Avramenko - Nebo Povne Zirok

KOMPAS ~ 2013

Kapitan Zorianoho Flotu ErikMastrem i joho peryj pominyk Oha Kras-nova doekalysia nareti popovnennia v ko-mandi na zorelit Kardif prybuly trojejunych vypusknykiv Zorianoji koly. Jich per-yj rejs tiky poynajesia, koly Kardif vyja-vliaje drejfujuyj v prostori Koveh odynz dvoch legendarnych zoreliotiv, vidpravle-nych e otyry stolittia tomu z perymy kolo-nistamy na bortu i bezslidno znyklych nezaba-rom pislia zapusku. Pasayry jak i ranie yvi,choa i perebuvaju v anabizi. Molyvo,vdassia znajty i vriatuvaty i druhyj korabe,o spriamovuvavsia do tajemnyoji systemy519-oji Stricia?..

Roman

Ja ve j zabuv, jake nebo na Marsi brudno-synie, maje sire, vkryte ovtavymyperystymy chmaramy. Ja vidvyknuv vid tutenioho rozridenoho povitria, suchoho koliu-oho vitru i orstokoho cholodu, o projmav a do samych kistok. Ale najnepryjemniymbuv vsiudysuyj marsinkyj pisok, jakyj myttiu zabyvsia pid odiah i zarypiv u mene nazubach, ojno ja vyjov nazovni erez pasayrkyj liuk atla j zrobyv kika krokiv unyzpo trapu.

Mars zalyavsia Marsom suvoroju, nepryjaznoju planetoju. Za pja stori terafor-muvannia joho vdalosia prystosuvaty do liudkoho yttia, ale peretvoryty na kvituyj,blahodatnyj svit vyjavylosia ne do snahy. V rezutati vyjla taka sobi sumi Sybiru, Sa-chary j Himalajkoho vysokohirja.

Slidom za mnoju po trapu spustylasia Krasnova. Jiji strunku posta ino ohortavuteplenyj kite z elektronahrivom, tomu, na vidminu vid mene, odiahnenoho v zvyajnyjmundyr, vona pouvalasia cilkom komfortno na cholodnomu marsinkomu vitri. My ra-zom dyvylysia na nevelykyj bilyj gravikar z yrokoju zelenoju smuhoju vzdov korpusu,o same vidalyv vid budivli kosmoportu i vydko pomav nad litnym polem, priamujuyv na bik.

Ja zhadav toj de, koly na takomu kinomu kari (a moe, j na ciomu samomu)mene, otyrnadciatyrinoho chlopyka, pidvezly do orbitanoho atla j predstavyly kapi-tanovi korablia Amsterdam Gijermo Lopesu mojemu peromu komandyrovi. Pidjoho orudoju ja prosluyv do dvadciaty rokiv, potim Lopes perevivsia v Doslidnykyj De-partament, i kapitanom Amsterdama stav staryj pominyk Berenyj, a ja posiv johomisce druhoho pilota i starpoma. Vtim, na cij posadi ja probuv nedovho, lye try z polovy-noju roky, pislia oho zdijsnyv erhovyj karjernyj strybok i otrymav pid svoje koman-duvannia korabe Kardif. I o teper nastala moja erha pryjmaty novakiv.

Pjatnadcia rokiv ne bula na Marsi, zadumlyvo promovyla Krasnova. Vi-dkoly zakinyla kolu. A ty, kep?

Trynadcia, vidpoviv ja. Tako pislia koly. I nikoly ne chotiv povernutysia.My obminialysia rozumijuymy pohliadamy. Malo chto z vypusknykiv Marsinkoji

Zorianoji koly mav tepli y bodaj nostagini pouttia do svojeji ama-mater. Sim rokivnavannia v nij buly a nijak ne najkraoju poroju naoho yttia. kola vidibrala v nasdytynstvo, i cioho my jij vybayty ne mohly. Ta ce zovsim ne oznaaje, o my koduvaly

pro mynule. Jakby mona bulo povernuty as nazad i zanovo proyty kini roky, toosobysto ja zalyyv by vse jak je. Ini, hadaju, vynyly b tak samo.

Gravikar zupynyvsia, i z nioho vyjlo troje pidlitkiv u kadetkych formach dvachlopcia ta divyna; v rukach vony trymaly valizy z osobystymy reamy. A suprovoduvavjich, na mij prevelykyj podyv, toj samyj kapitan Lopes. Pislia joho perechodu v Doslid-nykyj Departament (abo, skoroeno, Dosdep) my bie ne zustrialysia: Amsterdamperevely na najdovyj koloninyj marrut, do planety Esperansa, a Lopes misiaciamypropadav u dalekych ekspedycijach, i tak ue sklalosia, o nai liachy odnoho razu neperetnuly. Zate, jak i ranie, v informacijnych mereach Zemli ta inych planet reguli-arno zjavlialysia joho novi statti z astrozyky. Pryomu osoblyvo ukaty ne dovodylosia vsi providni universytety neodminno vnosyly jich do svojich katalogiv najvalyviychnovynok. Kapitan Lopes buv ne lye astronavtom, ale j znanym naukovcem.

Mene vrazylo, jak syno vin postariv za ci roky joho posta vtratyla kolyniu vy-pravku, nabula ohriadnosti, oblyia vkrylosia hustym mereyvom zmorok, a z-pid for-menoho kaketa vybyvalosia he ue syve volossia. I vin bie ne buv kapitanom najoho pohonach vyblyskuvaly admiraki zirky.

Pislia obminu pryvitanniamy, Lopes skazav: O, kapitane Mastrom, pryviv vam popovnennia. Prou liubyty j anuvaty.

Vidtak povernuvsia do svojich pidopinych, jaki z bojazkoju cikavistiu pozyraly na nas zKrasnovoju. Nu o , kadety, vae navannia zakinylosia, teper poynajesia sluba.Hidno nesi vysoke zvannia Lopes zamovk i prokaliavsia. Et! Do bisa vsi ci pro-movy. Idi, chlopjata. asty vam.

Myttiu zdohadavy, o admiral choe pohovoryty zi mnoju, Krasnova zaprosylanovakiv projty do atla. Vony staranno vidsaliutuvaly nam i slidom za mojim starympominykom pidnialysia po trapu do pasayrkoho liuka.

Lopes proviv jich sumovytym pohliadom, u jakomu vyrazno viduvalasia zazdrisstarosti do junosti. Potim znovu podyvyvsia na mene.

Radyj naij zustrii, Eriku. Jak tam u tebe, vse harazd? Hrich narikaty, vidpoviv ja. Jak bayte, ve komanduju korablem.Admiral kyvnuv: Ja buv due hordyj za tebe, koly ty stav kapitanom. Ne zdyvuju, jako e do

trydciatyriia odery druhyj rang.Ja nedbalo stenuv pleyma. Zvannia dlia mene ne holovne. Ja chotiv by perevestysia v Dosdep. Ue zonduvav

grunt z pryvodu novoho krejsera, diznavavsia, y je sens podavaty raport pislia oholoen-nia pro nabir ekipau. Ale v tabi mene vidradyly. Skazaly, o moju kandydaturu navine rozhliadatymu. Movliav, ja e maju nabratysia dosvidu.

I ce spravdi tak, skazav Lopes. Ty z molodych ta rannich, prote spravnijdosvid use-taky prychody z rokamy. A komanduvaty doslidnykym korablem velykavidpovidanis. Jakby ty buv prosto druhym pilotom, nijakych problem z perevedenniamne vynyklo b u naastva ty na harnomu rachunku. Ale ty ne pohodysia na pony-ennia v posadi, pravda?

Zvyajno, ne pohodusia, pidtverdyv ja. Jako ue zvyk buty kapitanom.Do cioho due vydko zvykaje.

Oto-to j vono. Tomu nabery terpinnia j ekaj na svij ans. V seredniomuopivtora roku v Dosdepi zviniajesia odna kapitanka posada. Tobi lye dvadcia sim,

asu poperedu bahato. Tvoja karjera tiky poynajesia. Vin mymovoli zitchnuv.A ja zapiznilo zbahnuv, o z moho boku bulo ne nadto taktovno zavodyty rozmovu

pro Departament. Komu-komu, a Lopesovi e zamolodu bula vidkryta doroha doneyslennych lav astronavtiv-doslidnykiv, prote erez simejni obstavyny vin maje vsiusvoju karjeru prosluyv na vantanych korabliach. Jomu bulo devjatnadcia, koly vin oe-nyvsia na divyni z Taury najblyoji do Zemli zorianoji koloniji, a za dva roky po tomuvona potrapyla v avariju j na vse yttia stala invalidom. Lopes liubyv jiji j kynuty ne mih,a perechid u Dosdep oznaav by joho tryvali bahatomisiani vidluky. Tak vin protiahomotyrioch desiatyli i litav mi Zemleju j Tauroju speru druhym pilotom, a potim ka-pitanom.

Joho druyna pomerla sim rokiv tomu, i tiky todi Lopes stav vinym. Na toj asjomu ve vypovnylosia istdesiat, zazvyaj u takomu vici v Doslidnykyj Departament neberu, a nadto na posadu kapitana, ale dlia Lopesa, vrachuvavy joho naukovi dosiah-nennia, zrobyly vyniatok. Prote, jak i slid bulo oikuvaty, nenadovho ve same admi-rake zvannia oznaalo, o vin piov z Velykoho Kosmosu

Nu a vy, admirale? obereno zapytav ja. Davno vas e-e pidkosylo?Lopes spochmurniv. e pja rokiv tomu. Pja rokiv? perepytav ja zdyvovano. A ja nioho ne uv. Pro ce nichto ne znav. Ja piov u vidstavku lye na poatku cioho roku. Oho! Ja buv vraenyj. Dovho vy protrymalysia! Ato, dovho. Sam takoho ne ekav. Prychovuvav ce vid usich, duryv likariv

tak chotilosia protiahty do simdesiaty Ale ne dotiahnuv. Vas vykryly? Ni, ce bulo moje vlasne riennia. Meni stavalo dedali vae perenosyty tryvalyj

hiperdrajv, nareti ja zrozumiv, o ve ne mou povnoju miroju vykonuvaty kapitankiobovjazky, tomu napysav raport. Prykynuvsia, niby v mene ojno poalasia druha sta-dija, i v medkomisiji meni poviryly. Zovsim zviniatysia zi sluby e ne chotiv, prote dliavyprobuvaa buv ue zastaryj, a tabna posada mene ne pryvabliuvala, tomu piov in-struktorom do koly korotki polioty dlia mene poky ne problema.

I jak ce, buty vytelem u naij koli? pocikavyvsia ja. Vako, ziznavsia Lopes. Nadzvyajno vako. Niby chody po lezu noa.

Varto vykazaty bodaj trochy mjakosti, jak dity poynaju vymahaty postupok, alijusia,o ne vstyhaju z zavdanniamy, i v rezutati hamujesia ve navanyj proces. Zajvasuvoris te ne do dobra todi uni stverdujusia na dumci, o takomu vykladaevi vseodno ne dohody, cho jak ne starajsia Lopes pochytav holovoju. Meni he nepodobajesia, o my tak zavantaujemo ditej, zmuujemo jich praciuvaty z ranku do noi,maje ne zalyajemo jim asu dlia dozvillia a lye dlia vidpoynku. Ce nepravyno, ne-spravedlyvo ta inake ne mona.

Ja ce rozumiv. My vsi rozumily. Na Zorianyj Flot i bez toho viduvav chroninyjbrak kadriv i o dali, to due. A koen zajvyj rik navannia oznaav vtratu e ponadsotni specilistiv.

Bojusia, vy nedovho protrymajete na cij roboti, skazav ja vidverto. Vyudovyj komandyr, harnyj nastavnyk, ale nadto dobra ta ujna liudyna dlia kinoho vy-telia.

Lopes chmyknuv.

Hadaje, ini vykladai bezserdeni? Vony tako liudy, jim tako koda ditejChoa, molyvo, ty maje raciju. Majbutnie pokae. Jako ne zmou vtrymatysia v koli,pidu praciuvaty v universytet, ytatymu lekciji z astrozyky. Mene, do rei, ve zaprou-ju ale ni na Zemli, ni na Marsi ja ne zalyu. Vyberu odnu iz zorianych kolonij Bu-jaku, okrim Taury. Pry ciomu v joho pohliadi promajnuv zatamovanyj bi. Najpev-nie, Cefeju.

V Espero-Siti te nepohanyj universytet, zauvayv ja.Vin syluvano vsmichnuvsia. Agituje za svoju planetu? Bau, ty po-spravniomu pryvjazavsia do Esperansy. Tak, pryvjazavsia, pidtverdyv ja. Za ci sim rokiv vona stala mojim domom.

Molyvo, ja uperedenyj, ale vvaaju jiji najkraoju z usich kolonij. Tvoju dumku podiliaju ymalo naych koleg. Ja rozhliadaju Esperansu jak odyn

z molyvych varintiv. A tonie jak druhyj pislia Cefeji. Prote ostatono e ne vy-riyv. Z cymy slovamy vin pozyrnuv na hodynnyka. Harazd, Eriku, meni pora. Zadesia chvylyn maju suprovoduvaty nastupnu grupu. Chaj tobi asty. I bu dlia ditla-chiv harnym komandyrom.

Namahatymu buty takym, jak vy, admirale.Koly ja pidniavsia na bort atla, Krasnova ekala mene na vychodi zi liuzovoji ka-

mery. Jak tam novaky? zapytav ja. Sydia tycho, mov myeniata, vidpovila vona z javnym neschvalenniam u ho-

losi. Rozhubleni j navi trochy obraeni. Admiral povivsia nepravyno urvav naput-niu promovu, ne predstavyv jich tobi jak hodysia. Ja, zvyajno, rozumiju: vin chotiv, obuse bulo po-prostomu, bez formanostej, ale vony cioho ne ocinyly.

Ne bida, skazav ja. Zaraz use vypravliu. A ty jdy do kabiny, zapytaj udyspeterkoji dozvil na zlit.

