
* ya
lnızc
a G
. a. a
rctic
a
Fulic
a at
raN
TA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deLC
IIA;
IIIB
III
II*
Y
Gru
idae
Anth
ropo
ides
virg
oLC
NE
IIII
YII
Gru
s gru
sLC
LCI
III
IIY
II
Oti
dida
e
Tetra
x te
trax
VU
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dV
UA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd
III
III
Otis
tard
aLC
LCI
III
I; II
II
Chl
amyd
otis
undu
lata
NT
D1
NT
D1
III
II*
I
Chl
amyd
otis
mac
quee
nii
CR
(PE)
C2a
(i, ii
); D
NE
IIII
I
Gav
iidae
Gav
ia st
ellat
aLC
LCI
III
II*
Y
Gav
ia a
rctic
aLC
LCI
III
II*
Y
Gav
ia im
mer
VU
WA4
abce
; C1
VU
WA4
abce
; C1
III
III
*Y
Gav
ia a
dam
siiV
U W
D1
NE
III
II*
Y
Oce
anit
idae
Pela
godr
oma
mar
ina
ENB2
ab(ii
i,v)
ENB2
ab(ii
i,v)
III
II
Hyd
roba
tida
e
Hyd
roba
tes p
elagi
cus
LCLC
YY
III
I
Hyd
roba
tes c
astro
LCLC
III
I
Hyd
roba
tes m
onte
iroi
VU
D1+
2V
UD
1+2
YY
II
Hyd
roba
tes l
euco
rhou
sLC
VU
B2ab
(v)
III
I
Proc
ella
riid
ae
Fulm
arus
gla
cialis
ENA4
abcd
eV
UA4
abcd
eII
I
Pter
odro
ma
deser
taV
UD
1+2
VU
D1+
2Y
YI
III
Pter
odro
ma
mad
eira
END
END
YY
III
I
Cal
onec
tris d
iom
edea
LCLC
YY
III
I
Cal
onec
tris b
orea
lisLC
LCY
YII
I
Punu
s pu
nus
LCLC
YY
II
42
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Punu
s yelk
ouan
LCLC
YY
III
I
Punu
s mau
reta
nicu
sC
RA4
bcde
CR
A4bc
deY
YI
III
II
Punu
s lhe
rmin
ieri
NT
B2ab
(v);
C1+
2a(i)
NT
B2ab
(v);
C1+
2a(i)
III
I
Bulw
eria
bul
wer
iiLC
LCI
III
Cic
oniid
ae
Cico
nia
nigr
aLC
LCI
III
IIY
II
Cico
nia
cicon
iaLC
LCY
III
III
Y
resk
iorn
ithi
dae
Plat
alea
leuc
orod
iaLC
LCI
III
IIY
II
Ger
ontic
us er
emita
RE
RE
III;
IIY
I
Pleg
adis
falci
nellu
sLC
LCI
III
IIY
Ard
eida
e
Bota
urus
stell
aris
LCLC
III
III
*Y
Ixob
rych
us m
inut
usLC
LCI
III
II*
Y
Nyc
ticor
ax n
yctic
orax
LCLC
III
IY
Arde
ola
rallo
ides
LCLC
III
IY
Bubu
lcus i
bis
LCLC
IIY
Arde
a cin
erea
LCLC
III
Y
Arde
a pu
rpur
eaLC
LCI
III
II*
Y
Arde
a al
baLC
LCI
III
II*
Y
Egre
tta g
arze
ttaLC
LCI
III
Y
Pele
cani
dae
Pelec
anus
crisp
usLC
LCI
III
I; II
YI
Pelec
anus
ono
crot
alus
LCLC
III
II*
; II*
Y
Sulid
ae
Mor
us b
assa
nus
LCLC
YII
IY
Phal
acro
cora
cida
e
43
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a B.
s. st
ellar
is (B
atı P
alea
rktik
po
püla
syon
ları)
* ya
lnızc
a I.
m. m
inut
us
(Bat
ı Pal
eark
tik
popü
lasy
onla
rı)
* ya
lnızc
a A.
p. p
urpu
rea
(Bat
ı Pal
eark
tik’te
üre
yen
popü
lasy
onla
r)
* ya
lnızc
a A.
a. a
lba
(Bat
ı Pal
eark
tik
popü
lasy
onla
rı)
* ya
lnızc
a Ba
tı Pa
lear
ktik
po
püla
syon
ları
* ya
lnızc
a P.
a.
desm
arest
ii. *
* ya
lnızc
a Ak
deni
z pop
ülas
yonu
. **
*diğ
er h
epsi
Micr
ocar
bo p
ygm
aeus
LCLC
III
III
Y
Phal
acro
cora
x ar
istot
elis
LCN
TA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deY
I*II
**; I
II**
*I*
Phal
acro
cora
x ca
rbo
LCLC
III
Y
Anh
ingi
dae
Anhi
nga
rufa
RE
NE
III
Bur
hini
dae
Burh
inus
oed
icnem
usLC
LCI
III
II
Hae
mat
opod
idae
Hae
mat
opus
m
eade
wal
doi
RE
RE
III
Hae
mat
opus
ostr
aleg
usV
UA2
abc+
3bc+
4abc
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcII
BII
IY
Rec
urvi
rost
rida
e
Recu
rviro
stra
avos
etta
LCLC
III
III
YH
iman
topu
s hi
man
topu
sLC
LCI
III
IIY
Cha
radr
iidae
Pluv
ialis
squa
taro
laLC
LC W
IIB
III
IIY
Pluv
ialis
apr
icaria
LCLC
I; II
B; II
IBII
II
IIY
Eudr
omia
s mor
inell
usLC
LCI
III
IIY
Cha
radr
ius h
iatic
ula
LCLC
IIII
Y
Cha
radr
ius d
ubiu
sLC
LCII
IIY
Cha
radr
ius
alex
andr
inus
LCLC
III
III
Y
Cha
radr
ius
lesch
enau
ltii
VU
C1
CR
WD
III
IIY
Cha
radr
ius a
siatic
usR
EN
EII
II
IIY
Vane
llus v
anell
usV
UA2
abce
+3bc
e+4a
bce
VU
A2ab
ce+3
bce+
4abc
eII
BII
III
Y
Vane
llus s
pino
sus
LCV
UD
III
III
Y
Vane
llus i
ndicu
sV
UD
NE
III
Vane
llus g
rega
rius
CR
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
d;
C1+
2a(i,
ii); D
NE
III
II;
IIY
Vane
llus l
eucu
rus
LCN
EII
III
Y
Scol
opac
idae
44
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a C
. a. s
chin
zii
Num
eniu
s pha
eopu
sLC
LCII
BII
III
Y
Num
eniu
s ten
uiro
stris
CR
(PE)
WC
1+2a
(i); D
CR
(PE)
WC
1+2a
(i); D
III
II;
IIY
I
Num
eniu
s arq
uata
VU
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
VU
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
IIB
III
IIY
Lim
osa
lapp
onica
LCLC
I; II
BII
II
IIY
Lim
osa
limos
aV
UA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deEN
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
IIB
III
IIY
Aren
aria
inte
rpre
sLC
ENA2
abc+
3bc+
4abc
IIII
Y
Cal
idris
canu
tus
LCLC
WII
BII
III
Y
Cal
idris
pug
nax
LCEN
A2ab
c+3b
c+4a
bcI;
IIB
III
III
Y
Cal
idris
falci
nellu
sLC
LCII
IIY
Cal
idris
ferr
ugin
eaV
U W
D1
VU
WD
1II
IIY
Cal
idris
tem
min
ckii
LCLC
IIII
Y
Cal
idris
alb
aLC
LC W
IIII
Y
Cal
idris
alp
ina
LCLC
I*II
I*II
Y
Cal
idris
mar
itim
aLC
NT
WA2
abc+
3bc+
4abc
; C1
IIII
Y
Cal
idris
bai
rdii
LCD
1N
EII
I
Cal
idris
min
uta
LCLC
WII
IIY
Scol
opax
rusti
cola
LCLC
IIA;
IIIB
III
Y
Gal
linag
o ste
nura
LCN
EII
IY
Gal
linag
o m
edia
LCV
UC
1I
III
IIY
Gal
linag
o ga
llina
goLC
LCII
A; II
IBII
III
Y
Lym
nocr
ypte
s min
imus
LCLC
IIA;
IIIB
III
IIY
Phal
arop
us lo
batu
sLC
LCI
III
IIY
Phal
arop
us fu
licar
ius
LCD
1N
EII
III
Y
Xenu
s cin
ereu
sLC
CR
C1+
2a(i)
; DI
III
IIY
Actit
is hy
poleu
cos
LCN
TA2
abc+
3bc+
4abc
IIII
Y
Trin
ga o
chro
pus
LCLC
IIII
Y
Trin
ga er
ythr
opus
LCN
TA2
abc+
3bc+
4abc
IIB
III
IIY
Trin
ga n
ebul
aria
LCLC
IIB
III
IIY
Trin
ga to
tanu
sLC
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcII
BII
III
Y
Trin
ga g
lare
ola
LCLC
III
III
Y
Trin
ga st
agna
tilis
LCEN
DII
IIY
Turn
icid
ae
45
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Turn
ix sy
lvat
icus
CR
(PE)
DC
RD
III
I
Gla
reol
idae
Cur
soriu
s cur
sor
NT
D1
NT
D1
III
I
Gla
reol
a pr
atin
cola
LCLC
III
III
Y
Gla
reol
a no
rdm
anni
VU
A2ab
ce+3
bce+
4abc
eC
RC
2a(i)
; DII
III
Y
Lari
dae
Hyd
roco
loeu
s min
utus
NT
A4ab
ceLC
III
IY
Rhod
oste
thia
rosea
END
NE
III
Xem
a sa
bini
LCN
EII
Y
Pago
phila
ebur
nea
LCN
EII
I
Rissa
trid
acty
laV
UA4
abcd
ENA4
abcd
III
Y
Laru
s gen
eiLC
LCI
III
IIY
Laru
s rid
ibun
dus
LCLC
IIB
III
Y
Laru
s ich
thya
etus
LCN
EII
III
*Y
Laru
s mela
noce
phal
usLC
LCY
III
III
Y
Laru
s aud
ouin
iiLC
LCY
YI
III
I; II
Y
Laru
s can
usLC
LCII
BII
IY
Laru
s fus
cus
LCLC
IIB
Y
Laru
s arg
enta
tus
NT
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
VU
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
YII
BY
Laru
s arm
enicu
sN
TB2
ab(ii
i,v)
NE
YII
III
Y
Laru
s mich
ahell
isLC
LCY
III
Laru
s cac
hinn
ans
LCLC
IIB
III
Y
Laru
s gla
ucoi
des
LCN
EII
IY
Laru
s hyp
erbo
reus
LCN
EII
IY
Laru
s mar
inus
LCLC
IIB
Y
Ster
nula
alb
ifron
sLC
LCI
III
IIY
Gelo
cheli
don
nilo
tica
LCLC
III
III
*Y
Hyd
ropr
ogne
casp
iaLC
NT
C1
III
III
*Y
Chl
idon
ias h
ybrid
aLC
LCI
III
Y
46
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a Ba
tı Av
rasy
a ve
Afri
ka p
opül
asyo
nu
* ya
lnızc
a G
. n. n
ilotic
a (B
atı A
vras
ya v
e Af
rika
popü
lasy
onu)
* Ba
tı Av
rasy
a ve
Afri
ka
popü
lasy
onu
Chl
idon
ias l
euco
pter
usLC
LCII
III
*Y
Chl
idon
ias n
iger
LCLC
III
III
*Y
Ster
na d
ouga
llii
LCLC
III
III
*Y
Ster
na h
irund
oLC
LCI
III
II*
Y
Ster
na p
arad
isaea
LCLC
III
III
*Y
alas
seus s
andv
icens
isLC
LCI
III
II*
Y
Ster
cora
riid
ae
Ster
cora
rius l
ongi
caud
usLC
LCII
IY
Ster
cora
rius p
aras
iticu
sLC
ENA2
abc+
3bc+
4abc
III
Ster
cora
rius p
omar
inus
LCN
EII
I
Cat
hara
cta sk
uaLC
LCY
III
Y
Alc
idae
Frat
ercu
la a
rctic
aEN
A4ab
cde
NT
A4ab
cde
YII
IY
Cep
phus
gry
lleLC
VU
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
III
Y
Alca
tord
aN
TA4
abcd
eLC
YII
IY
Ping
uinu
s im
penn
isR
ER
EII
I
Alle
alle
LCN
EII
IY
Uria
lom
via
LCN
EII
IY
Uria
aal
geN
TA4
abcd
eLC
I*II
II*
Y
Tyto
nida
e
Tyto
alb
aLC
LCII
II
Stri
gida
e
Surn
ia u
lula
LCLC
III
III
Gla
ucid
ium
pas
serin
umLC
LCI
III
II
Athe
ne n
octu
aLC
LCII
II
Aego
lius f
uner
eus
LCLC
III
III
Otu
s sco
psLC
LCII
II
Otu
s bru
cei
ENC
2a(i)
; DN
EII
II
47
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* Ba
tı Av
rasy
a ve
Afri
ka
popü
lasy
onu
* ya
lnızc
a C
. n. n
iger
* ya
lnızc
a U
. a. i
beric
us
* ya
lnızc
a At
lant
ik
popü
lasy
onu
* ya
lnızc
a S.
