AtmaVidyaVilasam_SriChalapathirao

N ã^•t= |„¿ÇχO Œ„ ™êfi=ÚÅ"åi

P`«‡q^•ºqÖÏã¨=Ú

"åºYº :

'Jaè#= "åºã— '*Ï#„ÑÑÓ~°‚—

N Õqâ‹\ì K«ÅÑu~å=ÙB.Sc., (Ag)

=º=™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞ :

P 蕺u‡Hõ *Ï#Ñ‘~î°O - zÅHõÅ∂i¿Ñ@

2

P`«‡q^•ºqÖÏã¨=Ú- N 㨠•t=|„¿ÇχO Œ„ ™êfiq∞

`˘eѨÅ∞‰õΩ

N ã^•t=„|¿ÇχO„ Œ ™êfi=ÚÅ "å~°∞ Q˘ÑÊ Ü≥∂y† Ñ~°=∞ÉèíHÍ΄Qã~°∞_»∞†

Q˘Ñ¨Ê P «‡*Ï˝x† XHõ =∞Ǩ «∞‡_»∞† Q˘Ñ¨Ê J= èŒ∂ «. H©~°Î<å ™êÇ≤Ï «ºO`À

ÉèÏ~°fÜ«∞ P^蕺u‡Hõ ~°OQÆOÖ’ XHõ Ѩq„`« ™ê÷<åxfl JÅOHõiOz#

Jáê~°„Ѩ*Ï˝âße.

ã¨∞=∂~°∞ 300 ã¨O=`«û~åʼnõΩ Ñ¨Ó~°fiO PO„^è Œ^Õâ◊O #∞O_ç

«q∞à◊<å_»∞Ö’x ‰õΩOÉèíHÀ}O ã¨g∞ѨOÖ’x HÍ"Õs #n f~å# XHõ z#fl

„QÍ=∞OÖ’ ã≤÷~°Ñ¨_ç# ™È=∞ã¨∞O Œ~ü J= è•x, áê~°fif Õq ŒOѨ «∞ʼnõΩ ÖËHõ

ÖËHõ Hõey# ã¨O`å#"Õ∞ ™êfiq∞"å~°∞.

™êfiq∞ "åi Jã¨Å∞ ¿Ñ~°∞ t=~å=∞Hõ$+‚. z#fl «#OÖ’ N èŒ~° "ÕOHõ>Ëâ◊

JÜ«∞º~°∞ = ŒÌ „áê äŒq∞Hõ q Œº#∞ JÉèíºã≤OKå~°∞ t=~å=∞Hõ$+‚. z#fl «#OÖ’<Õ

"≥·~åQƺ ÉèÏ=# HõÅQÆ@O`À `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç 17 ã¨O=`«û~åÅ

=Ü«∞ã¨∞ûÖ’<Õ q"åǨÏO [iÑ≤OKå~°∞. H˘O « HÍÖÏxH˜ Ü«ÚHõÎ=Ü«∞ã¨∞¯~åÖ·#

J~åúOy áê~°fif Õq H˘~°‰õΩ J «Î"åiO\˜H˜ "≥àϧ_»∞. ~å„u „á⁄ Œ∞ÌáÈ~ÚOk.

PHõe "Õã¨∞Î#flk. =O@ QÆk"≥·Ñ¨Ù "≥o§ ֒ѨeH˜ J_»∞QÆ∞ ÃÑ@ìÉ’`«∞O_»QÍ

J «ÎQÍ~°∞, ''H˘OK≥O ¿ãѨ٠֒ѨeH˜ ~åHõO_ç, |Ü«∞@<Õ LO_»O_ç—— J#flk.

JO`Õ P =∂@Å∞ `«#‰õΩ U^À ã¨O^Õâ◊OÖÏQÍ JxÑ≤OzOk. 'QÆ$ǨÏã¨÷

rq`«OÖ’H˜ ~å=^Œ∞Ì, |Ü«∞@<Õ LO_ç *Ï˝<åxfl á⁄O^ŒO_ç— J#fl@∞¡QÍ

ÉèÏqOKå_»∞ t~å=∞Hõ$+‚. JO Õ. ã~åfihfl «ºlOz, *Ï<åxfl J<Õfi+≤ã∂Î qâßÅ

„ѨѨOK«OÖ’H˜ Ѩܫ∞#=∞Ü«∂º_»∞.

JÖÏ J<Õfi+≤ã¨∂Î "≥o§ Q˘Ñ¨Ê `«áÈxkèÜ≥ÿ∞# Ѩ~°=∞t"ÕO„^Œ™êfiq∞x

3

P„â◊~ÚOKå_»∞. ã¨=∞ãÎ âߢ™êÎÅ#∞ PáÈâ◊#Ѩ\Ïì_»∞. «~° OÖ’ Q˘Ñ¨Ê

„Ѩ*Ï˝âße JÜ«∂º_»∞. J`«_ç J#~°æà◊ "åHÍÛ`«∞~åºxH˜ „Ѩu "å^Œ∞Å∞

Pâ◊Û~°ºK«H «∞ÅÜÕ∞º"å~°∞. H˘O Œ~°∞ ™È Œ~° t+μºÅ∞ Jã∂Ü«∂ „QÆã∞÷Ö· QÆ∞~°∞=Ù

= ŒÌ "≥Ú~°ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl~°∞. •x`À XHõ<å_»∞ QÆ∞~°∞=Ù Ñ≤ez, ''t"å! W «~°∞Å#∞

h "åHÍÛ`«∞~°ºO`À J"å‰õΩ¯Å#∞ KÕã¨∞Î<åfl=Ù HÍx h "å‰õΩ¯#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’

ÃÑ@∞ìHÀÖËHõ áÈ «∞<åfl=Ù QÆ •!—— J<åfl~°∞.

QÆ∞~°∞ Õ=Ùx P =∞O ŒeOѨÙ#∞ 㨠Œ∞Ѩ Õâ◊OQÍ ÉèÏqOz P<å\˜ #∞O_ç

=∞ø# „=`åxfl J=ÅOaOKå_»∞. J «_ç ÉèíHÎ, *Ï#, "≥·~åQƺ ãOÑ Œ#∞ QÆ=∞xOz

Ѩ~°=∞t"ÕO„^Œ QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ∞ t+¨μºxH˜ ã¨<åºã¨ nHõ Δ#∞ „Ѩ™êkOz

㨠•t=„|¿ÇχO„ Œ∞Å∞QÍ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞.

J «~°∞"å « 㨠•t=„|¿ÇχO„ Œ∞Å "å~°∞ Q˘Ñ¨Ê «Ñ¨ã¨∞û#∞ KÕã≤ J<ÕHõ

ã≤ Œ∞úÅ#∞ á⁄O^•~°∞. ÕÇÏãÊ $ÇÏ ÖˉõΩO_®, PÇ~° qÇ~åÅ∞ Ñ\˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_®

Ü≥∂yÖÏ, J= èŒ∂ «ÖÏ „áêѨOzHõ J= èŒ∞Å#∞ JkèQÆq∞Oz, P «‡™ê÷~ÚÖ’

LO_çáÈÜ«∂~°∞.

PÜ«∞# ÉèíHÎ ~°ã„Ñ è•#"≥∞ÿ# H©~°Î#Å#∞ ~°zOz QÍ#O KÕã∂Î LO_Õ"å~°∞.

=∂#㨠ã¨OK«~°~, „|Ǩχ}˜ =∂ã¨# ã¨OK«~°~.......

Ñ≤|ˆ~ ~å=∞~°ã¨O, ~°ã¨<Õ Ñ≤|ˆ~ ~å=∞~°ã¨O.....

Éèí[ˆ~ QÀáêÅO, =∂#㨠Éèí[ˆ~ QÀáêÅO....

ÖÏO\˜ J<ÕHõ ÉèíHÎ~°ã¨ QÆ∞oHõÅ#∞ ã¨=∂*ÏxH˜ JOkOKå~°∞.

XHõ ™êi ÉèíHÎ «#‡Ü«∞ «fiO`À kQÆO|~°OQÍ '=∂#㨠ã¨OK«~°~ „|Ǩχ}˜

=∂#㨠ã¨OK«~°~...— JO@∂ áê~°=â◊ºO`À H©~°Î#Å#∞ QÍ#O KÕã¨∞‰õΩO@∂

#_çzáÈ`«∞<åfl_»∞. J<ÕHõ =∞Ok ÉèíH˜Î ÉèÏ=O`À PÜ«∞##∞ J#∞ã¨iã¨∂Î

"≥à◊√ «∞<åfl~°∞. Z Œ∞~°∞QÍ =KÕÛ"å~°∞ ÉèíHÎ À PÜ«∞# áê^•Å‰õΩ „"≥ÚH˜ PÜ«∞#

"≥#∞Hõ =ã∞fl<åfl~°∞. J~Ú Õ W Õg∞ PÜ«∞#‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞. ÉÏÇϺ㇠$u ÖË<ÕÖË Œ∞.

4

™ê è•~°}OQÍ =∞Ǩ «∞‡Ö·# "åix ÉÏ èŒÅ∞ÃÑ>Ëì Œ∞+¨μªÅ∞ JѨC_»∂ L<åfl~°∞†

WѨC_»∂ L<åfl~°∞† ZѨC_»∂ LO@∂<Õ LO\Ï~°∞. XHõ #"å|∞‰õΩ W ŒO`å

K«∂z Xà◊√§=∞O_çOk. áê@ PѨ=∞x HHõÅ∞ "Õâß_»∞. HÍx J «_ç =∂@ÖËg

PÜ«∞#‰õΩ qxÑ≤OK«ÖË Œ∞. P #"å|∞ HÀѨO`À ™êfi=ÚÅ "åix "≥O|_çOz,

HÀѨO`À HõuÎ Œ∂ã≤ XHõ "Õ@∞ "Õâß_»∞. K≥~Úº ≥y „H˜O Œ Ѩ_çáÈ~ÚOk. ~°HõÎO

U~°∞Ö· áêiOk. ™êfiq∞ "åiH˜ W Õg∞ ≥eÜ«∞ Œ∞. PÜ«∞# =∂=¸Å∞QÍ<Õ

áê~°=â◊ºO`À QÍ#O KÕã∞‰õΩO@∂ "≥à◊√ «∞<åfl_»∞, Wk QÆ=∞xOz# P Œ∞+μª_»∞

x~å…O`«áÈÜ«∂_»∞. cèu K≥O^•_»∞. J`«_çÖ’ Ѩi=~°Î# HõeyOk. Ѩ~°∞QÆ∞

Ѩ~°∞QÆ∞# "≥o§ ™êfiq∞ áê^•Å#∞ K«∞>Ëìã¨∞H˘x HõΔ=∂Ѩ} HÀ~°∞‰õΩ<åfl_»∞,

ѨâßÛ`åÎѨO`À Ѩi «Ñ≤Oz áÈÜ«∂_»∞. ^•x`À ÉÏǨϺ 㨇 $uÖ’H˜ =KåÛ_»∞

™êfiq∞. U=∞x J_çQÍ_»∞ #"å|∞#∞. K≥~Úº#iH# ãOQÆux K≥áêÊ_»∞ #"å|∞.

JѨC_»∞ K«∂K«∞‰õΩ<åfl_»∞ `«# KÕu=OHõ. P `≥yѨ_ç# KÕux `≥=∞‡x

Ü«∞ è•™ê÷#OÖ’ ÃÑ@∞ìH˘x ZѨÊ\˜ÖÏQÍ QÍ#O KÕã¨∞‰õΩO@∂ "≥àϧ_»∞. #"å|∞

ѨâßÛ`åÎѨO`À Ѩi=~°Î# K≥Ok, ã¨~åfihfl`«ºlOz `«# âı+¨ rq`åxfl

ÉèíQÆ=^•~å èŒ#Ö’ QÆ_çáê_»∞. Wk PÜ«∞# rq «OÖ’ [iy# XHõ J Œ∞ƒù «,

Pâ◊Û~°ºHõ~° ã¨OѶ∞@#.

WÖÏO\˜ Õ =∞~˘Hõ ã¨OѶ∞@# [iyOk. <≥~°∂~°∞‰õΩ ã¨g∞áê# HÍ"Õs#k

=∞ 茺֒ L#fl H˘O_»g∞ Œ 蕺#O`À HÍÅO QÆ_»∞Ѩ٠«∞<åfl_»∞ 㨠•t=Ù_»∞.

XHõ ™êi ѨiѨÓ~°‚ 蕺#=∞QÆ∞fl_≥·, „ѨѨOK«ã¨Ê $Ç¨Ï U=∂„ «O ÖˉõΩO_® L#fl

ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍ"Õs#k L Œú$ «OQÍ á⁄Oy „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î#flk. P „Ѩ"åǨÏ"ÕQÍxH˜

K«∞@∂ì L#fl "å~°∞ ÉèíÜ«∞Ñ_ç ãg∞ÑOÖ’x X_»∞¤‰õΩ Ñ~°∞QÆ∞Å∞ fã∂Î ™êfiq∞"åix

‰õÄ_® HHõ"Õã≤ ~°=∞‡<åfl~°∞. PÜ«∞#‰õΩ W Õg∞ qxÑ≤OK«ÖË Œ∞. ‰õÄ~°∞Û#flKÀ@∞

#∞O_ç Hõ ŒÅÖË Œ∞. „Ѩ"åǨÏO JO « HõO «‰õΩ L Œú$ «=∞~ÚOk. P „Ѩ"åǨÏ

L~°=_çÖ’ PÜ«∞# KåÖÏ ^Œ∂~°O H˘@∞ìHõáÈ~Ú "Õ∞@ "Õã≤# Wã¨∞HõÖ’

‰õÄ~°∞‰õΩáÈÜ«∂_»∞. JO Œ~°∂ „Hõ=∞OQÍ D ã¨OѶ∞@##∞ =∞iz áÈÜ«∂~°∞.

5

^•^•ÑÙ P~°∞ <≥ÅÅ «~°∞"å « XHõ ~ÀA# Wã∞Hõ ÀÅ∞‰õΩáÈÜÕ∞"å~°∞ áê~°Å`À

Wã∞Hõ#∞ „ «qfi |O_»¡‰õΩ Z «∞Î «∞<åfl~°∞. XHõ áê~°‰õΩ ~°HõÎÑÙ =∞~°HõÅ∞ JO\#q.

Uq∞\Ï? Jx Pâ◊Û~°ºO`À "å~°∞ *Ï„QÆ «ÎQÍ Wã¨∞Hõ#∞ ˘ÅyOz K«∂¿ãÎ JHõ _»

D =∞Ǩ «∞‡_»∞<åfl_»∞. PÜ«∞# QÍ_è» x„ Œ#∞O_ç "Õ∞Å∞‰õΩ#fl@∞¡QÍ "Õ∞Å∞H˘x

ÖËz "≥o¡áÈÜ«∂_»∞. D ã¨OѶ∞@#`À PÜ«∞# Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞ Jx JO ŒiH©

J~°ú"≥∞ÿ áÈ~ÚOk.

D JѨÓ~°fi ã¨OѶ∞@# QÆ∞iOz ≥Å∞ã¨∞H˘x Pâ◊Û~°ºK«H˜ «∞_≥·# JѨÊ\˜

=∞Ç~åA q[Ü«∞~°Ñ¶Ú<å èŒ ˘O_»=∂<£ ã^•t=„|¿ÇχO„ Œ ™êfi=ÚÅ "åix

«# P™ê÷<åxH˜ PǨfixOz Q“~°qOKåÅx ÉèÏqOKå_»∞. HÍx ™êfiq∞ "å~°∞

=∞ø<åxfl g_»ÖË^Œ∞. PǨfi<åxfl =∞xflOK«ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ =∞Ǩ~åA

HÀiHõ„ѨHÍ~°O JHõ _ç Wã¨∞HõÃÑ· N ŒHΔ}Ï=¸iÎ =∞Ǩ=∞O„`åxfl „"åâß_»∞.

Ѩq„`«"≥∞ÿ# P Wã¨∞Hõ#∞ k=º „Ѩ™ê^ŒOQÍ ÉèÏqOz# =∞Ǩ~åA `«#

L`«ÎsÜ«∞OÖ’ =¸@ QÆ@∞ìH˘x `«# ™œ^è•xH˜ fã¨∞‰õΩ"≥àϧ_»∞. ^•xx

~å[Éèí=#OÖ’ Éèí„^ŒOKÕã≤ ѨÓlOKÕ"å_»∞. D <å\ ˜H© ѨÙ^Œ∞HÀ¯@Ö’

ã¨^•t=„|¿ÇχO„^Œ™êfiq∞ KÕ`« Ѩq„`«O QÍqOK«|_ç# P Wã¨∞Hõ

P~åkèOK«|_»∞ «∂<Õ L#flk.

XHõ™êi á⁄ÖÏÅÖ’ u~°∞QÍ_»∞ «∂ L#fl ã^•t=ÙxÃÑ· áÈ~°áê@∞# Ô~O_»∞

QÆ_ç¤ "≥∂ѨÙÅ∞ Ѩ_®¤~Ú. `˘O^Œ~°Ö’ nxx QÆ=∞xOK«x Ô~·`«∞Å∞ =∞ihfl

QÆ_ç¤"≥∂ѨÙÅ#∞ "å\˜ÃÑ· ‰õΩѨÊQÍ "Õâß~°∞. ^•^•Ñ¨Ù 8 <≥ÅÅ `«~°∞"å`« P

QÆ_ç¤"≥∂ѨÙÅ#∞ MÏmKÕÜ«∞QÍ "å\˜ J_»∞QÆ∞# „ѨâßO «OQÍ q„â◊q∞Oz# P

=∞ǨÏÜ≥∂yx K«∂_»\ÏxH˜ P „QÍ=∞ „Ѩ[ÅO`å «O_ÀѨ «O_®Å∞QÍ =zÛ

K«∂z Pâ◊Û~°ºK«H˜ «∞ÅÜ«∂º~°∞.

W@∞=O\˜ =∞iH˘xfl ã¨OѶ∞@#Å∞ ‰õÄ_® [iQÍ~Ú. HÍx PÜ«∞#

=∂„`«O x~å=∞Ü«∞OQÍ, xi¡Ñ¨ÎOQÍ LO_çáÈÜÕ∞"å~°∞. ã¨OKå~° Ü«∂„`«Å∞

=ÚyOK«∞H˘x <≥~°∂~°∞‰õΩ KÕ~å_»∞ ã^•t=„|¿ÇχO„ Œ™êfiq∞. «# áêi÷= ÕÇxfl

6

=ke"ÕÜ«∂Åx ã¨OHõeÊOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. JO Œ∞ˆH «# Ü≥∂QÆâ◊HÎ À "≥∞ÿã¨∂~°∞,

`«O*Ï=Ó~°∞, ѨÙ^Œ∞HÀ¯@ „ѨÉè í∞=ÙʼnõΩ D q+¨Ü«∂xfl `≥eÜ«∞*Ëã≤

ã¨=∂kèx~å‡}ÏxH˜ H˘xfl ã¨∂K«#Å∞ KÕâß_»∞. J#∞‰õΩ#fl =ÚǨ ~åÎxH˜

ã=∂kè HÀãO „ «qfi# QÀuÖ’ Ü≥∂QÆ=Ú„ ŒÖ’ ã∞MÏã‘#∞_»Ü«∂º_»∞. Hõ~°∂Ê~°O,

qÉèí∂u, Ѩã¨∞ѨÙ, LѨC, W@∞Hõá⁄_ç, qq èŒ K«∂~å‚Å~åtÖ’ PÜ«∞# ÕǨÏO

Hõ#∞=∞~°∞ÔQ·Ok.

ã¨^•t=„|¿ÇχO„^Œ∞Å ã¨OHõÖÏÊxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ 9= ~ÀA# P

ã¨=∂kèÃÑ· aÅfi =$HõΔѨ٠"≥ÚÅHõ JO‰õΩiOzOk. 12= ~ÀA# HÍj #∞O_ç

ÉÏ}eOQÆO =zÛOk. ã¨=∂kèH˜ =¸_»∞ QÆ*ÏÅ ^Œ∂~°OÖ’ t=eOQÆO,

PHÍâßxfl Õiáê~° Eã¨∂Î aÅfi=$HõΔO xeKå~Ú.

ã¨^•t=„É¿ÇχO„^Œ ™êfi=ÚÅ "åi H©~°Î#Å∞ Páê`« =∞^èŒ∞~åÅ∞,

PÖ’K«<å=∞$`åÅ∞.

1. á⁄Oy á⁄~°ÖË ÉèíHÎ ÉèÏ=O *ÏÅ∞ "åˆ~q H˘xfl.

2. J ≥· fi`å#∞Éèí=O`À `˘}˜H˜ã¨ÖÏ_Õq H˘xfl.

3. «# =∞#ã¨∞‰õΩ `å<Õ É’ èŒKÕã¨∞‰õΩ#flq H˘xfl.

4. «# QÆ∞~°∞ Õ=ÙÅ∞ Ѩ~°=∞t"ÕO„ Œ∞x 㨇iOz#q H˘xfl.

N 㨠•t„|¿ÇχO„ Œ∞Å∞ ~°zOz# „QÆO ä•Å∞ H˘xfl =∂„ «"Õ∞.

1. „|Ǩχ « «fi „ѨHÍtHõ, 2. Ü≥∂QÆ ã¨∞ è•Hõ~°O, 3. t==∂#ã¨Ñ¨Ó[.

4. P «‡ q^•º qÖÏãO. D 4 "Õ •O « „QÆO ä•Å∞ P 蕺u‡Hõ ™êÇ≤Ï «ºOÖ’

P}˜=Ú`åºÅ∞.

P «‡ q^•ºqÖÏã¨O 43 â’¡HÍÅ`À L#fl z#fl "Õ •O « „QÆO äŒO. Wk

ãfi «O„ « ~°K«#. Wk LÑx+ «∞ÎÅ ™ê~°"Õ∞QÍ Œ∞, PÜ«∞# J#∞Éèí=™ê~° =∞O`å

WO Œ∞Ö’ xHΔÑÎO KÕÜ«∞|_çOk. D „QÆO ä•xH XHõ qt+ì « LOk. Uq∞@O>Ë

- Wk Ju «‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’ „áê~°OaèOK«|_ç† „Hõ=∞OQÍ P`å‡#∞ Éèí∂ux

7

á⁄O Œ∞@‰õΩ «y# =∂~åæÅ#∞, ™ê èŒ#Å#∞, LáêÜ«∂Å#∞ ≥eÜ«∞*ËÜ«Ú@ÜÕ∞

QÍHõ P`å‡#∞Éèí∂u<˘Ok# t+¨μºx J#∞Éèí"åÅ#∞ Hõà◊§‰õΩ Hõ\ ˜ ì#@∞¡

z„uOK«|_ç# „QÆO^äŒO Wk. W@∞=O\˜ ~°K«# P`å‡#∞Éèí∂u <˘Ok#

=∞Ǩ «∞‡ÅˆH ™ê 茺O.

D „QÆO äŒO ¿Ñ~°∞ 'P «‡q^•ºqÖÏã¨O—. D ¿Ñ~°∞ D „QÆO ä•xH˜ ZÖÏ

«y L#flk?

P`å‡#∞Éèí∂uÖ’ qÖÏã¨OQÍ qǨÏiOKÕO « Z «∞ΉõΩ fã¨∞H˘x "≥àı§ q Œº

(*Ï˝#O) WO Œ∞Ö’ xHΔÑÎO KÕÜ«∞|_çOk QÆ#∞Hõ P «‡ q^•ºqÖÏã¨O J<Õ

¿Ñ~°∞ ZO ≥·<å «y L#flk.

D „QÆO^ä ŒO P^蕺u‡Hõ ~°OQÆOÖ’ WѨC_Õ „Ѩ"ÕtOz# "åiH©

LÑÜ≥∂QÆÑ_»∞ «∞Ok, WO «‰õΩ =ÚO Õ „Ñ"ÕtOz H˘O « Œ∂~°O „ÑÜ«∂}Oz#

"åiH© LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok† JÖψQ D ~°OQÆOÖ’ J`«∞º#fl`« ™ê÷#OÖ’

L#fl"åiH© LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok. XHõ¯ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë D „QÆO^äŒO

ã¨~°fi=∂#"åoH© K«Hõ QÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞ «∞Ok.

N â◊OHõ~° ÉèíQÆ=`åÊ Œ∞Å"åi „ѨHõ~°} „QÆO ä•ÅÖÏQÍ<Õ WO Œ∞Ö’ ‰õÄ_®

"Õ •O «™ê~°O - LѨx+¨ «∞ÎÅ™ê~°O JO`å xO_ç L#flk. ã¨iQÍæ J=QÍǨÏ#

KÕã¨∞H˘x, P =∞Ǩ «∞‡_»∞ K«∂Ñ≤# =∂~°æOÖ’ <åÅ∞QÆ∞ J_»∞QÆ∞Å∞ "Õã≤<åKåÅ∞

=∞##∞ «Ñ¨ÊHõ «iOѨ*Ëã¨∞ÎOn „QÆO äŒO. =ÚYºOQÍ QÆ∞~°∞=ÙѨ@¡ K«∂¿Ñ ÉèíHÎ

qâßfi™êÖË t+μºÅ#∞ L#fl « tY~åʼnõΩ KÕ~°∞™êÎÜ«∞<Õ q+Ü«∂xfl ZO`À QÆ\˜ìQÍ

K≥áêÊ~°∞. K≥ѨÊ@"Õ∞ HÍ Œ∞, Jk PÜ«∞# ǨÏ$ ŒÜ«∞Ѩ٠֒ «∞Å#∞O_ç =zÛ#

ÉèÏ="Õ∞. JO Œ∞H PÜ«∞# H©~°Î#ÅxflO\Ö’#∞ z=i áê ŒO QÆ∞~°∞áê ŒÑ^•‡Å#∞

= ŒÅ‰õÄ_» Œx, J\˜ì "åiH =ÚHÎ Hõ~° «ÖÏ=∞ÅHõ=∞x ≥eÜ«∞*ÑÊ@O [iyOk.

J\˜ì =∞Ç =∞Ç≤Ï`å «∞‡x, Ü≥∂yÑÙOQÆ=Ùx, J= èŒ∂ «#∞ =∞#O =∞#™ê~å

㨇iOz, PÜ«∞# J#∞„QÆǨÏO =∞#ÃÑ· =i¬OKåÅx HÀ~°∞‰õΩO@∂ D „QÆO ä•xfl

„â◊ Œú À „â◊=}O KÕã≤, =∞##O KÕã≤, P «‡Ö’ ~°q∞ã¨∂Î qÖÏã¨OQÍ qǨÏiã¨∂Î,

P`å‡#O^•xfl J#∞ÉèíqOK«∞^•O.

8

D „QÆO äŒO Z=i Œ$+≤ìH =ã∞ÎO^À "å~°∞ P 蕺u‡Hõ ~°OQÆOÖ’ Q˘ÑÊ

J Œ$+ì=O «∞Åx <å Œ$_è» Jaè„áêÜ«∂xfl ≥eÜ«∞*Ëã∂Î, ã Œ∞æ~°∞ Hõ$áêHõ\ÏHõΔ

gHõΔ}ÏÅ∞ =∞#O ŒiÃÑ· „ÑãiOKåÅx HÀ~°∞‰õΩO@∂, D „QÆO äŒO •fi~å "≥∂HõΔ

™œ è•„QÍxfl KÕ~°∞HÀ"åÅx, KÕ~°∞HÀQÆÅ~°x Ptã∂Î-Pj~°fikã∂Î...

- Õqâ‹\ì K«ÅÑu~å=Ù.

„QÆO äŒ "åºMϺ «.

9

P «‡ q^•º qÖÏã¨=Ú - N㨠•t=|„¿ÇχO Œ„™êfiq∞.

â’¡II Ü«∞ ü áê ŒÑ¨ Œ‡ =∞Hõ~°O Œ AëêO #~å}ÏO

ã¨O™ê~° Ѷ∞’~° Éèí∞[QÍ#flÉèí"Õ «û‡ cèuóI

ã¨zÛ Œ…#O ã¨HõÅ ™œYº Å"åO|∞ ~åtO

N ŒHΔ}Ïaè=ÚY=¸iÎ =∞[O Éèí*Ë - ǨÏOII 1

„ѨuѨ •~°÷O :- Ü«∞ ü áê ŒÑ¨ Œ‡ Z=i áê ŒÑ¨ Œ‡=ÚÅÜ«∞O Œe† =∞Hõ~°O Œ

´ Õ<≥#∞† AëêO P™êfikOz#† #~å}ÏO =∂#=ÙʼnõΩ† ã¨O™ê~° Ѷ∞’~°

Éèí∞[QÍ ü ã¨O™ê~°=∞<Õ ÉèíÜ«∞OHõ~° ã¨~°ÊO=Å¡† cèuó ÉèíÜ«∞O† #Éèí"Õ ü㨇´

HõÅQÆ À† (J@∞=O\˜) 㨠üz üѶ∞#O ´ 㨠«∞Î z «∞Î =¸iΆ ã¨HõÅ™œYº ´

Jxfl „áêѨOzHõ ã¨∞MÏÅ∞† Å"åO|∞~åtO ´ «#Ö’ ÖËâ◊ =∂„ «OQÍ L#fl

P#O Œ™êQÆ~°O† N ŒHΔ} Jaè=ÚY=¸iÎO ´ ŒHΔ}O"≥·Ñ¨ÙQÍ =ÚYO L#fl

=¸iÎx† J[O ´ ѨÙ@∞ìHõÖËx "åxx† JǨÏO Éèí*Ë ´ <Õ#∞ P~åkè™êÎ#∞.

ÉèÏ=O :- Z=i áê Œ Ѩ Œ‡=ÚÅÜ«∞O Œe Õ<≥#∞ P™êfikOz# =∂#=ÙʼnõΩ

ã¨O™ê~°=∞<Õ Éè íÜ«∞OHõ~°ã¨~°ÊO =Å¡ Éè íÜ«∞O `˘ÅyáÈ`«∞O^À J\ ˜ì

ã ¨zÛ^•#O^Œ=¸iÎ, ã¨H õÅ ã¨∞MÏÅ∞ `«#Ö’ ÖËâ ◊=∂„`«OQÍ L#fl

P#O Œ™êQÆ~°∞_»∞, ѨÙ@∞ìHõÖËx ŒHΔ}Ï=¸iÎx <Õ#∞ P~åkè™êÎ#∞.

"åºYº :- U „QÆO^ä•<≥·fl<å „áê~°OaèOKÕ@ѨC_»∞ ^≥·= 㨇~°} KÕÜ«∞_»O

™êO„Ѩ^•Ü«∞O. P^蕺u‡Hõ „QÆO^ä•Å#∞ „áê~°OaèOKÕ@ѨC_»∞ =ÚO^Œ∞QÍ

QÆ∞~°∞㨇~°}KÕã≤ - P «~åfi « ≥·=㨇~°} KÕã≤ „QÆO ä•xfl „áê~°Oaè™êÎ~°∞. 'P «‡

q^•ºqÖÏãO— J<Õ D „ÑHõ~°} „QÆO äŒO N ã^•t=„|¿ÇχO„ Œ™êfi=ÚÅ "åiKÕ

~°zOÑ|_»¤ J Œ∞ƒù « P 蕺u‡Hõ „QÆO äŒO. WO Œ∞Ö’ K≥ÑÊ|_»¤ *Ï#O P «‡*Ï#O†

P «‡q Œº† „|Ǩχq Œº. Hõ#∞Hõ D „QÆO äŒOÖ’ ‰õÄ_® QÆ∞~°∞㨇~°} - ≥·=㨇~°}

«Ñ¨ÊHõ LO_çf~åe. 㨠•t=„|¿ÇχO„ Œ™êfi=ÚÅ "åi W+ì ≥·=O ™êHΔÍ ü

10

Ѩ~°=∞t=Ù_Õ. Ѩ~°=∞t=Ù_ÕS# ŒHΔ}Ï=¸iÎÜÕ∞. PÜ«∞<Õ QÆ∞~°∞=Ù. PÜ«∞<Õ

≥·=O. Hõ#∞Hõ<Õ N ŒHΔ}Ï=¸iÎ Ü≥ÚHõ 㨇~°}`À D „QÆO äŒO „áê~°OaèOK«

|_»∞`«∞#flk.

(Z) N ŒHΔ}Ïaè=ÚY=¸iÎ :- Ѩ~°=∞t=Ù_Õ ŒHΔ}Ïaè =ÚYOQÍ ‰õÄ~˘Ûx

L#fl=¸iÎ. PÜ«∞# ZO Œ∞HõÖÏ ŒHΔ}Ïaè=ÚY∞_≥· ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞? 't=~°ÇÏãºO—

J<Õ „QÆO äŒOÖ’ nxH˜ ã¨=∂ è•#OQÍ XHõ Hõ äŒ K≥ѨÊ|_ç L#flk. P Hõ äŒ Wk-

ã¨$+≤ì „áê~°OÉèíOÖ’ „|Ǩχ Õ=Ù_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú Œ@ «# =∂#㨠Ѩل «∞Å∞QÍ

ã¨#Hõ-ã¨#O Œ# - ã¨# «∞¯=∂~° - ã¨# «∞û*Ï «∞Å<Õ #Å∞QÆ∞~°∞ Ѩل «∞Å#∞

ãOHõÅÊ =∂„`å# ã$+≤ìOKå_»∞. "å~°∞ ÑÙ@ìQÍ<Õ „|Çχ Õ=Ù_»∞ "åix ã$+≤ìHÍ~°ºO

„áê~°OaèOK«=∞x P ÕtOKå_»∞. S Õ Ñ¨~°=∞ "≥·~åQƺ =¸~°∞ÎÖ·# P =∞ǨÏ~°∞¬Å∞

JO Œ∞‰õΩ x~åHõiOz H˘O Œ~°∞ Õ= «Å`À#∞, =Úx QÆ}ÏÅ`À#∞ HõÅã≤ #O Œ#

=#OÖ’ LO@∞<åfl~°∞. "å~°∞ *Ï˝#=Ú #O Œ∞ Pã¨HÎ QÆÅ"åÔ~· Z=~°∞ «=∞‰õΩ

*Ï˝#É’^èŒ KÕÜ«∞QÆÅ~å? Jx PÖ’zã¨∂Î<åfl~°∞. JO`«Ö’ <å~°^Œ∞_»∞

=KåÛ_»Hõ _çH˜. „ÉǨϟ‡Ñ¨ Õâßxfl KÕÜ«∞\ÏxH˜ „|ǨχHõ#fl J~°∞›Å∞ Z=~°∞<åfl~°∞?

JHõ _çH áÈ^•OѨ ŒO_ç! Jx "åix „|Ǩχ ŒQÆæ~°‰õΩ |Ü«∞Å∞ Õ~° nâß_»∞.

Õ=QÆ}ÏÅ`À HõÅã≤ =∞ǨÏ~°∞¬ÅO`å 㨠«ºÖ’HÍxH˜ "≥o§ „|Ǩχ#∞ Œi≈OKå~°∞.

JHõ¯_» „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ `«#‰õΩ ã¨g∞ѨOQÍ ‰õÄ~˘Ûx =∞$^Œ∞ =∞^èŒ∞~°OQÍ

g}"å~Úã¨∂Î áê@áê_»∞ «∞#fl ã¨~°ã¨fif Õqx K«∂ã¨∂Î ''PǨ! FǨϟ! JO@∂

«#‡Ü«∞O K≥OkáÈ «∞<åfl_»∞. =zÛ# =ÚxQÆ}ÏÅ#∞ ‰õÄ_® QÆ=∞xOK«ÖË Œ∞.

''P_» •x áê@‰õΩ P#Okã¨∂Î - `åà◊O "Õã¨∂Î «#‡Ü«∞O K≥O Õ PÜ«∞ºQÍ~°∞

P 蕺 «‡ « åfixfl =∞#HO É’kèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞?—— Jx J#∞H˘x =∞ÇÏ~°∞¬ÅO`å

"≥·‰õΩO~îåxH˜ |Ü«∞Å∞ Õ~å~°∞.

U_»∞^•fi~åÅ Hõ= «ÅQÍ ZHõ _À Ö’ÑÅ ™œ èŒOÖ’ L<åfl_»∞ N=∞Çq+μ‚=Ù.

ZHõ _çÔH·<å "≥àϧÅO>Ë K˘~°=QÆey# "å_»∞ QÆ#∞Hõ <å~° Œ∞_»∞ ''<Õ#∞ "≥o§

K«∂ã≤ =™êÎ#∞O_»O_ç—— Jx Ö’xH˜ "≥àϧ_»∞. "≥o§# "å_»∞ "≥o§#>Ë¡ "≥O@<Õ

uiy =KåÛ_»∞ <å~° Œ∞_»∞. <å~° •! U"≥∞ÿOk? "≥O@<Õ uiy =KåÛ=Ù? Jx

11

J_çQÍ~°∞ =Ú#∞Å∞. ''U=∞x K≥ÑÊ#∞? JHõ _» ã «ºÖ’HõOÖ’ J=∞‡QÍ~°∞ HÍãÎ

^Œ∂~°OQÍ ‰õÄ~˘Ûx áê@Å∞ áê_»∞`«∞O>Ë - WHõ¯_» J=∞‡QÍ~°∞ UHõOQÍ

JÜ«∞ºQÍi „ÑHõ Ö’<Õ ‰õÄ~°∞Ûx áê^•ÖÁ «∞Î «∞#flk. Wk =∞s J<åºÜ«∞OQÍ

L#flk. HÍO`å=∞} Hõ\ÏHõΔ gHõΔ}ÏÅÔH· „H©QÆO@ Z Œ∞~°∞K«∂ã∂Î L#fl D ãO™êi

=∞#ˆHO `«`åÎ fixfl É’kè™êÎ_»∞? Jã¨Å∞ D "≥·‰õΩO~î° "≥·Éèí=O K«∂_»O_ç.

ZÖÏQÆ∞O^À? KåÅ∞KåÅ∞ - WHõ P ÔH·ÖÏã ÑuÜÕ∞ =∞#‰õΩ k‰õΩ¯. áÈ^•O

Ñ ŒO_ç! P Ñ~°=∞t=Ù<Õ P„â◊~Ú^•ÌO—— Jx <å~° Œ∞_»∞ J#@O`À JO Œ~°∂

Ç≤Ï=∂K«ÅO "≥·ÑÙQÍ „ÑÜ«∂}O KÕã≤ ÔH·ÖÏã Ñ~°fi`åxfl Jkè~ÀÇ≤ÏOKå~°∞. f~å

JHõ _»‰õΩ "≥o§K«∂¿ãÎ WOH=ÚOk? Ñ~°=∞t=Ù_»∞ J~°÷<åsâ◊fi~°∞_≥· P#O Œ åO_»=

#$ «ºO KÕã∞Î<åfl_»∞. q+μ‚=Ù _ÀÅ∞ "å~Úã∞ÎO>Ë „|Çχ Õ=Ù_»∞ åà◊O "Õã∞Î<åfl_»∞.

P Ñ~°=â◊OÖ’ Ñ~°=∞t=Ù_»∞ =zÛ# "åix QÆ=∞xOK«<Õ ÖË Œ∞. =∞ÇÏ~°∞¬ÅO`å

JkK«∂z <À\g∞ Œ „"ÕÅ∞ "Õã∞‰õΩ<åfl~°∞. FÇÏŸ! W «_»∞ "åiHõO>Ë Ñ¶∞#∞_»∞.

Q˘ÑÊ ¢ã‘ÎÖ’Å∞_»∞. „|Çχ Õ=Ù_»∞ ¢ã‘Îx åHõ‰õΩO_® Œ∂~°OQÍ ‰õÄ~ÀÛÉ@∞ì‰õΩO>Ë

- q+¨μ‚=Ù `«# „ѨHõ¯Ö’<Õ ‰õÄ~ÀÛɡ@∞ìH˘x `å‰õΩ`«∂ L<åfl_»∞. D

Ñ~°=∞t=Ù_Õ"≥∂ UHõOQÍ â◊s~°OÖ’<Õ W=Ú_»∞ÛH˘<åfl_»∞. Wk =∞s Ѷ∞’~°O -

JO`å ¢ã‘ÎÖ’Å∞~. KåÅ∞ KåÅ∞ Ñ ŒO_ç! JO@∂ JHõ }‚Oz "≥o§áÈÜ«∂~°∞.

Ѩ~°=∞t=Ù_»∞ QÆ=∞xOKå_ç^ŒO`å. JÜ≥∂º! ¢ã‘ÎÅ`À Hõeã≤ L#flO`«

=∂„`å# *Ï˝# â◊¥#∞ºÅx ÉèÏqOz „u=¸~°∞ÎÅ<Õ u~°ã¨¯iã¨∞Î<åflˆ~. Uq∞

gi„Éèí=∞? Jx <˘K«∞ÛH˘x f„= "≥·~åQƺ=O «∞Å∞, l*Ï™êÑ~°∞Å∞ S# D

=∞ÇÏ~°∞¬Å‰õΩ *Ï<åxfl É’kèOK«QÆÅ"åÔ~=~°∞? Jx zOuOz XHõ x~°‚Ü«∂xH

=zÛ, '`«Ñ¨ã¨∞û KÕã¨∞HÀ"åe— J<Õ <≥ѨO`À áê~°fiux ѨOÑ≤Oz "Õã≤,

ŒÜ«∂=∞Ü«Ú_≥·# P Ñ~°=∞t=Ù_»∞ =∞ÇÏ~°∞¬Å∞ "≥àı§ =∂~°æOÖ’ - =∂#ã

ã¨~À=~° L`«Î~° ÉèÏQÆOÖ’ L#fl XHõ =@=$HõΔO „H˜O^Œ ^ŒH˜Δ}Ïaè=ÚY∞_≥·,

Ü«Ú=‰õΩxQÍ, z#∞‡„ Œ#∞ èŒiOz „ÑâßO « = Œ#O`À =∞ø#OQÍ ‰õÄ~˘Ûx

L<åfl_»∞. PÜ«∞<Õ ã Œ∞æ~°∞ N ŒHΔ}Ï=¸iÎ. PÜ«∞<Õ ã^•t=„|¿ÇχO„ Œ∞ʼnõΩ

W+ì ≥·=O. ≥·="Õ∞ QÆ∞~°∞=Ù† QÆ∞~°∞"Õ ≥·=O J#@OÖ’ QÆ∞~°∞=Ù#∞ W+ì ≥·=O

ÖÏQÍ P~åkèOKÕ "åxH P «‡*Ï#O J=QÆ « =∞ø «∞Ok Jx ÉèÏ=O.

12

1. QÆ∞~°∞=Ù#∞ ≥·=OQÍ ÉèÏqOz ѨÓlOKÕ "åiˆH P «‡*Ï˝<åxfl á⁄Ok,

P`å‡#∞Éèí∂ux á⁄O Õ J~°› « =ã∞ÎO Œx - QÆ∞~°∞w « K≥|∞ «∞#flk.

Ñ~°=∞t=Ù_»∞ - ŒHΔ}Ïaè=ÚY∞_≥O Œ∞HõÜ«∂º_»∞?

Ѩ~°=∞t=Ù_»∞ =∞ǨÏ~°∞¬Å‰õΩ *Ï˝<åxfl É’kèOK« ŒÅz ŒHΔ}Ïaè=ÚY∞_≥·

=@ =$HõΔO„HO Œ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞ Jx K≥ÑC‰õΩ<åflO. J~Ú Õ ŒHΔ}Ïaè=ÚY∞_Õ

ZO Œ∞HõÜ«∂º_»∞? L «Î~åaè=ÚY∞Ö·# l*Ï™êÑ~°∞ʼnõΩ *Ï<åxfl É’kèOKÕO Œ∞H.

=∞i "åÔ~O Œ∞‰õΩ L «Î~åaè=ÚY∞ÖË J~Ú LO@∞<åfl~°∞? JãÅ∞ D L «Î~°

ŒHΔ}ÏÅ∞ - «∂~°∞Ê Ñ_»=∞~°Å∞ ã∂~°ºQÆ=∞#O =Å¡ U~°Ê_Õ k‰õΩ¯ÖË<å? HÍ Œ∞.

g\H PO «~°ºOQÍ Q˘ÑÊ J~°÷O LOk.

„Ñu =∂#=Ù_»∞ |∞kúx Hõey L<åfl_»∞. J~Ú Õ P |∞kúÖ’x ≥eq

JO Œin XH ~°HõOQÍ LO_» Œ∞. Hõ#∞Hõ<Õ "åi „Ñ=~°Î# ‰õÄ_® XH ~°HõOQÍ

LO_» Œ∞. Z=i |∞kúÖ’ Z@∞=O\ ÅHõΔ ºO LO@∞O^À "åi #_»Hõ-„ÑÜ«∂}O

‰õÄ_® P ÅHõΔ ºO "≥·ÑÙQÍ<Õ LO@∞Ok. "åi "åi #_» «Å#∞ |\ì =∂#=ÙÅ#∞

<åÅ∞QÆ∞ q è•Å∞QÍ qÉèílOK«=K«∞Û.

1) H˘O^Œ~°∞ =∂#=ÙÅ∞ `«=∞ `«=∞ ѨÙ@∞ì ѨÓ~Àfi`« Î~åÅ#∞, `«=∞

=Oâ◊K«i„ «#∞, ÑÓsfi‰õΩÅ Q˘ÑÊ «<åflxfl, [iyáÈ~Ú# q+Ü«∂Å#∞

«ÅK«∞‰õΩO@∂ =Úiã≤áÈ «∂ LO\Ï~°∞. g~ ÑÓ~åfiaè=ÚY∞Å∞. JO>Ë

«∂~°∞Ê k‰õΩ¯‰õΩ uiy#"å~°∞ Jx. (ÑÓ~°fi ´ «∂~°∞Ê).

2) =∞i H˘O Œ~°∞ =∂#=ÙÅ∞ «=∞ Éèíq+º «∞Î#∞ QÆ∞iOz TÇ≤ÏOK«∞‰õΩO@∂,

~åÉ’ÜÕ∞ "å\HÀãO Z Œ∞~°∞ ≥#∞flÅ∞ K«∂ã∂Î, ZÑC_»∂ [~°QÆÉ’ÜÕ∞

"å\ QÆ∞iOKÕ PÖ’z™êÎ~°∞. g~°∞ ÑtÛ=∂aè=ÚY∞Å∞. JO>Ë Ñ_»=∞~°

k‰õΩ¯‰õΩ uiy#"å~°∞ Jx. (ÑtÛ=∞O ´ Ñ_»=∞~°).

3) KåÖÏ=∞Ok =∂#=ÙÅ∞ „ѨѨOK« „Ѩ"Õ∞Ü«∂ÅÖ’ W~°∞‰õΩ¯áÈÜÕ∞"å~°∞.

rq`«O-„ѨѨOK«O - ã¨∞MÏÅ∞ - Éè’QÍÅ∞ - ã¨Oáê^Œ# -

J#∞ÉèíqOK«@O JO@∂ WO^Œ∞Ö’<Õ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈÜÕ∞"å~°∞. gˆ~

ŒHΔ}Ïaè=ÚY∞Å∞. JO>Ë ŒHΔ}k‰õΩ¯‰õΩ uiy# "å~°∞ Jx.

13

4) WHõ KåÖÏ H˘kÌ=∞Ok =∂„ «O - ÑÓ~°fi [#‡ÅÖ’ KÕã∞‰õΩ#fl ÑÙ}ºO

HÍ~°}OQÍ, ÃÑ ŒÌÅÜ≥ÚHõ , =∞Ç «∞‡Å Ü≥ÚHõ ¿ã= KÕã≤# HÍ~°}OQÍ D

„ѨѨOK« Ѩiq∞ «∞Å#∞ ^•\˜ áÈ~Ú - ã¨O™ê~° [## =∞~°} Œ∞ó

MÏÅ#∞O_ç `«iOz =Ú‰õΩÎÅ∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞H˘<Õ "å~°∞. gˆ~

L «Î~åaè=ÚY∞Å∞. (L ü{ «~°) «iOzÃÑ·H áÈ"åÅ#∞H˘<Õ"å~°∞.

WÖÏ 4 ~°HÍÖ·# =∂~åæÖÖ’ „Ѩܫ∂}˜OKÕ =∂#=ÙÅ Ü≥ÚHõ ã≤÷ux

≥eÜ«∞*Ë¿ãq D 4 k‰õΩ¯Å∞.

„ѨѨOK«O #∞O_ç `«iOz |Ü«∞@ Ѩ_®Å#∞H˘<Õ =Ú=Ú‰õΔΩ=ÙÖË

L «Î~åaè=ÚY∞Å∞ QÆ#∞Hõ, JHõ _ç =Ú#∞Å∞ - =∞ǨÏ~°∞¬Å∞ JO Œ~°∂ *Ï˝#

Ñ≤áêã¨∞Å∞ QÆ#∞Hõ, "å~°∞ L`«Î~åaè=ÚY∞Å∞ Jx K≥ѨÊ@O [iyOk.

L «Î~åaè=ÚY∞Ö·# =∞ÇÏ~°∞¬Å‰õΩ *Ï# É’ èŒK≥Ü«∂ºe QÆ#∞Hõ Ñ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞

^ŒH˜Δ}Ïaè=ÚY∞_»Ü«∂º_»∞.

J\ì ŒHΔ}Ï=¸iÎ 'J[O— - JO>Ë ÑÙ@∞ìHõÖËx"å_»∞. J\ì Ñ~°=∂ «‡#∞

'JÇÏOÉèí*Ïq∞— <Õ#∞ P~åkèã∞Î<åfl#∞ - Jx „QÆO ä•xfl „áê~°Oaèã∞Î<åfl~°∞ N

ã¨^• t=„|¿ÇχO„^Œ™êfi=ÚÅ "å~°∞. QÆ∞~°∞=Ù#∞, ^≥·"åxfl WÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ

P~åkèOKåe? `«iOKåÅ#∞H˘<Õ ™ê^è Œ‰õΩÅ∞ - ÖË^• =∞=Ú‰õ ΔΩ=ÙÅ∞

«=∞O «@`å=ÚQÍ «iOK«ÖË~°∞. "åiH˜ QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ LѨ Õâ◊O HÍ"åe,

≥·"å#∞„QÆÇÏ=¸ HÍ"åe. JO Œ∞H QÆ∞~°∞ã‡~°} - ≥·= ã‡~°}.

(Z) ZÖÏ P~åkèOKåe QÆ∞~°∞=Ù#∞?

Ü«∞ ü áê ŒÑ Œ‡ =∞Hõ~°O Œ AëêO :- Ñ~°=∂ «‡ ãfi~°∂ÑÙ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù

Ü≥ÚHõ¯ áê^Œ=ÚÅ<≥_ç Ѩ^Œ‡=ÚÅ Ü«∞O^Œe =∞Hõ~°O^•xfl P™êfikOKåe.

Hõ_»∞áê~å „`åQÍe. ÑÙ=ÙfiÅÖ’x =∞Hõ~°O ŒO Z=iH Ñ_ç Õ "åiH JO «

ÕeHõQÍ ÅaèOK« Œ∞. Œ∂~°O #∞O_ç K«∂¿ã"åiH ÑÙ=ÙfiÅ JO ŒO ≥Å∞ã∞ÎOk.

ŒQÆæ~° H˘zÛ# "åiH P ÑÙ=ÙfiÅ JO ŒO`À áê@∞ ã∞"åã# ‰õÄ_® ≥Å∞ã∞ÎOk.

=∞#ã∞û Ñ~°=tOz áÈ «∞Ok. WHõ ÑÙ=ÙfiÅÖ’x =∞Hõ~°O^•xfl P™êfikOKåÅO>Ë

=∂#=ÙʼnõΩ - [O`«∞=ÙʼnõΩ ™ê^茺OHÍ^Œ∞. ˆH=ÅO `«∞"≥∞‡^ŒÅ∞ =∂„`«"Õ∞

14

=∞H õ~ °O^•xfl Ñ ‘ÅÛQ ÆÅ∞Q Æ ∞`å~Ú. H õ_ » ∞Ñ ¨ ÙxOѨ ÙHÀQ ÆÅ∞Q Æ ∞`å~Ú.

P#OkOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~Ú. J~Ú Õ «∞"≥∞‡ Œ «# P~°∞HÍà◊§#∞ ÑÙ=Ùfig∞ Œ ÃÑ\˜ì

QÆ~°ƒù‰õΩÇÏ~°OÖ’H K˘K«∞ÛHõáÈ~Ú#ÑC_Õ =∞Hõ~°O ŒO ŒH¯k. JÖÏQ "≥∂HΔÍiú

J~Ú# l*Ïã∞=Ù - ÖË • ™ê 茉õΩ_»∞ - t+μº_»∞ QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ áê ŒÑ^•‡Å#∞

P„â◊~ÚOz#ÑC_»∞ «# 5 WO„kÜ«∂Å∞ - =∞#ã∞û J<Õ PiO\x PÜ«∞#

áê^Œ Ѩ^•‡ÅÃÑ· xÅáêe. QÆ∞~°∞=Ù áê^•Å∞ Hõ_»QÆ@O, P áê^Œf~åúxfl

t~°ã∞û#K«Å∞¡HÀ=@O, f~°úOQÍ ¿ãqOK«@O J<Õq Œ∂~°OQÍ LO_ç ÑÙ=ÙfiÅ

JO^•xfl K«∂_»@O - ŒQÆæ~°QÍ =zÛ P ã∞"åã##∞ Ñ‘ÅÛ@O =O\˜ Õ. HÍx

QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ áê^•Å#∞ J#∞ãiOz, PÜ«∞# =∂@Ö’ =∂@HõeÑ≤ PÜ«∞#

=∞#ã∞ûÖ’ =∞#ã∞û HõeÑ≤ PÜ«∞# K«∂Ñ≤# =∂~åæxfl «∞-K« «ÑÊHõ áê\OK«@"Õ∞

áê^ŒÑ¨^•‡ÅÜ«∞O^Œe =∞Hõ~°O^•xfl P™êfikOK«@O JO>Ë. QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ¯

=¸iÎx ^蕺xã¨∂Î, QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ áê^•Å#∞ ѨÓlã¨∂Î, QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ¯

LÑ Õâßxfl t~°™ê=Ç≤Ïã∂Î, QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ J#∞„QÆÇxfl á⁄O Œ@"Õ∞ t+μºx

UÔH·Hõ Hõ~°Î=ºO. J Õ x["≥∞ÿ# P~å èŒ#.

(a) JÖÏ P~åkè¿ãΠѶe «O Uq∞\?

ã¨O™ê~°Ñ¶¨∞’~° Éèí∞[QÍ`ü cèuó #Éèí"Õ`«û‡ :- D [## =∞~°}

~°∂Ѩã¨O™ê~°=∞<Õ HÍÅ ã¨~°ÊOÜ≥ÚHõ¯ ÉèíÜ«∞O ѨÓiÎQÍ `˘ÅyáÈ`«∞Ok.

ãO™ê~°O JO>Ë ÑÙ@ì@O - Kå=@O - =∞o§ =∞o§ ÑÙ@ì_»O - =∞o§ =∞o§

Kå=@O. D Kå=Ù ÑÙ@∞ìHõÅ`À ‰õÄ_ç# D ãO™ê~°O JO>Ë ZO Œ∞‰õΩ ÉèíÜ«∞O?

ÑÙ>Ëì@ÑC_»∞ Œ∞óYO, K«xáÈÜÕ∞@ÑC_»∞ Œ∞óYO, =∞ 茺֒ „|uH L#flO «

HÍÅO ‰õÄ_» U"Õ"À Œ∞ó MÏÅ∞. HÀiHõÅ∞ f~°Hõ, "åº èŒ∞Å`À, =Úãe «#O`À,

PiúHõ W|ƒO^Œ∞Å`À - WÖÏ Z<Àfl^Œ∞óMÏÅ∞. JO^Œ∞ˆHÉèíÜ«∞O. XHõ¯™êi

„`åK«∞áê=Ú `ÀHõ `˘Hͯ=∂? Jk ÑQÆ|_»∞ «∞Ok. =∞#O ZHõ _≥Hõ _çÔHo§<å

Jk =∞# "≥O@<Õ #H¯ #H¯ LO_ç ã=∞Ü«∞O zH¯#ÑC_»∞ HÍ>Ëã∞ÎOk. JÖÏQ

=∞#O XHõ ™êi Ñ~°=∂ «‡‰õΩ Œ∂~°=∞Ü«∂º=∂? D ãO™ê~°=∞<Õ Ñ¶∞’~°ã~°ÊO

=∞##∞ "≥O\Ï_ç, "≥O\Ï_ç Œ∞óMÏÅ áêÅ∞KÕã∞ÎOk. JO Œ∞H ÉèíÜ«∞O. D

15

ãO™ê~°=∞<Õ ÉèíÜ«∞OHõ~° ã~°ÊO Ü≥ÚHõ q+O #∞O_ç =∞#O «Ñ≤ÊOK«∞HÀ"åÅO>Ë

=∞#‰õΩ#fl LáêÜ«∞O XHõ >Ë. J Õ ã Œ∞æ~°∞=Ù Ü≥ÚHõ áê ŒÑ Œ‡=ÚÅ Ü«∞O Œe

=∞Hõ~°O^•xfl P™êfikOK«@"Õ∞. P ã¨~°ÊO Ü≥ÚHõ¯ qëêxH˜ q~°∞QÆ∞_»∞ D

ã Œ∞æ~°∞ áê ŒÑ Œ‡ =∞Hõ~°O Œ"Õ∞.

(ã≤) ã Œ∞æ~°∞=ÙÜ≥ÚHõ áê Œ Ñ^•‡Å#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ ZÖÏ ˘ÅQÆ∞ «∞Ok ÉèíÜ«∞O?

PÜ«∞# ã¨zÛ^Œ…#O :- Ѩ~°=∂`«‡ ã¨`«∞Î - z`ü. Ѷ¨∞# ã¨fi~°∂ѨO. JO>Ë

Ñ~°=∂ «‡ ZÑC_»∂ LO_Õ ã ü - ã~åfixfl ≥Å∞ã∞H˘<Õ z ü. x[OQÍ P

Ѩ~°=∂`«‡ =∞#Ö’ LO_»@O =Å¡<Õ =∞#O ‰õÄ_® Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# ã¨`üQÍ-

z`üQÍ LO@∞<åflO. =∞#O ZѨC_»∂ LO_®Åx HÀ~°∞‰õΩO\ÏO. Jhfl

≥Å∞ã∞HÀ"åÅh HÀ~°∞‰õΩO\ÏO. HÍx =∞# |∞kúÖ’x HõŇëêÅ =Å¡ J\ì

ÑÓ~°‚ã≤÷u ÖË Œ∞. =∞#O ZÑC_≥· Õ QÆ∞~°∞áê Œ Ñ^•‡Å#∞ P„â◊~ÚOKå"≥∂ -

QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ¯ LѨ^ÕâßÅ#∞ `«∞-K«-`«Ñ¨ÊHõ áê\˜OKå"≥∂ =∞# |∞kúÖ’x

HõŇëêÅ∞ ѨÓiÎQÍ `˘Åy - r=ÉèÏ=O `˘Åy ã¨`«∞Î-z`«∞Î ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#

Ñ~°=∂ «‡QÍ<Õ q∞yeáÈ`åO. P ã≤÷uÖ’ ÉèíÜ«∂ʼnõΩ P™ê¯~°"Õ∞ LO_» Œ∞.

(_ç) JO Õ HÍ Œ∞ Q˘ÑÊ P#O ŒO ‰õÄ_® - Z\ìk P P#O ŒO?

ãHõÅ ™œMºÅ"åO|∞~åtO :- D Ö’HõOÖ’ JxflO\Hõ<åfl z#fl ≥·#

p=∞ #∞O_ç „|Çχ =~°‰õΩ „Ñu XHõ iH ZO`À H˘O « P#O ŒO LO_»<Õ

LOk. ‰õΔΩ„ Œ"≥∞ÿ# JÅÊr=ÙʼnõΩ H˘kÌ J#O Œ"≥∞ÿ Õ - =∂#=ÙʼnõΩ =∞iH˘O «

Z‰õΩ¯= P#O ŒO LO@∞Ok. =∂#=ÙÖO ŒiÖ’H© Z‰õΩ¯= P#O ŒO áÈO Õ"åx

P#O^ŒO =∞#∞ëêº#O^ŒO J~Ú`Õ ^•xH˜ #∂~°∞ Ô~@∞ ¡ P#O^ŒO

=∞#∞+ºQÆO èŒ~åfi#O ŒO. •xH #∂~°∞ Ô~@∞¡ QÆÅk Õ=QÆO èŒ~åfi#O ŒO. •x

Hõ#fl #∂iO «Å∞ Z‰õΩ¯"≥·# P#O ŒO Ñ≤ «$ Õ= «Å Ü≥ÚHõ P#O ŒO. ^•xH

#∂~°∞Ô~@∞¡ JkèHõ"≥∞ÿ#k P*Ï#[^Õ=`«Å P#O^ŒO. ^•xH˜ #∂iO`«Å∞

Z‰õΩ¯"≥·#k Hõ~°‡ Õ= «Å P#O ŒO. ^•xH #∂~°∞Ô~@∞¡ Õ"å#O ŒO. ^•xH

#∂~°∞Ô~@∞¡ WO„^•#O^ŒO. ^•xH˜ #∂iO`«Å∞ JkèHõ"≥∞ÿ#k |$ǨÏã¨Êu

P#O^ŒO. ^•xH˜ =O^ŒÔ~@∞¡ „Ѩ*ÏѨu P#O^ŒO. ^•xH˜ #∂~°∞ Ô~@∞¡

16

JkèHõ"≥∞ÿ#k „|Çχ Õ=Ùx P#O ŒO. D JO Œi P#O^•Å∞ HõÅã≤ XHõ Å=O- ÖËâ◊=∂„ «O - Ñ≤ã~°O « S Õ Ñ~°=∂ «‡`À SHõº « =Å¡ ÅaèOKÕ „|LJ#O ŒO™êQÆ~°O JO «\k.

Hõ#∞Hõ ã Œ∞æ~°∞ áê Œ Ñ^•‡Å#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ hÖ’<Õ L#fl Ñ~°=∂ «‡ h"Õ#x≥Å∞ã∞ÎOk. Ñ~°=∂ «‡`À ™êÜ«Ú[ºOK≥Ok Ñ~°=∂ «‡QÍ<Õ LO\Ï=Ù. JÑC_»∞

„|Ǩ‡#O^Œ=∞<Õ ™êQÆ~°O h"Õ J=Ù`å=Ù. WHõ ã¨O™ê~° ÉèíÜ«∞=∞<Õ ^•xH˜P™ê¯~°"Õ∞ ÖË Œ∞. P#O Œ"Õ∞ P#O ŒO.

WÖÏ ã Œ∞æ~°∞=Ù, ™êHΔÍ ü Ñ~°"Õ∞â◊fi~°∞_»∞ S# ŒHΔ}Ï=¸iÎx P~åkèã∂΄QÆO^äŒO „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞#flk. J\˜ì ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù Ü≥ÚHõ¯ áê^ŒÑ¨^•‡Å#∞P„â◊~ÚOK«@O=Å¡ ãO™ê~°ÉèíÜ«∂Å∞ `˘eyáÈ~Ú âßâ◊fi «"≥∞ÿ#, JYO_»"≥∞ÿ#„|Ǩ‡#O^ŒO Åaèã¨∞ÎO^Œx `≥eÜ«∞*ËÜ«∞@O`À D „QÆO^äŒO=Å¡ - nxxJ^茺ܫ∞#O KÕã≤ PK«iOz#O^Œ∞=Å¡ "≥∂HõΔ„áêÑ≤Î `«Ñ¨Ê^Œx ã¨∂zOK«@O[iyOk. J\˜ì "≥∂HõΔ„áêÑ≤Î QÆ∞~°∞ áê^Œ Ѩ^Œ‡=ÚÅÜ«∞O^Œe =∞Hõ~°O^•xflP™êfikOK«@O =Å¡<Õ ã≤kúã∞ÎO Œx =∞#‰õΩ ~°∂_èçJ=Ù «∞#flk.

- W\ì "≥∂HõΔã≤kúH =∂~åæxfl K«∂¿Ñ LÑx+ «∞ÎÅ∞ ™ê 茉õΩʼnõΩ U=∞x

ã∂zã∞Î<åfl~Ú? U=∞x P„HÀtOz K≥|∞ «∞<åfl~Ú? - «~åfi « â’¡HõOÖ’ -

â’¡II U`å= Õ= YÅ∞ѨÙOaè ~°"åѨÙÎ =∞~°›OÜ«∞KÕÛ «™È xÅÜ«∞#O x[ « «Î fi É’ èÕ I

P„HÀâ◊#O „â◊√u t~åOã≤ Ü«∞ Œ~°ú"Õ∞=‰õΩ~°fiOu ÜÕ∞#Ç≤Ï Éèí"Õ ü ѨÙ~°∞+¨ã¨∞ûMÏaúó II 2

„ÑuÑ^•~°÷O :- ÜÕ∞#Ç≤Ïó ´ Õx=Å¡† ÑÙ~°∞+ó ´ =∂#=Ù_»∞† ã∞MÏaú Éèí"Õ ü

´ ã∞Yã=Ú„ Œ∞_»∞ J=Ù`å_À† „â◊√ut~åOã≤ ´ LÑx+ «∞ÎÅ∞† Ü«∞ Œ~°÷OU= ´

^ÕxxQÆ∞iOz† P„HÀâ◊#O ‰õΩ~°fiOu ´ P„HÀtOz K≥|∞`«∞<åflÜ≥∂† (J\˜ì

"≥∂HΔÍxfl) x[ « «Î fiÉ’ èÕ «# ãfi~°∂áêxfl ≥Å∞ã∞HÀ=@O J<Õ *Ï#O •fi~å

=∂„ «"Õ∞† KÕ «ãó xÅÜ«∞#O Ü«∞ ü ´ =∞#ã∞û#∞ #tOÑ*Ëã∞H˘x á⁄O^•e†

U`å= ü U=YÅ∞ ´ WO «=~°H† ÑÙOdó ´ =∂#=Ù_»∞† J"åÑÙÎO J~°›O ´

á⁄O Œ\ÏxH J~°∞›_»∞ (™êkèOK«=Åã≤Ok W Õ-)

17

ÉèÏ=O :- Õx =Å¡ =∂„ «"Õ∞ =∂#=Ù_»∞ ã∞Y ã=Ú„ Œ∞_»=Ù`å_À - Õxx

QÆ∞iOz LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ P„HÀtOz K≥|∞`«∞<åflÜ≥∂, J\˜ì "≥∂HΔÍxfl `«#

ãfiãfi~°∂Ñ*Ï#O`À - P «‡ *Ï#O`À =∂„ «"Õ∞ =∞#ã∞û#∞ #tOÑ*Ëã∞H˘x

á⁄O^•e. W Õ =∂#=Ù_»∞ ™êkèOK«=Åã≤# Ñ~°=∞ÅHõΔ ºO.