Dobre, kep.Krasnova podalasia do pilotkoji kabiny, a ja promynuv tambur i vvijov u pa-

sayrkyj salon. Pry mojij pojavi novaky druno povstavaly zi svojich mis. Sidajte, machnuv ja rukoju. I moete zniaty kiteli, tut dosy teplo.Vony dosluchaly mojeji porady. Tym asom ja vlatuvavsia v krisli navproty i zmi-

riav usich trioch dopytlyvym pohliadom. Meni e vora nadislaly jichni dokumenty, proteja ne stav navi vidkryvaty fajly, bo chotiv poznajomytysia z novymy lenamy komandyosobysto. Pere vraennia najvalyvie, i ja ne zbyravsia psuvaty joho pid vplyvom y-jeji storonnioji dumky.

Dvoje chlopciv zovni stanovyly cilkovytu protylenis odyn odnomu. Peryj buv ru-dyj, z hrubymy rysamy oblyia, riasno vkrytoho lastovynniam, vysokyj na zrist, micnojistatury. Druhyj nevysokyj tenditnyj blondyn z jasno-synimy oyma j po-divoomu vro-dlyvym lycem. Vin zdavavsia nabahato molodym za svoho rudoho tovarya, choa na-spravdi usim jim bulo po otyrnadcia rokiv. o do divyny, to niym osoblyvym vonane vyriznialasia chudorliava karooka atenka, dosy sympatyna, ale ne taka harna,jak menyj z chlopciv.

Ja ve zbyravsia zahovoryty do nych, koly vvimknuvsia interkom i prolunav holosKrasnovoji:

Kep, dyspeterka dala dozvil na zlit. Ot i dobre, skazav ja. Pojichaly.

Pryjniato. Poynaju rulinnia. Gravikompensatory zadijani.Ja viduv, jak krislo pidi mnoju trochy prosilo, a tilo nalylosia dodatkovoju vahoju

Krasnova vvimknula na bortu atla tunu gravitaciju i dovela jiji rive do standartnojiodynyci. Novaky vidreaguvaly na ce normano: vsi troje buly rodom z Zemli, a vkinomu hurtoytku dlia zemlian i vychidciv z zorianych kolonij pidtrymuvalasia zemnasyla tiainnia, ob uni ne vidvykaly vid normanoji gravitaciji (a z urodenych marsinkomplektuvalysia okremi ekipai).

V saloni poulosia slabke hudinnia vid zapuenych termojadernych dvyhuniv zvukoizoliacija nikoly ne buvaje ideanoju. My etvero povernulysia do najblyoho iliu-minatora. atl zalyyv stojanku i po rulivnij dorici vyjichav na zlitnu smuhu. Pislia ko-rotkoho rozhonu mayna zdijnialasia v nebo i stala strimko nabyraty vysotu. V pryncypi,my mohly b zletity j na antygravach, prote Krasnova, jak i koen pilot, poliubliala reak-tyvnu tiahu j korystuvalasia neju za peroji-lipoji nahody.

Pryblyzno erez pivhodyny prybudemo na orbitanu stanciju i zvidty perejdemona na korabe, skazav ja novakam. Tam, jak i naley, predstavliu vas ekipaevi.A poky poznajommosia. Ja kapitan tretioho rangu Mastrom, komandyr mizorianohotransportu Kardif, na jakomu vy budete sluyty. Maju nadiju, my nepohano spraciuje-mosia. Ja zrobyv korotku pauzu j podyvyvsia na divynu. Teper tvoja erha.

Vona myttiu schopylasia, mov pidkynuta pruynoju, i zatorochkotila: Kadet Chagrivz, ser! Osnovna specinis pilotuvannia j navigacija. Dodatkovi

specinosti informatyka ta zvjazok, systemy hiperdrajvu. Znannia mov: vine volo-dinnia anglijka, ispanka; zi slovnykom nimeka, portugaka, italijka.

Ja pomoryvsia. Zarady Boha, sidaj! Ne strybaj, jak kenguru. Divyna zbenteeno prysila, i ja,

ve mjakym tonom, zapytav: To jak tebe zvaty? Kadet Chagrivz, ser. Mara Chagrivz. Due mylo, Maro, skazav ja. y, moe, tebe krae nazyvaty Marsi? Nu Tak, ser. Ja bie zvykla do Marsi. Tak mene vsi nazyvaly v koli. Marsi na

Marsi Vona nijakovo klipnula oyma. Ce takyj kalambur, ser. Moje imja i pla-neta.

Diakuju za pojasnennia, sam by nizao ne zdohadavsia, ironino promovyvja, ym vyklykav u divyny slabku, ledve pomitnu posmiku. Ote, Marsi, o ve nena Marsi. Ty musy zatiamyty odnu ri: ja ne liubliu, koly do mene zvertajusia ser.Meni bie do vpodoby kapitan abo kep. Zrozumilo?

Tak, kapitane. A vam, chlopci? Tak, kapitane, chorom vidpovily oboje. Ot i udovo. Sluchajte dali, provadyv ja. Vy ve ne koliari, tomu zabute

pro ci strojovi tuky. Ja chotiv buv dodaty, o takoho tybu tuky buly pryznaenidlia toho, ob jakomoha micnie trymaty univ u orach. Ale potim zhadav, o kapitanLopes pro ce ne hovoryv, poky ja sam ne rozibravsia. Zretoju, my ne vijkovi, i javymahaju vid vas prosto rozumnoji dyscypliny. A vid toho, o vy raz po raz stavatymetestrunko, vam ne dodassia ni rozumu, ni zna, ni dosvidu. U nas na korabli ne kazarma,a drunyj i zlahodenyj kolektyv, mona navi skazaty, rodyna z dvanadciaty liudej teper, razom z vamy, bude pjatnadcia. Pevna ri, my pidporiadkovujemosia statutovi jdotrymujemosia subordynaciji prote bez zajvych formanostej. U pozaslubovyj as

vai stari kolegy zazvyaj nazyvatymu vas na imja, a pid as vachty vyvatymuprizvye. Vy zvertajtesia do nych za zvanniam y posadoju, ne dodajuy ser, memabo jichni analogy inymy movamy. I do vaoho vidoma: staryj pominyk Krasnova vo-lije, ob jiji nazyvaly starpom, a holovnyj inener tern prosto ef, i jomu bajdue,o u vijkovych tak zvertajusia do serantiv ta staryn. Vam jasno?

Vsi troje pidtverdyly, o jasno, i my prodovyly znajomstvo. Rudoho chlopcia zvalyMilo Sabli, vin buv inenerom yrokoho proliu ridkisnyj vypadok dlia sviospe-enoho vypusknyka. Ce oznaalo, o vin ovolodiv usima inenernymy specinostiamy,jaki vykladaly u koli.

A jaka z nych osnovna? zapytav ja. Vsi, samovdovoleno vidpoviv Milo. Za konoju ja projov povnyj kurs i

otrymav najvyi baly.Zrozumilo, kruhlyj vidminnyk. U koli ja takych ne poliubliav, vony dratuvaly mene

svojeju pravynistiu. A podorosliavy, jak pravylo, stavaly bezdunymy suchariamy. Jaegojistyno potiyvsia vid toho, o z Miloem zdebioho matyme spravu na holovnyjinener, i povernuvsia do chudekoho chlopcia:

Nu, a ty? Symon Garje, nesmilyvo predstavyvsia toj, hospodara sluba. Dodat-

kova specinis tut vin zamjavsia, a joho vucha poervonily, poliovi operaciji.Huby Miloa vyhnulysia v hluzlyvij posmici, a ot u Marsinych oach vyrazno pro-

majnulo spivuttia. Vsich koliariv, chto ne prochodyv za tytunymy specinostiamypilotiv abo ineneriv, neodminno hotuvaly do poliovych operacij pid cym rozumivsiave kompleks navyok, neobchidnych dlia vysadky na nevyveni planety u skladi desant-nych grup. erez svoju tenditnu staturu Symon nitrochy ne hodyvsia na ro bezstranohopidkoriuvaa inych svitiv. Ta j osoblyvym rozumom, voevy, ne vidznaavsia, raz nespromihsia otrymaty nijakoji inoji kvalikaciji, okrim hospodarnyka.

Prote navi takyj prostyj chlope, jak vin, stanovyv velyeznu cinnis. Ade v Zoria-nyj Flot pryjmaly zovsim ne za rozumovymy zdibnostiamy i ne za zynymy danymy, aza inymy kryterijamy. Virnie, za odnym-jedynym, jakyj nazyvavsia rezystentnistiu. Inijakoho konkursu ne isnuvalo braly vsich pospi, e j narikaly na hostryj brak kadriv.

Tvoja druha specinis nam ne znadobysia, bo na korabe vantanyj, a ne do-slidnykyj, zaspokojiv ja Symona. A ot pera stane vemy v pryhodi. Vidkoly nastiuard piov na pensiju, vsima hospodarkymy spravamy v nas zajmajesia technik KarlaBeker. Ot tiky na kambuzi vid neji korysti malo kulinar z neji due kepkyj. Spodiva-ju, ty dobre hotuje?

Nu nepohano.Marsi za kinoju zvykoju (och, i dovho vid neji pozbavliatymesia!) pidniala ruku.

Ja kyvnuv jij. Symon prybidniajesia, kapitane, skazala vona. Vin due dobre hotuje.

Moja podruha, jaka razom z nym vyvala kulinariju, rozpovidala, o vin zavdy, na ko-nomu uroci, buv najkraym u jichniomu klasi.

Ce udovo, promovyv ja z neprychovanym zadovolenniam. Vychody, namdue poastylo.

Symon buv uleenyj mojimy slovamy i navi ne stiky slovamy, skiky mojimtonom. A Milo tycheko pyrchnuv, demonstrujuy svoju znevahu do takoji ne-serjoznoji profesiji. Durnyj, zarozumilyj chlopyko! Vin prosto ne rozumije, jak ce

tyniamy charuvatysia vsuchomjatku abo navydkuru pryhotovanymy napivfabryka-tamy.

Ot my j poznajomylysia, pidsumuvav ja. Teper pro te, o ekaje vas nakorabli. Ty, Symone, otrymaje u svoje rozporiadennia kambuz. Pro ini obovjazky stiu-arda poky ne dumaj: zaraz tvoja holovna i jedyna zadaa hoduvaty komandu. Bezpose-rednio bude pidporiadkovuvatysia staromu techniku Moreno. o do tebe, Miloe, totvojim priamym naanykom, jasna ri, bude ef tern. Vin i vyriy, ym konkretno tyzajmesia. Nu, a ty, Marsi, pide pid moju ruku, stane tretim pilotom. Vidpovidno mybudemo j vaymy nastavnykamy. Ne soromtesia zvertatysia do nas zi svojimy proble-mamy. A jak vynykne baannia prodovyty osvitu rozrachovujte na nau dopomohu jpidtrymku.

Tak, kapitane, nehajno ozvalasia Marsi, skorystavy mojeju pauzoju. Cedue dobre. U koli ja vyvala e try specinosti, ale meni trieky zabraklo, zovsimtrieky, ob sklasty ispyty. Ja b chotila ce vypravyty.

Ja pochytav holovoju: Ne varto pospiaty. Najblyi kika misiaciv ne radu vam dumaty pro navan-

nia. Zoseretesia na vykonanni svojich slubovych obovjazkiv. Porivniano zi koloju, vymatymete nabahato bie vinoho asu ale j vidpovidanis nezmirno zroste. Tomu nadozvilli vidpoyvajte j rozvaajtesia. Jakomoha bie spilkujtesia z lenamy komandy,hrajte v ihry, sluchajte muzyku, dyvisia my, ytajte knyky.

Milo nedbalo skryvyvsia. Ja zrozumiv, o vin tono ne ytatyme knyok, a jedynojurozvahoju, jaku sobi dozvoly, budu reguliarni zaniattia u sportzali. Retu asu provody-tyme za navanniam, prahnuy e bie rozyryty svij yrokyj inenernyj pro. Chlopejavno buv beznadijnyj

Marsi znovu pidniala ruku. Kapitane, a koly my vidbuvajemo v rejs? erez istnadcia hodyn, vidpoviv ja. Zavtra o vomij trydcia za bortovym

asom. Port pryznaennia Cefeja. Zvyajno my praciujemo na marruti Zemlia Esperansa, ta inodi, jak ot zaraz, nas nadsylaju i do inych planet.

Povedemo na buksyri baru?Ja, zvisno, ne stav pojasniuvaty jij, o za nepysanymy pravylamy Zorianoho Flotu

korabe z novakom-pilotom na bortu svij peryj rejs zdijsniuje z minimanym navanta-enniam. Natomis skazav:

Cioho razu bari ne bude. My majemo ine, due vidpovidane zavdannia ve-zemo erhovu grupu ditej.

Tobto partiju embriniv? utonyv Milo.Ja podyvyvsia na nioho dovhym pohliadom. Potim povino j itko vidpoviv: Same tak. Prote my zvykly nazyvaty jich dimy.

Nastupnoho dnia ja prokynuvsia trochy ranie ni zvyajno o ostij ranku, obbez pospichu zdijsnyty obchid korablia pered pryznaenym na vomu trydcia startom.

Prote vyjavylosia, o ja buv ne samoju rannioju ptakoju, mene vyperedyv Symon Garje,jakomu ne terpilosia ymvyde vziatysia do obovjazkiv na kambuzi (vora vveeri vinvstyh lye ohlianuty svoje nove hospodarstvo).

Ja vyjavyv ce, koly nadislav kuchonnomu avtomatovi zamovlennia na standartnyjsnidanok, a za chvylynu, zamis zvynoji picy z hrybamy, otrymav po mini-liftu navdyvo-vyu smanu mjasnu zapikanku i hrekyj salat y ne smaniyj za zapikanku. Navikava bula jaka osoblyva; ja pyv jiji nekvapno, smakujuy koen kovtok, i z pouttiamhlybokoho zadovolennia dumav pro te, o teper maju povnistiu ukomplektovanyj ekipadlia korablia takoho klasu, jak Kardif, try piloty (vkliuno zi mnoju), pja ineneriv,pja technikiv, likar i kuchar-stiuard. Ostannij formano tako naleav do technikiv uZorianomu Floti ne isnuvalo riadovych ta staryn, a vsi astronavty podilialysia na techni-kiv i oceriv; prote stiuardiv, erez jichnie osoblyve stanovye na korabli, bulo zavedenovidnosyty do okremoji kategoriji.

Poynajuy peredstartovyj obchid, ja nasampered zazyrnuv do kambuzu, de Symonjakraz zavantauvav u lift snidanok dlia Ohy Krasnovoji ta jiji olovika Teodora terna.Sluba podruia na odnomu korabli bula zvynym javyem u Zorianomu Floti. OkrimKrasnovoji ta terna, u nas na Kardi bulo e dvi pary inener Anna Gambarini zistarym technikom Chuanom Moreno i technik Mari Lakrua z zastupnykom holovnohoinenera ore Olivejroju.

