Avans Academielezing Kritisch leren denken loont de moeite

Leer- en innovatiecentrum Januari 2017

Kritisch leren

denken loont de moeite!

Academielezing 25 januari 2017

Anita Heijltjes

Lectoraat Brein & Leren

Leer- en Innovatiecentrum Avans Hogeschool

Synaps: Herman Lamers,

foto Adri Verhoosel


Waarom kritisch denken?

q  Besluitvorming q  Leren en transfer q  Burgerschap q  Transitie


JOB Getrouwd

ElS ?

BAS Niet

getrouwd

| 3

Kijkt een getrouwd persoon naar een niet-getrouwd persoon?

1.   Ja 2.   Nee

3.   Niet vast te stellen


Stelling: Alle vogels hebben vleugels Stelling: Een kip heeft vleugels Conclusie: Een kip is een vogel 1.  De conclusie volgt logisch uit de stellingen 2.  De conclusie volgt niet logisch uit de stellingen


vleugels

vogels kip

Stelling: Alle vogels hebben vleugels Stelling: Een kip heeft vleugels

Conclusie: Een kip is een vogel ✗


vleugels

vogels

kip

Stelling: Alle vogels hebben vleugels Stelling: Een kip is een vogel

Conclusie: Een kip heeft vleugels ✔


Trump: “Hillary kan niet eens haar man tevreden stellen, laat staan dat ze als toekomstige president het Amerikaanse volk tevreden kan stellen.” Stelling 1: Als je het Amerikaanse volk tevreden kan stellen (P) dan ben je een goede president (Q) Stelling 2: Hillary kan haar eigen man niet eens tevreden stellen (-P) Conclusie: Hillary is geen goede president (-Q) Als P dan Q, P dan Q (geldig) Als P dan Q, Q dan P (ongeldig) Als P dan Q, -P dan -Q (ongeldig) Als P dan Q, -Q dan -P (geldig)

7


“Als de naam Jansen op de voorkant van de zak staat, dan staat bloedgroep A positief op de achterkant van de zak”.

Welke zakken draai je om, om na te gaan of de regel

klopt?

| 8

JANSEN PETERS A pos AB neg


Two minds in one brain

Type 1 denken

Type 2 denken

| 9

Weinig inspanning, autonoom, intuïtief, parallel, snel

Inspanning, bewust, reflectief, analytisch, sequentieel, langzaam


Kahneman & Tversky

10


Beschikbaarheids heuristiek

11

https://www.youtube.com/watch?v=hSz7yO7bckI


Representativiteits heuristiek

12


Ankering en aanpassings- heuristiek

Wat is de lengte van de Mississippi?

anker 70 dan schatting 300 anker 2000 dan schatting 1500

Hoeveelheid vlees eet de gemiddelde Amerikaan per jaar?

anker 50 kg dan schatting 100 kg anker 1000 kg dan schatting 500 kg

Hoeveel vrouwelijk professoren werken er aan de Universiteit van Californië in Berkeley?

anker 25 dan schatting 50 anker 130 dan schatting 95

Jacowitz & Kahneman (1994)

13


Affect heuristiek

Emoties en gevoelens bijvoorbeeld angst, plezier, verrassing etc. beïnvloeden standpunt of beslissing.

14


NOS journaal 26 oktober 2015 Door het dagelijks eten van 50 gram bewerkt of 100 gram onbewerkt vlees heb je een 20 keer grotere kans op darmkanker. Was eigenlijk 18% maar afgerond…

15


darmkanker geen darmkanker

Bewerkt of rood vlees

18% (12)

Geen bewerkt of rood vlees

5,6% (4)

6,6% (66)

93,4 (940)

1000

16

Leer- en innovatiecentrum Januari 2017 17

skepsis darmkanker


Heuristieken: •  Beschikbaarheid •  Representativiteit •  Ankering en aanpassing •  Affect (emotie, gevoel)


Kritisch denken betekent dat je redeneert en reflecteert voordat je

een standpunt inneemt, of besluit hoe te handelen en dat je kunt

verklaren waarop dat standpunt/besluit is gebaseerd (APA, 1990)

19

Kennis & vaardigheden houding

Vaardigheden: Interpreteren Analyseren Evalueren Concluderen Verklaren Zelfreguleren

Denkhouding: Ruimdenkend zijn Door willen denken


Wat is waar? •  wat voor de hand ligt •  wat je als eerste gehoord hebt •  wat bij eigen ervaringen past •  wat je graag wilt dat waar is •  wat je vaak gehoord hebt Brein is goed in vinden van fouten bij anderen maar niet bij jezelf!


Illustratie: blog.redcaffeine.com/the-social-media-filter-bubble/

google, email, facebook, instagram, twitter, browser, soort computer, locatie, IP-adres, click gedrag

„We zitten zo veilig in onze bubbels, dat we alleen nog informatie accepteren die overeenkomt met onze meningen, in plaats van dat we onze meningen baseren op bewijs.”

afscheidsspeech Obama, Chicago, 11 januari 2017


“We krijgen niet de informatie die relevant, belangrijk, oncomfortabel is, of een tegengeluid laat horen”. Gevaar: geen democratie zonder goede informatie. Zonder objectieve zoekresultaten, krijgen we geen kans om zelf een kritische houding te ontwikkelen. En het grote probleem is mensen hebben dit niet door!” Eli Pariser


Fake news, hoax, nepnieuws ‘viral’ : bewust verzonnen en bewust en onbewust verspreid als een ‘virus’.