h. h
irund
o (B
atı P
alea
rktik
’te ü
reye
n po
püla
syon
lar)
* ya
lnızc
a At
lant
ik
popü
lasy
onla
rı*
yaln
ızca
T. s.
sa
ndvi
cens
is
Asio
otu
sLC
LCII
II
Asio
am
meu
sLC
LCI
III
II
Strix
alu
coLC
LCII
II
Strix
ura
lensis
LCLC
III
III
Strix
neb
ulos
aLC
LCI
III
II
Bubo
scan
diac
usLC
CR
DI
III
II
Bubo
bub
oLC
LCI
III
II
Ketu
pa z
eylo
nens
isC
RC
2a(i)
NE
III
II
Pand
ioni
dae
Pand
ion
halia
etus
LCLC
III
II
IIII
Acc
ipit
rida
e
Elan
us ca
erul
eus
LCLC
III
II
II
Pern
is ap
ivor
usLC
LCY
III
II
IIII
Gyp
aetu
s bar
batu
sV
UC
1+2a
(i)V
UD
1I
III
III
Neo
phro
n pe
rcno
pter
usEN
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
VU
A2ab
cde
III
II
I; II
II
Circ
aetu
s gal
licus
LCLC
III
II
IIII
Gyp
s ful
vus
LCLC
III
II
IIII
Aegy
pius
mon
achu
sLC
LCI
III
III
II
Cla
nga
pom
arin
aLC
LCY
III
II
IIII
Cla
nga
clang
aEN
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
; C
1C
RC
1; D
III
II
I; II
II
Aqui
la n
ipal
ensis
CR
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dN
EII
II
IIII
Aqui
la a
dalb
erti
VU
D1
VU
D1
YY
III
II
I; II
I
Aqui
la h
eliac
aLC
NT
D1
III
II
I; II
I
Aqui
la ch
rysa
etos
LCLC
III
II
IIII
Aqui
la fa
sciat
aN
TA2
abcd
eN
TA2
abcd
eI
III
III
II
Hier
aaet
us p
enna
tus
LCLC
III
II
IIII
Circ
us a
erug
inos
usLC
LCI
III
III
II
Circ
us cy
aneu
sN
TA4
abcd
LCI
III
III
II
Circ
us m
acro
urus
NT
D1
END
III
II
IIII
Circ
us p
ygar
gus
LCLC
III
II
IIII
Accip
iter b
adiu
sV
UD
NE
III
IIII
Accip
iter b
revi
pes
LCLC
III
II
IIII
48
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Accip
iter n
isus
LCLC
I*II
II*
IIII
Accip
iter g
entil
isLC
LCI*
III
I*II
II
Hal
iaee
tus a
lbici
llaLC
LCI
III
II;
III
Milv
us m
ilvus
NT
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
NT
A2ab
cde+
3bcd
e+4a
bcde
YY
III
II
IIII
Milv
us m
igra
nsLC
LCI
III
III
II
Bute
o la
gopu
sLC
ENA2
abcd
III
IIII
Bute
o bu
teo
LCLC
III
IIII
Bute
o ru
nus
LCLC
III
II
IIII
Upu
pida
e
Upu
pa ep
ops
LCLC
II
Mer
opid
ae
Mer
ops p
ersic
usLC
NE
III
Mer
ops a
pias
ter
LCLC
IIII
Cor
aciid
ae
Cor
acia
s gar
rulu
sLC
LCI
III
I; II
Alc
edin
idae
Alce
do a
tthis
VU
A2ab
ce+3
bce+
4abc
eV
UA2
abce
+3bc
e+4a
bce
III
I
Cer
yle ru
dis
ENC
2a(i)
; DN
EII
Hal
cyon
smyr
nens
isV
UC
1; D
1N
EII
I
Pici
dae
Jynx
torq
uilla
LCLC
II
Picu
s can
usLC
LCI
III
Picu
s viri
dis
LCLC
YII
Picu
s sha
rpei
NT
A2ab
c+3b
c+4a
bcN
TA2
abc+
3bc+
4abc
YY
II
Dry
ocop
us m
artiu
sLC
LCI
III
Pico
ides
trida
ctylu
sLC
LCI
III
Leio
picu
s med
ius
LCLC
YI
III
Dry
obat
es m
inor
LCLC
II
Den
droc
opos
leuc
otos
LCLC
III
I
Den
droc
opos
syria
cus
LCLC
III
I
Den
droc
opos
maj
orLC
LCI*
III*
Falc
onid
ae
49
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a A.
n. g
rant
i
* ya
lnızc
a A.
g. a
rrig
onii
* ya
lnızc
a D
. m.
cana
riens
is ve
than
neri
* M
oğol
istan
po
püla
syon
ları
hariç
Falco
nau
man
niLC
LCI
III
I; II
II
Falco
tinn
uncu
lus
LCLC
IIII
II
Falco
vesp
ertin
usN
TA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
deV
UA2
abcd
e+3b
cde+
4abc
de;
C1
III
II;
IIII
Falco
eleo
nora
eLC
LCY
YI
III
IIII
Falco
colu
mba
rius
LCLC
III
III
II
Falco
subb
uteo
LCLC
IIII
II
Falco
bia
rmicu
sEN
C1
VU
D1
III
III
II
Falco
cher
rug
VU
D1
VU
D1
III
II*
; II
II
Falco
rusti
colu
sLC
VU
D1
III
III
I
Falco
per
egrin
usLC
LCI
III
III
Lani
idae
Lani
us co
llurio
LCLC
III
I
Lani
us m
inor
LCLC
III
I
Lani
us ex
cubi
tor
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcV
UA2
abc+
3bc+
4abc
II
Lani
us se
nato
rLC
LCII
Lani
us n
ubicu
sLC
LCI
III
Ori
olid
ae
Orio
lus o
riolu
sLC
LCII
Cor
vida
e
Peris
oreu
s inf
austu
sLC
LCII
Gar
rulu
s gla
ndar
ius
LCLC
IIB
Cyan
opica
cyan
usLC
LCII
Pica
pica
LCLC
IIB
Nuc
ifrag
a ca
ryoc
atac
tes
LCLC
II
Pyrr
hoco
rax
pyrr
hoco
rax
LCLC
III
I
Pyrr
hoco
rax
grac
ulus
LCLC
II
Cor
vus m
oned
ula
LCLC
IIB
Cor
vus f
rugi
legus
LCLC
IIB
Cor
vus c
oron
eLC
LCII
B
Cor
vus c
orax
LCLC
III
50
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a P.