Koly ja pochvalyv Symona za rozkinyj snidanok, vin ve prosiajav i vydeko pry-hotuvav meni druhu aku kavy.

I vse-taky, Symone, skazav ja, ne radu tobi nadto rano vstavaty. Proky-dajsia razom z retoju komandy o siomij ranku. Snidaty my zvykly na vydku ruku. Napoperednij stiuard zajmavsia lye obidom ta veereju.

Ale vin mav j ini obovjazky, zauvayv Symon. A ja praciuju tiky nakambuzi, i snidanky dlia mene ne problema. Jako z veora vse nahotuvaty, to vrancizalyysia prosto vvimknuty duchovky j narizaty ovoi. Prokydatymu chvylyn na sorokranie i po vsiomu.

Hm Ja b ne chotiv, ob ty praciuvav cilisikyj de. U tebe maje buty vinyjas.

Chlope usmichnuvsia: asu j tak bude vdosta, kapitane. Porivniano zi koloju Do toho ja liubliu

hotuvaty. Dlia mene ce ne robota, a zadovolennia.Ja kyvnuv: udovo tebe rozumiju. Dlia mene robota tako sucine zadovolennia. A ym ty

e poliubliaje zajmatysia? ytaty, vidpoviv vin z takym zbenteenym vyhliadom, niby ziznavavsia v o-

mu neprystojnomu.U koli ytannia chudonioji literatury, zvisno, ne zaboronialy, ale j ne zao-

chouvaly. Biurokraty z uriadu vvaaly, o ce vidvolikaje univ vid zania korysniymyreamy. Ci biurokraty napevno pojasnyly b nyki ocinky Symona z biosti kinychpredmetiv joho zachoplenniam lehkym tyvom. A ja buv perekonanyj, o v chlopciaprosto dua ne leala do navannia. Buvaju taki dity nae j ne durni, ale neochoibahato vytysia. Krim toho, jak ja ve znav z joho osobovoji spravy, Symon mav suto hu-manitarnyj sklad rozumu: vin ne zdav odnoho ispytu z techninych specinostej, zatebez osoblyvych zusy doskonalo ovolodiv usima vimoma ocijnymy movamy Federaciji.

Per ni zalyyty kambuz, ja skazav: Knyky ce dobre, Symone. Korysno i dlia rozumu, i dlia sercia. Ja tako liubliu

ytaty.Potim ja zajov do kontronoho centru system yttiezabezpeennia, jakyj roztao-

vuvavsia v odnomu vidsiku z medastynoju. Cym hospodarstvom u nas zaviduvav kora-benyj likar, pjatdesiatyrinyj Sergij Kaur najstaryj len ekipau i jedynyj z nas, chtootrymav svoju osnovnu specinis ue ne v koli, a v universyteti. Medycyna zavdy bulavrazlyvym miscem u pidhotovci kadriv dlia Zorianoho Flotu. Jak svidyla praktyka, navinajntensyvnie navannia ne dozvolialo zrobyty z pidlitka kvalikovanoho likaria ade dlia toho, ob uspino likuvaty liudej, potribni ne lye znannia ta praktyka, a e jpevnyj yttievyj dosvid, jakyj prychody lye z rokamy.

Tomu v koli obmeuvalysia vyvenniam lye osnov medycyny, krai vypusknyky zcijeji specinosti oderuvaly dyplomy federiv i medsester, a majbutnich likariv naby-raly ve z ynnych astronavtiv u dvadciatyrinomu vici. Jich vidriadaly do medynohocentru pry Miunchenkomu universyteti, de vony za otyry roky prochodyly pryskorenenavannia j internaturu. Jak pravylo, cioho vystaalo, ob pid as poliotu steyty za sta-nom zdorovja ekipau, likuvaty zvyajni chvoroby i navi robyty najprostii, ale nevid-kladni operaciji. Vtim, doktor Kaur buv zdatnyj i na bie, oskiky v perid mi dva-dciama pjama i soroka rokamy tryi prochodyv otyrymisiani kursy pidvyennia kva-likaciji. Svoho asu vin spodivavsia perevestysia v Doslidnykyj Departament, de vy-suvaly znano vyi vymohy do fachovych navyok likariv. Na a, erez rizni obstavyny,joho plany tak i ne zdijsnylysia.

Doktora Kaura na misci ja ne zastav vin tako provodyv obchid korablia, obostannij raz pered startom uziaty proby povitria ta vody v usich ytlovych prymienni-ach. A post u kontronomu centri zajmala technik juzan Gregori, dvadciatytryrinabriunetka s mylym vesniankuvatym oblyiam. Vona zustrila mene trochy sonnoju us-mikoju.

Dobroho ranku, kep. Pryvit, ju, vidpoviv ja. Jak hotovnis do startu?Vona hlianula na odyn z dysplejiv, de vyvodylasia dignostyna informacija pro stan

bortovych system yttiezabezpeennia. Perevirka pila ve po druhomu kolu. Vse praciuje spravno. Naa sluba do poli-

otu hotova. Ce dobre, skazav ja i pynie prydyvyvsia do neji. Ty o, ne vyspalasia?juzan pochytala holovoju: Jakraz navpaky. Vora zarano liahla, zbyralasia podyvytysia pered snom m,

ale maje zrazu zasnula i prospala desia hodyn. Zrozumilo, kyvnuv ja. To ty dosi ne moe prokynutysia? Ta ni, kep, zi mnoju vse harazd, zapevnyla vona. Chiba holova nu, tro-

chy vaka. Ta ce puste zaraz vypju druhu aku kavy j budu v normi. Do rei, na novyjkuchar hotuje smaniuu kavu.

Ta o tam kava! nedbalo stenuv ja pleyma. Ot zapikanka bula prostosuper. Tobi spodobalasia?

Ja ne kutuvala, vidpovila juzan. Bo na snidanok jim lye frukty. y tyve zabuv?

Zvisno, ni, vidpoviv ja, namahajuy zberehty nezvorunis. Prosto z ho-lovy vyletilo.

Meni zavdy stavalo nijakovo, koly juzan nahaduvala pro nai kolyni stosunky,tomu ja pospichom zaveryv inspekciju centru yttiezabezpeennia j popriamuvav u kor-movu astynu korablia, de roztaovuvavsia maynnyj vidsik.

juzan meni due podobalasia. Mene vabylo do neji bukvano z peroho dnia slubyna Kardi, i vona tako ne zalyalasia do mene bajduoju. Ve pozamynulyj rik my bulyrazom, i ja navi vyriyv, o nareti znajov sobi paru, poav buv dumaty pro odruen-nia ale nioho ne vyjlo.

Ja tak i ne zmih zbahnuty, jaka kika mi namy probihla. Voevy, i juzan ciohone rozumila. Ne bulo ni svarok, ni skandaliv, prosto my raptovo i bez bu-jakoji vydymojipryyny ochololy odne do odnoho. e jakyj as namahalysia nalahodyty nai stosunky,ta marno. A pislia erhovoji korotkoji vidpustky na Esperansi, jaku my vyriyly provestynarizno, koen z nas povernuvsia z tverdoju vpevnenistiu, o v osobystomu plani minamy nioho buty ne moe.

Pravdu kauy, ja oikuvav, o juzan poprosy perevesty jiji na inyj korabe. Dotakych procha (nadto koly jlosia pro nevdalyj roman z kapitanom) kerivnyctvo Flotustavylosia z rozuminniam i znachodylo pryjniatne dlia vsich riennia. Prote raport properevedennia juzan ne podala j prodovuvala sluyty na Kardi, a nai popervach na-prueni stosunky postupovo staly rivnymy i suto profesijnymy.

Choa ne krytymu: u hlybyni dui ja due koduvav pro na rozryv. I juzan,napevno, tako. Prote ni ja, ni vona ne baaly povernennia do mynuloho

Rivno o vomij hodyni, zakinyvy obchid usioho korablia, ja vvijov do rubkykeruvannia. Tam ue perebuvalo troje leniv komandy staryj pominyk Oha Kras-nova, novospeenyj tretij pilot Mara Chagrivz, a tako sub-lejtenant Chiroi Josido, er-hovyj po mistku inener, vidpovidanyj za robotu system navigaciji, zasobiv zovniniohozachystu, spostereennia i zvjazku. Marsi pryjla bez moho specinoho zaproennia, alev povnij vidpovidnosti z pravylamy, jaki vymahaly, ob pry vidbutti korablia v rejs i pryjoho zaverenni v rubci buly vsi tatni piloty.

Ja viddav nakaz rozpoaty ostatonu perevirku hotovnosti bortovych system. Kras-nova z Josido vzialysia do spravy, a ja pidizvav Marsi, o doty skromno stojala popidzadnioju stinoju rubky.

Vora vveeri oznajomyvsia z tvojeju osobovoju spravoju. Vyjavliajesia prakty-kum z pilotuvannia ta navigaciji ty sklala najkrae z-pomi usich ciohorinych vypusk-nykiv.

Divyna zaarilasia vid zadovolennia. A ja j ne znala Teper znaje. Vitaju. Diakuju, kapitane. Vona trochy povahalasia, potim zapytala: A ja nestymu

okremu vachtu, y lye asystuvatymu vam ta starpomovi? Otrymaje okremu vachtu. Siohodni u druhu zminu. Ale ja, zvyajno, nahlia-

datymu za toboju.Do vomoji trydcia perevirka bortovych system zaverylasia, i ja oholosyv start. Z

zapuenym na povnu potunis termojadernymy dvyhunamy Kardif zalyyv orbitu istav viddaliatysia vid Marsa, zahlybliujuy u miplanetnyj prostir. Prote ne dlia toho,

ob nabraty pevnu vydkis, pryyna bula v inomu. Vsupere poyrenij chybnij dumci,korabe ne potrebuvav nijakoho rozhonu dlia zdijsnennia nadsvitlovoho strybka ade,zretoju, ruch u pryrodi vidnosnyj. Prote perechid u hiperdrajv suprovoduvavsia potu-nym elektromagnitnym impusom, i pravyla bezpeky zaboronialy ce robyty poblyzu na-selenych planet, kosminych stancij ta inych korabliv, ob unyknuty perekod u robotisystem zvjazku.

erez ver hodyny Josido dopoviv: Kep, poperedennia vid Marsinkoji Protykosminoji Oborony. Poperedu vyja-

vleno vnutriniosystemnyj transport Azijkoho Sojuzu, o jde zustrinym kursom. vy-dkis dvanadcia z polovynoju. Vidsta bezpena otyry trysta, odnak nam radiabuty nastoroi.

Zrozumilo. Starpome, skiky do hiperdrajvu? is chvylyn desia sekund, vidpovila Krasnova. Todi majemo vstyhnuty. Ta pro vsiak vypadok vvimkny dodatkovyj zachyst, Jo-

sido. e oho dobroho jim stukne v holovu dovbanuty v nas iz lazernych harmat, a potimzajavyty, o pomylkovo pryjnialy korabe za velykyj meteoryt.

Sylovyj ekran zadijano, vidzvituvav Chiroi.A Marsi tycho promovyla: Ot e pohanci! Ne pohanci, a prosto ozlobleni, skazav ja. Vony zvynuvauju nas v usich

svojich neharazdach. Zokrema vvaaju, o Pivnina Federacija obmeyla jichnij yttie-vyj prostir. Spoatku na Zemli koly jim ne dozvolyly zachopyty Sybir ta Avstraliju, apotim u kosmosi koly my ne pustyly jich na Mars.

I pravyno zrobyly. Vony vidmovylysia braty uas u joho teraformuvanni. Cho-tily pryjty na vse hotove.

Vono-to tak, pohodyvsia ja. Za logikoju vse pravyno, ale Treba zvaatyna te, o Federacija zajmaje dobru polovynu zemnoji sui i pry ciomu jiji naselennia skla-daje lye pjatu astynu vid zahanoji kikosti mekanciv Zemli. Nam vako ujavyty, vjakych achlyvych umovach yve reta liudej. U nas asto narikaju na nykyj rive yttia,bezrobittia, brak prodovostva, pohirennia ekologinoji sytuaciji. Prote vsi nai bidy nio, porivniano z problemamy toho Azijkoho Sojuzu, Islamkoji Damachiriji i, osob-lyvo, Afrykankoji Respubliky. Tam kojasia strani rei, a my navi pacem ne voruch-nemo, ob ymo dopomohty Chiba o kupujemo v nych rezystentnych ditej, platymohrubi hroi j lycemirno nazyvajemo ce humanitarnoju dopomohoju. Choa dobre znajemo,o levova astka cijeji dopomohy osidaje v kyeniach jichnich pravyteliv, a prostomunarodovi perepadaju chiba aliuhidni krychty.

Pry mojich ostannich slovach Marsi ne strymalasia j nykom pohlianula na Josido.Dvadciatydvorinyj Chiroi pomityv ce i syluvano posmichnuvsia.

oho zyrkaje, mala? Lybo vyriyla, o raz ja kosookyj, to ve j kuplenyj? Vin zobraav ironiju, choa naspravdi jomu bulo prykro. Do tvoho vidoma, ja ne kyta-je, a japone, i moja krajina len Federaciji.

Marsi zbenteeno opustyla oi. Vtim, jiji pomylku mona bulo zrozumity. U Zorianijkoli vona odnia spilkuvalasia z uniamy riznych azijkych nacinanostej i, pevno ,umila jich rozrizniaty za zovninistiu. Prote Chiroi Josido, stovidsotkovyj japone, zadyvnoju prymchoju pryrody mav vyhliad typovoho kytajcia. Nezvaajuy na imja taprizvye, joho asteko pryjmaly za kuplenoho o jomu he ne podobalosia.

Dali my movky oikuvaly na peryj strybok. Nareti Krasnova oholosyla: Maynnyj vidsik dopovidaje pro hotovnis do hiperdrajvu. Poynaju trydciaty-

sekundnyj vidlik.Ja zvyno kynuv pohliad na dysplej, de vyvodylysia charakterystyky pusu leniv

komandy za pravylamy, koen musyv nosyty na zapjastku specinyj braslet z sen-sorom. Pokazy svidyly, o nichto z ekipau ne spy. Hiperdrajv buv nesumisnyj zi snom.