"åºYº :- D Ö’HõOÖ’ „Ñu =∂#=Ù_»∞ ã∞MÏxfl - P#O^•xfl á⁄O^•Å#∞

‰õΩO\Ï_»∞. JãÅ∞ Œ∞óY=∞<Õk ÖˉõΩO_® LO_®Å#∞‰õΩO\Ï_»∞. P P#O ŒO

ZšѨC_»∂ LO_®Å#∞‰õΩO\Ï_»∞. JO>Ë ^Œ∞óYOÖËx âßâ◊fi`å#O^•xfl

HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. •xx ™êkèOK«\ÏxH KÕÜ«∞=Åã≤# „ÑÜ«∞`åfl<Õfl 'ÑÙ~°∞ëê~°÷O—

J<åfl~°∞. P ÑÙ~°∞ëê~°÷O 4 q è•Å∞QÍ - èŒ~°‡, J~°ú, HÍ=∞, "≥∂HΔÍÅx K« «∞ifi èŒ

ÑÙ~°∞ëê~åúÅ∞QÍ K≥ÑÊ|_»¤k.

1. Ö’HõOÖ’ KåÖÏ=∞Ok - •^•ÑÙQÍ JO Œ~°∂ «=∞‰õΩ HÍ=Åã≤# ã∞YO,

P#O ŒOHÀãO J~°ú-HÍ=∂Å<Õ ÑÙ~°∞ëê~åúÅ<Õ P„â◊~Ú™êÎ~°∞. JO>Ë _»|∞ƒ

ãOáêkOK«∞HÀ=@O - HÀiHõÅ#∞ f~°∞ÛHÀ=@O. ZO « _»|∞ƒ ãOáêk¿ãÎ

JO « ã∞Y=∞x, Zxfl HÀiHõÅ∞ f~°∞ÛHÀQÆey Õ JO « ã∞Y=∞x ÉèÏq™êÎ~°∞.

JO Œ∞H ÑÙ\ì# ŒQÆæ~° #∞O_ô K«KÕÛ^•HÍ _»|∞ƒHÀãO, ãOÑ ŒÅHÀãO HõΔ}O

fiHõ ÖˉõΩO_® ÑxKÕã∞ÎO\Ï~°∞. J~Ú Õ WÖÏ _»|∞ƒ#∞ ÉÏQÍ ãOáêkOz#

"å~°∞QÍx, ãHõÅ HÀiHõÅ#∞ f~°∞ÛHÀQÆÅ∞QÆ∞ «∂ - f~°∞Û‰õΩO@∞#fl "å~°∞QÍx

U Œ∞óY=¸ÖˉõΩO_® ã∞YOQÍ LO_»QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~å? ZÅ¡ÑC_»∂ ã∞YOQÍ

LO_»QÆÅ=∞<Õ Éèí~À™ê`À LO@∞<åfl~å? ÖË Œ∞. "åiH© HÀ~°∞‰õΩ#fl HÀiHõÅhfl

<≥~°"Õ~°Hõ<À, HÀi#O «QÍ <≥~°"Õ~°Hõ<À, J<å~ÀQƺO =Å¡<À, =Úãe «#O =Å¡<À,

J#∞‰õÄÅOQÍÖËx ÉèÏ~åºa_»¤Å =Å¡<À, #q∞‡# "å~°∞ <≥uÎ# â◊~î°QÀѨO

ÃÑ@ì_»O=Å¡<À, HÀ~°∞ì ˆHã¨∞Å =Å¡<À, JkèHÍ~°∞Å =Å¡<À, Pf‡Ü«ÚÅ∞

^Œ∂~°=∞=@O =Å¡ qÜ≥∂QÆ^Œ∞óYO`À<À ZѨC_»∂ U"Õ"À ã¨=∞㨺Å`À

PO^Àà◊#QÍ, ÉÏ èŒQÍ, ÉèíÜ«∞OQÍ, qKå~°OQÍ - qëê ŒOQÍ LO@∞O\Ï~°∞.

JO>Ë `å=Ú HÀ~°∞‰õΩ#fl Œ∞óY ~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ# âßâ◊fi « P#O^•xfl =O ŒÅ HÀ@¡

- "ÕÅHÀ@¡ èŒ#O ãOáêkOz#"å~°∞ ‰õÄ_® á⁄O ŒÖËHõ áÈ «∞<åfl~°#fl =∂@.

2. =∞iH˘kÌ =∞Ok ZO`« _»|∞ƒ ã¨OáêkOKåO - Zxfl HÀiHõÅ∞

f~°∞Û‰õΩ<åflO JxQÍHõ ^èŒ~°‡ |^ŒÌOQÍ rqOK«@O =Å¡<Õ ã¨∞YâßO`«∞Å∞

18

JxÉèÏq™êÎ~°∞. "å~°∞ èŒ~å‡xH „áê è•#º « W™êÎ~°∞. S Õ ZO « èŒ~°‡| ŒúOQÍ

rqOz<å „áê~°|ú=âß`«∞Î "åiH˜ ‰õÄ_® ~å=Åã≤# Hõ+¨ì#ëêìÅ∞ =ã¨∂Î<Õ

LO\Ï~Ú. "åiH© =Úãe «#O, "åº èŒ∞Å∞, Pf‡Ü«ÚÅ qÜ≥∂QÆO - WÖÏ

Z<Àfl Œ∞óMÏÅ∞ «ÑÊ=Ù.

3. J~Ú Õ |Çï J~°∞ Œ∞QÍ ZHõ _À U XHõ ~À "≥∂HõΔO HÀãO „ÑÜ«∞ «flO

KÕ™êÎ~°∞. "≥∂Hõ ΔO ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ âßâ◊fi`« P#O^ŒO Åaèã¨∞ ÎO^Œx

≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. x[OQÍ "≥∂HõΔ™ê èŒ#HÀã¨"Õ∞ D =∂#= [#‡=zÛO Œx

`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. P ÅHΔͺxfl ™êkèOK«@OHÀã¨"Õ∞ `«=∞ =∂#=[#‡#∞

qxÜ≥∂yOz ™ê~°úHõO KÕã∞‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú Õ "≥∂HõΔO HÀãO „ÑÜ«∞uflOKÕ

"åiH Œ∞óMÏÅ∞ ~å"å? =Úãe «#O~å^•? ~ÀQÍÅ∞ ~å"å? Pf‡Ü«ÚÅ∞

Œ∂~°OHÍ~å? JO>Ë- J=Ù`å~°∞. J~Ú Õ "≥∂HΔÍxfl á⁄Ok# "å~°∞ `å=Ú

`«=∞#∞ ^ÕǨÏOQÍ ÉèÏqOK«~°∞, „Éèí=∞Ѩ_»~°∞. `å=Ú P`«‡#x `≥Å∞ã¨∞H˘x

P «‡QÍ- Ñ~°=∂ «‡QÍ LO\Ï~°∞. "åº èŒ∞Å∞QÍx, =Úãe «#OQÍx ÕÇxHQÍx

«=∞‰õΩ HÍ Œ∞. JÖψQ ã¨∞Y Œ∞óMÏÅ∞ Jhfl =∞#ã¨∞ûˆHQÍx «=∞‰õΩ HÍ Œ∞.

`å=Ú x~°‡Å=Ú, xâ◊ÛÅ=Ú, x`«º=Ú J~Ú# P#O^Œã¨fi~°∂Ѩ P`«‡

#x„QÆÇ≤ÏOz P «‡QÍ<Õ LO_ç áÈ`å~°∞ QÆ#∞Hõ WHõ U Œ∞óMÏÅ∞ «=∞‰õΩ ÖË=Ù.

"å~°∞ JYO_», ѨiѨÓ~°‚ „|Ǩ‡#O Œ ™êQÆ~°OÖ’ FÅÖÏ_»∞ «∂ LO\Ï~°∞.

Hõ#∞Hõ XHõ =ºHÎ `å#∞ ÕÇxfl HÍ Œx - =∞#ã∞û#∞ HÍ Œx, `å#∞ P#O Œ

ãfi~°∂Ñ P «‡#x „QÆÇ≤ÏOz J\ì P «‡QÍ LO_ç áÈ~Ú#>¡ Õ J Õ "≥∂HõΔO -

J\ì "≥∂HõΔO =Å¡<Õ =∂#=Ù_»∞ ã∞Y ã=Ú„ Œ∞_»=Ù`å_»∞ Jx ≥Å∞ã∞ÎOk.

J\ì D "≥∂HΔÍxfl á⁄O Œ\ÏxH LáêÜ«∞O Uk? Z=~°∞ K≥|∞`å~°∞?

„â◊√u t~åOã≤ P„HÀâ◊#O ‰õΩ~°fiOu :- „â◊√ «∞Å Ü≥ÚHõ t~°ã∞ûÅ∞ P„HÀtOz

K≥|∞ «∞<åfl~Ú. „â◊√ «∞ÅO>Ë "Õ •Å∞. =∞#‰õΩ 4 "Õ •Å∞<åfl~Ú. „Ñu "Õ ŒOÖ’#∞

ãOÇ≤Ï «, „ÉÏÇχ}, P~°}ºHõ, LÑx+ «∞ÎÅx 4 ÉèÏQÍÅ∞O\Ï~Ú. z=i"≥·#

LÑx+ «∞ÎÖË "Õ •Å‰õΩ t~°ã∞ûÅ∞, =∂#=Ù_çH t~°ã∞û ZO « =ÚYº"≥∞ÿ#^À

"Õ •Å‰õΩ t~°ã∞ûÅ∞ JO « =ÚYº"≥∞ÿ#q. «ÅHÍÜ«∞ÖËx =∞x+≤ K«∂_»ÖË_»∞,

u#ÖË_»∞, PÖ’zOK«ÖË_»∞. JãÅ∞ ZO Œ∞‰õÄ ÑxH~å_»∞. «ÅHÍÜ«∞ÖËx "å_»∞

19

JãÅ∞ ÖËx "å_ç „HO Õ ÖHõ . «ÅHÍÜ«∞ ÖËHõáÈ Õ Z=~°∞ Z=~À QÆ∞iÎOK«@O

‰õÄ_® ‰õΩ Œ~° Œ∞. JO Œ∞ˆH =∞x+≤H˜ «ÅHÍÜ«∞ =ÚYºO. JÖψQ "Õ •Å‰õΩ

«ÅHÍÜ«∞Å=O\ LÑx+ «∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® JO Õ =ÚYºO. J\ì LÑx+ «∞ÎÅ∞

"≥∂HΔÍxfl QÆ∞iOz, P "≥∂HΔÍxfl á⁄O Õ LáêÜ«∂Å QÆ∞iOz, ™ê èŒ#Å QÆ∞iOz

<˘H¯ K≥|∞ «∞O\Ï~Ú. JO ÕHÍ Œ∞ P„HÀtOz =∞s =∂#=ÙʼnõΩ K≥|∞`å~Ú.

''D =∂#= [#‡#∞ "≥∂HõΔO á⁄O Œ\ÏxH LÑÜ≥∂yOK«∞HÀO_ç. J Õ =∂#=

rq`« Ѩ~°=∂~°úO, "≥∂HõΔO H˘~°‰õΩ „Ѩܫ∞uflOK«HõáÈ`Õ g∞ [#‡=$^è•.

Q˘ÑÊ#+ìO—— Jx ZO`À P"Õ Œ#`À, P„HÀâ◊O`À u\ì =∞s K≥|∞`å~Ú. =∂@

q#x Ñ≤Å¡Å#∞ u\ì, H˘\ì, ÉèíÜ«∞ÃÑ\ì «e¡ ŒO„_»∞Å∞ ZÖÏ ãÔ~·# =∂~°æOÖ’

ÃÑ\ÏìÅ#∞ ‰õΩO\Ï~À JÖÏQ LÑx+ «∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® ^•i «Ñ≤Ê# =∞#∞+μÅ#∞

u\˜ì, ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ KÕã∂Î, P"Õ Œ#`À, P„HÀâ◊O`À •iÖ’ ÃÑ\ÏìÅ#∞‰õΩO\Ï~Ú.

(Z) Dâß"å™ÈºÑx+ «∞Î 3= =∞O„ «OÖ’ ''Jã∂~åº<å=∞ ÕÖ’HÍó JO èÕ#

«=∞™ê =$`åó .....—— Z=~°∞ P «‡#∞ ≥Å∞ã∞HÀ~À "å~°∞ P «‡ÇÏ «º KÕã∞‰õΩ#fl

"å~. J\ì P «‡ ÇÏ «º KÕã∞‰õΩ#fl [#∞Å∞ =∞~°}Oz# «~åfi « KÕ~°∞‰õΩ<Õq

ã∂~°∞º_»∞ ÖËx pHõ\Ö’HÍÅ∞ - JO>Ë |∞kúÖËx Ç‘Ï#[#‡Å∞ Jx ÃÇÏK«ÛiHõ

KÕã∞Î#flk LÑx+ «∞Î. Hõ#∞Hõ P «‡*Ï<åxfl á⁄O ŒO_ç Jx ÃÇÏK«ÛiHõ -

(a) H<ÀÑx+ ü kfifÜ«∞ YO_»O 5= =∞O„ «OÖ’ -

''WÇÏ KÕ Œ "Õn Œ äŒ ã «º=∞ã≤Î #KÕkÇ"Õn#‡ÇÏfq#+≤ìó I——

- rqOz LO_»QÍ<Õ ≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë Ñ¨~°=∞ 㨠«ºO ^˘~°∞‰õΩ «∞Ok.

≥Å∞ã∞HÀÖËx "å_çH ZO`À Q˘ÑÊ#+ìO Jx. Hõ#∞Hõ D Ö’HõOÖ’ rqOz

LO_»QÍ<Õ h Ñ~°=∞ÅHΔͺxfl ™êkèOK«∞ ÖË • Q˘ÑÊ#+ìO - Uq∞\Ï #+ìO?

=∞o§ =∞o§ [#‡Ö «∞Î «∂ - Œ∞óMÏÅ∞ á⁄O Œ∞ «∂ J#O « „ÑÜ«∂}O ™êyOKåe

- Jx ÃÇÏK«ÛiHõ -

(ã≤) JÖÏQ Hõ~îÀÑx+ «∞Î 6= J^•ºÜ«∞O, 4= =∞O„ «O ‰õÄ_® W Õ q+Ü«∂xfl

K≥|∞`«∞#flk.

20

WÇÏKÕ Œâ◊Hõ £ É’ Œ∞úO „áêH± â◊s~°ãº q„ããó I

« «ó ã~æ+μ Ö’H+μ â◊s~° åfiÜ«∞ HõÅÊ Õ II

- â◊s~°O Ñ_ç áÈ=\ÏxH =ÚO Õ D [#‡Ö’<Õ P «‡#∞ ≥Å∞ã∞‰õΩ<åfl"å

=ÚH˜ÎÜÕ∞. JÖÏ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõ áÈÜ«∂"å? ã¨$+≤ìÖ’x J<ÕHõ Ö’HÍÅÖ’

â◊s~° è•~°} KÕã≤ [## =∞~°}ÏÅ`À ã «=∞ «O HÍ"åeûO Õ - Jx ÃÇÏK«ÛiHõ

KÕã∞Î#flk LÑx+ «∞Î. nxx |\ì P «‡ ™êHΔÍ`å¯~°O HÀãO ZO « «Ñ≤OKåÖ’

LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î#flq. Ѩâ◊√=ÙÅ∞ ˆH=ÅO „|`«Hõ@"Õ∞

„Ñ è•#OQÍ rq™êÎ~Ú. =∂#=Ù_»∂ JO Õ J~Ú Õ Ñâ◊√=ÙHõ<åfl Ç‘Ï#∞_»∞.

ZO Œ∞ HõO>Ë |∞kúLO_ô LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ=@O ÖË Œ∞ QÆ#∞Hõ. D [#‡Ö’

™êkèOK«ÖËx ^•xx ZÑC_À U [#‡Ö’<À ™êkè™êÎ##∞ HÀ=@O =¸~°ö «fiO.

WO « =¸~°ö «fiO h |∞„~°Ö’ LO>Ë h‰õΩ =¸~°öÑÙ [#‡ÖËQÆu. Hõ#∞Hõ WÑC_Õ

„ÑÜ«∞uflOK«∞ Jx LÑx+ «∞ÎÅ P„HÀâ◊O - J~Ú Õ ZÖÏ ™êkèOKåe D

ÅHΔͺxfl? =ÚHÎx - "≥∂HΔÍxfl?

x[ « «Î fi É’ èÕ KÕ «ã¨ó xÅÜ«∞#O :- «# ã¨fi~°∂áêxfl QÆ∞Ô~Î~°QÆ@O

^•fi~å - `«# Ü«∞^•~° ú `«`å Î fixfl „Q ÆÇ≤ÏOK«@O ^•fi~å =∞#ã¨∞û

JO «"≥∞ÿáÈ~Ú#ÑC_Õ âßâ◊fi « P#O ŒO - "≥∂HõΔO. x[OQÍ D Ö’HõOÖ’

ã∞MÏÅ∞QÍx, Œ∞óMÏÅ∞QÍx =∞#ã∞û =Å¡<Õ. JÖÏQ |O èŒOQÍx, "≥∂HõΔOQÍx

=∞#ã∞û =Å¡<Õ. ''=∞#ÜÕ∞==∞#∞ëêº}ÏO HÍ~°}O |O èŒ"≥∂HõΔÜ≥∂ó—— J<åfl~°∞.

=∞#ã∞û „áêÑOzHõ q+Ü«∂ÅÖ’ W~°∞‰õΩ¯ áÈ~Ú#ÑC_»∞ HõŇ+"≥∞ÿáÈ «∞Ok.

=∞m§ =∞m§ D Ö’HõOÖ’H =KÕÛ@∞ì KÕã∞ÎOk. J Õ |O èŒO. JÖÏ QÍHõ =∞#ã∞û

ÑÓiÎQÍ Ñ~°=∂ «‡ *Ï#O`À xO_çáÈ Õ ~åQÆ ÕfiëêÅ∞`˘ÅyáÈ~Ú ãfiK«Ûù"≥∞ÿ,

x~°‡Å"≥∞ÿ ÑÓiÎQÍ Ñ~°=∂ «‡Ö’ ~°q∞Oz ~°q∞Oz Ñ~°=∂ «‡Ö’ SHõº"≥∞ÿ áÈ «∞Ok.

W Õ "≥∂HõΔO. WÖÏ =∞#ã∞û Ñ~°=∂ «‡Ö’ SHõº"≥∞ÿ áÈ~ÚOk JO>Ë =∞#ã∞û

ÑÓiÎQÍ #tOzáÈ~ÚO Œ#fl =∂@. JÖÏ =∞#ã∞û #tOzOk JO>Ë WHõ U

HõëêìÅ∞, Œ∞óMÏÅ∞ ÖË=#fl=∂>Ë. J~Ú Õ W\ì =∞<À<åâ◊<åxfl ™êkèOKåÅO>Ë

=∞# Ü«∞^•~°ú « åfixfl ≥Å∞ã∞HÀ"åe. =∞#ãfi~°∂áêxfl =∞#O ≥Å∞ã∞HÀ"åe.

21

WO`« =~°‰õΩ =∞#ã¨∞û`À `å^•`«‡ºO K≥Ok# =∞#O =∞#ã¨ûO>Ë Uq∞\’

qKå~°}KÕÜ«∂e. JÖÏqKå~°} KÕ¿ãÎ =∞#ãû<Õ Õ ÖˉõΩO_® áÈ «∞Ok. W Õ

q+¨Ü«∂xfl ÉèíQÆ"å<£ ~°=∞} =∞ǨÏ~°∞¬Å "å~°∞ `«=∞ LѨ^Õâ◊™ê~°OÖ’

''=∂#ãO «∞HO =∂~°æ}ËHõ$ Õ <≥·==∂#ãO =∂~°æ P~°"å ü—— J<åfl~°∞.

J~Ú`Õ QÍ_è» x„^ŒÖ’QÍx, =∞`«∞Î =∞O^Œ∞Å∞ fã¨∞‰õΩ#flѨC_»∞ QÍx,

=¸~°ÛùÖ’QÍx =∞#ã∞û ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞ =∂@ x["Õ∞. S Õ J «~åfi « uiy

=∞#ã∞ûÜ«∞ è• ™ê÷<åxH =KÕÛã∞ÎOk. Wk =∞<À <åâ◊#OHÍ Œ∞. =∞<ÀÅÜ«∞O.

HÍx Z=Ô~· Õ âߢ™êÎÅ ^•fi~å, ã Œ∞æ~°∞=ÙÅ ^•fi~å P «‡ *Ï<åxfl „QÆÇ≤ÏOz -

`å#∞ P «‡<ÕQÍx D ÕǨÏ=∞#ã¨∞ûÅ∞ HÍ Œx ≥Å∞ã¨∞H˘x J\ì P «‡QÍ

LO_ÕO Œ∞‰õΩ „ÑÜ«∞ufl™êÎ~À, ™êkè™êÎ~À WHõ =∞#ã∞û J<Õ ^•xH KÀ@∞ÖË Œ∞.

=∞<À<åâ◊O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. ^•x`À ã=∞ãÎ Œ∞óY x=$uÎ - P#O Œ„áêÑ≤Î.

J Õ "≥∂HõΔO. D ã≤÷ux =∞#O JO Œ∞HÀ"åÅ<åfl - JO Œ∞‰õΩ «y# ™ê èŒ#Å∞

KÕÜ«∂Å<åfl - =∞#‰õΩ ^•iK«∂¿Ñq LÑx+ «∞ÎÖË -

- LÑx+ «∞ÎÅ∞ =∞#‰õΩ ZO «\ Ñ~°=∞ „Ñ=∂}"≥∂? Jq ZÖÏ =∞#‰õΩ

É’kèã∞Î<åflÜ≥∂ D 3= â’¡HõOÖ’ -

â’¡II =∂ Õ= Ѩل « =∞#∞É’ èŒÜ«∞u „â◊√ui›

Ö’HõO ã=∞ãÎ =∞Ñ≤ Ü≥∂[~Ú «∞O ã∞MË# I

«™ê‡¢K«∞Ûù Õ ~°aèÇ≤Ï`å~°÷ =∞ «O„k Õ#

z ÕÎ# ™ê èŒ~Ú «∞ =∞„ « [<åÜ«∞ « èŒfiO II 3„Ñu Ñ^•~°÷O :- Ö’HõO ã=∞ãÎO JÑ≤ Ö’HõOÖ’x ã=∞ãÎ =∂#=ÙÅ∞ ‰õÄ_»†

ã∞MË# Ü≥∂[~Ú «∞O ã∞YOQÍ rqOK«\ÏxH† „â◊√uó LÑx+ «∞Ά ÑÙ„ «O

=∂ « W= ´ a_»¤Å‰õΩ «e¡ É’kèOz#@∞¡† J#∞É’ èŒÜ«∞u ´ x~°O «~°O

É’kèã∞Î#flk† «™ê‡ ü ´ JO Œ∞=Å¡† „â◊√ Õó JaèÇ≤Ï « J~°úO ´ LÑx+ «∞ÎÅ∞

É’kèOKÕ Ç≤Ï « "åHͺÅ#∞† J «O„k Õ# ´ q~å=∞OÖˉõΩO_® (x~°O «~°O)†

J„ « WHõ _» (D ÕÇÏOÖ’ L#flÑC_Õ)† z ÕÎ# ™ê èŒ~Ú «∞O =∞#ã∞û^•fi~å

™êkèOK«\ÏxH† [<åó ´ F [#∞ÖÏ~å! Ü«∞ « èŒfiO ´ „ÑÜ«∞uflOK«O_ç.

22

ÉèÏ=O :- D Ö’HõOÖ’x ã=∞ãÎ =∂#=ÙÅ∞ ã∞MÏxfl á⁄O Œ\ÏxH QÍ#∞

„â◊√ «∞Å∞ ("Õ •Å∞) «e¡ «# a_»¤Å‰õΩ É’kèOz#@∞¡ x~°O «~°O É’kèã∂Î<Õ

L<åfl~Ú. JO Œ∞=Å¡ x~°O «~°O „â◊√ «∞ÅÜ≥ÚHõ Ç≤Ï « "åHͺÅ#∞ [#∞ÅO Œ~°∂

=∞#ã∞û ^•fi~å ™êkèOK«\ÏxH „ÑÜ«∞uflOKåe.

"åºYº :- (1) ã=∞ãÎ =∂#"åo x~°uâ◊Ü«∞ P#O ŒOÖ’ LO_çáÈ=\ÏxH

JYO_»"≥∞ÿ# - Œ∞óY ~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ# P#O^•xfl á⁄O Œ\ÏxH HÍ=Åã≤# *Ï<åxfl

„â◊√ «∞Å∞ x~°O «~°O JOkã∞Î<åfl~Ú. ÉèíQÆ=O «∞_»∞ =∂#=ÙÅ#∞ ã$+≤ìOKÕ =ÚO Õ

"å~°∞ «iOK«\ÏxH «y# =∂~åæxfl K«∂¿Ñ *Ï<åxfl ‰õÄ_® JOkKå_»∞. P

*Ï#"Õ∞ "Õ Œ q*Ï#O. J"Õ „â◊√ «∞Å∞. (Z) ÉèíQÆ=O «∞x QÆ∞~°Oz U=∂„ «O

Ñ\ìOK«∞HÀ‰õΩO_® H=ÅO Ö∫HHõ „ÑÑOKåxH J «∞‰õΩ¯áÈ~Ú# ™ê=∂#∞ºÅ

HÀãO ãOÇ≤Ï « J#|_Õ =∞O„ « ÉèÏQÍxfl† (a) ÉèíQÆ=O «∞_»∞<åfl_»x #q∞‡#ÑÊ\H

„áêѨOzHõ ã¨∞YÉè’QÍʼnõΩ „áê‰õΩÖÏ_Õ "åi H˘~°‰õΩ „ÉÏǨχ}ÏÅ∞ J#|_Õ

Hõ~°‡HÍO_» ÉèÏQÍxfl† (ã≤) WHõ „áêÑOzHõ q+Ü«∂ÅHõ#fl ÉèíQÆ=O «∞_Õ „Ñ è•#

=∞#∞‰õΩ#fl "åiH˜ P~°}ºHÍÅ∞ J#|_Õ Láêã¨<åHÍO_» ÉèÏQÍxfl (_ç)

Ñ~°=∂ «‡`À SHõº « «ÑÊ =∞iOHg∞ JHõ ~°ÖË Œ#∞ H˘<Õ ÑiÑHõfi ™ê 茉õΩÅ

H˘~°‰õΩ LѨx+¨`«∞ÎÅ<Õ *Ï˝# HÍO_»#∞ „â◊√`«∞Å∞ Ö’HõOÖ’x qq^èŒ ~°HÍÅ

=∂#=ÙʼnõΩ "åi "åiH «y# =∂~åæÅ#∞ LáêÜ«∂Å#∞ JOkK«@O [iyOk.

D 4= ÉèÏQÆ"≥∞ÿ# LÑx+ «∞ÎÅ<Õ '„â◊√u t~°ã∞ûÅ∞— Jx WO «‰õΩ =ÚO Œ∞

â’¡HõOÖ’ K≥ÑCHÀ=@O [iyOk. D LÑx+ «∞ÎÅ *Ï<åxfl ≥Å∞ã∞H˘x, P

*Ï<åxfl J#∞Éèí=OQÍ =∞ÅK«∞H˘#fl "åiH "≥∂HõΔO, JÖÏ ãHõÅ =∂#=ÙʼnõΩ

âßâ◊fi`å#O^Œ „Ѩ^Œ"≥∞ÿ# "≥∂HΔÍxfl JOkOK«\ÏxˆH „â◊√`«∞Å∞ P„HÀtOz

K≥|∞`«∞<åfl~Ú.

(2) x[OQÍ WO`«QÍ P„HÀtOz K≥áêÊeû# Ѩx Uq∞\˜? U^À K≥Ñ≤Ê

T~°∞‰õΩO>Ë ãiáÈ «∞Ok QÆ •! XHõ «e¡ «# •i «Ñ≤Ê# ‰õΩ=∂~°∞}‚ ŒQÆæ~°‰õΩ

KÕ~°nã≤, |∞[yOz, ZO`À "å «ûźO`À a_»¤ ÉÏQÆ∞Ñ_®Å<Õ L ÕÌâ◊O`À Ç≤Ï`åxfl

K≥|∞ «∞Ok. J «_»∞ #_»∞ã∞Î#fl =∂~°æO =∞Ozk HÍ Œx, ^•x =Å¡ Z<Àfl Hõ+ì

23

#ëêìÅ∞ Z Œ∞~À¯"åeû =ã∞ÎO Œx, Hõ#∞Hõ WHõ<≥·# =∞Oz =∂~°æOÖ’ #_»==∞x

"≥∞`«ÎQÍ K≥|∞`«∞Ok. J`«_»∞ q<åfl - qxÑ≤OK«∞HÀHõ áÈ~Ú<å, qã¨∞QÆ∞

K≥O Œ‰õΩO_® K≥|∞ «∞Ok. J~Ú<å J «_»∞ qxÑ≤OK«∞HÀHõáÈ~Ú<å, qã∞H˘¯x

H‰õÅ∞ "Õã≤<å JÑÊ\H© T~°∞HÀ Œ∞. ZÖÏQÀÖÏ Hõhflà◊√§ ÃÑ@∞ìH˘x *ÏeQ˘e¿Ñ

q èŒOQÍ =∂\Ï¡_»∞ «∞Ok. JÑÊ\H© q#HõáÈ Õ P„HÀtOz K≥|∞ «∞Ok. «e¡

=∂@q#Hõ K≥_çáÈ~Ú# "åi QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê, h=Ù JÖÏQ J=Ù`å=Ù Jx

P„HÀtã∞ÎOk, ÉÏ èŒÑ_»∞ «∞Ok. W ŒO`å «# "Õ∞Å∞ HÀãO HÍ Œ∞. «# a_»¤Å

Ü≥ÚHõ "Õ∞Å∞HÀã¨O† "åi ã¨∞Yã¨O`ÀëêÅ HÀã¨O =∂„ «"Õ∞. JÖψQ „â◊√u

=∂ « ‰õÄ_® «# a_»¤Ö·# ã=∞ãÎ =∂#=ÙÅ P#O ŒO HÀãO, ã∞Y ãO`ÀëêÅ

HÀãO, "åi„âıÜ«∞ã∞ûHÀãO =∞Oz =∂~åæxfl, LáêÜ«∂xfl =∞o§ =∞o§ qã∞QÆ∞

ÖˉõΩO_® ≥eÜ«∞*Ëã∞ÎOk.

JO ÕQÍ Œ∞ „â◊√ «∞Å∞ ÑiÑHõfi « K≥Ok# UH˘kÌ =∞Ok ™ê 茉õΩÅHÀã"≥∂

=∂„`«"Õ∞ Q͉õΩO_® ã¨=∞㨠Π=∂#"åo Ü≥ÚHõ¯ ÉÏQÆ∞HÀã¨O, ã¨∞Y

ãO`ÀëêÅHÀãO, „âıÜ«∞ã∞ûHÀãO P„HÀtOz K≥|∞ «∞<åfl~Ú. JO Œ∞H ãOÇ≤Ï «,

„ÉÏǨχ}ÏÅ∞, P~°}ºHÍÅ∞, LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ J<Õ <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏQÍÅ ^•fi~å

Ö’HõOÖ’x JO Œ~°∞ =∂#=ÙʼnõΩ É’ èŒKÕã∞Î<åfl~Ú. «e¡H «# a_»¤ÅÖ’ U

XHõ _»∞^•i «Ñ≤Ê<å ÉÏ èÕ - P"Õ Œ<Õ. a_»¤ÅO Œ~°∂ ÉÏQÆ∞Ñ_®Å<Õ P"≥∞ HÀiHõ.

JÖψQ „â◊√u =∂ «‰õΩ ‰õÄ_® ã¨=∞ãÎ =∂#"åoÃÑ· Jq∞ « "å «ûźO. U

XHõ ~°∞ K≥_çáÈ~Ú<å ãÇ≤ÏOK« Œ∞. «##∞ Ñ\ìOK«∞HÀx "åix ‰õÄ_® ÉÏQÆ∞

K≥Ü«∂ºÅ<Õ «Ñ<Õ „â◊√u =∂ «‰õΩ.

«™ê‡ ü „â◊√ Õó JaèÇ≤Ï`å~°÷O ™ê èŒ~Ú «∞ Ü«∞ « èŒfiO :- JO Œ∞=Å¡ „â◊√ «∞Å

Ü≥ÚHõ¯ Ç≤Ï`«"åHͺÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ, PK«iOK«∞@‰õΩ [#∞ÅO`å

„Ѩܫ∞uflOKåe. =∞# Ü≥ÚHõ Ç≤Ï «O HÀã¨O JO «QÍ P~å@Ѩ_Õ „â◊√ «∞Å

=∂@Å#∞ =∞#O ZO «ÉÏQÍ q<åe?! J~°÷KÕã∞HÀ"åe! PK«iOKåe! D

HÍ~°}O KÕ «<Õ =∂#=ÙÅO ŒiH Ñ~°=∞ „Ñ=∂}O "Õ •Å∞ Jx K≥ÑÊ@O.

WO « Ñ~°=∞ „Ñ=∂}"≥∞ÿ# "Õ •Å∞ ÑÙ\ì# Éèí∂q∞ =∞# Éèí~° « Éèí∂q∞ HÍ=@O

D Éèí∂q∞ÃÑ· ÑÙ\ì# =∞#O Œi J Œ$+ìO. =∞#k "Õ ŒÉèí∂q∞ HÍ=@O =∞#

24

J^Œ$+¨ ìO. =∞# ^Õâ◊OÖ’ ѨÙ\ ˜ ì# "Õ^•Å#∞ J<ÕHõ W`«~° ^ÕâßÅ∞

`«~°eOK«∞‰õΩáÈ~Ú, "å\˜x J^茺ܫ∞#OKÕã≤ PÜ«∂^ÕâßÅ∞ ZO`À =$kú

K≥O Œ∞ «∂ LO>Ë D Õâ◊OÖ’<Õ ÑÙ\ì P "Õ •Å#∞ Ñ\ìOK«∞HÀx "åà◊√§, P

"Õ •Å#∞ ZQÆ åo KÕ¿ã"åà◊√§ ZÑC_À XHõÑC_»∞ P"Õ Œ# K≥O ŒHõ «ÑÊ Œ∞.

WO «\ Q˘ÑÊ"≥·# "Õ •Å#∞ ≥Å∞ã∞HÀ#Hõ ~°ÖË Œx, JO Œ∞Ö’x q+Ü«∂Å∞

J~°úOHÍ=x, J~°úO Ñ~°÷OÖËx =∂@Å∞ K≥¿ÑÊ HõÑ@ P 蕺u‡Hõ zO «<å Ñ~°∞Å∞,

"Õ+ è•~°∞Å∞ U"Õ"À ¿Ñ~°¡ À |Ü«∞Å∞ Õi =ã∞Î<åfl~°∞. W ŒO`å Hõe „ÑÉèÏ=O

Jx K≥ÑÊHõ «ÑÊ Œ∞. "Õ Œq*Ï<åxfl q=∞i≈OKÕ - JÑÇãºO KÕ¿ã D |∞kúÖËx

ÃÑ ŒÌÅ#∞ P„â◊~ÚOKÕ J=∂Ü«∞‰õΩÅ∞† ≥eqQÆÅ"å~°=∞#∞HÀ<Õ JÇÏOHÍ~°∞Å∞†

=¸~°∞öÅ∞ ZO Œ~À „ÑÑOK«OÖ’ WÑC_»∞ HõxÑ≤ã∞Î<åfl~°∞. "åi ÑÓ~°º[#‡

ã∞Hõ$ «O ÉÏQÍÖË Œx J#∞HÀ=@O «ÑÊ =∞#O KÕÜ«∞QÆeyO Õg∞ ÖË Œ∞. Uk

U"≥∞ÿ<å ã¨HõÅ =∂#= „âıÜ«∞ã¨∞û‰õΩ =∂~°æO K«∂¿Ñ „â◊√`«∞Å q*Ï˝<åxfl

`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe, PK«iOKåe, P#O^•xfl á⁄O^•e. JÖÏQÍHõ „â◊√`«∞Å#∞

JÑÇãºO KÕ¿ãÎ D XHõ [<Õ‡HÍ Œ∞ - J<ÕHõ [#‡Å∞, |∞kúÇ‘Ï#"≥∞ÿ# [#‡Å∞

~åHõ «ÑÊ Œ∞, - WHõ ã∞MÏxfl á⁄O Œ@O ZÖÏ? -

LáÈ^•…`«O

WO « =~°‰õΩ 3 â’¡HÍÅ^•fi~å „Ñu =∂#=Ù_»∞ ã∞Y ã=Ú„ Œ∞_»∞ HÍ"åÅx,

âßâ◊fi «"≥∞ÿ#, JYO_»"≥∞ÿ#, Œ∞óYO JO>Ë Uq∞\’ ≥eÜ«∞x P#O Œ ™êQÆ~°∞_»∞

HÍ"åÅx† JO^Œ∞HÀã¨"Õ∞ =∂#=[#‡ =zÛO^Œx, D =∂#=[#‡#∞

JO Œ∞HÀã"Õ∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åÅh ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. J\ì âßâ◊fi « - JYO_»

„|Ǩ‡#O ŒO "≥∂HõΔ„áêÑ≤Î =Å¡<Õ ™ê 茺=∞x, "≥∂HõΔ„áêÑ≤ÎH˜ =∂~°æO K«∂¿Ñq

LÑx+ «∞ÎÅh ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. LÑx+ «∞ÎÅ∞ «e¡ a_»¤‰õΩ Ç≤Ï`åxfl K≥Ñ≤Ê#@∞¡

ã¨=∞ã¨Î =∂#=ÙÅ „âıÜ«∞ã¨∞ûHÀã¨=∞x P„HÀtOz K≥|∞`«∞<åflÜ«∞x ‰õÄ_®

≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. J~Ú Õ P LÑx+ «∞ÎÅÖ’ É’kèOz# *Ï<åxfl, "≥∂HõΔ ã≤kúH

QÆÅ LáêÜ«∂Å#∞ Z=~°O «@ "å~°∞ K«kq, „QÆÇ≤ÏOz, ™êkèOK«ÖË~°x Hõ#∞Hõ

XHõ 㨠Œ∞æ~°∞=Ù#∞ P„â◊~ÚOz, ¿ãqOz, ѨÓlOz "åi ^•fi~å „QÆÇ≤ÏOz,

25

™ê èŒ#Å∞ KÕã≤ =∂#= rq « Ѩ~°=∂~°÷"≥∞ÿ# "≥∂HΔÍxfl á⁄O^•Åx ‰õÄ_®

≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. D [## =∞~°} ~°∂ÑãO™ê~°Ñ¶∞’~° ã~°ÊO Ü≥ÚHõ q+O#∞O_ç

=∞##∞ «Ñ≤ÊOKÕk ≥·= ãfi~°∂ÑÙ_≥·# ã Œ∞æ~°∞=ÙÜ≥ÚHõ áê Œ Ñ^•‡Å Ü«∞O Œe

=∞Hõ~°O^Œ"Õ∞#x `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl ™ê^茉õΩÅ∞, l*Ï˝ã¨∞=ÙÅ∞ ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù#∞

P~åkèOKåÅh, =∞<À<åâ◊#O •fi~å<Õ ã=∞ãÎ Œ∞óMÏÅ#∞ JO «O KÕã∞HÀ=K«∞Û

#x, J\˜ì =∞<À<åâ◊#O =∞# Ü«∞^•~°ú `«`åÎ fixfl, =∞# x[ã¨fi~°∂áêxfl

≥Å∞ã∞HÀ=@O =Å¡, ≥Å∞ã∞H˘x =∞#ãfiã≤÷uÖ’ =∞#O xezáÈ=@O =Å¡<Õ

™ê 茺=∞=Ù «∞O Œh ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. WÑC_»∞ =∞#Ü«∞^•~°ú ã≤÷ux, ãfiã≤÷ux

≥Å∞ã∞HÀ"åÅO>Ë JãÅ∞ D ã$+≤ì ZÖÏ =zÛO^À, =∞#"≥∞=~À ≥Å∞ã∞HÀ"åe

QÆ#∞Hõ =ÚO Œ∞QÍ ã$+≤ì~°ÇÏ™êºxfl q=iOK« É’ «∞<åfl~°∞. ~åÉ’ÜÕ∞ 5 â’¡HÍÅ

^•fi~å D „ÑÑOK« ã$+≤ì - r=Ùà◊√§ WO Œ∞Ö’H ZÖÏ =KåÛ~À - Õ=Ù_Õ

r=Ù_≥\Ï ¡ JÜ«∂º_À, r=Ù_≥ · ZÖÏ W~°∞‰ õΩ ¯áÈÜ«∂_À q=~°OQÍ

≥eÜ«∞*ËÜ«∞É’ «∞<åfl~°∞ 4= â’¡HõO #∞O_ç -

„ÑÑOK«O ZÖÏ ã$+≤ìOK« |_çO^À q=iOK«É’ «∞<åfl~°∞.

â’¡II P^•q ŒO ã¨HõÅ"Õ∞= [QÆ «û^•ã‘ ü

‰õΩOÉèÏk = «Î Œ#∞â◊HÎ Ü«Ú Õ «û~°™ê‡ ü I

PHÍâ◊ "åÜ«Ú ŒÇÏ<åO|∞ Éèí∞"À|Éèí∂=ó

"å «„ÑãHõÎ ãqÖÏ k= gzÑÓ~°ó II 4„ÑuÑ^•~°÷O :- P^Ò ´ "≥Ú Œ\’¡† W ŒO ãHõÅO[QÆ ü ´ D ã=∞ãÎ"≥∞ÿ#[QÆ «∞Ά ‰õΩOÉèí{Pk= ü ´ ‰õΩO_»Å∞ "≥ÚII# "å\ÖÏQ͆ ã üU= ´ ã «∞ÎQÍ=∂„ «"Õ∞† Pã‘ ü LO_Õk† « ü J#∞ J «~°∞"å «† â◊HÎ Ü«Ú`å ü Ñ~°™ê‡ ü´ â◊HÎ À ‰õÄ_ç# Ñ~°=∂ «‡#∞O_ç† "å « „ÑãHõÎ ãqÖÏ ü ´ QÍeKÕ H˘@ì|_ç#h~°∞† gzѨÓ~°ó W= ´ JÅÅ`À xO_ç#@∞¡† PHÍâ◊ "åÜ«Ú, ^ŒÇ¨Ï#óJO|∞Éèí∞=ó PHÍâ◊O, "åÜ«Ú=Ù, Jyfl, h~°∞, Éèí∂q∞† |Éèí∂= «Ü«∂Ô~·#q.ÉèÏ=O :- "≥Ú Œ\’¡ D ã=∞ãÎ [QÆ «∞Î '‰õΩO_»Å∞ "≥Ú ŒÖ·# "å\=Ö— ã «∞ÎQÍ=∂„ «"Õ∞ LO_Õk. P «~åfi « â◊HÎ À ‰õÄ_ç# Ñ~°=∂ «‡ #∞O_ç 'QÍe`À H˘@ì|_ç#

h\ #∞O_ç JÅÅ∞— ÖÏQÍ PHÍâ◊O, "åÜ«Ú=Ù, Jyfl, h~°∞, Éèí∂q∞ «Ü«∂Ô~·#q.

26

"åºYº :- 2= â’¡HõOÖ’ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ =∞<À<åâ◊#O ™êkè¿ãÎ<Õ Œ∞óY x=$uÎ.

=∞<À<åâ◊<åxfl ZÖÏ ™êkèOKåe? JãÅ∞ =∞#ãûO>Ë Uq∞\? PÖ’K«#ÖË

=∞#ã∞û. PÖ’K«#Å∞ ZO Œ∞‰õΩ =™êÎ~Ú? D „ÑÑOK«O ZO`À PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ

Hõ#Ñ_»@O =Å¡ - D „ÑÑOK«OÖ’x â◊|Ì, ãÊ~°≈, ~°∂Ñ, ~°ã, QÆO äŒ q+Ü«∂Å∞

Ñ Õ Ñ Õ =∞#ã∞ûx Ô~K«ÛQ˘@ì_»O =Å¡, P q+Ü«∂Å ^•fi~å ã∞dOKåÅx

=∞#ã∞û PÖ’K«#Å∞ KÕã∞ÎO@∞Ok. JÖÏ =∞#ã∞û «Ü«∂~°=Ù «∞#flk. WÑC_»∞

„ÑÑOK«O QÆ∞iOz ãÔ~·# *Ï#O Hõey Õ - D q+Ü«∂Å Ü≥ÚHõ Ü«∞^•~°÷

ã≤÷u - « «fiO ≥e¿ãÎ D „ÑÑOK«O Ñ@¡ "åº"≥∂ÇÏO ˘ÅyáÈ~Ú, PÖ’K«#Å∞

PyáÈ~Ú =∞#ã∞û #tã∞ÎOk. „ÑÑOK«O QÆ∞iOz# *Ï#O ≥eÜ«∂ÅO>Ë

„ÑÑOK«O JO>Ë Uq∞\’? ZÖÏ =zÛO^À? ZÖÏO\˜ À? ≥eÜ«∂e - JO Œ∞H

D „ѨѨOK« ã¨$+≤ì QÆ∞iOz - Ü«∞^•~°÷ ã≤÷u QÆ∞iOz D â’¡HõO #∞O_ç

K≥ÑÊÉ’ «∞<åfl~°∞. JãÅ∞ -

1) „ÑÑOK«O JO>Ë Uq∞\? „Ñ ÑOK« SkO\˜ À ‰õÄ_ç#k D „ÑÑOK«O.

5 Éèí∂`åÅ - ÑOK«Éèí∂`åÅ HõÅ~ÚHõ À U~°Ê_ç# Õ D „ÑÑOK«O. JO ÕHÍ Œ∞.

5 q+Ü«∂Å`À ‰õÄ_ç# Õ D „ÑÑOK«O. J"Õ â◊|Ì, ãÊ~°≈, ~°∂Ñ, ~°ã, QÆO èŒ

J<Õq. D S Œ∂ «ÑÊ P~Àq+Ü«∞O „ÑÑOK«OÖ’ ÖË<ÕÖË Œ∞. Hõ#∞Hõ „ÑÑOK«O

U~°Ê_çOk ѨOK«Éèí∂`åÅ HõÅ~ÚHõ`À† „ѨѨOK«OÖ’ L#flk â◊|Ì ã¨Ê~°≈

~°∂Ñ~°ãQÆO èŒ J<Õ 5 q+Ü«∂Å∞ =∂„ «"Õ∞.

2) D „ѨѨOK«O UÖÏ U~°Ê_çOk? „ѨѨOK«O U~°Ê_»Hõ=ÚO^Œ∞ ˆH=ÅO

ã¨`«∞Î =∂„`«"Õ∞ L#flk. JO>Ë <å=∞ ~°∂áêÅ∞ÖËx, x~åHÍ~°, x~°∞æ},

ã~°fi"åºÑHõ, ã∂HΔ͇u ã∂HõΔ ‡, ãfiÜ«∞O„ÑHÍâ◊ Ñ~°=∂ «‡ K≥· «#ºO =∂„ «"Õ∞

L#flk. ^•xÖ’ U ÉèË •Å∞ ÖË=Ù, U qHÍ~åÅ∞ ÖË=Ù. H=ÅO ã`åÎ. nx<Õ

ÑÙ~å}ÏÅÖ’ '=@ Ñ„ «âß~ÚÜ≥ÿ∞ N =∞Çq+μ‚=Ù Ü≥∂QÆ x„ ŒÖ’ xâ◊ÛÅOQÍ

n~°…HÍÅO â◊Ü«∞xOz LO\Ï_»∞— Jx Hõ ä• ~°∂ÑOÖ’ K≥|∞`å~°∞. P «~°∞"å «

'QÍeKÕ H˘@ì|_ç# h~°∞ JÅÅ`À xO_ç#@∞¡QÍ— â◊HÎ À ‰õÄ_ç# Ñ~°=∂ «‡

#∞O_ç ÑOK«Éèí∂`åÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú.

27

h~°∞ xâ◊ÛÅOQÍ L#flѨC_»∞ =∞# Œ$+≤ìx PHõi¬OK«ÖË Œ∞. S Õ QÍe

gz#ÑC_»∞ xâ◊ÛÅOQÍ L#fl h\Ö’ ãOK«Å#O Hõey JÅÅ∞ U~°Ê_» å~Ú.

^•x`À =∞# Œ$+≤ìx PHõi¬ã∞ÎOk. JÖÏQ H=Å ã`åÎ L#flÑC_»∞ =∞# Œ$+≤ìx

PHõi¬OK«ÖË Œ∞. P ã`åÎ #∞O_ç ÑOK« Éèí∂`åÅ∞ =zÛ#ÑC_»∞ Jq J<ÕHõ

QÆ∞}ÏÅ`À LO_ç =∞# ^Œ$+≤ìx PHõi¬™êÎ~Ú. J~Ú`Õ Ñ¨~°=∂`«‡#∞O_ç

ÑOK«Éèí∂`åÅ∞ ZÖÏ =KåÛ~Ú? 'â◊HÎ À— ‰õÄ_ç# Ñ~°=∂ «‡ =Å¡<Õ. x[OQÍ

Ѩ~°=∂`«‡ JHõ~°Î. ˆH=ÅOQÍ LO_Õ "å_»∞. J\˜ì Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç D

ÑOK«Éèí∂`åÅ∞ ZÖÏ =™êÎ~Ú? XHõ "Õà◊ PÜ«∞# D ÑOK«Éèí∂`åÅ#∞ ã$+≤ì¿ãÎ

PÜ«∞# PHõ~°Î ZÖÏJ=Ù`å_»∞? Ñ~°=∂ «‡ Ñ~°=∂ «‡QÍ ZÑC_»∂ PHõ~Î, PÜ«∞#

ã$+≤ì KÕ¿ã"å_»∂ HÍ Œ∞, ã$+≤ì KÕÜ«∂eû# J=ã~°=¸ PÜ«∞#‰õΩ ÖË Œ∞. =∞i

P=ã~°O Z=ik? ãq∞+≤ì "åã#Å`À ‰õÄ_çÜ«Ú#fl '=∂Ü«∞— Ñ~°=∂ «‡#∞

P„â◊~ÚOz Ü«Ú#flk. D ãq∞+≤ì "åã#Åhfl QÆ « HõÅÊO (ã$+≤ì)Ö’x r=Ùà◊§"Õ.

D ãq∞+≤ì "åã#Å`À ‰õÄ_ç# =∂Ü«∞#∞ 'â◊HΗ JO\Ï~°∞. P â◊HÎ À ‰õÄ_ç#

Ñ~°=∂ «‡<Õ 'Dâ◊fi~°∞_»<åfl~°∞—. D ã$+≤ì KÕã∞Î#fln, KÕÜ«∞=Åã≤# J=ã~°O

Dâ◊fi~°∞_çHQÍx Ñ~°=∂ «‡‰õΩ ÖË=Ù. Hõ#∞Hõ D ÑOK«Éèí∂`åÅ∞ ãq∞+≤ì "åã#Å

„¿Ñ~°} =Å¡<Õ (â◊HÎ =Å¡<Õ) ã`åÎ #∞O_ç U~°Ê_»∞ «∞<åfl~Ú. Ñ~°=∂ «‡#∞O_ç

ÑOK« Éèí∂`åÅ∞ U~°Ê_ç# q èŒO ≥·uÎsÜ≥∂Ñx+ «∞Î ãÊ+ìOQÍ K≥|∞ «∞#flk.

'' «™ê‡^•fi U «™ê‡ ü P «‡#ó PHÍâ◊ãûOÉèí∂ «ó, PHÍâß^•fiÜ«Úó, "åÜ≥∂~°yfl,

JQfl ~åÑó, J Œƒùºó Ñ$kèg -- Jx. J\ì P «‡#∞O_ç PHÍâ◊O, PHÍâ◊O

#∞O_ç "åÜ«Ú=Ù, "åÜ«Ú=Ù #∞O_ç Jyfl, Jyfl #∞O_ç h~°∞, h\˜#∞O_ç

Éèí∂q∞ - U~°Ê_»¤q.

Wq U~°Ê_»@O ‰õÄ_® 'QÍeKÕ H˘@ì|_ç# h\#∞O_ç JÅÅ∞ U~°Ê_»¤@∞¡

Jx LÑ=∂#O K≥|∞ «∞<åfl~°∞. JO>Ë JÅÅ∞ h~ «ÑÊ =∞~g∞HÍ Œ∞. xâ◊ÛÅOQÍ

L#fl h~°∞ Hõ ŒeHõ =Å¡ JÅÅ∞QÍ U~°Ê_çOk JO Õ. JÖÏQ ÑOK«Éèí∂`åÅ∞

Ñ~°=∂ «‡ «ÑÊ =∞~g∞HÍ Œ∞. xâ◊ÛÅOQÍ L#fl Ñ~°=∂ «‡ "åã#Å`À ‰õÄ_ç#

=∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ „¿Ñ~°} =Å¡ ÑOK«Éèí∂`åÅ∞QÍ U~°Ê_çOk Jx ÉèÏ=O. JO>Ë

Ñ~°=∂ Õ‡ PHÍâ◊ ~°∂ÑOÖ’#∞, Ñ~°=∂ Õ‡ PHÍâ◊OÖ’ "åÜ«Ú ~°∂ÑOÖ’#∞,

Ñ~°=∂ Õ‡ Jyfl ~°∂ÑOÖ’#∞... WÖÏ U~°Ê_»¤q Jx „QÆÇ≤ÏOKåe.

28

1. "≥Ú Œ\’¡ D [QÆ «ÎO`å ‰õΩO_»Å∞ "≥Ú ŒÖ·# "å\=Ö ã «∞ÎQÍ LO_Õk

Jx K≥Ñ≤Ê# "åHõºO QÆ∞iOz qKå~°} KÕ •ÌO. ‰õΩO_»Å∞ "≥ÚII "å\ =Ö

J#QÍ ‰õΩO_»Å∞ "≥Ú ŒÖ·#q "≥Ú Œ\’¡ ZÖÏ =∞\ìÖÏQÍ LO_Õ"À - JÖÏQ D

<å=∞~°∂Ѩ [QÆ «ÎO`å "≥Ú Œ\’¡ ˆH=ÅO 㨠åÎQÍ LO_Õk Jx J~°úO. D

[QÆ`«ÎO`å ѨOK«Éèí∂`åÅ HõÅ~ÚHõ`À U~°Ê_»¤k. Hõ#∞Hõ [QÆ`«∞ΉõΩ =ÚO^Œ∞

ÑOK«Éèí∂`åÖË LO_ç LO_®e. (J Õ =Ú_ç ã~°∞‰õΩ). P ÑOK«Éèí∂`åÅ∞ U~°Ê_»Hõ

=ÚO Œ∞ P ÑOK« Éèí∂`åÅ∞ U~°Ê_»\ÏxH HÍ~°}"≥∞ÿ# H=Å ã`åÎ =∂„ «"Õ∞

LO_ç LO_®e. W Õ q+Ü«∂xfl „â◊√u "åHͺÅ∞ ã=∞i÷ã∞Î<åfl~Ú.

''P`å‡"å W ŒO UHõ"Õ∞ "å„QÆ Pã‘ ü—— - D „ÑÑOK«O ã$+≤ìH ÑÓ~°fiO

XH P «‡QÍ LO_Õk - Jx |∞∞Qfi ŒOÖ’x S «~Ü≥∂Ñx+ «∞Ά

''ã Õ= ™È"Õ∞º Œ=∞„QÆ Pã‘ ü UHõ"Õ∞"åkfifÜ«∞O—— - <å=∞~°∂áêÅ`À

‰õÄ_ç# D [QÆ «∞Î ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fiO UHõ"≥∞ÿ JkfifÜ«∞"≥∞ÿ# 㨠«∞Î =∂„ «"Õ∞

LO_Õk - Jx ™ê=∞"Õ ŒOÖ’x KèåO^ÀºQÀÑx+ «∞Ά ''P ≥·‡"Õ Œ =∞„QÆ Pã‘ ü...——

ã¨$+≤ìH˜ ѨÓ~°fiO P`«‡ Ü≥ÚHõ¯\ ˜ÜÕ∞QÆÅ^Œ∞ - Jx â◊√Hõ¡Ü«∞Aˆ~fi^ŒOÖ’x

|$ÇÏ^•~°}ºHÀÑx+ «∞Î K≥|∞ «∞<åfl~Ú nxx |\ì "≥Ú Œ\’¡ H=Å ã`åÎ -

UHõ=Ú J ŒfiÜ«∞=Ú J~Ú# Ñ~°=∂ «‡ =∂„ «"Õ∞ xâ◊ÛÅOQÍ LO_Õk.

2. HõÖÏÊkÖ’ - JO>Ë ã$+≤ì „áê~°OÉèíOÖ’ QÆ « ã$+≤ìÖ’x r=Ùà◊§ Ü≥ÚHõ

ãq∞+≤ì "åã#Å`À ‰õÄ_ç# =∂Ü«∂â◊HÎ Ü≥ÚHõ „¿Ñ~°}`À P Ñ~°=∂ «‡ #∞O_ç

PHÍâ◊O, "åÜ«Ú=Ù, Jyfl, h~°∞, Éèí∂q∞ J<Õ ÑOK« Éèí∂`åÅ∞ - ã∂HõΔ ‡

`«<凄`«Å∞ U~°Ê_®¤~Ú. Ѩ~°=∂`«‡ JHõ~°Î QÆ#∞Hõ ã¨$+≤ì KÕÜ«∞_»∞. J~Ú`Õ

=∂Ü«∞KÕ « P=iOK«|_ç# Ñ~°=∂ «‡ Dâ◊fi~°∞_≥· D ÑOK«Éèí∂`åÅ ã$+≤ìKÕÜ«∞@O

[iyOk. nxÖ’ Ñ~°=∂ «‡‰õΩ Hõ~°Î $ «fiO JO@ Œ∞.

WÖÏ U~°Ê_ç# ÑOK«Éèí∂`åÅ∞ - „ÑHõ$u ÖË • =∂Ü«∞ J<Õ «e¡ =Å¡ -

Ñ~°=∂ «‡ J<Õ «O„_ç =Å¡ [xOz#q QÆ#∞Hõ D ÑOK«Éèí∂`åÅxflO\Ö’#∞

Ѩ~°=∂`«‡ K≥ ·`«#º=¸ LO@∞Ok, =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ¯ 3 QÆ∞}ÏÅ∞ -

ã «fi~°[ãÎ"≥∂QÆ∞}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú.

29

WHõ D ÑOK«Éèí∂`åÅ#∞O_ç D <å=∞ ~°∂áêÅ`À ‰õÄ_ç# ([QÆ «∞Î)

„ÑÑOK« ã$+≤ì ZÖÏ [iyO^À «~åfiu â’¡HõOÖ’ -

ÑOK« Éèí∂`åÅ #∞O_ç „ÑÑOK«O UÖÏ U~°Ê_çOk?

â’¡II ã¨∂HΔ͇Yº Éèí∂ «QÆ « 㨠«Î fi~°[ãÎ"≥∂aèó

eOQÆO â◊s~° =Ú ŒÉèí∂ Œ « Dâ◊fi~KåÛù I

ÑOpK«HÍ~° qÜ«∞^•kHõ Éèí∂ « ã∂HΔ͇x

JO_»O ÇϺÉèí∂ Œ « W ŒO ãÇÏr=Éè’ÔQ·ºó II 5

„ÑuÑ^•~°÷O :- ã∂HΔ͇Yº Éèí∂ «QÆ « ´ ã∂HõΔ ‡ÑOK« Éèí∂`åÅ ( «<凄 «Å)

Ü≥ÚHõ † ã «Î fi~°[ó «"≥∂aèó ´ ã «Î fi ~°[ãÎ"≥∂ QÆ∞}ÏÅ`À† eOQÆ â◊s~°O

L ŒÉèí∂ ü ´ ã∂HõΔ ‡ â◊s~°O (ãq∞+≤ì ã∂HõΔ ‡â◊s~°O - „|Çχ) L «Ê#fl "≥∞ÿ Œx†

J «ó ´ PÑC_»∞† Dâ◊fi~KåÛù ´ Dâ◊fi~K«Ûù=Å¡† qÜ«∞ ü PkHõÉèí∂ « ã∂HΔ͇x

´ PHÍâ◊O "≥ÚII# ã¨∂HõΔ ‡ Éèí∂`åÅ#∞† ѨOpK«HÍ~° ´ ѨOp Hõ~°}O

KÕÜ«∞@O`À† J «ó •x#∞Oz† r=Éè’ÔQ·ºó r=Ùà◊√§ Éè’yOK«\ÏxH «y#†

W ŒO PÉèí∂ ü ´ D „ÑÑOK«O «Ü«∂Ô~·Ok.

ÉèÏ=O :- ã∂HõΔ ‡"≥∞ÿ# ÑOK«Éèí∂`åÅ ( «<凄 «Å) ã «fi~° [ãÎ"≥∂ QÆ∞}ÏÅ`À

ã∂HõΔ ‡ â◊s~°O (ãq∞+≤ì ã∂HõΔ ‡ â◊s~°O - „|Çχ) L «Ê#fl"≥∞ÿOk. JÑC_»∞

Dâ◊fi~K«Ûù=Å¡ P ã∂HõΔ ‡ Éèí∂`åÅ#∞ ÑOpHõ~°}O KÕÜ«∞@O`À r=Ùà◊§ Ü≥ÚHõ

Éè’Qƺ=ã∞Î=ÙÅ`À ãÇ D „ÑÑOK«O (<å=∞~°∂Ñ) «Ü«∂Ô~·Ok.

"åºYº :- ã$+≤ì Hõ~°Î „|Çχ Õ=Ù_»∞ ZÖÏ ÑÙ_»∞ «∞<åfl_À ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl~°∞.

x[OQÍ „|Çχ Õ=Ù_»∞ Hõ èŒÖ’¡ K≥ÑC‰õΩ#fl@∞ìQÍ ã∂÷Å â◊s~°O`À - <åÅ∞QÆ∞

`«ÅÅ`À LO_»_»∞. 'ã¨q∞+≤ì ã¨∂HõΔ ‡ â◊s~åaè=∂h Ç≤Ï~°}ºQÆ~°ƒùó— J<åfl~°∞.

JO>Ë „|Çχ ãq∞+≤ì ã∂HõΔ ‡ â◊s~åaè=∂x J#fl=∂@. =∞i P ãq∞+≤ì ã∂HõΔ ‡

â◊s~°O ZÖÏ =zÛOk?.

WO «‰õΩ =ÚO Õ ãq∞+≤ì HÍ~°} â◊s~°O (=∂Ü«∞) „¿Ñ~°}`À Ñ~°=∂ «‡

#∞O_ç 5 ã∂HõΔ ‡ Éèí∂`åÅ∞ U~°Ê_®¤Ü«∞x, P ã∂HõΔ ‡ Éèí∂`åÅ∞ ã «fi~°[ãÎ"≥∂

30

QÆ∞}ÏÅ<Õ 3 QÆ∞}ÏÅ`À ‰õÄ_ç L<åflÜ«∞x ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. WÑC_® XH˘¯Hõ

ã∂HõΔ ‡ Éèí∂ «O ( «<凄 «) Ü≥ÚHõ ™êufiHÍOâ◊O #∞O_ç XH˘¯Hõ *Ï<ÕO„kÜ«∞=Ú,

ѨOK«`«<凄`«Å ã¨q∞+≤ì ™êufiHÍOâ◊O #∞O_ç JO`«ó Hõ~°}ÏÅ∞ 4 (=∞<À,

|∞kú, z «Î, JÇÏOHÍ~åÅ∞) =™êÎ~Ú. JÖÏQ XH˘¯Hõ ã∂HõΔ ‡ Éèí∂ «O ( «<凄 «)

Ü≥ÚHõ¯ ~å[ã≤HÍOâ◊#∞O_ç XH˘¯Hõ¯ Hõˆ~‡O„kÜ«∞O, ѨOK«`«<凄`«Å ã¨q∞+≤ì

~å[ã≤HÍOâ◊ #∞O_ç ÑOK«„áê}ÏÅ∞ =™êÎ~Ú. D q èŒOQÍ ÑOK« «<凄 «Å

™êfiuHõ~å[ã≤HÍOâ◊Å #∞O_ç 5 *Ï<ÕO„kÜ«∂Å∞,5 Hõ~‡O„kÜ«∂Å∞, 5 „áê}ÏÅ∞,

4 JO «ó Hõ~°}ÏÅ∞ - "≥Ú «ÎO 19 Hõeã≤ ã∂HõΔ ‡â◊s~°O („|Çχ) L Œ~Úã∞ÎOk.

Wn „|Çχ Õ=Ùx ÑÙ@∞ìHõ.

WHõ „|Ǩχ^Õ=Ù_»∞ ѨÙ\˜ì# `«~åfi`« ã¨$+≤ì KÕÜ«∞=∞x N =∞Ǩq+¨μ‚=Ù

`å#∞ Ç~ÚQÍ Ü≥∂QÆx„ ŒÖ’ â◊Ü«∞xOz LO_ç „|Çχ#∞ P Õt™êÎ_»∞. Wk

Hõ è• ~°∂ÑO. =∞i x[OQÍ?--

(ã$+≤ì JO>Ë? - r=Ùà◊√§ - "åà◊√§ Éè’yOK«\ÏxH gÅ∞QÍ <å=∞~°∂áêÅ`À

‰õÄ_ç# D „ÑÑOK«O LO_®e)

x~åHÍ~°, x~°∞æ}, ã~°fi"åºÑHõ Ñ~°=∂ «‡ `å#∞ `å#∞QÍ xâ◊ÛÅOQÍ

LO_»QÍ, Ñ~°=∂ «‡ K≥· «#ºO`À ‰õÄ_ç# ãq∞+≤ì HÍ~°} â◊s~°O (Dâ◊fi~°∞_»∞)

ã$+≤ìHÀãO - „ÑÑOK« J#∞Éèí"åÅHÀãO «fi~°ÃÑ_»∞ «∞Ok. J Õ Dâ◊fi~K«Ûù,

J Õ „|ÇχÜ≥ÚHõ ã$+≤ì ãOHõÅÊO. •x`À ã∂÷Å [QÆ «∞Î Ü≥ÚHõ ã$+≤ìH <åOn

"åK«HõO J=Ù «∞Ok. ã∂÷Å [QÆ «∞Î ã$+≤ì ZÖÏ [~°∞QÆ∞ «∞Ok?

ã∂HõΔ ‡"≥∞ÿ# ÑOK«Éèí∂`åÅ ( «<凄 «Å) ™êufiHõ, ~å[ã≤HÍOâ◊Å`À ã∂HõΔ ‡

â◊s~° („|Ǩχ) ѨÙ@∞ìHõ [iyOk QÆ •. WHõ `å=∞ã≤HÍOâ◊Å∞<åfl~Ú. D

ѨOK«`«<凄`«Å `å=∞ã≤HÍOâ◊Å∞ ѨOpHõ~°}O K≥Ok ã¨∂÷Å Éèí∂`åÅ∞

U~°Ê_» å~Ú. ÑOpHõ~°}O.