a. cy
prio
tes
Bom
byci
llida
e
Bom
bycil
la g
arru
lus
LCLC
II
Pari
dae
Paru
s pal
ustri
sLC
LCII
Paru
s lug
ubris
LCLC
YII
Paru
s mon
tanu
sLC
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcII
Paru
s cin
ctus
LCV
UA2
abc+
3bc+
4abc
II
Paru
s ate
rLC
LCI*
III*
Paru
s cris
tatu
sLC
LCY
II
Paru
s maj
orLC
LCII
Paru
s cae
ruleu
sLC
LCY
II
Paru
s cya
nus
LCN
EII
Rem
izid
ae
Rem
iz p
endu
linus
LCLC
III
Hir
undi
nida
e
Ripa
ria ri
paria
LCLC
II
Hiru
ndo
rupe
stris
LCLC
II
Hiru
ndo
rusti
caLC
LCII
Hiru
ndo
daur
icaLC
LCII
Deli
chon
urb
icum
LCLC
II
Aeg
itha
lidae
Aegi
thal
os ca
udat
usLC
LCII
I
Ala
udid
ae
Mela
noco
ryph
a ca
land
raLC
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcI
III
Mela
noco
ryph
a bi
mac
ulat
aLC
NE
II
Mela
noco
ryph
a leu
copt
era
LCN
EII
Mela
noco
ryph
a ye
ltoni
ensis
CR
A2ab
c+3b
c+4a
bc; C
1N
EII
I
Amm
oman
es de
serti
CR
C2a
(ii)
NE
III
Cal
andr
ella
brac
hyda
ctyla
LCLC
III
I
Cal
andr
ella
rufes
cens
LCLC
II
51
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Che
rsoph
ilus d
upon
tiV
UC
1V
UC
1I
III
Gal
erid
a cr
istat
aLC
LCII
I
Gal
erid
a th
ekla
eLC
LCI
III
Lullu
la a
rbor
eaLC
LCY
III
II
Alau
da a
rven
sisLC
LCII
BII
I
Erem
ophi
la a
lpest
risLC
NT
C1
II
Cis
tico
lidae
Cist
icola
junc
idis
LCLC
III
Prin
ia g
racil
isLC
NE
III
Pycn
onot
idae
Pycn
onot
us x
anth
opyg
osLC
NE
III
Sylv
iidae
Cet
tia ce
ttiLC
LCII
II
Locu
stella
lanc
eola
taLC
NE
IIII
Locu
stella
nae
via
LCLC
IIII
Locu
stella
uv
iatil
isLC
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcY
IIII
Locu
stella
lusci
nioi
des
LCLC
IIII
Acro
ceph
alus
m
elano
pogo
nLC
LCI
III
II
Acro
ceph
alus
pal
udico
laV
UA2
abc+
3bc+
4abc
VU
B1ab
(i,ii,
iii,iv
,v);
C1
YI
III
I; II
Acro
ceph
alus
sch
oeno
baen
usLC
LCII
II
Acro
ceph
alus
agr
icola
LCLC
IIII
Acro
ceph
alus
scirp
aceu
sLC
LCII
IIAc
roce
phal
us
dum
etor
umLC
LCII
II
Acro
ceph
alus
pal
ustri
sLC
LCY
IIII
Acro
ceph
alus
ar
undi
nace
usLC
LCII
II
Hip
pola
is ca
ligat
aLC
LCD
1II
II
Hip
pola
is ra
ma
LCN
EII
II
Hip
pola
is pa
llida
LCLC
IIII
Hip
pola
is op
aca
LCLC
IIII
Hip
pola
is la
ngui
daLC
NE
IIII
52
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Hip
pola
is ol
ivet
orum
LCLC
YI
III
II
Hip
pola
is po
lyglo
ttaLC
LCY
YII
II
Hip
pola
is ict
erin
aLC
LCY
IIII
Phyll
osco
pus t
roch
ilus
LCLC
IIII
Phyll
osco
pus c
ollyb
itaLC
LCII
II
Phyll
osco
pus c
anar
iensis
LCLC
YY
IIII
Phyll
osco
pus i
beric
usLC
LCY
YII
II
Phyll
osco
pus s
indi
anus
LCN
EII
II
Phyll
osco
pus b
onell
iLC
LCY
IIII
Phyll
osco
pus s
ibila
trix
LCLC
YII
II
Phyll
osco
pus i
norn
atus
LCN
EII
II
Phyll
osco
pus b
orea
lisLC
VU
C1
IIII
Phyll
osco
pus t
roch
iloid
esLC
LCII
II
Sylv
ia a
trica
pilla
LCLC
YII
II
Sylv
ia b
orin
LCLC
YII
II
Sylv
ia co
mm
unis
LCLC
IIII
Sylv
ia cu
rruc
aLC
LCII
II
Sylv
ia n
ana
RE
NE
IIII
Sylv
ia n
isoria
LCLC
III
III
Sylv
ia h
orte
nsis
LCLC
IIII
Sylv
ia ru
eppe
lliLC
LCY
III
III
Sylv
ia m
elano
ceph
ala
LCLC
IIII
Sylv
ia m
elano
thor
axLC
LCY
YI
III
II
Sylv
ia ca
ntill
ans
LCLC
YY
IIII
Sylv
ia m
ysta
cea
LCN
EII
II
Sylv
ia co
nspi
cilla
taLC
LCII
II
Sylv
ia u
ndat
aN
TA2
abc+
3bc+
4abc
NT
A2ab
c+3b
c+4a
bcY
III
III
Sylv
ia sa
rda
LCLC
YY
III
III
Tim
aliid
ae
Turd
oide
s alti
rostr
isN
TD
NE
III
Panu
rus b
iarm
icus
LCLC
II
53
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Reg
uliid
ae
Regu
lus r
egul
usLC
NT
A2ab
c+3b
c+4a
bcII
Regu
lus i
gnica
pilla
LCLC
YY
II
Regu
lus m
adeir
ensis
LCLC
II
Trog
lody
tida
e
Trog
lody
tes t
rogl
odyt
esLC
LCI*
III*
Sitt
idae
Sitta
euro
paea
LCLC
II
Sitta
whi
tehe
adi
VU
C1+
2a(ii
)V
UC
1+2a
(ii)
YY
III
I
Sitta
kru
eper
iLC
NT
D1
YI
III
Sitta
neu
may
erLC
LCY
II
Sitta
teph
rono
taLC
NE
II
Tich
odro
ma
mur
aria
LCLC
II
Cer
thiid
ae
Cer
thia
fam
iliar
isLC
LCII
Cer
thia
bra
chyd
acty
laLC
LCY
YI*
III*
Stur
nida
e
Stur
nus r
oseu
sLC
LCII
Stur
nus v
ulga
risLC
LCII
B
Stur
nus u
nico
lor
LCLC
II
Turd
idae
Zoot
hera
dau
ma
LCN
EII
I
Turd
us to
rqua
tus
LCLC
YII
Turd
us m
erul
aLC
LCII
BII
I
Turd
us ru
colli
sLC
NE
III
Turd
us p
ilaris
LCV
UA2
abc+
3bc+
4abc
IIB
III
Turd
us il
iacu
sN
TA2
abc+
3bc+
4abc
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcII
BII
I
Turd
us p
hilo
melo
sLC
LCII
BII
I
Turd
us v
isciv
orus
LCLC
IIB
III
Mus
cica
pida
e
Erith
acus
rube
cula
LCLC
YII
II
54
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a T.
t.
frida
riens
is
* ya
lnızc
a C
. b.
doro
thea
e
Lusci
nia
lusci
nia
LCLC
IIII
Lusci
nia
meg
arhy
ncho
sLC
LCII
II
Lusci
nia
calli
ope
LCN
EII
II
Lusci
nia
svec
icaLC
LCI
III
II
Tarsi
ger c
yanu
rus
LCLC
D1
IIII
Iran
ia g
uttu
ralis
LCN
EII
II
Eryt
hrop
ygia
gal
acto
tes
LCLC
IIII
Phoe
nicu
rus o
chru
ros
LCLC
IIII
Phoe
nicu
rus
phoe
nicu
rus
LCLC
IIII
Phoe
nicu
rus
eryt
hrog
astr
usLC
NE
IIII
Saxi
cola
rube
traLC
LCY
IIII
Saxi
cola
dac
otia
eN
TB1
ab(ii
,iii);
C2a
(ii)
NT
B1ab
(ii,ii
i); C
2a(ii
)Y
YI
III
II
Saxi
cola
torq
uatu
sLC
LCII
II
Oen
anth
e leu
cura
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcV
UA2
abc+
3bc+
4abc
III
III
Oen
anth
e oen
anth
eLC
LCII
II
Oen
anth
e ns
chii
LCN
EII
II
Oen
anth
e hisp
anica
LCLC
IIII
Oen
anth
e ples
chan
kaLC
LCI
III
II
Oen
anth
e cyp
riaca
LCLC
YY
III
III
Oen
anth
e xa
ntho
prym
naLC
NE
IIII
Oen
anth
e chr
ysop
ygia
END
NE
IIII
Oen
anth
e dese
rti
NT
D1
NE
IIII
Oen
anth
e isa
belli
naLC
LCII
II
Mon
ticol
a sa
xatil
isLC
LCII
II
Mon
ticol
a so
litar
ius
LCLC
IIII
Mus
cicap
a str
iata
LCLC
IIII
Fice
dula
hyp
oleu
caLC
LCY
IIII
Fice
dula
alb
icolli
sLC
LCY
III
III
Fice
dula
sem
itorq
uata
LCLC
YI
III
II
Fice
dula
par
vaLC
LCI
III
II
55
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Cin
clid
ae
Cin
clus c
inclu
sLC
LCII
Pass
erid
ae
Passe
r dom
esticu
sLC
LC
Passe
r hisp
anio
lensis
LCLC
III
Passe
r moa
bitic
usV
UC
1N
EII
I
Passe
r mon
tanu
sLC
LCII
I
Petro
nia
xant
hoco
llis
LCN
EII
I
Petro
nia
petro
nia
LCLC
II
Petro
nia
brac
hyda
ctyla
LCN
EII
I
Mon
tifrin
gilla
niv
alis
LCLC
II
Prun
ellid
ae
Prun
ella
colla
risLC
LCII
Prun
ella
mon
tane
llaN
TD
1N
EII
Prun
ella
ocul
aris
LCN
EII
Prun
ella
atro
gula
risLC
NE
II
Prun
ella
mod
ular
isLC
LCY
II
Mot
acill
idae
Mot
acill
a al
baLC
LCII
Mot
acill
a cit
reol
aLC
LCD
1II
Mot
acill
a av
aLC
LCII
Mot
acill
a cin
erea
LCLC
II
Anth
us ca
mpe
stris
LCLC
III
I
Anth
us b
erth
elotii
LCLC
YY
II
Anth
us tr
ivia
lisLC
LCII
Anth
us h
odgs
oni
LCN
EII
Anth
us g
usta
viV
UD
NE
II
Anth
us p
rate
nsis
NT
A2ab
c+3b
c+4a
bcV
UA2
abc+
3bc+
4abc
YII
Anth
us ce
rvin
usLC
LCII
Anth
us p
etro
sus
LCLC
YII
Anth
us sp
inol
etta
LCLC
II
56
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
* ya
lnızc
a F.