Trydcia sekund splyvlo i my vvijly u nadsvitlovyj strybok spokijno j budenno,jak robyly ce bezli raziv. Pry perechodi v hiperdrajv usi liudy na korabli viduly lehkuzahamovanis, niby dumky v naych holovach znenaka natovchnulysia na nevydymyjprunyj barjer. Ale ve nastupnoji sekundy barjer znyk i vse normalizuvalosia. Do ciohojavya, jake astronavty nazyvaly dubodum, my zvykly e zi kinych rokiv i davnoperestaly na nioho zvaaty.

Krasnova povidomyla: Systemy hiperdrajvu praciuju u stabinomu reymi. Rozrachunkovyj as

strybka 8 chvylyn 52 sekundy. Vidsta 0,47 parseka.Vsi ohliadovi ekrany ziajaly ornotoju. Vony nioho ne pokazuvaly, oskiky zovni

nioho ne bulo. Navi vakuumu. My, astronavty, vyvajemo slova letity j polit, rozu-mijuy pid cym poslidovnis strybkiv; ale nikoly ne nazyvajemo poliotom sam strybok tym bie, poliotom u hiperprostori. Bo nema nijakoho hiperprostoru; je lye AbsoliutneNio, Vidvina Pustka, jaku my pronyzujemo, ob distatysia do zirok. Pustka,achlyvia, ni bu-jakyj okean energiji

Koly u 2177 roci, trochy bie otyrioch stoli tomu, bulo rozrobleno teoriju hi-perdrajvu i stvoreno peryj kosminyj aparat, jakyj za soti astky sekundy dolav vidstau kika astronominych odyny, vse liudstvo trimfuvalo. Zori, o ranie zdavalysia ta-kym dalekymy j nedosianymy, vraz zrobylysia blykymy j dostupnymy. Pered liumyvidkrylasia doroha u Velykyj Kosmos, ne obmeenyj ramkamy Sonianoji systemy. Do-roha do inych svitiv, do novoho yttievoho prostoru.

Zatamuvavy podych, perenaselena Zemlia steyla za eksperymentamy z tvarynamy vid myej do mavp. Potim medyky dovho sposterihaly za otyrynohymy astronavtamy,provodyly riznomanitni testy i vreti dijly odnostajnoho vysnovku, o hiperdrajv jimnitrochy ne zakodyv. Nastala erha liudyny i po vsij planeti prokotyvsia stohin achuj rozaruvannia.

Nadsvitlovyj strybok ne vbyvav liudej, ale he pozbavliav jich hluzdu, peretvoriuvavna cilkovytych iditiv. Odna korotka my hiperdrajvu bukvano rozplavliuvala liudkyjmozok, todi jak rozum tvaryn i prymityvnyj myayj, i vysokorozvynenyj u prymativ pry ciomu odnym ynom ne stradav. Spravu ne riatuvaly j mjaki formy anabizu, nazrazok hibernaciji. Vid boevillia ubezpeuvalo lye povne zamorouvannia u krigen-nych kamerach, ale tut vynykala ina, tako nepodolanna problema v seredniomu vi-sim z desiaty liudej ne oyvaly pislia orstkoho anabizu, a ti, o vcilily, potrebuvalytryvaloji vidnovliuvanoji terapiji. A koly vrachuvaty, o tam, bilia inych zirok, ne bulonikoho, chto mih by nadaty medynu dopomohu rozmoroenym liudiam, to jmovirnissmerti zrostala do vsich sta vidsotkiv.

liach u Velykyj Kosmos naspravdi vyjavyvsia dorohoju kri peklo. Hiperdrajv, zvy-ajno, znajov praktyne zastosuvannia bezpilotni transporty vykorystovuvalysia dlia

perevezennia terminovych vantaiv u meach Sonianoji systemy, a do zirok sporiada-lysia avtomatyni doslidnyki stanciji (skoroeno jich nazyvaly avtomaty). Ale biisliudej ce ne cikavylo. Jich turbuvaly nahanii pytannia, peredovsim perenaselenis,zabrudnennia dovkolynioho seredovya i vysnaennia pryrodnych resursiv.

Prote eksperymenty z nadsvitlovymy strybkamy za uastiu liudej ne prypynialysia.Naukovci ta inenery postijno udoskonaliuvaly systemy hiperdrajvu, vyprobuvaly riznimodeli j molyvi reymy roboty, rozroblialy chytromudri zasoby zachystu ta vse na-marno. Jim ne vdavalosia navi zrozumity, omu hiperdrajv rujnuje liudkyj rozum. Ce,do rei, dosi nevidomo.

Tiky erez dvadcia devja rokiv pislia vynachodu hiperdrajvu, ve na poatkuXXIII stolittia, stalosia te, na o ve nichto serjozno ne spodivavsia: erhovyj piddoslidnyjzalyyvsia pislia strybka rozumovo normanoju liudynoju. Zvaly joho Raden Afandi; jak iperevana biis dobrovociv u doslidach z hiperdrajvom, o jich provodyla Pivnina Fe-deracija, vin buv neleganym migrantom i zholosyvsia na uas v eksperymenti zaradynadannia joho rodyni hromadianstva.

Due skoro stalo oevydno, o ani reym hiperdrajvu, ani osoblyvosti konstrukcijidanoji konkretnoji modeli, ani zasoby zachystu ne vidihraly tut nijakoji roli. Pryyna bulav samomu Afandi, kotroho maje odrazu nazvaly rezystentnym tobto stijkym, opir-nym. Znano skladnie bulo zjasuvaty ni, navi ne te, omu vin ne zboevoliv, abodaj oznaku, za jakoju mona vidukaty inych rezystentnych. V reti-ret, pislia analizutysia riznych varintiv, taku oznaku znajly. Vona bula dosy prosta i lehko vyjavlialasiaza dopomohoju seriji ne nadto skladnych medynych testiv. Ot tiky zjasuvalosia, o re-zystentni zustriajusia nadzvyajno ridko pryblyzno odyn na dva mijony liudej.

U Pivninij Federaciji, de koen hromadianyn mav dostup do medycyny (jako nedo platnoji, to do strachovoji, jako ne do strachovoji, to do socinoji), maje vsich re-zystentnych vyjavlialy e sered nemovliat. V inych nadderavach Zemli z cym bulo na-bahato hire, nadto v Afrykankij Respublici, de ponad try verti naselennia buly pozba-vleni navi elementarnoho medynoho obsluhovuvannia. Uriad Federaciji neodnorazovoproponuvav afrykanciam dopomohu v vyjavlenni rezystentnych (pevna ri, z vyhodojudlia sebe), ale orazu tamtenia vlada vysuvala napered nepryjniatni umovy.

Jak zasvidyly genetyni doslidennia, rezystentnis ne bula spadkovoju oznakoju ine piddavalasia tunomu pryeplenniu. Mechanizm jiji vynyknennia j funkcinuvanniatak i zalyyvsia nerozhadanoju zahadkoju. Rozpodil rezystentnych za riznymy rasovymyj etninymy grupamy buv pryblyzno odnakovyj, a vidchylennia vid serednioho v toj yinyj bik ne vychodyly za mei statystynoji pochybky.

Zate vyjavylasia istotna koreliacija mi rezystentnistiu ta rozumovymy zdibnosti-amy. Apriri logino bulo prypustyty, o oskiky vsi tvaryny, vkliuno z mavpamy, ab-soliutno nevrazlyvi do hiperdrajvu, to sered liudej najstijkiymy maly buty perevano in-dyvidy z nykym rivnem intelektu. Prote reana kartyna vyjavylasia priamo protylenoju:u visimdesiaty vidsotkiv rezystentnych koecijent rozumovoho rozvytku perevyuvavsto dvadcia odyny, todi jak po vsiomu liudstvu takyj pokaznyk mav lye koen ostyj.

Z vidkryttiam rezystentnosti poalasia tretia kosmina era zoriana era. Prote dliazvyajnych liudej ce nioho ne minialo. Vsi vony, za vyniatkom meky obranych, i nadalibuly vjazniamy Sonianoji systemy, a problema perenaselennia Zemli zalyala takoju aktuanoju. Liudstvo zahalom zdobulo bezsmertia nechaj i povino, due povino, vonotaky poalo pidkoriuvaty Galaktyku. Zate okremi indyvidy, o skladaly ce liudstvo, buly

pryreeni pomerty tam, de j narodylysia. opravda, koen e mav ans zdijsnyty mizo-rianu podoro u krigennij kameri teper bulo komu podbaty pro tych, chto vyyv pisliarozmorouvannia. Ale takyj sposib pereselennia na ini planety, z imovirnistiu otyry doodnoho potrapyty na toj svit, ne nabuv yrokoji populiarnosti. Choa ochoych ryzyknutyne brakuvalo i same vony (virnie, dvadcia vidsotkiv ucililych) stavaly zasnovnykamynovych pozazemnych kolonij.

Nu a my, rezystentni, staly znariaddiam kosminoji ekspansiji liudstva. Jak i dovsich, chto vyokremliuvavsia sered rety liudej, do nas stavylysia dvoznano. Namy za-chopliuvalysia i nas znevaaly, nam zazdryly i nas nenavydily, my buly elitoju j parijamy.My buly astronavtamy liumy, o litaly do zirok

Nareti splyvly nepovni devja chvylyn strybka, i korabe povernuvsia u prostir. Naohliadovych ekranach znovu zasiajaly zori. My perebuvaly na vidstani pivparseka vid Ze-mli. Soniane svitlo dolitalo siudy za pivtora roky.

Krasnova zvirylasia z danymy navigacijnoho kompjutera j povidomyla: Vychid provedeno v rozrachunkovij toci. Devicija 0,36 astroodyny.Ja podyvyvsia na Marsi, zbyrajuy vidislaty jiji z rubky. Ale raptom peredumav.

Divyna perestupala z nohy na nohu, jiji oi hariakovo vyblyskuvaly. Z usioho bulo vy-dno, o jij ne terpysia sisty za put keruvannia, tiky todi vona viduje sebe povno-cinnym lenom komandy.

Chagrivz, promovyv ja. Tak, kapitane? ozvalasia vona, myttiu prybravy povanoho vyhliadu. Ce

vpere ja nazvav jiji na prizvye, i vona vidrazu zbahnula, o zaraz ja zvertajusia do nejijak komandyr do pidlehloho pry vykonanni obovjazkiv.

Zajmy misce pilota.Tut Marsi cilkovyto pereminylasia. Spokijno i vpevneno, bez tini vdavanoji bravady,

vona vlatuvalasia v krisli, jake zvinyla dlia neji Krasnova, vidreguliuvala joho pid sebej vyklykala na holovnyj dysplej koordynaty druhoji opornoji toky.

Rozrachovuvaty nastupnyj strybok, kapitane? Dij, kyvnuv ja.Vporalasia Marsi nepohano. Choa j trochy pokvapylasia z vyborom toky vchodu

kompjuter ledve vstyh rozrachuvaty parametry hiperdrajvu, i zamis standartnohotrydciatysekundnoho vidliku buv zmuenyj zapustyty skoroenyj desiatysekundnyj.

Ne bida, skazav ja, koly Kardif vvijov u strybok. Take asom traplia-jesia z usima, ne lye z novakamy. Prosto namahajsia ne pospiaty. U nas, pilotiv, jetaka prykazka: Chvylynu zaoady, hodynu vtraty. Zapamjataj jiji.

Ja znaju, kapitane, vidpovila prysoromlena Marsi. Jiji nam asto povto-riuvav admiral Lopes. Ale ja zabula zachopylasia.

Ne bida, povtoryv ja i vydko perezyrnuvsia z Krasnovoju. Vona lehekovsmichnulasia, kyvnula i vyjla z rubky.

Dali vse jlo hladeseko-rivneseko, i do otyrnadciatoji trydciaty, koly zakinylasiapera zmina, Kardif proletiv trochy bie trynadciaty parsekiv polovynu dobovojinormy dlia korablia, o jde poroniakom, tobto bez bari. Na sudnach Zorianoho Flotulitna vachta skladalasia z dvoch estyhodynnych zmin. Ini dvanadcia hodyn, vid piv nadevjatu veora do piv na devjatu ranku, korabe prosto drejfuvav u kosmosi. Ce buv op-tymanyj reym, o dozvoliav naij nervovij systemi cilkom vidnovytysia pislia dennoji

seriji strybkiv. Hiperdrajv, nechaj i slabko, taky vplyvav na rezystentnych. I ne lye v myperechodu, koly projavliavsia efekt duboduma, a j protiahom usioho strybka, choa svi-domo my cioho ne viduvaly. A ot uvi sni, koly rozum vidkrytyj i bezzachysnyj, hiperdrajvuzahali buv bezanyj. Odnoho razu, e na Amsterdami, ja brav uas u cilodobovomupolioti i todi meni snylysia rozkini komary.

O piv na tretiu Marsi peredala vachtu Krasnovij, vemy zadovolena soboju. Ja takobuv zadovolenyj neju vona vyjavylasia udovym pilotom. o tut kazaty, ja mav serjoznipretenziji do Zorianoji koly, jaka pozbavliala univ dytynstva, davala jim ukraj odno-binu osvitu. Razom z tym ja ne mih zapereuvaty, o same zavdiaky ciomu jiji vypusk-nyky ve v otyrnadciatyrinomu vici buly spravnimy fachivciamy za svojeju osnovnojuspecinistiu.

Ce bulo zovsim nevako, pochvalylasia Marsi, koly my vyjly z rubky j popri-amuvaly do jidani, de nas ekav pryhotovanyj Symonom obid (za tverdenniam Krasno-voji, povnyj vidpad). Ja nitrochy ne vtomylasia.

Vaki ne sami strybky, zauvayv ja. Vako de u de, cilisiki tyni pro-vodyty v polioti.

To ce klasno! Pevna ri, klasno. Ale j vako odne inomu ne superey. Ty ne kvapsia z vys-

novkamy. Ot na zvorotnomu liachu budemo tiahty baru todi podyvymosia, jakoji tyzaspivaje.