"≥Ú Œ\˜ Œâ◊ H=Å qÉèí[#, Ô~O_»= Œâ◊ q_çáÈ=Ù@. 3= Œâ◊ Ô~O_»=

ÉèÏQÆO <åÅ∞QÆ∞QÍ q_çáÈ=Ù@. <åÅ∞QÆ= Œâ◊ 8

1

8

1

8

1

8

1

2

1 ++++ ´ 1 ã∂÷Å

31

PHÍâ◊Éèí∂`«O. WÖÏ ã¨∂HõΔ ‡`«<凄`«Å∞ ѨOpHõ~°}O`À ã¨∂÷ÅÉèí∂`åÅ∞QÍ

U~°Ê_» å~Ú. D ã∂÷Å ÑOK«Éèí∂`åÅ∞ XHõ ^•x`À XHõ\ Hõeã≤ ã*ÏfÜ«∞,

q*ÏfÜ«∞, ãfiQÆ « ÉèË •Å`À ã∂÷Å ÕÇÅ∞, r=Ùà◊§ Éè’QÍxH «y# <å=∞~°∂Ñ

[QÆ «∞Î U~°Ê_» å~Ú. Wn ã$+≤ì [iQq èŒO.

XH˘¯Hõ ã∂HõΔ ‡ ÕÇÏO - ^•xÖ’x "åã#Å∞ Hõ~°‡ ѶÖÏÅ`À ‰õÄ_ç#

HÍ~°} ÕÇÏO Ü≥ÚHõ J#∞Éèí"åʼnõΩ «y# ã∂÷Å â◊s~°O`À "≥Ú «ÎO 3 â◊s~åÅ∞

U~°Ê_»¤q. WÖÏ ã∂÷Å ã∂HõΔ ‡ HÍ~°} ÕÇÅ`À r=Ù_»∞ «Ü«∂~°=Ù`å_»∞. D

r=Ùà◊√§ ™êufi HÍOâ◊O =Å¡ ÑÙ\ì# *Ï<ÕO„kÜ«∂Å∞, JO «ó Hõ~°}ÏÅ`À D

„ѨѨOK«OÖ’x q+¨Ü«∂Å#∞ K«∂ã≤, `≥Å∞ã¨∞H˘x HÀ~°∞`«∞O\Ï~Ú. JÖψQ

~å[ã≤HÍOâ◊ =Å¡ ѨÙ\ ˜ì# „áê}ÏÅ∞, Hõˆ~‡O„kÜ«∂Å`À P q+¨Ü«∂Å#∞

ãOáêkOK«∞H˘x, Éè’yã∂Î LO\Ï~Ú. D „ÑHÍ~°OQÍ <å=∞~°∂Ñ q+Ü«∂Å`À

‰õÄ_ç# Ü«∂= ü „ÑÑOK«O r=Ùà◊§‰õΩ Éè’QƺÉèí∂q∞, Hõ~°‡Éèí∂q∞ J=Ù «∞#flk.

D "≥Ú`åÎxfl <åaèHõ=∞ÅOÖ’x „|ÇχÜ≥ÚHõ ã$+≤ìQÍ Hõ ä• ~°∂ÑOÖ’ K≥|∞`å~°∞.

- ã¨$+≤ì [iyOk =∞i P#O Œã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, Ѩ~°=∞*Ï˝# ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞

J~Ú# Ñ~°=∂ «‡ ZÖÏ r=Ù_»Ü«∂º_»∞? Õ=Ù_»∞ r=Ù_≥·# q èŒO Uq∞\?

Õ=Ù_»∞ r=Ù_≥ÖÏ JÜ«∂º_À -

â’¡II ã¨$ëêìfi [QÆ ü ã¨HõÅ"Õ∞= =∞âı+¨Hõ~åΫ„`åÊqâ◊ ü ÑÙ#~°∞áêQÆ « r=ÉèÏ=ó I

qãfi$ «º ã «º ã∞YÉ’ èŒ =∞Ü«∞ãfi~°∂ÑO„ÉèÏO`åº „Éèí=∞ ü Ü«∞xâ◊=∞ãÎ q"ÕHõÖËâ◊ó II 6

„ѨuѨ^•~°÷O :- U=O ´ D „ѨHÍ~°OQ͆ ã¨HõÅO [QÆ`ü ã¨$ëêìfi ´ D

„ÑÑOKå#flO «\x ã$+≤ìOz† Jâı+Hõ~åÎ ´ Jâı+Hõ~°Î~Ú# Ñ~°=∂ «‡† « ü

„áêqâ◊ ü ´ JO Œ∞Ö’ „Ñ"ÕtOz† ÑÙ#ó ´ uiy† r=ÉèÏ=ó ´ r=ÉèÏ"åxfl†

LѨQÆ`«ó ´ á⁄O^•_»∞† ã¨`«ºã¨∞YÉ’^èŒ=∞Ü«∞ã¨fi~°∂ѨO ´ `«# ã¨`«∞Îz`«∞Î

P#O^Œ=∞Ü«∞ã¨fi~°∂áêxfl† q㨇 $`«º ´ =∞~°záÈ~Ú† Jã¨Îq"ÕHõÖËâ◊ó ´

H˘OK≥O‰õÄ_® q"ÕHõOÖËx"å_≥·† „ÉèÏO`åº ´ „ÉèÏOu`À† Jxâ◊O„Éèí=∞u ´

x «º=Ú u~°∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞.

32

ÉèÏ=O :- D „ÑHÍ~°OQÍ ãHõÅ [QÆ «∞Îx ã$+≤ìOz, Jâı+Hõ~°Î S# Ñ~°=∂ «‡

JO Œ∞Ö’ „Ñ"ÕtOKå_»∞. uiy r=ÉèÏ"åxfl á⁄O^•_»∞. «# ãzÛ^•#O Œ

ãfi~°∂áêxfl =∞~°záÈ~Ú q"ÕHÍxfl ÑÓiÎQÍ áÈQ˘@∞ì‰õΩ#fl "å_≥· „ÉèÏOu KÕ «

x «º=Ú Ñi„Éèíq∞™êÎ_»∞.

"åºYº :- ã∂÷Å ÑOK«Éèí∂`åÅ Ü≥ÚHõ HõÅ~ÚHõ À ã∂÷Å ÕÇÅ`À ‰õÄ_ç#

r=Ùà◊√§ U~°Ê_®¤~°∞. JÖÏQ r=Ùà◊√§ Éè’yOK«\ÏxH gÅ∞QÍ <å=∞~°∂áêÅ`À

‰õÄ_ç# q+Ü«∞ „ÑÑOK«O U~°Ê_»¤k. D r=Ùà◊√§ â◊|Ì ãÊ~°≈ ~°∂Ñ~°ã QÆO äŒ

J<Õ q+Ü«∂Å`À ‰õÄ_ç# D <å=∞ ~°∂Ñ [QÆ «∞Î#∞ "å_»∞HÀ"åÅ<åfl, J#∞Éèí=O

á⁄O^•Å<åfl [_»"≥∞ÿ# ÕÇÏ WO„kÜ«∞ =∞<À|∞ Œ∞úʼnõΩ J=HÍâ◊OÖË Œ∞. g\H

Kè≥· «#ºO HÍ"åe. JO Œ∞Hõ<Õ ã~°fi"åºÑHõ Kè≥· «#ºO D r=Ùà◊§Ö’ „Ñ"ÕtOz

ÕÇÏ WO„kÜ«∞ =∞<À|∞ èŒ∞úefl K≥· «#ºO KÕã∞ÎOk. •x`À r=Ùà◊√§ D „ÑÑOKåxfl

Éè’y™êÎ~°∞. D q èŒOQÍ Ñ~°=∂ «‡ Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=∞<À|∞ Œ∞úÅ<Õ Láê èŒ∞Å`À

KÕi - P Láê èŒ∞Å`À å^• «‡ºO ÃÑ@∞ìH˘x uiy r=Ù_»Ü«∂º_»∞† D [QÆ «∞Î#∞

ã «º=Ú#∞‰õΩO@∂, WO Œ∞Ö’ ã∞YÉè’QÍÅ#∞ "≥ «∞‰õΩ¯O@∂ L<åfl_»∞. ZÑC_≥· Õ

Ñ~°=∂ «‡ D Õ¿ÇÏO„kÜ«∞ =∞<À|∞ Œ∞úÅÖ’ „ÑuaOaOz "å\˜ À å^• «‡ºO

ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl_À, •x`À «# ãfi~°∂áêxfl† ãfiÉèÏ"åxfl =∞~°záÈÜ«∂_»∞† q㇠$ «º

ã «º ã∞YÉ’ èŒ ãfi~°∂ÑO. Ü«∞^•~°úOQÍ Ñ~°=∂ «‡ Jxfl HÍÖÏÅÖ’ XH XHõ

q^èŒOQÍ, U =∂~°∞ÊÅ∞ ÖˉõΩO_®, [## =∞~°}ÏÅ∞ ÖˉõΩO_® LO_Õã¨`ü

ãfi~°∂ÑO. ã~åfixfl ≥Å∞ã∞H˘<Õ z ü - *Ï# ãfi~°∂ÑO. JO ÕQÍ Œ∞ Ñ~°=∂ «‡

JYO_» P#O Œãfi~°∂ÑO. UHõ~°ã"≥∞ÿ#, Œ∞óY ~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ# ã∞Yãfi~°∂ÑO.

Hõ#∞Hõ P#O ŒOHÀãO, ã∞YOHÀãO U=ã∞Î=ÙÅHÀãO QÍx, Éè’QÍÅ HÀãO

QÍx, q+Ü«∂ÅHÀãO QÍx Ñ~°∞ÔQ`åÎeû# J=ã~°OÖË Œ∞. J~Ú Õ Ñ~°=∂ «‡

`å#∞ å#∞QÍ LO_»Hõ D Láê èŒ∞Å`å^• «‡ºO`À «##∞ å#∞ =∞~°záÈ=@O

=Å¡ - å#∞ JYO_» P#O Œ ãfi~°∂ÑÙ_»x =∞~°záÈ=@O =Å¡ P#O ŒOHÀãO

q+¨Ü«∞ „ѨѨOK«OÖ’H˜ `˘OyK«∂ã¨∞Î<åfl_»∞, q+¨Ü«∞=ã¨∞Î=ÙÅ "≥O@Ѩ_ç,

"å\HÀãO J„~°∞Å∞ Kåã∂Î r=Ù_≥· ãHõÅ Œ∞óMÏÅÖ’ =Úxy áÈ «∞<åfl_»∞.

33

D `å^• «‡ºO =Å¡ JãÎ q"ÕHõ ÖËâ◊ó, ÑÓiÎQÍ q"ÕHÍxfl HÀÖ’Ê «∞<åfl_»∞.

|∞kú HõÅ∞+≤ «"≥∞ÿ áÈ «∞#flk. ^•x`À *Ï#OHõÑ≤Ê"ÕÜ«∞|_»∞ «∞#flk. JO Œ∞H

`å#∞ ZÑC_»∂ LO_®Åx, JO ŒiHõ#fl Q˘ÑÊQÍ LO_®Åx, H©iÎ „Ñu+ìÅ∞

ã¨OáêkOKåÅx, ÉÏQÍ èŒ#ã¨Oáê Œ# K≥Ü«∂ºÅx, „ѨѨOK«OÖ’x

q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÅ =Å¡ ã∞YÑ_»QÆÅ#x, <Õ#∞ - <å"å~°∞ ã∞YOQÍ - =∞iO «

ã∞YOQÍ LO_®Åx ÉèÏqã∞ÎO\Ï_»∞. W Õ „ÉèÏOu, „Éèí=∞. D „Éèí=∞`À D

„ÑÑOK«OÖ’ Hõ~°‡~°OQÆOÖ’H kQÆ∞QÆ∞`å_»∞. x~°O «~°O „â◊q∞ã∞ÎO\Ï_»∞, èŒ<åxfl

=ã∞Î=ÙÅ#∞ ãOáêk™êÎ_»∞. "å\x Éè’yã∂Î P#Ok™êÎ_»∞. "≥O><Õ P#O ŒO

nxÖ’ ÖË^Œx, =∞~˘Hõ ^•xHÀã¨O „Ѩܫ∞uflã¨∞ÎO\Ï_»∞. `å#∞#fl WO\˜Ö’

P#O ŒOÖË Œx =∞~˘Hõ WO\HÀãO, `å#∞#fl „Ñ Õâ◊OÖ’ ã∞YOÖË Œx =∞~˘Hõ

„Ñ Õâ◊O, å#∞#fl Õâ◊OÖ’ ã∞YOÖË Œx =∞~À Õâ◊O, å##∞ÉèíqOKÕ =ã∞Î=ÙÅ`À

ã∞YOÖË Œx =∞~À ~°HõO =ã∞Î=ÙÅ∞, «# "åi`À ã∞YOÖË Œx "Õ~ "åiHÀãO

x~°O «~° J<Õfi+} ™êy™êÎ_»∞. D J<Õfi+}Ö’ JÅã≤áÈ`å_Õ QÍx J#∞‰õΩ#flk

™êkèOK«ÖË_»∞. `å`å¯eHõ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ á⁄O Œ∞`å_ÕQÍx âßâ◊fi « ÅHΔͺxfl

KÕ~°∞HÀÖË_»∞† ÃÑ·QÍ ãfi~°∂áêxH Œ∂~°"≥∞ÿ áÈ «∞O\Ï_»∞. «# ãfi~°∂áêxfl å#∞

=∞~°z<å† |∞kúÖ’ ãÔ~·# q"ÕHõO LO>Ë ÃÑ ŒÌÅ =∂@Å∞qO>Ë - âߢ™êÎÅѶ∞’+#∞

J~°÷OKÕã∞‰õΩO>Ë ã„Hõ=∞OQÍ „ÑÜ«∂}Oz «# ãfi~°∂áêxfl KÕ~°∞HÀ=K«∞Û. ãÔ~·#

q"ÕHõO ÖˉõΩO>Ë „ÑÑOK«O "≥O@|_ç, "≥#∞uiy K«∂_»‰õΩO_® ÑÓiÎQÍ „Éèí+μª_≥·,

WOHÍ WOHÍ WO Œ∞Ö’ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ`å_»∞. W Õ Õ=Ù_»∞ r=Ù_≥·#q èŒO. r=Ù_≥ÖÏ

ãO™ê~° |O èŒOÖ’ W~°∞‰õΩ¯O@∞<åfl_»∞?....

r=Ù_≥·# Õ=Ù_»∞ ZÖÏ |O èŒOÖ’ z‰õΩ¯‰õΩ<åfl_»∞?

â’¡II W «÷O „Ñ=∂ Œ=â◊ «ó Ñi=ÚÇϺ=∂#ó

ÕǨ «‡ |∞kú ѨiHõeÊ « Hõ~°‡ |O èŒóI

ãfi~åæk Éè’QÆ QÆ=∞<åQÆ=∞<åu aè#fló

Å∂`å = Õ+ Éèí= =∞ÉèíºQÆ =∞zÛ^•`å‡ II 7

34

„ÑuÑ^•~°÷O :- W «÷O ´ D „ÑHÍ~°OQ͆ „Ñ=∂ Œ=â◊ «ó ´ á⁄~°áê@∞Q͆

Ñi=ÚÇϺ=∂#ó ÑÓiÎQÍ „ÉèÏOuÖ’ Ñ_çáÈ~Ú† ÕÇ «‡|∞kú <Õ#∞ ÕÇxfl

J<Õ|∞kúKÕ «† ÑiHõeÊ « Hõ~°‡|O èŒó ´ HõeÊOK«|_»¤ Hõ~°‡|O èŒOÖ’ z‰õΩ¯H˘x†

ãfi~åækÉè’QÆ ´ ãfi~°æã∞MÏÅ∞ "≥ÚII# "å\HÀãO† QÆ=∞# PQÆ=∞#Juaè#fl ´

~åHõáÈHõÅ=Å¡ Œ∞óMÏxfl á⁄Ok† Å∂`å= ü ´ ™êÖÑÙ~°∞QÆ∞=Ö† U+z^•`å‡

´ Dz„ Œ∂ÑÙ_»∞† Éèí=O ´ ãO™ê~åxfl† JÉèíºQÆ=∞ ü ´ á⁄O Œ∞ «∞<åfl_»∞.

ÉèÏ=O :- D„ѨHÍ~°OQÍ `«##∞ `å#∞ =∞iz q"ÕHõO HÀÖ’Ê=@O =Å¡

„ÉèÏOuÖ’ =Úxy#"å_≥·, <Õ#∞ ^ÕǨxfl J<Õ xâ◊ÛÜ«∞O`À Hõ~°‡|O^èŒOÖ’

z‰õΩ¯H˘x ãfi~åæk ã∞MÏÅ HÀãO ~åHõáÈHõÅ∞ ™êyOz, Œ∞óMÏÅ∞ Ñ_»∞ «∂

™êÖ ÑÙ~°∞QÆ∞ÖÏQÍ D P «‡ ãfi~°∂ÑÙ_»∞ ãO™ê~° |O èŒOÖ’ W~°∞‰õΩ¯O@∞<åfl_»∞.

"åºYº :- Ñ~°=∂ «‡ r=Ù_≥· ZÖÏ ãO™ê~° |O èŒOÖ’ W~°∞‰õΩ¯áÈ «∞<åfl_À XHõ

J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ# LÑ=∂#O ^•fi~å ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl~°∞.

™êÖÑÙ~°∞QÆ∞ «# <À\’¡ #∞O_ç =KÕÛ K˘OQÆ À ÃÑ·H© „HO ŒH© u~°∞QÆ∞ «∂

P ^•~åÅ`À XHõ JO Œ"≥∞ÿ# QÆ∂_»∞ JÅ∞¡‰õΩO@∞Ok. JÖÏ JÅ∞¡H˘x z=~°‰õΩ

Jk JO Œ∞Ö’<Õ W~°∞‰õΩ¯áÈ «∞Ok. JÖÏQ `å<Õ ã$+≤ìOK«∞ ‰õΩ#fl D [QÆ «∞ÎÖ’

JO «\Ï "åºÑ≤OzÜ«Ú#fl Ѩ~°=∂ «‡ Jxfl Láê èŒ∞ÅÖ’ „ѨuaOaOz, P

ÕǨÅÖ’ LO_ç, «##∞ `å#∞ =∞~°z áÈ «∞<åfl_»∞. `å#∞ Ѩ~°=∂ «‡#x

P#O^Œã¨fi~°∂ѨÙ_»#x =∞~°záÈ~Ú, P ^ÕǨÏ"Õ∞`å#∞ J#∞H˘x r=Ù_≥·

áÈ «∞<åfl_»∞. ZÑC_≥· Õ r=Ù}‚x, ÕÇ#flx ÉèÏqOKå_À JO Õ - WHõ "≥#∞kiy

K«∂KÕÑxÖˉõΩO_® «#‰õΩ ã∞YO-P#O ŒO HÍ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. U"Õ"À

J=ã~åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. "å\ H˘~°‰õΩ Hõ~°‡Å∞ KÕã∞ÎO\Ï_»∞. «y# Ѷe`åÅ

HÀãO Z Œ∞~°∞K«∂ã∞ÎO\Ï_»∞. Ñx ãiQÍæ [~°QÆHõ, PtOz# Ѷe`åÅ∞ ~åHõáÈ Õ

uiy uiy Hõ~°‡Å∞ KÕã∞ÎO\Ï_»∞, =∂iÛ =∂iÛ KÕã∞ÎO\Ï_»∞. Ѷe «O =KÕÛ^•HÍ

PO^Àà◊#, Ѷ¨e`«O Hõey`Õ ã¨O`À+¨O, Ѷ¨e`«O Hõey`Õ ã¨O`À+¨O Hõey

JO`«\ ˜`À PyáÈ`å_®? ÖË^Œ∞. =∞iO`« Q˘Ñ¨Ê Ѷ¨e`«O H˘~°‰õΩ, `«Ñ¨#

Ñ_»∞ «∞O\Ï_»∞, =∞m§ Hõ~°‡~°OQÆOÖ’ W~°∞‰õΩ¯O\Ï_»∞. J Œ$+ì=âß «∞Î Ñ\˜ìO ŒÖÏ¡

35

|OQÍ~°"≥∞ÿ, HÀi# HÀiHõÅhfl f~°∞`«∞O>Ë WO`«HõO>Ë Q˘Ñ¨Ê Éè’QÍÅ∞

ãfi~°æÖ’HõOÖ’ Åaè™êÎÜ«∞x ≥Å∞ã∞‰õΩO\Ï_»∞. "å\HÀãO ÑÙ}ºHõ~°‡Å∞, ã « ~°‡Å∞,

^•# èŒ~å‡Å∞ KÕ™êÎ_»∞. P ãfi~°æÖ’HõÉè’QÍÅ#∞ J#∞Éèíq™êÎ_»∞. J~Ú Õ Jg

âßâ◊fi`«O HÍ^Œ∞ QÆ#∞Hõ ѨÙ}ºÑ¶¨ÖÏÅ∞ Y~°∞ÛHÍQÍ<Õ uiy =∂#=Ö’HÍxH˜

~å"åeûO Õ. =∞m§ Hõ~°‡Å∞ - Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞-[#‡Å∞. WÖÏ Hõ~°‡ [#‡ =ÅÜ«∞OÖ’

- ãO™ê~°|O èŒOÖ’ W~°∞‰õΩ¯áÈ «∞O\Ï_»∞. W ŒO`å «##∞ `å#∞ =∞~°z -

`å#∞HÍx ÕÇxfl `å#x „Éèí=∞K≥O Œ@O =Å¡<Õ - WO «H© D r=Ù_≥=~°∞?

D r=Ù_ç H˘~°‰õΩ Ö’HÍÅ#∞ ã$lOz# P Õ=Ù_≥=~°∞?

WO «‰õÄ r=Ù_≥=~°∞? Dâ◊fi~°∞_≥=~°∞?

â’¡II =∂Ü«∂Ü«Ú «ãÎ fi QÆ=∞ nâ◊fi~° åO z^• «‡

Kåq ŒºÜ«∂ Ü«ÚQÆ Éèí= Œú$ « r=ÉèÏ=ó I

=∂Ü«∂ Éèí"Õ ü q=∞Å ã «Î fi QÆ∞} „Ñ è•<å

„áÈHÍÎ =∞ÖÏ Ñ≤Ç≤Ï « ã «Î fiQÆ∞}Ï «fiq^•º II 8„ѨuѨ^•~°÷O :- z^•`«‡`«∞ ´ K≥·`«#º~°∂Ѩ P`«‡† =∂Ü«∂Ü«Ú`«ó ´

=∂Ü«∞`À‰õÄ_ç#"å_≥·† Dâ◊fi~°`åO PQÆ=∞ó ´ Dâ◊fi~°∞_»=Ù`«∞<åfl_»∞† J

q ŒºÜ«∂Ü«ÚH± ´ Jq Œº`À ‰õÄ_ç#ÑC_»∞† K« ´ P P «‡ÜÕ∞† èŒ$ «r=ÉèÏ=ó

´ r=ÉèÏ"åxfl ã‘fiHõiOz#"å_»∞† Éèí= « ´ J=Ù «∞<åfl_»∞, q=∞Å ã «fiQÆ∞}

„Ñ è•<å ´ â◊√ Œú ã «fiQÆ∞}OÖ’ LO>ˆ =∂Ü«∂Éèí"Õ ü ´ =∂Ü«∞J=Ù «∞#flk†

=∞ÖÏÑ≤Ç≤Ï « ã «fiQÆ∞}Ï «∞ ´ =∞e# ã «Î fiQÆ∞}O `À LO>ˆ Jq^•º„áÈHÍÎó ´

Jq Œº JO\Ï~°∞.

ÉèÏ=O :- K≥· «#º ãfi~°∂Ñ Ñ~°=∂ «‡ =∂Ü«∞`À ‰õÄ_ç Dâ◊fi~°∞_»=Ù «∞<åfl_»∞.

Jq Œº`À ‰õÄ_ç#ÑC_»∞ P Ñ~°=∂ Õ‡ r=Ù_»=Ù «∞<åfl_»∞. â◊√ Œú ã «fiQÆ∞}O

„Ñ è•#OQÍ Hõey#k =∂Ü«∞. =∞e#O`À HõÑÊ|_»¤ ã «fiQÆ∞}O „Ñ è•#OQÍ

Hõey#k Jq Œº.

"åºYº :- ^ Õ=Ù_ » ∞ r=Ù_ ≥O^ Œ∞H õ=Ù` « ∞<åfl_ » ∞? ZO^Œ∞‰ õ Ω WH õ ¯_ »W~°∞‰õΩ¯áÈ «∞<åfl_»∞? r=Ù}‚ PHõi¬Oz WiHOKÕ D <å=∞~°∂Ñ [QÆ «∞Î <≥=~°∞

ã$+≤ìã∞Î<åfl~°∞? J «_ç ~åHõáÈHõÅ <≥=~°∞ XHõ xÜ«∞=∞O „ÑHÍ~°O #_çÑ≤ã∞Î<åfl~°∞?

36

Ѩ~°=∂`«‡ ZѨC_»∂ xâ◊ÛÅOQÍ, x`«ºOQÍ xifiHÍ~°OQÍ,

P#O Œãfi~°∂ÑOQÍ LO\Ï_»∞. PÜ«∞#‰õΩ ã$+≤ìKÕÜ«∂eû# J=ã~°=¸ÖË Œ∞†

KÕÜ«∂Å<Õ ãOHõÅÊ=¸ ÖË Œ∞. HÍx ÑÓ~°fi ã$+≤ìÖ’x r=Ùà◊§O Œ~°∂ ÕÇÅ∞

= Œe „Ñà◊Ü«∞HÍÅOÖ’ J=ºHõÎOÖ’ LO\Ï~°∞. P r=Ùà◊√§ ãOáêkOK«∞‰õΩ#fl

"åã¨#Å∞ ã¨q∞+≤ìQÍ J=ºHõÎOÖ’ LO\Ï~Ú. P "åã¨#Åhfl 3 QÆ∞}ÏÅ`À

LO\Ï~Ú. J~Ú Õ Jq ãq∞+≤ìQÍ L#flÑC_»∞ â◊√ Œú"≥∞ÿ# ã «fiQÆ∞}O „Ñ è•#OQÍ

LO\Ï~Ú. J"Õ "åã#Å∞ =º+≤ìQÍ L#flÑC_»∞ ~°[ãÎ "≥∂QÆ∞}ÏÅ=Å¡ =∞e#"≥∞ÿ#

ã «fiQÆ∞}OQÍ LO\Ï~Ú.

â◊√ Œú"≥∞ÿ# 㨠«fiQÆ∞}O „Ѩ è•#OQÍ L#fl ã¨q∞+≤ì "åã¨#Å#∞ '=∂Ü«∞—

JO\Ï~°∞. =∞e#"≥∞ÿ# ã «fiQÆ∞}O „Ñ è•#OQÍ L#fl =º+≤ì "åã#Å#∞ 'Jq Œº—

JO\Ï~°∞. =∂Ü«∞`À ‰õÄ_ç# K≥· «#ºO 'Dâ◊fi~°∞_»∞— J=Ù «∞<åfl_»∞. Jq Œº`À

‰õÄ_ç# K≥· «#ºO 'r=Ù_»∞— J=Ù «∞<åfl_»∞.

Dâ◊fi~°∞_»∞ ã¨~°fiâ◊H˜ Î =O`«∞_»∞, Ö’HÍʼnõΩ JkèѨu† Ö’HÍÅ#∞

ã$lOKÕ"å_»∞, #_ç¿Ñ"å_»∞, ÅÜ«∞OKÕ¿ã"å_»∞. PÜ«∞<Õ D <å=∞~°∂Ñ [QÆ «∞Î#∞

ã$+≤ìã∞Î<åfl_»∞. r=Ùà◊§ Ü≥ÚHõ J#∞Éèí"åʼnõΩ «y# q+Ü«∂Å#∞ ã$+≤ìOz,

PHõ~°¬}Å∞ Hõeyã¨∞Î<åfl_»∞. r=Ù_»∞ KÕ¿ã Hõ~°‡Å‰õΩ `«y# Hõ~°‡Ñ¶¨ÖÏÅ#∞

JOk™êÎ_»∞. ''Hõ~° Î $~å[˝Ü«∂ „áêѨº`Õ Ñ¶ ¨ÅO—— Jx ÉèíQÆ"å<£ ~°=∞}

=∞ÇÏ~°∞¬Å"å~°∞ LÑ Õâ◊™ê~°OÖ’ K≥Ñ≤Ê# Hõ~°Î ''Dâ◊fi~°∞_Õ——. PÜ«∞<Õ ã~°fiHõ~°‡

ѶńѨ • «, JO ÕHÍ Œ∞. P Dâ◊fi~°∞_Õ "åi "åi "åã¨#Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ

` «y# ^ÕÇ ¨ Å#∞ ã ¨ $+ ≤ ìã ¨ ∞ Î<åfl_ » ∞. Ñ ¨~ °=∂`« ‡ K ≥ ·` «#ºO ã ¨~ ° fi „`å

"åºÑ≤OzÜ«ÚO@∞Ok QÆ#∞Hõ P ÕÇÅÖ’ ‰õÄ_® LO@∞Ok. J Õ ÕÇÅ`À

`å^• «‡ºO K≥Ok «##∞ `å#∞ r=Ù_»∞QÍ ÉèÏqOK«∞H˘O@∞#flk. D q èŒOQÍ

Õ=Ù_»∞ HÍ™êÎ r=Ù_»Ü«∂º_»∞.

r=Ù_≥·# Õ=Ù_»∞ WHõ _» KÕ¿ã Hõ~°‡ÅHÍ~°}OQÍ PÜ«∂Ö’HÍʼnõΩ "≥o§

Hõ~°‡Ñ¶ÅOQÍ ã∞M Œ∞óMÏÅ#∞ J#∞ÉèíqOz uiy =ã∞ÎO\Ï_»∞. P r=Ù_»∞

Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞\ÏxH Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å#∞† „Ñ=OKåxfl ã$+≤ìOKå_»∞ Dâ◊fi~°∞_»∞.

37

P r=Ù_»∞ Hõ~°‡ Ѷ¨ÖÏÅ#∞ J#∞ÉèíqK«\ÏxH˜ `«y# ã¨∂HõΔ ‡â◊s~åÅ#∞

(=∞#ã∞ûÅ#∞), JÖÏQ ãfi~åæk Ö’HÍÅ#∞ ‰õÄ_® ã$+≤ìOKå_»∞.

D q èŒOQÍ Hõ~°‡ ѶÖÏxfl J#∞ÉèíqOKÕ r=Ù_»∞, Hõ~°‡ ѶÖÏÅ#∞ JOkOKÕ

Dâ◊fi~°∞_»∞ W ŒÌ~°∂ XH P «‡K≥· «#ºO. r=Ù_»∞ P «‡#x ≥eÜ«∞x P*Ï#OÖ’

L#flO « HÍÅO D [QÆ «∞Î#∞ 㨠«º =∞#∞‰õΩO\Ï_»∞† [QÆ «∞Î#∞ ã¨$+≤ìOz#

Dâ◊fi~°∞}‚ ã «º=∞#∞‰õΩO\Ï_»∞† D [## =∞~°}ÏÅ∂ ã «º=∞#∞‰õΩO\Ï_»∞†

J*Ï#OÖ’ LO_ç D ãO™ê~° [## =∞~°} K«„HõOÖ’ W~°∞‰õΩ¯áÈ`å_»∞. ~å„u

ãfiÑflOÖ’ ãfiÑfl ÑÙ~°∞+μ_»∞ ZÖÏÔQ· Õ JÑC_»∞ JHõ _» [iy# =hfl ã «º=∞#∞

H˘x Œ∞ódã∂Î, ÉèíÜ«∞Ñ_»∞ «∂, P#Okã∂Î LO\Ï_À - JÖÏQ D r=Ù_»∞

ã∞MÏ Œ∞óMÏÅÖ’ =ÚxyáÈ`å_»∞. =∞i nxH x+¯ $u Z\Ï¡? ZO Œ∞H© „Éèí=∞?

XHõ >Ë J~Ú# P «‡ J<ÕHõOQÍ ZO Œ∞‰õΩ HõxÑ≤ã∞Î#flk? Hõ ŒÅx P «‡

ZÖÏ Hõ Œ∞Å∞ «∞#flk?

â’¡II UHÀºÑ¨º<ÕHõ W= ÉèÏu â◊s~° MË • ü

P`å‡ Ñ¶∞\Ïk QÆ «ÉèË Œ =âß £ qÜ«∞ Œfi üI

Õ¿ÇÏO„kÜ«∂k+μ K«Å «∞û x[„ÑHÍâß ü

ÑÓ~À‚ ----- Ñ≤ xâ◊ÛÅ «~À ----- Ñ≤ qHÍ~° = Œfi ü II9„ÑuÑ^•~°úO :- Ѷ∞\Ïk ÉèË Œ=âß ü ‰õΩO_» "≥ÚII# "å\ÉèË •Å=Å¡† qÜ«∞ ü= ü

´ XHõ >Ë J~Ú# PHÍâ◊O (J<ÕHõO)ÖÏQ͆ â◊s~°ÉèË • ü ´ â◊s~°ÉèË •Å#∞

|\ì† UHõó JÑ≤ P «‡ ´ XHõ >Ë J~Ú# P «‡† J<ÕHõ W=MÏu ´ J<ÕHõOÖÏQÍ

„ÑHÍtã∞Î#flk. ÑÓ~°‚ JÑ≤xâ◊ÛÅ « JÑ≤ ´ ÑÓ~°‚=Ú, xâ◊ÛÅ=Ú J~Ú#ÑÊ\H©

(Ѩ~°=∂`«‡„ѨHÍâ◊O) K«Å`«∞û ^ÕǨO„kÜ«∂k+¨μ ´ Hõ^Œ∞Å∞`«∞O_Õ

Õ¿ÇÏO„kÜ«∂ÅÖ’† x[„ѨHÍâß ü ´ „ѨuѶeOK«@O=Å¡† qHÍ~°= £= ü ´

Hõ Œ∞Å∞ «∞#fl@∞¡, =∂~°∞ÊÅ∞ K≥O Œ∞ «∞#fl@∞¡ - (JxÑ≤ã∞ÎOk)

ÉèÏ=O :- ‰õΩO_» "≥Ú ŒÖ·# "å\Ö’ ÉèË •Å=Å¡ XHõ >Ë J~Ú# PHÍâ◊O "Õ~°∞

"Õ~°∞QÍ HõxÑ≤Oz#@∞¡ â◊s~°ÉèË •Å#∞ |\ì XHõ >Ë J~Ú# P «‡ J<ÕHõOQÍ

HõxÑ≤ã∞ÎOk. ÑÓ~°‚=Ú xâ◊ÛÅ=Ú J~Ú# Ñ~°=∂ «‡ „ÑHÍâ◊O Õ¿ÇÏO„kÜ«∂ÅÖ’

38

„Ѩu Ѷ ¨eOz#ѨC_»∞ P ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å Hõ^ŒeHõÅ=Å¡ P „ѨHÍâ◊O

Hõ Œ∞Å∞ «∞#fl@∞¡ „Éèí=∞ HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

"åºMº :- UHõ"≥∞ÿ# Ñ~°=∂ «‡ J<ÕHõ r=Ùà◊√§QÍ, J<ÕHõ ~°∂áêÅ∞QÍ, ZÖÏ

=ºHõÎ=∞=Ù «∞#flk? U=∂~°∞ÊÅ∞ ÖËx Ñ~°=∂ «‡ J<ÕHõ =∂~°∞ÊÅ`À qHÍ~åÅ`À

‰õÄ_ç# r=Ùà◊√§QÍ ZÖÏ =ºHõÎ=∞=Ù «∞<åfl_»∞? nxH ã=∂ è•#"Õ∞ D â’¡HõO.

Ñ~°=∂ «‡ x[OQÍ ÑÓ~°∞‚_»∞, xâ◊ÛÅ∞_»∞, U Hõ ŒeHõ ÖËx "å_»∞, U

=∂~°∞ÊÅ∞, qHÍ~åÅ∞ ÖËx"å_»∞. PÜ«∞# 'x[OQÍ— J<ÕHõOQÍ =∂~°_»∞.

UqHÍ~åʼnõΩ Ö’#∞ QÍ_»∞.

PHÍâ◊O JO`å ZÑC_»∂ XHõ >Ë. ^•xÖ’ U ÉèÏQÍÅ∞ ÖË=Ù. HÍx "Õ~°∞

"Õ~°∞ ‰õΩO_»Å∞, ‰õÄ*ÏÅ∞, Ñ≤_» «Å∞ «Ü«∂Ô~·#ѨC_»∞ "å\˜ JxflO\˜Ö’#∞

"Õ~°∞ "Õ~°∞ H˘Å «Å`À, "Õ~°∞ "Õ~°∞ PHÍ~åÅ`À PHÍâ◊O L#fl@∞¡ JxÑ≤ã∞ÎOk.

‰õΩO_»Ö’x PHÍâ◊O ‰õΩO_®HÍ~°OQÍ, ‰õÄ*ÏÖ’x PHÍâ◊O ‰õÄ*ÏHÍ~°OQÍ

HõxÑ≤ã∞ÎOk. P ‰õΩO_»Å∞ ‰õÄ*ÏÅ∞ L#flO «=~°‰õΩ PHÍâ◊O =ÚHõ Å∞ =ÚHõ Ö·

XH˘¯Hõ =ÚHõ XH˘¯Hõ ‰õΩO_»Ö’ - ‰õÄ*ÏÖ’ - áê„ «Ö’ L#fl@∞¡ JxÑ≤ã∞ÎOk.

J~Ú Õ "å\x `˘ÅyOz#ÑC_»∞ - ÖË • ÑQÆÅQ˘\ì#ÑC_»∞ JHõ _» WHõ

PHÍâ◊O =ÚHõ¯Å∞ =ÚHõ¯Å∞QÍ LO_»^Œ∞. JO`å XHõ¯\˜QÍ - UHõOQÍ -

ZÑÊ\ÖÏQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. JO>Ë x[OQÍ PHÍâ◊O ZÑC_»∂ =ÚHõ Å∞ HÍÖË Œ∞,

J<ÕHõO HÍÖË Œ∞. Jk JÑC_»∂, WÑC_»∂ ZÑC_»∂ XHõ >Ë. S Õ ‰õΩO_»Å

Œ$+≤ì L#flO «=~°‰õÄ =∂„ «O PHÍâ◊O J<ÕHõO J~Ú#@∞¡ „Éèí=∞HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

JO`Õ.

JÖÏQ XHõ >Ë J~Ú# P «‡‰õÄ_® â◊s~åÅ Œ$+≤ìx|\ì XH˘¯Hõ â◊s~°OÖ’

XH˘¯Hõ P «‡ L#fl Œ<Õ „Éèí=∞ Hõey J<ÕHõ P «‡Å∞#fl@∞¡ „Éèíq∞™êÎO. HÍx

x[OQÍ P «‡ XHõ >Ë. UHõO - J ŒfiÜ«∞O - nxx |\ì XHõ _Õ J~Ú#

Ñ~°=∂ «‡ J<ÕHõ r=Ùà◊√§ JÜ«∂º_»#@O ‰õÄ_® J*Ï#∞Å Œ$+≤ìx |>Ëì «ÑÊ

x[OQÍ Ñ~°=∂ «‡ ZÑC_»∂ XHõ _Õ. Jk UHõO - J ŒfiÜ«∞O. Zxfl r=Ùà◊√§<åfl,

JãÅ∞ r=Ùàı§ÖˉõΩ<åfl Ñ~°=∂ «‡Ö’ U qÉèÏQÆ=¸ ZÑC_»∂ÖË Œ∞. K«∂KÕ"åà◊§

Œ$+≤ìÖ’<Õ D J<ÕHõ «fiO.

39

WHõ ÑÙ\˜ì# ŒQÆæ~°#∞O_ç =∞~°}OKÕO « =~°‰õΩ r=Ùà◊§Ö’ Hõ#|_Õ =∂~°∞ÊÅ∞,

qHÍ~åÅ∞, ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ, #tOÑÙ, Jhfl‰õÄ_® ÕÇ Œ∞Å =∂~°∞ÊÅ∞, qHÍ~åÖË

«ÑÊ Ñ~°=∂ «‡Ö’ U=∂~°∞ÊÅ∞ ÖË=Ù. h\Ö’ ã∂~°ºaO|O „ÑuaOaOz#ÑC_»∞

h~°∞ JÅÅ∞ JÅÅ∞QÍ Hõ Œ∞Å∞ «∞O>Ë ã∂~°ºaO|O ‰õÄ_® Hõ Œ∞Å∞ «∞#fl@∞¡,

=}∞‰õΩ «∞#fl@∞¡ JxÑ≤ã∞ÎOk. HÍx x[OQÍ ã∂~°ºaO|O J\Ï¡Q U Hõ ŒeHÍ

ÖˉõΩO_® L#flk. h~°∞ =∂„ «"Õ∞ Hõ Œ∞Å∞ «∞#flk Jx ≥Å∞ã¨∞ÎOk. JÖψQ

Hõ Œ∞Å∞ «∂ LO_Õ Õ¿ÇÏO„kÜ«∂ÅÖ’ „ÑuaOaOz# K≥· «#ºO Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å

Hõ ŒeHõx |\ì Hõ Œ∞Å∞ «∞#fl@ìxÑ≤ã∞ÎO Õ QÍx x[OQÍ Hõ ŒÅ Œ∞. xâ◊ÛÅOQÍ<Õ

LO@∞Ok.

Hõ^Œ∞Å∞`«∞#fl |ã¨∞ûÖ’ xâ◊ÛÅOQÍ ‰õÄ~˘Ûx x„^ŒáÈ`«∞#fl h=Ù

Hõ Œ∞Å∞ «∞#fl@¡ xÑ≤ã¨∞ÎOk QÍx, x[OQÍ Hõ Œ∞Å∞ «∞#flk |¿ãû QÍx h=Ù

HÍ Œ∞. JÖÏQ K≥· «#ºO ‰õÄ_®. Hõ Œ∞Å∞ «∞#flk Láê èŒ∞ÖËQÍx K≥· «#ºOHÍ Œ∞.

K≥· «#ºO HõkÖËO Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O ÖË Œ∞. nxx |\ì Ñ~°=∂ «‡ ZÑC_»∂ UHõ"Õ∞.

J<ÕHõ «fiO ÖË<ÕÖË Œ∞. J<ÕHõOQÍ L#fl@∞¡ „Éèí=∞Ö’ L#fl K«∂KÕ"å_ç Œ$+≤ì À+"Õ∞

«ÑÊ P «‡ ^À+O HÍ Œ∞. JÖÏQ ÑÙ@ì@O, ÃÑ~°QÆ@O, =∂~°∞ÊÅ∞ K≥O Œ@O,

#tOK«@O - W=hfl ‰õÄ_® ÕÇ Œ∞Å qHÍ~åÖËQÍx - P «‡‰õΩ K≥Ok#q

HÍ=Ù.

- =∞i „Éèí=∞Ö’ L#fl r=Ù_ç QÆ Õq∞\? - "å_çQÆu ZÑÊ\H JO Õ<å?-

Z=_»∞ |O è•Å#∞ Œ∞óMÏÅ#∞ =keOK«∞HÀQÆÅ_»∞?-

LáÈ :- Õ=Ù_»∞ D [QÆ «∞Î#∞ ã$+≤ìOz, Láê èŒ∞ÅÖ’ ‰õÄ~˘Ûx r=Ù_≥· - «#

ãfi~°∂áêxfl =∞~°z, „ÉÏOuÖ’ D [##=∞~°} ãO™ê~°OÖ’ zH¯ Œ∞óMÏÅ∞

Ñ_»∞ «∞<åfl_»∞. =∞i J «_ç QÆu WO Õ<å? «# ãfiã≤÷ux KÕ~°∞H˘x P#O Œ

™êQÆ~°∞_»∞QÍ LO_»ÖË_®? Z=_»∞ JÖÏ LO_» QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞?

â’¡II U=O Éèí"å~°‚= x=∞[˚# Œ∞ód Õ+¨μ

Ö’H+μ ÑÓ~°fi[x ãOz « ÑÙ}º ÑÙO*·ó I

HõtÛ £ qâ◊√ Œú =∞u ~ «º QÆ∞~°∞O Hõ$áêaúO

„áêÇÏ „Ñ}=∞º Éèí=™êQÆ~° ÅOѶ∞<ÕK«∞Ûùó II 10

40

„ÑuÑ^•~°÷O :-U=O D „ÑHÍ~°OQ͆ Éèí"å~°‚= x=∞[# ãO™ê~°™êQÆ~°OÖ’

=Ú#QÆ@O=Å¡† Œ∞ód Õ+μÖ’H+μ ´ Œ∞óYÑ_»∞ «∂ L#fl "åiÖ’† HõtÛ ü ´

ZHõ _À XHõ _»∞† ÑÓ~°fi[x ãOz « ÑÙ}ºÑÙO*·ó ÑÓ~°fiOÖ’ ãOáêkOK«∞‰õΩfl

ѨÙ}ϺÅ=Å¡† qâ◊√^Œ ú=∞uó ´ â◊√^Œ ú|∞kúQÆÅ"å_≥·† Hõ$áêaúOQÆ∞~°∞O ´

Hõ~°∞}Ïã=Ú„ Œ∞_≥·# QÆ∞~°∞=Ù#∞, U «º ´ ãg∞Ñ≤Oz† „Ñ}=∞º ´ #=∞ã¯iOz†

Éèí=™êQÆ~°ÅOѶ∞# WK«∞Ûùó ãO™ê~°™êQÆ~åxfl •\ÏÅ<Õ HÀiHõQÆÅ"å_≥·† „áêÇÏ

´ J_çQÍ_»∞.

ÉèÏ=O :- D „ÑHÍ~°OQÍ ãO™ê~° ™êQÆ~°OÖ’ =Úxy Œ∞ódOKÕ r=Ùà◊§Ö’

U XHõ _À ÑÓ~°fi[#‡ ÑÙ}ϺÅ=Å¡ â◊√ Œú"≥∞ÿ# |∞kúQÆÅ"å_≥· ãO™ê~° ã=Ú„^•xfl

^•\ÏÅ<Õ HÀiHõ À ([#‡~åÇ≤Ï «ºO H˘~°ÔH·) Hõ~°∞}Ï ã=Ú„ Œ∞_≥·# QÆ∞~°∞=Ù#∞

ãg∞Ñ≤Oz ã=∞ã¯iOz JO@∞<åfl_»∞ WÖÏ -

"åºYº :- Ñ~°=∂ «‡ ÕÇÅÖ’ ‰õÄ~˘Ûx, «##∞`å#∞ =∞~°záÈ~Ú, r=Ù}‚<Õ

„Éèí=∞`À â◊s~° =∞<À|∞ Œ∞úÅ`À `å^• «‡ºOK≥Ok HÀiHõÅ#∞ f~°∞ÛH˘#∞@‰õΩ

ãOHõÖÏÊÅ∞ KÕã≤, "å\ Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Hõ~°‡Å∞ KÕã≤, P Hõ~°‡Ñ¶Å J#∞Éèí"åÅHÀãO

PÜ«∂Ö’HÍʼnõΩ "≥o§, uiy =ã∂Î, J<ÕHõ [#‡Ö «∞Î «∂ D [## =∞~°}

ãO™ê~° K«„HõOÖ’ W~°∞‰õΩ¯áÈ «∞<åfl_»∞. ÑÙ@ì@O, ÃÑ~°QÆ@O, Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞@O,

Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ ~å=@O, "å\x J#∞ÉèíqOK«\ÏxH =∞m§ [#‡Ö «Î@O, WÖÏ

ãO™ê~°OÖ’ |OkèOK«|_ç ÑÙ_»∞ «∂, K«ã∂Î, Œ∞óYã=Ú„ ŒOÖ’-Éèí=™êQÆ~°OÖ’

=ÚxyáÈ «∞<åfl_»∞. =∞i nxH Ñiëê¯~°O Uq∞\? ZÑC_»∞ ≥Å∞ã∞‰õΩO\Ï_»∞,

`å#∞ r=Ù}‚ HÍ Œ∞, Ñ~°=∂ «‡#∞ Jx? ZÑC_»∞ `å#∞`å#∞QÍ Ñ~°=∂ «‡QÍ

P#O ŒOQÍ LO_ç áÈ`å_»∞?

`«#O`«@ `å#∞QÍ ZѨÊ\ ˜H © `≥Å∞ã¨∞HÀÖË_»∞. Z=~À XHõ~°∞

≥eÜ«∞*ËÜ«∂e. Z=~°∞? QÆ∞~°∞=ÙÅ∞QÍx, „QÆO ä•Å∞QÍx ≥eÜ«∞*ËÜ«∂eûO Õ.

J~Ú Õ P „QÆO ä•Å∞ K« Œ"åÅx QÍx, QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ P„â◊~ÚOKåÅxQÍx ZÖÏ

≥Å∞ã∞ÎOk? Z=~°∞ K≥|∞`å~°∞? Wk =∂„ «O ÑÓ~°fi[#‡ ã∞Hõ$ «O LO>Ë<Õ

≥Å∞ã¨∞ÎOk, ≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx |∞kúѨÙ_»∞ «∞Ok. x[OQÍ „Ѩu r=Ù_çÖ’#∞

41

Ñ~°=∂ Õ‡ QÆ∞~°∞~°∂ÑOÖ’ LO\Ï_»∞. J~Ú Õ PÜ«∞##∞ HõÑ≤Ê J<ÕHõ "åã#Å

á⁄~°Å∞ J_»∞¤ LO\Ï~Ú. JO Œ∞=Å¡ Ö’ÑÅ#∞O_ç PÜ«∞# ZO « "≥Ú «∞ΉõΩ<åfl

r=Ù_çH qxÑ≤OK« Œ∞, qxÑ≤OK«∞HÀ_»∞. P "åã#Å á⁄~°Å∞ Hõiy áÈ~Ú#ÑC_»∞

- ÑÅÛ|_ç#ÑC_»∞ =∂„ «"Õ∞ Ö’Ñe QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ =∂@Å∞ qxÑ≤™êÎ~Ú.

=∞i P "åã¨#Å á⁄~°Å∞ HõiˆQ^≥ѨC_»∞? ÃÑiˆQ^≥ѨC_»∞? ZO^Œ∞‰õΩ

Hõ~°∞QÆ∞`å~Ú? ZO Œ∞‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú? -

=∂#=Ù_»∞ D „ѨѨOK«OÖ’H˜ =zÛ# `«~åfi`« J<ÕHõ "≥∞ÿ# Hõ~°‡Å∞

KÕã∞ÎO\Ï_»∞. Ö’ÑÅ U"Õ"À HÀiHõÅ∞O\Ï~Ú, KÕ~°∞HÀ=Åã≤# ÅHΔͺÅ∞O\Ï~Ú.

"å\H˘~°‰õΩ Hõ~°‡Å∞ KÕã∞ÎO\Ï_»∞. JÖÏ Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ã@ÑC_»∞ J «_ç Ü≥ÚHõ

Œ$HõÊ èŒO ZÖÏ LO@∞O^À? J «_ç PÖ’K«Å∞ ZÖÏ LO\ÏÜ≥∂? J<Õ ^•xx

|\˜ì J`«_çÖ’ "åã¨#Å∞ KÕ~°∞‰õΩO\Ï~Ú. WO^Œ∞Ö’ ѨÙ}º"åã¨#Å∞,

áêѨ"åã¨#Å∞ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞. J «_ç PÖ’K«#Å∞, Œ$HõÊ èŒO «Ñ¨C_»∞"≥· Õ,

Ѩ~°Ñ‘_»#∞ HõeyOKÕ"≥· Õ áêѨ"åã¨#Å∞ ¿Ñ~°∞‰õΩO\Ï~Ú. "å\˜ À "åã¨#Å

≥~°Å∞ ÉÏQÍ ÃÑiy ÉèíQÆ=O «∞x K≥· «#ºO ÑÓiÎQÍ =∞~°∞QÆ∞# Ñ_çáÈ «∞Ok.

JÖÏQÍHõ =∞Oz Œ$HõÊ äŒOÖ’, L#fl « "≥∞ÿ# PÖ’K«#Å`À LO>Ë J «_çÖ’

ÑÙ}º"åã#Å∞ ¿Ñ~°∞‰õΩO\Ï~Ú. JÖÏ ÑÙ}º"åã#Å∞ ÃÑiy#H˘nÌ áêÑ"åã#Å∞

HõiyáÈ~Ú, "åã¨#Å `≥~°Å∞ â◊√^Œú"≥∞ÿ áÈ`å~Ú. â◊√^Œú"≥∞ÿ# J^ŒÌOÖÏ

«Ü«∂~°=Ù`å~Ú. PÑC_»∞ Ö’#∞#fl Ñ~°=∂ «‡ K≥· «#ºO K«Hõ QÍ =ºHõÎ=∞=Ù «∞Ok.

P Ѩ~°=∂`«‡ ™êxfl^茺O, PÜ«∞#ã¨Ê~°≈ |∞kúÖ’ â◊√^Œú`åfixfl, ã¨∂HõΔ ‡`åfixfl

Hõeyã∞ÎOk. •x`À J «_çH „áêÑOzHõ q+Ü«∂ÅÑ@¡, ã∞MÏÅÑ@¡, Éè’QÍÅÑ@¡

J<åãHÎ U~°Ê_»∞ «∞Ok. Ö’#∞#fl Ñ~°=∂ «‡#∞ ≥Å∞ã∞HÀ"åÅx, ŒQÆæ~°HÍ"åÅx,

PÜ«∞#`À ™êxflÇ≤Ï`«ºO ^•fi~å á⁄O^Õ P#O^•xfl WOHÍ WOHÍ

J#∞ÉèíqOKåÅx «Ñ# HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. ^•x`À D „áêÑOzHõ Œ∞óMÏÅ#∞O_ç

|Ü«∞@ Ñ_®Åx f„= P~å@O HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. J~Ú Õ ZO « P~å@O L<åfl

«#O « å#∞QÍ Z=fi~°∂ D „áêÑOzHõ Œ∞óMÏÅ #∞O_ç |Ü«∞@ Ñ_»ÖË~°∞.

Ñ~°=∂ «‡#∞ KÕ~°∞H˘x P#OkOK«ÖË~°∞. Ñ~°=∂ «‡#∞ KÕ~°∞HÀ"åÅO>Ë =∂~°æO

42

≥eÜ«∂e. P =∂~åæxfl K«∂¿Ñ "å_Õ ã Œ∞æ~°∞=Ù. J\ì ã Œ∞æ~°∞=ÙÔH· J<Õfi+}

„áê~°Oaè™êÎ_»∞. =∞i ã Œ∞æ~°∞=Ù Z=iH Åaè™êÎ_»∞? Z=~°∞ J<ÕHõ [#‡ÅÖ’

ã∞Hõ$ «O KÕã∞HÀ<åfl~À, ZO « Z‰õΩ¯= P~å@O`À «Ñ#`À KÕã∞‰õΩ<åfl~À,

J\˜ì "åiH «ÑÊx ãiQÍ ã Œ∞æ~°∞=Ù Åaè™êÎ_»∞. r=Ù_»∞ å#∞ KÕã≤# ã « ~°‡Å#∞

|\ì, J «_çÖ’x ÑÙ}º "åã#Å f„= «#∞ |\ì H˘O ŒiH «fi~°QÍ<Õ ã Œ∞æ~°∞=Ù

Œ~°≈#O Åaèã∞ÎOk† H˘O ŒiH ãfiÜ«∞OQÍ P ã Œ∞æ~°∞"Õ «@ã÷Ñ_» å_»∞. JO «QÍ

ã «‡~°‡Å∞ KÕÜ«∞x"åiH ã Œ∞æ~°∞=Ù Z Œ∞~°∞QÍ L<åfl QÆ∞iÎOK«~°∞† P„â◊~ÚOK«~°∞†

XHõ "Õà◊ P„â◊~ÚOz<å U"À HÍ~°}ÏÅ`À =kÖË™êÎ~°∞. ÖË • P QÆ∞~°∞"Õ "åix

=kÖË™êÎ_»∞. WHõ U 㨠« ~°‡Å∞ KÕÜ«∞x "åiH˜ Jã¨Å∞ QÆ∞~°∞=O>Ë Z=~À

Uq∞\’ `≥eÜ«∞^Œ∞. QÆ∞~°∞=Ù ÅaèOK«_»∞. "å~°∞ ѨÓiÎQÍ J*Ï˝#OÖ’<Õ

LO_çáÈ`å~°∞. Hõ#∞Hõ J<ÕHõ ѨÓ~°fi[#‡Å ѨÙ}ºÑ¶¨ÅO LO>Ë<Õ ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù

ÅaèOKÕk.

WHõ ã Œ∞æ~°∞=Ù ZÖÏO\ "å_≥· LO_®e? ''Hõ$áêaúOQÆ∞~°∞O——. - 'Hõ$áêaúO—

J<åfl~°∞. JO>Ë Hõ~°∞}Ï ã=Ú„ Œ∞_»∞ HÍ"åe Jx. ZO Œ∞‰õΩ Hõ~°∞}Ï ã=Ú„ Œ∞_≥·

LO_®e? t+μºÅ∞ J*Ï#OÖ’ LO\Ï~°∞. Hõ#∞Hõ J<ÕHõ «ÑCÅ∞ KÕã∞ÎO\Ï~°∞.

á⁄~°áê@∞¡ KÕã∞ÎO\Ï~°∞. H˘O ŒiH QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ qÅ∞= ≥eÜ«∞ Œ∞. H˘O ŒiH

Q“~°qOK«@O ≥eÜ«∞ Œ∞. H˘O Œ~°∞ QÆ∞~°∞=Ùx «=∞`À ã=∂#OQÍ =∂#=

=∂„ «∞xQÍ ÉèÏqOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. U^À „QÆO ä•ÅÖ’ L#fl q+Ü«∂Å#∞ K«kq

K≥¿ÑÊ \©K«~°∞QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. H˘O Œ~°∞ «=∞ Œ$+≤ìx |\ì r «O Wã∞Î<åflO J<Õ

ÉèÏ=OÖ’ LO\Ï~°∞. S`Õ t+¨μºÅ∞ ZÖÏO\˜ á⁄~°áê@∞¡ KÕã≤<å, `«Ñ¨CÅ∞

KÕã≤<å "å\x Ñ\ìOK«∞HÀ‰õΩO_® "åiH ãiÜ≥ÿ∞# *Ï<åxfl É’kèOz, "åi

Ö’@∞ áê@¡#∞ ãiKÕ¿ã ãÇÏ#O QÆÅ"å_≥· LO_®e QÆ∞~°∞=Ù. t+μºÅ L#fluÔH·

`å#∞ "åi Ñ@¡ Hõ~°∞}QÆÅ"å_≥· LO_®e. JO Œ∞H 'Hõ$áêaúO—. JÖÏQ QÆ∞~°∞=Ù

„â’„uÜ«Ú_»∞ - „|Çχx+μì_»∞ S LO_®e. (=ÚO_»Hõ). PÜ«∞#‰õΩ ãÔ~·#*Ï#OÖËHõ

áÈ Õ t+μºÅ J*Ï#O `˘ÅQÆ Œ∞.

43

'QÆ∞— JO>Ë J*Ï˝#O. '~°∞— JO>Ë `˘ÅyOKÕ"å_»∞. WÖÏ J*Ï˝<åxfl

`˘ÅyOKÕ QÆ∞~°∞=Ù#∞ ZÖÏ ãg∞Ñ≤OKåe?

„Ñ}=∞º :- QÆ∞~°∞=Ù#∞ t+μº_»∞ ZÖÏ ãg∞Ñ≤OKåe? ZÖÏ Q“~°qOKåe?

J<Õ ^•xH QÆ∞~°∞ÎQÍ WHõ _» '„Ñ}=∞º— J<Õ Ñ ŒO "å_®~°∞. „Ñ}=∞º JO>Ë

#=∞㨯iOK«@O. ZÖÏ #=∞㨯iOKåe QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ? #=∞㨯iOKÕ@ѨC_»∞

ZÖÏO\ PiÎ LO_®e? ZÖÏO\ ÉèÏ=# LO_®e? w « 4= P 蕺ܫ∞OÖ’

QÆ∞~°∞=Ù#∞ ZÖÏ ãg∞Ñ≤OKåÖ’ 34= â’¡HõOÖ’ K≥áêÊ~°∞. '' «kfikú „Ñ}áê Õ#

- Ñi„Ñâıfl# - ¿ã=Ü«∂—— Jx. x[OQÍ QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ZÖÏ #=∞ã¯iOKåÖ’

Z=~°∂ K≥ÑÊ#Hõ ~°ÖË Œ∞. ZÑC_»∞? QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ãOÑÓ~°‚ â◊~°}ÏQÆ «∞_≥·#ÑC_»∞,

''##∞fl L ŒúiOK«\ÏxH˜ ky=zÛ# ™êHΔÍ ü Ѩ~°„|ǨχÜÕ∞ <åQÆ∞~°∞=Ù, h@

=ÚOz<å áêÅ =ÚOz<å h Õ ÉèÏ~°O. h"Õ «ÑÊ x «ó Ñ~°O É~°∞QÆ——#x h

=∞#ã∞ûÖ’ Œ$_è»"≥∞ÿ# ÉèÏ=# LO>Ë WHõ h #=∞™ê¯~°O ZÖÏ LO_®Ö’ JÖÏ

LO@∞Ok. JÖÏO\ ÉèÏ=# ÖË#ÑC_»∞ U^À "≥Ú‰õΩ¯|_çQÍ JO Œ~°∂ KÕã∞Î<åfl~°∞

QÆ#∞Hõ K≥Ü«∞ºHõáÈ Õ ÉÏQÆ∞O_» Œx JÅ"å@∞QÍ KÕã≤#@∞¡O@∞Ok. QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ

#=∞™ê¯~°O ZÖÏ KÕÜ«∂Ö’ QÆ∞~°∞w « K≥|∞ «∞Ok.

â’¡II L~°™ê t~°™êK≥·= =∞#™ê =K«™ê Œ$âß I

Ñ^•¬ºO Hõ~åÉèϺO Hõ~å‚ÉèϺO „Ñ}Ï"≥∂ - ëêìOQÆ LK«º Õ II

=HõΔã÷ÅO (ÇÏ$ ŒÜ«∞O) t~°ã∞û, =∞#∞ã∞û, =∂@, K«∂ÑÙ, HÍà◊√§, KÕ «∞Å∞,

K≥=ÙÅ∞ D 8 J=Ü«∂"åÅ`À KÕ¿ãk JëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O (™êyÅ Ñ_»@O

HÍ Œ∞ Wk) QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ #=∞ã¯iOK«@OÖ’ ÃÑ· Zxq∞kO\x qxÜ≥∂yOKåe.

ÇÏ$ ŒÜ«∞ ÑÓ~°fiHõOQÍ =∞#ã∞ûÖ’ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê# ÉèÏ=O† J Õ hÖ’ =∂@QÍ,

Jk h"Õ K≥=ÙÅ`À qO@∞#fl@∞¡ LO_®e. WHõ HÍà◊√§ KÕ «∞Å∞ t~°ã∞û ZÖÏQÆ∂

LÑÜ≥∂y™êÎO. áê^•Å#∞O_ç ÃÑ·H K«∂ÑÙ „ÑãiOKåe.

„áêÇÏ :- WÖÏ JëêìOQÆ #=∞™ê¯~°O KÕ¿ãÎ KåÅ Œ∞. «# ÉÏ èŒ#∞, «#Ö’x

`«Ñ¨##∞, `≥eÑ≤ `«#‰õΩ HÍ=Åã≤#^Õq∞\’ J_»QÍe. P J_»QÆ@O

`≥Å∞ã¨∞HÀ=@O HÀã¨O J_»QÍe. ѨsH˜ΔOK«\ÏxHÀ, É’ÖÏÎ H˘\˜ìOK«\ÏxHÀ

44

J_»QÆ~å Œ∞. J Õ 'Ñi„Ñâıfl#—. t+μº_»∞ J_çy# f~°∞#∞ |\ì J «_ç ÑiÑHõfi «

≥Å∞ã∞‰õΩO\Ï_»∞ QÆ∞~°∞=Ù.

P^Œ~°≈ „áêÜ«Ú_≥·# t+¨μº_»∞ =∞Ǩ`«∞‡_≥·# ã¨^Œ∞æ~°∞=Ù#∞ ã¨g∞Ñ≤Oz

U=∞O@∞<åfl_À - ~åÉ’ÜÕ∞ 5 â’¡HÍÖ’¡ -

â’¡II ã¨O™ê~° Ѷ∞’~° [Å èÒ ÉèíQÆ=<£ #áêˆ~

`åÑ„ «Ü≥∂Ѷ∞ ŒÇÏ<Õ ãÇÏ*Ïi #„H I

"≥∂ǨOÉèíã≤ „ѨK«Å Œ∞ Œƒù= =∞$ «∞ºÉèíOˆQ

gHΔͺO «~°ã≤‡ Ѩu «O [QÆ Œ Œºcè «ó II 11„ѨuѨ^•~°÷O :- ÉèíQÆ=<£ ´ F ѨÓAº_®!† Jáêˆ~ ´ JO`«∞ÖËx†

ãO™ê~°Ñ¶∞’~°[Å èÒ ´ ãO™ê~°=∞<Õ ÉèíÜ«∞OHõ~° ã=Ú„ ŒOÖ’† `åÑ„ «Ü≥∂Ѷ∞

ŒÇÏ<Õ ´ `åÑ„ «Ü«∂Å<Õ |_»ÉÏyflÖ’† ãÇÏ*Ïi#„H ´ ãÇÏ[â◊ «$=ÙÅ<Õ

"≥Úãà◊§`À† "≥∂ÇOÉèíã≤ "≥∂ÇÏ=∞<Õ h\Ö’† „ÑK«Å ü L Œƒù= Hõ Œ∞Å∞ «∂

ÑÙ_»∞ «∞#fl† =∞$ «∞ºÉèíOQ ´ =∞$ «∞º «~°OQÍÅÖ’† Ñu «O[QÆ ü ´ Ñ_ç# D

[QÆ «∞Î#∞† gHõΔ º ´ K«∂z† J Œº ´ <Õ_»∞† cè «ó Jã≤‡ ´ ÉèíÜ«∞ Ñ_»∞ «∞<åfl#∞.

ÉèÏ=O :- F ѨÓAº_®! JO`«∞ÖËx D ÉèíÜ«∞OHõ~° ã¨O™ê~° ™êQÆ~°OÖ’

`åÑ„ «Ü«∂Å<Õ |_» ÉÏyflÖ’, ãÇÏ[â◊„ «∞=ÙÅ<Õ "≥Úãà◊§`À, "≥∂ÇÏ=∞<Õ h\Ö’

ѨÙ>Ë ì =∞$`«∞º `«~°OQÍÅÖ’ Ѩ_ç# D [QÆ`«∞Î#∞ K«∂z, <Õ_»∞ <Õ#∞

ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl#∞.