c. o
mbr
iosa
Frin
gilli
dae
Frin
gilla
coele
bsLC
LCI*
III
I*
Frin
gilla
teyd
eaN
TD
2N
TD
2Y
YI
III
Frin
gilla
mon
tifrin
gilla
LCV
UA2
abc+
3bc+
4abc
III
Serin
us p
usill
usLC
NE
II
Serin
us se
rinus
LCLC
YY
II
Serin
us ca
naria
LCLC
YY
III
Car
dueli
s chl
oris
LCLC
YII
Car
dueli
s spi
nus
LCLC
II
Car
dueli
s car
dueli
sLC
LCII
Car
dueli
s citr
inell
aLC
LCY
YII
Car
dueli
s cor
sican
aLC
LCY
YII
I
Car
dueli
s am
mea
LCLC
II
Car
dueli
s av
irostr
isLC
VU
A2ab
c+3b
c+4a
bcII
Car
dueli
s can
nabi
naLC
LCII
I
Rhod
opec
hys s
angu
ineu
sLC
NE
III
Erem
opsa
ltria
m
ongo
licus
LCD
1N
EII
I
Rhod
opec
hys o
bsol
etus
LCN
EII
I
Buca
nete
s gith
agin
eus
LCLC
III
I
Car
poda
cus e
ryth
rinus
LCV
UA2
abc+
3bc+
4abc
II
Car
poda
cus r
ubici
llaLC
NE
III
Pini
cola
enuc
leato
rLC
LCII
Loxi
a py
tyop
sitta
cus
LCLC
YII
Loxi
a sco
tica
LCLC
YY
III
I
Loxi
a cu
rviro
stra
LCLC
II
Loxi
a leu
copt
era
LCLC
II
Pyrr
hula
pyr
rhul
aLC
LCII
I
Pyrr
hula
mur
ina
ENB1
ab(ii
i)+2a
b(iii
)EN
B1ab
(iii)+
2ab(
iii)
YY
III
II
Coc
coth
raus
tes
cocc
othr
auste
sLC
LCII
57
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Embe
rizi
dae
Mili
aria
cala
ndra
LCLC
III
Embe
riza
citrin
ella
LCLC
II
Embe
riza
leuco
ceph
alos
VU
DN
EII
Embe
riza
cirlu
sLC
LCY
II
Embe
riza
ciaLC
LCII
Embe
riza
buch
anan
iLC
NE
III
Embe
riza
ciner
acea
VU
C1
VU
D1
YI
III
Embe
riza
hort
ulan
aLC
LCI
III
I
Embe
riza
caesi
aLC
LCY
III
I
Embe
riza
pusil
laLC
LCII
Embe
riza
rusti
caV
UA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd
VU
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
dII
Embe
riza
aure
ola
CR
A2ab
cd+3
bcd+
4abc
d; C
1C
RA2
abcd
+3bc
d+4a
bcd;
C1
III
Embe
riza
mela
noce
phal
aLC
LCII
Embe
riza
brun
iceps
LCN
EII
I
Embe
riza
palla
siLC
NE
III
Embe
riza
schoe
niclu
sLC
LCII
Cal
cariu
s lap
poni
cus
LCN
TA2
abc+
3bc+
4abc
II
Plec
troph
enax
niv
alis
LCLC
II
58
Taks
onom
iIU
CN
Kırm
ızı
Liste
Kat
egor
isi
(Avr
upa)
IUC
N
Kırm
ızı L
iste
(AB
27)
Avru
pa’y
a en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
AB 2
7’ye
en
dem
ik
(ner
edey
se
ende
mik
)?
Kuş
D
irekt
ifi
Ekle
ri
Bern
Sö
zleşm
esi
Ekle
ri
Emer
ald
Ağı E
kler
iBo
nn
Ekle
riC
ITES
Ek
leri
Not
lar
AEW
AIU
CN
Kırm
ızı L
iste
Ölç
ütü
(Avr
upa)
IUC
N K
ırmızı
Li
ste Ö
lçüt
ü (A
B 27
)
Veriler jeodezik aralıklı bir küresel grid sistemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bu sistem bir ikosahedronla tanımlanmıştır ve Snyder Eşit Alan (ISEA) Projeksiyonu kullanılarak küreye yansıtılmıştır(S39). Bu, şekli ve alanı (~2,500 km2) kürenin her tarafında aynı olan ayrı birimlerden (hücrelerden) oluşan altıgen bir gride karşılık gelir. Bunlar yaygın olarak kullanılan dikdörtgen gridlere kıyasla ekolojik uygulamalarda daha elverişlidir (S40).
Her bir türün yayılım alanı analiz edilmek üzere altıgen gridlere dönüştürülmüştür. Kıyı hücreleri kıyı çizgisine tutturulmuştur. Tür zenginliği modelleri (Şekil 5) her bir
Ek 2. Mekânsal analizlerde kullanılan metodoloji
hücredeki (kıyılarda yayılım gösteren türler için hücre bölümü) tür sayısı hesaplanarak haritalanmıştır. Tehdit altındaki tür zenginliği modelleri (Şekil 6) her bir hücre ya da hücre bölümünde bulunan tehdit altındaki (Avrupa bölgesel düzeyinde CR, EN ve VU kategorileri) tür sayısı hesaplanarak haritalanmıştır. Endemik ve neredeyse endemik tür zenginliği modelleri her bir hücrede (kıyılarda yayılım gösteren türler için hücre bölümü) bulunan, bu projede tanımlandığı üzere coğrafi Avrupa’ya endemik ya da neredeyse endemik olarak işaretlenen türlerin sayısı hesaplanarak haritalanmıştır (Şekil 7).
59
Ek 3.Örnek tür özeti ve dağılım haritası
Tür özeti, dağılım haritası da dâhil olmak üzere bu değerlendirme boyunca her bir tür için toplanan bilgilerin tümünü vermektedir.Bütün özetleri ve dağılım haritalarını Avrupa Kırmızı Listesi web sitesinden ve http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/redlist ve http://www.iucnredlist.org/europe veri portalından arayabilir ve indirebilirsiniz.
Milvus milvus – (Linnaeus, 1758)ANIMALIA – CHORDATA – AVES – ACCIPITRIFORMES – ACCIPITRIDAE
Yaygın Adı: Kızıl Çaylak
Kırmızı Liste DeğerlendirmesiKırmızı Liste Statüsü
NT – Tehdide Açık, (IUCN baskı 3.1)
Değerlendirme Bilgisi
Yayınlandığı yıl:
Değerlendirilme tarihi:
Değerlendiren(ler):
Gözden geçiren(ler):
Derleyen(ler):
Katkıda bulunan(lar): Avrupa Birliği (AB 27) Kırmızı Liste değerlendirmeleri kural olarak bütün AB Üye Ülkelerinin Kuş Direktifi 12. Madde gereğince 2013-2014 yılında Avrupa Komisyonu’na rapor ettiği resmi verilere dayanmaktadır. Avrupa Kırmızı Liste değerlendirmeleri için diğer Avrupa ülkeleri ve bölgelerinin çoğundaki BirdLife partnerlerinden ve ortak çalışılan uzmanlardan gelen benzer verilerden yararlanılmıştır. Daha fazla bilgi için bkz. BirdLife International (2015).
20152014-12-01BirdLife InternationalSymes, A.Ashpole, J., Burfield, I., Ieronymidou, C., Pople, R., & Wright, L.
Değerlendirme Gerçekçesi
Yayılım Alanının Tanımı
Dağılım
Bu tür, kısmen hızlı sayılabilecek popülasyon düşüşüne bağlı olarak hem Avrupa hem de Av 27 ölçeğinde Tehdide Açık olarak listelenmektedir. Güney Avrupa’da gerçekleşmekte olan hızlı düşüşe karşın popülasyonun türün devamlılığını sağlayabileceği kuzeydeki yayılım alanlarında artış göstermesi durumunda, tür gelecekte listeden çıkarılabilir.
Milvus milvus Batı Palearktik bölgeye endemik bir türdür, küresel yayılım alanının %95’ini Avrupa kapsamaktadır (Carter 2007, Mammen 2007). Doğuda İspanya ve Portekiz’den orta Avrupa ve Ukrayna’ya, kuzeyde İsveç’in güneyi ve Letonya ve Birleşik Krallık’tan güneyde İtalya’nın güneyine kadar üremektedir. Popülasyonlar batıda üreme alanları içinde, güneyde geçmişte izole olan alanlarda ve doğuda Türkiye’nin doğusunda kışlamaktadır.
60
Bulunma Durumu
Bulunduğu Ülkeler
Bulunduğu Ülkeler
Yerli:Arnavutluk, Andora, Avusturya, Azerbaycan, Belarus, Belçika, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Almanya, Cebelitarık, Macaristan, İrlanda, İtalya, Kosova, Latvia, Lihtenştayn, Litvanya, Lüksemburg, Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti, Karadağ, Hollanda, Polonya, Portekiz, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Ukrayna, Birleşik Krallık
Muhtemelen tükenmiş:Yunanistan, Moldova, Romanya
Rastlantısal: Ermenistan, Kıbrıs, Estonya, Finlandiya, Gürcistan, İzlanda, Malta, Norveç
PopülasyonAvrupa popülasyondaki erişkin birey sayısının 50.400-66.800 olduğu, bunun 48.000-63.700’ünün (popülasyonun %95’i) AB 27 içinde bulunduğu tahmin edilmektedir. Ulusal popülasyon büyüklüğü ve eğilimine ilişkin ayrıntılı bilgi için ek maddelere bakınız (aşağıdaki linke bakınız).
Popülasyon eğilimiPopülasyonun genel olarak hem Avrupa hem de AB 27 düzeyinde kısmen hızlı sayılabilecek bir hızla azaldığı tahmin edilmektedir (üç nesilde %30’a yaklaşan bir hızla). Kızıl çaylak avlanmaya bağlı olarak 1970’lere kadar küresel bir azalma göstermiş olsa da popülasyonların çoğu 1970-1990 arasında iyileşmiş ya da sabit hale gelmiştir (Mionnet 2007) ve toplam birey sayısı Avrupa’da 1970’ten 1990’a kadar büyük olasılıkla sabit kalmıştır (Tucker & Heath 1994). 1990’dan bu yana çekirdek üreme alanları olan İspanya, Fransa ve Almanya’da kaydedilen düşüş, Birleşik Krallık, İspanya, Polonya ve İsviçre gibi ülkelerdeki artışlar sayesinde kısmen dengelenmiştir. Geçtiğimiz üç nesilde (34.5 yıl) popülasyon %25 oranında düşmüştür. Bu üç nesilde artan düşüşün nedeni büyük olasılıkla kısa vadede İberya’daki sayıların düşmeye devam etmesidir. Ancak Kuzeybatı Avrupa’da günümüzdeki popülasyon eğilimi sürdüğü takdirde bu düşüş oranı uzun vadede azalabilir, hatta popülasyon artışı görülebilir. Dolayısıyla üç nesil boyunca kısmen hızlı sayılabilecek bir düşüş şu an için sürmektedir ve ileride yeniden değerlendirilecektir.