Ne zaspivaju, vidpovila vona z usmikoju.Ja te usmichnuvsia. Marsi, darma o bula divynoju, due nahaduvala mene sa-

moho v takomu vici. Ja e ne vyriyv, harno ce y pohano.* * *

Z pojavoju v komandi Kardifa tretioho pilota u mene istotno pobialo asu navykonannia vlasne kapitankych obovjazkiv, astynu jakych ja ranie deleguvav staromupominykovi Krasnovij ta holovnomu inenerovi ternu. Vtim, ce bula zvyna praktykav Zorianomu Floti, bo blyko dvoch tretyn naych korabliv litaly z nedoukomplektova-nymy ekipaamy. Osoblyvo hostro viduvalasia nestaa pilotiv, tomu bahatiom kapi-tanam, a ne lye meni, dovodylosia, krim usioho inoho, odnia nesty litnu vachtu. Japonad rik bombarduvav tab zajavkamy, poky, nareti, do mojich vymoh dosluchalysia.

opravda, u peri try dni rejsu ja maje postijno perebuvav na mistku, koly er-huvala Marsi, i kontroliuvav jiji diji. Ale postupovo perekonavsia, o vona uspino spra-vliajesia jak z samymy strybkamy, tak i z tiaharem vidpovidanosti za keruvannia ko-rablem. A vidtodi, jak Marsi stala nazyvaty mene kep zamis kapitan, ja ostatonovpevnyvsia v tomu, o vona ve bi-men osvojilasia na korabli, i poav dedali astiezalyaty jiji samu na vachti virnie, u pari z Chiroi Josido, kotryj, jak i bahato ine-neriv, dodatkovo vyvav astronavigaciju i v razi potreby mih pryjty jij na dopomohu.Prote, zabihajuy napered, vidznau, o takoji potreby ne vynykalo.

Sto devjanosto is parsekiv, o rozdilialy Zemliu ta Cefeju, my podolaly za nepovnivisim dib. Ce bula najstara (cho i ne najblya) zoriana kolonija Zemli, jiji poaly zaseli-aty maje vidrazu pislia vidkryttia rezystentnosti j utvorennia Zorianoho Flotu. Cefejave davno stala cilkom samodostatnioju kolonijeju i bie ne viduvala potreby v tu-

nomu pryrosti naselennia. A prote cefejci, prahnuy dodatkovo uriznomanitnyty svij ge-nofond, as vid asu zamovlialy z Zemli ditej pevna ri, u vyhliadi embriniv. Nu, a naZemli vidboju ne bulo vid ochoych prodovyty svij rid na inych planetach, to ditej vy-staalo jak dlia tych kolonij, o lye rozvyvalysia, tak i dlia ve stalych, na zrazok tijeji Cefeji, Taury, Sagitariji abo Esperansy.

Za pravylamy Zorianoho Flotu, pislia konoho pereliotu v odyn kine ekipau ko-rablia naleav odyn de vidpustky na planeti (a jako rejs tryvav ponad otyrnadcia dib,to cilych dva dni). Ale, oskiky pryznaena dlia nas bara ve bula hotova do vidpravlen-nia, my vyriyly ne marnuvaty zaroblenyj vychidnyj i vyruyly do Zemli vidrazu pisliavyvantaennia z triumiv korablia kontejneriv z embrinamy ditej i popovnennia borto-vych zapasiv prodovostva. Pravda, Marsi z Symonom buly trochy zasmueni takym ri-enniam, ale ja pojasnyv jim, o zaraz na Cefeji nevdalyj as dlia ekskursij: na obochnaselenych kontynentach bula piznia osi, doova i sliotava, a na Arktynomu materykucilori panuvala suvora zyma.

e vstyhnete pobuvaty tut ulitku, poobiciav ja. A znajomstvo z kolonijamyvam krae rozpoaty z Esperansy. Povirte meni na slovo: vy e raditymete, o zarazmy zaoadyly zajvyj de.

Na zvorotnyj rejs buv skladniyj i tryvaliyj, pozajak my vely na buksyri zdoro-vennu baru, zavantaenu pjatystamy tysiaamy tonn vidbirnoho cefejkoho zerna dliavino holodnych zemlian. Sama po sobi procedura buksyruvannia bula prosta: spoatkumy po radizvjazku programuvaly navigacijnu systemu bari j vidpravlialy jiji v strybok,pislia oho jly slidom za neju.

Pislia hiperdrajvu vynykala devicija vidchylennia toky vychodu vid napered za-danych koordynat, jake asom dosiahalo odnijeji astronominoji odynyci. Ce ne malo ni-oho spinoho z pochybkoju v rozrachunkach y z netonistiu vstanovlennia poatkovychumov. Devicija bula naslidkom fundamentanych zakoniv pryrody, jedyno vidomymnauci projavom kvantovoho pryncypu nevyznaenosti na makrorivni. Jak rezutat, pisliastandartnoho strybka na pivparseka holovnyj i provadenyj korabli rozdiliala prystojnavidsta i dobre, jako ce buv lye desiatok-druhyj mijoniv kilometriv. Ale v bu-ja-komu razi nam dovodylosia dodatkovo zdijsniuvaty korotkyj strybok do bari, ob matyzmohu viddavaty jij instrukciji v reymi reanoho asu, bez tryvaloji zatrymky. A potimuse poynalosia po novomu.

Zahalom, sprava bula ne nadto skladna, ale znano marudnia, ni odynonyj polit.Marsi nareti perekonalasia, o ne vse kotu masnycia, i perestala zadyraty nosa, choa jnadali udovo spravlialasia zi svojeju robotoju. Krim toho, vona bie ne iplialasia domene zi svojimy ubovymy planamy zrozumila, o ja mav cilkovytu slunis, koly ra-dyv jij ne kvapytysia z podaym navanniam, a speru zvyknuty do sluby.

A ot Milo, popry nai zi ternom umovliannia, vperto prodovuvav navannia. Vtakij joho oderymosti navriad y zavynyla odna lye kola. Prosto vin naleav do tohotypu emocijno vidmoroenych ditej, jaki zovsim ne chou buty dimy i prahnu jakomohavyde podorosliaty. tern as vid asu narikav na Miloeve nadmirne zavziattia, ta ra-zom z tym ne mih nachvalytysia joho vysokoju, jak na novaka, inenernoju kvalikaci-jeju.

Zate Symon nijakych narika ni v koho ne vyklykav. Z peroho dnia vin stavuliublencem usijeji komandy, i joho ladni buly nosyty na rukach. My, astronavty, liudy anijak ne bidni, nai slubovi oklady ne postupajusia honoraram u ou-biznesi, kino ta

sporti, tomu my zvykly do vsioho najkraoho, i dosi nas due dratuvala vidsutnis nor-manoji jii pid as rejsiv. Zvisno, nai cholodynyky na korabli buly napchani riznoma-nitnymy delikatesamy, o j ne snylysia perevanij biosti zemlian. Prote ni buterbrod ztovstym arom ervonoji abo ornoji ikry, ni navydkuru rozmoroenyj u mikrochvyliovijpici omar ne zdatni zaminyty pryhotovanych za vsima pravylamy kulinarnoho mystectvavyukanych strav, na jaki Symon buv spravnij mastak.

Znaje, kep, jako skazala meni Krasnova. Ja vpevnena, o do nas ne vy-padkovo potrapylo troje kraych za svojimy specinostiamy vypusknykiv. Ty tono pid-mazav koho iz kadrovoho viddilu. Ziznavajsia, bahatekyj Buratino, skiky zaplatyv i my rozdilymo tvoji vytraty.

Ja ne ziznavsia, bo chabariv nikomu ne davav. Prote mav velyku pidozru, o tut neobijlosia bez spryjannia admirala Lopesa.

A Marsi, o ula nau rozmovu, zhodom zapytala v mene: Kep, omu starpom nazvala vas buratino? Ce italijkoju oznaaje ma-

rinetka. Ne tiky, vidpoviv ja. Tako Buratino persona odnijeji rosijkoji kny-

ky. Na zrazok Pinoki prote ne zovsim. A chto takyj Pinoki, pocikavylasia Marsi.Trochy povahavy, ja zaprosyv jiji do svojeji kajuty j vidynyv afu, de stojaly moji

najliublenii knyky i ne zvyajni elektronni planetky, a najspravnisiki paperovi,v udovomu poligranomu vykonanni, z tverdymy obkladynkamy. Distavy z peroji po-lyci tomyk Karlo Kollodi, ja peredav joho Marsi.

Moe poytaty. A zarazom pidtiahne svoju italijku.Marsi z sumnivom podyvylasia na iliustrovanu obkladynku, potim obereno vid-

kryla knyku i perehornula kika storinok. Ale vona dytiaa, kep! Tak, dytiaa, vidpoviv ja. Ta ce ne znay, o pohana. Ja j ne kau, o pohana. Prosto taki knyky ytaje Symon. I pravyno roby.Z trochy rozhublenym vyrazom oblyia vona okynula pohliadom knyky v mojij a,

osoblyvo vidznayvy uvahoju jaskravo oformleni korinci na perij polyci. Ce te dytiai?Ja stverdno kyvnuv: Najkrai dytiai knyky. Najcikavii. Vy jich ytajete? I pereytuju. A o tut takoho?Marsi rozhubleno trusnula holovoju. Ale , kep, vy doroslyj!Ja teplo vsmichnuvsia jij. Odne inomu ne zavaaje. Zhodom ty ce zrozumije Hm, spodivajusia, o zro-

zumije. Ot Milo tono nikoly ne zrozumije. A ty e moe zrozumity. o zrozumity? Ce, vkazav ja na peru polyciu, astyna naoho vtraenoho dytynstva.

Toho dytynstva, jakoho nas pozbavyly v koli. Podorosliavy, bahato z nas poynajuusvidomliuvaty ciu vtratu i prahnu nadoluyty zhajane. Do prykladu, ja liubliu ytatydytiai knyky. Osoblyvo meni podobajusia stari devjatnadciatoho, dvadciatoho ta

dvadcia peroho stori. Vony rozumni, dobri, ale bez navjazlyvoho moralizmu, ym hriasuasni. I fantazija v nych rozkutia. Ot, skaimo, cia, ja vysunuv odnu z knyok, pro divynku Alisu, jaka provalylasia v kroliau noru j potrapyla do Krajiny Dyv. Cia pro chlopyka Pitera, o ne chotiv stavaty doroslym. Cia pro pryhody divynky Dorotiu Krajini Oz. A cia ty jiji ne zmoe ytaty, bo vona mojeju ridnoju movoju, prochlopyka, jakoho vsi nazyvaly prosto Malym, i pro joho druha Karlsona, o mekav nadachu. A tut, ja posunuvsia vpravo, ve ne zovsim dytiai knyky. Pro liudej i kaz-kovych istot, ev, gnomiv ta hobitiv, o protystoja zly sylam. Pro chlopcia-aklunaHarri ta joho borobu z Temnym Lordom Lye z rokamy ja zrozumiv, jak meni bra-kuvalo takych knyok, koly ja navavsia v koli.

Pislia dejakych rozdumiv Marsi povernula na misce Pryhody Pinoki i vziala Ho-bita, oevydiaky pid vplyvom mojich sliv, o ce ne zovsim dytiaa knyka.

Sprobuju poytaty. Tiky ne zmuuj sebe, zasterih ja. Bo inake vse zipsuje. Zvyajno, kep, poobiciala vona. Ja ne zbyrajusia ytaty ponad sylu. Na-

vio marnuvaty as na te, o nekorysno j necikavo?Ja maje ne sumnivavsia, o ve nastupnoho veora Marsi poverne meni knyku i

skae, o jij ce necikavo. Ale pomylyvsia vona povernula jiji lye za try dni j nesmilyvo,niby soromliay, poprosyla prodovennia. Ja dav jij peryj tom Volodaria Persniv.

Dovizy do Zemli zerno, my zatrymalysia v Sonianij systemi rivno nastiky, skikybulo potribno dlia planovoho techohliadu korablia, joho zapravlennia dejterijem i zavan-taennia triumiv riznymy riznoamy. Vidtak uzialy na buksyr baru z vysokotechnolo-ginym obladnanniam i popriamuvaly do systemy zori Alansar, dovkola jakoji obertalasiaplaneta Esperansa.

Devjanosto vidsotkiv rejsiv Kardif zdijsniuvav same za cym marrutom, i dlia ba-hatioch leniv naoji komandy Esperansa bula bioju miroju domom, ani Zemlia. A dliadekoho prosto domom, spravnim domom. Tak, u inenera Anny Gambarini ta star-oho technika Chuana Moreno na cij planeti zrostaly doky-blyzniuky (na a, ne re-zystentni), Chiroi Josido dva roky tomu odruyvsia z miscevoju divynoju, a Teodortern uzahali buv rodom z Esperansy odnym z vimoch jiji hromadian, o nyni pere-buvaly na dijsnij slubi v Zorianomu Floti. Zrozumilo, o j dlia Krasnovoji, druynyterna, Esperansa stala ridnym svitom, a joho simja jiji simjeju.

o do mene, to ja ve davno vyriyv, o v majbutniomu, koly mene spyu nabereh, bez varintiv oseliusia na Esperansi. I v ciomu rienni ja buv daleko ne ory-ginanyj. Z-pomi devjaty planet, kolonizovanych Pivninoju Federacijeju, najbioju po-puliarnistiu sered astronavtiv korystuvalasia same Esperansa v seredniomu koen tre-tij vidstavnyk obyrav jiji dlia proyvannia.

Esperansa, o znachodylasia na vidstani triochsot visimdesiaty parsekiv vid Zemli,bula najviddalenioju z zorianych kolonij, ale istoryno sklalosia tak, o vona vyjavylasiaperoju prydatnoju dlia yttia planetoju, vyjavlenoju avtomatynymy doslidnykymy

stancijamy e do vidkryttia rezystentnosti. Todi vlada Pivdennoji Ameryky zdijsnylaboevinu sprobu jiji kolonizaciji, jaka, zvyajno , z triskom provalylasia.

Z pojavoju rezystentnych, a ote, j pilotovanych liumy korabliv, bulo vyjavleno iniplanety z zemnymy umovamy, znano blyi, ni Esperansa. Zokrema, v radisi dvochsotparsekiv vid Soncia takych planet znajlosia a sim. Pja z nych zastovpyla za soboju Piv-nina Federacija, do skladu jakoji na toj as vvijla j Pivdenna Ameryka, a retu dviprybrav do svojich ruk azijkyj Sojuz.