"åºMº :- t+¨μº_»∞ 㨠Œ∞æ~°∞=Ù#∞ ã¨g∞Ñ≤Oz #=∞㨠iOz =ÚO Œ∞QÍ «#

ÉÏ èŒ#∞ =ºHõÎO KÕã∞Î<åfl_»∞. x[OQÍ J «_ç ÉÏ èŒ WO\Ö’x JâßOu HÍ Œ∞,

¿Ñ^ŒiHõOHÍ^Œ∞, L#fl Pã≤Î áÈQ˘@∞ìHÀ=@OHÍ^Œ∞, `«#"å~°∞ ^Œ∂~°O

HÍ=@OHÍ^Œ∞, U"Õ"À HÀiHõÅ∞ ÃÑ@∞ìH˘x Jq f~°HõÉÏ^èŒQÍ^Œ∞, â◊s~°

J<å~ÀQƺOHÍ Œ∞. JãÅ∞ J «_ç ÉÏ èŒ J «_ç H˘Hõ _çH QÍ Œ∞, D Ö’HõOÖ’

ÑÙ\ì# ã=∞ãÎ =∂#=ÙÅn. HÍHõáÈ Õ JO Œ~°∂ QÆ∞iÎOK«ÖË~°∞. QÆ∞iÎOK«~°∞.

H˘kÌ=∞Ok ÑÓ~°fi [#‡Å ã∞Hõ$ «OQÆÅ"å~ QÆ∞iÎOK« QÆeQk. J Õ D [##

=∞~°} ~°∂Ñ ãO™ê~°O. D ãO™ê~åxfl ã=Ú„ ŒO`À áÈeÛ K≥|∞ «∞<åfl_»∞.

HÍ~°}O? Ô~O_çO\H KåÖÏ áÈeHõÅ∞<åfl~Ú.

45

(1) Jáê~ ãO™ê~° Ѷ∞’~°[Å èÒ :- ã=Ú„ ŒO JO «∞ÖËxk. JÖÏQ D

ã¨O™ê~°O ‰õÄ_® JO`«∞ÖËxk. ã¨=Ú„^ŒO X_»∞¤# xez K«∂¿ãÎ JÅÅ∞

J#O «OQÍ ÖËã∂Î Ñ_»∞ «∂ LO\Ï~Ú. JÖÏQ D ãO™ê~åxfl ‰õÄ_® „ÑâßO «

=∞#ã¨∞û`À PÖ’z¿ãÎ [## =∞~°}ÏÅ`À J#O`«OQÍ ™êyáÈ=\Ïxfl

QÆ=∞xOK«=K«∞Û. ã¨=Ú„^ŒOÖ’`«∞#∞ HõxÃÑ@ìÖË#>Ëì D ã¨O™ê~°O Ü≥ÚHõ¯

JO`åxfl ‰õÄ_® HõxÃÑ@ìÖËO. JO Œ∞H áÈeHõ.

(2) `åѨ„ «Ü≥∂Ѷ∞ ŒÇ¨Ï<Õ :- `åÑ„ «Ü«∂Å<Õ |_»ÉÏyflÖ’. ã=Ú„ ŒOÖ’

Zxfl Jyfl Ñ~°fi`åÖ’ - JÖÏQ D ãO™ê~°OÖ’ ‰õÄ_® `åÑ„ «Ü«∂Å<Õ Jyfl

HÍeÛ "Õã∞ÎO@∞Ok =∂#=ÙÅ#∞. J"Õ Pkè ≥·qHõ, PkèÉè∫uHõ, P 蕺u‡Hõ

`åáêÅ∞. ≥·=O=Å¡, „ÑHõ$u "≥·Ñs`åºÅ=Å¡, ÑOK«Éèí∂`åÅ=Å¡ =KÕÛq Pkè

≥·qHõ åáêÅ∞. K«∞@∂ìL#fl =∞#∞+μºÅ =Å¡, [O «∞=ÙÅ =Å¡, Éèí∂`åÅ=Å¡

=KÕÛq Pkè Éè∫uHõ åáêÅ∞. =∂#ã≤HõOQÍ «#Ö’ HõeQ PÖ’K«#Å=Å¡ =KÕÛq

P 蕺u‡Hõ åáêÅ∞. Wq =∂#=Ù}‚ ZÅ¡ÑC_»∂ «Ñ≤OÑ *Ë™êÎ~Ú QÆ#∞Hõ åáêÅ∞

J<åfl~°∞. JO Œ∞H |_»ÉÏyfl`À áÈÖÏÛ~°∞.

(3) ã¨Ç¨Ï*Ïi#„ˆH :- ãÇÏ[â◊„ «∞=ÙÖ·# "≥Úãà◊√§. D Ö’HõOÖ’ JO ŒiH©

H˘O Œ~°∞ ãÇÏ[ â◊„ «∞=ÙÅ∞O\Ï~°∞. "å~°O`å ÉÏÇϺ â◊„ «∞=ÙÅ∞. HÍx JO ŒiH©

JO`«~°OQÆ â◊„`«∞=ÙÅ∞O\Ï~°∞. J"Õ HÍ=∞, „HÀ^èŒ, Ö’Éèí, "≥∂ǨÏ, =∞^Œ,

=∂`«û~åºÅ∞ J<Õ Ji+¨_»fi~åæÅ∞. Wq "≥Úã¨à◊§ÖÏQÍ =∂#=Ùx Ѩ@∞ìH˘x

„q∞OQ™êÎ~Ú ã=Ú„ ŒOÖ’ zH¯ Õ "≥Úãà◊√§ „q∞OQã≤#@∞¡QÍ -

(4) "≥∂ÇOÉèíã≤ :- "≥∂ÇÏ=∞<Õ h~°∞, ã=Ú„ ŒOÖ’ h~°∞O@∞Ok. ãO™ê~°OÖ’

"≥∂ǨÏO LO@∞Ok. hà◊√§ ÖËHõ áÈ Õ ã¨=Ú„ ŒO ÖË Œ∞. "≥∂ǨÏO ÖËHõáÈ Õ

ã¨O™ê~°OÖË^Œ∞.

(5) =∞$ «∞ºÉèíOˆQ :- =∞$ «∞º=<Õ JÅÅ∞. JÅÅ∞ XH˘¯Hõ \ ÖËã∂Î X_»∞¤‰õΩ

=ã∂Î =∞ 茺֒<Õ Ñ_çáÈÜÕ∞q H˘xfl, X_»∞¤#∞ `åH Ñ_çáÈÜÕ∞q H˘xfl. JÖÏQ

D ã¨O™ê~°OÖ’ [## =∞~°}ÏÅ∞ ‰õÄ_®. H˘O^Œ~°∞ =∞^ŒºÖ’<Õ JO`«"≥∞ÿ

áÈ «∞O>Ë - H˘O Œ~°∞ n~°…HÍÅO rqã∞ÎO\Ï~°∞. =∞$ «∞º=Ù JO>Ë =∞~°}O

46

=∂„ «"Õ∞ HÍ Œ∞, =∂~°∞Ê Jx ‰õÄ_® J~°úO. =∂~°∞Ê JO>Ë XHõ ã≤÷uáÈ~Ú

=∞~Àã≤÷u HõÅQÆ@"Õ∞. ÉÏźO áÈ~Ú Ü«∞=fi#O =ã∞ÎOk. Ü«∞=fi#O áÈ~Ú

"å~°úHõºO - "å~°÷HõºOáÈ~Ú =∞~°}O - =∞~°}O «~åfi « =∞m§ [#‡ - WÖÏ

JÅÅÖÏQÍ =∂~°∞ÊÅ∞ =ã∂Î áÈ «∂ LO\Ï~Ú.

(6) J Œº :- D ã¨O™ê~°=∞<Õ Ñ¶∞’~° ã¨=Ú„ ŒOÖ’x `åáêÅ<Õ Jyfl`À,

ã¨Ç¨Ï[ â◊`«$=ÙÅ<Õ "≥Úã¨à◊§`À, "≥∂ǨÏ=∞<Õ h\˜`À, =∂~°∞ÊÅ<Õ JÅÅ`À

'WÑC_»∞— ÉÏ èŒÑ_»∞ «∞<åfl#∞, ÉèíÜ«∞Ñ_»∞ «∞<åfl#∞ JO@∞<åfl_»∞ t+μº_»∞. WÑC_»∞

ÉèíÜ«∞Ñ_»\ÏxH J=hfl WÑC_»∞ =∂„ «"Õ∞ L<åflÜ«∂? HÍ Œ∞. JqZÑC_»∂

L<åfl~Ú. ã=Ú„ ŒOÖ’ JÅÅ ÖÏQÍ ãO™ê~°OÖ’ Œ∞óMÏÅ∞, ÉÏ èŒÅ∞, ÉèíÜ«∂Å∞

ZÑC_»∂ LO\Ï~Ú. HÍx h=Ù K«∂z QÆ∞iÎOz#ÑC_Õ h‰õΩ ÉèíÜ«∞O. QÆ∞iÎOK«QÍ<Õ

ÉèíÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok, "≥O@<Õ «Ñ≤ÊOK«∞ HÀ"åÅ<Õ „ÑÜ«∞ «flO KÕ™êÎ=Ù. JO Œ∞H

WÑC_»∞ ÉèíÜ«∞Ñ_»∞ «∞<åfl#x t+μº_»∞ J#@O. WÑC_»∞ D ãO™ê~°OÖ’x

=∞$`«∞º`«~°OQÍÅ#∞ - ÉèíÜ«∞O HõeyOKÕ =∂~°∞ÊÅ#∞ XH˘¯Hõ¯\© `«ÅK«∞

‰õΩO@∞<åfl_»∞. JÖÏ «ÅK«∞‰õΩO@∂ "å\x QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ x"Õkã∞Î<åfl_»∞. U=∞x?

- 12Ö’ -

â’¡II =∂ «∞ó ã≤÷ «ãº[~î°~ =K«™êO K« Œ∂~°O

Œ∞óYO ÑÙ#~°## HÍÅ Éèí=O Œ∞~°∂ÇϺO I

ÉÏÖ˺ - Ñ≤ Œ∞óY =∞q+ÇϺ =∞"å~°}©Ü«∞O

PÖ’K«º cèu ~° èŒ∞<å =∞ÇÏ Õ =∞"≥∂`å÷ II 12„ѨuѨ^•~°÷O :- =∂`«∞ó [~î°ˆ~ ã≤÷`«ã¨º ´ `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ L#flѨC_»∞†

=K«™êO^Œ∂~°O ^Œ∞óYO ´K≥ѨÊ\ÏxH˜ gÅ∞ ÖË#O`« ^Œ∞óYO† ѨÙ#ó

[##HÍÅÉèí=O ´ uiy[x‡OKÕ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^Œ∞óYO† ^Œ∞~°∂ǨϺO ´

TÇ≤ÏOK«gÅ∞HÍxk† ÉÏÖ˺ JÑ≤ ´ ÉÏźOÖ’ ‰õÄ_®† Jq+¨Ç¨ÏºO,

J"å~°}©Ü«∞O Œ∞óYO ´ ãÇ≤ÏOÑ~åx, x"åiOK«ÖËx Œ∞óYO† PÖ’K«º ´

PÖ’zã∂Î LO>ˆ J èŒ∞<å ´ WÑC_»∞† =∞=∞ ´ <å‰õΩ† =∞ÇÏ Õcèuó L`å÷ ´

Q˘ÑÊÉèíÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞ «∞#flk.

47

ÉèÏ=O :- «e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ L#flÑC_»∞ K≥ÑÊ\ÏxH gÅ∞ÖËx Œ∞óYO. uiy

[x‡OKÕ ã=∞Ü«∞OÖ’ TÇ≤ÏOK«ÖËx Œ∞óYO. ÉÏźOÖ’ ‰õÄ_® ãÇ≤ÏOÑ~åx

^Œ∞óYO. g\ ˜x QÆ∞iOz PÖ’zOK«QÍ <å‰õΩ WѨC_»∞ Q˘Ñ¨ÊÉè íÜ«∞O

HõÅ∞QÆ∞`«∞#flk.

"åºYº :- t+¨μº_»∞ ã¨O™ê~°OÖ’x =∞$`«∞º `«~°OQÍÅ#∞ XH˘¯Hõ¯>Ë

«ÅK«∞‰õΩO@∞O>Ë Q˘ÑÊ ÉèíÜ«∞O "Õã∞Î#flk.

(1) DÖ’HõOÖ’ ѨÙ>Ëì „Ñ¨u"å_»∞ =ÚO Œ∞ «e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ Ñ≤O_»~°∂ѨOÖ’

LO\Ï_»∞. Ñ≤O_»O „Hõ=∞ „Hõ=∞OQÍ ÃÑiy ÃÑ ŒÌ Œ=Ù «∂ LO@∞Ok. QÆ~°ƒù ãOzÖ’

JO`åz=∞‡ pHõ\. KÀ@∞ KåÖÏ «‰õΩ¯=. Ñ≤O_»O ÃÑiQ H˘nÌ KÀ@∞ «yæáÈ «∂

LO@∞Ok. z=~°‰õΩ QÆ~°ƒù ãOzxO_ç P pHõ\Ö’ L=∞‡h~°∞ „`åQÆ∞ «∂ LO\Ï_»∞

r=Ù_»∞. JHõ¯_» ^Œ∞~°æO^èŒOÖ’ LO_®e. `«#‰õΩ ZO`« Hõ+¨ì"≥∞ÿ<å, ÉÏ^è≥·<å

K≥ѨCHÀ\ÏxH˜ gÅ∞ÖË Œ∞. <Õ~°O KÕã≤# "å_»∞ |OkMÏ<åÖ’ L#fl@∞¡

Ô~O_»= `À_»∞ ÖˉõΩO_® LO_®eûO Õ. JHõ _» ã∂HõΔ ‡ r=ÙÅ∞ ‰õΩ_»∞ «∞<åfl

KÕÜ«∞QÆeyO Õg∞ÖË Œ∞ J#∞ÉèíqOK«@O «ÑÊ. WHõ «e¡ ≥eq «‰õΩ¯=QÍ Uq∞

u<åfl - „`åy<å P ÉÏ èŒ JO`å QÆ~°ƒùOÖ’ L#fl tâ◊√=Ù‰õΩ «ÑÊ Œ∞. «e¡

ÃÑ ŒÌQÍ #qfi<å, W «~°∞Å∞ P"≥∞ÃÑ· J`åºKå~°O KÕã≤<å Jxfl ÉÏ èŒÅ∞ tâ◊√=ÙH.

JO Œ∞H D ÉèÏ èŒÅ∞ K≥ÑÊ#ÅqQÍx=x J#@O.

(2) WHõ ÑÙ>Ëì ã=∞Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® TÇ≤ÏOK«ÖË#O « Œ∞óYO. ZO Œ∞HõO>Ë

Jxfl J=Ü«∞"åÅ∞ «Ü«∂Ô~·# «~åfi « ÑÓ~°fi [#‡ã‡ $u HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. Jxfl

q+Ü«∂Å∞ ≥Å∞ã∞HÀQÆÅ =∞#ã∞û‰õΩ QÆuOz# [#‡Å∞ ZÖÏ =$ è•KÕã∞‰õΩ#flk

QÆ∞~°∞Î~å=@O`À TÇ≤ÏOK«ÖËx ^Œ∞óYO. =∞~°Å D [#‡#∞ ‰õÄ_® =$^è•

KÕã∞‰õΩO\Ï<Õ"≥∂#x qÑs «"≥∞ÿ# Œ∞óYO, ÉèíÜ«∞O. QÆ~°ƒùOÖ’ «Å„HO Œ∞Å∞QÍ

LO_»ÖËHõ ZѨC_≥ѨC_»∞ |Ü«∞@Ѩ_»`å<å Jx P~å@O. WHõ „Ѩã¨∂u

"åÜ«Ú=ÙÅ∞ <≥_»∞ «∂LO>Ë QÆ~åƒùxfl pÅ∞ÛH˘x |Ü«∞@Ñ_»@O TÇ≤ÏOÑ~åx

Œ∞óYO. W^˘Hõ ÃÑ ŒÌ QÆO_»O.

48

«e¡H© a_»¤H© ‰õÄ_® QÆO_»"Õ∞. «e¡ H=∞<åfl [iy Õ #+ì*Ï «‰õΩ_»x -

#+ì*Ï «‰õΩ~åÅx u@∞¡ «ÑÊ=Ù. W ŒO`å TÇ≤ÏOK«ÖË#O « Œ∞óYO.

(3) WHõ ÑÙ\˜ì# «~åfi « U"≥∞ÿ<å ã∞Y=∂ JO>Ë J ÕOÖË Œ∞. =∞Å =¸„`åÅÖ’

~°HõÎOÖ’ ѨÙ~°∞QÆ∞ÖÏQÍ Ñ¨_ç áÈ`å_»∞. U_»=@O «Ñ¨Ê =∞ˆ~g∞ ≥eÜ«∞ Œ∞.

Z=~°∞ UOKÕã≤<å Z Œ∞~°∞ K≥ÑÊÖË_»∞. «#‰õΩ HÍ=Åã≤O Õ À J_»QÆÖË_»∞. «#

Hõ+ìO Uq∞\’ K≥ÑCHÀÖË_»∞. Ñã≤ «#=∞O`å WO Õ. x„ ŒÑ@ìHõáÈ~Ú<å U_»∞¿Ñ†

PHõÖ·<å U_»∞¿Ñ† LÜ«∂ºÅÖ’ p=∞Å∞ ‰õΩ_»∞ «∞<åfl U_»∞¿Ñ† U ÉèÏ èŒ QÆey<å

U_»∞ѨÙ`«Ñ¨Ê =∞~˘Hõ q^èŒOQÍ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞@O ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. P U_çÛOk

ZO Œ∞HÀ ≥eÜ«∞x «e¡ PHõÖ· U_»∞ã∞ÎO>Ë p=∞Å∞ U"≥∞ÿ<å ‰õΩ\ì# "Õ"≥∂#x

JO`å â◊√„ÉèíO KÕã≤ TÜ«∞Å TÑÙ «∞Ok. "å_ç ÉÏ èŒÑ\˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® *’Åáê@

áê_»∞ «∞Ok. "å_çHOHÍ PHõe ÃÇÏzÛ QÆ∞Hõ Ñ\ì U_»∞™êÎ_»∞. QÍe~åHõ<À -

x„ Œ Ñ@ìHõ<À U_»∞ã∞ÎO>Ë PHõÖË"≥∂#x áêeã∞ÎOk. "å_çH Hõ_»∞ÑÙxO_»∞QÍ

LO_ç áêÅ∞„`åQÆÖËHõ ÉÏ èŒÑ_» å_»∞. WÖÏ Ñã≤ «#=∞O`å ãÇ≤ÏOÑ~åx Œ∞ó

YO HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. x"åiOK« gÅ∞ÖËx Œ∞óYO.

W=hfl «ÅK«∞‰õΩO@∞O>Ë t+μº_çH WÑC_»∞ Q˘ÑÊÉèíÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞ «∞#fl Œ@,

J^Õq∞\ ˜? WѨC_ »∞ É è íÜ «∞O H õÅQ Æ@"Õ∞q∞\ ˜? J=hfl ZѨC_À

J#∞ÉèíqOKå_»∞QÆ •! JãÅ∞ J#∞ÉèíqOz#@∞¡ ‰õÄ_® ≥eÜ«∞ Œ∞QÆ •? x[OQÍ

=∞#O JO`å QÆ~°ƒùOÖ’ D #~°HõO J#∞ÉèíqOz# "åà◊§"Õ∞. ÑÙ\ì# «~åfi «

Ñã≤ «#OÖ’ QÀÅÃÑ\ì U_çÛ#"åà◊§"Õ∞. J~Ú Õ =∞#ÔH=iÔH·<å PÉÏ èŒÅ∞, Œ∞ó

MÏÅ∞ QÆ∞~°∞Î<åflÜ«∂? ÖË=Ù. âߢ™êÎÅÖ’ L#flq ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO, ÖË • QÆ∞~°∞=ÙÅ

^•fi~å ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. =∞i "å\H WÑC_»∞ ÉèíÜ«∞"≥∞O Œ∞‰õΩ?

ZO Œ∞HõO>Ë WO «‰õΩ =ÚO Œ∞ «e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ Ñ_ç# Œ∞óMÏʼnõΩ HÍ Œ∞

t+μº_»∞ ÉèíÜ«∞Ñ_»@O. =ÚO Œ∞ =ÚO Œ∞ Zxfl [#‡Ö`åÎÖ’! ZO Œ~°∞ «Å∞¡Å

QÆ~åƒùÅÖ’ „Ñ"ÕtOKåÖ’! ZO « QÆ~°ƒù#~°HõO J#∞ÉèíqOKåÖ’ Jx «ÅK«∞H˘#fl

H˘nÌ ÉèíÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞ «∞#flk. P q+Ü«∂<Õfl QÆ∞~°∞=Ù`À K≥|∞ «∞<åfl_»∞.

49

WHõ Ü«∞=fi# Œâ◊Ü«∞O Œe Ñiã≤÷u Uq∞\?

â’¡II `å~°∞}º "Õ∞ «º ‰õΩÅÜ«∞ø=# ~°∂Ѩ ã¨OѨ ü

q^•º «‡ QÆ~°fi Ñ≤Ç≤Ï`å «‡ Ç≤Ï`åaèÖÏ+ó I

q}∂‡„ « =∂Oã ~°∞kè~åã≤Î =∞ÜÕ∞ â◊s~

<å~åº ~°∞zO ã=ÚÑÜ«∂u [<À qz„ «O II 13

„ÑuÑ^•~°úO :- `å~°∞}ºO U «º ´ Ü«∞=fi<åxfl á⁄Ok† ‰õΩÅ, Ü«∞ø=#,

~°∂ÑãOÑ ü q Œº P «‡QÆ~°fiO ´ ‰õΩÅ, Ü«∞=fi#, ~°∂Ñ, ãOÑ Œ, q ŒºÅ∞

L<åflÜ«∞<Õ QÆ~°fiO`À† Ñ≤Ç≤Ï « P «‡Ç≤Ï « JaèÖÏ+ ´ P «‡Ç≤Ï «O á⁄O^•Å<Õ

JaèÖÏ+¨HõѨÊ|_ç† q\ò =¸„`« =∂Oã¨~°∞kè~° Jã≤Î=∞ÜÕ∞ <å~åºâ◊sˆ~ ´

=∞Å=¸„ « =∂Oã, ~°HõÎ, Jã≤÷HõÅ`À ‰õÄ_ç# ¢ã‘Î â◊s~°O ÃÑ·† [#ó ´ #~°∞_»∞†

~°∞zOã¨=ÚѨܫ∂u ´ Wëêìxfl ÃÑOK«∞‰õΩO@∞<åfl_»∞† qz„`«O ´ ZO`«

qz„`«"≥∂QÆ^•!

ÉèÏ=O :- Ü«∞=fi# Œâ◊#∞á⁄Ok «# ‰õΩÅ, Ü«∞=fi#, ~°∂Ñ, ãOÑ Œ, q^•º

QÆ~°fi=Ú`À `«#Ü≥ÚHõ¯ Ç≤Ï`åxfl QÆ∞iOz# JaèÖÏ+¨ =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_çáÈQÍ,

=∂#=Ù_»∞ =∞Å, =¸„ «, =∂Oã, ~°∞kè~°, Jã≤÷HõÅ`À ‰õÄ_ç# ¢ã‘Î â◊s~°OÃÑ·

Wëêìxfl ÃÑOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. ZO « z„ «"≥∂!

"åºYº :- «e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ L#flÑÊ\ #∞O_ç |Ü«∞@ Ñ_ç ÉÏÖϺ=ã÷Ö’ L#flO «

=~°‰õΩ Ñ_»=Åã≤# ÉÏ èŒÅ QÆ∞iOz «ÅK«∞H˘x Œ∞ódOz# t+μº_»∞† WÑC_»∞

Ü«∞=fi# Œâ◊Ö’ =∂#=Ùx Ü≥ÚHõ ã≤÷ux QÆ∞iOz ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl_»∞. Ü«∞=fi#

^Œâ◊Ö’ ÉÏ^èŒÅ∞ L#flѨÊ\ ˜H© Jq∞`«"≥∞ÿ# ã¨∞MÏxfl á⁄O^Œ∞`å_»∞. J~Ú`Õ

Pã¨∞MÏxfl á⁄O^Œ\ÏxH˜ Z<Àfl HÀÖ’Ê=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’

ÉÏ èŒÅ‰õΩ, Œ∞óMÏʼnõΩ HÍ~°}=∞=Ù «∞Ok. J*Ï#O ÑÙiqÑ≤Ê <å@ºO KÕ¿ã

Œâ◊ÜÕ∞ DÜ«∞=fi#HÍÅO. Ü«∞=fi# Œâ◊Ö’ J*Ï#O ZÖÏ "≥„i «ÅÅ∞ "Õã∞ÎO^À

D â’¡HõO ^•fi~å q=iã∞Î<åfl~°∞.

50

Ü«∞=fi#O =KÕÛ@ѨÊ\ ˜H ˜ â ◊s~°O ÉÏQÍ Ñ¨ Ù+ ≤ ìQÍ, JO^ŒOQÍ

«Ü«∂~°=Ù «∞Ok. HÍ"≥∂„ ÕHõO HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. HÍ=∞ ãO|O èŒ"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞

=Úã¨∞~°∞`«∞O\Ï~Ú. ^•x`À =∞#ã¨O`å Jã¨Î=ºã¨Î=∞=Ù`«∞Ok. JѨÊ\ ˜ˆH

q^•ºÉèϺã¨O ѨÓ~°Î=Ù`«∞Ok. L^ÀºQÆ"≥∂, "åºáê~°"≥∂, =$uÎÜ≥∂ U^À

XHõ\KÕã∂Î ãOáêkOK«@O „áê~°OÉèí=∞=Ù «∞Ok. H˘O ŒiH JÑÊ\˜H «O„_ç

- `å`«Å∞ ã¨OáêkOz# Pã¨∞ÎÅ∞ - ã¨OѨ^ŒÅ∞ LO\Ï~Ú. ^•x`À P

ã¨OѨ^ŒÅ#∞ K«∂K«∞H˘x, q^Œº#∞ K«∂K«∞H˘x, ã¨OáêkOK«QÆÅ`«# â◊H˜Îx,

Kå`«∞~åºxfl `«ÅK«∞H˘x, `«# Ü«∞=fi<åxfl `«ÅK«∞H˘x, `«# ~°∂áêxfl,

JO ŒK«O^•Å#∞ «ÅK«∞H˘x QÆifi™êÎ_»∞. <Õ#∞ KåÖÏQ˘ÑÊ "å}‚#∞‰õΩO\Ï_»∞.

`å<≥ÑC_»∞ WÖÏQ LO_»QÆÅ#x „Éèí=∞Ö’ LO\Ï_»∞. ^•x`À qK«HõΔ}Ï*Ï<åxfl

HÀÖ’Ê`å_»∞. JãÅ∞ «#ÖÏO\ "åà◊§‰õΩ HÍ Œ∞ ÉèíQÆ=O «∞x J=ã~°O - Jk

U =Úãb=Ú «HÍ "åà◊§HÀ† èŒ#Ç‘Ï#∞Ö·# ¿Ñ ŒÅHÀ† ~ÀQÍÅ`À ÉÏ èŒÑ_Õ"åiHÀ

«ÑÊ «#ÖÏO\ ‰õΩÅ, ~°∂Ñ, Ü«∞ø=#, q^•º, ãOÑ ŒÅ∞#fl "åiH HÍ Œx

JǨÏOHõi™êÎ_»∞. P q^èŒOQÍ ÉèíQÆ=O`«∞x `«ÅK«∞HÀ"åeû# Ѩx ÖË^Œx

QÆifiOK«#<åfl QÆifi™êÎ_»∞, ÖË • JãÅ∞ ÉèíQÆ=O «∞x QÆ∞iOz «ÅK«∞HÀ‰õΩO_®

<≥·<å LO\Ï_»∞.

Ü«∞=fi# =∞^ŒOÖ’ L#fl"å_çH˜ Ö’HõO JO`å ZO`À JO^ŒOQÍ

Hõ#Ñ_»∞ «∞Ok. W ŒO`å âßâ◊fi «O J#∞‰õΩO\Ï_»∞. JO ÕQÍ Œ∞ Ü«∞=fi#O L#flk

ÉÏQÍ J#∞ÉèíqOK«\ÏxH #x xâ◊Û~ÚOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. JO Œ∞H ¢ã‘Î á⁄O Œ∞HÀãO

«Ñ≤™êÎ_»∞. JÖÏQ ¢ã‘Î ‰õÄ_® ÑÙ~°∞+μx á⁄O Œ∞HÀãO «Ñ≤ã∞ÎOk. x[OQÍ

â◊s~åÅ HõÅ~ÚHõ ^•fi~å ã∞YO HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok QÍx, P â◊s~°O =∂~°∞ÊÅ∞

ÖˉõΩO_® ZѨC_»∂ XHõ¯\ ˜QÍ LO_Õk HÍ^Œx, =∞Å=¸„`åÅ`À#∞,

~°HõÎ=∂O™êÅ`À#∞, Z=ÚHõÅ`À#∞, p=Ú "≥Ú ŒÖ·# JãÇϺHõ~° Ñ^•~åúÖ`À#∞

‰õÄ_ç L#fl^Œx ÉèÏqOK«ÖË_»∞. P`«‡ ã¨∞YO`À áÈe¿ãÎ Wk `«∞K«Û"≥∞ÿ#k,

JÅÊ"≥∞ÿ#k. HÍx P «‡ ã∞YO ZÖÏ LO@∞O^À ≥eÜ«∞x J*Ï# Œâ◊Ö’ W Õ

Q˘ÑÊã∞YO J#∞‰õΩO\Ï_»∞. Wkã∞YO Jx J#∞HÀ=@O =Å¡ P ã∞MÏxfl

51

=∞m§ =∞m§ á⁄O^•Å#∞‰õΩO\Ï_»∞. qK«ÛÅq_çQÍ ãOK«i™êÎ_»∞. Ѷe «OQÍ

â◊s~°O ~ÀQÍÅ áêÅ=Ù «∞Ok. «fi~°QÍ â◊s~°O tkèÅ=∞=Ù «∞Ok, =$^•úѺO

=ã∞ÎOk. J#∞ÉèíqOz# ã∞YO Hõ<åfl Z‰õΩ¯= Œ∞óYO J#∞ÉèíqOKåeû =ã∞ÎOk.

J~Ú Õ ¢ã‘Îá⁄O Œ∞ ‰õÄ_» •? Ü«∞=fi# Œâ◊Ö’ ¢ã‘Î ÑÙ~°∞+μÅ∞ HõÅ=‰õÄ_» •?

JO>Ë HõÅ"åeûO Õ. xÜ«∞=∞| ŒúOQÍ HõÅ"åe. Jk ã¨$+≤ì èŒ~°‡O ‰õÄ_®.

J~Ú Õ =∞#ã∞û =∂„ «O ZÑC_»∂ JO Œ∞Ö’<Õ W~°∞‰õΩ¯áȉõÄ_» Œ∞. =∂#=Ù_»∞

«# „âıÜ«∞ã∞û#∞ QÆ∂iÛ =∞izáȉõÄ_» Œ∞. «#‰õΩ âßâ◊fi « P#O^•xfl „Ñ™êkOKÕ

=∂~åæxfl =∞~°∞=‰õÄ_» Œ∞. =∞‰õΩ¯= ¢ã‘Î á⁄O Œ∞ÃÑ· H͉õΩO_® ÉèíQÆ=O «∞xÃÑ·

LO_®e. Ü«∞=fi#O ÉèíQÆ=O «∞x HõÑ≤Ê"ÕÜ«∞‰õÄ_» Œ∞. JO Õ.

WHõ - =$^•úѺO ZÖÏO\˜ À ≥ÅÜ«∞*ËÜ«∞É’ «∞<åfl_»∞.

â’¡II ã¨~åfiѨ •O xÅÜ«∞"Õ∞ «º =Ü≥∂kèHõ «fiO

[O «∞ó ã∞YO #ÅÉèí ÕÇϺÑ≤ HOz Œ„ « I

ÑÙO™êq∞Çã≤Î #ÉèíÜ«∞O YÅ∞ =∞$ «∞º`À - #º ü

kèHõ $ «º ãOã$u q∞=∂ =∞Éèí=O q~°HõÎó II 14

„ѨuѨ •~°úO :- ã¨~°fiPѨ •O xÅÜ«∞O ´ ã¨=∞ãÎ HõëêìʼnõΩ xÅÜ«∞"≥∞ÿ#†

=Ü≥∂kèHõ «fiO ´ =$^•úáêºxfl† U «º ´ á⁄Ok† [O «∞ó ´ r=Ù_»∞† J„ « ´

Dã≤÷uÖ’† HOz ü ã∞YOJÑ≤ H˘OK≥O ã∞MÏxfl ‰õÄ_®† #ÅÉèí Õ á⁄O ŒÖË_»∞†

ÑÙO™êO ´ ÑÙ~°∞+μ_çH† WÇÏ ´ D Œâ◊Ö’† =∞$ «∞º «ó J#º üÉèíÜ«∞O ´ Kå=Ù

Hõ#fl=∞~˘HõÉèíÜ«∞O† YÅ∞# Jã≤Î ´ LO_» Œ∞ Hõ •!† W=∂O ãOã$uO ´ D

=∂~°∞ÊÅ#∞† kèHõ$ «º ´ kèHõ iOz† q~°HõÎó JÉèí=O ´ q~°‰õΩÎ}‚ JÜ«∂º#∞.

ÉèÏ=O :- ã¨=∞ãÎ HõëêìʼnõΩ Œ∞óMÏʼnõΩ xÅÜ«∞"≥∞ÿ# =$^•úáêºxfl á⁄Ok,

r=Ù_»∞ D ã≤÷uÖ’ H˘OK≥O ã∞MÏxfl ‰õÄ_® á⁄O ŒÖË_»∞. D Œâ◊Ö’ =∂#=Ù_çH

=∞$ «∞º=Ù Hõ<åfl Q˘ÑÊ ÉèíÜ«∞O WOHg∞ LO_» Œ∞. D =∂~°∞ÊÅ`À ‰õÄ_ç#

„ÑÑOKåxfl kèHõ iOz q~°‰õΩÎ}fl JÜ«∂º#∞.

52

"åºMº :- =$^•úѺO J<Õk Jxfl Œ∞óMÏʼnõΩ xÅÜ«∞O =O\k. â◊s~°OÖ’

â◊HÎ ã¨#flye¡áÈ «∞Ok. UOKÕÜ«∂Å<åfl Jâ◊HõÎ «, â◊s~°O tkèÅ=∞=Ù «∞Ok,

Jhfl u<åÅxÑ≤ã∞ÎOk. HÍx r~°‚â◊HÎ «yæáÈ «∞Ok. «Å <≥~°ã≤áÈ~Ú, Ñà◊√§

T_çáÈ~Ú, |∞QÆæÅ∞ QÆ∞O@Å∞ Ñ_çáÈ~Ú, â◊s~°O qHÍ~°OQÍ «Ü«∂~°=Ù «∞Ok.

=∞#ã∞û TÇÖ’HõOÖ’ T~QÆ∞ «∞O@∞Ok. HÍx â◊s~°O L#flKÀ\ #∞O_ç

Hõ^ŒÅÖË^Œ∞.

WHõ Ñ≤Å¡Å∞ =∂@ q#@O ÖË Œx, «##∞ ãiQÍæ K«∂_»@O ÖË Œx, «#∞

K≥Ñ≤Ê# ã¨ÅǨÅ∞ qxÑ≤OK«∞HÀ=@O ÖË Œx =∞ èŒ#Ѩ_çáÈ «∞O\Ï_»∞. `å#∞

ZO`À Œ~åQÍ „|uHÍ#x, «#ÃÑ· P è•~°Ñ_ç ÃÑiy ÃÑ ŒÌ~Ú# a_»¤Å∞ D<å_»∞

«##∞ ÑÓzHõ ÑÙÅ¡„HO Œ fã≤áê~ã∞Î<åfl~°x ÉÏ èŒÑ_» å_»∞. W Õ ã=∞Ü«∞OÖ’

JÑÊ\ ^•HÍ ^•y L#fl ~ÀQÍÅ∞ XH˘¯Hõ >Ë Hõ@∞¡ ≥OK«∞H˘x „Ñ"Õt™êÎ~Ú.

^•x`À =∞s ÉÏ èŒ. WHõ D HõëêìÅ∞ ÉÏ èŒÅ∞ f~k =∞$ «∞º=Ù`À<Õ J#∞‰õΩO\Ï_»∞.

=∞$ «∞º=Ù#∞ «ÅK«∞HÀ=@O`À<Õ ÉèíÜ«∞O. =∞$ «∞º=O>Ë ÉèíÜ«∞O ZO Œ∞‰õΩ?

`å#∞ ZO`À ãOáêkOKå_»∞. ãiQÍæ J#∞ÉèíqOK«ÖË Œ∞. WÑC_»∞ JO`å=ke

áÈ"åeû =ã¨∞ Î#flk. Ñ≤Å¡Å∞ `å#∞ ã¨OáêkOz# Pã≤ Î áêã¨∞ ÎÅ#∞

=$kúKÕ™êÎ~ÀÖË À. HõhãO HÍáê_»∞‰õΩ<åfl Ñ~åfiÖË Œ∞. <åâ◊#O KÕ™êÎ~"≥∂! WÖÏ

PÖ’zOz ÉÏ^èŒÑ¨_»`å_»∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ =∞~°}O JO>Ë `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ

Q˘ÑÊÉèíÜ«∞O. J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ J#∞Éèí=O QÆ •! Ñã≤ «#OÖ’ =Ú Œ∞ÌQÍ, ÉÁ Œ∞ÌQÍ

L#fl ÕǨÏO Ü«∞=fi#OÖ’ |ÅOQÍ - Œ$_è»OQÍ L#fl D ÕǨÏO WѨC_»∞

=$^•úѺOÖ’ qHÍ~°OQÍ JãÇϺOQÍ «Ü«∂Ô~·Ok. ZO «Ö’ ZO « =∂~°∞Ê!

nxx «ÅK«∞HÀ=@O qAÅ ÅHõΔ}O. WÖÏ =∂~°∞ÊʼnõΩÖ’<≥· áÈÜÕ∞ ÕÇxfl

K«∂z# «~åfi « q~°HÎ HõÅ∞QÆ∞ «∞#flk. ã¨=∞ãÎ Œ∞óMÏʼnõΩ «~°∞}ÀáêÜ«∞O

≥Å∞ã∞HÀ"åÅ#∞ ‰õΩO@∞<åfl_»∞ t+μº_»∞. JO Œ∞H U=∞O@∞<åfl_À...

t+μº_»∞ QÆ∞~°∞=Ù#∞ q#Ü«∞O`À „Ñtflã∞Î<åfl_»∞. U=∞x?

53

â’¡II ™êfiq∞<£ Hõ èŒO =∞=∞ Éèí"å~°‚= ÅOѶ∞#O ™êº ü

PÜ«∂ã ÖËâ◊~°Ç≤Ï «O = Œ «„ « ¿ÇÏ «∞OI

„â◊√`åfi «∞ t+º=K«#O ~°=∞}©Ü«∞ q∞ «÷O

„Ñ «∞º «Î~°O QÆ∞~°∞~° • ü Hõ$ « =∞O ŒÇãó II 15„ѨuѨ^•~°úO :- ™êfiq∞<£† PÜ«∂ã¨ÖËâ◊~°Ç≤Ï`«O ´ ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQ͆

Éèí"å~°‚=ÅOѶ¨∞#O ´ ã¨O™ê~° ™êQÆ~åxfl^•@@O† Hõ^èŒO ™êº`ü ´ ZÖÏ

™ê^茺=∞=Ù`«∞O^À† `«„`«¿ÇÏ`«∞O ´ Pq^è•<åxfl† =∞=∞ ´ <å‰õΩ† =^Œ ´

É’kèOK«O_ç† ~°=∞}©Ü«∞t+º=K«#O =∞<ÀÇÏ~°"≥∞ÿ# t+μºx=∂@Å∞† „â◊√`åfi

´ qx† Hõ$ «=∞O ŒÇã ´ z~°∞#=Ùfi`À† QÆ∞~°∞ó ´ QÆ∞~°∞=Ù† W «÷OJ^• ü ´

D q èŒOQÍ É’kèã∞Î<åfl_»∞.

ÉèÏ=O :- ™êfig∞! D ãO™ê~° ™êQÆ~åxfl ã∞<åÜ«∂ãOQÍ •@@O Uq èŒOQÍ

<å‰õΩ ™ê 茺O J=Ù «∞O^À P q è•<åxfl <å‰õΩ É’kèOK«O_ç. =∞<ÀÇÏ~°"≥∞ÿ#

t+μºx "å‰õΩ¯Å#∞ qx z~°∞#=Ùfi#=Ùfi «∂ QÆ∞~°∞=Ù D „ÑHÍ~°OQÍ ["å|∞

WKåÛ_»∞.

"åºMº :- ™ê è•~°}OQÍ LÑx+ «∞ÎÅ∞QÍx, "Õ •O «„QÆO è•Å∞ QÍx WHõ _»

#∞O_Õ „áê~°OÉèí=∞=Ù`å~Ú. HÍx D „QÆO èŒO =∂„ «O t+μºx Ü≥ÚHõ „Ñâ◊fl‰õΩ

=ÚO Œ∞QÍ t+μº_»∞ D „ÑÑOKåxfl U Œ$+≤ì À K«∂Kå_À - ZÖÏ D „ÑÑOK«O

Ñ@¡ q~°‰õΩÎ_»Ü«∂º_À - ãO™ê~° Œ∞óYO ZÖÏO\˜ À q=~°} W=fi@O [iyOk.

JO`Õ HÍHõ „QÆO^ä•xfl „Ѩ™êkOz# ã¨^•t= „|¿ÇχO„^Œ™êfi=ÚÅ"å~°∞

LÑx+ «∞ÎÅ QÆ∞iOz, D ã$+≤ì QÆ∞iOz, =∂#=Ù_»∞ KÕ~°∞HÀ=Åã≤# QÆ=∞º

™ê÷#O QÆ∞iOz LáÈ^•… «OQÍ q=~°} W=fi@O [iyOk. "≥Ú Œ\ â’¡HõO

QÆ∞~°∞„áê~°ú# - ≥·= „áê~°÷#`À „áê~°OaèOz Ô~O_»∞, =¸_»∞ â’¡HÍÅ ^•fi~å

`«iOK«\ÏxH˜ =∂~åæxfl K«∂¿Ñ LѨx+¨`«∞ÎÅ QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê, 4= â’¡HõO

#∞O_ç Õ=Ù_»∞ r=Ù_≥·# q è•<åxfl, ã$+≤ì ~°ÇÏ™êºxfl q=iOz, 10= â’¡Hõ#∞O_ç

«iOKåÅ#∞‰õΩ#fl r=Ù_»∞ «# ÑÓ~°fi ÑÙ}º qâı+OKÕ « QÆ∞~°∞=Ù#∞ ãg∞Ñ≤Oz

«# Œ∞óY HÍ~°}ÏÅ#∞ q=iOz, D 15= â’¡HõOÖ’ «iOKÕ =∂~åæxfl

J_»∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞.

54

D ãO™ê~° Œ∞óMÏÅ#∞ «iOKåÅO>Ë D ãO™ê~° ™êQÆ~åxfl ^•\˜

"≥àϧeûO^Õ. HõëêìÅ Hõ_»eÖ’<Õ LO_ç P HõëêìÅ#∞ `˘ÅyOK«∞ HÀ=@O

™ê^茺OHÍ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ D ã¨O™ê~° ™êQÆ~åxfl ^•>Ë

«~°∞}ÀáêÜ«∞O K≥ÑÊ=∞x Ji÷ã∞Î<åfl_»∞. "≥∂HΔÍ~°∞úÖ·# "å~°∞ „ÑtflOKÕ q è•#O

WÖÏQ LO@∞Ok. x[OQÍ t+μº_»∞ D „ÑÑOKåxfl ZO`À ã∞xt «OQÍ

ѨijÅ# KÕã≤, WO^Œ∞Ö’x ^Œ∞óMÏÅ#∞, ÉÏ^èŒÅ#∞ ã¨iQÍæ J=QÍǨÏ#

KÕã∞H˘O>ËQÍx J «_çH D ãO™ê~°OÑ@¡ q~°HõÎÉèÏ=O HõÅQÆ Œ∞. JO Œ~°∂

^Œ∞óMÏÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~°∞ QÆ^•! JÖψQ <Õ#∂ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl#∞†

«¿ÑÊ Õ=ÚOk? Jx QÆ#∞Hõ J#∞‰õΩ#fl>¡ Õ J «_»∞ ‰õÄ_® JO ŒiÖÏQ D

[## =∞~°} K«„HõOÖ’ W~°∞H˘¯x, J*Ï#O`À D „ÑÑOK« "åº"≥∂ÇÅÖ’

z‰õΩ¯H˘x áÈÜÕ∞"å_Õ. HÍx ã∞xt «"≥∞ÿ# qâı¡+} KÕÜ«∞@O =Å¡#∞, ÑÓ~°fi[#‡

ãO™ê¯~åÅ =Å¡#∞ J «_çÖ’ D „ÑÑOK«OÑ@¡† WHõ _ç Jx «º"≥∞ÿ#, JÅÊ"≥∞ÿ#

ã¨∞MÏÅѨ@¡ "≥·~åQƺO HõeyOk. WÖÏO\˜ "≥·~åQƺO - JO>Ë q"ÕHõO=Å¡

"≥·~åQƺO Hõey#ÑC_Õ «iOKåÅ<Õ HÀiHõ, f„==Ú=Ú‰õΔΩ «fiO HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

t+μº_»∞ =∂\Ï¡_ç# ŒO`å „Ñã#fl = Œ#O`À QÆ∞~°∞=Ù q<åfl_»∞. ãO™ê~åxfl

™êQÆ~°O`À áÈeÛK≥ѨÊ@OHÍx, r=Ù_»∞ `«e¡ QÆ~°ƒùOÖ’#∞, "≥Å∞ѨʼnõΩ

=KÕÛ@ѨC_»∞, ÉÏźOÖ’#∞ Ѩ_»=Åã≤# ÉÏ^èŒÅ#∞ QÍx, Ü«∞=fi#OÖ’x

J*Ï˝<åxflQÍx, =$^•úѨºOÖ’x zO`«Å∞, ÉèíiOK«ÖËx ^Œ∞óMÏÅ#∞ QÍx,

=∞$`«∞ºÉèíÜ«∂xfl QÍx q=iOK«@O K«∂ã¨∞ÎO>Ë t+¨μº_»∞ qK«HõΔ}Ï*Ï˝#O

QÆÅ"å_»x, WѨÊ\˜ˆH H˘O`« *Ï˝<åxfl á⁄O^•_»x „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. ã¨O™ê~°

™êQÆ~åxfl K«∂z ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl_»x, `«iOKåÅ<Õ f„= `«Ñ¨# L#fl^Œx

„QÆÇ≤ÏOKå_»∞. JO ÕHÍ Œ∞ „ÑtflOKÕ q è•<åxfl |\ì t+μºx J~°› «#∞ ‰õÄ_®

„QÆÇ≤ÏOKå_»∞. J\ì t+μº_»∞ ÅaèOK«@O JÑÙ~°∂ÑO QÆ#∞Hõ J «_ç =∂@Å∞

ZO`À =∞ èŒ∞~°OQÍ L<åfl~Ú QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ. J\ì t+μºÅ‰õΩ «ÑÊHõ *Ï#É’ èŒ

KÕÜ«∂e. '' «kfikú „Ñ}áê Õ#, Ñi„Ñâıfl# ¿ã=Ü«∂ LÑ ÕHõΔ ºO u Õ *Ï#O

*Ïx#ó « «fi Œi≈#ó—— - (w « 4-34) « «fi Œi≈#∞Ö·# *Ï#∞Å∞ J\˜ì t+μº#‰õΩ

55

«ÑÊHõ *Ï# Éè’ èŒKÕ™êÎ~°∞ - Jx w «Ö’ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ WÑC_»∞ QÆ∞~°∞=Ù ZO`À

ã¨O`À+¨O`À *Ï˝#É’^èŒ KÕÜ«∞\ÏxH˜ ѨÓ#∞‰õΩO@∞<åfl_»∞. ã¨∞<åÜ«∂ã¨OQÍ

`«iOKÕ =∂~åæxfl K≥ѨÊÉ’`«∞<åfl_»∞. WO`«=~°‰õΩ LáÈ^•…`«O - t+¨μºx

J#∞Éèí=O - "≥·~åQƺO - „Ñâ◊fl J~Ú Õ - WHõ#∞O_ç ã Œ∞æ~°∞=Ù Ü≥ÚHõ *Ï#

É’ èŒ „áê~°OÉèí=∞=Ù «∞#flk - =ÚO Œ∞QÍ qKå~°}Ï =∂~åæxfl É’kèã∞Î<åfl_»∞

QÆ∞~°∞=Ù.

â’¡II Õ¿ÇÏO„k Ü«∂ã¨∞ ǨÏ$ ŒÜ«∂kHõ K≥· «º =~åæ ü

„Ñ «ºH± z Õ ifiÉèí[#O Éèí="åi ~åâıó I

ãO`å~°}ËÑ¡= Wu „â◊√u _çO_ç "≥∂-Ü«∞O

«™ê‡ £ qKå~°Ü«∞ [_® [_»Ü≥∂ ãfi~°∂ÑO II 16

„ÑuÑ^•~°÷O :- ÕÇÏ WO„kÜ«∞ Jã∞ ÇÏ$ ŒÜ«∞ PkHõ K≥· «º=~åæ ü ´ ÕÇÏO,

WO„kÜ«∂Å∞, „áê}ÏÅ∞, ÇÏ$ ŒÜ«∞O "≥ÚII# K≥· «#ºO`À ‰õÄ_ç# =~°æO #∞O_ç†

„Ñ «ºH± z Õó qÉèí[#O ´ Ö’ÑÅ L#fl zux "Õ~°∞ KÕÜ«∞@"Õ∞† Éèí="åi~åâı

´ Éèí=™êQÆ~åxfl† ã¨O «~°}Ë ´ ^•\˜OKÕ† Ñ¡= Wu ´ Ѩ_»=Jx† „â◊√u

_çO_ç=∞ó ´ LѨx+¨`«∞ÎÅ∞ Kå@∞`«∞<åfl~Ú† `«™ê‡^£ ´ JO^Œ∞=Å¡† [_»

J[_»Ü≥∂ó ã¨fi~°∂ѨO ´ [_»K≥· «<åºÅ ã¨fi~°∂ѨO QÆ∞iOz† qKå~°Ü«∞ ´

qKå~°}K≥~Úº.

ÉèÏ=O :- ÕÇÏO, WO„kÜ«∂Å∞, „áê}ÏÅ∞, ÇÏ$ ŒÜ«∞O "≥Ú ŒÖ·# K≥· «#ºO`À

‰õÄ_ç# =~°æO #∞O_ç Ö’ÑÅ L#fl zux "Õ~°∞ KÕÜ«Ú@ÜÕ∞ ãO™ê~° ™êQÆ~åxfl

^•\OKÕ Ñ_»= Jx LÑx+ «∞ÎÅ Kå\OÑÙ. Hõ#∞Hõ [_» K≥· «<åºÅ ãfi~°∂ÑO

QÆ∂iÛ qKå~°} K≥~Úº.

"åºMº :- t+μºx Ü≥ÚHõ =∂@Å#∞ |\ì J «_»∞ „ÑtflOz# q è•<åxfl |\˜ì

J`«_»∞ ѨiѨHõfi"≥∞ÿ# |∞kú QÆÅ"å_»x, WѨÊ\ ˜ˆH P`«‡*Ï˝<åxfl QÆ∞iOz

≥Å∞ã∞‰õΩ#fl "å_»x „QÆÇ≤ÏOz# QÆ∞~°∞=Ù ã~åãi J «_çH P «‡ qKå~°}Ï

=∂~åæxfl É’kèOK« É’ «∞<åfl_»∞. D ãO™ê~° [## =∞~°} K«„HõO #∞O_ç

56

q_»∞ ŒÅ á⁄Ok P «‡ ™êHΔÍ`å¯~°O á⁄O^•ÅO>Ë J «∞º «Î=∞ ™ê èŒ# P «‡

qKå~°}ÜÕ∞#x ≥eÜ«∞*Ñ≤Ê, P qKå~°}Ï q è•<åxfl É’kèOK«É’ «∞<åfl_»∞.

ã∂÷Å ÕÇÏ=Ú, ã∂HõΔ ‡"≥∞ÿ# WO„kÜ«∂Å∞, JO «ó Hõ~°}=Ú D "≥Ú`åÎxfl

'<Õ#∞— '<Õ#∞— JO@∞O\ÏO. D '<Õ#∞—#∞ qâı¡+} KÕÜ«∂e. ZÖÏ?

ÕÇÏO, 5 Hõ~‡O„kÜ«∂Å∞, 5 „áê}ÏÅ∞, 5 *Ï<ÕO„kÜ«∞Å∞, 4 JO «ó

Hõ~°}ÏÅ∞ D "≥Ú «ÎO 20 HõeÑ≤ K≥· «º=~°æO JO\Ï~°∞. JO>Ë K≥· «#ºO`À

‰õÄ_ç ÑxKÕ¿ã[_®Å∞. Ö’HõOÖ’ H˘xfl JãÅ∞ [_®Å∞<åfl~Ú. H˘O_»Å∞, ~åà◊√§

"≥ÚII q JãÅ∞ [_®Å∞. Jq Z#fl\H© "å@O «@ Jq ÑxKÕÜ«∞=Ù. HÍx

^ÕǨÏO "≥ÚII# =hfl [_®ÖË J~Ú#ѨÊ\ ˜H© K≥·`«#ºO`À ‰õÄ_ç#ѨC_»∞

ÑxKÕ™êÎ~Ú. JO Œ∞H g\x K≥· «º=~°æO J<åfl~°∞. =∞# WO\’¡ L#fl Ö·@∞,

á¶êº#∞, „Ѷ ≤*ò "≥ÚII# =ã¨∞Î=ÙÅhfl [_»"Õ∞. HÍx "å\ ˜Ö’H˜ Hõ Ô~O@∞

„Ñ"ÕtOz#ÑC_»∞ Jq ÑxKÕ™êÎ~Ú. HõÔ~O@∞ JO ŒHõáÈ Õ [_»"≥∞ÿáÈ`å~Ú.

JÖÏQ D ÕÇÏO, WO„kèÜ«∂Å∞, „áê}ÏÅ∞, JO «ó Hõ~°}ÏÅ∞ "≥ÚII#q ‰õÄ_®.

Hõ#∞Hõ Wq [_®ÖË J~Ú<å K≥· «º=~°æO J<åfl~°∞. Wq ZÖÏ ÑxKÕã∞ÎO\Ï~Ú?

ÕÇÏO «#‰õΩHÍ=Åã≤# "å\x Ö’xH fã∞‰õΩO@∞Ok. JHõ ~°ÖËx "å\x

|Ü«∞@‰õΩ <≥_»∞`«∞Ok† Hõ ˆ~‡O„kÜ«∂Å∞ #_»=\ÏxH˜, Ѩ@∞ìHÀ\ÏxH˜,

=∂\Ï¡_»\ÏxH LÑÜ≥∂QÆÑ_» å~Ú. *Ï<ÕO„kÜ«∂Å∞ „ÑÑOKåxfl QÆ∞iOz#

*Ï<åxfl K«∂z, qx, ãÊi≈Oz, "åã#K«∂z, ~°∞zK«∂z ≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú.

JO «ó Hõ~°}ÏÅÖ’ =∞#ã∞û PÖ’K«#Å∞ KÕã∞ÎOk, |∞kú xâ◊ÛÜ«∞OKÕã∞ÎOk,

z «ÎO *ÏÑHÍÅ#∞ xÅ∞=KÕã∞ÎOk, JÇÏOHÍ~°O <Õ#∞ Jx =ÚO Œ∞‰õΩ =ã∞ÎOk.

WÖÏ W=hfl ÑxKÕã∞Î<åflÜ«∞O>Ë Jk "å\ ãÇÏ[ÅHõΔ}O HÍ Œ∞. U^À â◊HÎ

"å\Ö’ LO_»@O =Å¡ Pâ◊HÎx „QÆÇ≤ÏOz Wq ÑxKÕã∞Î<åfl~Ú. P â◊HÎ<Õ zu

J<åfl~°∞. Jk PÜ«∂ WO„kÜ«∂ÅÖ’ÑÖË L#flk QÆ#∞Hõ ^•xx „Ñ «ºHÛu

J<åfl~°∞. P zu L#flO «HÍÅO Jq ÑxKÕ™êÎ~Ú. P zu ÖËHõáÈ Õ ZHõ _ç

^˘OQÆÅ∞ JHõ _Õ QÆÑπzÑπ J#fl@∞¡ Hõ ŒÅ=Ù† ÑxKÕÜ«∞=Ù† [_»"≥∞ÿáÈ`å~Ú.

57

™ê è•~°}OQÍ =∞#O UO J#∞‰õΩO\Ï=∞O>Ë D ÕÇÏO WO„kÜ«∂Å∞,

=∞#ã∞û, |∞kú, ãfi «ÇQÍ ÑxKÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl~Ú Jx. JO Œ∞H ZÑC_»∂

qâı¡+}KÕÜ«∞O. =∞x+≤QÍ, =ºHÎQÍ, r=Ù_çQÍ ÑxKÕã∂Î D ãO™ê~°OÖ’ H˘@∞ì

q∞\Ϥ_»∞ «∂ LO\ÏO. J~Ú Õ nx #∞O_ç |Ü«∞@ Ñ_®e J#∞H˘<Õ r=Ù_»∞

UO K͆Ƕe?

"≥Å∞QÆ∞ «∂ LO_Õ Ö·@∞#∞ K«∂ã∂Î JHõ _» [_»"≥∞ÿ# Ö·@∞ •xfl "≥ÅyOKÕ

HõÔ~O@∞ Ô~O_»∂ "Õ~°∞ "Õ~°x ≥Å∞ã∞‰õΩ#fl@∞¡QÍ, D ÑxKÕã∞Î#fl K≥· «º=~åæxfl,

JO>Ë ÕÇxfl, WO„kÜ«∂Å#∞ K«∂ã∂Î WHõ _» [_»"≥∞ÿ# ÕÇÏ=Ú, ^•xfl

ÑxKÕ~ÚOKÕ 'zu— Ô~O_»∂ "Õ~°∞ "Õ~°x, JÖÏQ [_»"≥∞ÿ# WO„kÜ«∂Å∞ "å\x

ÑxKÕ~ÚOKÕ 'zu— Ô~O_»∂ "Õ~°∞ "Õ~°x ≥Å∞ã∞HÀ"åe. JO ÕQÍ Œ∞ Ö·@∞#∞

"≥eyOKÕ HõÔ~O@∞, á¶êº#∞#∞ „u¿ÑÊ HõÔ~O@∞, „Ѷ≤*ò#∞ K«Å¡|iKÕ HõÔ~O@∞

XHõ>Ë J~Ú#@∞¡ D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å#∞, „áê}ÏÅ#∞, JO`«ó Hõ~°}ÏÅ#∞

ÑxKÕ~ÚOKÕ 'zu— XHõ >Ë#x „QÆÇ≤ÏOKåe. WÖÏ [_®xfl, K≥· «<åºxfl q_»nã≤

K«∂_»@"Õ∞ qKå~°}. D qKå~°} =Å¡<Õ ã¨O™ê~° ™êQÆ~åxfl ^•@=K«∞Û.

Hõ#∞Hõ D qKå~°}Ë Ñ_»=ÖÏO\k.

S Õ qKå~°} ZÖÏ KÕÜ«∂e?

â’¡II „Ѩ «ºH± zu~°fiѨÙi ŒO #Éèí"Õ ü [_®`å‡

‰õΩ_®ºk= ü [_» «Ü«∂ Ѻã"À #z «∞ûó I

<åÑ‘O„kÜ«∂} Hõ~°}O ‰õΩ « U= z ü™êº ü

‰õΩ^•ÌÅHÍk=ku „ÑqKå~°Ü«∞ «fiO II 17„ÑuÑ^•~°úO :- W ŒO =ÑÙó ´ D â◊s~°O† ‰õΩ_»ºPk= ü [_®`å‡ ´ QÀ_»"≥ÚII# "å\=Ö [_»"≥∞ÿ#k† „Ñ «ºH±zuó #Éèí"Õ ü Ö’Ñe zuHÍ Œ∞† Jã=óJÑ≤ [_» «Ü«∂ ´ „áê}ÏÅ∞ ‰õÄ_® [_»"≥∞ÿ#q QÆ#∞Hõ† #z «∞ûó ´ zuHÍ Œ∞†WO„kÜ«∂} JÑ≤ ´ WO„kÜ«∂Å∞ ‰õÄ_®† ‰õΩ^•ÌÅHõ Pk= ü Hõ~°}O U= ´Q˘_»¤e "≥ÚII# Ñx=Ú@¡ =O\"Õ† (Hõ#∞Hõ) z ü ‰õΩ «ó ™êº ü ´ zu ZÖÏJ=Ù`å~Ú? Wu «fiO „ÑqKå~°Ü«∞ ´ D „ÑHÍ~°OQÍ h=Ù QÍ_è»OQÍ qKå~°}K≥~Úº.

58

ÉèÏ=O :- D â◊s~°O 'QÀ_»— "≥Ú ŒÖ·# "å\=Ö [_»ãfiÉèÏ=O Hõey#k.

Ö’#∞#fl zuHÍ^Œ∞. ѨOK«„áê}ÏÅ∞ ‰õÄ_® [_»"≥∞ÿ#q QÆ#∞Hõ zuHÍ^Œ∞.

WO„kÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® zuHÍ Œ∞. Q˘_»¤e "≥Ú ŒÖ·# Ñx=Ú@¡ =O\"Õ. Jq

zu ZÖÏ J=Ù «∞Ok? D q èŒOQÍ QÍ_è»OQÍ qKå~°}K≥~Úº.

"åºMº :- [_» K≥· «<åºÅ#∞ q_»nã≤ K«∂¿ã qKå~°} x~°O «~°O K≥Ü«∂ºÅx

„HO Œ\ â’¡HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù K≥áêÊ~°∞. P qKå~°} ZÖÏ K≥Ü«∂ºÖ’ D â’¡HõOÖ’

ã∂K«#Å∞ KÕã∞Î<åfl~°∞. =ÚO Œ∞QÍ ÕÇÏO, WO„kÜ«∂Å∞, „áê}ÏÅ∞. g\x

ZÖÏ qKå~°} KÕÜ«∂Ö’ D â’¡HõOÖ’ K≥|∞ «∞<åfl~°∞. JO «ó Hõ~°}O - JO>Ë

=∞<À|∞ Œ∞úÅ#∞ ZÖÏ qKå~°} K≥Ü«∂ºÖ’ ~åÉ’ÜÕ∞â’¡HõOÖ’ K≥ÑÊÉ’ «∞<åfl~°∞.

x[OQÍ [_»=Ú, K≥· «#º=Ú "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ LO>Ë K«Hõ QÍ q_»nÜ«∞=K«∞Û.

aÜ«∞º=Ú, ~åà◊√§ HõÅã≤ L#fl@∞¡QÍ D [_»K≥·`«<åºÅ∞ Hõeã≤ LO>Ë

q_»nÜ«∞=K«∞Û. ÖË • =_»¡yO[Ö’ ÖÏQÆ aÜ«∞ºÑÙ yO[, á⁄@∞ì Hõeã≤ LO>Ë

H˘OK≥O Hõ+ìO`À q_»fÜ«∞=K«∞Û. HÍx [_»K≥· «<åºÅ∞ Ô~O_»∂ r=Ù_çÖ’ ÉèÏQÍÅ∞.

JãÅ∞ Ô~O_»∂ HõÅã≤ L#fl@∞¡ ≥eÜ«∞ Œ∞. HõxÑ≤OKÕk, |∞kúH JO Õk [_»"Õ∞.

K≥· «#ºO HõxÑ≤OKÕkQÍ Œ∞. |∞kúH JO ÕkQÍ Œ∞. J~Ú<å ZÖÏQÀÖÏ q_»nã≤

K«∂_»@O `«Ñ¨Êxã¨i. „áêѨOzHõ q+¨Ü«∂Å`À HõÅ∞+≤`«OQÍx |∞kúÖ’x

xt «"≥∞ÿ# q"ÕHõO ^•fi~å, qK«HõΔ}Ï <≥·ÑÙ}ºO ^•fi~å q_»nã≤ ≥Åã∞HÀ=@O

«ÑÊ =∞~À=∂~°æO ÖË Œ∞.

(1) â◊s~°O QÀ_»ÖÏO\k. QÀ_» - [_»O. Hõ ŒÅ Œ∞. Z=~À XHõ~°∞ „ÑÜ«∞uflOz

Ñ_»Q˘\Ïìe. ÖË • Ü«∞O„`åÅ^•fi~å <≥\Ïìe. «#O «@ å#∞ Hõ ŒÅ Œ∞. JÖÏQ

â◊s~°O [_»O. ֒ѨÅ#∞O_ç U^Àâ◊H˜Î (zu) ѨxKÕã¨∞ÎO>Ë<Õ Jk

Hõ Œ∞Å∞ «∞Ok. P Ö’Ñeâ◊HÎ (zu) ÖËHõáÈ Õ â◊s~°O Hõ ŒÅ Œ∞ "≥∞ ŒÅ Œ∞. QÀ_»

JO>Ë QÀ_»Å`À Hõ\ì# WÅ∞¡ Jx J~°÷O KÕã∞HÀ=K«∞Û. WÅ∞¡ Hõ@∞ì‰õΩx WO\’¡

LO_Õ=ºHÎ •xx «# J=ã~åʼnõΩ LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. x„ ŒáÈ=\ÏxH,

HÍÅHõ$`åºÅ∞ f~°∞ÛHÀ\ÏxH, u#\ÏxH, =∂\Ï¡_»∞HÀ\ÏxH WÖÏ JxflO\H

LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\Ï_»∞. JO Õ. JÖÏQ D â◊s~°=∞<Õ WO\x Ö’#∞#fl r=Ù_»∞

«# J=ã~åʼnõΩ "å_»∞‰õΩO\Ï_»∞. "å_»∞‰õΩ<Õ r=Ù_»∞ K≥· «#ºO`À LO\Ï_»∞

QÍx, "å_»∞HÀ|_Õ â◊s~°O =∂„ «O [_»"≥∞ÿ# Õ.

59

(2) ÑOK«„áê}ÏÅ∞ : x[OQÍ ÑOK«„áê}ÏÅ=Å¡<Õ r=Ù_»∞ u#QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞,

JiyOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl_»∞. â◊H˜Î=O`«∞_Ò`«∞<åfl_»∞, ѨxH˜~åx =º~åúÅ#∞

|Ü«∞@‰õΩ <≥@ì QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞. nxx |\˜ì „áê}ÏÅ∞ K≥· «#ºO`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl=<Õ

JxÑ≤ã∞ÎOk. HÍx „áê}ÏÅ∞ ‰õÄ_® [_»"Õ∞. ZÖÏ? JãÅ∞ „áê}O JO>Ë

Uq∞\? |Ü«∞@#∞#fl QÍe =Ú‰õΩ¯ ^•fi~å Ö’ÑeH "≥àıÎ '„áê}O— J=Ù «∞Ok.