Habitatlar ve EkolojiKızıl çaylak tarım arazileri, otlaklar ve fundalıklarla karışık geniş yapraklı ağaçların olduğu açık alanlarda ve ormanlarda ürer. Kışın ağaçsız tarım arazilerinde, boş arazilerde, makilerde ve sulak alanlarda da bulunur. Geçmişte şehirlerde leşçil olarak bulunan tür, günümüzde de kasaba ve şehir kıyılarını ziyaret etmeye devam eder.Yumurtalar mart ve mayıs ayları arasında bırakılır. Yuva, içinde genellikle bez parçaları ve plastik de bulunan, yün ile doldurulmuş çubuklardan yapılmış bir platform şeklindedir. Ormanlarda, korularda ya da bir ağaç kümesinin içinde ağaç dallarının çatal şeklini aldığı kollar arasına ya da dalın geniş tarafına yapılır (iğne yapraklı ya da geniş yapraklı). Normalde her çiftin birden fazla yuvası olur; her yıl aynı yuvayı kullanabilecekleri gibi değiştirerek de kullanabilirler. Kuluçkadaki yavru sayısı birden dörde kadar olabilir ancak normalde iki, bazen üçtür. Çok çeşitli yiyeceklerle beslenebilirler, ancak çoğunlukla leşlerle ve küçük/orta büyüklükte memeliler ve kuşlarla beslenirler. Sürüngenler, iki yaşamlılar ve omurgasızlar daha önemsiz avlardır. Kuzeydoğu Avrupa’daki kuşların çoğu genellikle Fransa ve İberya’da kışlayan göçmenlerdir ancak bazıları Afrika’ya kadar gidebilir (Orta ve Christie 2013).Göçmenler, üreme alanlarında ağustos ve kasım ayları arasında ayrılarak güneye gider ve şubat-nisan ayları arasında geri döner (Snow ve Perrins 1998). Kuşlar göç sırasında süzülerek uçarlar. Göç sırasında genellikle tek başına ya da çifler halinde görülse de bazen küçük sürüler (büyük olasılıkla aile grupları) oluşturabilir (Ferguson-Lees ve Christie 2001).
61
Tür üstündeki en geçerli tehdit, çiftlik ve av hayvanlarının avcılarını (tilkileri, kurtları, kargagilleri vb.) öldürmek için yapılan yasadışı doğrudan zehirleme ile pestisitlerden zehirlenmeyle gerçekleşen dolaylı zehirlenme ve tarla faresinden kaynaklanan salgın hastalıkları kontrol etmek amacıyla tarım arazilerine dökülen rodentisitlerle zehirlenmiş kemiricilerin tüketilmesiyle gerçekleşen ikincil zehirlenmedir. Sonuncusu, şiddetli popülasyon düşüşlerinin görüldüğü Fransa ve İspanya’daki kışlama alanlarında özellikle büyük bir tehdittir (A. Aebischer in litt. 2009); İspanya’da kışlayan popülasyonlarda hızlı düşüşlerle zehirlenme arasında güçlü bir bağıntı vardır (Carter 2007). İspanya hükümeti Ağustos 2007 ile Nisan 2008 arasında yaygın bir tarla faresi hastalığıyla mücadele etmek için 1500 tonun üzerindeki rodentisit uygulanmış yemi 500.000 hektarlık tarım arazisine bırakmıştır. Bunun uygulandığı alanlarda ikincil zehirlenme nedeniyle ölen kızıl çaylaklara ait kayıtlar gelmiştir (J. Vinuela in litt. 2009). Yasadışı zehirleme İskoçya’nın kuzeyindeki türler üzerinde de ciddi bir tehdittir. 1989-2006 yılları arasında ölü bulunan kuşların %40’ı zehirlenerek öldürülmüştür (Smart et al. 2010). Fransa’da otlakların tahıl ekilen arazilere dönüştürülmesiyle birlikte popülasyonlar aynı hızla yok olmuştur (P. Tourret in litt. 2009). Otlayan çiftlik hayvanlarının ve tarımın azalmasının yol açtığı kimyasal kirlilik, arazilerin homojenleşmesi ve ekolojik yoksullaşma da türleri tehdit etmektedir (Knott et al. 2009). Rüzgar türbinleri gelecek için ciddi bir potansiyel tehdittir (Duchamp 2003, Mammen et al. 2009, P. Tourret in litt. 2009). Rüzgar santrallerinin türler üzerinde oluşturduğu tehdit düzeyini değerlendirmek için daha fazla çalışma yapılması gereklidir. Daha düşük önemdeki diğer tehditler arasında elektrik hatlarından çarpılmalar ve çarpışmalar (Mionnet 2007, P. Tourret in litt. 2009), avlanma ve tuzakla yakalanma Mionnet 2007, P. Tourret in litt. 2009), otoyol ölümleri, ormanların kesilmesi, yumurtaların toplanması (yerel düzeyde) ve genellikle daha başarılı olan kara çaylakla (Milvus migrans) rekabet Ferguson-Lees et al. 2001, Cardiel in litt. 2000, Mammen 2007, Cardiel and Vinuela 2007) vardır. Fransa ve İspanya’daki popülasyon düşüşünden çıkarsanan diğer bir etken çöplüklerin sayısındaki azalmadır (Mionnet 2007, Cardiel and Vinuela 2007).
Habitat (1. Seviye) Habitat (2. Seviye) Önem düzeyi BulunmaYapay/Karasal Ekilebilir arazi Uygun YerliYapay/Karasal Mera Uygun YerliYapay/Karasal Kentsel alan Uygun ÜremeYapay/Karasal Kentsel alan Uygun Üreme dışıOrman Ilıman Birincil ÜremeOrman Ilıman Birincil Üreme dışıOtlak Ilıman Uygun ÜremeOtlak Ilıman Uygun Üreme dışıFundalık Akdeniz tipi maki vejetasyonu Birincil ÜremeFundalık Akdeniz tipi maki vejetasyonu Birincil Üreme dışıYükseklik 0-800 m Rastlantısal yükseklik limiti (maksimum) 2500 m
Habitatlar & Yükseklik
Tehditler
62
Tehditler & Etkileri
Tehdit (seviye 1) Tehdit (seviye 2) Etki ve Baskılar
Tarım & su ürünleri yetiştiriciliği
Tek yıllık & çok yıllık odun dışı ürünler/
tarımsal-endüstriyel çiftçilik
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor
Azınlık(<50%) Yavaş, ciddi azalma Düşük etki
BaskıEkosistem bozulması
Tarım & su ürünleri yetiştiriciliği
Hayvancılık / tarımsal-endüstriyel otlatma ya da
çiftçilik
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor
Azınlık(<50%) Yavaş, ciddi azalma Düşük etki
BaskıEkosistem bozulması
Biyolojik kaynakların kullanımı
Avcılık & karasal hayvanların tuzakla yakalanması / Kasti
kullanma (hedef türdür)
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor
Azınlık(<50%)
İhmal edilebilir azalma Düşük etki
BaskıDüşen üreme başarısı, türlerin ölümü
Biyolojik kaynakların kullanımı
Avcılık & karasal hayvanların tuzakla yakalanması / Kasti
kullanma
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor
Çoğunluk(50 -90%) Yavaş, ciddi azalma Orta etki
BaskıTürlerin ölümü
Biyolojik kaynakların kullanımı
Ağaç kesme & kütük toplama
Kasti olmayan etkiler: (geniş kapsamda)
[hasat]
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor
Çoğunluk(50 -90%) Yavaş, ciddi azalma Orta etki
BaskıEkosistem bozulması, Ekosistem dönüşümü
Enerji üretimi &madencilik
Yenilenebilir enerji
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor
Azınlık(<50%)
İhmal edilebilir azalma Düşük etki
BaskıTürlerin ölümü
İstilacı ve diğer problemli türler, genler
& hastalıklar
Problemli yerli türler/ hastalıklar
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki
Devam ediyor Çoğunluk (50-90%) Bilinmiyor Bilinmiyor
BaskıRekabet
Kirlilik
Tarım & ormancılık atıkları/ herbisitler ve
pestisitler
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor Çoğunluk (50-90%) Yavaş, ciddi azalma Orta etki
BaskıTürlerin ölümü
Ulaşım / hizmet koridorları
Yollar & demiryolları
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki
Devam ediyor Çoğunluk (50-90%) İhmal edilebilir
azalma Düşük etki
BaskıTürlerin ölümü
Ulaşım / hizmet koridorları
Elektrik & hizmet hatları
Zaman Kapsam Önem derecesi Etki Devam ediyor Çoğunluk (50-90%) İhmal edilebilir
azalma Düşük etki
BaskıTürlerin ölümü
63
Amaç Kullanıldığı öncelikli form
Kullanıldığı yaşam dönemi
Kaynak Ölçek Düzey Zaman
Ev hayvanı Tamamı Erişkinler ve gençler Yabani ortam Uluslararası Zor Yakın zamandaSpor Tamamı Erişkinler ve gençler Yabani ortam Geçim amaçlı, Ulusal Zor Yakın zamandaSpor Tamamı Yumurtalar Yabani ortam Geçim amaçlı, Ulusal Zor Yakın zamanda
Kullanım
Koruma
Kaynakça
Sürmekte Olan Koruma Eylemleri
Tür Bonn Ek II, CITES Ek II, Bern Sözleşmesi Ek II ve Kuş Direktifi Ek I’de listelenmiştir. Tür 1989’dan sonra Birleşik Krallık’ta yeniden yerleştirildiği alanlar da dahil olmak üzere yayılım alanının büyük bölümünde gerçekleştirilen yakın izleme çalışmalarının ve hedefe yönelik koruma eylemlerinin odak noktasıdır (English Nature 1995, RSPB 2007). 2007’den bu yana Toskana ve Marche (İtalya) ile İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda’da kızıl çaylakların bu bölgelere yeniden yerleştirilmesini amaçlayan başka projeler de vardır. İrlanda Cumhuriyeti’ndeki ilk üreme girişimi 2009’da kaydedilmiştir. 2009’da bir AB tür eylem planı yayınlanmıştır (Knott vd. 2009). Almanya, Fransa, Balear Adaları ve Danimarka’da ulusal tür eylem planları ve Portekiz’de bir ulusal eylem planı taslağı mevcuttur. Almanya’da rüzgâr türbinlerinin kızıl çaylaklar üzerindeki etkilerini detaylı olarak incelemeyi amaçlayan araştırmalar yürütülmektedir.