Ani Islamka Damachirija, ani Afrykanka Respublika v ciomu podili uasti nebraly, pozajak na toj as ne maly mizorianych korabliv. Vlasne, afrykanci j dosi jich nemaju, a vsich svojich rezystentnych (virnie tych, koho vyjavliaje jichnia nedoluha me-dycyna) vony prodaju Federaciji. Damachirija zretoju zavela nevelykyj ot, z ymalymytrudnoamy kolonizuvala odnu-jedynu planetu j doteper vysmoktuje z neji vsi soky, od-noasno torhujuy z Federacijeju zajvymy rezystentnymy. Do rei, Azijkyj Sojuz takone hrebuje prodaem astyny svojich rezystentnych zdebioho divat i slabkych nazdorovja chlopykiv.

Molyvo, Esperansa e b dovho zalyalasia nezaselenoju, jakby ne adibnisAzijkoho Sojuzu, o zajavyv na neji svoji prava. Pretenziji gruntuvalysia na zapysachavtomatynoji doslidnykoji stanciji Laou, o vidbula v polit u 2192 roci j cilych trydesiatylittia blukala v kosmosi erez zbij navigacijnoji programy (zvyna ri dlia avto-mativ), a poky jiji vypadkovo znajly v okolyciach Zori Barnarda. Z cych zapysiv vyply-valo, o Laou pobuvala u systemi Alansar i vyjavyla tam prydatnu do yttia planetuna dva roky ranie vid pivdennoamerykankoho avtomata, a tomu peris u vidkryttiEsperansy naley Sojuzovi. Z toky zoru minarodnoho prava j elementarnoho zdoro-voho hluzdu ce tverdennia ne vytrymuvalo odnoji krytyky, prote azijkyj uriad napolia-hav na svojemu i vymahav vid Federaciji bezumovnoho vyznannia joho prava na Espe-ransu.

erez pivstolittia pislia tych podij bulo perekonlyvo dovedeno, o bortovi zapysyLaou majsterna pidrobka, a sama avtomatyna stancija navi blyko ne pid-chodyla do Esperansy. Istoryky zijlysia na dumci, o Azijkyj Sojuz zatijav uve cej blefz metoju vytorhuvaty v Pivninoji Federaciji pevni polityni postupky.

Prote Federacija torhuvatysia ne stala. Za napoliahanniam senatoriv z krajin Piv-dennoji Ameryky federanyj uriad deo prytrymav tempy osvojennia najblyych planeti spriamuvav zvineni resursy na kolonizaciju Esperansy. Azijkyj Sojuz, zvisno, stavdybky, ale vdijaty nioho ne mih perevaha Pivninoji Federaciji v kosmosi bula neza-perenoju.

Popervach eksperty odnostajno prorokuvaly Esperansi vkraj upovinenyj rozvytokerez znanu viddalenis vid Zemli, ale ve peri desiatyriia sprostuvaly ci pesymistyniprognozy. Mjakyj, blahodatnyj klimat maje na vsich yrotach, krim krajnioji pivnoi takrajnioho pivdnia, vidsutnis serjoznych pohodnych kataklizmiv, bahatstvo pryrodnychresursiv spryjaly vydkomu zrostanniu koloniji. Navi viddalenis planety, jaku vvaalyistotnoju perekodoju, na praktyci vidihrala pozytyvnu ro, pryvyvy kolonistiv menespodivatysia na dopomohu Zemli j bie pokladatysia na vlasni syly. Narazi Esperansabula cho i ne najysenioju, zate najzamonioju, najspinioju i najsamostijnioju zusich zorianych kolonij.

* * *

Zhidno z prypysamy pravyl bezpeky, zi svoho ostannioho dovhoho strybka Kardifrazom z bareju vyjov za meamy systemy Alansar, na vidstani dvoch desiatkiv astrono-minych odyny vid zori. Dali my jly korotkymy strybkamy z minimanoju devicijeju, aza pivmijona kilometriv vid Esperansy zapustyly termojaderni dvyhuny j ruyly do pla-nety na reaktyvnij tiazi. Virnie, ne do samoji planety, a do velykoji kosminoji stanciji najiji orbiti.

Za kika chvylyn Gambarini, o erhuvala za inenernym putom i, zokrema, vid-povidala za zovninij zvjazok, povidomyla:

Baza vitaje, nas, kep. Prosy peredaty kontro nad bareju. Kontro peredaty, rozporiadyvsia ja. Nadislaty zapyt pro nomer pryalu.Ve pid keruvannia dyspetera zi stanciji bara stala povino viddaliatysia vid ko-

rablia, ruchajuy nazustri buksyruvanyku, jakyj mav dopravyty jiji do vantanoho ter-minalu.

etvertyj zorianyj pryal hotovyj nas pryjniaty, dopovila Gambarini. Harazd, vidpoviv ja. Kurs na etvertyj zorianyj. Vykonuju, kep, vidpovila Krasnova, jaka same bula erhovym pilotom.Pid jiji keruvanniam Kardif, ue bez bari, prodovyv zblyennia zi stancijeju, ori-

jentujuy na etvertyj pryal u sektori dlia mizorianych korabliv. Zbiene zobraenniana dopominomu ekrani zovninioho spostereennia svidylo pro te, o peri try pryaly,a tako pjatyj zajniati inymy korabliamy.

Do pjatoho pryvartovano transport Zagreb, ozvalasia Marsi, o sydila zarezervnym putom; ja tak i dumav, o vona ne vtraty nahody prodemonstruvaty nam,o harno vyvyla bazu danych Zorianoho Flotu i teper zdatna rozpiznaty korabli za jich-nim zovninim vyhliadom, ne vdajuy do dopomohy kompjutera. Do tretioho Chersones, do druhoho doslidnykyj krejser Posejdon. A do peroho TutMarsi zavahalasia. Dyvno. Speru ja dumala, o ce Oklend, ale ni, inyj. Ne znaju,jak vin nazyvajesia, skazala vona zasmueno.

Ernesto e Gevara, vidpovila Gambarini.Marsi zdyvuvalasia: Ce imja jakoji liudyny, pravyno? A vsi vantani korabli Federaciji nazyva-

jusia na es mist. Cej korabe tono vantanyj. Chiba vin ne na?Ja nevyznaeno znyzav pleyma. Skladne pytannia. Vin na i ne na odnoasno. Ne na bo ne naley do Zori-

anoho Flotu Federaciji. Ta razom z tym i na bo je vlasnistiu Esperansy, jaka prydbalajoho v Azijkoho Sojuzu. Zaraz e Gevara prochody kapitanyj remont, na niomu ono-vliujesia vse elektronne naynnia j pererobliajesia interjer. Pislia remontu vin staneperym mizorianym korablem otu Esperansy.

Jak e tak? zapytala okovana Marsi. Chiba ce molyvo? Za zakonamy Fe-deraciji, vsi korabli, ustatkovani systemamy hiperdrajvu, neodminno maju perebuvaty uvlasnosti centranoho uriadu.

Krasnova j Gambarini lye poblalyvo posmichnulysia. A ja pojasnyv: Ty musy zrozumity odnu ri, Chagrivz. Dijsnis ne v usiomu vidpovidaje tomu,

oho vas navaly v koli. Zakony Federaciji diju na Esperansi lye v tij miri, v jakij cevlatovuje samych esperansciv. Vony prosto ignoruju konstytucijnu normu pro zverch-nis federanoho zakonodavstva i peredovsim kerujusia svojim vlasnym. Taka sytuacija

i v inych rozvynenych kolonijach, jaki ve ne maju krytynoji zalenosti vid postaanniaz Zemli. De-fakto vsi vony je samostijnymy deravamy, povjazanymy z Federacijeju vza-jemovyhidnym spivrobitnyctvom.

Marsi hlyboko zamyslylasia nad mojimy slovamy, jaki javno staly dlia neji vid-kryttiam.

A jak e buty z kotamy, vytraenymy na osvojennia planet? Hroi naych hro-madian, jichnia pracia jdu na te, ob zabezpeyty harne yttia dlia kolonistiv

jaki, pidchopyv ja, svojeju praceju dopomahaju vyyty desiaty mijar-dam hromadian Federaciji, jak zemlian, tak i marsin. Koty, vytraeni na kolonizaciju,povertajusia storyceju, bo lye zavdiaky isnuvanniu zorianych kolonij nai spivvityz-nyky ne holoduju. Ave, jakis jichnioho yttia zalyaje baaty kraoho, devjanosto vi-dsotkiv naselennia zmueni obmeuvaty sebe v usiomu j zadovoniatysia odnomanitnymcharuvanniam. Ale vid holodu, v usiakomu razi, liudy ne pomyraju. A raz tak, to nikohone maje turbuvaty, o na Esperansi liudy bie anuju miscevi zakony, ni federani,koloninu administraciju nazyvaju uriadom, a gubernatora prezydentom. Prypus-kaju, o dejakych nadmiru ambitnych zemnych politykiv i ynovnykiv takyj stan spravne vlatovuje, ale v nych ruky zakorotki ob dotiahtysia bodaj do Taury, ne kauy vepro Esperansu. o vony mou vdijaty oholosyty embargo? Tak ce bude udar pere-dovsim po samij Zemli. Vijko dlia pryborkannia nepokirlyvych kolonistiv tako ne na-dile nas, rezystentnych, due malo, a z ochoych uziatysia za taku brudnu robotunavriad y naberesia bodaj odna rota. Do toho usi nai planety maju nepohanu proty-kosminu oboronu ob vidbyvatysia vid molyvych napadiv azijkych ta damachi-rijkych korabliv, ale z takym samym uspichom vona moe protystojaty j sylam Federaciji.Tomu na uriad zmuenyj myrytysia z realijamy j zadovoniatysia rivnopravnymy vidno-synamy z zorianymy kolonijamy. Teper zrozumilo?

Tak, kep, zrozumilo, skazala Marsi. Ale ja inoho ne vtoropaju. Jako vEsperansy z Federacijeju vzajemovyhidne spivrobitnyctvo, to navio jij svij mizorianyjkorabe? Po-mojemu, joho ekspluatacija obijdesia nabahato doroe, ni posluhyzemnych korabliv.

Tut ty maje raciju, pohodyvsia ja. Vlada Esperansy planuje zadijaty eGevaru dlia priamoji torhivli z inymy kolonijamy, ale zaraz potreba v nij nevelyka i vnajblyomu majbutniomu navriad y o zminysia. Osnovna stattia eksportu vsich bezvyniatku zorianych kolonij produkty charuvannia, to torhivlia mi nymy polia-hatyme zdebioho v obmini delikatesamy. Ot, napryklad, na Esperansi vyrouju naj-krau kavu, rivnoji jakij nema bie nide; na Sagitariji z nezjasovanych poky pryyn zvy-ajni sorty vynohradu daju unikane za svojimy smakovymy jakostiamy vyno; a Tevto-nija jedyna planeta, de zmohly pryytysia vsi zemni osetrovi.

Cym mona torhuvaty j erez Zemliu, zauvayla Marsi. Tak i roblia, pidtverdyv ja. A pozajak mi Zemleju j kolonijamy korabli

chodia z povnisikymy triumamy, ta e j buksyruju bari, taka torhivlia obchodysiaporivniano deevo. V konomu razi, deeve, ni haniaty mi samymy kolonijamynapivporonij korabe. Ale dlia Esperansy ce ne holovne. Je e taka tuka, jak presty.Biis esperansciv vvaaje, o maty svij mizorianyj korabe ce kruto. A jichnia pla-neta dosy bahata, ob dozvolyty sobi vytratytysia zadlia pidvyennia prestyu jak uvlasnych oach, tak i v oach inych kolonij.

Na cej as my ve dosy blyko pidijly do stanciji, ob dobre bayty jiji bez bu-

jakoho zbiennia. etvertyj pryal buv priamo po kursu Kardifa, jakyj teper letiv ureymi hamuvannia. Krasnova hotuvalasia rozpoaty manevry zi vartuvannia.

A jak buty z komandoju korablia? znovu ozvalasia Marsi. Ade na Espe-ransi zamalo rezystentnych. Do toho usich jich e dimy vidpravliaju na navannia vZorianu kolu, a potim vony slua u Zorianomu Floti.

Nu, odo rezystentnych ty pomyliajesia, zapereyv ja. Jich na Esperansivdosta.

Vy kaete pro star pro vidstavnych? Same pro nych. Jak minimum dvi sotni cilkom mou litaty opravda, ne

reguliarno, a z tryvalymy perervamy. Odyn rejs, potim komandu zminiuju, pislia dru-hoho znovu rotacija i tak dali. Mona ne sumnivatysia, ochoych bude vdosta.

Marsi povino kyvnula: Tak, ce vychid. Choa, mabu, na komandni posty krae vziaty molodych as-

tronavtiv. Prynajmni na post kapitana. Hadaju, mona znajty jakoho-nebu staroho po-minyka, o pohodysia prominiaty slubu v Zorianomu Floti na kapitanku posadu.

Ja malo ne kynuv na Marsi serdytyj pohliad, ale vasno zbahnuv, o jiji mirkuvan-nia maju suto abstraktnyj charakter i vona navi ne pidozriuje, o svojimy slovamy za-epyla due boliuu dlia Krasnovoji temu. Vlasne, ce ja utnuv velyku durnyciu, dozvolyvyzavesty rozmovu na takyj chystkyj grunt.

otyry roky tomu, koly poperednij komandyr Kardyfa hotuvavsia pity u vid-stavku, Krasnova rozrachovuvala posisty joho misce. Vtim, todi jij bulo lye dvadcia pjarokiv, tomu navriad y vona bula stovidsotkovo vpevnena u svojemu majbutniomu kapi-tanstvi, ale nadiji na ce pokladala. Odnae u tabi rozvayly inake, jiji zalyyly na posadidruhoho pilota j staroho pominyka, a kapitanom pryznayly ocera z inoho korablia mene.

Jakby ja buv prynajmni rovesnykom Krasnovoji, osoblyvych problem ne vynyklo b.Prote na toj as meni e ne vypovnylosia dvadciaty otyrioch rokiv, u koli ja navavsiana dva klasy molode za neji, i prosto skazaty, o vona bula oburena takym rienniamnaastva, znaylo b due prykrasyty sytuaciju.

Peri kika misiaciv na novij posadi meni dovodylosia skrutno. Ta zretoju Krasnovazmyrylasia z sytuacijeju, i v ciomu bula ymala zasluha jiji olovika, holovnoho ineneraterna, staroho vid neji na devja rokiv, jakyj doklav tytaninych zusy, ob zahasytyna konikt i nalahodyty mi namy normani stosunky. A zhodom my navi potovary-uvaly, choa ja pidozriuvav, o hirkyj osad u neji taky zalyyvsia.