=∞i =∞#O XHõ ÉÁ=∞‡#∞ «Ü«∂~°∞KÕã≤ ^•x =Ú‰õΩ¯^•fi~å QÍex Ö’ÑeH

ѨOÑ≤OQ∑ KÕ^•ÌO. P QÍe ֒ѨŠ„áê}O J=Ù`«∞O^•? HÍ^Œ∞. JO>Ë

â◊s~°OÖ’ÑÅ U^À â◊HÎ (zu) LO_»\Ï# |Ü«∞\ QÍe Ö’ÑÅ „áê}OQÍ

=∂~°∞ «∞#fl Œ#fl=∂@. nxx |\ì „áê}O [_»"Õ∞. ^•xx JÖÏ=∂~°ÛQÆey#

K≥· «#ºO "Õ~ LOk. Hõ#∞Hõ ÑOK« „áê}ÏÅ∞ [_»"≥∞ÿ#"Õ. zuHÍ Œ∞.

(3) WHõ WO„kÜ«∂Å∞<åfl~Ú. "å\x Hõ~°}ÏÅ∞ JO\Ï~°∞. JO>Ë Ñx=Ú@∞¡

Jx J~°úO. Q˘_»¤eÖÏQÍ, ÃÑ<£ÖÏQÍ, Kå‰õΩÖÏQÍ, =∞x+≤ LÑÜ≥∂yOK«∞H˘x

U Œ<åfl ÑxKÕÜ«∞\ÏxH ÑxH =™êÎÜÕ∞QÍx Jq zuHÍ Œ∞. Q˘_»¤e`À K≥@∞ì#∞

#~°∞‰õΩ`åO. #iHk Q˘_»¤ÖË J~Ú<å «#O «@`å#∞ #~°∞HõÖË Œ∞. XHõ =∞x+≤

^•xx LÑÜ≥∂y¿ãÎ<Õ #iHk. JÖÏQ 'HõÅO— Hõq «fiO „"åÜ«∞ Œ∞. XHõ Hõq

^•x#∞ÑÜ≥∂yOz Hõq «fiO „"å™êÎ_»∞. Hõ#∞Hõ Jk H=ÅO Ñx=Ú@∞ì. JÖÏQ

HÍà◊√§, KÕ «∞Å∞, Hõà◊√§, K≥=ÙÅ∞ Jhfl r=Ù_»∞ ÑxKÕÜ«∞\ÏxH LÑÜ≥∂yOK«∞H˘<Õ

Hõ~°}ÏÖË - Ñx=Ú>Ë¡. Hõ#∞Hõ Jq [_®Å∞. zuHÍ Œ∞. K≥· «#ºOHÍ Œ∞. D

q èŒOQÍ ã∂HõΔ ‡"≥∞ÿ# |∞kèÌ À x~°O «~°O qKå~°} KÕÜ«∂e. WOHõ JO «ó

Hõ~°} qKå~°}.

WHõ JO «ó Hõ~°} QÆ∞iOz - [_»=∂? K≥· «#º=∂?

â’¡II Œ$â◊º «fi`À# =∞#ã¨â◊Û Éèí"Õ ü zu «fiO

<åÇÏO Hõ$uâ◊Û Ñi}Ï=∞ = Õzu™êº ü I

|∞ Õú~°z «fi =∞Ñ≤[#‡ q<åâ◊= ü åfi ü

z «ÎO K« Œ$â◊º =∞aèk «º #∞zO « Ü«∞ «fiO II 18

60

„ѨuѨ^•~°÷O :- ^Œ$â◊º`«fi`«ó ´ ^Œ$â◊ºO QÆ#∞Hõ† =∞#ã¨ó ´ =∞#ã¨∞û†

zu «fiO#Éèí"Õ ü ´ zu HÍ Œ∞† Ñi}Ï=∞= Õ JÇÏOHõ$uó zuó # ™êº ü ´

=∂~°∞ÊK≥O Õ JÇÏOHÍ~°O‰õÄ_® zuHÍ Œ∞† [#‡q<åâ◊=`åfi ü ´ ÑÙ@∞ìHõKå=Ù

L#flO Œ∞#† |∞ ÕÌó Jz «fiO ´ |∞kú ‰õÄ_® zuHÍ Œ∞† Œ$â◊ºO z «ÎO K« ´

^Œ$â◊º"≥∞ÿ# z`«ÎO ‰õÄ_®† Jz`ü Wu J#∞zO`«Ü«∞`«fiO ´ z`üHÍ^Œx

x~°O «~°=Ú h=Ù qKå~°}K≥~Úº.

ÉèÏ=O :- Œ$â◊ºO QÆ#∞Hõ =∞#ã∞û zuHÍ Œ∞. =∂~°∞ÊK≥O Õ JÇÏOHÍ~°=¸

zuHÍ Œ∞. ÑÙ@ì@O Kå=@O J<ÕqHÍ~åÅ∞#flO Œ∞# |∞kú zuHÍ Œ∞. Œ$â◊º"≥∞ÿ#

z «ÎO ‰õÄ_® zuHÍ Œ∞. [_»"Õ∞. WÖÏ x «ºO qKå~°}K≥~Úº.

"åºMº :- WÑC_»∞ JO «ó Hõ~°}O - JO>Ë =∞#ã∞û |∞kú z «ÎO JÇÏOHÍ~°O

J#|_Õ 4 Hõ~°}ÏÅ QÆ∞iOz# qKå~°}. Wq [_»=∂? K≥· «#º=∂? Jx

qKå~°} KÕÜ«∂e.

(1) =∞#ã¨∞û [_»=∂? K≥· «#º=∂? =∞#ãûO>Ë PÖ’K«#ÖË. PÖ’K«#Å∞,

ã¨OHõÖÏÊÅ∞, L„^ÕHÍÅ∞, JÅ[_»∞Å∞, PO^Àà◊#Å∞ ǨÏ~°¬â’HÍÅ∞. W=hfl

=∞#ã¨∞ûÖ’ HõeˆQ qHÍ~åÅ∞. J<ÕHõ ã¨Oâ◊Ü«∂ŠѨÙ@ì =∞#ã¨∞û. 'ã¨OHõÅÊ

qHõÖÏÊ «‡HÍ=∞#ó— J<åfl~°∞. =∞i D =∞#ã∞ûÖ’x PÖ’K«#Å#∞, ãOHõÖÏÊÅ#∞,

JÅ[_»∞Å#∞, PO^Àà◊#Å#∞, ã¨Oâ◊Ü«∂Å#∞, ǨÏ~°¬â’HÍÅ#∞ r=Ù_»∞

≥Å∞ã∞‰õΩO@∞<åfl_®? ÖË •? „Ñu "å_çH© "å_ç =∞#ã∞ûÖ’ HõeQ PÖ’K«#Å∞

≥Å∞ã∂Î<Õ LO\Ï~Ú. JO>Ë =∞#ã∞û Œ$â◊ºO, "å\x ≥Å∞ã∞H˘<Õ r=Ù_»∞

„ Œ+ì (K«∂KÕ"å_»∞). K«∂KÕ"å_»∞ zu. K«∂_»|_Õ Œ$â◊ºO [_»O. Hõ#∞Hõ =∞#ã∞û

[_»O. zuHÍ Œ∞.

(2) JÇÏOHÍ~°O JO>Ë <Õ#∞-<Õ#∞ J#|_Õk. D JÇÏOHÍ~°O ZÑC_»∂

XH ~°HõOQÍ LO_» Œ∞. ZÑC_»∂ =∂~°∞ «∂ LO@∞Ok. =∂\Ï¡_»∞ «∞#flÑC_»∞

<Õ#∞ =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl#∞ JO\ÏO. K≥¿ÑÊ@ÑC_»∞ <Õ#∞ K≥|∞ «∞<åfl#∞ JO\ÏO.

q<Õ@ÑC_»∞ <Õ#∞ qO@∞<åfl#∞ JO\ÏO. JO>Ë JÇÏOHÍ~°O XHõÑC_»∞ q<Õk,

XHõѨC_»∞ K≥¿ÑÊk, XHõѨC_»∞ =∂\Ï¡_Õk. KÕ¿ãѨxx |\˜ì D '<Õ#∞— -

61

JÇÏOHÍ~°O - =∂~°∞ «∂ LO@∞Ok. zu U=∂~°∞ÊÅ∂ ÖËxk. Hõ#∞Hõ =∂~°∞ÊÅ∞

K≥O Õ JÇÏOHÍ~°O zuHÍ Œ∞. JO ÕHÍ Œ∞ D =∂~°∞ÊÅxflO\h ≥Å∞ã∞H˘<Õk

r=Ù_»∞. Hõ#∞Hõ r=Ù_»∞ „ Œ+ì - JÇÏOHÍ~°O Œ$â◊ºO Hõ#∞Hõ JÇÏOHÍ~°O

zuHÍ Œ∞. [_»"Õ∞.

(3) |∞k÷ J<Õk Jxfl "Õà◊ÖÏ ÑxKÕÜ«∞ Œ∞† ÑxKÕã≤#ÑC_»∞ XH q èŒOQÍ

ѨxKÕÜ«∞ Œ∞. =∞#O x„ ŒáÈ~Ú#ѨC_»∞ |∞kú Jã¨Å∞ ѨxKÕÜ«∞ Œ∞. JO>Ë

JѨC_»∞ |∞kú ÖË#>Ë¡. J Õ =∞#O "Õ∞Å∞HÀ=@O`À<Õ |∞kú ѨxKÕÜ«∞@O

„áê~°Oaèã∞ÎOk. JO>Ë |∞kúÑÙ_»∞ «∞#flk, =∞~°}ã∞Î#flk† uiyÑÙ_»∞ «∞#flk.

WÖÏ [## =∞~°}ÏÅ`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#fl |∞kú zuHÍ Œ∞. [_»O. zuZÑC_»∂

U=∂~°∞ÊÅ∞ ÖˉõΩO_® LO_Õk. |∞kúx, |∞kúÖ’x HÀiHõÅ#∞, |∞kúÖ’x

=∂~°∞ÊÅ#∞ ≥Å∞ã∞H˘<Õk r=Ù_»∞. Hõ#∞Hõ |∞kú Œ$â◊ºO† r=Ù_»∞ „ Œ+ì, Œ$â◊º"≥∞ÿ#

|∞kú zuHÍ Œ∞. [_»O.

(4) z «ÎO JO>Ë *ÏÑHÍÅ ÑÙ@ì. ZÑÊ\ #∞O_À =∞# J#∞Éèí"åÅhfl z «ÎOÖ’

LO_çáÈ`å~Ú. JѨC_»Ñ¨C_»∞ QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞‰õΩO@∂<À, QÆ∞~˘Î¿ãÎ<À JѨC_»∞

JÖÏKÕâß#∞, WÖÏ J<åfl#∞, JÖÏ [iyOk Jx K≥ÑC‰õΩO@∂ LO\ÏO.

JO>Ë =∞#z «ÎOÖ’x Jxfl *ÏÑHÍÅ∞ ÖË • ㇠$ «∞Å∞ =∞#‰õΩ ≥Å∞ã∂Î<Õ

LO\Ï~Ú. ≥eÜ«∞|_Õ z «ÎO Œ$â◊ºO. ≥Å∞ã∞H˘<Õ r=Ù_»∞ „ Œ+ì. „ Œ+ìzu.

Œ$â◊ºO [_»O. Hõ#∞Hõ z «ÎO zuHÍ Œ∞ [_»"Õ∞. D „ÑHÍ~°OQÍ ÉÏÇϺOQÍ

HõxÑ≤OKÕ =∞# ÕÇÏO - WO„kÜ«∂Å∞† JO «~°OQÍ LO_ç ÑxKÕ¿ã =∞#ã∞û,

|∞kú, z «ÎO, JÇÏOHÍ~°O - Jhfl‰õÄ_® =∂~°∞ÊÅ∞ K≥O Õq† Œ$â◊º"≥∞ÿ#q

JO>Ë =∞#KÕ « K«∂_»|_Õq, ≥Å∞ã∞HÀ|_Õq, Hõ#∞Hõ Wq Jhfl [_»O. g\x

K«∂KÕ - ≥Å∞ã∞H˘<Õ „ Œ+ì<≥·# '<Õ#∞— zux - K≥· «<åºxfl. WÖÏ x~°O «~°O

qKå~°} KÕã∞ÎO_®e. D qKå~°} =Å¡<Õ K≥· «#ºOQÍ HõxÑ≤OKÕ D Õ¿ÇÏO„kÜ«∞

=∞<À|∞ Œ∞úÅ∞ x[OQÍ K≥· «#ºO HÍ Œx, K≥· «#ºO "å\ ãÇÏ[ ÅHõΔ}O HÍ Œx

- U^À XHõ J Œ$â◊º â◊HÎ Ü≥ÚHõ ãÊ~°≈=Å¡<Õ - Jã≤÷ «fiO =Å¡<Õ Wq K≥· «#º

=O «OQÍ HõxÑ≤ã∞Î#fl=x, Ü«∞^•~°úOQÍ Jq [_»"≥∞ÿ#=x ≥Å∞ã∞ÎOk. ~°∂_èçQÆ

xâ◊ÛÜ«∞*Ï#O HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

62

ã~. W=hfl zuHÍ Œ∞ - =∞izu Uk? h"≥=~°∞?

â’¡II |∞^•úfi ã¨=∞ãÎ =∞Ñ≤ Œ$â◊º =∞z «ûfi ~°∂ѨO

„Ñ «ºHÛuOK« x[ ~°∂Ñ «Ü«∂ qk`åfi I

Õ¿ÇÏO„kÜ«∂ ŒºdÅ ™êHõΔ ºÇÏ q∞ «º [„ãO

ãOzO «Ü«∞ =ºÑQÆ ådÅ ãOâ◊Ü«∞ãû<£ II 19

„ÑuÑ^•~°÷O :- ã=∞ãÎO JÑ≤ ´ D Jhfl ‰õÄ_®† Œ$â◊ºO, Jz üãfi~°∂ÑO

´ Œ$â◊º=∞x, [_»=∞h† |∞^•úfi ´ ≥Å∞ã∞H˘x† „Ñ «ºH±zuO ´ Ö’ÑÅ L#fl

zuÜÕ∞† x[~°∂Ñ «Ü«∂qk`åfi ´ «#x[ ãfi~°∂Ñ=∞x ≥Å∞ã∞H˘x† JdÅ

ãOâ◊Ü«∞ó JÑQÆ «ã<£ ´ Jhfl ãOâ◊Ü«∂Å#∞ q_çzÃÑ\ì† Õ¿ÇÏO„kÜ«∂k

JdÅ ÕÇÏO, WO„kÜ«∂Å∞ "≥ÚII# JxflO\H† JÇÏO™êHΔWu <Õ#∞™êHΔx

Jx† J[„ãO ãOzO «Ü«∞ ´ ZÅ¡ÑC_»∂ zO «# K≥~Úº (qKå~°} K≥~Úº).

ÉèÏ=O :- D ã=∞ãÎ=¸ ( ÕÇÏO, WO„kÜ«∞, „áê}, =∞<À|∞kú, JÇÏOHÍ~åÅ∞)

Œ$â◊ºO Jx, [_»=∞x ≥Å∞ã∞H˘x, Ö’ÑÅ#∞#fl zuÜÕ∞ «# x[~°∂Ñ=∞x

≥Å∞ã∞H˘x Jxfl ãOâ◊Ü«∂Å∞ = Œe D ã=∞ãÎ Õ¿ÇÏO„kÜ«∞ =∞<À |∞ Œ∞úʼnõΩ

'<Õ#∞™êHΔx— Jhfl x~°O «~°O zO «# K≥~Úº.

"åºYº :- WO «=~°‰õΩ â◊s~°O, „áê}ÏÅ∞, WO„kÜ«∂Å∞ Jhfl [_»"≥∞ÿ#=x,

ã¨fi`«Ç¨QÍ "å\ ˜H˜ K≥·`«#ºO ÖË^Œx Hõ#∞Hõ zuHÍ^Œx 17= â’¡HõOÖ’

≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. JÖÏQ =∞#ã∞û, |∞kú, JÇÏOHÍ~°O, z «ÎO W=hfl ‰õÄ_®

Œ$â◊º=∞x, Œ$â◊º"≥∞ÿ# ŒO`å [_»=∞x, "å\x ≥Å∞ã∞H˘<Õ „ Œ+ì r=Ù_»x,

Hõ#∞Hõ r=Ù_Õ 'zu— Ü«∞h 18= â’¡HõOÖ’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO. =∞#ã¨∞ûÖ’x

PÖ’K«#Å#∞, PO^Àà◊##∞, JÅ[_çh `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åflO. JÖψQ

|∞kúÖ’x HÀiHõÅ#∂ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åflO, z`«ÎOÖ’x *Ï˝Ñ¨HÍÅ#∂

≥Å∞ã∞HÀQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åflO. Hõ#∞Hõ Jq Jhfl Œ$â◊ºO. Œ$â◊ºOÜ«∂= «∞Î [_»"Õ∞

QÆ#∞Hõ Jq Jhfl [_»"≥∞ÿ#q. J~Ú Õ g\˜x ≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#flk Z=~°∞?

'<Õ#∞—, <å|∞kúÖ’ Z@∞=O\˜ HÀiHõÅ∞<åflÜ≥∂, UU ÅHΔͺÅ∞<åflÜ≥∂

63

<å‰õΩ ≥Å∞ã∞† <å=∞#ã∞ûÖ’ UU PÖ’K«#Å∞, qHÍ~åÅ∞ L<åflÜ≥∂ <å‰õΩ

`≥Å∞ã¨∞† <å z`«ÎOÖ’ U"Õ∞q∞ *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞<åflÜ≥∂ ‰õÄ_® <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞.

g@xflO\ ˜x `≥Å∞ã¨∞H˘<Õ <Õ#∞ Z=~°∞? |∞kú<å? |∞kúx ‰õÄ_®

≥Å∞ã∞‰õΩO@∞<åfl#∞ QÆ •! JO>Ë |∞kúH‰õÄ_® P=Å L#fl zux - K≥· «<åºxfl

Jx JOwHõiOKåeûO^Õ. JO>Ë <Õ#∞ D ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞ =∞<À|∞^Œ∞úÅ<Õ

Láê èŒ∞ÅhflO\H P è•~°OQÍ LO_ç, "å\Hõ#fl "Õ~°∞QÍ L#fl 'zux—.

[_»"≥∞ÿ# D ^ÕǨ^Œ∞Å∞ <Õ#∞HÍ^Œ∞. D ^ÕǨ^Œ∞Å#∞ <Õ#∞

LÑÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl#∞. <Õ#∞ "å\Hõ<åfl "Õ~°∞QÍ L#fl 'zux—. x[OQÍ

<Õ#∞ ÕÇÏ"Õ∞ J~Ú Õ ÕÇÏOÖË#ÑC_»∞ <Õ#∞ ÖË#∞ J<åe QÆ •! =∞i D

ÕÇÏO ÖˉõΩO_® «e¡ QÆ~°ƒùOÖ’ L<åfl#∞QÆ •! JO «‰õΩ =ÚO Œ∞ «O„_çÖ’ c[

~°∂ѨOÖ’ L<åfl#∞QÆ^•! JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ Jã¨Å∞ U~°∂Ѩ=¸ ÖˉõΩO_®

J=ºHõÎOÖ’ L<åfl#∞QÆ •! JO «‰õΩ=ÚO Œ∞ [#‡Ö’ =∞~À ÕÇÏO`À L<åfl#∞

Hõ •! Hõ#∞Hõ <Õ#∞ D ÕÇÏO HÍ Œ∞. zux Jx ãÊ+ìO.

J~Ú`Õ WÖÏ qKåiOz, qâı¡+≤Oz `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#flk Z=~°∞?

qKå~°}Ïâ◊H˜Î |∞kú^Õ QÆ#∞Hõ |∞kú WÖÏ xâ◊Û~Úã¨∞Î#flk. D xâ◊ÛÜ«∞O

J#∞Éèí=OQÍ =∂~åe. JO>Ë? WÑC_»∞ =∞#O =º‰õΩÎÅ∞QÍ =º=ÇÏiã∞Î<åflO.

ÑÙ~°∞+μ_»∞QÍ, ¢ã‘ÎQÍ =º=ÇÏiã∞Î<åflO. S Õ <Õ#∞ ÑÙ~°∞+μ}‚ Jx „Ñu ~ÀE

x„ ŒÖË=QÍ<Õ H˘kÌ¿ãѨ٠qKå~°} KÕã¨∞Î<åfl=∂? ÖË Õ! JÖÏQÆx ZѨC_»<åfl

á⁄~°áê@∞ Ñ_®¤=∂? Ñ_»ÖË Œ∞. Ñ_»O. W Õ J#∞Éèí=O JO>Ë. WÑC_»∞ ÑÙ~°∞+μ}‚

- ¢ã‘Îx Jx ZÖÏÔQ· Õ Zxfl Ñ#∞ÅÖ’ L<åfl, Zxfl PO^Àà◊#ÅÖ’ L<åfl -

JÑC_Õ x„ Œ ÖËz<å - ZÖÏ J#∞‰õΩO\Ï"≥∂ -JãÅ∞ J#∞HÀ‰õΩO_®<Õ ZÖÏ

=º=ÇÏi™êÎ"≥∂ - JÖÏQ <Õ#∞ zux - P «‡#∞ - JO «\Ï L#fl K≥· «<åºxfl,

J#∞ J#∞Éèí∂u ZÅ¡ÑC_»∂ LO_®e. qKå~°} KÕÜ«∂eû# ÑxÖˉõΩO_®,

PÖ’zOz, QÆ∞~°∞Î ≥K«∞ÛHÀ"åeû# Ñx ÖˉõΩO_® ZÑC_»∂ P «‡QÍ, JHõ~°ÎQÍ,

JÉè’HõÎQÍ LO_çáÈ"åe. W Õ J#∞Éèí∂u JO>Ë. =∞i WÖÏO\ J#∞Éèí∂u

ZÖÏHõÅ∞QÆ∞`«∞Ok?

64

=ÚO^Œ∞QÍ x~°O`«~°O |∞kú`À qKå~°} KÕã¨∂Î <Õ#∞ ^ÕǨÏOHÍ^Œ∞,

WO„kÜ«∂Å∞HÍ Œ∞, =∞#ã∞ûHÍ Œ∞, |∞kÌHÍ Œ∞. g@hflO\H "Õ~°∞QÍ LO_ç,

g\H HÍ=Åã≤# K≥· «<åºxflã∂Î, g\˜ À JO@∞HÀ‰õΩO_® L#fl k=ºK≥· «<åºxfl

- zux - P «‡#∞ Jx xâ◊ÛÜ«∂xH =zÛ P «~åfi « Ö’HõOÖ’ D Õ¿ÇÏO„kÜ«∞

=∞<À|∞ Œ∞ÌÅ∞ u~°∞QÆ∞ «∂ ÑxKÕã∞Î#flÑC_»∞ D „ÑÜ«∂}O KÕã∞Î#fl ÕÇxfl

<Õ#∞ H=ÅOQÍ K«∂ã∞Î<åfl#∞. „ÑÜ«∂}O KÕã∞Î#flk ÕÇÏO - <Õ#∞ D ÕÇxfl

QÆ=∞xOKÕ H=Å ™êHΔx Jx† PÖ’K«#Å∞ KÕã∞Î#flk =∞#ã∞û, <Õ#∞ PÖ’K«#Å#∞

QÆ=∞xOKÕ ™êH˜Δx Jx† ZšѨC_»∂ XHõ¯HõΔ}O ‰õÄ_® =∞~°∞= ‰õΩO_®

'H=Å™êHΔQÍ— LO_®e. XHõ HõΔ}O ‰õÄ_® =∞##∞ =∞#O =∞iz D Láê èŒ∞ÖË

SáȉõÄ_» Œ∞. XHõ HõΔ}O =∞~°z<å P «‡<≥·# <Õ#∞ ÕÇxfl SáÈ`å#∞. r=Ù}‚~Ú

áÈ`å#∞. |O èŒOÖ’ Ñ_çáÈ`å#∞. Hõ#∞Hõ ™êHΔQÍ - H=Å ™êHΔQÍ ÕÇ Œ∞Å#∞,

"å\ ˜ =$`«∞ÎÅ#∞ QÆ=∞xã¨∞Î LO_®e. UL^ÕÌâßÅ∞ ÖˉõΩO_® ˆH=ÅOQÍ

QÆ=∞xOKåe. xi¡ÑÎOQÍ LO_®e.

H=Å ™êH©ΔÉèÏ=# KÕ¿ãÎ ãiáÈ «∞O^•? ã=∞ãÎ Œ∞óMÏÅ∞ JO «=∞ø`åÜ«∂?

=∞i UOKÕÜ«∂e?

â’¡II ÕǨkHõO [QÆ Œã¨ £[_» Œ∞óY ~°∂ѨO

=∞Ü«∞ºkfifÜ«∞ x[É’ èŒ ã^•k~°∂¿Ñ I

ãO Œ$â◊º Õ „Éèí=∞=âß £ QÆQÆ<Õ x~°Oâı

QÆO èŒ~°fi Ѩ «Î# q∞"Õ «º#∞ÉèÏ=Ü«∞ «fiO II 20

„ÑuÑ^•~°÷O :- ÕÇkHõO [QÆ ü ´ ÕÇÏ=Ú "≥ÚIIq, ÉÏÇϺ „ÑÑOK«=Ú†

Jã ü, [_», Œ∞óY ~°∂ÑO q∞ 茺 Jx, [_»=Ú, Œ∞óY ~°∂Ñ=∞x† JkfifÜ«∞

x[É’ èŒ ã ü Pk~°∂¿Ñ=∞~Ú ´ Ô~O_»= ÕnÖËx ã ü z ü P#O Œ ~°∂Ñ"≥∞ÿ#

<åÖ’† „Éèí=∞=âß ü ´ „Éèí=∞=Å¡† x~°OâıQÆQÆ<Õ ´ qÉèí[#Å∞ ÖËx PHÍâ◊OÖ’†

QÆO èŒ~°fiÑ «Î#q∞= ´ QÆO èŒ~°fiÑ@ì}O ÖÏQ͆ ãO Œ$â◊º Õ ´ HõxÑ≤ã∞Î#fl=x†

«fiO J#∞MÏ=Ü«∞ ´ h=Ùx~°O «~°O qKå~°}K≥~Úº.

65

ÉèÏ=O :- ÕÇ Œ∞Å∞, D [QÆ «∞Î Jã «∞Î, q∞ Œº. Jq [_»"≥∞ÿ#q, Œ∞óY

~°∂Ñ"≥∞ÿ#q. Ô~O_»= ÕnÖËx ã «∞Î - z ü ~°∂Ñ"≥∞ÿ# <å ãfi~°∂ÑOÖ’ „ÉèÏOu=Å¡

Wq L#fl@∞¡ HõxÑ≤ã∞Î<åfl~Ú. U qÉèí[#Å∞ ÖËx PHÍâ◊OÖ’ QÆO èŒ~°fi Ñ@ì}O

HõxÑ≤Oz#@∞¡ HõxÑ≤ã∞Î<åfl~Ú. WÖÏ Jx x~°O «~°O qKå~°} K≥~Úº.

"åºYº :- Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å#∞ H=Å ™êHΔQÍ x~°O «~°O K«∂ã∞ÎO_»=∞x „HO Œ\˜

â’¡HõOÖ’ K≥áêÊ~°∞. ˆH=ÅO JÖÏ K«∂z#O`« =∂„`å# xkè^•ºã¨#

ÑÓ~°Î~Ú#@∞¡HÍ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë ZO «™êHΔQÍ K«∂ã∞Î<åfl J<ÕHõ ãO Œ~åƒùÅÖ’

JÖÏ K«∂_»@O=∂<Õã≤ Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å`À å^• «‡ºO K≥Ok âßs~°Hõ ÉÏ èŒÅ#∞

hÉÏ èŒÅ∞QÍ KÕã∞H˘x, JÖÏQ „áêÑOzHõ ã=∞ãºÅ#∞ hã=∞ãºÅ∞QÍ ÉèÏqOz

ÉÏ èŒÑ_»@O [~°QÆ∞ «∂<Õ LO@∞Ok. '™êHΔx— Jx J#∞‰õΩO\Ï"ÕQÍx ™êHΔQÍ

LO_»=Ù. JO Œ∞ˆH ÉÏ èŒÅ∞ =zÛ#ѨC_»∞ <Õ#∞ ™êHΔx J#∞‰õΩO@∂, <Õ#∞

™êH˜ ΔxQÆ^•! =∞i ÉÏ^è ŒÅ∞ <å ÔHO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞ Î<åfl~Ú? <Õ<≥O^Œ∞‰õΩ

ÉèÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞<åfl#∞? J#∞‰õΩO\Ï=Ù. x["≥∞ÿ# ™êH˜ΔQÍ -ˆH=Å ™êH˜ΔQÍ

Õ¿ÇÏO„kÜ«∂ʼnõΩ "Õ~°∞QÍ h=Ù h=ÙQÍ ZÅ¡"Õà◊ÖÏ LO_»@O KÕ «QÍHõ<Õ D

ÉÏ èŒO`å. =∞i UOKÕÜ«∂e? x~°O «~°O =∞~À qKå~°} KÕÜ«∂e.

=∞#O PHÍâ◊O ÃÑ·ÑÙ‰õΩ K«∂ã∞Î#flÑC_»∞ XH˘¯Hõ ™êi PHÍâ◊OÖ’ U"Õ"À

Ñ@ì}ÏÅ∞, QÆO èŒ~°fi#QÆ~åÅ∞, U"Õ"À ~°∂áêÅ∞ L#fl@∞¡ JxÑ≤ã∞ÎOk. J~Ú Õ

W ŒO`å x[OHÍ Œ∞. =∞# „Éèí=∞ =∂„ «"Õ∞. HõO\ Œ$+≤ìÖ’x Ö’Ñ"Õ∞. J Õ

q^èŒOQÍ D „ѨѨOK«OQÍx, WO^Œ∞Ö’x r=Ùà◊√§QÍx, D ^ÕǨ^Œ∞Å∞QÍx

x[OQÍ Jã ÕÎ J~Ú<å - ÖËx"Õ J~Ú<å P «‡<≥·# <åÖ’ L#fl@∞¡QÍ „Éèí=∞

HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. W ŒO`å „Éèí=∞=∂„ «"Õ∞. D LÑ=∂<åxfl QÆ∞~°∞Î KÕã∞‰õΩO@∂

D „ÑÑOKåxfl K«∂_®e. ÖËx „ÑÑOK«O „Éèí=∞ =Å¡ HõxÑ≤ã∞Î#fl Œx ÉèÏqOKåe.

WÖÏ x~°O «~°O qKå~°} KÕã∞ÎO>Ë JãÅ∞ „ÑÑOK«=∞<Õ Õ ã «ºO HÍ Œx,

q∞ 茺ܫ∞x ≥eã≤ ^•xÃÑ· PãHÎ, J#∞~åQÆO «yæáÈ «∞Ok. ™êHõΔ ºO ÖˉõΩO_®

áÈ «∞Ok. D ÕÇ Œ∞Å∞ QÍx, [QÆ «∞ÎQÍx, Jã «∞Î - x[OQÍ ÖËx Õ. J~Ú<å

66

=∞#O K«∂ã∞Î#flO « HÍÅO Wk HõxÑ≤ã∂Î<Õ LOk. JO>Ë Wk q∞ 茺 J#fl=∂@.

q∞^茺 JO>Ë x[OQÍ ÖËHõáÈ~Ú<å L#fl@∞¡QÆ HõxÑ≤OKÕk. JÖψQ D

ÕÇ Œ∞Å∞QÍx, [QÆ «∞ÎQÍx [_»"≥∞ÿ#q, Œ∞óY~°∂Ñ"≥∞ÿ#q. =∞#‰õΩ HõeQ Œ∞ó

MÏÅhfl D ÕÇ Œ∞Å#∞, [QÆ «∞Î#∞ ã «º=∞x #=∞‡@O =Å¡<Õ. g\x ™êHΔQÍ

K«∂ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© Jxfl ã¨O Œ~åƒùÅÖ’#∞ x[OQÍ ™êHΔQÍ K«∂_»ÖËO QÆ#∞Hõ,

"å\˜ À HõÅQÆeã≤ áÈ~Ú Œ∞óMÏÅáêÖ∫ «∞<åfl=Ú. JO Œ∞H q∞ 蕺=ã∞Î=ÙÖ·#

D ÕÇÅ∞QÍx, D [QÆ «∞ÎQÍx <åÖ’ HõeÊOK«|_ç#q - Jx x~°O «~°O

ÉèÏqOKåe. Wq x[OQÍ ÖËHõ áÈ~Ú<å L#fl@∞¡ „Éèí=∞ HõÅ∞QÆ∞ «∞#flk Jx

„QÆÇ≤ÏOKåe. PHÍâ◊OÖ’ U qÉèí[#Å∞ ÖËHõ áÈ~Ú<å QÆO èŒ~°fi#QÆ~åÅ∞#fl@∞¡

ZÖÏ JxÑ≤ã∞Î#fl^À JÖÏQÆ Jx x~°O «~°O qKå~°} K≥Ü«∂ºe. WÖÏ «y#

LÑ=∂<åÅ`À «~° | ŒúOQÍ qKå~°} KÕã∞ÎO>Ë KÕÜ«∞QÍ KÕÜ«∞QÍ =∞#Ö’x

„ÉèÏOu á⁄~°Å∞ Hõiy áÈ`å~Ú. •x`À D [_»~°∂ÑO, Œ∞óY~°∂ÑO J~Ú#

[QÆ «∞Î J Œ$â◊º=∞=Ù «∞Ok. L#fl ã «ºO U^À =ºHõÎO J=Ù «∞Ok! J Õ h~°∂ÑO

- ã¨fiã¨fi~°∂ѨO. ZO`«HÍÅO qKå~°}KÕÜ«∂e? WÖÏ h~°∂ѨOÖ’ h=Ù

ã≤÷q∞ «Ñ_Õ •HÍ, ã≤÷~° «fiO ‰õΩk~^•HÍ D qKå~°} ™êQÍeûO Õ.

Hõ#∞Hõ =ÚO Œ∞ (1) [_»K≥· «<åºÅ#∞ q_»Q˘\Ïìe. (2) <Õ#∞ [_®<åfl?

K≥·`«<åº<åfl? `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. (3) K≥·`«<åºxfl Jx `≥Å∞ã¨∞H˘x, [_»"≥∞ÿ#

Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å#∞, =∞<À|∞ Œ∞úÅ#∞ "Õ~°∞QÍ - ™êHΔQÍ K«∂_®e. x[OQÍ

"å\x H=Å ™êHΔQÍ K«∂_»QÆey Õ =∞#H Œ∞óY=¸ LO_» Œ∞. HÍx «~°K«∞QÍ

"å\˜ À HõÅã≤áÈ «∞O\ÏO. JÑC_»∞ Œ∞óYO «ÑÊ Œ∞. (4) JO Œ∞H "å\x

q∞ 茺QÍ, K≥· «#º"≥∞ÿ# <åÖ’ HõeÊOK«|_ç#qQÍ ÉèÏqOKåe. JÖÏ x~°O «~° «O

qKå~°} KÕÜ«∂e.

WO «=~°‰õΩ [_» „ÑHõ$u`À ZÖÏ =º=ÇÏiOKåÖ’ ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO. WHõ

=∞# ãfi~°∂Ñ"≥∞ÿ# zux ZÖÏ QÆ∞iÎOKåe?

zux QÆ∞iÎOK«∞@ Z@∞¡?

67

â’¡II Ü«∂ z„ «Ê ÉèÏ «fi q∞u "Õ∞Ü«∞ qÉèÏã~Ú„f

Ü«∞ «ûO„Hõ =∂ ü Ѷ∞@Ñ\Ï £ Ü«∞=ÉèÏã≤ HÍkèó I

P „|ÇχH©@ =∞ÇÏ q∞ «º=ÉèÏã =∂<å

Ü«∂Ãã·= ãOqku zO «Ü«∞ ãO « «O «fiO II 21

„ÑuÑ^•~°÷O :- Ü«∂z ü„ÑÉèÏ U z «∞Î Ü≥ÚHõ „ÑHÍâ◊O† "Õ∞Ü«∞ qÉèÏã~Ú„f

´ q+¨Ü«∞=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ "≥eyOzK«∂ѨÙ`«∞O^À† Ü«∞`ü ã¨O„Hõ=∂`ü ´

Õx„Ñã~°}=Å¡† nèó ´ |∞kú† Ѷ∞@Ñ\Ïk J=ÉèÏã≤HÍ ´ Wk Ѷ∞@=Ú, Wk

Ñ~î°=Ú Jx ≥Å∞ã∞HÀQÆÅ∞QÆ∞ «∞O^À† P „|ÇχH©@O JÇÏO Wu ´ „|Çχ

#∞O_ç ÑÙ~°∞QÆ∞ =~°‰õΩ '<Õ#∞— Jx† Ü«∂ J=ÉèÏã=∂<å Uk „ÑHÍtã∞Î#fl^À†

™êU= ´ J Õ† ãOq ü Wu ´ Jhfl ≥Åã∞H˘<Õ z «∞Î Jx† «fiO ã « «O

zO «Ü«∞ ´ h=Ù ZÅ¡ÑC_»∂ qKå~°}K≥~Úº.

ÉèÏ=O :- U z «∞Î Ü≥ÚHõ „ÑHÍâ◊O q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÅ#∞ "≥eyOz K«∂ÑÙ «∞O^À

- Õx „Ñã~°} =Å¡ Ѷ∞\Ïxfl, Ñ\Ïxfl qK«HõΔ} KÕã≤ |∞kú ≥Åã∞HÀQÆÅ∞QÆ∞ «∞O^À

- „|Çχ#∞O_ç H©@HõO =~°‰õΩ '<Õ#∞— JO@∂ Uk „ÑHÍtã∞Î#fl^À J Õ ãOq «∞Î.

z «∞Î (Jhfl ≥Å∞ã∞HÀ<Õk) Jx x~°O «~°O zO «# K≥~Úº.

"åºMº :- |Ü«∞@#∞#fl =ã∞Î=ÙÅ#∞ Wk WÅ∞¡, Wk ‰õΩsÛ, W «_»∞ =∞x+≤,

Jk ã∂~°∞º_»∞ Jx ãÊ+ÊOQÍ K«∂z K≥ÑÊ=K«∞Û. JÖÏQ Wk Hõ#∞fl, Wk

HÍÅ∞, Wk K≥~Úº, Wk =Ú‰õΩ¯ Jx WO„kÜ«∂Å#∞ QÆ∂iÛ ãÊ+ìOQÍ K≥ÑÊ=K«∞Û.

=∞#ã∞û#∞ K«∂_»ÖËOQÍx =∞#O PÖ’K«#Å∞ KÕã∞Î#flÑC_»∞ KÕã∞Î#flk =∞#ãûx,

JÖÏQ ã∞óY Œ∞óMÏÅ∞ J#∞Éèíqã∞Î#flÑC_»∞ P J#∞ÉèíqOKÕk =∞#ã∞û Jx

K≥ÑÊ=K«∞Û. xâ◊ÛÜ«∂Å∞ KÕ¿ãk† „Ñ}ÏoHõÅ∞ "Õ¿ãk |∞kú Jx ≥Å∞ã∞HÀ=K«∞Û.

HÍx `«#Ö’x zux - K≥·`«<åºxfl Z=Ô~·<å ZÖÏK«∂_»QÆÅ~°∞? ZÖÏ

QÆ∞iÎOK«QÆÅ~°∞? ZÖÏ ÉèÏqOK«QÆÅ~°∞? ZO^Œ∞HõO>Ë Jk HõO\˜H˜ Hõ#|_Õ

ã∂÷Å=ã∞Î"å? HÍ Œ∞. áÈh Jk U Œ<åfl Ñ#∞Å∞ KÕ¿ã^•? HÍ Œ∞. JHõ~°Î.

U=∞<åfl J#∞ÉèíqOKÕ •? HÍ Œ∞. JÉè’HõÎ. |∞kúÖÏQÍ x~°‚Ü«∂Å∞ KÕ¿ã^•?

68

HÍ Œ∞. Jk Ug∞ KÕ¿ãkHÍ Œ∞. =∞Ô~ÖÏ ≥Å∞ã∞HÀ=@O? ^•x H˘Hõ>Ë =∂~°æO.

^•x =Å¡ D [QÆ «∞ÎÖ’QÍx, «#Ö’ QÍx U"Õ∞q∞ [~°∞QÆ∞ «∞#fl^À ÑijeOz

≥Å∞ã¨∞HÀ=@"Õ∞ =∂~°æO. |Å∞ƒÅ∞x, á¶êº<£x, „Ѷ≤*òx, \˜qx, JxflO\˜x

K«∂z ≥Å∞ã∞HÀ=K«∞Û. HÍx HõÔ~O@∞#∞ ZÖÏ ≥Å∞ã∞HÀ=@O? ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#

=ã∞Î=ÙÅÖ’ [iQ =∂~°∞ÊÅ#∞ ÑijeOz =∂„ «"Õ∞ ≥Å∞ã∞HÀ"åe. á¶êº<£

uiy<å, Öˇ·@∞ "≥ey<å, \˜qÖ’ ÉÁ=∞‡ HõxÑ≤Oz<å, HõÔ~O@∞ L#fl^Œx

`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅO.

zu - K≥· «#ºO ÖË • P «‡ ZѨC_»∂ LO_Õ ã¨ ü Jx, JhflO\˜x

≥Å∞ã∞H˘<Õ z ü Jx, P#O Œ ãfi~°∂Ñ=∞x "Õ •Å∞ Ѷ∞’+≤ã∞Î<åfl~Ú. Jk

ZÑC_»∂ LO_Õ Œx =∞#O K«∂ã≤ K≥ÑÊÖËO. ZO Œ∞HõO>Ë K«∂¿ã =∞#O ZÑC_»∂

LO_»O QÆ#∞Hõ. P#O Œãfi~°∂Ñ=∞x Pã≤÷uÔHky#ÑC_Õ K≥ÑÊQÆÅO. WHõ z ü

ãfi~°∂Ñ=∞<Õk â◊√ Œú"≥∞ÿ# |∞kú À PÖ’zOz x~°‚~ÚOK«QÆÅO. J Õ D â’¡HõOÖ’

K≥Ñ≤Ê# zux QÆ∞iÎOKÕ q è•#O.

(1) D[QÆ «∞ÎÖ’ J<ÕHõ q+Ü«∂Å∞<åfl~Ú. â◊|Ì, ãÊ~°≈, ~°∂Ñ, ~°ã, QÆO èŒ

J<Õ 5 q+¨Ü«∂Å∞. â◊ÉÏÌxfl K≥q`À qx, ~°∂áêxfl HõO\ ˜`À K«∂z

≥Å∞ã∞HÀQÆÅO. J~Ú Õ â◊ÉÏÌxfl K≥q q#QÆÅ∞QÆ∞ «∞#flk JO>Ë K≥qH Jk

ãÇÏ[QÆ∞}=∂? J~Ú Õ K«xáÈ~Ú#"å_ç K≥q ZO Œ∞‰õΩ q# Œ∞? JO>Ë K≥q

q<åÅO>Ë K≥q "≥#∞Hõ U^À XHõ â◊HÎLO_çf~åe. JÖÏQ Hõ#∞fl K«∂_®ÅO>Ë

HõO\ "≥#∞Hõ U^À „ÑHÍâ◊O LO_ç f~åe. Uq∞\Ï â◊HÎ? Uq∞\Ï „ÑHÍâ◊O?

JO>Ë J Õ K≥· «#º â◊HÎ, zu „ÑHÍâ◊O. JO>ËÖ’ÑÅ L#fl 'zu „ÑHÍâ◊O—

HõO\ ^•fi~å |Ü«∞@‰õΩ =zÛ Z Œ∞~°∞QÍ #∞#fl q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÃÑ· Ñ_ç#ÑC_Õ

P =ã∞Î=Ù#∞ Hõ#∞fl K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞ «∞#flk. P zu „ÑHÍâ◊O ÖËx â◊=O HõO\˜ À

K«∂ã∞Î#flÑÊ\H© Z Œ\ =ã∞Î=Ù#∞ K«∂_»ÖË Œ∞. ≥Å∞ã∞HÀÖË Œ∞. JO>Ë nxx

|\ì =∞#‰õΩ ≥e¿ãk Uq∞\? Hõ#∞fl K«∂_®Å<åfl, K≥q q<åÅ<åfl,

=Ú‰õΩ¯ "åã¨# K«∂_®Å<åfl, <åÅ∞Hõ ~°∞z K«∂_®Å<åfl, K«~°‡O ã¨Êi≈Oz

69

≥Å∞ã∞HÀ"åÅ<åfl "å@xflO\H Ö’ÑÅ XHõ „ÑHÍâ◊O LO_ç LO_®Å#fl =∂@.

P „ÑHÍâ◊"Õ∞ zu „ÑHÍâ◊O. P «‡ „ÑHÍâ◊O. P «‡ K≥· «#ºO. J Õ <Õ#∞.

(2) WHõ zu Ü≥ÚHõ „ÑHÍâ◊O =Å¡ Hõ#∞fl =ã∞Î=Ù#∞ K«∂_»QÆÅ Õ QÍx, Wk

ѶÖÏ<å =ã∞Î=x QÍx P=ã∞Î=٠ѶÖÏ<å ÑxH ÑxH=ã∞ÎO Œx QÍx, Jk<å‰õΩ

HÍ"åe JxQÍx, = ŒÌxQÍx Hõ#∞flK≥|∞ «∞O^•? K≥ѨÊÖË Œ∞. Hõ#∞fl ˆH=ÅO

PHÍ~åxfl K«∂_»@O =~°H. Jk U=ã∞Î"À, ZÖÏO\˜ À, J=ã~°"≥∂ HÍ^À,

ÕeÛ K≥áêÊeûOk |∞kú =∂„ «"Õ∞. |∞kúH JÖÏO\ qK«HõΔ}Ï â◊HÎ L#flk.

J~Ú Õ P |∞kèÌ ZÑC_»∞ ÑxKÕã∞ÎOk? P |∞kèÌH "≥#∞Hõ zu Ü≥ÚHõ „ÑHÍâ◊O,

K≥·`«#ºO LO>Ë<Õ. ÖËHõáÈ`Õ [_»"≥∞ÿ# |∞kú ѨxKÕÜ«∞^Œ∞. á¶êº#∞ uiy

QÍexã∞ÎOk. Ö·@∞ "≥ey HÍOuxã∞ÎOk. J~Ú Õ P Ô~O_»∂ [iQk HõÔ~O@∞

"å\ ˜Ö’H˜ „Ѩ"ÕtOz L#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞. JÖψQ |∞kú qK«Hõ Δ}#∞

™êyOKåÅO>Ë ^•x "≥#∞Hõ K≥· «#º „ÑHÍâ◊O LO_®e.

JO>Ë |∞kú ÑxKÕã∞Î#fln JO>Ë JHõ _» K≥· «#ºO - zu L#flk Jx.

J Õ <Õ#∞.

(3) WHõ JO ŒiÖ’#∞ JO>Ë â◊s~° =∞<À |∞ Œ∞úÅ∞#fl =∂#=ÙÅÖ’#∞, H=ÅO

â◊s~°O =∞#ã∞ûÅ∞ =∂„ «"Õ∞ LO_ç |∞kúÖËx [O «∞=ÙÅÖ’#∞, H©@HÍÖ’¡#∞

JxflO\Ö’ '<Õ#∞-<Õ#∞ J<Õ ÉèÏ=O L#flk. (W Õ JÇÏOHÍ~°O). D ÉèÏ=O

Õx=Å¡ LO@∞#flk? Jn zuÜ≥ÚHõ „ÑHÍâ◊"Õ∞. x[OQÍ '<Õ#∞ <Õ#∞— J<Õk

zuÜÕ∞. P «‡ÜÕ∞. Ug∞ KÕÜ«∞x, Ug∞ J#∞ÉèíqOK«x P «‡ÜÕ∞. H=ÅOQÍ

LO_Õ K≥· «#º"Õ∞. J~Ú Õ <Õ#∞ ã∞YOQÍ L<åfl#∞, <Õ#∞ Œ∞óYOQÍ L<åfl#∞.

<Õ#∞ "≥à◊√ «∞<åfl#∞, <Õ#∞ PÖ’zã∞Î<åfl#∞, <Õ#∞ K«Hõ QÍ D Ñx <≥~°"Õ~åÛ#∞

JO\ÏOQÆ^•. Wn zuÜÕ∞<å? x[OQÍ zuÜÕ∞ JO@∞#flk. HÍHõáÈ`Õ

«##∞`å#∞ QÆ∞iÎOK«QÆey#, ≥Å∞ã∞HÀQÆey#, <Õ#∞ P «‡#x Z~°∞HõÖ’ L#fl

zuQÍ Œ∞. D Õ¿ÇÏO„kÜ«∞ =∞<À|∞ èŒ∞ÌÅ`À `å^• «‡ºO ÃÑ@∞ìH˘x, ÕÇÏ"Õ∞

<Õ#∞ J#∞‰õΩx „Éèí=∞Ö’ L#fl zu <Õ#∞ "≥à◊√Î<åfl#∞, <Õ#∞ KÕâß#∞ JO@∞Ok.

â◊s~°O`À ãÇ =∞#ã∞û`À `å^• «‡ºO K≥Ok# zu <Õ#∞ PÖ’zã∞Î<åfl#∞,

70

Œ∞ódã∞Î<åfl#∞ JO@∞Ok. |∞kú À `å^• «‡ºO K≥Ok# zu <Õ#∞ „Ñ}ÏoHõÅ∞

"Õã∞Î<åfl#∞ JO@∞#flk. WÖÏ Õ¿ÇÏO„kÜ«∞ =∞<À|∞ Œ∞úÅ`À å^• «‡ºO K≥Ok#

zu<Õ JÇÏOHÍ~°O J<åfl~°∞. D JÇÏOHÍ~°"Õ∞ <Õ#∞ ÕÇÏOÖ’ L<åfl#∞ Jx,

D „ÑÑOK«O <å‰õΩ |Ü«∞@ L#flk Jx J#∞‰õΩO@∞Ok. ZO Œ∞HõO>Ë ÕÇxH

Ñiq∞ «"≥∞ÿ LO@∞Ok Hõ#∞Hõ JÅÊ «fiO`À, Ñiq∞ « «fiO`À LO@∞Ok. J Õ

U `å^• «‡º=Ú ÖËx P «‡K≥· «#ºO - zu „ÑHÍâ◊O `å#∞ JO «\Ï L<åfl#x,

H=ÅOQÍ L<åfl#x, `å#∞ Ug∞ KÕÜ«∞@O ÖË Œx, U J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O Œ@O

ÖË^Œx xi¡Ñ¨ÎOQÍ âßO`«OQÍ P#O^ŒOQÍ Ñ¨iѨÓ~°‚OQÍ LO@∞Ok. Jxfl

r=Ùà◊§Ö’#∞ '<Õ#∞-<Õ#∞— JO@∂ LO_Õk D zu „ÑHÍâ◊"Õ∞.

S Õ <Õ#∞, <Õ#∞ Jx ãÊ+ìOQÍ ÑeHk H=ÅO =∂#=Ù_ÕQÆ •! Hõ#∞Hõ

D zu „ÑHÍâ◊O H=ÅO =∂#=ÙÅÖ’ =∂„ «"Õ∞ LO@∞O^•? <À~°∞ÖËx =¸QÆ

r"åÅÖ’ ‰õÄ_® LO@∞O^•? Jã¨Å∞ Uâ◊ÉÏÌÅ∞ KÕÜ«∞x p=∞Å∞, H˘xfl

ÑÙ~°∞QÆ∞ÅÖ’ ‰õÄ_® D zu „ÑHÍâ◊O - P «‡ K≥· «#ºO LO@∞O^•? =∞i

J"Õg <Õ#∞ <Õ#∞ Jx J#=ÙHõ •!

Jxfl „áê}∞ÅÖ’#∞ D JǨÏOÉèÏ=O - <Õ#∞-<Õ#∞ J<Õ ÉèÏ=O

LO@∞Ok. HÍHõáÈ`Õ Ñ¨i}uK≥Ok# =∂#=Ù_»∞ <Õ#∞-<Õ#∞ JO\Ï_»∞.

[O «∞=ÙÅ∞ |∞kúÖËxq QÆ#∞Hõ JÖÏ J#ÖË=Ù. „Hq∞ H©@HÍÅ∞ ‰õÄ_® J#ÖË=Ù.

HÍHõáÈ`Õ J#ÖËx D =¸QÆ r"åÅxflO\ ˜Ö’ JǨÏOÉèÏ=# =¸QÆQÍ

LO@∞Ok. p=∞x KÕ ÀÎ XHõ "≥·ÑÙ‰õΩ <≥_ç Õ uiy W>Ë =ã∞ÎOk. ÕÅ∞#∞

K«OѨɒ Õ ‰õΩ\ì «Ñ≤ÊOK«∞‰õΩO@∞Ok. ‰õΩHõ x `ÀHõѨ@∞ì‰õΩ ÖÏy Õ "≥Úiy

Hõ~°∞ã∞ÎOk. HÀux ÉèíÜ«∞ÃÑ@ìÉ’ Õ Ñà◊§hfl |Ü«∞@ ÃÑ\ì g∞ Œ‰õΩ Œ∂‰õΩ «∞Ok.

D „ÑuK«~°ºÅhfl JÇÏOÉèÏ=# Ü≥ÚHõ „ÑHõ@ ãfi~°∂áêÖË. "å\Ö’#∞ ÉèíÜ«∞O,

ãO`À+O, HÀÑO, u~°QÆ|_»@O "≥ÚI# qHÍ~åÅ∞O\Ï~Ú. Hõ#∞Hõ "å\Ö’¡

JÇÏOÉèÏ=# (z ü) L#flk.

D „ѨHÍ~°OQÍ U zu Ü≥ÚHõ¯ „ѨHÍâ◊O ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å#∞,

q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÅ#∞ "≥eyOz K«∂ÑÙ «∞#fl^À, Uzu „ÑHÍâ◊O *Ï<ÕO„kÜ«∂ʼnõΩ

71

â◊HÎxzÛ q+Ü«∞*Ï#O „QÆÇ≤ÏOKÕ@∞¡ KÕã∞Î#fl^À, U zu „ÑHÍâ◊O Hõ~‡O„kÜ«∂ʼnõΩ

â◊HÎ xzÛ ÑxKÕÜ«∞QÆeQ@@∞¡ KÕã∞Î#fl^À, U zu „ÑHÍâ◊O |∞kúH â◊HÎxzÛ

qK«HõΔ}Ï*Ï#O`À LO_Õ@∞¡ KÕã∞Î#fl^À, U zu „ÑHÍâ◊O <Õ#∞ - <Õ#∞ J<Õ

JǨÏOÉèÏ"åxH˜ J^è•~°OQÍ L#fl^À P zu „ѨHÍâ◊"Õ∞ ã¨Oq`«∞Î. JO>Ë

JxflO\ ˜x `≥Å∞ã¨∞H˘<Õ z`ü ã¨fi~°∂ѨO. ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=∞<À|∞^Œ∞ úÅ

=$ «∞ÎÅxflO\x ≥Å∞ã∞HÀQÆÅ z ü ãfi~°∂ÑO - P «‡ K≥· «#ºO Jx „QÆÇ≤ÏOz

x~°O «~°O P «‡ QÆ∞iOz# qKå~°} KÕÜ«∂e. J\ì zux - K≥· «<åºxfl -

P «‡#∞ <Õ<Õ Jx qKå~°}KÕÜ«∂e.

WOHÍ qKå~°} ZÖÏ ™êQÍe?

â’¡II *Ï„QÆ#∞‡Y „uq èŒ è•=∞ã¨∞ ™êHΔ}ËÜ«∂

*Ï„QÆ#∞‡Y „uq èŒ è•=∞ qÅHõΔ}ÏÜ«∂ I

ãfiáêfl Œº#∞ ㇠$u |ÖÏ «û « ≥·Hõ ~°∂áê

Ãã·"åÇÏ=∞ã≤‡ zu i «º= è•~°Ü«∞ «fiO II 22

„ÑuÑ^•~°÷O :- *Ï„QÆ ü =ÚY ´ *Ï„QÆ ü À "≥Ú ŒÅÜÕ∞º† „uq èŒ •=∞ã∞ ´

=¸_»∞ J=ã÷ÅÖ’#∞† Ü«∂™êHΔ}Ë ´ Uk ™êHΔQÍ LO@∞O^À† *Ï„QÆ ü =ÚY

„uq èŒ è•=∞ ´ *Ï„QÆ ü À "≥Ú ŒÅÜÕ∞º 3 ™ê÷<åʼnõΩ† Ü«∂qÅHõΔ}Ï ´ Uk

"Õ~°∞QÍ LO@∞O^À† ãfiÑflPk J#∞㇠$u|ÖÏ ü ´ ãfiÑfl ã∞+μÑÙÎÅ x~°O «~°

*ÏÑHõO HÍ~°}OQ͆ ã « üUHõ~°∂áê ´ ZÅ¡ÑC_»∂ XH ~°∂ÑOÖ’ LO_Õk

U^À† ™êzu U= JÇÏOJã≤‡ ´ P zuÜÕ∞ <Õ#∞† Wu «fiO J= è•~°Ü«∞ ´

WÖÏ h=Ù ÉèÏqOK«∞.

ÉèÏ=O :- *Ï„QÆ ü ãfiÑfl ã∞+μÑÙÎÅ<Õ 3 J=ã÷ÅÖ’#∞ Uk ™êHΔQÍ LO@∞O^À,

*Ï„QÆ ü À "≥Ú ŒÅÜÕ∞º 3 ™ê÷<åʼnõΩ Uk "Õ~°∞QÍ LO@∞O^À, ãfiÑfl ã∞+μÑÙÎÅ

x~°O «~° *ÏÑHõO HÍ~°}OQÍ ZÅ¡ÑC_»∂ XH ~°∂ÑOQÍ LO_Õk U^À P

zuÜÕ∞ <Õ#∞ J~Ú L<åfl#∞ - Jx h=Ù x~°O «~°O zOuOK«∞.

"åºYº :- ™êHΔó *Ï„QÆ ü - ãfiÑfl - ã∞+μÑÙÎÅ<Õq r=Ù_çH =¸_»∞ J=ã÷Å∞

72

- P J=ã÷ÅÖ’ r=Ù_»∞ Œi≈OKÕÖ’HÍÅ∞ ‰õÄ_® "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ =¸_»∞ L<åfl~Ú.

*Ï„QÆ ü „ÑÑOK«O, ãfiÑfl „ÑÑOK«O, ã∞+μÑ≤Î â◊¥#ºO. WHõ D Ö’HÍÅÖ’

=º=ÇÏiOKÕ r=Ù}‚ ‰õÄ_® "Õ~°∞ "Õ~°∞ ¿Ñ~°∞¡ À =º=ÇÏi™êÎ~°∞. *Ï„QÆ •=ã÷Ö’

=º=ÇÏiOKÕ r=Ù}‚ qâ◊√fi_»x† ãfiáêfl=ã÷Ö’ =º=ÇÏiOKÕ r=Ù}‚ ≥·[ã∞_»x†

ã∞+μÑ≤ÎÖ’ U J#∞Éèí==¸ÖˉõΩO_® Ug∞ ≥eÜ«∞‰õΩO_® L#fl r=Ù}‚ „áêA_»x

JO\Ï~°∞.

WÖÏ "Õ~°∞ "Õ~°∞ J=ã÷ÅÖ’, "Õ~°∞"Õ~°∞ ¿Ñ~°∞¡QÆÅ r=Ù_»∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ Ö’HÍÅ#∞

K«∂ã∂Î J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O Œ∞ «∞<åfl_»∞. "Õ∞Å∞‰õΩ#fl J=ã÷ *Ï„QÆ •=ã÷. D

J=ã÷Ö’ r=Ù_»∞ D Ö’HõOÖ’ =ºÇÏiã∂Î J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O Œ∞`å_»∞. WHõ

ã¨fiáêfl=ã÷ JO>Ë x„kOz# «~åfi « â◊s~°O Jeã≤ ™⁄Åã≤ =∞ «∞ÎQÍ Ñ¨_ç

LO>Ë =∞#ã∞û WOHÍ JÅ∞ÑÙ~åHõ U"Õ"À Ö’HÍÅ#∞ ã$+≤ìOK«∞‰õΩO@∞Ok. P

J=ã÷Ö’ r=Ù_»∞ ≥·[ã∞_»∞QÍ J<ÕHõ ã∞Y Œ∞óY J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O Œ∞`å_»∞.

WHõ ã∞+μÑ≤Î JO>Ë QÍ_è» x„ Œ. â◊s~°O =∞#ã∞û Ô~O_»∂ JÅã≤ ÑÓiÎ q„âßOu

fã∞‰õΩ#fl ã=∞Ü«∞O. P ã=∞Ü«∞OÖ’ r=Ù_»∞ Ç~ÚQÍ x„ ŒáÈ`å_»∞. JÑC_»∞

r=Ù_çH U J#∞Éèí"åÅ∞ LO_»=Ù. U PÖ’K«#Å∞ LO_»=Ù. Ug∞ KÕÜ«∞_»∞.

Ug∞ ≥eÜ«∞ Œ∞. (H=∞Ñ≤ #*Ï<åq∞...) WÖÏ "Õ~°∞"Õ~°∞ J=ã÷ÅÖ’ "Õ~°∞"Õ~°∞

J#∞Éèí"åÅ∞O\Ï~Ú.

r=Ù_»∞ ã∂÷Åâ◊s~°OÖ’ L#flÑC_»∞ *Ï„QÆ üÖ’HÍxfl, ã∂HõΔ ‡ â◊s~°OÖ’

L#flÑC_»∞ ãfiÑflÖ’HÍxfl, HÍ~°} â◊s~°OÖ’ L#flÑC_»∞ ã∞+μÑ≤Î â◊¥<åºxfl

K«∂™êÎ_»∞.

J~Ú Õ D 3 Ö’HÍÅx K«∂¿ã, J#∞ÉèíqOKÕ r=Ù_»∞ XHõ _Õ<å? "Õ~°∞"Õ~°∞

=º‰õΩÎÖÏ? ZO^Œ∞ HõO>Ë *Ï„QÆ^Œ=ã¨÷Ö’ XHõ _®Hõì~°∞, ã¨fiáêfl=ã¨÷Ö’ ‰õÄb

J=Ù`å_»∞. *Ï„QÆ Œ=ã÷Ö’ XHõ Ô~· «∞ ãfiáêfl=ã÷Ö’ XHõ =∞O„u J=Ù`å_»∞.

ã∞+μÑ≤ÎÖ’ Ug∞ÖËx â◊¥#ºOQÍ LO\Ï_»∞. Hõ#∞Hõ =ÚQÆ∞æ~°∞ "Õ~fi~°∞ =º‰õΩÎÅx

JxÑ≤ã∞ÎOk. HÍx Ü«∞^•~°úO PÖ’z¿ãÎ WÖÏ =ÚQÆ∞æ~°∞QÍ HõxÑ≤OKÕ =¸_»∞

=ºHÎ åfiÅ∞ XH r=Ù_»∞ Jx „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û. J#∞Éèí"åÅ∞ =∂„ «O =ºHÎ åfiÅq.

r=Ù_»∞=∂„ «O XHõ _Õ.

73

x[OQÍ r=Ù_çH D 3 â◊s~åÅ∞ 3 Wà◊§ =O\q. ã∂÷Å â◊s~°=∞<Õ

WO\Ö’ ‰õÄ~°∞Ûx *Ï„QÆ üÖ’HÍxfl Œi≈Oz# r=Ù_Õ ã∂HõΔ ‡â◊s~°OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx

ãfiÑflÖ’HÍxfl Œi≈Oz J#∞Éèíqã∞Î<åfl_»∞. P r=Ù_Õ HÍ~°} â◊s~°OÖ’ ‰õÄ~˘Ûx

Ǩ~ÚQÍ x„^ŒáÈ`«∂ Ug∞ `≥eÜ«∞x â◊¥#ºã≤÷uÖ’ LO@∞<åfl_»∞. r=Ù_ç

J#∞Éèí"åÅ#∞ |\ì qâ◊fi, ≥·[ã, „áêAÅx ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~QÍx x[OQÍ r=Ù_»∞

XHõ _Õ. JÖÏ XHõ _ÕQÆ#∞Hõ HÍHõ áÈ Õ ãfiÑfl Ö’HõOÖ’ á⁄Ok# J#∞Éèí"åÅ#∞

ZÖÏ QÆ∞~°∞Î Ñ@ìQÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞? JÖÏQ ã∞+μÑ≤ÎÖ’ Ug∞ ≥eÜ«∞x J#∞Éèí=O,

Ç~ÚQÍ x„ ŒáÈ~Ú#@∞¡ ZÖÏ K≥ÑÊQÆÅ∞`å_»∞.

JO>Ë *Ï„QÆ Œ=ã÷Ö’ JHõ _ç r=Ù_»∞ KÕ¿ã Ñ#∞Å#∞, á⁄O Õ J#∞Éèí"åÅ#∞†

JÖÏQ ãfiáêfl=ã÷Ö’ JHõ _ç r=Ù_ç Ñ#∞Å#∞, á⁄O Õ J#∞Éèí"åÅ#∞† ã∞+μÑ≤ÎÖ’

Ug∞ ≥eÜ«∞x J*Ï<åxfl, ã∞MÏxfl Z=~°∞ ™êHΔQÍ K«∂ã∞Î<åfl~À J Õ r=Ù_ç

JãÅ∞ ãfi~°∂ÑO, zu„ÑHÍâ◊O, K≥· «#ºO. P zu„ÑHÍâ◊O =Å¡<Õ 3 J=ã÷Å∞,

JO Œ∞Ö’x J#∞Éèí"åÅ∞ Jhfl#∞. 3 J=ã÷ÅÖ’x J#∞Éèí"åʼnõΩ zu „ÑHÍâ◊"Õ∞

™êHΔ. K≥· «#º"Õ∞ ™êHΔ. P ™êHΔÜÕ∞ <Õ#∞.

3 Ö’HÍÅx K«∂_®Å<åfl, 3 è•=∂Å#∞ (Wà◊§#∞) "å_»∞HÀ"åÅ<åfl,

K≥· «#ºO HÍ"åe. J Õ r=Ù_ç K≥· «#ºO. J Õ <Õ#∞. P zu<Õ <Õ#∞ Jx ÉèÏ=#

KÕÜ«∂e. JO>Ë zu<≥·# <Õ#∞ qâ◊√fi_ç "Õ+OÖ’ *Ï„QÆ •=ã÷Ö’ XHõ ~°Hõ"≥∞ÿ#

J#∞Éèí"åÅ∞, `≥·[ã¨∞_ç "Õ+¨OÖ’ ã¨fiáêfl=ã¨÷Ö’ =∞~À~°Hõ"≥∞ÿ# J#∞Éèí"åÅ∞,

„áêA_ç "Õ+OÖ’ ã∞+μÑ≤ÎÖ’, U J#∞Éèí"åÅ∞ ÖËx J*Ï#O`À LO@∞<åfl#∞.