Popülasyon eğilimlerinin ve üreme veriminin izlenmesi ile yeniden yerleştirme projelerinin sürdürülmesi. Özellikle Fransa ve İspanya’da pestisitlerin kullanımının düzenlenmesi. Yasaların getirdiği yaptırımlarla, cezalarla ve bilincin artırılmasıyla hayvanlara yapılan eziyetin azaltılması. Arazi kullanımı uygulamalarının değiştirilmesinin yaratacağı etkiler üzerine daha çok araştırma yapılması. Hem AB’deki hem de ulusal düzeydeki tarım politikalarında değişiklik yapmak için lobi oluşturulması. Uygun ağaçlık alanların ve ormanların alanının koruma statüleriyle artırılması. Habitatı korumak ve yapılan eziyetleri önlemek için arazi sahipleriyle birlikte çalışılması. Destek amaçlı besleme çalışmalarının besine erişiminin düşük olduğu alanlara doğru genişletilmesinin değerlendirilmesi. Hayvansal yan ürünlerle ilgili uluslararası yasaların, leşle beslenen canlıların gereksinimlerini dikkate almasının güvencesinin sağlanması. Besleme istasyonlarının sağlık düzenlemeleriyle uyumlu olduğuna yönelik kontrollerin teşvik edilmesi.
BirdLife International (2015) European Red List of Birds. Luxembourg: Publications Office of the European Union.Cardiel, I.; Vinuela, J. 2007. The Red Kite in Spain: distribution, recent population trends, and current threats.Carter, N. 2007. The Red Kite. 2nd edition. Arlequin Press.Duchamp, M. 2003. Birds and windfarms.English Nature. 1995. Return of the red kite: The red kite reintroduction project in England.Ferguson-Lees, J.; Christie, D. A. 2001. Raptors of the world. Christopher Helm, London.Knott, J, P. Newbery, and B. Barov. 2009. Action plan for the red kite Milvus milvus in the European Union. BirdLife International
for the European Union.Mammen, U. 2007. Der Rotmilan als prioritare Art des Vogelschutzes in Deutschland und Mitteleuropa.Mammen, U., Mammen, K., Kratzsch, L. andr Resetaritz, A. 2009. Interactions of Red Kites and wind farms in Germany: results
of radio telemetry and field observations. In: David, F. (ed.), Red Kite International symposium, pp. 100-105. Montbéliard, France.
Mionnet, A. 2007. Red Kite in France: distribution, population development, threats.Orta, J. & Christie, D.A. (2013). Red Kite (Milvus milvus). In: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E.
(eds.) (2013). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona. (retrieved from http://www.hbw.com/node/52977 on 20 January 2015).
RSPB (2007) Birds of prey in the U.K.: on a wing and a prayer. RSPB, Sandy.Smart, J.; Amar, A.; Sim, I. M. W.; Etheridge, B.; Cameron, D.; Christie, G.; Wilson, J. D. 2010. Illegal killing slows population
recovery of a re-introduced raptor of high conservation concern - the Red Kite Milvus milvus. Biological Conservation 143(5): 1278-1286.
Snow, D. W.; Perrins, C. M. 1998. The Birds of the Western Palearctic vol. 1: Non-Passerines. Oxford University Press, Oxford.
Önerilen Koruma Önlemleri
64
Amaç Kullanıldığı öncelikli form
Kullanıldığı yaşam dönemi
Kaynak Ölçek Düzey Zaman
Ev hayvanı Tamamı Erişkinler ve gençler Yabani ortam Uluslararası Zor Yakın zamandaSpor Tamamı Erişkinler ve gençler Yabani ortam Geçim amaçlı, Ulusal Zor Yakın zamandaSpor Tamamı Yumurtalar Yabani ortam Geçim amaçlı, Ulusal Zor Yakın zamanda
Yayılım alanıMevcut (üreme)
Mevcut (üreme yok)
Mevcut (yerli)
Alıntı
A v r u p a B ö l g e s e l D e ğ e r l e n d i r m e s i
Kaynaklar:Kaynaklar:
65
IUCN Tehdit Altındaki Türler Kırmızı Listesi – Bölgesel DeğerlendirmelerAvrupa• TheStatusandDistributionofEuropeanMammals. Compiled by Helen J. Temple and Andrew Terry, 2007• EuropeanRedListofReptiles. Compiled by Neil Cox and Helen J. Temple, 2009• EuropeanRedListofAmphibians. Compiled by Helen J. Temple and Neil Cox, 2009• EuropeanRedListofDragonflies. Compiled by Vincent J. Kalkman, Jean-Pierre Boudot, R. Bernard, Klaus-Jurgen
Conze, Geert De Knijf, Elena Dyatlova, Sonia Ferreira, Miloš Jović, Jurgen Ott, Elisa Riservato and Goran Sahlen, 2010
• EuropeanRedListofSaproxylicBeetles. Compiled by Ana Nieto and Keith Alexander, 2010• EuropeanRedListofButterflies. Compiled by Chris van Swaay, Sue Collins, Annabelle Cuttelod, Dirk Maes,
Miguel Lopez Munguira, Martina Šašić, Josef Settele, Theo Verstrael, Rudi Verovnik, Martin Warren, Martin Wiemers and Irma Wynhoff, 2010
• EuropeanRedListofNon-marineMolluscs. Annabelle Cuttelod, Eike Neubert and Mary Seddon, 2011• EuropeanRedListofFreshwaterFishes. Jorg Freyhof and Emma Brooks, 2011• EuropeanRedListofVascularPlants. Melanie Bilz, Shelagh P. Kell, Nigel Maxted and Richard V. Lansdown, 2011• EuropeanRedListofMedicinalPlants. David J. Allen, Melanie Bilz, Rebecca Miller, Jemma Window and
Anastasiya Timoshyna, 2014• EuropeanRedListofBees.Nieto, A., Roberts, S.P.M., Kemp, J., Rasmont, P., Kuhlmann, M., Garcia Criado, M.,
Biesmeijer, J.C., Bogusch, P., Dathe, H.H., De la Rua, P., De Meulemeester, T., Dehon, M., Dewulf, A., Ortiz-Sanchez, F.J., Lhomme, P., Pauly, A., Potts, S.G., Praz, C., Quaranta, M., Radchenko, V.G., Scheuchl, E., Smit, J., Straka, J., Terzo, M., Tomozii, B., Window, J. and Michez, D. 2014.
Diğer Bölgeler
• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityinEasternAfrica. Compiled by William R.T. Darwall, Kevin G. Smith, Thomas Lowe, Jean-Christophe Vie, 2005
• TheStatusandDistributionofFreshwaterFishEndemictotheMediterraneanBasin. Compiled by Kevin G. Smith and William R.T. Darwall, 2006
• TheStatusandDistributionofReptilesandAmphibiansoftheMediterraneanBasin. Compiled by Neil Cox, Janice Chanson and Simon Stuart, 2006
• OverviewoftheCartilaginousFishes(Chondrichthyans)intheMediterraneanSea. Compiled by Rachel D. Cavanagh and Claudine Gibson, 2007
• TheStatusandDistributionofDragonfliesoftheMediterraneanBasin. Compiled by Elisa Riservato, Jean-Pierre Boudot, Sonia Ferreira, Miloš Jović, Vincent J. Kalkman, Wolfgang Schneider, Boudjema Samraoui and Annabelle Cuttelod, 2009
• TheStatusandDistributionofMediterraneanMammals. Compiled by Helen J. Temple and Annabelle Cuttelod, 2009
• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityinSouthernAfrica. Compiled by William R.T. Darwall, Kevin G. Smith, Denis Tweddle and Paul Skelton, 2009
• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityinWesternAfrica. Compiled by Kevin Smith, Mame D. Diop and Mamadou Niane, 2009
• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityinNorthernAfrica. Compiled by Nieves Garcia, Annabelle Cuttelod and Dania Abdul Malak, 2010
• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityintheEasternHimalaya. Compiled by David Allen, Sanjay Molur and B.A. Daniel, 2010
• OverviewoftheConservationStatusoftheMarineFishesoftheMediterraneanSea. Compiled by Dania Abdul Malak, Suzanne R. Livingstone, David Pollard, Beth A. Polidoro, Annabelle Cuttelod, Michel Bariche, Murat Bilecenoglu, Kent E. Carpenter, Bruce B. Collette, Patrice Francour, Menachem Goren, Mohamed Hichem
66
Kara, Enric Massuti, Costas Papaconstantinou and Leonardo Tunesi, 2011• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityinCentralAfrica. Compiled by Emma G.E. Brooks, David
Allen and William R.T. Darwall, 2011• ThediversityoflifeinAfricanfreshwaters;Underwater,underthreat.Ananalysisofthestatusanddistribution
offreshwater species throughout mainland Africa. Edited by William Darwall, Kevin Smith, David Allen, Robert Holland, Ian Harrison and Emma Brooks, 2011
• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityintheWesternGhats,India. Sanjay Molur, Kevin G. Smith, B.A. Daniel and William Darwall, 2011
• TheStatusandDistributionofFreshwaterBiodiversityinIndo-Burma. David Allen, Kevin G. Smith, and William Darwall, 2012
67
IUCN- Türleri Yaşatma KomisyonuTürleri Yaşatma Komisyonu (SSC) sayıları yaklaşık 10.000’e varan dünyanın her yerinden uzmanın üyeliğiyle, IUCN’nin altı gönüllü komisyonunun en büyüğüdür. Dünya üzerinde baskı yaratan en büyük krizlerden biri olan biyoçeşitlilik kaybı nedeniyle çoğu türdeki birey sayısı kritik seviyede azaldığı için SSC çalışmalarını ve uzmanlığını, pozitif ve bilinçli eylemler aracılığıyla doğa korumaya aktarmaktadır. Bu, SSC’nin değer biçilemeyecek “elektrik santralini” kuran, gönüllü uzmanların oluşturduğu bilimsel temelli ağın gücü sayesinde başarılmaktadır.www.iucn.org/ssc
IUCN- Küresel Tür ProgramıIUCN Küresel Tür Programı IUCN Türleri Yaşatma Komisyonu ve bağımsız uzman gruplarının etkinliklerini desteklemekle birlikte küresel tür koruma girişimlerini de yürütür. IUCN Sekreterliğinin bütünleyici bir parçasıdır ve İsviçre’deki uluslararası genel merkezden yönetilmektedir. Küresel Tür Programı Türlerin Ticareti ve Kullanımı, IUCN Kırmızı Listesi, Tatlısu Biyoçeşitlilik Birimi ve İklim Değişikliği Birimi (Bunların tümü Cambridge, Birleşik Krallıkta’dır), Biyoçeşitlilik Değerlendirme Birimi (Washington DC, ABD) ve Denizel Biyoçeşitlilik Birimi’ni (Old Dominion Üniversitesi, Norfolk VA, ABD) de kapsayan birkaç teknik birimi de içermektedir.www.iucn.org/species
IUCN- Avrupa Birliği TemsilciliğiIUCN Avrupa Birliği Temsilciliği Brüksel’de bulunmaktadır. Kuruma küresel hizmetleri ve IUCN- üyeleri, ulusal komiteleri, bilimsel komisyonları ve küresel sekreterlik- için gerekli bağlantıları sağlayan, Brüksel’deki bölgesel yönetim merkezleriyle, AB enstitülerini, kamuyu ve bireysel aktörleri birbirine kenetleyen genel merkez burasıdır. IUCN AB Ofisi AB doğa politikalarının, ortaklıklarının, ağ oluşturma çalışmalarının, kararlara etki etmek ve AB kurumlarının doğa koruma bilincini artırmaya odak noktasıdır. IUCN AB Ofisi Küresel Tür Programı’nın çalışanlarıyla birlikte, yukarıda söz edilen işlere kendini adayan çalışanlara da ev sahipliği yapmaktadır.www.iucn.org/europe
AB YAYINLARINA ULAŞMAK İÇİN:Ücretsiz yayınlar:• AB Kitabevi (http://bookshop.europa.eu);• Avrupa Komisyonu’nun temsilcilikleri ya da delegelikleri.http://ec.europa.eu adresinden bunların iletişim detaylarına ulaşabilir ya da +352 2929-42758 numarasına faks çekebilirsiniz.