Neodavno kerivnyctvo Esperansy zaproponuvalo ternovi, svojemu spivvityz-nyku, staty holovnym inenerom e Gevary, a Krasnovij poobicialy posadu kapitana.tern riue vidkynuv ciu propozyciju, erez o serjozno posvaryvsia z druynoju. Kras-nova due chotila komanduvaty korablem i, mabu, zarady cioho navi pila b na rozryvz olovikom ot tiky kapitanstvo na e Gevari jij proponuvaly vyniatkovo erezterna, jakyj zaslueno vvaavsia odnym z najkvalikovaniych ineneriv ZorianohoFlotu.

Sam e tern, jak i ja, zavdy mrijav staty astronavtom-doslidnykom, a perejty nae Gevaru oznaalo dlia nioho vidmovytysia vid svojeji mriji i do kincia karjery zajma-tysia vantanymy perevezenniamy. Vlasne, vin by davno otrymav pryznaennia v Doslid-nykyj Departament, koly b ne vysuvav, jak neodminnu umovu, perevedennia razom znym i druyny. A z cym vynykaly problemy

Koly my pryvartuvaly i vykonaly vsi neobchidni diji z perevedennia system ko-rablia v reym stojanky, ja oholosyv ekipaevi pro poatok semydennoji vidpustky samestiky my zarobyly pid as rejsu za marrutom Esperansa Zemlia Cefeja Zemlia Esperansa. Nevdovzi vsi leny komandy zalyyly bort Kardifa, kvapliay rozji-chatysia po svojich domivkach (Marsi, Symona ta Miloa vzialy pid svoju opiku Krasnovazi ternom), i tiky ja odyn zatrymavsia: po-pere, kapitan zavdy pokydaje korabeostannim, a po-druhe, meni e nalealo zustritysia z inspektorom po vantaach. Jak ko-mandyr korablia, ja odnoasno vykonuvav obovjazky superkargo, i jako za baru nisvidpovidanis jak za odne cile, to za vanta u triumach musyv vidzvituvaty malo ne po-tuno.

Protiahom hodyny vsi dokumenty bulo oformleno, i stancijni pracivnyky vzialysiaza rozvantaennia. A ja, prychopyvy z kajuty dvi valizy, vyjov z korablia erez pa-sayrkyj liuk i tunelem ruyv do terminalu.

Tam na mene yhav siurpryz: u krislach popid stinkoju sydily Symon ta Marsi, aporu na graviplatformi lealy jichni valizy z reamy. Pered mojeju pojavoju Symon,schoe, drimav (za naym bortovym asom buv ue piznij veir); Marsi dojidala morozyvo,voevy, kuplene de na stanciji.

Otakoji! promovyv ja zaskoeno. Neve Krasnova ta tern zahubyly vas inioho ne pomityly?

Ni, kep, vidpovila Marsi trochy zbenteeno. Vony sami nas vidpustyly. Z jakoho ce dyva? Nu vzahali, ja zapytala v nych, jak by vy postavylysia do toho, ob ja poyla u

vas I ja tako, dodav Symon. Aha, pidtverdyla Marsi. Todi j Symon skazav, o choe do vas. Spoatku

starpom bula proty, ale ef jiji perekonav. Movliav, ce pide vam na korys. Jasno, protiahnuv ja rozhubleno. Harneki spravy! Vy nezadovoleni? stryvoyla Marsi. My vam zavaatymemo? maje odnoasno z neju zapytav Symon. U vas

nemaje dlia nas miscia? Ta ni, tut bez problem, zapevnyv ja jich. I misce dlia vas znajdesia, i za-

vaaty ne budete. Prosto prosto ja bojusia, o ne zmou podbaty pro vas jak hodysia. A navio? My sami pro sebe podbajemo, vavo zapereyla Marsi. Vona vstala

z krisla j vykynula obhortku vid morozyva v najblyyj utylizator. My ne dity, kep. Vam bude nudno zi mnoju, prodovuvav vidbyvatysia ja, vtim, ne due ener-

gijno. A u terna bahato rodyiv, o mekaju poblyzu, sered nych kupa pleminnykivi pleminny, dekotri vaoho viku

Oto-to, promovyv Symon. Ce mene j liakaje. Zovsim ne te, o bahatoliudej, a te, o vsi vony odyn dlia odnoho svoji, i sered nych my budemo uymy.

Tono, pidtrymala joho Marsi. Koly ef rozpovidav pro svoju yslennu rid-niu, ja zrozumila, o dlia mene ce bude zanadto. I dlia Symona tako, dodala vona,ojno toj rozkryv rota. Ot Milou vse po cymbalach, vin zamknesia v svojij kimnati jzajmatymesia tam z ranku do veora. A my z Symonom choemo prosto vidpoyty. Vyjako kazaly, o mekajete na ostrovi v tropikach, zaprouvaly nas pohostiuvaty.

Vona promenysto vsmichnulasia. Nu ot my j zbyrajemosia do vas zavitaty. Tiky pri-amo zvidsy, a ne vid efa ta starpoma.

Ne strymavy, ja vsmichnuvsia u vidpovi: o , prou do mene v hosti. Tiky vy ne podumajte, o ja ne radyj vam, prosto

vse ce zvalylosia na mene he nespodivano. Choa b poperedyly. Starpom proponuvala zvjazatysia z vamy, vidpoviv Symon. Ale ef vidmo-

vyv jiji. Skazav, o todi vy sprobujete vykrutytysia. Ave, vin dobre mene znaje, skazav ja, postavyvy svoji valizy na graviplat-

formu. Harazd, chodimo.

Ini leny naoji komandy mekaly na Jukatankomu materyku, tomu poletily zistanciji na rejsovomu transporti v Espero-Siti, stolyciu planety. Mij e dim znachodyvsiana ostrovi Bolivara posered Karybkoho okeanu, i orazu, pokydajuy Esperansu, ja za-lyav u stancijnomu angari nevelykyj otyrymisnyj orbitanyj atl, jakyj dozvoliav menivyde distatysia dodomu.

e koly Kardif pryvartuvavsia do stanciji, ja nadislav do dyspeterkoji zapyt,ob atl pidhotuvaly do vidliotu, i teper vin ekav na nas u specinij kataputi. My vla-tuvalysia v kabini ja z Marsi poperedu, a Symon na zadniomu sydinni, ja provivstandartnu perevirku system i povidomyv dyspeterovi pro povnu hotovnis do startu. Asvojich junych suputnykiv poperedyv:

Gravikompensatory zadijani, ale ne na vsi sto vidsotkiv. To pryhotujtesia vastrochy triastyme.

Ot i dobre, z vyhliadom buvaloho kosminoho vovka schvalyla Marsi. Cedozvoly viduty polit.

Symon nioho komentuvaty ne stav. Choa z vyrazu joho oblyia bulo zrozumilo,o my mohly b spokijnisiko obijtysia i bez usich cych pilotkych zamorook.

Peryj raz nas trusnulo, koly elektromagnitna kataputa poburyla atl u kosmos.Kika chvylyn my letily za inercijeju, viddaliajuy vid stanciji, potim ja zapustyv reak-tyvni dvyhuny i stav znyatysia do planety.

A mona meni porulyty? nabravy smilyvosti, poprosyla Marsi. U menedobre vychody.

Z jiji osobovoji spravy ja ce znav. Vona bula najkraoju u vypusku za vsima punk-tamy programy pidhotovky pilotiv, vkliuno z orbitanymy j atmosfernymy manevramy.

Dobre, pohodyvsia ja, moe porulyty. Dotrymujsia zadanoho kursu juvano ste za pokazamy navigacijnych suputnykiv. A e vrachuj, o Esperansa vdevja-tero masyvnia za Mars.

Zvyajno vrachuju, kep, vidpovila vona.Ja perekliuyv keruvannia na jiji put, ale bu-jakoji myti buv hotovyj povernuty

sobi kontro nad atlom.Utim, cioho ne znadobylosia. Marsi keruvala atlom umilo i vpevneno, pravda,

vvijla v atmosferu po nadto polohij trajektoriji, prote rykoetu ne stalosia. Rozarene vidtertia povitria palalo za bortom i lejfom tiahlosia pozadu atla; a oskiky ce vidbuvalosiana ninomu boci planety, to vydovye z kabiny vidkryvalosia dyvovyne. Marsi tychekopopyskuvala vid zadovolennia. Symon tako nasoloduvavsia poliotom, darma o jomubulo trochy liano.

Postupovo sucine vohnye za bortom zminylosia okremym spolochamy, jaki dedali

slabaly, a poky zovsim ezly. Prodovujuy hamuvaty i znyuvatysia, atl mav nazachid navzdohin sonciu. Koly my dosiahly troposfery, ja znovu perebrav na sebekeruvannia i trochy vidkoryguvav kurs. Poperedu bahrianymy barvamy rozhorialasia ve-irnia zahrava, a za pjatnadcia kilometriv pid namy rozkynulasia spokijna hladi Ka-rybkoho okeanu.

Prytysnuvy lobom do prozoroji stinky kabiny, Symon podyvyvsia vnyz i promovyv: Ja e nikoly ne kupavsia v mori. I v okeani tako. Lye v basejni. A e u vanni, z posmikoju dokynula Marsi. A ot ja, koly bula maloju,

rosla sered moria. Na ostrovi Melvil. Tiky tam due cholodno. Zate na mojemu ostrovi zavdy teplo, skazav ja. Nakupajesia vvoliu.Do ostrova Bolivara my pidletily maje na erepaaij vydkosti simsot pjatdesiat

kilometriv na hodynu. Za miscevym asom bula osta veora, nynij kraj soncia ve tor-kavsia obriju.

ob pokazaty Marsi j Symonovi ostriv, ja pered zachodom na posadku zrobyv velykekolo.

O u cij laguni po pravomu bortu, jiji nazyvaju Perlystoju, najkrayj plia, povidomyv ja. A v buchti priamo za kursom na nevelykyj morkyj port. Tam ra-nie stojala j moja motorna jachta.

Ranie? perepytala Marsi. A zaraz? Jiji bie nemaje. Pivroku tomu etvero chlopciv-staroklasnykiv pozyyly jiji bez

moho dozvolu, ob pokatatysia zi svojimy podrukamy, ale ne vporalysia z keruvanniami naletily na ryfy.

Vony vsi potonuly? Na astia, ni. Vasno nahodylysia syly berehovoji ochorony. Jachtu tako vda-

losia b uriatuvaty, jakby same todi ne rozhuliavsia synyj torm. Jiji prosto na druzkyroztroylo.

koda zitchnuv Symon, ujavyvy, lybo, jak bulo b udovo prohuliatysia najachti po okeanu. A o z tymy chlopciamy, jaki rozbyly jachtu? Jich zaprotoryly dovypravnoji koloniji?

Ni v jakomu razi. Ce ne Zemlia, tut za take ne kydaju za graty. Vony ne malyzloho namiru, prosto utnuly durnyciu. Vsich otyrioch zasudyly do hromadkych robit naperid litnich kanikul. Same zaraz vony vidbuvaju pokarannia.

Te meni pokarannia! pyrchnula Marsi. Dlia nych serjozne. Vony praciuju po sorok hodyn na tyde, todi jak ini koli-

ari vidpoyvaju i rozvaajusia. Ale vy zaznaly zbytkiv Jich vidkoduvala strachova kompanija. Vona namahalasia pozyvaty do bakiv

tych chlopciv, ale sud vidchylyv jiji pretenziji. V umovach polisu buv prysutnij punkt proavariju jachty z vyny tretich osib, a ote, kompanija otrymuvala vid mene strachovivnesky za molyvis korabletroi vnaslidok uhonu, tomu ne mohla pretenduvaty na do-datkovu kompensaciju.

Oce tak-tak! zdyvovano promovyla Marsi. Bau, tut i spravdi he ini za-kony.

Normani zakony. Liudki, a ne drakonivki. Ja ostatono zhasyv vydkisatla, vymknuv reaktyvni dvyhuny i, zadijavy antygravy, stav zachodyty na posadku. Cia sprava ve zakryta. Zaraz dlia mene buduju novu jachtu, e krau za poperedniu.

Do nastupnoho naoho vizytu na Esperansu vona bude hotova, i todi my vvoliu nahulia-jemosia okeankymy prostoramy.

Mij dim z velyekoju sadyboju znachodyvsia v pivnino-schidnij astyni ostrova, navysokomu plato, zvidky vidkryvavsia udovyj vyhliad na okean i Perlystu lagunu. Ja aku-ratno posadovyv atl na specino pryznaenyj dlia cioho majdanyk, pravobi budynku,viddav komandu rozblokuvaty liuk i vypustyty korotkyj trap.

Ot my j pryjichaly.Marsi pera vybralasia z kabiny, spustylasia po trapu j povino rozzyrnulasia dov-

kola. Vidtak zoseredyla uvahu na mojemu dvopoverchovomu budynku z biloho vapniaku,fasad jakoho prykraav yrokyj ganok z kolonamy, a dach buv ukrytyj ervonoju erepy-ceju.

I skiky liudej tut mekaje? pocikavyla vona.Propustyvy vpered Symona, ja ostannim vyjov z atla, zachriasnuv liuk i lye todi

vidpoviv: Poky lye ja odyn. Jak vam, mabu, vidomo, ni druyny, ni ditej u mene nemaje.

To ve mij dim u vaomu cilkovytomu rozporiadenni.Oboje pryholomeno vtupyly u mene. Potim znovu podyvyly na budynok, voevy,

prymiriajuy, skiky v niomu kimnat. Ja vyriyv jim dopomohty: Na peromu poversi chol, kuchnia, jidania, vitania, bibliteka i dva kabinety.

Na druhomu devja ytlovych kimnat, kona z okremoju vannoju. Moja spania rozta-ovana nad paradnym vchodom; reta pryznaeni dlia hostej. Je e vnutrinij dvoryk,pati nazyvajesia, zvidsy joho ne vydno. Tam nevelykyj basejn. Slovom, dim jak dim.