HÍHõáÈ Õ 3 "ÕëêÅÖ’x 3 J#∞Éèí"åÅ∞ <å‰õΩ ≥Å∞ã∞. Hõ#∞Hõ <Õ#∞ ™êHΔx. 3

J#∞Éèí"åʼnõΩ, =ºHÎ åfiʼnõΩ ™êHΔx.

(3) 3 è•=∂Å∞ ,3 Ö’HÍÅ∞, 3 =ºHÎ åfiÅ∞ =∂iáÈ «∞<åfl~Ú QÆ •. =∞i

zu<≥·# <Õ#∞ ‰õÄ_® =∂iáÈ «∞<åfl<å? zu =∂~°∞ «∞O^•? JO>Ë zu -

K≥· «#ºO xifiHÍ~°O - U =∂~°∞ÊÅ∂ - qHÍ~åÅ∞ ÖËxk. Jxfl =∂~°∞ÊÅx

QÆ=∞xOKÕk, ™êHΔQÍ LO_ç K«∂KÕk. Hõ#∞Hõ =∂~°∞ÊʼnõΩ Jf «"≥∞ÿ#k. Jk

ZÑC_»∂ UHõ~°∂ÑOQÍ LO_Õk. zu UHõ~°∂ÑOQÍ LO_Õk QÍHõ =∂~°∞ÊÅ∞

74

K≥O Õ Õ J~Ú Õ *Ï„QÆ •=ã÷ Ö’x zu =∂iáÈ~ÚOk QÆ#∞Hõ *Ï„QÆ •=ã÷

QÆ∞~°∞ÎO_» Œ∞. ãfiáêfl=ã÷Ö’x zu =∂iáÈ «∞Ok QÆ#∞Hõ ãfiÑflOÖ’ UO [iyOn

QÆ∞~°∞ÎO_»^Œ∞. ã¨∞+¨μÑ≤ÎÖ’x zu =∂iáÈ~ÚOk QÆ#∞Hõ "Õ∞Å∞‰õΩ#fl `«~åfi`«

ã∞+μÑ≤ÎÖ’x J#∞Éèí=~åÇ≤Ï «ºO, Ç~ÚQÍ x„ ŒÑ\ì# q+Ü«∞O ≥eÜ«∞‰õΩO_®

áÈ «∞Ok. HÍx Jxfl J=ã÷ÅÖ’x q+Ü«∂Å∞ x~° «~°O *ÏÑHõO LO@∞<åfl~Ú

QÆ •! Hõ#∞Hõ zuÖ’ U=∂~°∞ÊÅ∞ ÖË=Ù. Jk ZÅ¡ÑC_»∂ XHõ \QÍ<Õ LO@∞Ok.

WÖÏ 3 J=ã÷ʼnõΩ - P J=ã÷ÅÖ’x J#∞Éèí"åʼnõΩ ™êHΔx '<Õ<Õ— Jx

x~°O «~°=Ú zO «#KÕã∂Î P 3 J=ã÷Å#∞O_ç |Ü«∞@Ñ_®e.

WOHÍ P «‡ qKå~°} ZÖÏ ™êQÍÖ’...

â’¡II <À Õu <åãÎ =ÚÑÜ«∂u #=$kú"Õ∞u

<≥·"ÀÑÜ«∂u Ñi}Ï=∞ =∞ÑHõΔÜ«∞O "å I

™êfi 茺ãÎ ã~°fi[# <åk qHÍ~° ™êHΔ}ü

Uëê Ç≤ÏãOqku zO «Ü«∞ ãO « «O «fiO II 23„ÑuÑ^•~°÷O :- # L Õu ´ Wk (P «‡ - zu) ÑÙ@ì Œ∞† # JãÎO LÑÜ«∂u

´ =∞~°}OK« Œ∞† #=$kúOUu ´ =$kúK≥O Œ Œ∞† # JÑHõΔÜ«∞O ´ H©Δ}OK« Œ∞†

Ñi}Ï=∞O # LÑÜ«∂u =∂~°∞Ê K≥O Œ Œ∞† ãfiJ 茺ãÎ P «‡ÃÑ· P~ÀÑ≤OK«|_»¤†

ã¨~°fi[## Pk qHÍ~° ™êHΔ}˜ ´ ѨÙ@∞ìHõ "≥ÚII# Jxfl qHÍ~åÅH˜ ™êHΔ†

UëêÇ≤Ï ãOq ü Wu ´ W Õ ãOq «∞Î (Jhfl ≥Å∞ã∞H˘<Õz «∞Î) Jx† «fiO

ãO « «O zO «Ü«∞ ´ h=Ù ZÅ¡ÑC_»∂ ÉèÏ=#KÕã∂Î LO_»∞.

ÉèÏ=O :- Wk (zu-P «‡) ÑÙ@ì Œ∞, =∞~°}OK« Œ∞. =$kú K≥O Œ Œ∞, H©Δ}OK« Œ∞,

U =∂~°∞ÊÅ∞ K≥O Œ Œ∞. P «‡ÃÑ· P~ÀÑ≤OK«|_»¤ ÑÙ@∞ìHõ "≥ÚII# Jxfl qHÍ~åÅH

™êHΔQÍ LO@∞Ok. W Õ ãOq «∞Î Jx x~°O «~°O h=Ù ÉèÏ=# KÕã∂ÎO_»∞.

"åºYº :- *Ï„QÆ ü ãfiÑfl ã∞+μÑ≤Î J=ã÷ʼnõΩ, P J=ã÷ÅÖ’x r=Ù_ç Ü≥ÚHõ

J#∞Éèí"åʼnõΩ ™êHΔ J~Ú#k D zu „ÑHÍâ◊"Õ∞#x, J\ì zu „ÑHÍâßxfl -

P «‡ K≥· «<åºxfl <Õ<Õ#x x~°O «~°O qKå~°} KÕã∂Î r=Ù_»∞ «#Ü«∞^•~°÷ ã≤÷uÖ’

`å#∞O_®Åx „HO Œ\ â’¡HõOÖ’ ≥Å∞ã∞‰õΩ<åflO.

75

D â’¡HõOÖ’ WOHÍ r=Ù_çÜ≥ÚHõ ã≤÷u QÆ «∞Å#∞, Ü«∞^•~°ú ã¨fi~°∂Ѩ

ãfiÉèÏ"åÅ#∞ WOHÍ ZÖÏ qKå~°}KÕÜ«∂Ö’ ≥eÜ«∞ *Ëã∞Î<åfl~°∞. JO ÕQÍHõ

«# ã≤÷ux `å#∞ =∞~°z áÈ=\ÏxH HÍ~°}Ïxfl ‰õÄ_® ≥eÜ«∞*Ëã≤ ^•xx

ãiKÕã∞H˘x QÆ∞~°∞ÎOK«∞H˘< Õ LáêÜ«∂xfl ‰õÄ_® ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl~°∞.

P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã≤÷u QÆ`«∞Å∞, ÅHõΔ}ÏÅ∞ Uq∞\’ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. P`«‡

ÑÙ>ËìkHÍ Œ∞. JÖÏQ P «‡‰õΩ =∞~°}OÖË Œ∞. P «‡ =$kú K≥O ÕkHÍ Œ∞, H©Δ}OKÕk

Hõ$tOKÕnHÍ Œ∞. JãÅ∞ U=∂~°∞ÊÅ∞ ÖËxkP «‡. P «‡ JO>Ë Jk Z=~ÀHÍ Œ∞

- <Õ<Õ. JO>Ë <å‰õΩ ÑÙ@∞ìHõÖË Œ∞, =∞~°}O ÖË Œ∞, =$kúHõΔÜ«∂Å∞ÖË=Ù, U=∂~°∞ÊÅ∞

ÖË=Ù. HÍx <Õ#∞ ѶÖÏ<å ãO= «û~°O - ѶÖÏ<å<≥Å, ѶÖÏ<å Õn# ÑÙ\Ïì#∞

JO@∞<åflO QÆ^•! ѨÙ\ ˜ì# ~ÀA KÕã¨∞‰õΩO@∞<åflOQÆ^•! JÖψQ ZѨC_À

XHõÑC_»∞ =∞~°}™êÎ#∞ JO@∞<åflOQÆ •! <Õ#∞ WÑC_»∞ WÖÏ L<åfl#∞ QÍx,

<å z#flÑC_»∞ ÉèíÖËQÀÅ KÕ¿ã "å}‚O_ô! JO@∞<åfl"Õ∞. JO>Ë JÑÊ\H© WÑÊ\H©

=$kú [iyO Œ#fl=∂@. JÖÏQ P! WÑC_»∞#fl D FÑ≤Hõ WOHÍ 10 ãOIIÅ∞

áÈ`Õ LO@∞O^•O_ô? â◊s~° Ѩ@∞`«fiO`«yæáÈ~Ú, UѨhKÕÜ«∞ÖËx ã≤÷u

=ã∞ÎOkQÆ •! JO@∞O\ÏO. JO>Ë XHõÑÊ\H <Õ#∞ H©Δ}™êÎ#∞. Hõ$tOzáÈ`å#∞

Jx ÉèÏ=O. WÖÏ J<ÕHõ q è•Å∞QÍ =∂iáÈ`å#∞, ZÑC_»∂ XH q èŒOQÍ

LO_»#∞ Jx ≥Å∞ã∞ - JO@∞O\ÏO ‰õÄ_®† W Õq∞\?

<Õ<Õ"≥∂ P «‡<åÜ≥∞. P «‡H"≥∂ [## =∞~°}ÏÅ∞, =$kú HõΔÜ«∂Å∞ ÖË"åÜ≥∞.

HÍx <å‰õΩ [## =∞~°}ÏÅ∞ =$kúHõΔÜ«∂Å∞ L<åflÜ«∞x ÉèÏqã∞ÎO\ÏO, JO ŒiH©

K≥|∞ «∞O\ÏO. ZO Œ∞‰õΩ WÖÏ [~°∞ «∞QÆ∞#flk? ZO Œ∞HõO>Ë? „Éèí=∞. ÕÇÏO

ÑÙ_»∞ «∞#flk. XHõÑC_»∞ =∞~°}ã∞Î#flk, =$k÷K≥O Œ∞ «∞Ok, H©Δ}ã∞ÎOk. J<ÕHõ

=∂~°∞ÊÅ∞ K≥O Œ∞ «∞Ok. S Õ <Õ#∞ P «‡#x =∞~°z, ÕÇÏO`À å^• «‡ºOK≥Ok,

ÕÇÏ"Õ∞ <Õ#∞ J#∞H˘x, P ÕÇÏÅHõΔ}ÏÅ#∞ <åÃÑ· P~ÀÑ≤OK«∞H˘x ÑÙ_»∞ «∞<åfl#∞,

K«ã¨∞Î<åfl#∞, =$k÷K≥O Œ∞ «∞<åfl#∞, Hõ$tOzáÈ «∞<åfl#∞ Jx JO\ÏO. W Õ

„Éèí=∞, „ÉèÏOu. `«Ñ¨C_»∞ ÉèÏ=#. Wk x[OQÍ =∂#ã≤Hõ TǨÏ-„Éèí=∞.

„ÉèÏOuÜÕ∞HÍx x[OHÍ Œ∞. =∞i x["Õ∞q∞\’ âߢ™êÎÅ^•fi~å, 㨠Œ∞æ~°∞=ÙÅ

76

^•fi~å ≥Å∞ã∞H˘x =∞#ã∞^•fi~å [iy# á⁄~°áê@∞#∞ uiy =∞#ã∞û •fi~å<Õ

ãiKÕã∞HÀ"åe. ' ÕÇÏ"Õ∞ <Õ#∞— J<Õ D «ÑC_»∞ ÉèÏ=##∞ ''P «‡ÜÕ∞<Õ#∞——

J<Õ ã¨Ô~·# ÉèÏ=# ^•fi~å - zO`«# ^•fi~å ã¨iKÕã¨∞HÀ"åe. JÖÏ

ãiKÕã∞HÀ"åÅO>Ë ÕÇÏO Ü≥ÚHõ ÑÙ@∞ìHõ#∞, ÃÑ~°∞QÆ∞ ŒÅ#∞, H©Δ} «#∞, =∞~°}Ïxfl

JxflO\x ≥Å∞ã∞‰õΩ<Õ <Õ#∞ ãOq «∞Î#∞ (ãHõÖÏxfl ≥Å∞ã∞H˘<Õ) ™êHΔx. ™êHΔ<≥·#

<å‰õΩ [##=∞~°}ÏÅ∞, =$kúHõΔÜ«∂Å∞ ÖË=Ù. U =∂~°∞ÊÅ∞ ÖËx xifiHÍ~° ™êHΔ

K≥·`«<åºxfl. Jxfl =∂~°∞ÊÅ#∞ <Õ#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞<åfl#∞ Jx x~°O`«~°O

qKå~°} KÕã∂Î JÖÏ ™êHΔQÍ - ≥Å∞ã∞H˘<Õ ≥eqQÍ - zu „ÑHÍâ◊OQÍ

LO_çáÈ"åe.

P «‡<≥·# <å Ü«∞^•~°ú ãfi~°∂ÑO Uq∞\? <å ãfiÉèÏ=O Uq∞\?

â’¡II =ÚKÕÛ+`åO ã=∞=ÅO|º ã∞`åk ã~°fiO

ÜÕ∞# „Ñ≤Ü«∞O Éèí=u Õ# ã∞M ãfi~°∂Ñó I

Õ¿ÇÏO„kÜ«∂k q+Ü«∞ „Ñà◊Ü≥ÿ∞Hõ ™êH©Δ

Ü«∞™êº ü « «ãûWu"Õ∞ x[~°∂Ñ=∂ãfi II 24„ÑuÑ^•~°÷O :- ÜÕ∞# ´ Õx =Å¡† =∞ üâı+`åO ã=∞=ÅOYº ´ '<Õ#∞— J<Õ

âıëêxfl P è•~°OKÕã∞H˘x† ã∞`åk ã~°fiO „Ñ≤Ü«∞O Éèí=u ´ ÑÙ„ «∞Å∞ "≥ÚIIq

Jhfl „Ñ≤Ü«∞=∞=Ù «∞<åflÜ≥∂† Õ# ´ PHÍ~°}OKÕ «† ã∞M ãfi~°∂Ñó Éèí=u ´

Jk ã¨∞Mã¨fi~°∂Ѩ=∞=Ù`«∞#flk† ^Õ¿ÇÏO„kÜ«∂k q+¨Ü«∞ „Ѩà◊Ü«∞ ´

Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å∞ "≥ÚII# q+Ü«∂Å <åâ◊<åxH† UHõ ™êHΔ Ü«∞™êº ü UHõ™êHΔ

J~Ú#O Œ∞#† "Õ∞x[~°∂ÑO ´ <åx[ ãfi~°∂ÑO† « «ó ã üWu Pãfi ´

PHÍ~°}O KÕ « 'ã ü— Jx ÉèÏqOK«∞. LO_çáÈ.

ÉèÏ=O :- Õx HÍ~°}OQÍ <Õ#∞ J<Õ r=Ù_çH ÑÙ„`å Œ∞Å∞ „Ñ≤Ü«∞O J=Ù «∞<åfl~À

Jk PHÍ~°}OKÕ « ã∞Yãfi~°∂Ñ"≥∞ÿ Œx, Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å∞ "≥ÚII# q+Ü«∂Å

<åâ◊<åxH UHõ™êHΔ J~Ú#O Œ∞# <å x[ ãfi~°∂ÑO ã`åÎ Jx xÅz LO_»∞.

"åºYº :- „Ѩu"åxH˜ Ѩل`«∞ÅÜ«∞O^Œ∞, ÉèÏ~°ºÜ«∞O^Œ∞, QÆ$Ǩ^Œ∞ÅÜ«∞O^Œ∞,

ã∞MÏxflKÕÛ =ã∞Î=ÙÅÜ«∞O Œ∞, q+Ü«∂ÅÜ«∞O Œ∞, Éè’QÍÅÜ«∞O Œ∞ ZO`À „Ñ‘u.

77

U"≥·<å `«#‰õΩ ã¨∞MÏxfl=fi=Ù J#∞‰õΩO>Ë "å\˜Ü«∞O^Œ∞ J~Ú+¨ì`«. "å\˜x

=keOK«∞H˘x =∞m§„H˘ «Î "å\Ü«∞O Œ∞ „Ñ‘ux Hõey LO\Ï_»∞. WÖÏ ZÑC_»∂

r=Ù_»∞ ã¨∞MÏxfl á⁄O^•Åx, P#O^•xfl á⁄O^•Åx `«Ñ≤ã¨∂Î LO\Ï_»∞.

JO^Œ∞H˘~°ˆH Z<Àfl „Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕ™êÎ_»∞. WÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨∞YO H˘~°ˆH

„áê‰õΩÖÏ_»∞`å_»∞? Œ∞óMÏxfl Õfi+≤™êÎ_»∞? JO>Ë r=Ù_ç Ü≥ÚHõ x[ãfi~°∂ÑO

Jq∞ « ã∞Yãfi~°∂ÑO. Hõ#∞Hõ<Õ ã∞MÏ<Õfl HÀ~°∞‰õΩO\Ï_»∞. XHõ_çH ã∞MÏxflKÕÛ

=ã∞Î=Ù =∞~˘Hõ_çH Œ∞óMÏxfl =fi=K«∞Û QÆ •! XHõ_çH ã‘fi@O>Ë „áê}O. =∞~˘Hõ_çH

JãÅ∞ W+ìO LO_» Œ∞. JO>Ë D WëêìWëêìÅ∞ =∞#ã∞û‰õΩ K≥Ok#"Õ. =∞#ã∞û#∞

|\ì =ã∞Î=ÙÅÃÑ· Wëêì WëêìÅ∞ U~°Ê_» å~Ú. J~Ú Õ U =∞#Ãã· û<å XHõ

=ã∞Î=Ù#∞ W+ìÑ_»∞ «∞Ok JO>Ë P =ã∞Î=Ù`À ã∞dOKåÅ<Õ ÉèÏ=O =∂„ «O

P r=Ù_ç JãÅ∞ ãfi~°∂Ñ"≥∞ÿ# P «‡ Õ. ZO Œ∞HõO>Ë P «‡ã∞Y ãfi~°∂ÑOQÆ#∞Hõ.

P «‡ ã¨∞Yã¨fi~°∂ѨO HÍHõáÈ Õ r=Ù_»∞ H˘xflO\˜x „Ñ≤Ü«∞OQÍ, H˘xflO\˜x

P„Ñ≤Ü«∞OQÍ K«∂KÕ"å_ÕHÍ Œ∞.

WHõ Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å∞ Hõ$tOz áÈ «∞O>Ë =∞#‰õΩ ≥Å∞ã∂Î<Õ LO@∞Ok.

<å‰õΩ Hõ#|_»@O ÖË Œx, q#|_»@O ÖË Œx, â◊HÎ «yæáÈ~ÚO Œx JO@∂

LO\ÏO. WÖÏ JxflO\x ≥Å∞ã∞H˘<Õk Z=~°∞? r=Ù_Õ. JO>Ë |∞kúÖ’x

≥eq ^•fi~å ≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. «y# zH˜ «ûÅ∞ KÕ™êÎ_»∞. S Õ |∞kúÖ’x

≥eqx, PzH «ûÅ#∞ H=ÅO ≥Å∞ã∞H˘<Õk r=Ù_çÖ’x ã`åÎÜÕ∞. Hõ#∞Hõ <å

x[ãfi~°∂ÑO ã`åÎÜÕ∞. <Õ#∞ H=Åã ü - z ü - P#O Œãfi~°∂áêxfl Jx

x~°O «~°O qKå~°} KÕã∂Î LO_®e.

WOHÍ h ãfi~°∂ÑO U^À qKå~°} K≥~Úº - ZÖÏ?

h Ü«∞^•~°ú ã≤÷uÖ’ - ãfiã≤÷uÖ’ LO_ç áÈÜÕ∞O Œ∞‰õΩ XHõ J Œ∞ƒù « qKå~°}Ï

=∂~°æO D â’¡HõOÖ’ - JãÅ∞ <Õ<≥=ix? J<Õ „Ñâ◊fl‰õΩ ã=∂ è•#O.

â’¡II P^Ò «fi"Õ∞= 㨠ŒÉèí∂ « qâı+¨~°∂Ѩó

«fi`ÀÎk «O [QÆk ŒO ãqâı+ *Ï «O I

«fiÜÕ∞º= u+ªu « è• «fi~Ú Kå=™ê<Õ

ã¨ObÜ«∞ Õ [Åx è• q= |∞ Œ∞ƒ^•kó II 25

78

„ÑuÑ^•~°÷O :- P^Ò "≥Ú Œ\’¡† «fiOU= h=Ù =∂„ «"Õ∞† ã ü Jqâı+~°∂Ñó

´ Ug∞ÖËx ã ü ~°∂ÑOÖ’† P Éèí∂ ü L<åfl=Ù† «fi «Îó W ŒO[QÆ ü ãqâı+*Ï «O

´ h #∞O_Õ D [QÆ «∞Î J<ÕHõ ~°∂áêÅ`À, ÅHõΔ}ÏÅ`À ѨÙ\ìOk† «fi~Ú

ÜÕ∞=u+ìu ´ hÖ’<Õ L#flk† « è• J=™ê<Õ ´ JÖÏQ z=~°‰õΩ† [Åx èÒ

|∞ Œ∞ƒ Œ Pk W= ã=Ú„ ŒOÖ’ |∞_»QÆÅÖÏQ͆ «fi~Ú hÖ’<Õ† ãObÜ«∞ Õ

´ ÅÜ«∞"≥∞ÿáÈ «∞Ok.

ÉèÏ=O :- "≥Ú Œ\’¡ h=Ù =∂„ «"Õ∞ U qâı+=¸ ÖˉõΩO_® ã £ ~°∂ÑOÖ’

L<åfl=Ù. h#∞O_Õ "≥·q 茺O`À ‰õÄ_ç# D [QÆ «∞Î L Œ~ÚOzOk. hÖ’<Õ

H˘O «HÍÅO LO@∞Ok. z=~°‰õΩ ã=Ú„ ŒOÖ’ |∞_»QÆÅ∞ ZÖÏ ã=Ú„ ŒOÖ’<Õ

ÅÜ«∞=∞ø`åÜ≥∂ JÖÏQ hÖ’<Õ ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ «∞Ok.

"åºYº :- "≥Ú Œ\’¡ H=Å ã`åÎ - H=ÅK≥· «#º ãfi~°∂Ñ"≥∞ÿ# h"Õ L<åfl=Ù. h

Hõ<åfl J#ºOQÍ =∞~g∞ ÖË Œ∞. U "≥·q 茺=¸ÖË Œ∞. P «~åfi « h#∞O_Õ D

[QÆ «∞Î - "≥·q 茺O`À ‰õÄ_ç# [QÆ «∞Î - [_» K≥· «<åºÅ`À ‰õÄ_ç# [QÆ «∞Î

L Œ~ÚOzOk. h #∞O_ç D [_» K≥· «<åºÅ`À ‰õÄ_ç# [QÆ «∞Î ZO Œ∞‰õΩ

L Œ~ÚOzOk? h J=ã~°O HÀãO - ÖË • h J#∞Éèí"åÅ HÀãO D [QÆ «ÎO`å

ã$+≤ìOÑ |_çOk. H=Å ã`åÎãfi~°∂Ñ"≥∞ÿ# <å‰õΩ, ã~°fi„`å Ô~O_»= Õn ÖˉõΩO_®

L#fl <å‰õΩ U J=ã~åÅ∞<åfl~Ú? U J#∞Éèí"åÅ#∞ HÀ~°∞‰õΩO\Ï#∞? x[OQÍ

<åH J=ã~åÅ∞ ÖË=Ù. U H˘~° «Å∂ - HÀiHõÅ∞ÖË=Ù. Hõ#∞Hõ <åHg∞ JHõ ~°ÖË Œ∞.

ÃÑ·QÍ <Õ#∞ P#O Œãfi~°∂áêxfl. Hõ#∞Hõ <Õ#∞ U J#∞Éèí"åÅ#∞ HÀ~åeû# Ñ<Õ

ÖË Œ∞. =∞i JÖÏO\ <å‰õΩ D [QÆ «∞Î À Ñ<Õq∞\?

x[OQÍ <åH P=ã~°=¸ ÖË Œ∞, HÍx ÑÓ~°fi ã$+≤ìH ãO|OkèOz#,

ãq∞+≤ì "åã#Å∞ <åÖ’ xHΔÑÎ"≥∞ÿ L<åfl~Ú. Jq H˘O «HÍÅO JKÕ «#OQÍ

LO_ç áÈ~Ú - «y# ã=∞Ü«∞O ~åQÍ<Õ J#∞Éèí"åÅ H˘~°‰õΩ „¿Ñ~°}x™êÎ~Ú.

JÖÏ „¿Ñ~°} x=fi@O =Å¡ «y# J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O ÕO Œ∞‰õΩ, Hõ~°‡Å∞KÕ¿ãO Œ∞‰õΩ

«y# HΔ„`åxfl -J#∞Éèí=HΔ„`åxfl - [QÆ «∞Î#∞ ã$+≤ìOK«∞‰õΩ<åfl#∞. J~Ú Õ P

ã¨$+≤ì JO`å <åÖ’<Õ [~°∞QÆ∞ «∞#flk. WÖÏ [_»K≥· «<åºÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨$+≤ì

79

[iyáÈ`«∞#flk. =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨OK«`«<凄`«Å∞. P `«<凄`«ÅÜ≥ÚHõ¯ ã¨`«fi

~°*’QÆ∞} JOâßÅ#∞O_ç *Ï˝<ÕO„kÜ«∂Å∞ 5, JO`«ó Hõ~°}ÏÅ∞ 4,

Hõ~‡O„kÜ«∂Å∞5, „áê}ÏÅ∞ 5 "≥Ú «ÎO 19 ã∂HõΔ ‡ « åfiÅ`À ã∂HõΔ ‡â◊s~°O

`«Ü«∂~°=Ù`«∞#flk. P `«~åfi`« ѨOK«`«<凄`«Å `«"≥∂QÆ∞} JOâ◊=Ú#∞O_ç

ÑOpHõ~°}O K≥Ok ã∂÷ÅÉèí∂`åÅ∞ «Ü«∂Ô~·, "å\HõÅ~ÚHõ À ã∂÷Å ÕÇÏO,

D ã∂÷Å [QÆ «∞Î, K«~åK«~°=ÚÅhfl ã$+≤ìOÑ|_»∞ «∞<åfl~Ú.

"åã#Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ D [QÆ «∞Î #O Œ∞ r=Ùà◊√§ Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞@O,

J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O Œ@O [iy áÈ «∞O@∞Ok. WÖÏ H˘O «HÍÅO ã$+≤ìH˘#™êy,

z=~°‰õΩ JO`å <åÖ’<ÕÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ «∞#flk. =∞~°Å ZÑÊ\ÖÏQ <Õ#∞ =∂„ «"Õ∞

LO@∞<åfl#∞. ã üQÍ - H=Å ã`åÎQÍ LO_çáÈ «∞<åfl#∞.

D "≥Ú «ÎO =º=Ç~åxfl J~°úO KÕã∞HÀ"åÅO>Ë =∞# ãfiáêfl=ã÷#∞ QÆ∞~°∞Î

≥K«∞Û‰õΩO>Ë ãiáÈ «∞Ok.

<Õ#∞ ~å„u Ñ_»∞‰õΩ<åfl#∞. H˘O «¿ãÑ\H x„ ŒÑ\˜ìOk. â◊s~°O JKÕ «#OQÍ

Ñ_ç L#flk. P ã=∞Ü«∞OÖ’ <åHg∞ JHõ ~°ÖË Œ∞. PHõeÖË Œ∞, ŒÑ≤ÊHõÖË Œ∞,

HÀiHõÅ∞ ÖË=Ù, Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∂eû# J=ã~°OÖË Œ∞. JãÅ∞ D ÉÏÇϺ „ÑÑOK«O`À

‰õÄ_® U ãO|O èŒO ÖË Œ∞. U J#∞Éèí"åÅ∞ á⁄O^•Åh ÖË Œ∞.

WÖÏ U J=ã~°=¸ ÖËx <åÖ’ XHõ „ÑÑOK«O - ãfiÑfl „ÑÑOK«O

ã¨$+≤ìOK«|_çOk. ZO^Œ∞‰õΩ ã¨$+≤ìOK«|_çOk? <Õ#∞ WÖÏ XHõ „ѨѨOKåxfl

ã$+≤ìOKåÅx J#∞HÀÖË Õ! =∞i ZO Œ∞‰õΩ ãfiÑfl „ÑÑOK« ã$+≤ì [iyOk?

ZO Œ∞HõO>Ë <å =∞#ã∞ûÖ’ JO «‰õΩ =ÚO Œ∞ KÕã≤# PÖ’K«#ʼnõΩ, HÀi#

HÀiHõʼnõΩ ãO|OkèOz H˘xfl "åã#Å∞<åfl~Ú. 50, 60 "ÕÅ =∞Ok L#fl

ãÉèíÖ’ "Õ •O « LÑ<庙êÅ∞ KÕÜ«∂Åx, JO Œ~°∂ <å LÑ<庙êʼnõΩ K«ÑÊ@∞¡

H˘\ÏìÅx, <å‰õΩ ZO Œ~À Éèí‰õΩÎÅ∞, t+μºÅ∞ «Ü«∂~°∞HÍ"åÅx, "å~°O`å U#∞QÆ∞

g∞ Œ JOÉÏs Hõ\˜ì ##∞fl T~yOKåÅx, ã<å‡<åÅ∞ KÕÜ«∂Åx, Z<Àfl„QÆO ä•Å∞

„"åÜ«∂Åh, Õâ◊ q ÕâßÖ’¡ ZO Œ~À PHõi¬OÑ |_®Åh - WÖÏ U"Õ"À <åÖ’

80

PÖ’K«#Å∞<åfl~Ú. P PÖ’K«#ÖË =∞#ã∞ûÖ’ =Ú„ ŒÅ∞QÍ Ñ_®¤~Ú. J"Õ

"åã#Å∞. ~å„u x„ ŒáÈ~Ú# «~åfi « P "åã#Å∞ =∞#ã∞û#∞ „¿Ñ~Ñ≤Oz

Ô~K«ÛQ˘\Ïì~Ú. ^•x`À =∞#ã∞û XHõ „ÑÑOKåxfl ã$+≤ìOzOk. J~Ú Õ D

ã$+≤ì JO`å <å‰õΩ |Ü«∞@ [~°QÆÖË Œ∞. <å =∞#ã∞ûÖ’ [~°∞QÆ∞ «∞#flk. JÖÏ

ã$+≤ìOK«|_»¤ P ãfiÑfl „ÑÑOK«OÖ’ <Õ#∞ HÍëêÜ«∞=¢™êÎÅ∞ èŒiOz ¿ãìrg∞ Œ

"≥O_ç ã≤OǨã¨#O g∞^Œ Pj#∞_ç#Ü«∂º#∞. Z^Œ∞~°∞QÍ "ÕÅ[#O,

«O_ÀÑ «O_®Å∞QÍ L<åfl~°∞. J#~°æà◊OQÍ LÑ<庙êeã∞Î<åfl#∞. JÖÏ 11

~ÀAÅ Ü«∞[O ÑÓ~°Î~ÚOk. x~åfiÇωõΩÅ∞ U#∞QÆ∞#∞ ≥Ñ≤ÊOz JÅOHõiOz

JOÉÏs Hõ\˜ìOz T~yOÑÙ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. JÖÏ QÆO@#fl~° ¿ãÑÙ T~yOÑÙ

™êyOk. z=~°‰õΩ U#∞QÆ∞ Éki Ñ~°∞ÔQ «Î@O „áê~°OaèOzOk. [#O K≥ÖÏ¡

K≥ Œ~°Ü«∂º~°∞. <Õ#∞ Œcè=∞x „HO Œ Ñ_®¤#∞. "≥∞ʼnõΩ= =zÛOk. WÑC_»∞ P

ãfiÑfl „ÑÑOK«=∞O`å ZHõ _»‰õΩ áÈ~ÚOk. <å =∞#ã∞ûÖ’<Õ ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ~ÚOk.

=∞iÑC_»∞ ãfiÑflOÖ’ U#∞QÆ∞#∞ ZHõ }‚Oz ≥KåÛO? HÍëêÜ«∞ =¢™êÎÅ∞,

ZHõ _» H˘#∞H˘¯KåÛO? 50, 60 "ÕÅ=∞Ok [<åxfl Õx`À «Ü«∂~°∞KÕâßO?

W=hfl <Õ#∞ Ñ_»∞H˘<Õ =ÚO Õ «Ü«∂~°∞ KÕã≤ ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl<å? ÖË Õ. Jq Jhfl

=∞#ã∞ûÖ’ HõeÊ «O. JO>Ë =∞#ã∞ûÖ’x "åã#ʼnõΩ J#∞ QÆ∞}OQÍ XHõ

<å@HõO HõeÊOK«|_çOk. JO>Ë =ÚO Œ∞ H=ÅO =∞#ã∞û XHõ >Ë LOk.

U"≥·q 茺O ÖˉõΩO_® LOk. P «~åfi « P =∞#ã∞û #∞O_Õ "≥·q 茺O`À ‰õÄ_ç#

„ѨѨOK«O - ã¨fiѨfl „ѨѨOK«O - [_» K≥·`«<åºÅ`À ‰õÄ_ç# „ѨѨOK«O

L ŒƒùqOzOk. H˘O «¿ãÑÙ Jk JÖÏ H˘#™êyOk. z=~°‰õΩ <å =∞#ã∞ûÖ’<Õ

ã~°fi=¸ JO «"≥∞ÿ áÈ~ÚOk.

JÖÏQ P «‡<≥·# <Õ#∞ H=ÅOQÍ "≥·q 茺 ~°Ç≤Ï «OQÍ ã`åÎ =∂„ «OQÍ

L<åfl#∞. <åÖ’x ÑÓ~°fi "åã#Å∞ - ãq∞+≤ì "åã#Å Ü≥ÚHõ „¿Ñ~°}`À D

*Ï„QÆ ü „ÑÑOK«O ã$+≤ìOK«|_çOk. W ŒO`å<åÖ’<Õ ã$+≤ìOK«|_çOk. <åÖ’<Õ

H˘O «HÍÅO ™êQÆ∞ «∞Ok. z=~°‰õΩ Jk "≥Ú «ÎO <åÖ’<Õ ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ~ÚOk.

<Õ#∞ ZÑÊ\ÖÏQÍ P «‡QÍ - H=ÅOQÍ - ã`åÎ=∂„ «OQÍ LO_çáÈ`å#∞.

81

=∞i „ѨѨOK«O JO`å <åÖ’<Õ LO>Ë <å‰õΩ |Ü«∞@ L#fl@∞¡QÍ

JxÑ≤ã∞Î#fl Õq∞\? h=Ù P «‡"≥· Õ hÖ’ LO@∞#flk. h=Ù *Ï„QÆ ü ÑÙ~°∞+μ_»∞QÍ

LO>Ë h‰õΩ |Ü«∞@ LO@∞#flk. ZÖÏÔQ· Õ ãfiÑfl ÑÙ~°∞+μ_çH ãfiÑfl „ÑÑOK«O

|Ü«∞@ L#fl^À - Jkx[OQÍ *Ï„ «QÆ ü ÑÙ~°∞+μ_ç Ö’ÑÖË L#fl^À - JÖÏQ

P «‡<≥·# <åÖ’<Õ D [QÆ «∞Î L#flk. Jk L<åfl ÖˉõΩ<åfl <Õ#∞ =∂„ «O P «‡QÍ

- ãzÛ^•#O Œ ãfi~°∂Ñ P «‡QÍ - ã~°fi"åºÑHõ K≥· «#ºOQÍ - ã`åÎQÍ -

ã «ºO. <Õ#∞ ZÑC_»∂ P «‡<Õ - WÖÏ qKå~°} ™êQÍe. WOHÍ <å x[ãfi~°∂ÑO

ZÖÏO\˜ À qKå~°} -

J#O «"≥∞ÿ# P «‡QÍ LO_çáÈÜÕ∞O Œ∞‰õΩ qKå~°}Ï Ñ Œúu.

â’¡II "åºÑ≤ «fi ¿ÇÏ «∞ |Å`À# kâßã≤Î"Õ∞O «ó

x «º «fi ¿ÇÏ «∞ |Å «â◊Û # HÍÅ`ÀO «ó I

™ê~åfi «‡º ¿ÇÏ «∞ |Å «â◊Û # =ã∞Î ÀO «ó

«™ê‡ Œ#O « q∞u"Õ∞ x[~°∂Ñ =∂ãfi II 26„ÑuÑ^•~°÷O :- (1) "åºÑ≤ «fi¿ÇÏ «∞ |Å «ó ã~°fi„ «"åºÑ≤Oz L#fl |Å"≥∞ÿ#

HÍ~°}O KÕ «† "Õ∞ <å‰õΩ† kâ◊ JO «ó # Jã≤Î k‰õΩ¯Å JO «=∞O@∂ ÖË Œ∞†

(2) x «º «fi ¿ÇÏ «∞|Å «ó ´ ZÅ¡ÑC_»∂ LO_»@=∞<Õ |Å"≥∞ÿ# HÍ~°}OKÕ «†

HÍÅ «ó #JO «ó ´ HÍÅOÖ’ JO «OÖË Œ∞† (3) ™ê~åfi «‡º ¿ÇÏ «∞ |Å «ó ´

JO^ŒiÖ’ P`«‡QÍ L#fl |Å"≥∞ÿ# HÍ~°}O KÕ`«† =ã¨∞Î`«ó # JO`«ó ´

=ã¨∞ÎѨ~°"≥∞ÿ# JO`«O ÖË^Œ∞† `«™ê‡`ü "Õ∞x[~°∂ѨO ´ JO^Œ∞=Å¡<å

x[ãfi~°∂ÑO† J#O «O Wu Pãfi ´ J#O «=∞x LO_çáÈ.

ÉèÏ=O :- "åºÑHõO J<Õ „Ñ|ÅHÍ~°}O KÕ « <å‰õΩ k‰õΩ¯Å JO «OÖË Œ∞.

x «º «fi=∞<Õ „Ñ|Å HÍ~°}O KÕ « <å‰õΩ HÍÅOÖ’ JO «OÖË Œ∞. ™ê~åfi «‡

ÉèÏ=O HÍ~°}OQÍ <å‰õΩ =ã¨∞ÎѨ~°"≥∞ÿ# JO`«O ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡

<åx[ãfi~°∂ÑO J#O « «fiO Jx LO_çáÈ!

"åºYº :- D „ÑÑOK«OÖ’x Jxfl =ã∞Î=ÙʼnõΩ, q+Ü«∂ʼnõΩ, Õâ◊, HÍÅ,

=ã∞Î ÑiKÕÛù •Å<Õ 3 ~°HÍÅ Ñiq∞ «∞Å∞<åfl~Ú.

82

(1) Õâ◊ ѨiKÕÛù ŒO :- Õâ◊O JO>Ë „Ñ Õâ◊O Jx. „Ñu =ã∞Î=Ù H˘O «

„Ñ Õâßxfl P„Hõq∞OK«∞‰õΩO@∞Ok. á⁄_»=Ù, "≥_»Å∞Ê, Z «∞Î. 10 J_»∞QÆ∞Å á⁄_»=Ù

L#fln JO>Ë 10 J_»∞QÆ∞Å á⁄_»=Ù#fl „Ñ Õâßxfl P„Hõq∞OK«∞‰õΩ#fln Jx.

11= J_»∞QÆ∞Ö’ P=ã∞Î=Ù LO_» Œ∞. JÖÏQ 2 J_»∞QÆ∞Å "≥_»Å∞Ê JO>Ë 2

J_»∞QÆ∞ʼnõΩ J=`«Å „Ѩ^Õâ◊OÖ’ Jk LO_»^Œ∞ Jx. JÖψQ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O

Hõ<庉õΩ=∂i #∞O_ç HÍj‡~°∞=~°‰õΩ L#flk. Hõ<庉õΩ=∂iH W@∞ - HÍj‡~°∞‰õΩ

J@∞ ÉèÏ~° « Õâ◊O ÖË Œ∞. JO>Ë ÉèÏ~° « Õâ◊ Ñiq∞u JO « =~°H. JÖÏQ

Ñ~°=∂ «‡‰õΩ U=∞<åfl Ñiq∞u LO^•? ÖË Œ∞. ÉèíQÆ=O «∞x q„QÆÇxÔH· Õ Ñiq∞u

( Õâ◊ÑiKÕÛ ŒO) LOkQÍx x~åHÍ~°, x~°∞æ}, ã~°fi"åºÑHõ Ñ~°=∂ «‡‰õΩ Ñiq∞u

ÖË Œ∞. Ѩ~°=∂ «‡ JO «\Ï L<åfl_»∞. „H˜O Œ, ÃÑ·# Éèí∂=∞O_»ÅO JO «\Ï

L<åfl_»∞. Éèí∂=∞O_»ÖÏxH P=Å<À? JHõ _® L<åfl_»∞. Õ=Ö’HÍÖ’¡<À! JHõ _®

L<åfl_»∞. JãÅ∞ „|LJO_»O JO «\Ï L<åfl_»∞. =∞i „|LJO_®xH P=Å<À

- JHõ _® L<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ Ñ~°=∂ «‡‰õΩ "≥Ú ŒÅ∞ - z=~° JO@∂ ÖË=Ù.

^Õâ◊ѨiKÕÛ^Œ=Ú ÖË^Œ∞. nxH˜ HÍ~°}O Ѩ~°=∂`«‡Ü≥ÚHõ¯ "åºÑ¨Hõ`«fiO J<Õ

ÅHõΔ}"Õ∞. JO^Œ∞ˆH 'WO^Œ∞QÆÅ_»O^Œ∞ ÖË_»#∞ ã¨O^ÕǨÏ=Ú =Å^Œ∞ K«„H˜

ã~ÀfiÑQÆ «∞O_»∞— Jx „ÑÇ¡ Œ∞_»∞ K≥ÑÊ@O [iyOk. NHõ$+μ‚_»∞ «#<À@

„|LJO_®xfl K«∂Ñ@OÖ’x PO «~°ºO ‰õÄ_® Ñ~°=∂ «‡ ã~°fi"åºÑ‰õΩ_»x -

„|LJO_®xH P=ʼnõÄ_® L<åfl_»x ≥eÜ«∞*ËÜ«∞\ÏxH. Hõ#∞Hõ Ñ~°=∂ «‡<≥·#

<å‰õΩ k‰õΩ¯Å JO «OÖË Œ∞.

(2) HÍÅ ÑiKÕÛù ŒO :- HÍÅO =∞~À ~°Hõ"≥∞ÿ# Ñiq∞ «∞efl ÃÑ_»∞ «∞Ok. D

HÍÅOÖ’ L#fl =ã¨∞Î=Ù =∞~À HÍÅOÖ’ LO_» Œ∞. D ~ÀA L#fl =ºHÎ

=∞~À~ÀA‰õΩ Hõ#∞=∞~°∞ÔQ· áÈ`å_»∞. ZO «\ Q˘ÑÊ~åAÖ·<å K«„Hõ=~°∞ÎÖ·<å

XHõ HÍÅOÖ’ LO\Ï~°∞. =∞~À HÍÅOÖ’ HõxÑ≤OK«~°∞. z=~°‰õΩ HÍÖÏÅÖ’

ÃÑ^ŒÌ^≥ ·# ã¨O=`«û~åxH© Ѩiq∞u LOk. Ü«ÚQÍxH© Ѩiq∞u LOk.

=∞ÇÜ«ÚQÍxH© Ñiq∞u LOk. HõÖÏÊxH© Ñiq∞u LOk. z=~°‰õΩ ã$+≤ìHõ~°Î

„|Çχ‰õÄ Ñiq∞u LOk. HÍx Ñ~°=∂ «‡‰õΩ =∂„ «O HÍÅ Ñiq∞uÖË Œ∞.

83

Ñ~°=∂ «‡ x «∞º_»∞, âßâ◊fi «∞_»∞. Hõ#∞Hõ JxflHÍÖÏÅÖ’ Jxfl Ü«ÚQÍÅÖ’

LO_Õ"å_»∞. Hõ#∞Hõ Ñ~°=∂ «‡<≥·# <å‰õΩ HÍÅOÖ’ JO «OÖË Œ∞. <Õ#∞ Jxfl

HÍÖÏÅÖ’ LO_Õ"å}‚. <Õ#∞ ÖËx ã=∞Ü«∞O JO@∂ÖË Œ∞.

(3) =ã∞Î ÑiKÕÛù ŒO :- =ã∞Î=ÙÅ Ü≥ÚHõ QÆ∞}ÏÅ#∞ |\˜ì Ñiq∞uÅ∞O\Ï~Ú.

fÑ≤ J<Õ QÆ∞}O K«ÔH¯~°Ö’ LO@∞Ok, ÉˇÅ¡OÖ’ LO@∞Ok. "ÕѨHÍÜ«∞Ö’

LO_» Œ∞. q∞~°ÑHÍÜ«∞Ö’ LO_» Œ∞. JO>Ë fÑ≤ H˘xfl =ã∞Î=ÙÅÖ’ LO@∞Ok.

H˘xfl =ã∞Î=ÙÅÖ’ LO_» Œ∞. W Õ =ã∞ÎÑiKÕÛù ŒO. ãO`å#â◊HÎ =∞#∞+μºÅÖ’

LO@∞Ok. [O`«∞=ÙÅÖ’ LO@∞Ok. HÍx ~åà◊§Ö’¡ LO_»^Œ∞. W^Õ

=ã∞ÎÑiKÕÛù ŒO. HÍx ã~°fi"åºÑHõ"≥∞ÿ# Ñ~°=∂ «‡, ã~°fi=ÚÖ’#∞ JO «~å «‡QÍ

LO_Õ Ñ~°=∂ «‡‰õΩ =ã∞ÎÑiKÕÛù ŒO ÖË Œ∞. Jxfl =ã∞Î=ÙÅÖ’, Jxfl „áê}∞ÅÖ’

Ñ~°=∂ «‡ L<åfl_»∞. JÇÏ=∂`å‡! QÆ∞_®Hâß! ã~°fiÉèí∂`åâ◊Ü«∞ã≤÷ «ó, Dâ◊fi~°ó

ã~°fiÉèí∂`å<åO ÇÏ$ ÕÌâı~°∞# u+ìu. Hõ#∞Hõ Ñ~°=∂ «‡<≥·# <å‰õΩ =ã∞Î Ñ~°"≥∞ÿ#

JO «OÖË Œ∞. Ç≤Ï~°}º HõtÑÙ#‰õΩ ãÎOÉèíOÖ’ HõxÑ≤OKå_»∞ Ñ~°=∂ «‡. „ÑÇ¡ Œ∞xH

U#∞QÆ∞Ö’#∞, áê=ÚÖ’#∞, q+OÖ’#∞, ã=Ú„ ŒOÖ’#∞ JO «\Ï HõxÑ≤OKå_»∞.

nxx |\˜ì Ñ~°=∂ «‡<≥·# <å‰õΩ Uq èŒ"≥∞ÿ# Ñiq∞ «∞Å∞ ÖË=Ù. <Õ#∞ J#O «∞_»#∞

ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_»#∞, ã¨~åfiO`«~åºq∞x Jx x`«º=¸ x~°O`«~°=¸ ÉèÏ=#

KÕã∞ÎO_®e. nx`À qKå~°} ÑÓiÎ. QÆ∞~°∞É’ èŒ=Úyã≤Ok. =ÚyOÑÙ "åHͺÅ#∞

`≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl_»∞.

â’¡II U=O x~°O «~° ã=∂kè =âßxfl~åkèó

*Ï<åyfl ŒQÆú ãÇÏHÍ~°} [#‡ c[ó I

Pq~°ƒù =xfl[ ã∞MÏ#∞ Éèí"≥·Hõ «$ÑÎó

„|ÃǷχ= #∂# q∞ÇÏãOÉèí= ã≤„ èŒ∞=O «fiO II 27

„ÑuÑ^•~°÷O :- U=O x~°O «~° ã=∂kè=âß ü WÖÏ x~°O «~°O ã=∂kèÖ’

LO@∞#flO Œ∞=Å¡† x~åkèó ´ =∂#ã≤Hõ `åáêÅhfl `˘ÅyáÈ~Ú† ãÇÏHÍ~°}

[#‡c[ó ´ =∞m§=∞m§ [#‡‰õΩ HÍ~°}=∞ÜÕ∞º "åã#Åhfl† *Ï<åyfl ŒQÆúó ´

84

*Ï˝#=∞<Õ JyflÖ’ ^ŒQÆú"≥∞ÿ † Pq~°ƒù=<£ ´ P`å‡#∞Éèí∂u`À [xOKÕ†

x[ã∞MÏ#∞Éèí= UHõ «$ÑÎó ´ ã∞MÏxfl á⁄O Œ∞ «∂ ãO «$Ñ≤Î K≥Ok# "å_»"≥·†

#∂#O ´ MÏÜ«∞OQ͆ «fiO WÇÏ ´ h=Ù WHõ _Õ† „|ÇχU= ãOÉèí=ã≤ èŒ$=O

´ „|Çχ=ÚQÍ<Õ LO_çáÈ`å=Ù. Wk xâ◊ÛÜ«∞O.

ÉèÏ=O :- D q èŒOQÍ x~°O «~° ã=∂kèÖ’ LO@∂ L#flO Œ∞=Å¡ =∂#ã≤Hõ

"≥∞ÿ# `åáêÅhfl =ke áÈ`å~Ú. =∞m§ =∞m§ [#‡Öˇ`«Î\ÏxH˜ HÍ=Åã≤#

"åã¨#Å∞ Jhfl *Ï˝#=∞<Õ JyflÖ’ - <Õ#∞ P`«‡#∞ - „|Ǩχ=Ú#∞ J<Õ

xâ◊ÛÜ«∞OÖ’ ŒQÆú"≥∞ÿ áÈ~Ú P`å‡#∞ Éèí∂uÖ’<Õ ã∞MÏxfl á⁄O Œ∞ «∂ ãO «$Ñ≤Î

K≥Ok#"å_»"≥· «ÑʉõΩO_® WHõ _Õ h=Ù Ñ~°„|Çχ"Õ∞ J=Ù`å=Ù.

"åºYº :- WO`«=~°‰õΩ 16= â’¡HõO #∞O_ç K≥Ñ≤Ê# qKå~°}Ï=∂~åæxfl

P„â◊~ÚOz x~°O`«~°O <Õ#∞ P`«‡#x, P`«‡O>Ë „|Ǩχ"Õ∞#x, Hõ#∞Hõ<Õ#∞

„|Çχ=Ú<Õ#x xâ◊ÛÜ«∞O HõeQO «=~°‰õΩ qKå~°} KÕã≤ JÖÏ J#O «"≥∞ÿ#

„|Çχ=ÚQÍ xÅzáÈ=@"Õ∞ ã=∂kè. ã=∂kè JO>Ë ã=∞|∞kèÌJx. JO>Ë

|∞kú Hõ ŒÅ‰õΩO_®, ã≤÷~°OQÍ, ZѨC_»∂ P «‡Ö’<Õ xezáÈ"åe, P «‡QÍ<Õ

LO_çáÈ"åe. JÖÏ LO_»@O ZѨC_À XHõ™êi „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤#ѨC_À,

QÆ∞~°∞Î=zÛ#ÑC_ÀHÍ Œ∞. U^À XHõ~À*’, ™ê èŒ#KÕã∞Î#flÑC_ÀHÍHõ x «º=Ú,

x~°O`«~°=Ú P „|ǨχÉèÏ=#Ö’<Õ xezáÈ"åe. JÖÏ xezáÈ"åÅO>Ë

qKå~°} KÕÜ«∂e. =ÚO Œ∞QÍ [_»K≥· «<åºÅ#∞ q_»Q˘\˜ì K«∂z, å#∞ [_»"≥∞ÿ#

ÕǨxfl HÍ Œx, JÖψQ [_»"≥∞ÿ, Œ$â◊º"≥∞ÿ# „áê}, =∞<À, |∞ Œ∞úÅ∞HÍ Œx,

g@xflO\x ≥Å∞ã∞H˘<Õ zu<Õ <Õ#x „QÆÇ≤ÏOKåe. JÖÏ x~°O «~°O qKå~°}

^•fi~å <Õ#∞ zux Jx „QÆÇ≤ÏOz, zu<≥·# <Õ#∞ D Õ¿ÇÏO„kÜ«∞ =∞<À|∞ Œ∞úÅ#∞

ˆH=Å ™êHΔQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl#x, "å\˜ =$ «∞ÎÅ#∞ ˆH=ÅOQÍ QÆ=∞xã¨∞Î<åfl#x

™êH©ΔÉèÏ=# K≥Ü«∂ºe. D ÕÇ Œ∞Å∞ QÍx, D [QÆ «∞ÎQÍx ã «ºOHÍ Œx, Wq

zu<≥·# <åÖ’ - P «‡ <≥·# <åÖ’ HõeÊOK«|_»¤=x Hõ#∞Hõ q∞ 茺ܫ∞x x~°O «~°O

ÉèÏ=# K≥Ü«∂ºe.

85

r=Ù_çÜ≥ÚHõ *Ï„QÆ ü ãfiÑflã∞+μÑ≤Î J<Õ 3 J=ã÷ʼnõΩ, P J=ã÷ÅÖ’x

r=Ù_ç J#∞Éèí"åʼnõΩ <Õ#∞ H=Å ™êHΔx Jx† <å=Å¡<Õ Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å∞,

=∞<À|∞ Œ∞úÅ∞ "å\˜ "å\˜ èŒ~å‡Å#∞ x~°fiiÎOK« QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åflÜ«∞x† "å\˜

=$ «∞ÎÅ#∞ <Õ#∞ ≥Å∞ã∞‰õΩO@∞<åfl#x† JÖÏ ≥Å∞ã∞H˘<Õ <å‰õΩ U J=ã÷Å∞

ÖË=x† ã¨$+≤ ì, ã≤ ÷u, ÅÜ«∂Åhfl <åÖ’ HõeÊOK«|_ç#"Õ#x† <Õ#∞

Õâ◊HÍÅ=ã∞ÎÑiKÕÛù •Å∞ ÖËx ã~°fi"åºÑHõ ã~åfiO «~åºq∞ <≥·# Ñ~°=∂ «‡#x†

Pk =∞ 蕺O « ~°Ç≤Ï «∞_»#∞, J#O «∞_»#∞ Jx x «º=Ú, x~°O «~°=Ú qKå~°}

KÕã∞ÎO>Ë |∞kú x[ã≤÷uÖ’ - P «‡ ã≤÷uÖ’ xezáÈ «∞Ok. JÖÏ xez áÈ=@"Õ∞

ã=∂kè. ãO ÕÇÅ∞, â◊OHõÅ∞ fiáÈ~Ú `å#∞ ÕÇÏ=∞<À|∞ Œ∞úʼnõΩ "ÕÔ~·#

P «‡#x - JO «\Ï L#fl „|Çχ=Ú#x „QÆÇ≤ÏOz Õ¿ÇÏO„kÜ«∞=∞<À|∞ Œ∞úÅ`À

WѨÊ\ ˜ =~°‰õΩQÆÅ `å^•`出xfl ѨÓiÎQÍ q_çzÃÑ_ç`Õ r=ÉèÏ=O ѨÓiÎQÆ

JO`«"≥∞ÿ#>Ë¡. J^Õ*Ï˝<åyfl. P *Ï˝<åyflÖ’ ã¨=∞ã¨Î Hõ~°‡Ñ¶¨ÖÏÅ∞, "åã¨#Å∞

Éèí㑇Ñ@Å"≥∞ÿ áÈ`å~Ú. JO>Ë P «‡QÍ - „|Çχ=ÚQÍ L#fl "åxH "åã#Å∞O_Õ

„ÑãHÎ ÖË Œ∞. D "åã#ÖË uiy [#‡‰õΩ c*ÏÅ∞ Hõ#∞Hõ "åã#Å∞ ~° ŒÌ~Ú Õ

WHõ [#‡‰õΩ c*ÏÅ∞ÖË#>Ë¡. Hõ#∞Hõ [#‡ ÖË Œ∞. D [#‡~åÇ≤Ï «º"Õ∞ "≥∂HõΔO.

J Õ r=#∞‡HÎ. '<Õ#∞— J<Õ r=Ù_»∞#flO « =~°H uiy ÑÙ@∞ìHõ LO@∞Ok.

JãÅ∞ r=Ù_Õ ÖˉõΩO_® áÈ Õ ÑÙ@∞ìH LO_» Œ∞. D ã≤÷uÖ’ |∞kú xÅ"åÅO>Ë

q+Ü«∂Å ^•fi~å =KÕÛ P#O ŒO Hõ#fl P «‡Ö’<Õ P#O^•xfl á⁄O^•e. JÖÏ

P`å‡#O^ŒO JO^Œ∞`«∞#flH˘nÌ P`«‡‰õΩ =∞iO`« ^ŒQÆ æ~“`å_»∞. `å#∞

P «‡Hõ#fl"Õ~°∞QÍ LO_»ÖË_»∞. z=~°‰õΩ P «‡QÍ<Õ LO_çáÈ`å_»∞. JÖÏ, h=Ù

WHõ _Õ - rqOz LO_»QÍ<Õ „|Çχ"Õ∞ J=Ù`å=Ù, Jx QÆ∞~°∞=Ù Pj~åfi ŒO

JOkã¨∞Î<åfl_»∞.

WHõ t+μºx ã≤÷u -

â’¡II W «÷O y~å q=∞ÅÜ«∂ Ñ~°™œYº ^•„`åº

"åKåQÆ∞~Àifi=∞kè `ådÅ ãOâ◊Ü≥∂Ѷ∞óI

t+ºãû=∂kè ÑijÅ# fHõΔ ‚ k=º

*Ï<åã≤ YO_ç « Éèí"åYº q+„ Œ∞"≥∂Éèí∂ ü II 28

86

„ÑuÑ^•~°úO :- W «÷O D „ÑHÍ~°OQ͆ Ñ~°™œYº •„`åº Ñ~°=∞ ã∞MÏxfl

HõeyOKÕ† QÆ∞~Àó QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ † q=∞ÅÜ«∂ ´ x~°‡Å"≥∞ÿ#† "åKåy~å ´

âߢã¨Îã¨=∞‡`«"≥∞ÿ# "å‰õΩ¯Å ^•fi~å† q=∞kè`« ´ ÉÏQÍ =∞kèOK«|_ç#†

JdÅãOâ◊Ü≥∂Ѷ∞ó ´ Jxfl ãOâ◊Ü«∂Å∞ fi# "å_≥·#† t+ºó ´ t+μº_»∞†

ã=∂kèÑijÅ# fHõΔ} k=º*Ï# Jã≤ ´ ã=∂kè •fi~å ÑijeOz á⁄Ok#

k=º*Ï# =∞<Õ Ñ Œ∞<≥·# HõuÎKÕ «† Éèí"åYº q+„ Œ∞=∞ ãO™ê~°=∞<Õ q+=$HΔÍxfl†

YO_ç « PÉèí∂ ü ´ YO_çOz# "å_»Ü«∂º_»∞.

ÉèÏ=O :- D„ÑHÍ~°OQÍ Ñ~°=∞ ™œMº „Ñ^•Ö·# QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ x~°‡Å"≥∞ÿ#

âߢãÎ ã=∞‡ «=ÚÖ·# "å‰õΩ¯Å^•fi~å ã~°fiãOâ◊Ü«∂Å∞ fiáÈ~Ú#"å_≥·# t+μº_»∞

ã¨=∂kè ^•fi~å ѨijeOz á⁄Ok# Ѩ^Œ∞<≥·# k=º*Ï˝#=∞<Õ Y_»æO KÕ`«

YO_çOK«|_ç# ãO™ê~° q+=$HõΔOQÆÅ "å_»Ü«∂º_»∞.

"åºYº :- ã¨O™ê~° Ѷ¨∞’~° ™êQÆ~°OÖ’ =Úxy ^Œ∞óMÏÅ áêÖˇ·# XHÍ<˘Hõ

t+μº_»∞ ÑÓ~°fi[#‡ ã∞Hõ$ «O KÕ « QÆ∞~°∞=Ù#∞ ãg∞Ñ≤Oz «# D ãO™ê~° Œ∞ó

MÏÅ#∞ QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê ™êfig∞! D ãO™ê~° ã=Ú„^•xfl ã∞ÅÉèíOQÍ «iOKÕ

LáêÜ«∞O K≥ÑÊ=∞x „áêi÷OKå_»∞. •x`À QÆ∞~°∞=Ù t+μºx Ü≥ÚHõ ÑiÑHõfi «#∞,

JÑÊ\˜H J «_»∞ =∞Oz ™ê 茉õΩ_»x, QÆ∞iÎOz, ã∂\QÍ P «‡ qKå~°}Ï =∂~åæxfl

LÑ ÕtOKå_»∞. 16= â’¡HõO #∞O_ç 26= â’¡HõO =~°‰õΩ QÆÅ 11 â’¡HÍÖ’¡

D qKå~°} ZÖÏ KÕÜ«∂Ö’ =∂~åæxfl, LáêÜ«∂xfl ã∂zOKå_»∞. ''J~°› «QÆÅ

t+μº_»∞ x~°O «~° P «‡ qKå~°}`À ã=∂kè JÉèϺãO KÕã≤ «# ãfi~°∂ÑO

U^À ≥Å∞ã∞H˘x, JO Œ∞Ö’ ã≤÷~°OQÍ xez áÈÜÕ∞O Œ∞‰õΩ ™ê èŒ#KÕ¿ãÎ ã=∞ãÎ

Hõ~°‡|O è•Å∞, [#‡Å‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ# "åã#Å∞ *Ï#=∞<Õ JyflÖ’ ŒQÆú"≥∞ÿ WHõ _Õ

- rqOz LO_»QÍ<Õ Ñ~°„ÉÇχ=ÚQÍ - Ñ~°=∂ «‡QÍ LO_ç áÈ`å_»∞—— Jx

‰õÄ_® QÆ∞~°∞=Ù t+μºxH J<åºÑ Õâ◊OQÍ É’kèã∂Î Pj~°fikOKå_»∞.

D QÆ∞~°∞"åHͺÅ#∞ „â◊^Œú`À ÉèíH˜Î`À q<åfl_»∞ t+¨μº_»∞. QÆ∞~°∞=ÙѨ@¡

JK«OK«Å qâßfiãO QÆÅ t+μº_»∞ P QÆ∞~°∞"åHͺÅ#∞ Ñ~°=∞ ™œYº„Ñ^•Å∞QÍ

ÉèÏqOKå_»∞. «# Ü≥ÚHõ ã=∞ãÎ ãO™ê~° Œ∞óMÏÅ#∞ `˘ÅyOz, âßâ◊fi «

87

JYO_» P#O^•xfl „Ñ™êkOK«QÆÅ=x qâ◊fiã≤OKå_»∞. WÖÏ qâ◊fiã≤OK«\ÏxH

HÍ~°}O Jq âߢãÎã¨=∞‡ «=Ú Ö·# "å‰õΩ¯Å∞ QÆ#∞Hõ. QÆ∞~°∞=Ù P "å‰õΩ¯Å

"≥#∞Hõ #∞#fl ÅHΔͺ~åúxfl J#∞Éèí= ÑÓ~°fiHõOQÍ „QÆÇ≤ÏOz «#‰õΩ LÑ Õtã∞Î<åfl_»x

≥Å∞ã∞‰õΩ<åfl_»∞. P QÆ∞~°∞"åHͺŠ•fi~å «#ã~°fi ãO ÕÇÅ∞ fi áÈ~Ú#q.

P «‡ *Ï<åxfl É’kèOKåÅO>Ë QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ãOÑÓ~°‚ âߢãÎ*Ï#=¸ LO_®e,

J#∞Éèí=*Ï#=¸ LO_®e. âߢ™êÎxfl rq`åxH J#fi~ÚOz K≥ÑÊQÆÅ<Õ~°∞Ê,

F~°∞Ê LO_®e. âߢã¨Î "åHͺÅ∞ `«~å¯xH˜ JO^•e. JÖψQ PK«~°}‰õΩ

J#∞‰õÄÅOHÍ"åe. «# J#∞Éèí=OÖ’ P "åHͺÅ∞ ã «ºO HÍ"åe. JÑC_Õ

t+μºx ã~°fiãO ÕÇÅ∞ f~k. J~Ú Õ t+μºxH f„=l*Ïã LO_®e. QÆ∞~°∞ÉèíHÎ,

„â◊ Œú LO_®e.

[QÆ «∞Î q∞ 茺 Jx âߢãÎ"åHõºO. HÍx [QÆ «∞ÎHõxÑ≤ã∞Î#flk QÆ •! Jx

ãO ÕÇÏO. «~° O „ÑHÍ~°O PÖ’z¿ãÎ QÍ~°_ô"å_»∞ K«∂Ñ≤OKÕ =ã∞Î=Ù HõxÑ≤ã∂Î<Õ

LO@∞Ok. HÍx Jk ã «ºO HÍ Œ∞ QÆ • - WHõ J#∞Éèí=O q+Ü«∂xH =¿ãÎ

HõÅ HõxÑ≤ã∂Î<Õ L#flk QÆ •! HõxÑ≤ã∞Î#fl^•xx, ã «º=∞x HõÅQÆO@∞#flO «¿ãÑÙ

ÉèÏqOKÕ^•xx =∞#O ã¨`«ºO JO@∞<åfl=∂? ÖË^Õ. JO>Ë HõÅÖ’

K«∂KÕ"å_»∞#flO « =~°‰õÄ ã «ºO. PK«∂KÕ"å_»∞ J Œ$â◊ºO HÍQÍ<Õ HõÅÜ«∂= «∞Î

J Œ$â◊ºO. WÖÏ „â◊√u, Ü«ÚHÎ, J#∞Éèí"åÅ •fi~å qKå~°}KÕ¿ãÎ ã~°fiãO ÕÇÅ∞

=∂Ü«∞O.

J~Ú Õ QÆ∞~°∞"åHͺÅ#∞ H=ÅO qO>Ë KåÅ Œ∞. "å\x =∞##OKÕÜ«∂e.

xkè 蕺ã# KÕÜ«∂e. x~°O «~° P «‡ qKå~°} KÕÜ«∂e. JÖÏ KÕã∂Î ã=∂kèÖ’

ã «º Œ~°≈#OHÍ"åe. P «‡#<Õ èŒ$_»ÉèÏ=# HõÅQÍe. ZÑC_≥· Õ `å#∞ P «‡#<Õ

xâ◊ÛÜ«∞OHõeyO^À r=ÉèÏ=O =ke áÈ «∞Ok. Láê èŒ∞Å`å^• «‡ºO =ke

áÈ «∞Ok. D [QÆ ÕÎ Œ$+≤ì Ñ èŒO#∞Oz `˘ÅyáÈ «∞Ok. JO «\Ï H=ÅO

`å#∞ =∞„ «"Õ∞ LO\Ï_»∞. ^•x`À ãO™ê~° |O èŒ<åÅ∞ `˘Åy áÈ`å~Ú.