Ücretli yayınlar:• AB Kitabevi (http://bookshop.europa.eu);• Ücretli abonelikler (AB resmi dergisi, Court of Justice ve Avrupa Komisyonu tarafından basılan süreli yayınlar) satış acentelerimizden sipariş edilebilir.http://ec.europa.eu adresinden bunların iletişim detaylarına ulaşabilir ya da +352 2929-42758 numarasına faks çekebilirsiniz.
Türkçe adı Bilimsel adı Bulunduğu Sezon
Avrupa kırmızı liste durumu Türkçe adı Bilimsel adı Bulunduğu
SezonAvrupa kırmızı liste durumu
Ada dogani Falco eleonorae Ü Çalıkuşu Regulus regulus ÜAda martısı Larus audouinii Ü K Çam baştankarası Parus ater ÜAğaç İncirkuşu Anthus trivialis Ü Çamur çulluğu Limosa limosa K VUAğaç serçesi Passer montanus Ü Çamurcun Anas crecca Ü KAk çaylak Elanus caeruleus Ü Çaprazgaga Loxia curvirostra ÜAk kanatli sumru Chlidonias leucopterus Ü Çayır taşkuşu Saxicola rubetra ÜAk kumkuşu Calidris alba K Çekirge kamışçını Locustella naevia ÜAk mukallit Hippolais pallida Ü Çeltikçi Plegadis falcinellus ÜAk pelikan Pelecanus onocrotalus Ü K Çıkrıkçın Anas querquedula ÜAkça cılıbıt Charadrius alexandrinus Ü K Çıtkuşu Troglodytes troglodytes ÜAkdeniz martısı Larus melanocephalus Ü K Çıvgın Phylloscopus collybita ÜAkgerdanlı ötleğen Sylvia communis Ü Çil keklik Perdix perdix ÜAkgözlü ötleğen Sylvia hortensis Ü Çizgili ishakkuşu Otus brucei Ü ENAkkarınlı ebabil Tachymarptis melba Ü Çizgili ötleğen Sylvia nisoria ÜAkkuyruklu kartal Haliaeetus albicilla Ü VU Çizgili sinekkapan Muscicapa striata ÜAkkuyruksallayan Motacilla alba Ü Çobanaldatan Caprimulgus europaeus ÜAksırtlı ağaçkakan Dendrocopos leucotos Ü Çol koşarı Cursorius cursor Ü NTAksırtlı kuyrukkakan Oenanthe finschii Ü Çorak toygarı Calandrella brachydactyla ÜAkyanaklı baştankara Parus lugubris Ü Çöl kuyrukkakanı Oenanthe deserti Ü NTAla sığırcık Sturnus roseus Ü Çöl serçesi Petronia brachydactyla ÜAlaca ağaçkakan Dendrocopos syriacus Ü Çöl toygarı Ammomanes deserti Ü CRAlaca balıkçıl Ardeola ralloides Ü Çulhakuşu Remiz pendulinus ÜAlaca baykuş Strix aluco Ü Çulluk Scolopax rusticola Ü KAlaca kuyrukkakan Oenanthe pleschanka Ü Çütre Carpodacus erythrinus ÜAlaca Sinekkapan Ficedula semitorquata Ü Dağ incirkuşu Anthus spinoletta ÜAlaca yalıçapkını Ceryle rudis Ü EN Dağ kuyruksallayanı Motacilla cinerea ÜAlakarga Garrulus glandarius Ü Dağ mukalliti Hippolais languida ÜAlamecek Rhodopechys sanguineus Ü Dağbülbülü Prunella modularis ÜAltın yağmurcun Pluvialis apricaria K Dağhorozu Tetrao mlokosiewiczi ÜAltıngöz Bucephala clangula K Delice dogan Falco subbuteo ÜAnadolu sıvacısı Sitta krueperi Ü Dere düdükcünü Actitis hypoleucos Ü KAngıt Tadorna ferruginea Ü K Derekuşu Cinclus cinclus ÜArapbülbülü Pycnonotus xanthopygos Ü Dikkuyruk Oxyura leucocephala Ü K ENArı şahini Pernis apivorus Ü Dikkuyruklu ötleğen Prinia gracilis ÜArıkuşu Merops apiaster Ü Doğu alameceği Eremopsaltria mongolicus ÜAtmaca Accipiter nisus Ü Doğu kamışçını Acrocephalus agricola ÜBağırtlak Pterocles orientalis Ü EN Doğu kirazkuşu Emberiza buchanani ÜBahçe çintesi Emberiza cirlus Ü Döüğüşkenkuş Philomachus pugnax KBahçe tırmaşıkkuşu Certhia brachydactyla Ü Duvar Tırmaşıkkuşu Tichodroma muraria ÜBahri Podiceps cristatus Ü K Ebabil Apus apus Ü VUBalaban Botaurus stellaris Ü K NT Ekin kargası Corvus frugilegus ÜBalık kartalı Pandion haliaetus Ü Elmabaş patka Aythya ferina Ü K VUBalıkbaykuşu Ketupa zeylonensis Ü CR Erguvani balıkçıl Ardea purpurea ÜBataklık çintesi Emberiza schoeniclus Ü Ev kırlangıcı Delichon urbicum ÜBataklık düdükçünü Tringa stagnatilis K Fiyu Anas penelope KBataklık kamışçını Locustella luscinioides Ü Flamingo Phoenicopterus roseus Ü KBataklık yelvesi Porzana porzana Ü Florya Carduelis chloris ÜBataklıkkırlangıcı Glareola pratincola Ü K Gece balıkçılı Nycticorax nycticorax ÜBenekli suyelvesi Porzana parva Ü Gok dogan Falco peregrinus ÜBıldırcın Coturnix coturnix Ü Gökardıç Monticola solitarius ÜBıldırcın klavuzu Crex crex Ü Gökce güvercin Columba oenas ÜBıyıklı baştankara Panurus biarmicus Ü Gökkuzgun Coracias garrulus ÜBıyıklı dogan Falco biarmicus Ü EN Gri balıkçıl Ardea cinerea Ü KBıyıklı kamışçın Acrocephalus melanopogon Ü Guguk Cuculus canorus ÜBıyıklı ötleğen Sylvia cantillans Ü Gülen sumru Sterna nilotica ÜBıyıklı sumru Chlidonias hybrida Ü Gümüş martı Larus michahellis Ü KBoğmaklı ardıç Turdus torquatus Ü Gümüş yağmurcun Pluvialis squatarola KBoğmaklı toygar Melanocorypha calandra Ü Halkalı cılıbıt Charadrius hiaticula KBoyunçeviren Jynx torquilla Ü Halkalı kucuk cılıbıt Charadrius dubius ÜBoz alamecek Rhodopechys obsoletus Ü Hazar martısı Larus cachinnans KBoz çıvgın Phylloscopus bonelli Ü Hazar sumrusu Sterna caspia ÜBoz ebabil Apus pallidus Ü Irak yedikardeşi Turdoides altirostris Ü NTBoz kirazkuşu Emberiza cineracea cineracea Ü VU İbibik Upupa epops ÜBoz kirazkuşu Emberiza cineracea semenowi Ü İncegagalı kervançulluğu Numenius tenuirostris K CRBoz kuyrukkakan Oenanthe isabellina Ü İncegagalı martı Larus genei Ü KBoz ötleğen Sylvia borin Ü İshakkuşu Otus scops ÜBoz yelkovan Calonectris diomedea Ü İspinoz Fringilla coelebs ÜBozkaz Anser anser Ü K İzmir yalıçapkını Halcyon smyrnensis Ü KBozkır kartalı Aquila nipalensis Ü CR Kadife ördek Melanitta fusca fusca Ü K VUBozkır ötleğeni Sylvia conspicillata Ü Kafkas çıvgını Phylloscopus sindianus ÜBozkır toygarı Calandrella rufescens Ü Kamış bülbülü Cettia cetti ÜBozkir delicesi Circus macrourus Ü NT Kar serçesi Montifringilla nivalis ÜBozördek Anas strepera Ü K Kara ağaçkakan Dryocopus martius ÜBuğdaycıl Luscinia svecica Ü Kara akbaba Aegypius monachus ÜBülbül Luscinia megarhynchos Ü Kara ayaklı martı Rissa tridactyla K VUBüyük akbalıkçıl Casmerodius albus Ü K Kara çaylak Milvus migrans ÜBüyük baştankara Parus major Ü Kara iskete Serinus pusillus ÜBüyük cılıbıt Charadrius leschenaultii Ü VU Kara kızılbacak Tringa erythropus KBüyük dağbülbülü Prunella collaris Ü Kara kızılkuyruk Phoenicurus ochruros ÜBüyük kamışçın Acrocephalus arundinaceus Ü Kara leylek Ciconia nigra ÜBüyük karabaş martı Larus ichthyaetus K Kara ördek Melanitta nigra nigra KBüyük kayasıvacısı Sitta tephronota Ü Kara sumru Chlidonias niger ÜBüyük kızkuşu Vanellus indicus Ü VU Karaalınlı örümcekkuşu Lanius minor ÜBüyük kumkuşu Calidris canutus K Karabaş martı Larus ridibundus Ü KBüyük tarakdiş Mergus merganser K Karabaş patka Aythya marila K VUCayir delicesi Circus pygargus Ü Karabaşlı çinte Emberiza melanocephala ÜÇakir Accipiter gentilis Ü Karabaşlı iskete Carduelis spinus ÜÇalı bülbülü Erythropygia galactotes Ü Karabaşlı ötleğen Sylvia atricapilla ÜÇalı kamışçını Acrocephalus palustris Ü Karabatak Phalacrocorax carbo sinensis Ü K
Bu çalışmada değerlendirilen Türkiye kuş türleri listesi
Türkçe adı Bilimsel adı Bulunduğu Sezon
Avrupa kırmızı liste durumu Türkçe adı Bilimsel adı Bulunduğu
SezonAvrupa kırmızı liste durumu