•  Clickbait: aas om je naar andere sites te lokken; U dacht dat fruit gezond was? 5 redenen waarom u het mis heeft!

Advertorials (advertentie vermomd als redactioneel artikel, ogenschijnlijk objectief)


Onderzoek naar het evalueren van informatie op internet (Stanford University)

•  Civic online reasoning -  88% van jong volwassenen halen hun nieuws van facebook! -  weten studenten wie achter de website zit? -  hoe denken ze over die bronnen, geloven ze de bron? •  Hoe betrouwbaar is de informatie op internet?

– uitgevoerd in 2015-2016 – 12 staten (VS) – 7804 studenten – van VO t/m WO


Taken

•  Homepage analyseren

•  Foto beoordelen

•  Tweet beoordelen

Leer- en Innovatiecentrum Januari 2017


•  Stapje terug doen, eerst denken dan doen! •  Informatie niet klakkeloos overnemen •  Aannames (onder)zoeken •  Voors en tegens afwegen •  Feiten en meningen onderscheiden •  Bronnen onderzoeken •  Tegenspraak organiseren (weerleggen, falsificeren) •  Alternatieve verklaringen zoeken •  Drogredenen kennen

27


0

0,1

0,2

0,3

0,4

Kritisch denken instructie

(A)

Infusie (B)

Onderdompeling (C)

A+B of A+C

| 28 Abrami et al., 2014 (k = 341)

Onderwijs in kritisch denken


Effect werkvormen op Kritisch Denken

0

0,2

0,4

0,6

| 29

Abrami et al., 2014 (k =129)

Dialoog (A)

Authentiek (B)

A + B A + B + Coaching


Dialoog Vragen stellen Discussie Debat/Socratische dialoog

| 30

Waar baseer je dat op?

Wat heeft dat

er mee te maken?

Wat is je aanname?

Zijn er tegenargumenten?

Hoe weet je dat eigenlijk?

Hoe betrouwbaar is

die info?

Leer- en innovatiecentrum Januari 2017 | 31

Argumentatiestructuur Toulmin


CLAIM Wat is de stelling of

de overtuiging?

GEGEVENS Waar baseer je je op? (feiten/observaties)

RECHTVAARDIGING Wat heeft dat ermee te maken?

(want, omdat)

ONDERSTEUNING Hoe weet je dat eigenlijk?

VOORBEHOUD Is dat altijd zo?

MODALE TERM Wat betekent dit alles

voor de formulering van de claim?

Argumentatiestructuur Toulmin


Wat is de uitspraak? (CLAIM)

Het slachtoffer lijdt aan koolstofmonoxidevergiftiging


Waar baseer je dit op? (GEGEVEN)



Het COHb-gehalte (Carboxyhemoglobine) in het bloed is 8%


Wat heeft dit met elkaar te maken? (RECHTVAARDIGING)

Als het COHb-gehalte hoger is dan de

referentiewaarde (2%), dan is er sprake van koolstofmonoxide-

vergiftiging

Waar baseer je dit op? (GEGEVEN)



Het COHb-gehalte in het bloed is 8%



de overtuiging?

Het slachtoffer lijdt aan Koolstofmonoxidevergiftiging

GEGEVENS Waar baseer je je op?

Het COHb-gehalte in het bloed is 8%.


Als het COHb-gehalte hoger is dan de

referentiewaarde (2%), dan is er sprake van koolstofmonoxide-

vergiftiging.


In het handboek medische

laboratoriumdiagnostiek staat dat….

Wat is de ondersteuning?



de overtuiging?

Het slachtoffer lijdt aan Koolstofmonoxidevergiftiging

GEGEVENS Waar baseer je je op?

Het COHb-gehalte in het

bloed is 8%.


Als het COHb-gehalte hoger is dan de referentiewaarde (2%), dan is er

sprake van koolstofmonoxide-vergiftiging.


In het handboek medische laboratoriumdiagnostiek staat

dat….

VOORBEHOUD Is dat altijd zo?

…

Als het slachtoffer een zware roker is, geldt een hogere referentiewaarde (10%)

Wat is het voorbehoud?


Uiteindelijke claim

Het slachtoffer lijdt waarschijnlijk aan

koolstofmonoxidevergiftiging


Kritisch denken binnen Avans

Experimenteel onderzoek naar kritisch leren denken van docenten en studenten Community kritisch denken (docentenhandleiding leerlijnen kritisch denken) Verankering kritisch denken in leerlijn onderzoeksvaardigheden Trainingen en workshops voor docenten kritisch denken


Stelling 1 Niets is beter dan het eeuwige geluk Stelling 2 Een worstenbroodje is beter dan niets

Conclusie Daarom is een worstenbroodje beter dan het eeuwige geluk (Jonathan Baron)

Dank voor uw aandacht!

[email protected]

| 40

Avans Academielezing Kritisch leren denken loont de moeite

Education