[#‡‰õΩHÍ~°}"≥∞ÿ# ã=∞ãÎ Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ "åã#Å∞ ŒQÆ÷"≥∞ÿáÈ`å~Ú. •x`À P#O «

JYO_» P#O Œ™êQÆ~°∞_»=Ù`å_»∞. J Õ r=#∞‡HÎ - =∂#=[#‡ K«i`å~°÷O.

WÖÏ =Ú‰õΩÎ_≥·# ™ê 茉õΩ_»∞ UO KÕ™êÎ_»∞? J «_ç =∞# ã≤÷u ZÖÏ LO@∞Ok?

88

â’¡II ™êfi#O Œ=∞ „ѨuÇ¨Ï «ó ѨiÉèí∞[ºÇ¨Ï~å¬ ü

J„â◊√„ÑÑÓ~°‚ #Ü«∞#ó ÑÙÅHÍOH `åOQÆó I

t+ºó ãQÆ Œæ Œ =Ú"åK« QÆ∞~°∞O Ѷ∞$}ÏaúO

#`åfi « ŒO„Ѷ≤∞Ü«ÚQÆà◊O q#Ü≥∂ÑÜ«ÚHõÎó II 29

„ÑuÑ^•~°÷O :- ™êfi#O ŒO ´ P`å‡#O^•xfl† J„ÑuÇÏ «ó ´ J_»∞¤ÖˉõΩO_®†

ÑiÉèí∞[º ´ ÑiÑÓ~°‚OQÍ J#∞Éèíqã∂Ά ÇÏ~å¬ ü J„â◊√ „ÑÑÓ~°‚#Ü«∞#ó ´

ãO`À+O`À hà◊√§ xO_ç# Hõà◊§`À† ÑÙÅHÍOH « JOQÆó â◊s~°O ÑÙÅHõiOz

áÈ «∞O_»Q͆ t+ºó ´ t+μº_»∞† Ѷ∞$}ÏaúO QÆ∞~°∞O ´ Hõ~°∞}Ïã=Ú„ Œ∞_≥·#

QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ† `«`ü JO„Ѷ≤∞ Ü«ÚQÆà◊O #`åfi ´ PÜ«∞# Ô~O_»∞ áê^•Å‰õΩ

#=∞ã¯iOz† q#Ü«∞ LÑÜ«ÚHõÎó ´ q#Ü«∞ÑÓ~°fiHõOQ͆ ãQÆ Œæ ŒO L"åK« ´

QÆ Œæ Œãfi~°O`À (HõO~î°O _»QÆ∞æuÎHõ HÍQÍ) WÖÏ JO@∞<åfl_»∞.

ÉèÏ=O :- P`å‡#O^•xfl J_»∞¤ÖˉõΩO_® ÑiÑÓ~°‚OQÍ J#∞Éèíqã∂Î ãO`À+O`À

hà◊√§ xO_ç# Hõà◊§`À, â◊s~°O ѨÙÅHõiOzáÈ`«∞O_»QÍ t+¨μº_»∞, Hõ~°∞}Ï

ã¨=Ú„^Œ∞_≥·# QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ¯ Ô~O_»∞ áê^•Å‰õΩ ã¨=∞㨯iOz q#Ü«∞O`À

_»QÆ∞æuÎHõ À WÖÏ JO@∞<åfl_»∞.

"åºYº :- P`å‡#O^•xfl JYO_»OQÍ J#∞Éèíqã∞Î#fl t+μº_»∞ QÆ∞~°∞=Ù Ñ@¡

ZÖÏ =º=ÇÏi™êÎ_À - P ã=∞Ü«∞OÖ’ J «_ç =∞#ã≤÷u ZÖÏ LO@∞O^À -

gÖˇ·#O`« `«‰õΩ¯= Ѩ^•Å`À `≥eÜ«∞*Ëã¨∞Î<åfl~°∞. N ã¨^•t=„|¿ÇχO„^Œ

™êfi=ÚÅ"å~°∞.

XHõ QÆ∞~°∞=Ù = ŒÌ J<ÕHõ =∞Ok t+μºÅ∞O\Ï~°∞. JO Œ~°∂ XH q èŒ"≥∞ÿ#

PÖ’K«#`À LO_»~°∞. JO Œ~°∂ QÆ∞~°∞=Ù#∞ XH q èŒOQÍ Q“~°qOK«~°∞. JO Œ~°∂

XH q èŒOQÍ QÆ∞~°∞=Ù#∞ J~°úO KÕã∞HÀÖË~°∞. U^À ≥eã≤# Ô~O_»∞ =ÚHõ Å∞

K≥|∞ «∞<åfl_»∞, qO^•O J#∞H˘<Õ "å~°∞ H˘O Œ~°∞. qO>Ë qO\ÏO ‰õΩ Œ~°HõáÈ Õ

ÖË Œ∞ J#∞‰õΩ<Õ "å~°∞ H˘O Œ~°∞. g~°∞ XHõ@= «~°QÆu"å~°∞. WHõ WÖÏO\˜

"åix «Ñ≤Ê¿ãÎ „â◊ ŒúQÍ âߢ™êÎxfl ≥Å∞ã∞‰õΩO^•O J#∞H˘<Õ"å~°∞ |ÇïH˘kÌ

89

=∞Ok. giÖ’ QÆ∞~°∞=٠Ѩ@¡ Hõ$ «[˝ « ã¨Ç¨Ï[OQÍ K«∂¿Ñ"å~°∞ H˘O ŒÔ~· Õ,

"å~°∞ #=∞㨯iã¨∞Î<åfl~°∞QÆ^•! =∞#=¸ #=∞㨯i^•úO áÈÜÕ∞^Õ=ÚOk

J#∞H˘<Õ"å~°∞ H˘O Œ~°∞. QÆ∞~°∞=Ù#∞ Q“~°qOKåÅx, #=∞ã¯iOKåÅx âߢ™êÎÅ∞

K≥|∞ «∞<åfl~ÚQÆ#∞Hõ #=∞ã¯i^•ÌO Jx H˘O Œ~°∞ J#∞‰õΩO\Ï~°∞. g~°∞ 2=

«~°QÆu "å~°∞. WHõ QÆ∞~°∞=Ù K≥¿ÑÊ*Ï#O KåÖÏ Q˘ÑÊ Œx, Jk rq`åÅ#∞

`«iOѨKÕã¨∞ÎO^Œx ã¨fiÜ«∞OQÍ qâ◊fiã≤OKÕ"å~°∞, ÖË^• W`«~°∞Å ^•fi~å

≥Å∞ã∞H˘<Õ"å~°∞ - g~°∞ QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ =∞#™ê~å #=∞ã¯i™êÎ~°∞. QÆ∞~°∞=Ù#∞

ÑÓl™êÎ~°∞. Jn =∞#ã∂ÊùiÎQÍ<Õ KÕ™êÎ~°∞. g~°∞ 3= «~°QÆu "å~°∞. x[OQÍ

giH P`å‡#O ŒO ÅaèOK«HõáÈ~Ú<å QÆ∞~°∞"åHͺÅ∞ QÍx, QÆ∞~°∞ãxflkèQÍx

™œYº „Ñ ŒOQÍ LO@∞Ok. JO Œ∞=Å¡ P`å‡#O^•xfl ‰õÄ_® á⁄O ŒQÆÅ=∞x

#=∞‡HõO ‰õΩ Œ∞~°∞ «∞Ok.

WHõ QÆ∞~°∞ "åHͺÅ#∞ «∞.K«. «ÑʉõΩO_® áê\OKÕ"å~°∞, PÜ«∞# K«∂Ñ≤#

=∂~°æOÖ’ „ÑÜ«∂}OKÕ"å~°∞, ZO «\ `åºQÍxÔH·<å "≥#∞nÜ«∞x"å~°∞, "åi

^≥·#Ok# rq`«OÖ’ QÆ∞~°∞=Ù#∞ 㨇iã¨∂Î, QÆ∞~°∞=Ù#∞ ^蕺xã¨∂Î, QÆ∞~°∞=Ù

HõxÑ≤Oz#ÑC_»∞ Hõ$ «[`å ÉèÏ=O`À q#Ü«∞ q èÕÜ«∞ «Å`À „Ñ «ºHõΔOÖ’#∂,

Ñ~ÀHõΔOÖ’#∂ LO_Õ"å~°∞, QÆ∞~°∞=ÙHÀãO ZO «\ åºQÆ"≥∞ÿ<å KÕ™êÎ~°∞. QÆ∞~°∞=Ù#∞

¿ãqOK«@O HÀãO «Ñ≤™êÎ~°∞. QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ J#∞„QÆÇÏO HÀãO x~°O «~°O

UO KÕÜ«∂e? Jx PÖ’z™êÎ~°∞. «=∞‰õΩ U „ѨÜ≥∂[#O Hõey<å, Jk

QÆ∞~°∞„Ñ™ê ŒOQÍ ÉèÏq™êÎ~°∞. QÆ∞~°∞=Ù^•fi~å `å=Ú á⁄O Õ *Ï#O - É’ èŒ

J «ºO « qÅ∞"≥·# Œx, J™ê è•~°}"≥∞ÿ# Œx ÉèÏq™êÎ~°∞. g~°∞ L «Î=∞ «~°QÆu

t+μºÅ∞. WÖÏO\"å~°∞ XHõ ~°∞ ^˘iH<å QÆ∞~°∞=Ù J Œ$+ì=O «∞_Õ.

WHõ P`å‡#O^•xfl JO Œ∞‰õΩO@∞#fl t+μºx =∞#ã≤÷ux QÆ∞iOz WHõ _»

K≥|∞ «∞<åfl~°∞. WHõ _» D t+μº_»∞ x[OQÍ QÆ∞~°∞=Ù`À ã=∂#"Õ∞. ZO Œ∞HõO>Ë

W~°∞=Ù~°∞ XH P «‡QÆ#∞Hõ. HÍx QÆ∞~°∞=Ù ã=∞HõΔOÖ’ J «_≥ÑC_»∂ t+μº_Õ.

h"Õ <Õ#∞ J<ÕÉèÏ=O LO_»^Œ∞. q#Ü«∞ q#q∞`« t~°ã¨∞¯_≥· Ü«ÚO\Ï_»∞.

90

QÆ∞~°∞=Ù#∞ K«∂_»QÍ<Õ J„â◊√ÑÓ~°‚ #Ü«∞<åÖ∫`å~Ú. â◊s~°O ÑÙÅHõiOzáÈ «∞Ok.

ZO Œ∞Hõ>Ë WÖÏO\ ã≤÷u «#rq « HÍÅOÖ’ =ã∞ÎO Œ#∞HÀÖË Œ∞. HÀ\Ï¡k

[#‡Å∞ Z`åÎeû L#fl ã≤÷ux ˘ÅyOz# =∞Ç «∞‡_»∞ QÆ∞~°∞=Ù. JO Œ∞H Hõ$ «[ «.

=∂@ÅÖ’ K≥ѨÊÖËx P ÉèÏ"åxfl Hõà◊§Ö’¡ K«∂Ñ≤OK«É’QÍ Hõ#∞flÅh~°∞

xO_»∞`å~Ú. =∂\Ï¡_»∞^•=∞O>Ë Q˘O «∞ QÍ ŒækHõ =∞=Ù «∞Ok. =∂@Å∞ ~å=Ù.

Pâ◊Û~åº#O^•Å`À â◊s~°O ÑÙÅHõiOz áÈ «∞Ok. r=ÉèÏ=OÖ’ L#flO « HÍÅO

P`å‡#∞Éèí∂uÔH· «Ñ≤OKå_»∞. D [#‡Ö’ <Õ#∞ P`å‡#∞ Éèí∂ux á⁄O ŒQÆÅ<å?

=Ú‰õΩÎ_»<Ò`å<å? Jx Pâ◊`À Z^Œ∞~°∞K«∂âß_»∞. XH˘¯Hõ¯™êi ã¨O^ÕǨÏO

HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. H˘xfl Ñiã≤÷ «∞ÅÖ’ P@OHÍÅ∞ =zÛ JãÇÏ#O HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.

JÖÏO\˜k WѨC_»∞ `«# J*Ï˝#O ѨÓiÎQÍ `˘ÅyáÈ~ÚOk. r=ÉèÏ=O

JO`«"≥∞ÿOk. `å#∞ P`«‡#x, Ѩ~°=∂`«‡#x ã¨~°fiHÍÅ ã¨~åfi=ã¨÷ÅÖ’#∞

J#∞Éèí∂uÖ’ L<åfl_»∞. ZÖÏ LO@∞O^À ZÖÏ LO@∞O^À J#∞‰õΩ#fl

P`å‡#O^•xfl WѨC_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»∞. JYO_»OQÍ -

„Ñ"åÇÏOQÍ P#O Œ ™êQÆ~°∞_»Ü«∂º_»∞. ÑiÑÓ~°‚ «fiO, Ñ~°=∞âßOu. WO «\˜

Q˘ÑÊ ã≤÷uH - WO «\ P#O^•xH - «# TÇωõΩ JO Œx D P#O^•xH

HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù#∞ K«∂_»QÍ<Õ QÆ «O Hõ#∞flÅ =ÚO Œ∞ Hõ ŒÖÏ_çOk. JO Œ∞H

H õ $` «[ ˝` «`À H õ#∞flÅ∞ P#O^Œ É è ÏëêÊÅ`À xO_çáÈ~Ú#q.

Q˘O «∞QÍ ŒækHõ=∞~ÚºOk. UOK≥Ü«∂ºe? PÖ’K«<å ~°Ç≤Ï «Ü«∂º_»∞. QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ

ã¨OѨÓ~°‚OQÍ „Ѩ}q∞e¡ `«# Hõ$`«[˝`«#∞ `≥Å∞ѨÙHÀ=@O `«Ñ¨Ê `«#H˜OHõ

=∞~À=∂~°æO ÖË Œ∞ J#∞‰õΩ<åfl_»∞. JO Œ∞H QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ áê ŒÑ^•‡Å‰õΩ «#

t~°ã∞û#∞ `åHOz ãOÑÓ~°‚ â◊~°}ÏQÆ «∞_»Ü«∂º_»∞. JÖÏ ZO «¿ãÑÙ<åfl_À!

U^À =∂\Ï¡_®e. QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ «# ÇÏ$ ŒÜ«∞OÖ’x ÉèÏ"åxfl K≥áêÊe. «#Ö’

ÉèÏ"åÅ∞ J<ÕHõO. HÍx =∂\Ï¡_®ÅO>Ë Q˘O «∞Ö’ #∞O_ç =∂@Å∞ ÃÑQÆÅ@O

ÖË Œ∞. ZÖÏQÀ „ÑÜ«∞ «flO g∞ Œ Q˘O «∞ ã=iOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. ZO`À q#Ü«∞O`À,

J=# « t~°ã∞¯_≥·, Hõ$ «[ « L\ìÑ_Õ q èŒOQÍ «#ÃÑ· Hõ$áê=~°¬O ‰õΩiÑ≤Oz#

Hõ~°∞}Ï ã=Ú„ Œ∞_≥·# QÆ∞~°∞ Õ=ÙÅ`À WÖÏ JO@∞<åfl_»∞.

91

P`å‡#∞Éèí∂u <˘Ok# t+μº_»∞ QÆ∞~°∞=Ù`À U=∞O@∞<åfl_À...

t+º L"åK« -

â’¡II ™êfiq∞<£ Éèí= ŒfiK«# k=º ã¨∞ è•aè+≤HõÎó

™êfi#O Œ =∞OA #QÆ~ qÇÏ~åq∞ x Õº I

J*Ï# Œ∞~üÇÏ$ Œ=∞f= t Õ# ã=∞ºQ∑

*Ï<åã≤<å Ñiq`åÜ«∞ ãÇ#∞*Ï «O II 30

„ÑuÑ^•~°÷O :- ™êfiq∞<£ ´ ÑÓ[ºQÆ∞~°∞ Õ"å!† J*Ï# Œ∞~üÇÏ$ ŒO ´ J*Ï#

=∞<Õâ◊ «$=Ù#∞† ãÇÏJ#∞*Ï «O À|∞@∞ì=ÙÖ·# Œ∞~°∞æ}ÏÅ`Àãdž Jf=t Õ#

´ ÉÏQÍѨ^Œ∞<≥·#† *Ï˝<åã≤<å ´ *Ï˝#=∞<ÕY_»æO`À† ã¨=∞ºH±Ñ¨iq`åÜ«∞ ´

K«Hõ QÍ<åâ◊#OKÕã≤† Éèí= ü=K«# k=ºã∞ è•aè+≤HõÎó «=∞"å‰õΩ¯ J<Õ k=º"≥∞ÿ#

J=∞$ «O`À «_»∞Ñ|_ç#, ãfiP#O Œ ´ P`å‡#O Œ=∞<≥_ç† x Õº=∞OA#QÆ~

´ x «º"≥∞ÿ# P#O Œ#QÆ~°OÖ’† qÇÏ~åq∞ ´ qÇÏiã∞Î<åfl#∞.

ÉèÏ=O :- F ÑÓAº_®! J*Ï#=∞<Õ â◊„ «∞=Ù#∞ `À|∞@∞ì=ÙÖ·# Œ∞~°∞æ}ÏÅ`À

ãÇ Ñ Œ∞<≥·# *Ï#=∞<ÕY_»æO`À K«Hõ QÍ <åâ◊#O KÕã≤ «=∞ k=º"åQÍ=∞$ «O`À

«_çã≤# âßâ◊fi « P`å‡#O Œ #QÆ~°OÖ’ qÇÏiã∞Î<åfl#∞.

"åºYº :- P`å‡#∞Éèí∂ux á⁄Ok# t+¨μº_»∞ P`å‡#O^Œ ™êQÆ~°OÖ’

FÅÖÏ_»∞ «∂ «# J#∞Éèí∂ux ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl_»∞. t+μº_»∞ P`å‡#O ŒOÖ’

~°q∞ã∞Î<åfl_»∞ D Ö’HõOÖ’ WO « =~°‰õΩ ÅaèOz# P#O ŒO q+Ü«∂#O ŒO

=∂„`«"Õ∞. q+¨Ü«∂#O^ŒO q+¨Ü«∂Å∞#flO`« =~°‰õΩ, Jq K≥_çáȉõΩO_®,

*ÏiáȉõΩO_® L#flO «HÍÅO =∂„ «"Õ∞ Åaèã∞ÎOk. HÍx P`å‡#O ŒO J<Õk

P «‡^•fi~å ÅaèOKÕk. P «‡ x «º=Ú, âßâ◊fi «=Ú. Jk XHõÑC_»∞O_ç XHõÑC_»∞

ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞k HÍ Œ∞. J\ì x «º=Ú âßâ◊fi «=Ú J~Ú# P «‡^•fi~å ÅaèOKÕ

P#O ŒO‰õÄ_® x «º=Ú, âßâ◊fi «=Ú J=Ù «∞Ok. JO Œ∞H J\ì P#O^•xfl

'x`Õº ™êfi#O^Œ =∞OA#Qƈ~— Jx =i‚ã¨∞Î<åfl_»∞ t+¨μº_»∞. x`«º"≥∞ÿ#

P`å‡#O Œ=∞<Õ JO Œ"≥∞ÿ# #QÆ~°OÖ’ qÇÏiã∞Î<åfl#∞ Jx ÉèÏ=O. Wk t+μºx

92

Ñiã≤÷u. D Ñiã≤÷u WHõ =∂~k HÍ Œ∞. âßâ◊fi « ã≤÷u. W\ìã≤÷ux á⁄O Œ\ÏxH

=Ú=Ú‰õΔΩ=ÙÖ·# =∂#=ÙÅ∞ „ÑÜ«∞ «flO KÕ™êÎ~°∞. „ÑÜ«∞uflOz# "åiÖ’ U

H˘kÌ=∞O^À ãѶbHõ$ «∞Ö∫`å~°∞. Z=~°∞ JÖÏ „ÑÜ«∞uflOz ãѶbHõ$ «∞Ö∫`å~°∞?

Jxfl q è•Ö·# J~°› «Å∞ HõeyÜ«ÚO_ç, f„="≥∞ÿ# "≥∂HΔÍ¿ÑHõΔ À XHõ ã Œ∞æ~°∞=Ù#∞

P„â◊~ÚOz, PÜ«∞##∞ Jxfl q è•ÖÏ ¿ãqOz, ÑÓlOz PÜ«∞#Ü≥ÚHõ k=º

=K«<å=∞$`åxfl, É’^è•=∞$`åxfl `«xqf~å „QÀe#"å~°∞ =∂„`«"Õ∞. WHõ¯_ç

t+μº_»∞ ‰õÄ_® «#‰õΩ ÅaèOz# D P`å‡#O ŒO «# QÆ∞~°∞ Õ=ÙÅ k=º"å}

("å‰õΩ¯) J<Õ J=∞$ «OKÕ «_çã≤# x «º"≥∞ÿ# P`å‡#O Œ#QÆ~°O JO@∞<åfl_»∞.

S Õ H=ÅO QÆ∞~°∞"åHͺÅ<Õ J=∞$ «O ^•fi~å<Õ P`å‡#O ŒO Åaèã∞ÎO^•?

JO>Ë QÆ∞~°∞"åHͺŠJ=ã~°O «ÑÊxã~HÍx, QÆ∞~°∞ "åHͺÅ#∞ J#∞ãiOz

t+¨μº_»∞ ZO`À ™ê^èŒ# K≥Ü«∂ºe. t+¨μºxÖ’ J*Ï˝#O QÆ∂_»∞Hõ@∞ìH˘x

LO@∞Ok. P J*Ï#O `˘ÅQÍe.

J*Ï#O JO>Ë <Õ#∞ P «‡#x ≥eÜ«∞x ã≤÷u. P ã≤÷u `˘ÅQÍÅO>Ë

âߢã¨Î "åHͺÅÃÑ·, QÆ∞~°∞"åHͺÅÃÑ· qâßfiã¨O`À, `å<≥=~À `≥Åã¨∞HÀ"åe.

' « «Î fi=∞ã≤— Jk h"Õ Jx K≥¿ÑÊ =∞Ç"åHͺŠ^•fi~å `å#∞ D ÕÇÏ=∞<À

|∞ Œ∞úÅ∞ HÍ Œx g\˜H˜ "Õ~°∞QÍ L#fl P «‡#x ≥Å∞ã¨∞H˘x, J\ì P «‡QÍ

LO_çáÈ=\ÏxH P «‡qKå~°} KÕÜ«∂e. WÖÏ x~°O «~°O P «‡qKå~°} KÕÜ«∞QÍ

KÕÜ«∞QÍ å#∞ P «‡#<Õ Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. J*Ï#O ˘Å∞QÆ∞ «∞Ok.

J~Ú Õ D J*Ï<åxfl `˘ÅyOK«∞HÀ"åÅO>Ë =ÚO Œ∞QÍ J*Ï<åxH

|ÅO WKÕÛ ^•x `À|@∞ì=ÙÅ#∞ ‰õÄ_® [~ÚOKåe. J"Õ 'HÀiHõÅ∞— - D

„ÑÑOK«O Ñ@¡ PãHÎx HõeyOz, "åº"≥∂ÇÏO ÃÑOz =∞x+≤x „ÑÑOK«OÖ’xH

D_çÛ, WOHÍ WOHÍ P «‡‰õΩ Œ∂~°O KÕ™êÎ~Ú HÀiHõÅ∞. JÖÏQ '=∞=∞HÍ~°O—

<åk-<åk J<ÕÉèÏ=O. 'Jã∂Ü«∞— «# HõO>Ë W «~°∞Å∞ ÉÏQÆ∞<åfl~°x U_»=@O.

=∞#ã∞û#∞ PO^Àà◊#ʼnõΩ QÆ∞iKÕã≤ Ñ~°=∂ «‡ "≥·ÑÙ‰õΩ =∞~°Å ‰õΩO_® UHÍ„QÆO

K≥O Œ‰õΩO_® D Œ∞~°∞æ}ÏÅ∞ KÕ™êÎ~Ú. Hõ#∞Hõ =ÚO Œ∞QÍ D Œ∞~°∞æ}ÏÅ#∞

‰õÄ_® <åâ◊#O K≥Ü«∂ºe, JÖÏ K≥Ü«∂ºÅO>Ë XHõ =∞Oz Ñ Œ∞<≥·# Q˘_»¤e

93

HÍ"åe. J^Õ '*Ï˝<åã≤<å— *Ï˝#=∞<Õ Q˘_»¤e. WÖÏ *Ï˝#O`À J*Ï˝<åxfl

™È Œ~°∞Å`À ãÇ #tOÑKÕ¿ãÎ WHõ P#O Œ™êQÆ~°"Õ∞. J Õ t+μºx ã≤÷u. W\ì

ã≤÷uH ãOÑÓ~°‚OQÍ HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=ÙÑ@¡ Hõ$ «[`åÉèÏ=O.

Pã≤÷uÖ’ t+μºx =∞<ÀÉèÏ"åÖÖÏ L<åflÜ≥∂, ZO «QÍ «#‡Ü«Ú_»=Ù «∞<åfl_À

- ãOÑÓ~°‚ P`å‡#O Œ ã≤÷uÖ’ P «‡QÍ#∞#fl J#∞Éèí∂uÖ’ t+μºx ÉèÏ"åÅ∞.

â’¡II QÆKåÛùq∞ ‰õΩ„ « H˜=∞ǨÏO Hõ~°"å}˜ H˜O"å

QÆ$Ç‚q∞HOÑi [Çq∞ =∞~Ú „ÑÑÓ~‚ I

x~åfi[º ™œYº [Å èÕ Ñi Œ$â◊º=∂#O

¿Ñ¶<åkHõO [QÆku ã≤÷~° xâ◊ÛÜ≥∂"Õ∞ II 31

„ÑuÑ^•~°÷O :- [QÆ ü ´ D Œ$â◊º „ÑÑOK«O JO`å† „ÑÑÓ~‚ ´ ÑiÑÓ~°‚†

x~åfi[º ™œYº[Å èÕ ´ JYO_» P#O Œ™êQÆ~°"≥∞ÿ#† =∞~Ú ´ <åÖ’† ¿Ñ¶#

PkHõ Wu ´ #∞~°∞QÆ∞ "≥ÚII# "å\ =O\˜ Õ Jx† "Õ∞ã≤÷~°xâ◊ÛÜ«∞ó ´ <å

Œ$_è»qâßfiãO† ‰õΩ„ «QÆKåÛq∞ WHõ <Õ#∞ ZHõ _çH "≥Öϧe? JÇÏO HO Hõ~°"å}

´ <Õ#∞ Uq∞ KÕÜ«∂e? "åHO QÆ$Ç‚q∞ Õxx ã‘fiHõiOKåe? HOÑi[Çq∞

´ Õxx q_çz ÃÑ\Ïìe?

ÉèÏ=O :- D ^Œ$â◊º „ѨѨOK«O JO`å ѨiѨÓ~°‚, JYO_», P#O^Œ

™êQÆ~°"≥∞ÿ#<åÖ’ #∞~°∞QÆ∞Å =O\˜ Œx <å Œ$_è»qâßfiãO. <Õ#∞ ZHõ _çH "≥àϧe?

UO KÕÜ«∂e? Õxx ã‘fiHõiOKåe? Õxx «ºlOKåe?

"åºYº :- r=ÉèÏ=O - ÕÇÏÉèÏ=O ÑÓiÎQÆ `˘Åy áÈ~Ú, <Õ#∞ JYO_»,

ÑiÑÓ~°‚, P#O Œãfi~°∂Ñ K≥· «<åº#flx, ã∂HΔ͇u ã∂HõΔ ‡, ã~°fi"åºÑHõ, ãfiÜ«∞O

„ÑHÍâ◊ Ñ~°=∂ «‡ K≥· «<åº#flx Œ$_è»"≥∞ÿ# J#∞Éèí∂u`À #∞#fl t+μºx =∞<ÀÉèÏ=#

Wk. =∂@ÅHõO Œx =∞Ç J#∞Éèí=O Wk. WÑC_»∞ t+μºxH `å#∞ ÕÇxfl

=∞#ã∞ûx J<Õ „Éèí=∞ÖË Œ∞. ÕÇxfl J#∞‰õΩ#flÑC_»∞ «# ÕÇxH K≥Ok#

"å~°∞, «# ÕÇxH K≥O Œx "å~°∞ L<åfl~°∞. «# J#∞Éèí"åxH XHõ <å=∞

~°∂Ñ„ÑÑOK«O LOk. HÍx WÑC_»∞ D „ÑÑOK«O JO`å, JO Œ~°∞ r=Ùà◊√§,

94

JO Œ∞Ö’ «# Œx WO «=~°‰õΩ J#∞‰õΩ#fl ÕÇÏO`À ãÇ K«~åK«~°=ÚÅhfl

«#Ö’ (K≥· «#º"≥∞ÿ# «#Ö’) ãfiÑfl=∂„ «OQÍ Hõ ŒÖÏ_»∞ «∂ L<åfl~Ú. WÑC_»∞

ZHõ _» K«∂z<å, Z@∞ K«∂z<å ãfiÜ«∞O „ÑHÍâ◊ K≥· «#º"≥∞ÿ# `å<Õ. `å#∞

ŒÑÊ=∞~g∞ÖË Œ∞. `å<Õ"≥∂ Ñ~°=∂#O Œ ãfi~°∂ÑO. WO «=~°‰õΩ <Õ#∞-<Õ#∞

J#∞‰õΩ#fl ÕÇÏO ‰õÄ_® J<ÕHõ W «~° ÕÇÅ`À áê@∞ «#Ö’ „ÑuÉèÏã≤ã∞Î<åfl~Ú.

Jq U"Õ"À "å\˜ "å\˜ Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. "å\˜`À U=∂„`«O

ãO|O èŒOÖˉõΩO_® „|LJ#O Œ ™êQÆ~°OQÍ å#∞<åfl_»∞. D „ÑÑOK«O JO`å

„|LJ#O Œ ™êQÆ~°"≥∞ÿ# «#Ö’ JÅÅÖÏQÍ, #∞~°∞QÆ∞ÖÏQÍ, «∞OÑ~°ÅÖÏQÍ

P@ÖÏ_»∞‰õΩO@∂ L<åfl~Ú. =∞i WÖÏO\ ã≤÷uÖ’ (ã~°fi"åºÑHõ K≥· «#º"≥∞ÿ#)

«#‰õΩ UOHÍ"åe? å<≥Hõ _»‰õΩ "≥Öϧe? JãÅ∞ ZHõ _çÔH·<å "≥àϧÅO>Ë JãÅ∞

ZÖÏ ‰õΩ Œ∞~°∞ «∞Ok? `å<Õ"≥∂ ã~°fi "åºÑHõ K≥· «#º=∂Ü≥∞. «#Hõ#fl "Õ~°∞QÍ

KÀ@∞ ÖË •Ü≥∞! Hõ#∞Hõ ZÖÏ "≥àÏÎ_»∞? WO «‰õΩ =ÚO Œ∞ J~Ú Õ å#∞ ÕÇxfl

J<Õ „Éèí=∞Ö’ L<åfl_»∞ QÆ#∞Hõ, «#Hõ#fl "Õ~°∞QÍ „ÑÑOK«O L#flk QÆ#∞Hõ, P

„ÑÑOK«OÖ’ «#H^À HÍ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞ QÆ#∞Hõ, «# ÕÇxfl HõkeOz JHõ _»‰õΩ

"≥àϧ_»∞. HÀi#^•xx ≥K«∞Û‰õΩ<åfl_»∞, J#∞ÉèíqOKå_»∞, P#OkOKå_»∞. H˘xfl

ãO Œ~åƒùÅÖ’ Œ∞ódOKå_»∞.

=∞i WѨC_À! `å#∞ JYO_» P#O Œ ã¨fi~°∂ѨO. Hõ#∞Hõ «# ˆHg∞

JHõ ~°ÖË Œ∞. Hõ#∞Hõ ÕxHÀãO "≥àϧe? ZHõ _»‰õΩ "≥àϧe? Õxfl ≥K«∞ÛHÀ"åe?

Õxx = Œ∞Å∞ HÀ"åe? JãÅ∞ UO KÕÜ«∂e å#∞? «#HÑC_»∞ ÕÇÏOÖË Œ∞,

=∞#ã∞ûÖË Œ∞, HÀiHõÅ∞ ÖË=Ù, H˘~° «Å∞ ÖË=Ù. `åxÑC_»∞ Ñiq∞ «∞_»∂ HÍ Œ∞.

Hõ#∞Hõ «#‰õΩ UHõ~°Î"åºÅ∞ ÖË=Ù. JãÅ∞ WÖÏ ZHõ _»‰õΩ "≥àϧe? UOK≥Ü«∂ºe?

UO ≥K«∞ÛHÀ"åe? UO = Œ∞Å∞HÀ"åe J<Õ „Ñâ◊flÅ∞ ‰õÄ_® P`å‡#∞ Éèí∂uÖ’

- P «‡QÍ JYO_» P#O Œã¨fi~°∂Ѩ P «‡QÍ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ K≥· «#ºOQÍ L#fl

"åxH ~å=Ù. JãÅ∞ PÖ’K«#ÖË LO_»=Ù. S Õ r=ÉèÏ=OÖ’ L#fl "åiH

J~°÷OKÕã∞H˘<ÕO Œ∞‰õΩ K≥ÑÊ@"Õ∞.

95

≥~°g∞ Œ [iQ ãOѶ∞@#Å`À, áÈ\Ï¡@Å`À, HõuÎÜ«Ú^•úÅ`À, „¿Ñ=∞Å`À,

ÕfiëêÅ`À, ‰õΩ„@Å∞ ‰õΩ «O„`åÅ`À, U_»∞ÊÅ`À, ≥~°‰õΩ ZO « ãO|O èŒO LO^À

D „ÑÑOK« =º=Ç~åÅ`À ã~°fi"åºÑHõ Ñ~°=∂ «‡<≥·# <å‰õΩ JO Õ ãO|O èŒO.

K≥· «#º ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞ D „ѨѨOKåxfl, WO Œ∞Ö’x r=Ùà◊§#∞, «# ÕǨxfl,

=∞Oz K≥_»∞Å#∞, ã~åfixfl XHõ P@QÍ - „H©_»QÍ - H=ÅOQÍ Œi≈ã∞ÎO\Ï_»∞.

Œi≈OKåÅ<Õ L «∞ûHõ « U=∂„ «O ÖˉõΩO_® Jk HõxÑ≤ã∞ÎO>Ë K«∂™êÎ_»∞. JO Õ -

WOHÍ JÑÊ\ ÉèÏ"åÅ∞ ZÖÏ LO\Ï~Ú?

â’¡II =∂Ü«∂ aè À[Å Œ~À [QÆ •Mº=∞O|∞

=~°¬ «fi<Õ# =∞=∞z ŒfiѨÙ+¨ó HõΔuó HÍ I

ÖÏÉè’ -Ñ≤ "åHõ Wu ãO « « =∂ «‡~°∂ÑO

ã¨OzO «Ü«∞<£ ã≤÷~°=∞u ifiǨÏ~åq∞ x Õº II 32

„ÑuÑ^•~°÷O :- =∂Ü«∞Jaè Œó [Å èŒ~°ó ´ =∂Ü«∞ J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ "Õ∞Ѷ∞O†

[QÆ ü PMºO JO|∞=~°¬ «∞ ´ [QÆ «Î<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ h\x =i¬OK«∞QÍHõ† J<Õ# ´

^•x=Å¡† z £ =ÑÙ+ó =∞=∞ ´ z ü ~°∂ÑÙ_»<≥·# <å‰õΩ† HõΔuó HÍ? ÖÏÉèíó JÑ≤

"åHõó? #+ì"Õ∞=Ú#flk† ÖÏÉèíO=∂„ «O U=ÚOk?† Wu ãO « «O P «‡~°∂ÑO

ãOzO «Ü«∞<£ ´ WÖÏ x~°O «~°O P «‡~°∂áêxfl «ÅK«∞ ‰õΩO@∂† ã≤÷~°=∞uó

x Õº qÇÏ~åq∞ ã≤÷~°"≥∞ÿ# |∞kú À x «º =ã∞Î"≥·# P «‡Ö’ qÇÏiã∂Î LO\Ï#∞.

ÉèÏ=O :- =∂Ü«∞ J<Õ ¿Ñ~°∞ QÆÅ "Õ∞Ѷ∞O „ÑÑOK«O J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ h\x

=i¬OK«∞QÍHõ! ^•x =Å¡ z ü ãfi~°∂ÑÙ_»<≥·# <å‰õΩ #+ì"Õ∞q∞? ÖÏÉèíO =∂„ «O

U=ÚOk? WÖÏ x~°O «~°O P «‡ ~°∂áêxfl «ÅK«∞‰õΩO@∂ ã≤÷~°"≥∞ÿ# |∞kú À

x «º =ã∞Î"≥·# P «‡Ö’<Õ ãOK«iã∞Î<åfl#∞.

"åºYº :- ã¨$+≤ìH˜ =ÚO^Œ∞ ˆH=Å ã¨`åÎ=∂„`«"Õ∞ L#flk. Jk ZѨC_»∂

H=ÅOQÍ<Õ LO@∞Ok. J~Ú Õ JO Œ∞Ö’ =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ „¿Ñ~°}=Å¡ D

<å=∞ ~°∂Ѩ[QÆ`«∞Î U~°Ê_»∞`«∞#flk. [QÆ`«∞Î U~°Ê_ç<å #tOz<å Pã¨`åΉõΩ

=zÛ# #+ì=¸ÖË Œ∞. ÖÏÉèí=¸ÖË Œ∞.

96

P ã¨`åÎ ~°∂ѨOÖ’ xez# t+¨μº_»∞, `å#∞ U=∂~°∞ÊÅ∞ ÖˉõΩO_®

ˆH=ÅOQÍ ZšѨC_»∞ ã¨`åÎQÍ LO_Õ"å_ç#<Õ J#∞Éèí=O`À ''=∂Ü«∞ D

„ÑÑOKåxfl ã$+≤ìOK«∞HÀh <å‰õΩ #+ì"Õ∞q∞? JÖÏQ ÖÏÉèíO =∂„ «O U=ÚOk?——

JO@∂ x~°O`«~°O WÖÏ qKå~°} KÕã¨∂Î `å#∞ `å#∞QÍ - ã¨`åÎQÍ -

P «‡ãfi~°∂ÑOQÍ P#O ŒOQÍ LO_çáÈ «∞<åfl_»∞.

<Õ#∞ "Õã∞‰õΩ#fl K˘Hͯ`À <å‰õΩ`å^• «‡ºO ÖËHõ <Õ#∞ <Õ#∞QÍ LO>Ë D

K˘Hͯ zxy =ÚHõ Å∞ =ÚHõ Ö· Õ <å‰õΩ #+ìO Uq∞\? <Õ#∞ WO\ =~°O_®Ö’

‰õÄ~°∞Ûx L#flÑC_»∞ ~À_»∞¤g∞ Œ ZO Œ~°∞ =∞#∞+μºÅ∞ áÈ «∂LO>Ë =∂„ «O

<å‰õΩ #+ìOUq∞? ÖÏÉèíO Uq∞\?

JÖÏQ <Õ#∞ H=Å P «‡QÍ - Ñ~°=∂ «‡QÍ L#flÑC_»∞ <åÖ’x "åã#Å<Õ

"Õ∞Ѷ∞O „ÑÑOK«=∞<Õ =~å¬xfl ‰õΩiÑ≤¿ãÎ <å‰õΩ #+ìOUq∞? ÖÏÉèíO Uq∞?

=~°¬O Ñ_»∞ «∞#flÑC_»∞ <Õ#∞ (ã∂÷Å ÕÇÏO) |Ü«∞@ xÅ|_ç Õ «_»∞™êÎ#∞.

JÖÏQÍHõ <Õ#∞ ã∂÷Å ÕÇxfl JxQÍHõ K≥· «<åºxfl Jx ÉèÏq¿ãÎ K≥· «#º"≥∞ÿ#

<Õ#∞ ZÖÏ «_»∞™êÎ#∞?

WOHÍ <Õ#∞ P «‡<Õ#<Õ Œ$_è»xâ◊ÛÜ«∞OÖ’ ZÖÏ JxÑ≤ã∞ÎO^À.

â’¡II "åHͯܫ∞ =∂#㨠Éèí=O ã¨HõÅO Ç≤Ï Hõ~°‡

„áÈHõÎO â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=∞Ü«∞O # « Àã≤Î aè#flO I

"åQÍk ™êHΔ} Hõ èŒO =∞~Ú x~°‡ÖË ™êº ü

Hõ~°‡ ŒfiÜ«∞O « Œ∞k «O [#<åk HõO"å II 33„ÑuÑ^•~°÷O :- "åHͯܫ∞=∂#ã Éèí=O ´ =∞<À "åHͯܫ∞=ÚÖ`À KÕ¿ã†

ãHõÅOÇ≤ÏHõ~°‡ Hõ~°‡Åhfl ‰õÄ_®† â◊√ÉèÏâ◊√Éèí=∞Ü«∞O „áÈHõÎO â◊√ÉèíO, Jâ◊√ÉèíO

Jx K≥ÑÊ|_» å~Ú† « «ó aè#flO #Jã≤Î ´ ^•xHõ#fl "Õ~°∞QÍ Ug∞ LO_» Œ∞†

"å‰õΩ¯ Pk ™êHΔ}˜ ´ =∞<À"åHͯܫ∂ʼnõΩ ™êHΔ J~Ú#† x~°‡ÖË=∞~Ú ´

x~°‡Å"≥∞ÿ#<åÖ’† Hõ~°‡ ŒfiÜ«∞O ´ D Ô~O_»∞~°HÍÅ (â◊√ÉèíJâ◊√Éèí) Hõ~°‡Å∞QÍx†

« ü Lk «O ´ ^•x#∞O_ç [xOKÕ† [#<åkHõO"å ´ ÑÙ@∞ìHõ "≥ÚII#q QÍx†

Hõ äŒO™êº ü? ´ ZÖÏ LO\Ï~Ú? (LO_»=Ù)

97

ÉèÏ=O :- =∞<À"åHͯܫ∂Å`À KÕ¿ã Hõ~°‡Åhfl â◊√Éèí=∞h Jâ◊√Éèí=∞h JO\Ï~°∞.

P Ô~O\Hõ<åfl "Õ~°∞QÍ Ug∞ÖË Œ∞. =∞<À"åHͯܫ∂ʼnõΩ ™êHΔ<≥· x~°‡ÅOQÍ L#fl

<åÖ’ PÔ~O_»∞ ~°HÍÅ (â◊√Éèí-Jâ◊√Éèí) Hõ~°‡Å∞QÍx, "åx=Å¡ HõeˆQ [##

=∞~°}ÏÅ∞QÍx <å‰õΩ ZÖÏ LO\Ï~Ú?

"åºYº :- ™ê=∂#ºOQÍ =∞#O Ö’HõOÖ’ J<ÕHõ"≥∞ÿ# Hõ~°‡Å∞ KÕã∞ÎO\ÏO.

"å\Ö’ áêÑHõ~°‡Å∞, ÑÙ}º Hõ~°‡Å∞ ÖË • =∞Oz Hõ~°‡Å∞, K≥_»¤ Hõ~°‡Å∞ Jx

Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞O\Ï~Ú. D Hõ~°‡ÅxflO\x =∞#O â◊s~°O`À KÕ™êÎO. ÖË •

"å‰õΩ¯`À KÕ™êÎO. ÖË • H˘xfl =∞#ã∞û`À KÕ™êÎO. D 3 «ÑÊ =∞i"Õ\˜ À#∞

Hõ~°‡Å∞ [~°QÆ=Ù. â◊s~°O`À "å‰õΩ¯`À KÕ¿ã Hõ~°‡Å =Å¡ Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ =™êÎ~Ú,

=∞#ã¨∞û`À KÕã≤# "å\˜ =Å¡ "åã¨#Å∞ ‰õÄ_»∞‰õΩO\Ï~Ú. D "åã¨#Å∞,

Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ HÍ~°}OQÍ =∞m§ [#‡Å∞ =™êÎ~Ú. P [#‡ÅÖ’ "åã#Å „¿Ñ~°}`À

Hõ~°‡Å∞ KÕ™êÎO. Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ =Å¡ ã∞Y Œ∞óMÏÅ∞ J#∞Éèíq™êÎO. JO>Ë =∞#O

UOKÕâß"≥∂ "å\ Ü≥ÚHõ ѶÅO J#∞ÉèíqOK«\ÏxH =∞m§ [#‡ «ÑÊ Œ∞. W Õ

[#‡|O èŒO. Hõ~°‡ |O èŒO. [#‡ Hõ~°‡=ÅÜ«∞O. [## =∞~°}K«„HõO.

S Õ P`å‡#∞ Éèí∂u <˘Ok# "åx Ñiã≤÷u Uq∞\? J «_»∞ ZÅ¡ÑC_»∞

`å#∞ P «‡#<Õ xâ◊ÛÜ«∞OÖ’ - J#∞Éèí∂uÖ’ LO\Ï_»∞. JO Õ HÍ Œ∞ `å#∞

D ÕÇÏ =∞<À|∞ Œ∞úÅ∞HÍ Œ∞ J<Õ Œ$_è»ÉèÏ=# LO@∞Ok. JÖÏO\ÑC_»∞ D

=∞<À"åHͯܫ∂Å∞ UÑxKÕã∞Î<åfl, UO =∂\Ï¡_»∞ «∞<åfl, UO PÖ’zã∞Î<åfl

PÜ«∂ WO„kÜ«∂Å∞ "å\ Ñ#∞Å∞ Jq KÕã∞‰õΩO@∞<åfl~Ú J#∞‰õΩO\Ï_ÕQÍx

"å\˜`À `å^•`«‡ºO K≥Ok, `«##∞ `å#∞ =∞~°záÈ~Ú <Õ<ÕKÕã¨∞Î<åfl#∞,

PÖ’zã∞Î<åfl#∞ Jx J#_»∞, J#∞HÀ_»∞. HÍHõ áÈ Õ x~°‡Å P «‡<≥·# `å#∞ D

=∞<À "åHͯܫ∂Å#∞, "å\ =$ «∞ÎÅ#∞ H=ÅOQÍ QÆ=∞xã∞Î#fl ™êHΔx Jx

J#∞‰õΩO\Ï_»∞. JÖÏ H=Å ™êHΔQÍ LO\Ï_»∞. ''WO„kÜ«∂}©O„kÜ«∂~ú+μ

=~°ÎO « Wu è•~°Ü«∞<£ - <≥·= HOz ü Hõ~Àg∞u Ü«∞HÀÎ=∞<Õº « « «Î fiq ü——.

Jx w «Ö’ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ `å#∞ JHõ~°ÎQÍ ™êHΔQÍ H=ÅOQÍ LO\Ï_»∞.

98

=∞i Hõ~°‡Å∞ KÕ¿ãÎ Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ «ÑÊHõ =™êÎ~Ú QÆ •!. J=Ù#∞, «ÑÊHõ

=™êÎ~Ú. J~Ú Õ Z=~°∞KÕ¿ãÎ "åiˆH =™êÎ~ÚQÍx XHõ~°∞ KÕ¿ãÎ =∞~˘HõiH˜

~å=Ù. =∞i WHõ _» Hõ~°‡Å∞ KÕã≤Ok Z=~°∞? =∞<À"åHͯܫ∂ÖËQÍx, P «‡Ü≥ÿ∞#

`å#∞HÍ Œ∞ QÆ •! JO Œ∞H Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ P =∞<À"åHͯܫ∂ÅH QÍx «#‰õΩ~å=Ù.

Hõ#∞Hõ «#‰õΩ Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∂ÖË=Ù† "å\ HÍ~°}OQÍ uiy [#‡Å∂ ÖË=Ù. `å#∞

H=Å ™êHΔ. ZÑC_≥·<å KÕ¿ã "å_çH «ÑÊ K«∂¿ã"å_çH ZÖÏO\ Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞

~å=Ù. |*Ï~À¡ W ŒÌ~°∞ «QÍ^•Ñ_ç H˘@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. ≥|ƒÅ∞ «yÖËk "åà◊§HQÍx

WO\ÃÑ· JO «ã∞Î =~°O_®Ö’ xÅ|_ç K«∂KÕ "å_çHg∞ ≥|ƒÅ∞ «QÆÅ=ÙQÆ •!

JO Œ∞=Å¡ P «‡QÍ H=Å ™êHΔQÍ L#fl P «‡x+μªxH Hõ~°‡Ñ¶ÖOQÍ ã∞Y Œ∞ó

MÏÅ∂ LO_»=Ù. JÖψQ Hõ~°‡Ñ¶¨ÖÏ#∞Éèí=O H˘~°‰õΩ uiy [<å‡ LO_»^Œ∞.

[#‡~°Ç≤Ï «∞_Õ J=Ù`å_»∞. J Õ =ÚHÎ - r=#∞‡HÎ.

J~Ú`Õ =∞i D Hõ~ ° ‡Ñ ¶ ¨ÖÏÅ#∞ uiy =∞<À "åHͯܫ∂Å∞

J#∞ÉèíqOKåeQÆ^•! Jq ZÖÏ J#∞Éèíq™êÎ~Ú? ^ÕǨÏO QÍÜ«∞Ѩ_»=K«∞Û.

"å‰õΩ¯^•fi~å PQÍÜ«∂xfl «ÅK«∞‰õΩO@∂ LO_˘K«∞Û. ÖË • Uq+Ü«∞O QÆ∞iOK≥·<å

Ñ Õ Ñ Õ ÉÏ èŒÑ_»∞ «∂ =∂\Ï¡_»=K«∞Û. =∞#ã∞ûÖ’ Œ∞óY"≥∂ ãO`À+"≥∂

HõÅQÆ=K«∞Û. J~Ú Õ D =∞<À"åHͯܫ∂Å∞ ZÖÏ Œ∞ódã∞Î<åfl, ãO`À+≤ã∞Î<åfl

P`«‡ x+¨μª_»∞ =∂„`«O "å\ ˜x ‰õÄ_® xi¡Ñ¨ÎOQÍ ™êH˜ΔQÍ K«∂™êÎ_ÕQÍx

«#qQÍKÕã∞HÀ_»∞. Hõ~°‡Å∞ [iQ@ÑC_»∂ ™êHΔQÍ<Õ LO\Ï_»∞, Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞

J#∞ÉèíqOKÕ@ÑC_»∂ ™êHΔQÍ<Õ LO\Ï_»∞. xi¡ÑÎOQÍ LO\Ï_»∞. JO>Ë P «‡

x+μª_»∞ D ã∞Y Œ∞óMÏÅ#∞ Ñ\ìOK«∞HÀ_»∞. «# (P «‡) ã≤÷uÖ’ `å#∞O\Ï_»∞.

J#O « JYO_» P#O Œ ™êQÆ~°∞_»∞QÍ LO_çáÈ`å_»∞.

U ÉèË •Å∞ ÖËx UHõ~°∂ÑÙ_Õ z ü ãfi~°∂ÑÙ_»∞ Jx -

â’¡II "åº=$ «Î ~°∂Ñq∞ Œ "Õ∞= [QÆkfiaè#flO

*Ï#O «fiaè#fl =∞#∞=$ «Î «Ü«∂dÖË+μI

*Ï#OK« aè#flq∞uKÕ ü [_» åk ^À+

„áêÑ≤Î~°ƒù"Õ„K«∞Ûùu t~åOã≤ # «O #ÇÏO ÕII 34

99

„ÑuÑ^•~°÷O :- "åº=$ «Î~°∂ÑO ´ "≥Å¡_ç J=Ù «∞#fl† W ŒO [QÆ üU= ´ D

„ѨѨOK«"Õ∞† qaè#flO ´ ÉèË^•Å`À L#flk† *Ï˝#O`«∞ ´ *Ï˝#O =∂„`«O†

Jaè#flO U ÉèË •Å∞ ÖËxk† JdÖË+μ J#∞=$ «ÎÜ«∂ JxflO\x J#∞ãiOz

L#flO Œ∞#† *Ï#OK« aè#flO WuKÕ ü ´ *Ï#O ‰õÄ_® ÉèË •Å`À L#fl Œx

ÉèÏq¿ãΆ [_» « Pk À+ „áêÑ≤Îó Éèí"Õ ü [_» «fiO "≥ÚII# ÀëêÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú†

„â◊√u t~åOã≤ ´ LÑx+ «∞ÎÅ∞† «O#ÇÏO Õ ´ ^•xx JOwHõiOK«=Ù.

ÉèÏ=O :- HõxÑ≤OKÕ D [QÆ «∞Î =∂„ «"Õ∞ ÉèË •Å`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flk. (D

[QÆ «∞Î#∞ „ÑHÍtOÑKÕ¿ã) *Ï#O (z ü) =∂„ «O UÉèË •Å∞ ÖËxk. JxflO\Ö’#∞

J#∞ãiOz L#flO Œ∞# *Ï#O ÉèË •Å`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#flk Jx J#∞‰õΩO>Ë (P «‡

K≥· «<åºxH - z ü‰õΩ) [_» «fiO "≥Ú ŒÖ·# ^ÀëêÅ∞ =™êÎ~Ú. LÑx+ «∞ÎÅ∞

nxx JOwHõiOK«=Ù.

"åºYº :- P «‡ ãfi~°∂ÑÙ_»∞ `å#∞ UHõ=Ú. J ŒfiÜ«∞=Ú, U ÉèË •Å∞ ÖËx

UHõ~°ã *Ï# ãfi~°∂Ñ=Ú Jx D â’¡HõOÖ’ ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl_»∞.

D HõxÑ≤OKÕ [QÆ «ÎO`å ÉèË •Å`À ‰õÄ_»∞H˘x L#flk. ~°∂ÑO`À L#flq,

â◊|ÌO`À L#flq, ~°∞z`À L#flq, "åã#`À L#flq. K«~°"≥∞ÿ#q, JK«~°"≥∞ÿ#q,

[_»"≥∞ÿ#q, K≥·`«#ºOÖÏ „Éèí=∞Q˘e¿Ñq Z<Àfl ÉèË^•Å`À D „ѨѨOK«O

HõxÑ≤ã∞Î#flk. J~Ú Õ D [QÆ «∞Î#∞ „ÑHÍtOÑ*Ë¿ã *Ï#O (z ü) =∂„ «=Ú

U ÉèË •Å∞ ÖËxk. Hõ#∞fl Z<Àfl ~°HÍÅ =ã∞Î=ÙÅ#∞ K«∂ã∞ÎOk. HÍx P HõO\˜

"≥#∞Hõ *Ï#O (z ü) =∂„ «O XHõ >Ë - Jaè#flO. JÖÏQ K≥q, =Ú‰õΩ¯, K«~°‡O

<åÅ∞Hõ Jhfl.

J~Ú Õ HõO\ "≥#∞Hõ#∞#fl z ü (*Ï#O), K≥q "≥#∞Hõ #∞#fl z ü (*Ï#O),

WÖÏ XH˘¯Hõ WO„kÜ«∞O "≥#∞Hõ#∞#fl *Ï#O ÉèË •Å`À<Õ LO@∞Ok - JO>Ë

LÑx+ «∞ÎÅ∞ XÑCHÀ=Ù. ZO Œ∞HõO>Ë *Ï#O "Õ~°∞"Õ~°∞ J~Ú Õ Jk Ñiq∞ «"≥∞ÿ

[_»O J=Ù «∞Ok. z ü „ÑHÍâ◊O [_»O J<Õ =∂@#∞ LÑx+ «∞ÎÅ∞ ZÖÏ

JOwHõi™êÎ~Ú? Ö·@∞, á¶êº#∞, „Ѷ≤*ò, Ç‘Ï@~°∞, Zã≤ Jhfl "Õ~°∞"Õ~°∞ =ã∞Î=ÙÅ∞,

"Õ~°∞"Õ~°∞ „ÑÜ≥∂[<åʼnõΩ LÑÜ≥∂QÆÑ_Õq. J~Ú Õ JxflO\ "≥#∞Hõ #∞#fl

100

HõÔ~O@∞ ‰õÄ_® "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ LO_Õ •? HÍ Œ∞. HõÔ~O@∞ =∂„ «O XHõ >Ë. Ö·@∞

"≥#∞Hõ HõÔ~O@∞ "Õ~°∞, á¶êº#∞ "≥#∞Hõ HõÔ~O@∞"Õ~°∞ JO>Ë |∞kú L#fl Z=fi_≥·<å

JOwHõi™êÎ_®? JÖÏQ Jxfl q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÅ#∞ „ÑHÍtOÑ*Ë¿ã *Ï#O XHõ >Ë.

*Ï#O J<ÕHõ~°HÍÅ∞ LO>Ë J=hfl Ñiq∞ «"≥∞ÿ [_»"≥∞ÿáÈ`å~Ú. [_»"≥∞ÿ#k

z ü ZÖÏ J=Ù «∞Ok? Hõ#∞Hõ LѨx+¨ «∞ÎÅ∞ JOwHõiOK«=Ù. JO>Ë P «‡

ãfi~°∂ÑÙ_»∞`å#∞ UHõ~°∂ÑÙ_Õ -Jaè#∞fl_Õ J<Õ J#∞Éèí∂uÖ’<Õ LO\Ï_»∞.

P «‡ x+μªx PK«~°} -

â’¡II <≥·"ÕO„kÜ«∂} q+ÜÕ∞+μ xÜ≥∂[Ü«∂q∞

„áêQÍfiã<å =â◊ «U=Ç≤Ï `åx Ü«∂Ou I

™êfi<£ QÀK«~å<£ „Ñu =∞=∂ã≤Î# ™êHΔ åÑ≤

™ê™êHõΔ ºÉèË Œ Hõq`åMÅ∞ ™È-Ѻ ã «ºó II 35

„ÑuÑ^•~°÷O :- WO„kÜ«∂} WO„kÜ«∂Å#∞† q+ÜÕ∞+μ # xÜ≥∂[Ü«∂q∞

´ q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÅÖ’ xÜ≥∂yOK«#∞† „áêH± "åã<å =â◊ « U=Ç≤Ï ´ ÑÓ~°fiÑÙ

"åã¨#Å „ѨÉèÏ=O`À-„¿Ñ~°} =Å¡<Õ† `åx ´ Jq† ™êfi<£QÀK«~å<£„Ѩu ´

«=∞‰õΩ QÀK«~°=∞ÜÕ∞º q+Ü«∂Å"≥·ÑÙ‰õΩ† Ü«∂Ou ´ "≥o§áÈ «∞O\Ï~Ú† =∞=∞

´ <å‰õΩ, ™êHΔ ÕJÑ≤ #Jã≤Î ´ "å\Ñ@¡ ™êHΔ «fiO‰õÄ_® ÖË Œ∞† ™ê ´ P

™êHΔ «fiO† ™êHõΔ ºÉèË Œ Hõq`å ™êHΔÉèË ŒO`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#flk† YÅ∞ ãóJÑ≤ Jã «ºó

´ x[OQÍ Jn J| Œú"Õ∞.

ÉèÏ=O :- WO„kÜ«∂Å#∞ q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÅÖ’ xÜ≥∂yOK«#∞. ÑÓ~°fi "åã#Å#∞

J#∞ã¨iOz =∂„`«"Õ∞ Jq "å\ ˜H˜ QÀK«~°=∞ÜÕ∞º q+¨Ü«∂Å"≥ ·Ñ¨ÙH˜

Ñ~°∞QÆ∞f™êÎ~Ú. <å‰õΩ ("å\Ñ@¡) ™êHΔ «fiO ‰õÄ_® ÖË Œ∞. ™êHΔ «fiO ™êHõΔ º

ÉèË ŒO`À ‰õÄ_»∞‰õΩ#flk. x*ÏxH Jn J| Œú"Õ∞.

"åºYº :- XHõ ™ê 茉õΩ_»∞ ≥·"å#∞„QÆÇÏO, QÆ∞~°∞ J#∞„QÆÇÏO, ãfi„ÑÜ«∞ «flO`À

rq « HÍÅOÖ’ ZÑC_À XHõÑC_»∞ P`å‡#∞Éèí∂ux K≥Ok, x~°O «~°O `å#∞

P «‡QÍ<Õ LO_çáÈ`å_»∞. J~Ú Õ JÖÏ =ÚHÎ<˘Ok#ÑÊ\H© â◊s~° „áê~°|úO

101

„ÑHÍ~°O WOHÍ â◊s~°O xÅKÕ LO@∞Ok. JÖÏ rqOz L#flO «HÍÅO â◊s~°O

U"À Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. WO„kÜ«∂Å∞ "å\˜ "å\˜ Hõ~°Î"åºÅ#∞

x~°fiiÎã∂Î<Õ LO\Ï~Ú. J~Ú Õ ™ê=∂#∞º_»∞ <Õ#∞ KÕã∞Î<åfl#O\Ï_»∞. HÍx

P`å‡#∞Éè í∂u <˘Ok# =∞Ǩ`«∞‡_»∞ ZšѨC_»∂ U H˘~°`åÖˉõΩO_®

P`å‡#O ŒOÖ’ ~°q∞ã∂Î<Õ LO\Ï_»∞ Hõ#∞Hõ J «_çH D Ö’HõOÖ’ f~°∞ÛHÀ"åeû#

HÀiHõÅ∞O_»=Ù, <≥~°"Õ~°Û =Åã≤# Hõ~°Î"åºÅ∂ LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ J «_»∞ HÍ"åÅx

â◊s~åxfl Ñx KÕ~ÚOK«_»∞. WO„kÜ«∂Å#∞ q+Ü«∞=ã∞Î=ÙÅÖ’xH áÈx=fi_»∞.

J «_»∞ P «‡QÍ JHõ~Î. ZÅ¡ÑC_»∂ „ÑâßO «OQÍ xi¡ÑÎOQÍ LO_çáÈ`å_»∞.

J «_çH „ÑÑOK« q+Ü«∂Å`ÀQÍx, =ã∞Î=ÙÅ`ÀQÍx ZÖÏO\ ãO|O èŒ=¸

LO_»^Œ∞.

JÖÏQÆx ^ÕǨÏO TiˆH LO_»^Œ∞. WO„kÜ«∂Åhfl aQÆ∞ã¨∞‰õΩáÈ~Ú

ѨxK≥Ü«∞º‰õΩO_® LO_»=Ù. ZO Œ∞HõO>Ë U"åã¨#Å HÍ~°}OQÍ D ÕǨÏO

U~°Ê_çO^À P ѨÓ~°fi "åã¨#Å∞ „¿Ñˆ~Ñ≤ã¨∂Î LO>Ë WO„kÜ«∂Å∞ PÜ«∂

q+¨Ü«∂ÅÖ’ =ã¨∞Î=ÙÅÖ’ u~°∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~Ú. "å\˜ "å\˜ =$`«∞ÎÅ#∞

H˘#™êyã∂Î LO\Ï~Ú. Hõ#∞fl Z Œ∞~°∞QÍ L#fl "å\x K«∂ã∞ÎO@∞Ok. K≥q

â◊ÉÏÌÅ#∞ qO@∂<Õ LO@∞Ok. HÍà◊√§, KÕ «∞Å∞, "å‰õΩ¯ ÑxKÕã∂Î<Õ LO\Ï~Ú.

J~Ú Õ W=hfl PÜ«∞#HÍ"åÅx KÕã∞Î#fl\Ïì? HÍ Œ∞. áÈh Jq JHõ _» U"À

KÕã¨∞ÎO>Ë U^Õ^À [iyáÈ`«∞O>Ë HÍ"åÅx K«∂ã¨∞Î#fl\Ïì? HÍ^Œ∞. J^ŒÌOÖ’

Z<Àfl~°∂áêÅ∞ „ÑuaOa¿ãÎ J^•ÌxH Ug∞ ≥eÜ«∞ Œ∞. ãO|O èŒOÖË Œ∞. JÖÏQ

P «‡‰õÄ_®. HÍx J ŒÌO [_»OQÆ • JO\Ï"å? P «‡K≥· «#º"≥∞ÿ<å P «‡Ü≥ÚHõ

„Ñ"Õ∞Ü«∞O ÖˉõΩO_® Jhfl „ÑuѶe™êÎ~Ú HÍ|\ì P «‡ ‰õÄ_® ™êHΔ HÍ Œ∞.

x[OQÍ JO «ó „¿Ñ~°}`À - ÑÓ~°fi"åã#Å „¿Ñ~°}`À ÕÇÏO^•fi~å

UHõ~°‡Å∞ [iy<å Jq =∞Ç «∞‡xH Ñ@ì=Ù. "å\ ãÊ $ÇωõÄ_® LO_» Œ∞.

J^Õ ™ê^èŒHõ ^Œâ◊Ö’ J~Ú`Õ |∞kúÖ’x HÀiHõʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =∞#ã¨∞û

PÖ’K«#Å∞ KÕã∞Î<åfl, PÖ’K«#Å Hõ#∞QÆ∞}OQÍ Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å∞ Hõ~°‡Å∞ KÕã∞Î<åfl

P ™ê 茉õΩ_»∞ `å#∞ P «‡#x ÉèÏqã¨∂Î PѨx KÕã¨∞Î#fl Õ¿ÇÏO„kÜ«∂Å#∞,

102

PÖ’zã∞Î#fl =∞#ã∞û#∞, HÀiHõÅ#∞ =ºH©ÎHõiã∞Î#fl |∞kúx å#∞ ≥Å∞ã∞‰õΩO@∂<Õ

LO\Ï_»∞, K«∂ã∂Î<Õ LO\Ï_»∞, Hõ#∞Hõ J «_»∞ ™êHΔ J=Ù`å_»∞. ™êHõΔ ºOÖ’

Z<Àfl =∂~°∞ÊÅ∞O\Ï~Ú, "å\x K«∂¿ã ™êHΔÖ’ ‰õÄ_® =∂~°∞ÊÅ∞O\ÏÜ«∂?

LO_»=Ù.

x[OQÍ P «‡ã≤÷uÖ’ #∞#fl "åxH˜ `å#∞ ˆH=Å P «‡QÍ<Õ LO\Ï_»∞

QÆ#∞Hõ ™êHΔ «fiO ‰õÄ_® LO_» Œ∞. K«∂KÕ"å_»∞ ™êHΔ. K«∂_»|_Õk ™êHõΔ ºO.

™êHõΔ ºO LO>Ë<Õ ™êHΔ LO\Ï_»∞. JãÅ∞ ™êHõΔ º"Õ∞ ÖËHõáÈ Õ WHõ ™êHΔ ZHõ _»?

P`å‡#∞Éèí∂u<˘Ok# "åx Œ$+≤ìÖ’ „ÑÑOK«=¸ LO_» Œ∞. ÕÇ Œ∞Å∂ LO_»=Ù.