Karabogazlı ötleğen Sylvia rueppelli Ü Mavi baştankara Parus caeruleus ÜKaraboyunlu batağan Podiceps nigricollis Ü K Mezgeldek Tetrax tetrax Ü VUKaragagalı sumru Sterna sandvicensis Ü K Orman ağaçkakanı Dendrocopos major ÜKaragerdanlı dalgıç Gavia arctica K Orman çıvgını Phylloscopus sibilatrix ÜKarakanatlı bataklıkkırlangıcı Glareola nordmanni Ü VU Orman tırmaşıkkuşu Certhia familiaris ÜKarakarınlı kumkuşu Calidris alpina K Orman toygarı Lullula arborea ÜKarakulaklı kuyrukkakan Oenanthe hispanica Ü Ortanca ağaçkakan Dendrocopos medius ÜKarasırtlı martı Larus fuscus fuscus K Ökse ardıcı Turdus viscivorus ÜKaratavuk Turdus merula Ü Öter ardıç Turdus philomelos ÜKaşıkçı Platalea leucorodia Ü K Ötücü kuğu Cygnus cygnus KKaşıkgaga Anas clypeata Ü K Paçalı baykuş Aegolius funereus ÜKaya çintesi Emberiza cia Ü Pasbaş patka Aythya nyroca Ü KKaya güvercini Columba livia Ü Peçeli baykus Tyto alba ÜKaya kartali Aquila chrysaetos Ü Pembe göğüslü ötleğen Sylvia mystacea ÜKaya kırlangıcı Hirundo rupestris Ü Poyrazkuşu Haematopus ostralegus Ü VUKaya serçesi Petronia petronia Ü Pufla Somateria mollissima K VUKaya Sıvacısı Sitta neumayer Ü Puhu Bubo bubo ÜKayın baştankarası Parus palustris Ü Sahin Buteo buteo ÜKelaynak Geronticus eremita Ü RE Saka Carduelis carduelis ÜKerkenez Falco tinnunculus Ü Sakallı akbaba Gypaetus barbatus Ü VUKervan çulluğu Numenius arquata K VU Sakarca Anser albifrons albifrons KKetenkuşu Carduelis cannabina Ü Sakarmeke Fulica atra Ü K NTKılıçgaga Recurvirostra avosetta Ü K Saksağan Pica pica ÜKılkuyruk Anas acuta Ü K Sarı çinte Emberiza citrinella ÜKılkuyruklu bağirtlak Pterocles alchata Ü Sarı gagalı dağkargası Pyrrhocorax graculus ÜKınalı keklik Alectoris chukar Ü NT Sarı kuyruksallayan Motacilla flava ÜKındıra kamışçını Acrocephalus schoenobaenus Ü Sarı mukallit Hippolais icterina ÜKır Baykuşu Asio flammeus Ü Sarıasma Oriolus oriolus ÜKır incirkuşu Anthus campestris Ü Sarıbaşlı kuyruksallayan Motacilla citreola ÜKırlangıç Hirundo rustica Ü Sarıboğazlı serçe Petronia xanthocollis ÜKırmızı gagalı dağkargası Pyrrhocorax pyrrhocorax Ü Sarıgagalı ketenkuşu Carduelis flavirostris ÜKızıl akbaba Gyps fulvus Ü K Saz delicesi Circus aeruginosus ÜKızıl kırlangıç Hirundo daurica Ü Saz horozu Porphyrio porphyrio ÜKızıl kirakuşu Emberiza caesia Ü Saz kamışçını Acrocephalus scirpaceus ÜKızıl şahin Buteo rufinus Ü Serçe Passer domesticus ÜKızılbacak Tringa totanus Ü K Sığır balıkçılı Bubulcus ibis Ü KKızılbaşlı örümcekkuşu Lanius senator Ü K Sığırcık Sturnus vulgaris ÜKızılboyunlu batağan Podiceps grisegena Ü K Sıvacı Sitta europaea ÜKızılca kuyrukkakan Oenanthe xanthoprymna Ü Sibirya kazı Branta ruficollis KKızılenseli doğan Falco pelegrinoides Ü Söğüt serçesi Passer hispaniolensis all others ÜKızılgerdan Erithacus rubecula Ü Su çulluğu Gallinago gallinago Ü KKızılgerdanlı dalgıç Gavia stellata K Su klavuzu Rallus aquaticus ÜKızılkuyruk Phoenicurus phoenicurus Ü Su tavuğu Gallinula chloropus ÜKızılsırtlı örümcekkuşu Lanius collurio Ü Sumru Sterna hirundo ÜKızkuşu Vanellus vanellus Ü K VU Suna Tadorna tadorna Ü KKirazkuşu Emberiza hortulana Ü Sülün Phasianus colchicus ÜKocabaş Coccothraustes coccothraustes Ü Sürmeli çalıkuşu Regulus ignicapillus ÜKocagöz Burhinus oedicnemus Ü Sürmeli dağbülbülü Prunella ocularis ÜKucuk kerkenez Falco naumanni Ü Sütlabi Mergellus albellus KKucuk orman kartali Aquila pomarina Ü Şah kartal Aquila heliaca ÜKuğu Cygnus olor Ü K Şakrak Pyrrhula pyrrhula ÜKukumav Athene noctua Ü Tahtalı Columba palumbus ÜKulaklı batağan Podiceps auritus K NT Tarakdiş Mergus serrator K NTKulaklı orman baykuşu Asio otus Ü Tarla çintesi Miliaria calandra ÜKulaklı toygar Eremophila alpestris Ü Tarla kazı Anser fabalis rossicus KKum kekliği Ammoperdix griseogularis Ü Tarla kuşu Alauda arvensis ÜKumkırlangıcı Riparia riparia Ü Taş bülbülü Irania gutturalis ÜKumru Streptopelia decaocto Ü Taşçeviren Arenaria interpres KKuyrukkakan Oenanthe oenanthe Ü Taşkızılı Monticola saxatilis ÜKuzgun Corvus corax Ü Taşkuşu Saxicola torquatus ÜKücük akbalıkcıl Egretta garzetta Ü K Tavşancıl Aquila fasciatus Ü NTKüçük ağaçkakan Dendrocopos minor Ü Telkuyruk Clangula hyemalis K VUKüçük akbaba Neophron percnopterus Ü EN Telli turna Grus virgo ÜKüçük akgerdanlı öteleğen Sylvia curruca Ü Tepeli guguk Clamator glandarius ÜKüçük alamecek Bucanetes githagineus Ü Tepeli karabatak Phalacrocorax aristotelis desmarestii Ü KKüçük balaban Ixobrychus minutus Ü Tepeli patka Aythya fuligula Ü KKüçük batağan Tachybaptus ruficollis Ü K Tepeli pelikan Pelecanus crispus Ü KKüçük boğmaklı toygar Melanocorypha bimaculata Ü Tepeli toygar Galerida cristata ÜKüçük ebabil Apus affinis Ü Toy Otis tarda ÜKüçük gümüş martı Larus canus K Turaç Francolinus francolinus ÜKüçük iskete Serinus serinus Ü Turna Grus grus ÜKüçük karabatak Phalacrocorax pygmeus Ü K Ulu doğan Falco cherrug Ü VUKüçük karga Corvus monedula Ü Urkeklik Tetraogallus caspius ÜKüçük kartal Hieraaetus pennatus Ü Uzunbacak Himantopus himantopus ÜKüçük kuğu Cygnus columbianus bewickii K Uzunkuyruklu baştankara Aegithalos caudatus ÜKüçük kumkuşu Calidris minuta K Üveyik Streptopelia turtur Ü VUKüçük kumru Streptopelia senegalensis Ü Vangölü Martısı Larus armenicus B W NTKüçük martı Larus minutus K NT Yalıçapkını Alcedo atthis Ü VUKüçük sakarca Anser erythropus K EN Yaz atmacası Accipiter brevipes ÜKüçük serçe Passer moabiticus Ü VU Yaz ördeği Marmaronetta angustirostris Ü VUKüçük sinekkapan Ficedula parva Ü Yelkovan Puffinus yelkouan ÜKüçük suçulluğu Lymnocryptes minimus K Yelpazekuyruk Cisticola juncidis ÜKüçük sumru Sterna albifrons Ü Yeşil ağaçkakan Picus viridis ÜKüçük suyelvesi Porzana pusilla Ü Yeşil arıkuşu Merops persicus ÜKüçük yeşil ağaçkakan Picus canus Ü Yeşil çıvgın Phylloscopus trochiloides nitidus ÜLeş kargası Corvus corone cornix Ü Yeşil düdükçün Tringa ochropus KLeylek Ciconia ciconia Ü Yeşilbacak Tringa nebularia KMacar ördeği Netta rufina Ü K Yeşilbaş Anas platyrhynchos Ü KMahmuzlu kızkuşu Vanellus spinosus Ü Yılan kartalı Circaetus gallicus ÜMaskeli örümcekkuşu Lanius nubicus Ü Zeytin mukalliti Hippolais olivetorum ÜMaskeli ötleğen Sylvia melanocephala Ü
Avrupa Kırmızı Listesi, IUCN Bölgesel Liste rehberine göre Avrupa’daki türlerin koruma durumlarının bir değerlendirilmesidir. Bölgesel düzeyde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya
olan türleri belirleyerek bunların durumunu iyileştirmek için uygun koruma önlemlerinin yerine getirilmesini amaçlar.
Bu yayın Avrupa’daki 533 yerli kuş türüne ilişkin sonuçları özetlemektedir. Avrupa düzeyinde türlerin yaklaşık %13’ü arazi kullanımı uygulamalarındaki değişiklikler, istilacı ve yabancı
türler, kuşların yasa dışı avlanması gibi nedenlerle yok olma tehdidiyle karşı karşıyadır.
Avrupa Kırmızı Listesi BirdLife International tarafından, Avrupa Komisyonu ile yapılan hizmet sözleşmesinin ürünü olarak derlenmiştir. http://ec.europa.eu/environment/nature/
conservation/species/redlist/ ve http://www.iucnredlist.org/europe adreslerinden listeye erişilebilir.
KH-0
1-15
-258
-EN
-N