Marsi rozziavyla bula rota, ale potim zakryla joho, tak nioho j ne skazavy. Symonte vraeno movav. Vony, zvyajno, znaly, o v zorianych kolonijach liudy yvu za-mono i pryvino, u krasyvych velykych budynkach; ale znaly ce v teoriji. A na praktycibayly lye perenaselenu Zemliu zi straennoju doroneeju konoho kvadratnoho metra,ta e napolovynu vkrytyj kryhoju Mars, de brakuvalo tepla dlia obihrivu velykych pry-mie.

Na Esperansi jim vidkryvsia zovsim inyj svit prote ne v bananomu rozuminninovoji planety. Ce buv svit z inym sposobom yttia, z inymy cinnostiamy ta priryte-tamy. Svit, de liudej ne kydaju do vjaznyci za najmenu provynu. Svit u jakomu peresinihromadiany zdatni vyhraty sud u strachovoji kompaniji. Svit, de mona spokijnisiko po-sadovyty orbitanyj atl na svojemu podvirji. Svit, de odna liudyna moe mekaty vtakomu veletenkomu, prosto gigantkomu, za mirkamy zemlian, budynku

Ja vydobuv z vantanoho vidsiku atla nai valizy i zvernuvsia do Marsi z Symonom: Nu, chodimo v dim, vyberete sobi kimnaty. Jako choete, moete vziaty po dvi.

A to j po try.

Tak sklalosia (a moe, ce zovsim ne zbih), o vsi vidomi planety zemnoho typu ober-tajusia dovkola vlasnoji osi pryblyzno z odnakovoju vydkistiu i, vidpovidno, tryvalisdoby na nych ne due vidrizniajesia vid standartnych dvadciaty otyrioch hodyn. Na

Esperansi cia riznycia vzahali mizerna jakycho sim z polovynoju chvylyn, oho orga-nizm zovsim ne viduvaje. Zalyalo chiba prystosuvatysia do miscevoho pojasnoho asu a z cym u mene nikoly problem ne vynykalo.

Uora, prybuvy na ostriv, my rozijlysia spaty dosy rano, nevdovzi pislia vomojiveora. Vpere ja prokynuvsia o etvertij ranku, ale voliovym zusylliam zmusyv sebeznovu zasnuty i vybravsia z lika u zvynyj dlia mene as, o siomij.

Punktom nomer odyn u mojemu tuteniomu rozporiadku znaylasia rankova pro-bika. Pered cym ja dzvonyv u naberenyj restoran Akapuko j zamovliav snidanok,jakyj meni pryvozyly na ajeri. Cioho razu ja za zvykoju te stav nabyraty nomer resto-ranu, ale vasno zbahnuv, o raz u mene poselyvsia Symon, to vin napevno maje svojiplany stosovno snidanku, i vyriyv speru pereviryty, ym vin zajmajesia.

Davy vidbij videofonu, ja vyjov z kimnaty i spustyvsia na peryj poverch u chol.Tam znajov Marsi sviu, badioru, bez najmenych slidiv snu na oblyi, odiahnenu nev zvynu dlia mene otku formu, a v sympatyne kartate plattiako. Pry mojij pojavivona jakraz zajmalasia programuvanniam avtomativ-prybyranykiv.

Ce ty daremno, skazav ja jij pislia dobroho ranku. Tut pozavora pryby-raly. I prybyratymu zavtra. Ja plau komunanym slubam ostrova, ob vony pidtry-muvaly poriadok u domi, dbaly pro sadybu, ystyly basejn i vse ine.

A meni prosto cikavo, vidpovila Marsi. Ranie ja prybyrala lye v svojijkinij kimnati i v kajuti na korabli. A v takomu zdorovennomu budynku Meni duekorty sprobuvaty.

Harazd, probuj. Ty davno vstala? O piv na ostu. Raneko. A Symon? Tako. Zaraz vin na kuchni, hotuje snidanok. My vzialy va ajer vy ne za-

pereujete? zlitaly v port i nakupyly produktiv u supermarketi. Aha, kyvnuv ja, nitrochy ne zdyvovanyj jichnim zavziattiam. Zaplatyly

svojimy hroyma? Speru zaplatyly. Ale na stojanci nas nazdohnav meneder i zapytav, chto my

Tobto, vin i tak zdohadavsia, o my pryletily z vamy, a koly my ce pidtverdyly, vin po-vernuv nam usi hroi j skazav, o vse bude zapysano na va pihovyj rachunok. Tut vasdue povaaju!

Ja chmyknuv. Sprava ne v povazi. Prosto ce mij supermarket.Marsi z rozuminniam usmichnulasia: Bahatekyj Buratino, tak? Ato. Pevna ri, ja ne stav vychvaliatysia, o cej supermarket skladaje lye

neznanu astku svojeji vlasnosti na Esperansi. Due vyhidno zakupliatysia v samohosebe, chiba ni?

Ja projov na kuchniu, de akluvav Symon, pryvitavsia j zapytav u nioho, o budena snidanok. Vyjavylosia tukovana kartoplia z mjasom ta hrybamy, salat z krevetoki, neodminno, joho rmova kava. Oblyznuvy, ja podavsia nahuliuvaty apetyt.

Za pivhodyny ja probihsia dovkola naoho nevelykoho plato, po dorozi kika razivzupyniavsia, ob perekynutysia dvijkom sliv z susidamy, a koly povernuvsia, to e vstyhpryjniaty du, per ni Symon podav nam snidanok. Potim, jak ja j obiciav naperedodnivveeri, my vtrioch spustylysia do uzbereia i tam, u Perlystij laguni, due pryjemno

provely vsiu peru polovynu dnia, kupajuy i niay u lahidnych promeniach soncia ozonovyj ar Esperansy buv iniyj, ni na Zemli, i propuskav znano meneutraletu.

Pravda, popervach Marsi z Symonom povodylysia storoko j ne ryzykuvaly viddali-atysia vid bereha, darma o oboje plavaty vmily u Zorianij koli buly basejny i vsi uniobovjakovo skladaly zalik z plavannia. Prosto vony potrebuvaly asu, ob zvyknuty dobezkrajnioho vodnoho prostoru, ade Symon dosi zovsim ne bayv moria, a Marsi, choaj zrostala na ostrovi Melvil, prote ce buv ostriv na krajnij pivnoi Kanady, daleko za Poli-arnym kolom, to navriad y tam chto kupavsia navi u samyj rozpal lita.

Zretoju vony posmilyvialy, postupovo staly vidplyvaty ymraz dali vid bereha, azhodom meni vdalosia pidbyty Marsi na zaplyv erez usiu lagunu a do pianoho baru,o vidmeovuvav jiji vid vidkrytoho okeanu (Symon vidmovyvsia braty v ciomu uas isposterihav za nam z bereha). Nazad my vyriyly plysty navvyperedky, i Marsi malo nevyhrala lye na ostanniomu ryvku meni vdalosia obihnaty jiji.

Koly my povernulysia na plia, to vyjavyly, o za naoji vidsutnosti Symon zavivznajomstvo z kikoma pidlitkamy rokiv otyrnadciaty pjatnadciaty. U nych zaraz bulykanikuly, i vony chuteko prybihly do Perlystoji laguny, jak tiky po ostrovu rozijlasiazvistka, o ja pryviz z soboju dvoch junych astronavtiv. Na vidminu vid zemlian ta mar-sin, mekanci zorianych kolonij stavylysia do nas, rezystentnych, zdebioho dobrozy-lyvo. Choa, zvisno, zazdryly nam, ale jichnia zazdris perevano bula pozbavlena zlosty-vosti, ne zabarvlena v ornyj kolir.

Chlopci ta divata zaprosyly do svoho tovarystva j Marsi. Vona pryjednalasia do nychne nadto ochoe, pouvajuy deo skuto j nepevno. Zahalom Marsi normano ladnala zdoroslymy, ale pohano ujavliala, jak trymatysia zi zvyajnymy dimy svoho viku. Ja u-dovo rozumiv jiji, bo j sam pislia koly buv takym dykuvatym.

Zate Symon ne mav odnych problem u spilkuvanni z odnolitkamy, o dyvyly nanioho, jak na heroja. Vin do toho zachopyvsia, o navi zabuv pro svij namir pryhotuvatynam obid. A koly zhadav i stav kvapyty nas z povernenniam, ja riue oholosyv, o sio-hodni my obidajemo ne vdoma, i za hodynu vidviv joho z Marsi do restoranu Akapuko.Skutuvavy tamteni stravy, Symon musyv vyznaty, o miscevi kuchari znajusia nasvojij spravi.

Tomu, skazav ja, nioho z namy ne stanesia, jako my zamovliatymemojiu tut. Zaraz ty u vidpustci, Symone, tomu rozslabsia j vidpoyvaj.

Prote Symon tak lehko ne zdavsia. Pislia tryvaloji supereky vin postupyvsia vee-reju, zhodom meni vdalosia vidmovyty joho vid pryhotuvannia obidiv, a ot u snidanok vinuepyvsia namertvo. Vreti ja zrozumiv, o podaych postupok vid nioho ne dobjusia, ipohodyvsia na takyj kompromisnyj varint.

A nadveir meni podzvonyla Krasnova i stala rozpytuvaty pro mojich pidopinych,plekajuy nadiju, o vony ve nabrydly meni i ja budu radyj jich spekatysia. U vidpovija zasmutyv jiji, zapevnyvy, o rado podbaju pro Marsi z Symonom do zakinennia vid-pustky. Krasnova due liubyla ditej, prote vlasnych zavodyty ne pospiala, choa ternjiji postijno vmovliav. Voevy, vona pobojuvalasia, o materynstvo zakody jiji karjeri,i, treba skazaty, mala na ce vahomi pidstavy. Kerivnyctvo Zorianoho Flotu vzahali neo-choe pryznaalo inok komandyramy korabliv, a inok z dimy maje nikoly

Nastupnoho dnia ja vlatuvav dlia Marsi ta Symona ekskursiju po ostrovach naohoarchipelagu i zarazom my vidvidaly otyrioch astronavtiv-vidstavnykiv, jaki tut mekaly.

A na pytannia Marsi, y zbyraju ja zavitaty do koho iz naych, vidpoviv zapereno: Ni. Zazvyaj pid as vidpustky my ne zustriajemosia. Volijemo vidpoyty odyn

vid odnoho. Ce tako korysno.Pevna ri, ja ne stav hovoryty, o maje ve pozamynulyj rik provodyv svoji vid-

pustky razom zi juzan Gregori. Jim pro ce znaty ni do oho. Zretoju, o bulo, te splylo Choa inodi, dodav ja, do mene na odnu dnynu pryjizdia Krasnova zi

ternom, i my vlatovujemo prohulianku na jachti. Ale ne cioho razu bo jachty nemaje.A vy o, ve skuajete za nymy?

Ni, e ne vstyhly zaskuaty, vidpoviv Symon za oboch. Nam i z vamydobre.

Ave, pidtverdyla Marsi. Due dobre.Tretij de poavsia z toho, o zranku do nas zavitaly tuteni Symonovi pryjateli.

Vony pryvely z soboju e kikoch ditlachiv, i na jakyj as moja sadyba peretvorylasia nataku sobi podobu skautkoho taboru. Tut ue j Marsi znajla toky dotyku z odnolitkamy:okrim basejnu, v mene buv tako kort, i vona vlatuvala mini-turnir z tenisu (mati,zvisno, provodylysia za skoroenym reglamentom). Z Marsinoji osobovoji spravy ja znav,o ce buv jiji koronnyj vyd sportu, i protiahom ostannich dvoch rokiv vona stavala em-pinkoju koly sered divat.

ob ne zavaaty molodi, ja usamitnyvsia v svojemu kabineti, vvimknuv kompjuter-nyj terminal i stav perehliadaty potonu nansovu zvitnis pidpryjemstv, o perebuvalyv mojij vlasnosti. Bahato chto nazyvav mene vdalym biznesmenom, prote ja ne vvaavsebe za takoho. Ja lye vkladav u ekonomiku Esperansy koty jak svoji vlasni, zaroblenina slubi u Floti, tak i ti, jaki vydav meni did, nazvavy ce mojeju astynoju spadku. Zvy-ajno, ja mih prosto trymaty jich u riznych bankach na kikoch planetach (jak ce robylymaje vsi astronavty), ale is rokiv tomu v meni prokynulasia rodynna pidpryjemnykaylka, i ja zajniavsia investycijamy, jaki nespodivano vyjavylysia dosy prybutkovymy.

Po obidi vsi chlopci ta divata podalysia na plia. Symon poperedyv mene, o vonyprobudu tam do samisikoho veora, prote vyjavylosia, o vin hovoryv lye za sebe. Veza pivtory hodyny Marsi povernulasia dodomu, trochy poplavala v basejni, ob zmytymorku si (ja bayv ce erez vikno kabinetu), vidtak ulatuvalasia v ezlongu pid tinniupam i stala ytaty knyku.

Z Volodarem Persniv vona rozibralasia e na korabli, i cia trylogija jij due spo-dobalasia. A prybuvy na Esperansu, Marsi vyjavyla v mojij bibliteci cilu kolekciju sykve-liv ta prykveliv do legendarnoji epopeji. Na mij podyv, vony obrala ne odne z kikoch pro-dove, a istoriju asiv rannioji Ardy roman pro Berena ta Liutin, jakyj zaraz zacho-pleno ytala.

Zhodom Marsi perebralasia z pati do vitani, a ja, vporavy na toj as zi spravamy,pryjednavsia do neji, vvimknuv tryvizor i stav dyvytysia pidsumkovyj vypusk novyn zEspero-Siti, de ve nastav veir. Okrim miscevych podij, rozpovily tako pro najvalyviez yttia inych zorianych kolonij ta Sonianoji systemy. Centranym u ciomu bloci buvreporta pro pryetnis federanoho ministra pryrodnych resursiv do dijanosti nele-ganoho hirnyovydobuvnoho karteliu v Asterojidnomu pojasi.

Koly novyny skinylysia, Marsi rozhubleno pozyrnula na mene poverch knyky iskazala:

Ja ve pomityla, o tut rozpovidaju pro Federaciju vsiliaki paskudstva. omutak?

Ja pochytav holovoju: Ce ne paskudstva. Na a, ce pravda Hm. A vtim, ty maje raciju. Ce taky pas-

kudstva ale vony kojasia naspravdi.Jakby jij skazav pro ce chto inyj, Marsi napevno b oburylasia. Prote za misia

sluby na Kardi vona zvykla doviriaty mojim sudenniam, tomu prosto zapytala: A omu na Zemli ta Marsi p