Hõ~°‡Å∂ LO_»=Ù. Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ LO_»=Ù. Hõ#∞Hõ<Õ J «_»∞ K«∂_»\ÏxH Ug∞ÖË Œ∞

QÆ#∞Hõ J «_»∞ ™êHΔ‰õÄ_® HÍ Œ∞. ™êHΔ J#@O Jã «º"Õ∞. J «_»∞ U=∂~°∞ÊÅ∞

ÖËx ã~°fi"åºÑHõ P «‡ÜÕ∞ -Ñ~°=∂ «‡ÜÕ∞.

=∞i ÉèË •Åhfl Z=iH K≥Ok#q?

â’¡II ÉèË ÀºÑ≤ ™êHõΔ ºQÆ « U=# ™êHΔ}À "Õ∞

ÉèË Œã¨º ™êHΔ}˜ Hõ èŒO „ѨÉèí"Õ ü ã¨ÉèË Œó I

ÉèË À㨠ã¨∞Ñ≤Îã¨=∞ÜÕ∞ #∞ѨÅOÉèí <åK«Ûù

ã<åflã≤Î `å# WÇÏ Œ$+ì «Ü«∂ #"åKåº II 36„ÑuÑ^•~°÷O :- ÉèË Œó JÑ≤ ´ ÉèË •Å∞‰õÄ_®† ™êHõΔ ºQÆ « U= ´ ™êHΔͺxH

K≥Ok#"Õ† ™êHΔ}ó "Õ∞ ´ ™êHΔ<≥·# <åÖ’† # ´ (ÉèË •Å∞) ÖË=Ù† ÉèË Œãº™êHΔ}

´ ÉèË •Å#∞ QÆ=∞xOKÕ ™êHΔÖ’† ã¨ÉèË Œó Hõ ŒO „ѨÉèí"Õ ü ´ PÉèË ŒO ZÖÏ

ÑÙ_»∞ «∞Ok? ã∞Ñ≤Îã=∞ÜÕ∞ ´ QÍ_è»x„ ŒÖ’† ÉèË Œó J#∞ÑÅOÉèí<å ü ´ ÉèË •Å∞

ÖË#O Œ∞#† WÇÏ ´ WHõ _»† ã ü<åã≤Î Õ ´ ^•xH ã`åÎÖË Œ∞† #ó ´ =∞#‰õΩ†

Œ$+ì «Ü«∂ ´ ãÊ+ìOQÍ ≥Å∞ã∞Î#flO Œ∞#† #"åKåº ´ "åkOK« «QÆ Œ∞.

ÉÏ=O :- ÉèË •Å∞ ‰õÄ_® ™êHΔͺxH K≥Ok#"Õ. ™êHΔ<≥·# <åÖ’ ÉèË •Å<Õq

LO_»=Ù. ÉèË •Å#∞ QÆ=∞xOKÕ ™êHΔ<≥·# <åÖ’ ÉèË •Å∞ ZÖÏ Ñ¨Ù_» å~Ú?

QÍ_è»x„ ŒÖ’ UÉèË •Å∞ Hõ#Ñ_»#O Œ∞=Å¡ WHõ _» ÉèË •Å‰õΩ ã`åÎÖË Œ∞. =∞#‰õΩ

ãÊ+ìOQÍ ≥Å∞ã∞Î#flO Œ∞# "åkOK« «QÆ Œ∞.

103

"åºMº :- ™ê è•~°}OQÍ ÉÏÇϺ „ÑÑOK«OÖ’x =ã∞Î=ÙÅ#∞, q+Ü«∂Å#∞

WO„kÜ«∂Å∞ K«∂ã¨∂ÎO\Ï~Ú, qO@∞O\Ï~Ú, `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. WÖÏ

≥Å∞ã∞H˘<Õ WO„kÜ«∂Å∞ ™êHΔ. P K«∂_»|_Õ q+Ü«∂Å∞ ™êHõΔ ºO. q+Ü«∂ÅÖ’

Z<Àfl ÉèË •Å∞O\Ï~Ú. á⁄_»∞QÆ∞ á⁄\ì, ÖÏ=Ù ã#flO, Z~°∞ÑÙ #Å∞ÑÙ, =∞Oz

K≥_»∞... WÖÏ. J~Ú Õ D =∂~°∞ÊÅhfl ™êHΔͺxH K≥Ok#"ÕQÍx g\x K«∂KÕ

- `≥Å∞ã¨∞H˘<Õ ™êH˜ΔH˜ (WO„kÜ«∂ʼnõΩ) K≥Ok#q HÍ=Ù. JO>Ë ÉèË^•Å∞

WO„kÜ«∂ÅÖ’ ÖË=Ù.

WHõ WO„kÜ«∂Å∞ Z<Àfl ÉèË •Å`À LO\Ï~Ú. Hõ#∞flKÕ¿ãÑx "Õ~°∞. K≥q

KÕ¿ãÑx"Õ~°∞. WÖÏ XH˘¯Hõ \ XHÀ¯~°HõOQÍ ÑxKÕã∞ÎOk. JÖÏQ XHõ WO„kÜ«∞O

XHõÑC_»∞ ÉÏQÍ ÑxKÕã≤Ok. WÑC_»∞ JO «ÉÏQÍ ÑxKÕÜ«∞Hõ áÈ=K«∞Û. =∞~˘Hõ

ã=∞Ü«∂xH JãÖË Ñx KÕÜ«∞HõáÈ=K«∞Û. WÖÏ WO„kÜ«∂ÅÖ’ Z<Àfl ÉèË •Å∞

LO\Ï~Ú. WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ WO„kÜ«∂Å#∞ ™êH˜ΔQÍ K≥Ñ≤Ê ÉèË^•Å∞ ÖË=x

K≥ÑÊ@O [iyOk QÆ •! Ô~O_»∞ =∂@ʼnõΩ á⁄ «∞Î Z\Ï¡ ‰õΩ Œ∞~°∞ «∞Ok?

x[OQÍ WO„kÜ«∂Å∞ WHõ _» ™êHõΔ ºxH K≥Ok#q. ™êHΔHÍ Œ∞. "å\x

K«∂KÕ - ≥Å∞ã∞H˘<Õ P «‡ K≥· «#º"Õ∞ ™êHΔ. Hõ#∞Hõ ÉèË •Å∞ WO„kÜ«∂ÅÖ’

LO\Ï~Ú HÍx ™êHΔ<≥·# <åÖ’ (P «‡Ö’) ÖË=Ù. Hõ#∞Hõ ÉèË •Åhfl ™êHΔͺxH

K≥Ok#"Õ ( Œ$âߺxH K≥Ok#"Õ) QÍx „ Œ+ì<≥·# - ™êHΔ<≥·# - P «‡<≥·# <åÖ’

U=∂~°∞ÊÅ∞, ÉèË •Å∞ ÖË=Ù. ÉèË •Å#∞ K«∂KÕ<åÖ’ ÉèË •ÖÖÏ LO\Ï~Ú?

™êHõΔ ºOQÍ K«∂_»|_Õ ^ÕǨÏOQÍx, WO„kÜ«∂Å∞QÍx, =∞#ã¨∞û -

JO Œ∞Ö’x PÖ’K«#Å∞QÍx, |∞kú - JO Œ∞Ö’x HÀiHõÅ∞QÍx W=hfl K«∂KÕ

™êHΔ Hõ#fl "ÕÔ~·#q. P ™êHΔÜÕ∞ |∞kúÖ’ „ÑuѶeOz# ã`åÎ - z ü „ÑHÍâ◊O

P «‡ K≥· «#ºO. J\ì P «‡<≥·# <åÖ’ ÉèË •Å∞O_Õ J=HÍâ◊"Õ∞ ÖË Œ∞. x[OQÍ

™êHΔÖ’ ÉèË •Å∞O>Ë Jq QÍ_è»x„ ŒÖ’ ‰õÄ_® HõxÑ≤OKåe. QÍ_è» x„ ŒÖ’ P «‡

K≥· «#ºOQÍ (h=Ù) L<åfl"å? ÖË"å? ÖË=x K≥¿ÑÊO Œ∞‰õΩ gÅ∞ ÖË Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë

'~å„u <Õ#∞ ÖË#O_ô - ≥ÖÏ¡~@ÑÊ\H =KåÛ#∞— Jx U Ñ≤zÛ"å_≥·<å J#QÆÅ_®?

Hõ#∞Hõ QÍ_»x„ ŒÖ’ ‰õÄ_® zu L#fl Œx JOwHõiOKåe. =∞i JÑC_»∞ zuÖ’

104

=∂~°∞ÊÅ∞ U"≥∞ÿ<å L<åflÜ«∂? Ug∞ÖË=Ù. JO>Ë Ü«∞^•~°úOQÍ zuÖ’ UÉèË •Å∞

ÖË=Ù. zuÖ’ ÉèË^•Å∞ QÆ#∞Hõ LO>Ë ã¨∞+¨μÑ≤ÎÖ’ P ÉèË^•Å∞O_®e. zux

J„â◊~ÚOz LO_®e. HÍx JÑC_»∞ U JÅ[_»∞Å∞ PO^Àà◊#Å∞ PÖ’K«#Å∞

ã∞Y Œ∞óMÏÅ∞ ÖËx P «‡ =∂„ «"Õ∞ L#flk. Hõ#∞Hõ ™êHΔÖ’ ÉèË •Å∞ ÖË=Ù.

D q+Ü«∞O =∞#‰õΩ ~ÀE ≥Å∞ã∂Î<Õ L#flk. J#∞Éèí==∞ø «∂<Õ L#flk.

WÖÏ J#∞Éèí==∞=Ù «∂ L#fl q+Ü«∂xfl «i¯OKåeû# Ñx ÖË Œ∞ Hõ •!.

âߢ™êÎÅ∞ K≥Ñ≤Ê# =∂@<À, Z=~°<åfl K≥Ñ≤Ê# =∂@<À J~Ú Õ =∞#O

Jk x[=∂? HÍ^•? ã=∞O[ã=∂? HÍ^•? Jx ÑijeOKåe. J Õ =∞#

J#∞Éèí=O J~Ú Õ JãÅ∞ Jq+Ü«∂xfl ãO ÕÇ≤ÏOKåeû# Ñ<ÕÖË Œ∞. JO Œ∞H

t+μº_»∞ JO@∞<åfl_»∞ Wk ãÊ+ìOQÍ ≥eã≤# Õ. «~° OZO Œ∞‰õΩ? Jx. JO>Ë

™êHΔÖ’ ÉèË •Å∞O_»=Ù J<Õk xãûO ÕÇÏO.

WO « =~°‰õΩ t+μºx J#∞Éèí"åxfl qO@∞#fl QÆ∞~°∞=Ù «~° | ŒúOQÍ

„ÑÑOK« q∞ 蕺`åfixfl x~°∂Ñ≤ã∞Î<åfl~°∞.

â’¡II qâ◊fiO ã¨ Õ «ku HÍ~°ºHõ~° «fi ¿ÇÏ`Àó

Ü«∞ Œºã¨º 㨠«Î fi q∞Ǩϙê èŒ~Ú «∞O Ü«∞ Õ è•ó I

«~°›º„ « ~°A˚ Éèí∞[QÍ ŒºÑ≤ 㨠ŒƒÖÏ ü ™êº ü

ã «º «fi ¿ÇÏ «∞i Œ=∂Çï ~°Kåkè « «fiO II 37

„ÑuÑ^•~°÷O :- HÍ~°º Hõ~° «fi¿ÇÏ`Àó HÍ~°ºHÍ~°} ãO|O èŒ «~° O „ÑHÍ~°O†

U « ü qâ◊fiO D „ÑÑOK«O† ã üWu ã`åÎHõÅ Õ - x["Õ∞ HÍx, Jãºã «Î fiO

´ •x ã`åÎx† WÇÏ ™ê èŒ~Ú «∞O WHõ _» x~°∂Ñ≤OK«\ÏxH† Ü«∞k Ü«∞ Õ è•ó

´ XHõ "Õà◊ „ÑÜ«∞uflOKå"å? «i› JÑC_»∞† ~°A Éèí∞[QÍ ü JÑ≤ „`å_»∞Ö’

HõxÑ≤Oz# áê=Ú‰õÄ_®† |ÖÏ ü ´ D «~° |ÅO`À† ã ü ™êº ü ´ ã ÕÎ

J=Ù «∞Ok (x["Õ∞ J=Ù «∞Ok)† ã «º «fi¿ÇÏ «∞ó ´ ã «º=ÚJx K≥áêÊÅO>ˆ

W ŒO ´ Wk† JKåkè « «fiO ´ ZÑÊ\H© x"åiOÑ |_»~å Œ∞ Jx† PÇïó ´

ÃÑ ŒÌÅ∞ K≥|∞`å~°∞.

105

ÉèÏ=O :- HÍ~°ºHÍ~°} ãO|O èŒ «~° O „ÑHÍ~°O D „ÑÑOK«O ã`åÎHõÅ Õ

Jx •x ã`åÎx x~°∂Ñ≤OK«\ÏxH XHõ "Õà◊ „ÑÜ«∞uflOKå"å? JÑC_»∞ „`å_»∞Ö’

HõxÑ≤OKÕ áê=Ú‰õÄ_® D «~° |ÅO =Å¡ ã «º"Õ∞ J=Ù «∞Ok. ã «º=Ú Jx

K≥áêÊÅO>Ë Jk ZÑÊ\H© x"åiOÑ|_»~å Œ∞ Jx ÃÑ ŒÌÅ∞ K≥|∞`å~°∞.

"åºYº :- D Ö’HõOÖ’x =ã∞Î=ÙÅ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_Õ@ÑC_»∞ HÍ~°ºHÍ~°}

ãO|O èŒ=∞<Õ «~° O XHõ\ L#flk. HÍ~°ºO JO>Ë HõxÑ≤OKÕ =ã∞Î=Ù. HÍ~°}O

JO>Ë ^•xH P è•~°"≥∞ÿ# =ã∞Î=Ù.

‰õΩO_» HÍ~°ºO. =∞\ì HÍ~°}O. #QÆÅ∞HÍ~°ºO |OQÍ~°O HÍ~°}O. =∞\˜ì

#∞O_ç =zÛ# ‰õΩO_»Åhfl =∞\ì «ÑÊ =∞~g∞HÍ Œ∞. |OQÍ~°O #∞O_ç =zÛ#

#QÆÅ∞ |OQÍ~°O «ÑÊ=∞~g∞HÍ Œ∞. W Õ HÍ~°ºHÍ~°} ãO|O èŒO JO>Ë. D

«~å¯xfl LÑÜ≥∂yOz J#O « ã «º"≥∞ÿ# Ñ~°=∂ «‡ #∞O_ç =zÛ# „ÑÑOK«O

‰õÄ_® ã ÕÎ#x K≥ÑÊ\ÏxH gÅ∞O^•? ÖË Œ∞. D "å Œ# J~°ú~°Ç≤Ï «O.

ZO Œ∞HõO>Ë Pã¨Å∞ x[OQÍ D <å=∞ ~°∂áê «‡Hõ „ѨѨOK«O ˆH=Å

Ѩ~°=∂`«‡ #∞O_ç =zÛO^•? HÍ^Œ∞. =∂Ü«∞ (ã¨q∞+≤ì "åã¨#Å∞) Ü≥ÚHõ¯

„ÑÉèÏ=O`À - „¿Ñ~°}`À Ñ~°=∂ «‡ #∞O_ç =zÛ#k. Ñ~°=∂ «‡ ã ü. =∂Ü«∞

Jã ü. WÖÏ ã ü Jã üÅHõÅ~ÚHõ =Å¡ =zÛOk QÆ#∞Hõ HÍ~°ºHÍ~°} ãO|O èŒO

„ѨHÍ~°O „ѨѨOK«O ã¨`ü Jã¨`ü Ô~O_»∂ Jx K≥áêÊe. Ô~O_»∂ Ѩ~°ã¨Ê~°

q~°∞ Œú"≥∞ÿ#q QÆ#∞Hõ 'q∞ 茺— J<åfl~°∞. JO>Ë „Éèí=∞Ö’ L#flO «=~°‰õΩ HõxÑ≤ã∞ÎOk

QÆ#∞Hõ 'ã ü—. „Éèí=∞`˘Åy Õ J Œ$â◊º=∞ø «∞Ok QÆ#∞Hõ Jã ü. WÖÏ „ÑÑOKåxfl

ã ü Jã ü JxQÍx. ã üHÍ Œ∞ Jã üHÍ Œ∞ Jx QÍx K≥áêÊeû =zÛ#O Œ∞#

q∞^茺 J<åfl~°∞. JO>Ë K«∂¿ã"å_»∞#flO`«HÍÅO HõxÑ≤ã¨∞ÎOk† K«∂¿ã"å_»∞

ÖË#ÑC_»∞ HõxÑ≤OK« Œ∞. Jx. ÖË • x[OQÍ ÖËHõáÈ~Ú<å L#fl@∞¡ HõxÑ≤OKÕk

QÆ#∞Hõ q∞ 茺. H=Åã`åÎ#∞O_ç =∂„ «"Õ∞ D „ÑÑOK«O~åÖË Œ∞ QÆ#∞Hõ „ÑÑOK«O

ã`åÎ Jx K≥¿ÑÊgÅ∞ÖË Œ∞.

x[OQÍ „ÑÑOK«O J<Õk Ñ~°=∂ «‡#∞O_ç ZÖÏ U~°Ê_çOk? J<Õ •xH

2 "å^•Å QÆ∞iOz =∞#O ≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. J Õ 1. Ѩi}Ï=∞"å ŒO, 2.

q=~°Î"å ŒO - Jx.

106

1) Ñi}Ï=∞"å ŒO :- L#fl JãÅ∞ =ã∞Î=Ù ÑÓiÎQÍ =∂iáÈ~Ú =∞~˘Hõ

~°∂ÑOQÍ «Ü«∂~°∞ HÍ=@O. =∞\ì ‰õΩO_»QÍ=@O† áêÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞ HÍ=@O†

|OQÍ~°O #QÆÅ∞ HÍ=@O. D "å ŒOÖ’ JãÅ∞ =ã∞Î=Ù~°∂ÑO =∂iOk.

JO>Ë JãÅ∞ =ã∞Î=<åfl LO@∞Ok. =∂i# =ã∞Î=<åfl LO@∞Ok. U^À

XHõ¯>Ë. „ѨѨOK«O WÖÏ U~°Ê_»ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Ñ¨~°=∂`«‡ ã¨fiÜ«∞OQÍ

„ÑÑOK«OQÍ =∂iáÈ Õ WÑC_»∞ „ÑÑOK«O =∂„ «"Õ∞ LO@∞Ok. Ñ~°=∂ «‡

LO_Õ gÅ∞ÖË Œ∞.

2) q=~°Î"å ŒO :- L#fl JãÅ∞ =ã∞Î=Ù L#flk L#fl@∞¡ JÖÏQ LO_ç,

=∞~˘Hõ q èŒOQÍ K«∂KÕ"å_çH HõxÑ≤OK«@O. `å_»∞ áê=ÚÖÏQÍ HõxÑ≤OK«@O.

Z_®i ZO_»=∂qÖÏQÍ HõxÑ≤OK«@O. „"≥∂_»∞ ŒÜ«∞ºOÖÏQÍ HõxÑ≤OK«@O.

=Ú «ºÑ¨Ù zѨÊÖ’x h\˜aO Œ∞=Ù "≥O_çÖÏQÍ HõxÑ≤OK«@O. D "å ŒOÖ’

JãÅ∞ =ã∞Î=Ù U=∂~°∞ÊÅ∂ ÖˉõΩO_® L#flk L#fl@∞¡ JÖÏQ LO_ç áÈ «∞Ok.

J Õ ã=∞Ü«∞OÖ’ K«∂KÕ"å_ç Œ$+≤ìx |\ì =∞~˘Hõ q èŒOQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. JO>Ë

„Éèí=∞Ö’ =∞~˘Hõ =ã∞Î=ÙQÍ HõxÑ≤ã∞Î<åfl JãÅ∞ =ã∞Î=Ù‰õΩ U_èÀHÍÖË Œ∞. Jk

ZÑÊ\ÖÏQÍ JHõ _Õ LO@∞Ok. „ÑÑOK«O U~°Ê_çOk WÖÏQ. ZO Œ∞HõO>Ë

„ÑÑOK«O HõxÑ≤ã∞Î#flÑÊ\H© Ñ~°=∂ «‡‰õÄ_® «#Ü«∞^•~°ú ~°∂ÑOÖ’ LO_»<Õ

L<åfl_»∞.

D "å^•xfl J#∞ã¨iOz Ѩ~°=∂`«‡ „ѨѨOK«OQÍ =∞#‰õΩ

„Éèí=∞HõÅ∞QÆ∞ «∞#flk. ZÖÏQÆO>Ë pHõ\Ö’ Ñ_ç L#fl „`å_»∞ =∞#‰õΩ áê=ÚÖÏQÍ

HõxÑ≤Oz#@∞¡. áê=ÚHÍ~°ºO „`å_»∞ HÍ~°}O. x[OQÍ „`å_»∞ L#fl

HÍ~°}OKÕ «<Õ =∞#‰õΩ pHõ\Ö’ áê=Ú HõxÑ≤OzOk.

WÑC_»∞ HÍ~°ºHÍ~°} ãO|O èŒ «~å¯xfl LÑÜ≥∂y¿ãÎ =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ

áê=Ú „`å_»∞ «ÑÊ =∞~g∞HÍ Œ∞ - Jx JOwHõiOKåe. JÖÏQ =∞#‰õΩ

HõxÑ≤OKÕ „ÑÑOK«O Ñ~°=∂ «‡ «ÑÊ =∞~g∞HÍ Œ∞ Jx ‰õÄ_® JOwHõiOKåe.

x["Õ∞ D „ÑÑOK«O „Éèí=∞Ö’ #∞#fl r=Ù_çH. „Éèí=∞ = Œe# r=Ù_çH -

P`å‡#∞ Éèí∂u<˘Ok# "åxH Wk Ñ~°=∂ Õ‡. ã~°fi„`å J «_çH Ñ~°=∂ «‡

«ÑÊ "Õ~g∞ HõxÑ≤OK« Œ∞ ( «#`ÀãÇÏ).

107

J~Ú Õ Ñ~°=∂ «‡ ã üHõ •! =∞i Ñ~°=∂ «‡ #∞O_ç =zÛ# „ÑÑOK«O

‰õÄ_® ã ÕÎ<å? WÖÏ x~°∂Ñ≤OKåÅx „ÑÜ«∞ufl¿ãÎ U=∞=Ù «∞Ok?

„`å_»∞ x["≥∞ÿ#k QÆ#∞Hõ „`å_»∞=Å¡ HõxÑ≤OKÕ áê=Ú ‰õÄ_® x["≥∞ÿ# Õ

J<åe. ZO « ≥eq «‰õΩ¯= "å_≥·<å JÖÏ JO\Ï_®? ZO Œ∞HõO>Ë JHõ _»

nÑO "≥eyOK«@O`À<Õ WO « =~°‰õΩ HõxÑ≤Oz# áê=Ú J Œ$â◊ºO. J Œ$â◊ºO

JO>Ë WO «‰õΩ=ÚO Œ∞ LO_ç =∂Ü«∞"≥∞ÿO ŒxHÍ Œ∞. JãÅ∞ ZÑC_»∂ áê=ÚÖË<Õ

ÖË Œx, JHõ _» „`å_»∞ =∂„ «"Õ∞ ZÑC_»∂ L#fl Œx ≥eã≤áÈ «∞Ok. Hõ#∞Hõ

áê=Ú‰õΩ ã «º «fiO ÖË Œ∞. JãÅ∞ Jk ZÑC_»∂ ÖËx Õ. HÍHõáÈ Õ pHõ\Ö’

L#flѨC_»∞ =∂„`«O L#fl@∞¡ „Éèí=∞ HõeyOk. WÖÏ XHõѨC_»∞ HõxÑ≤Oz

=∞~˘HõÑC_»∞ HõxÑ≤OK«x •xx ã ü J<ÕgÅ∞ÖË Œ∞. Jk q∞ 茺. JÖÏQ „`å_»∞

'ã ü—. ^•xx h=Ù K«∂_»#ÑC_»∞ ‰õÄ_® Jk JHõ _Õ L#flk.

nxx |\˜ì D „ѨѨOK«O ‰õÄ_® ã¨`ü HÍ^Œ∞. Wk q∞^茺. nxx

K«∂ã∞Î#flÑC_»∞ ‰õÄ_® ã «ºO HÍ Œ∞. JÖÏQ nxH P è•~°"≥∞ÿ# Ñ~°=∂ «‡

=∂„`«O ã¨`ü. ^•xx h=Ù K«∂_»ÖË#ѨC_»∞ ‰õÄ_® Jk JO`«\Ï LOk.

UHÍÅOÖ’ ‰õÄ_® Jk ÖˉõΩO_® áÈÜÕ∞k HÍ Œ∞. h=Ù K«∂_»QÆey Õ ZÅ¡ÑC_»∂

LO_Õk Ñ~°=∂ Õ‡.

J~Ú Õ ™ê=∂#∞º_»∞ „ÑÑOKåxfl =∂„ «"Õ∞ K«∂™êÎ_»∞. „ÑÑOK«O

X\˜ì Õ JO>Ë =∞i ÖËx„ÑÑOK«O <å‰õΩ ZÖÏ HõxÑ≤ã∞Î#flk? JO\Ï_»∞. JÖÏO\˜

"åxH QÆ∞~°∞=Ù ã=∂ è•#O Uq∞\? -

â’¡II H© Œ$yfi èŒO [QÆ ŒÜÕ∞ = Œã¨ «Î fi z Õfi £

PHÍ~°Ç‘Ï#q∞u Ñ$+ª = Õã≤Î =∞ÇϺO I

„Ñ «∞º «Î~°O Hq∞u Õ «= =∞ø#"Õ∞=

„Ñ «∞º «Î~°O Éèí=u =∂O„Ñu *ÏÖ‡QÆK«Ûù II 38

„ÑuÑ^•~°÷O :- JÜÕ∞ ´ F~Ú!† ã «Î fi Pk PHÍ~°Ç‘Ï#O ´ ã «∞Î z «∞Î

"≥ÚII# PHÍ~°OÖËx† [QÆ`ü ´ „ѨѨOK«O† H©^Œ$yfi^è ŒO =^ŒWu ´

108

ZÖÏHõ#Ѩ_»∞`«∞#fl^À K≥ѨCJx† Ѩ$+¨ª=`Õ =∞ǨϺO ´ J_»QÆ|_ç#<å‰õΩ†

Õ„Ñ «∞º «Î~°O HO? Jã≤Î Wu ´ h ã=∂ è•#OUq∞\? Jx J_çy Õ† «= ´

h‰õΩ† =∂O„Ѩu ´ <å#∞O_ç, =∞ø#OU=„Ѩ`«∞º`«Î~°O Éèí=u ´ =∞ø#"Õ∞

ã=∂ è•#O J=Ù «∞Ok† *ÏŇQÆK«Ûù ´ =¸~°∞ö_®! "≥à◊√§.

ÉèÏ=O :- F~Ú! ã «∞Î z «∞Î "≥Ú ŒÖ·# PHÍ~°OÖËx „ÑÑOK«O ZÖÏHõxÑ≤ã∞Î#fl^À

K≥ÑÊ=∞x J_»QÆ|_ç# <å‰õΩ 'h ã=∂ è•#O Uq∞\?— JO>Ë <å#∞O_ç h‰õΩ

=∞ø#"Õ∞ ã=∂ è•#O J=Ù «∞Ok. =¸~°∞ö_®! "≥à◊√§.

"åºYº :- „ÑÑOK«O q∞ 茺 Jx, ã ü HÍ Œx WO «‰õΩ =ÚO Õ |∞∞A"≥·Ok.

=∞i JÖÏO\˜ ã¨`üHÍx - PHÍ~°OÖËx „ѨѨOK«O WO`« ã¨Ê+¨ìOQÍ ZÖÏ

HõxÑ≤ã∞Î#fl^À K≥ÑÊ=∞x t+μºÅ∞ QÆ∞~°∞=Ùx „Ñtfl™êÎ~°∞. ^•xH ã=∂ è•#OQÍ

QÆ∞~°∞=Ù =∞ø#OQÍ LO\Ï_»∞. ZO Œ∞HõO>Ë P„Ñâ◊fl J~°ú~°Ç≤Ï «"≥∞ÿ#k QÆ#∞Hõ.

P 蕺u‡Hõ*Ï#O U=∂„ «O ÖËx ™ê=∂#∞º_»∞ JãÅ∞ D„Ñâıfl "ÕÜ«∞_»∞.

ZO Œ∞HõO>Ë J «_çH „ÑÑOK«O ã «ºOQÆ#∞Hõ, Ü«∞ è•~°úOQÆ#∞Hõ, J «_çH =∞~˘Hõ

PÖ’K«# =KÕÛ J=HÍâ◊O ÖË Œ∞. HÍx XHõ QÆ∞~°∞=Ù#∞ P„â◊~ÚOz# t+μºÅ∞

P`«‡*Ï˝<åxfl <Õ~°∞Û‰õΩO@∂ Ѩ~°=∂`«‡ QÆ∞iOz, „ѨѨOK«O QÆ∞iOz

`≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∂, Ѩ~°=∂`«‡#∞O_ç „Ñ¨Ñ¨OK«O =zÛ#ѨÊ\˜H© D „ѨѨOK«O

q∞ 蕺=∂„ «=∞x, •xH ã «º «fiO ÖË Œx ≥Å∞ã∞‰õΩ#flÑC_»∞ "åiH ãO ÕÇÏO

HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok. ã «º «fiO ÖËx, PHÍ~°O ÖËx „ÑÑOK«O WO « ãÊ+ìOQÍ ZÖÏ

HõxÑ≤ã¨∞Î#flk? Jx. S Õ WÖÏO\˜ ã¨O ÕǨÏO „áê~°OÉèí Œâ◊Ö’x t+¨μºÅ‰õΩ

HõÅQÆ=K«∞Û <Õ"≥∂QÍx âߢãÎ"åHͺÅ#∞ „â◊=}O, =∞##O KÕã≤# t+μºÅ‰õΩ†

„â◊√u, Ü«ÚHÎ, J#∞Éèí"åÅ`À áÈeÛK«∂K«∞H˘<Õ "åiH˜ WÖÏO\˜ ã¨O ÕǨÏO

HõÅQÆ~å^Œ∞.

JO Œ∞H JÖÏO\ t+μºÅ∞ D „Ñâ◊fl#∞ J_çy#ÑC_»∞ QÆ∞~°∞=Ù =∞ø#O

=Ç≤Ï™êÎ_»∞. 'WO « ≥eq «‰õΩ¯= „Ñâ◊fl "Õã∞Î<åfl_Õ t+μº_»∞— Jx.

=∞#O HõÅÖ’ K«∂KÕ ãfiÑÊ„ÑÑOKåxH ã «º «fiO L#fl^•? ^•xH U

PHÍ~°O L#flk? Õx`À «Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞|_»¤k? S<å ãÊ+ìOQÍ ãfiÑflÑÙ~°∞+μ_»∞

K«∂ã∂Î<Õ L<åfl_»∞QÆ •!

109

„`å_»∞Ö’ HõxÑ≤OKÕ áê=Ú‰õΩ ã¨ «º «fiO L#fl^•? J~Ú<å ã¨Ê+ìOQÍ

K«∂ã∂Î ÉèíÜ«∞Ñ_» åO QÆ •!. JÖÏQ "≥∂_»∞Ö’ HõxÑ≤OKÕ ŒÜ«∂ºxH ã «º «fiO

L#fl^•? HÍx ãÊ+ìOQÍ K«∂ã∂Î ÉèíÜ«∞Ñ_» åO QÆ •!

Z_®iÖ’ „ÑÜ«∂}O KÕ¿ã "å_çH ŒÑ≤ÊHõ J~Ú Õ «# ŒQÆæ~°∞#fl h~°∞

SáÈ Õ, J «_çH Œ∂~°OQÍ h\ =#~°∞Hõ#|_»∞ «∞Ok. K≥~°∞=ÙÖ’ h~°∞ÖÏQÍ

JÅÅ∞ JÅÅ∞QÍ Hõ#Ñ≤ã∞ÎOk. ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§K«∂¿ãÎ JHõ _» h~°∞O_» Œ∞. HÍx

Œ∂~°OQÍ h~°∞#fl@∞¡ HõxÑ≤ã∞ÎOk. JÖÏ J «_»∞ ZO « Œ∂~°O "≥o§<å ŒQÆæ~°Ö’

h~°∞ HõxÑ≤OK« Œ∞, Œ∂~°OQÍ =∂„ «O HõxÑ≤ã∂Î<Õ LO@∞Ok. =∞i P h~°∞

ã «º=∂? HÍ Œ∞. J Õ 'ZO_»=∂q— JO\Ï~°∞. HÍx ŒÑ≤ÊHõQ˘#fl "å_çH h~°∞#fl@∞¡

ãÊ+ìOQÍ HõxÑ≤ã∞ÎOk. ZÖÏ HõxÑ≤ã∞Î#flk?

JÖÏQ =Ú «ºÑÙ zÑÊÖ’ "≥O_ç L#fl@∞¡ HõxÑ≤ã∞ÎOk. ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§

K«∂¿ãÎ h\ ÉÁ@∞ì. ã∂~°ºHÍOu ^•xÃÑ·|_ç "≥O_çÖÏ "≥∞~°∞ã∞ÎOk. JHõ _»

"≥O_ç x[OQÍ L#fl^•? ÖË Œ∞QÆ •!

WÖÏ Z<Àfl L^•ÇÏ~°}Å∞ x[OQÍ ÖËHõáÈ~Ú<å L#fl@∞¡ HõxÑ≤ã∞ÎO>Ë

D „ÑÑOK«O x[OQÍ ÖËHõáÈ Õ ZÖÏ HõxÑ≤ã∞Î#flk? Jx t+μº_»∞ J_çy Õ

J «_»∞ Ñã≤"å_Õ. =¸~°∞ö_Õ. JO Œ∞H QÆ∞~°∞=Ù =∞ø#O =Ç≤Ï™êÎ_»∞. t+μº_»∞

=∞~°Å J_çy Õ =¸~°∞ö_®! =∞ø#"Õ∞h‰õΩ <åã=∂ è•#O. "≥à◊√§ JO@∞<åfl_»∞.

WÑC_»∞ =∞~À ≥eqQÆÅ „Ñâ◊fl J_»∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞ t+μº_»∞.

„Éèí=∞ `˘ey`Õ áê=Ú HõxÑ≤OK«^Œ∞QÆ^•! =∞i*Ï˝xH˜ D „ѨѨOK«O

Hõ#|_»‰õΩO_® áÈ «∞O^•? Jx - t+μºx„Ñâ◊fl.

^•xH QÆ∞~°∞=Ù ã=∂ è•#O

â’¡II *Ï˝<åyfl ŒQÆú=∞Ñ≤ ÉèÏu [QÆkfiz„ «O

Ü«∞K«Û èŒfix „Éèí=∞= «ûqâı+¨É’ è• ü I

«ã≤‡<£ „Éèí"Õ∞ q=∞kè ÕºÑ≤ « è≥·=ÉèÏu

kQÆfi «º èÀ =∞=∞ K« « Œfi Œ À# 㨠«Î ü II 39

110

„ÑuÑ^•~°÷O :- K«Ü«∞ ü èŒfix „Éèí=∞= «ó ´ „Ñu èŒfix QÆ∞iOz „Éèí=∞Ö’ #∞#fl

"åxH† ãqâı+ É’ è• ü ´ ^•xQÆ∞iOz ÑÓiÎQÍ É’kè¿ãΆ «ã≤‡<£ kQÆfiu„Éèí"Õ∞

´ •x=Å¡ „Ñu èŒfix „Éèí=∞† q=∞kè Õ ˘ÅyáÈ «∞Ok† JÑ≤ J~Ú#ÑÊ\H©†

« è•U=ÉèÏu ´ Jk ZÖÏ qxÑ≤ã∂Î<Õ LO@∞O^À, « Œfi ü ´ JÖÏQ† [QÆ ü

´ D „ÑÑOK«„Éèí=∞† *Ï<åyfl ŒQÆúO JÑ≤ ´ *Ï<åyflÖ’ ŒQÆú"≥∞ÿ#ÑÊ\H©† =∞=∞

´ <å‰õΩ† qz„ «O ÉèÏu ´ Pâ◊Û~°ºHõ~°OQÍ Hõ#Ñ_»∞ «∂<Õ LO@∞Ok† J « « ü

#ã ü ´ JO Œ∞=Å¡ Jk x[OHÍ Œ∞.

ÉèÏ=O :- „Ѩu èŒfix QÆ∞iOz „Éèí=∞Ѩ_ç# "åxH˜ ^•xx QÆ∞iOz ѨÓiÎQÆ

≥eÜ«∞*Ñ≤Ê, P„Ñu èŒfix Ü≥ÚHõ „Éèí=∞#∞ `˘ÅyOz#ÑÊ\H© ZÖÏÔQ· Õ WOHÍ

Jk qxÑ≤ã∂Î<Õ LO@∞O^À JÖÏQ D [QÆ «∞Î#∞ QÆ∞iOz# „Éèí=∞ *Ï<åyflÖ’

ŒQÆú"≥∞ÿ#ÑÊ\H© qz„ «OQÍ D [QÆ ü Hõ#|_»∞ «∂<Õ LO@∞Ok. S<å Jk

x[OHÍ^Œ∞.

"åºYº :- „ÑÑOK«O q∞ 茺Jx, Ü«∞^•~°÷OQÍ ÖË<Õ ÖË Œx† ZÖÏÔQ· Õ pHõ\Ö’

„`å_»∞ áê=ÚÖÏQÍ „Éèí=∞Q˘Å∞Ê «∞O^À JÖÏQ J*Ï#OÖ’ L#flO « =~°‰õΩ

Ñ~°=∂ Õ‡ „ÑÑOK«OÖÏQÍ „Éèí=∞ Q˘Å∞Ê «∞O Œh âߢ™êÎÅhfl K≥|∞ «∞<åfl~Ú.

JO ÕHÍ Œ∞. "≥Å∞ «∞~°∞ =¿ãÎ WÑÊ\ =~°‰õÄHõxÑ≤Oz# áê=Ú J Œ$â◊º"≥∞ÿ ZÖÏÔQ· Õ

ã¨`«ºOQÍ L#fl„`å_»∞ =∂„`«"Õ∞ HõxÑ≤ã¨∞ÎO^À† JÖψQ *Ï˝#OÖ’ xeÛ#

=∞Ç «∞‡xH - r=#∞‡‰õΩÎxH J*Ï#OÖ’ L#flÑC_»∞ HõxÑ≤Oz# D [QÆ «∞Î

J Œ$â◊º"≥∞ÿ JãÅ∞ ã «º"≥∞ÿ# Ñ~°=∂ «‡ =∂„ «"Õ∞ HõxÑ≤ã∞ÎOk - Jx ‰õÄ_®

=∞Ç «∞‡Å∞ K≥|∞ «∞O\Ï~°∞.

HÍx P`å‡#∞Éèí∂ux á⁄Ok, P`å‡#O^•xfl J#∞Éèíqã∞Î#fl P «‡*ÏxH

JãÅ∞ D „ÑÑOK«O Hõ#|_» •? JO>Ë Hõ#| Œ∞ «∂<Õ LO@∞Ok. ZO Œ∞HõÖÏ

Hõ#|_»∞ «∞Ok? Jx J_çQ "åiH QÆ∞~°∞=Ù WHõ _» ã=∂ è•#O Wã∞Î<åfl~°∞.

XHõ K«Hõ x LÑ=∂#O`À t+μºÅ ãO ÕÇxfl f~°∞ã∞Î<åfl~°∞.

[#ãOKå~°O ÖËx H˘O_»„áêO`åÅÖ’ =∞#O QÆ#∞Hõ ÃÑ ŒÌQÍ HHõ"Õ¿ãÎ

J ÕHHõ uiy =∞m§ =∞m§ „Ñu èŒfixã∞ÎOk. =∞#=∂@ÖË uiy uiy =∞#‰õΩ

111

qxÑ≤ã∞ÎO>Ë Wk „ÑHõ$u ã≤ ŒúOQÍ =KÕÛ „Ñu èŒfixÜÕ∞ Jx ≥eÜ«∞x z#fl

Ñ≤Å¡Å∞QÍx, J=∂Ü«∞‰õΩÅ∞QÍx U=∞#∞‰õΩO\Ï~°O>Ë JHõ _» H˘O_»Kå@∞# Z=~À

LO_ç =∞#=∂@Å<Õ, =∞#O KÕã≤# â◊ÉÏúÅ<Õ "å~°∂ uiy KÕã¨∞Î<åfl~°x

„Éèí=∞Ñ_»∞ «∂ LO\Ï~°∞. ≥eã≤#"å~°∞ "åiH #K«Û*Ñ≤Ê, Wk „Ñu èŒfix Jx,

Jk „ÑHõ$uÖ’ ãÇÏ[=∞x ãHÍ~°}OQÍ ≥eÜ«∞*Ë¿ãÎ qO\Ï~°∞, #=Ú‡`å~°∞,

„Éèí=∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. JÖÏ „Éèí=∞áÈQ˘@∞ìH˘#fl "åiH ‰õÄ_® â◊|ÌOKÕ¿ãÎ

uiy „Ñu èŒfix q#|_»∞ «∂<Õ LO@∞Ok. h=Ù „Éèí=∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl „ÑHõ$u

Ü≥ÚHõ ãÇÏ[ÅHõΔ}O ZHõ _çH©áÈ Œ∞.

„ÑÑOK«O q+Ü«∞O ‰õÄ_® JO Õ.

D „ÑÑOK«O ZÖÏ U~°Ê_çOk. ãq∞+≤ì "åã#Å (=∂Ü«∞) Ü≥ÚHõ „¿Ñ~°}`À

Ñ~°=∂ «‡ ãÇÏHÍ~°O`À D „ÑÑOK«O U~°Ê_çOk. =∂Ü«∞=Å¡ - =∂Ü«∞#∞O_ç

U~°Ê_ç# D „ÑÑOK«O P =∂Ü«∂„ÑÉèÏ=O L#flO «HÍÅO LO@∞Ok. JO>Ë

ã¨q∞+≤ì "åã¨#Å∞#flO`« =~°‰õÄ LO@Ok. J~Ú`Õ D „ѨѨOK«OÖ’x

r=Ùà◊§O^Œ~°∂ "åi "åi =º+≤ì"åã¨#Å HÍ~°}OQÍ PÖ’K«#Å∞ KÕã¨∂Î,

« Œ#∞QÆ∞}OQÍ Hõ~°‡Å∞ KÕã∂Î, « «Êùe «OQÍ ÅaèOKÕ ã∞Y Œ∞óMÏÅ ##∞Éèíqã∂Î,

D „ѨѨOK«OÖ’ Ѩi„Éèíq∞ã¨∂Î, ѨÙ_»∞`«∂, K«ã¨∂Î LO\Ï~°∞. J~Ú`Õ U

J Œ$+ì=O «∞_À Z<Àfl[#‡ÅÖ’ ã∞Hõ$`åÅ∞ KÕã∞H˘x LO>Ë XHõ ã Œ∞æ~°∞=Ù#∞

P„â◊~ÚOz, P`«‡*Ï˝<åxfl á⁄Ok, Ѩ@∞ì^ŒÅ`À ™ê^èŒ#Å∞ KÕã≤, ã¨=∞ã¨Î

Hõ~°‡|O èŒ<åÅ #∞O_ç, "åã#Å #∞O_ô «iOz, =ÚHÎx á⁄O Œ∞`å_»∞. ^•x

HÍ~°}OQÍ J`«_çÖ’x "åã¨#Åhfl #tOzáÈ`å~Ú. [#‡‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿ#

c*ÏÅhfl #tOK«@O =Å¡ [#‡ÖˉõΩO_® áÈ «∞Ok. JO>Ë J «_ç "åã#Åhfl

#tOz áÈ=@O x["Õ∞. JO « =∂„`å# ãq∞+≤ì "åã#Å∞ #tOK«=ÙQÆ •! U

ãq∞+≤ì "åã#Å =Å¡ D „ÑÑOK«O ã$+≤ìOK«|_çO^À P ãq∞+≤ì "åã#Å∞#flO «

=~°‰õÄ D „ѨѨOK«O #tOK«^Œ∞ QÆ^•! Hõ#∞Hõ „ѨѨOK«O `«Ñ¨Êx ã¨iQÍ

LO@∞Ok. J`«_çH© HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. JO>Ë *Ï˝xH© HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. J*Ï˝xH©

HõxÑ≤ã∞ÎOk. HÍHõáÈ Õ "åi Œ$+≤ìÖ’ Õ_®.

™ê=∂#∞º_»∞ D „ѨѨOKåxfl ã¨`«ºOQÍ ÉèÏq™êÎ_»∞. WHõ¯_» ^˘iˆH

112

=ã¨∞Î=ÙÅ^•fi~å q+¨Ü«∂Å ^•fi~å Éè’QÍÅ^•fi~å P#O^•xfl á⁄O^•Å#∞

‰õΩO\Ï_»∞. "å\ HÀãO „ÑÜ«∞ «flO KÕ™êÎ_»∞. Ѷe¿ãÎ ã∞YO. ѶeOK«HõáÈ Õ

Œ∞óYO. HÍx P «‡*Ïx Ü≥ÚHõ Œ$+≤ì "Õ~°∞. J «_çH HõxÑ≤OKÕ D „ÑÑOK«O

™ê~°Ç‘Ï#"≥∞ÿ#\ìk. (1) QÍ~°_ô "åx KÕuÖ’x =ã∞Î=Ù =O\k. (2) h\Ö’

HõxÑ≤OKÕ Ñ¶ÅÑÙ+Ê Éèíi « =$HõΔO Ü≥ÚHõ „Ñu aO|O =O\k. (3) áê=Ú

‰õΩ|∞ãO =O\k.

(1) QÍ~°_ô"åx KÕuÖ’ ÅHõΔÅ _»|∞ƒ LO@∞Ok. ^•xx K«∂z =∞#O ZÖÏ

"åº"≥∂ÇÏO K≥O Œ"≥∂† P _»|∞ƒ ZO Œ∞‰õÄ ÑxH ~åx Õ#x ZÖÏ „QÆÇ≤ÏOz

xi¡ÑÎOQÍ LO\Ï"≥∂ JÖÏQ D „ÑÑOK«O ‰õÄ_® ZO Œ∞‰õÄ ÑxH ~åx^•xQÍ

ÉèÏq™êÎ~°∞. U =∂„ «O „Éèí=∞ Ñ_»~°∞.

(2) ѶÖÏÅ`À ÑÙëêÊÅ`À L#fl =$HΔÍxfl K«∂¿ãÎ ZO`À P#O ŒO. "å\x

HÀã∞HÀ"åÅ<Õ HÀiHõ LO@∞Ok. HÍx J Õ=$HõΔO h\Ö’ „ÑuaOa¿ãÎ JO Œ∞Ö’

‰õÄ_® P ѶÖÏÅ∞, ÑÙëêÊÅ∞ HõxÑ≤™êÎ~Ú. HÍx "å\x HÀã∞HÀ"åÅx J#∞HÀ~°∞.

ZO Œ∞HõO>Ë "å\x H˘Ü«∞º\ÏxH gÅ∂ÖË Œ∞. u#\ÏxH© ÑxH~å=Ù. JÖÏQ

D „ÑÑOKåxfl *Ïx xi¡ÑÎOQÍ Œi≈™êÎ_»∞.

(3) áê=Ú#∞ K«∂¿ãÎ JO Œ~°∂ ÉèíÜ«∞Ñ_» å~°∞. áê=Ú q_çz# ‰õΩ|∞ãO

JK«ÛO áê=ÚÖÏQ LO@∞Ok. ^•xx K«∂z ™ê=∂#∞º_»∞ ÉèíÜ«∞Ñ_» å_»∞.

≥eã≤#"å_»∞ P_»∞‰õΩO\Ï_»∞. JÖψQ *Ï˝x D „ѨѨOK«O`À P_»∞‰õΩO@∂

qÖÏãOQÍ LO_çáÈ`å_»∞. `å#∞ P#O Œ ãfi~°∂ÑÙ_Õ QÆ#∞Hõ P#O ŒO H˘~°‰õΩ

„ÑÑOK«"≥·ÑÙ‰õΩ K«∂_»_»∞. Hõ#∞Hõ „ÑÑOK«O HõxÑ≤Oz<å =Ú‰õΩÎxH D „ÑÑOK«O

ÖË#>Ëì.

=Ú‰õΩÎx JOu=∞ J#∞Éèí=O ZÖÏ LO@∞O^À t+μºx Jaè„áêÜ«∞O.

â’¡II Éèí∂q∞O[ÖË, « ŒÑ≤ Õ[ã≤ «K«Ûù"åÜ≥∂

«O "Àºq∞fl « ü „uQÆ∞}Ü«∂ãÇÏ =∞Ü«∞º#O Õ I

ÑÓ~‚qÖÏѺ Ñit+ª =∞YO_» ãOq ü

™êfi#O Œ~°∂Ñ=∞#∞ Éèí∂Ü«∞ ~°"Õ∞ ÇÏ =∞ Œº II 40

113

„ÑuÑ^•~°úO :- Éèí∂q∞O[ÖË ´ Éèí∂q∞x h\Ö’#∞† « üJÑ≤ Õ[ã≤ ´ ^•xx

‰õÄ_® JyflÖ’#∞† « üK«"åÜ≥∂ ´ =∞i^•xx "åÜ«Ú=ÙÖ’#∞† «O "Àºq∞fl

´ ^•xx PHÍâ◊OÖ’#∞† `«`ü„uQÆ∞}Ü«∂ã¨Ç¨Ï ´ ^•xx „uQÆ∞}Ï`«‡Hõ"≥∞ÿ#

=∂Ü«∞`ÀãÇφ J#O Õ ÑÓ~‚ =∞~ÚqÖÏѺ ´ J#O «=Ú ÑÓ~°‚=Ú J~Ú#

<åÖ’ ÅÜ«∞O*Ëã≤† Ñit+ªO ´ q∞yeL#fl† JYO_» ãOq ü ™êfi#O Œ~°∂ÑO

´ JYO_» *Ï# ãfi~°∂Ñ P`å‡#O^•xfl† J#∞Éèí∂Ü«∞ó J#∞Éèí= ÑÓ~°fiHõOQ͆

JÇÏO J Œº~°"Õ∞ ´ <Õ#∞ WÑC_»∞ ~°q∞ã∞Î<åfl#∞.

ÉèÏ=O :- Éèí∂q∞x [ÅOÖ’, ^•xx JyflÖ’, ^•xx "åÜ«Ú=ÙÖ’#∞, ^•xx

PHÍâ◊OÖ’#∞, ^•xx „uQÆ∞}Ï «‡Hõ =∂Ü«∞`À ãÇ J#O «"≥∞ÿ, ÑiÑÓ~°‚"≥∞ÿ#

<åÖ’ ÅÜ«∞O*Ëã≤ q∞ye L#fl JYO_», *Ï˝# ã¨fi~°∂Ѩ P`å‡#O^•xfl

J#∞Éèí=OQÍ á⁄Ok <Õ#∞ WÑC_»∞ WHõ _» ~°q∞ã∂Î L<åfl#∞.

"åºYº :- „ÑÑOK«O ãq∞+≤ì "åã#Å HÍ~°}OQÍ xeKÕ LO@∞Ok QÆ#∞Hõ

Jk *Ï˝xH˜ ‰õÄ_® HõxÑ≤ã¨∞Î#flѨÊ\˜H© ^•xx U=∂„ «O Ѩ\ìOK«∞HÀ‰õΩO_®

QÍ~°_ô"å_»∞ K«∂Ñ≤OKÕ =ã∞Î=ÙÖÏQÍ, h\Ö’ „ÑuaOaOz# =$HõΔOÖÏQÍ, áê=Ú

‰õΩ|∞ã¨OÖÏQÍ, Jã¨`ÕÎ#x „QÆÇ≤ÏOz, J#O`« P`å‡#O^•xfl á⁄O^Œ∞`«∂<Õ

LO\Ï_»∞ Jx „HO Œ\ â’¡HõOÖ’ K≥ÑC‰õΩ<åflO. J~Ú Õ JÖÏ J «_çH ZÖÏ

™ê 茺=∞=Ù «∞#fl^À ãHÍ~°}OQÍ D â’¡HõO q=~°} Wã∞Î#flk. JO>Ë „ÑÑOKåxfl

K«∂ã∂Î ‰õÄ_® P`å‡#O^•xfl ZÖÏ J#∞ÉèíqOK«QÆÅ∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞?

„ÑÑOK«O J<Õk â◊|Ì, ãÊ~°≈, ~°∂Ñ, ~°ã, QÆO è•Å<Õ J~Ú Œ∞ q+Ü«∂Å`À

‰õÄ_»∞H˘x L#flk. "å\˜x „â’„`«O, `«fiH±, K«‰õΔΩ, ~°ã¨#, „Ѷ¨∂} J<Õ 5

WO„kÜ«∂Å ^•fi~å „QÆÇ≤ÏOz r=Ù_»∞ J#∞Éèí"åxH ≥K«∞Û‰õΩO@∞<åfl_»∞, D

„ÑÑOKåxfl Éè’yã∞Î<åfl_»∞. WÖÏ J#∞Éèí"åxH ≥K«∞ÛHÀ"åÅO>Ë WO„kÜ«∂ʼnõΩ

HÍ=Åã≤# â◊HÎ - „¿Ñ~°} ZHõ _ç#∞O_ç =ã∞Î<åfl~Ú? =¸ÖÏ è•~°O #∞O_ç

qâ◊√ ŒúO =~°‰õΩ L#fl K«„HÍÅ#∞O_ç. Uq∞\© K«„HÍÅ∞? ZHõ _»∞O\Ï~Ú?

„Ñu =∞x+≤Ö’ <å_ô =º=ã÷ LO@∞Ok. "≥∞ Œ_»∞Ö’x <å_ôHO„ ŒO #∞O_ç

qã~°<å=Ü«∞=O =~°‰õΩ "≥#∞fl ÑÓã J<ÕHõ Z=ÚHõÅ Je¡Hõ À LO@∞Ok. D

114

"≥#∞flÑÓã#∞ P„â◊~ÚOK«∞H˘x „Ñ è•#OQÍ ã∞+μ=∂fl<å_ç Jx „Ñ è•# <å_ç

LO@∞Ok D ã+μ=∂fl <å_ç „|Çχ~°O„ äŒO =~°‰õΩ LO@∞Ok. nx<Õ „|Çχ<å_ç,

"≥∂HõΔ<å_ç Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. D ã¨∞+¨μ=∂fl <å_çÖ’ QÆ∞^Œ™ê÷#OÖ’

=¸ÖÏ è•~° K«„HõO, eOQÆ™ê÷#OÖ’ ™êfikèëêì#K«„HõO, <åaè™ê÷#OÖ’ =∞}ÑÓ~°Hõ

K«„HõO, ǨÏ$^ŒÜ«∞™ê÷#OÖ’ J<åǨÏ`«K«„HõO, HõO~î°™ê÷#OÖ’ qâ◊√^ŒúK«„HõO,

„Éèí∂=∞ ŒºOÖ’ P*Ï˝K«„HõO Jx +¨@Û„HÍÅ∞O\Ï~Ú. WHõ „|Ǩχ~°O„ èŒO= ŒÌ

(„|Çχ™ê÷#O) ãÇÏ„™ê~° K«„HõO LO@∞Ok. W Õ Ñ~°=∂ «‡™ê÷#O.

D ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl K«„HÍÅÖ’ "≥Ú Œ\ 5 K«„HÍÅ =Å¡ - =¸Å è•~°,

™êfikèëêì#, =∞}˜Ñ¨Ó~°, J<åǨÏ`«, qâ◊√^Œú K«„HÍÅ=Å¡ WO„kÜ«∂ʼnõΩ

q+Ü«∂Å#∞ „QÆÇ≤ÏOKÕ â◊HÎ =ã∞Î#flk.

WO„kÜ«∂Å∞ D K«„HÍÅ =Å¡ â◊HÎx á⁄Ok q+Ü«∂Å#∞„QÆÇ≤ÏOz « •fi~å

r=Ù_»∞ D „ÑÑOK« "åº"≥∂ÇÅÖ’ =Úxy áÈÜÕ∞O Œ∞‰õΩ ãÇÏHõiã∞Î<åfl~Ú.

(1) =¸ÖÏ è•~° K«„HõO Éèí∂ « «fiOQÆÅk. Hõ#∞Hõ "åã#K«∂¿ã â◊HÎx =Ú‰õΩ¯‰õΩ

Wã¨∞ÎOk.

(2) ™êfikèëêì# K«„HõO [Å « «fiO QÆÅk. Hõ#∞Hõ ~°∞zK«∂¿ã â◊HÎx <åÅ∞Hõ‰õΩ

Wã¨∞ÎOk.

(3) =∞}ÑÓ~°K«„HõO Jyfl « «fiO QÆÅk. Hõ#∞Hõ K«∂KÕâ◊HÎx HõO\H Wã∞Î#flk.

(4) J<åÇÏ «K«„HõO "åÜ«Ú « «fiO QÆÅk. Hõ#∞Hõ ãÊi≈OKÕ â◊HÎx K«~å‡xH

Wã¨∞ÎOk.

(5) qâ◊√ Œú K«„HõO PHÍâ◊ « «fiO HõÅk. Hõ#∞Hõ q<Õâ◊HÎx K≥qH Wã∞ÎOk.

WÖÏ 5 K«„HÍÅ∞ 5 WO„kÜ«∂ʼnõΩ 5 q+Ü«∂Å#∞ „QÆÇ≤ÏOKÕâ◊HÎ xã∞Î#flq.

JO Œ∞=Å¡ r=Ù_»∞ D „ÑÑOK« q+Ü«∂ÅÖ’ =Úxy, WHõ _» ^˘iH JÅÊ"≥∞ÿ#

q+Ü«∂#O^•Å‰õΩ Pâ◊Ñ_ç P`å‡#O^•xfl Œ∂~°O KÕã∞‰õΩO@∞<åfl_»∞.

=∞i P`å‡#O^•xfl á⁄O^Œ@O ZÖÏ? ^•xH˜ =∂~°æO Uq∞\ ˜?

WO„kÜ«∞x„QÆÇÏO - "≥·~åQƺO.

115

=∂#=Ù_»∞ `«#Ö’x P`å‡#O^•xfl á⁄O^•ÅO>Ë WO„kÜ«∂Å∞

q+¨Ü«∂ÅÖ’xH˜ áȉõΩO_® x„QÆÇ≤ÏOKåe. W^Õ WO„kÜ«∞x„QÆǨÏO. P`«‡

™êHΔÍ`å¯~åxfl á⁄Ok, P`å‡#O^•xfl J#∞ÉèíqOKåÅ#∞H˘<Õ ™ê 茉õΩ_»∞ «#

™ê èŒ#Å∞ ™êyã∞Î#fl H˘nÌ D WO„kÜ«∞x„QÆÇÏO ™ê 茺=∞=Ù «∞Ok† q+Ü«∞

"åº"≥∂ÇÏO «yæ áÈ «∞Ok.

S Õ Uq∞\Ï ™ê èŒ#Å∞? 2 ~°HÍÅ ™ê èŒ#Å∞<åfl~Ú Jq -

1. Ü≥∂QÆ ™ê èŒ#, 2. *Ï# ™ê èŒ#. =¸Å è•~° K«„HõOÖ’ ‰õΩO_»eh â◊HÎ

LO@∞Ok. Jk 2 áê=ÚÅ∞ XHõ •x H˘Hõ\ ÃÑ#"Õã∞H˘x K«∞@ìK«∞@∞ìH˘x

=Ú_»∞K«∞H˘x Ñ_»∞‰õΩ#fl@∞ìQÍ LO@∞Ok. J Õ r=Ù_»∞. D ‰õΩO_»eh â◊HÎx

HõkeOK«@"Õ∞ ™ê èŒ#. =¸ÖÏ è•~°OÖ’x ‰õΩO_»ex â◊HÎ ™ê èŒ# ^•fi~å Hõke

„Hõ=∞OQÍ ™êfikèëêì# K«„HÍxfl, Jk^•\ =∞} ÑÓ~°K«„HÍxfl, •xx JkèQÆq∞Oz

J<åÇÏ`åxfl, •xx •\ qâ◊√^•úxfl KÕi, JHõ _ç#∞O_ç P*ÏK«„HÍxH KÕ~åe.

nx<Õ K«„HõÉèË^Œ#O JO\Ï~°∞. JO>Ë ‰õΩO_»eh â◊H˜Î XH˘¯Hõ¯ K«„HÍxfl

ÉèËkOK«∞‰õΩO@∂ "≥à◊§@O J#fl=∂@. WÖÏ ‰õΩO_»eh â◊H˜Î K«„HõÉèË^Œ#O

KÕã∞‰õΩO@∂ "≥àϧÅO>Ë =ÚO Œ∞ ‰õΩO_»eh â◊HÎx HõkeOKåe. ^•xH 2

~°HÍÅ™ê^èŒ#Å∞.

1. Ü≥∂QÆ™ê^è Œ# :- "≥<≥fl=ÚHõÖ’ ã¨∞+¨μ=∂fl<å_ç LO@∞O^Œx

K≥ÑC‰õΩ<åflO. ^•xH W~°∞"≥·ÑÙÖÏ W_® Ñ≤OQÆà◊ J<Õ 2 <å_»∞Å∞O\Ï~Ú. Wq

=¸ÖÏ è•~°O ŒQÆæ~° "≥Ú ŒÖ· J*ÏK«„HõO =~°‰õΩ LO_ç =Ú‰õΩ¯ ~°O„ è•Å = ŒÌ

≥~°∞K«∞H˘x LO\Ï~Ú. =∞#âßfiã#∞ W_®Ñ≤OQÆà◊<å_»∞Å #∞O_ç „áê}ÏÜ«∂=∞O

^•fi~å JO`«~°‰õΩOÉèíHõO, ÉÏǨϺ‰õΩOÉèíHõO ^•fi~å ã¨∞+¨μ=∂fl <å_çÖ’

„Ñ"Õâ◊ÃÑ\Ïìe. JÑC_»∞ P ã∞+μ=∂fl <å_çÖ’ QÆ∞ Œ™ê÷#O = ŒÌ L#fl =¸ÖÏ è•~°

K«„HõOÖ’x ‰õΩO_»eh â◊HÎx D „áê}â◊HÎ Hõkeã∞ÎOk. Wk Ü≥∂QÆ™ê èŒ#. WHõ -

2. *Ï#™ê èŒ# :- LÑx+ «∞ÎÅ *Ï<åxfl - "Õ •O «*Ï<åxfl XHõ

ã Œ∞æ~°∞=Ù = ŒÌ „â◊ Œú À „â◊=}O KÕã∂Î =∞##, xkè 蕺ã#Å∞ KÕã∂ÎLO>Ë

=¸ÖÏ è•~°OÖ’x HõO_»eh â◊HÎ ãÇÏ[OQÍ<Õ Hõke „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ K«„HõÉèË Œ#O

KÕã∞‰õΩO@∂ áÈ «∞Ok. Wk *Ï# =∂~°æ ™ê èŒ#.

116

Z=Ô~· Õ J~°› « QÆey# t+¨μº_»∞ QÆ∞~°∞¿ã=*Ëã≤, QÆ∞~°∞É’ èŒqx, QÆ∞~°∞

ã¨=∞HõΔOÖ’ ™ê èŒ#KÕã¨∂Î LO\Ï_À J «_çÖ’x ‰õΩO_»ehâ◊HÎ =¸ÖÏ è•~°O

#∞O_ç Hõke ™êfikèëêì# K«„HõOÖ’H KÕ~°∞ «∞Ok. WÖÏ KÕÜ«∞@O =Å¡ =¸Å è•~°

K«„HõOÖ’x Éèí∂ « «fiO ™êfikèëêì#OÖ’x [Å « «fiOÖ’ ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ «∞Ok.

WHõ ‰õΩO_»eh â◊H˜Î ™êfikèëêì#O#∞ÉèËkOK«∞H˘x =∞}˜Ñ¨Ó~åxfl KÕi#ѨC_»∞

Éèí∂`«`åfixfl b#OKÕã¨∞H˘#fl [Å`«`«fiO =∞}˜Ñ¨Ó~°OÖ’x Jyfl `«`«fiOÖ’

b#=∞=Ù «∞Ok. W Õ Éèí∂q∞ [ÅOÖ’ [ÅO JyflÖ’ b#O HÍ=@O. WÑC_»∞

‰õΩO_»eh â◊H˜Î Hõke J<åǨÏ`«O KÕ~°@O`À Jyfl`«`«fiO J<åǨÏ`«OÖ’x

"åÜ«Ú=ÙÖ’ b#=∞=Ù «∞Ok. ‰õΩO_»eh qâ◊√^•úxfl KÕ~°@O`À "åÜ«Ú « «fiO

HÍ™êÎ qâ◊√^ŒúOÖ’x PHÍâ◊OÖ’ ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ`«∞Ok. WÖÏ XH˘¯Hõ¯Éèí∂`«O

ÃÑ·^•xÖ’ ÅÜ«∞=∞ø`«∂ PHÍâ◊O =∂„`«"Õ∞ q∞ye#ѨC_»∞ ‰õΩO_»eh â◊H˜Î

qâ◊√^•úxfl ^•\˜ P*Ï˝K«„HõOÖ’ KÕi#ѨC_»∞ D PHÍâ◊O „uQÆ∞}Ï «‡Hõ"≥∞ÿ#

=∂Ü«∞`À ãÇ FOHÍ~°OÖ’ ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ «∞Ok. P*Ï K«„HõOÖ’xH ‰õΩO_»ex

(r=Ù_»∞) „Ѩ"ÕtOK«@O JO>Ë =∞#ã¨∞û`À ã¨Ç¨ 㨈~fiO„kÜ«∂Å â◊‰õΩÎÅ∞

Å=∞Ü≥ÿ∞áÈ~Ú#>Ë¡. WHõ P*Ï˝K«„HÍxfl ‰õΩO_»ex ÉèËk¿ãÎ U „áêѨOzHõ

J#∞Éèí==¸ LO_» Œ∞. JYO_» P`å‡#O Œ"Õ∞. WÑC_»∞ r=Ù_»∞ «#Ü«∞^•~°ú

ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# P`«‡QÍ x~°O`«~°=Ú `«#Ö’<Õ ~°q∞ã¨∂Î LO\Ï_»∞. WѨC_»∞

„ÑÑOK«O L<åfl J «_çH ÖË#>Ë¡. JO Œ∞H *ÏxH „ÑÑOK«O L<åfl „ÑÑOK«

ãÊ $ÇÏ LO_» Œ∞ Jx K≥ÑÊ@O.

P`å‡#∞Éèí=O ZÖÏ LO@∞Ok?

â’¡II J*Ï˝# «xfl~°ã¨<Õ=∞~Ú É’ èŒ~°∂¿Ñ

™êº`åO Hõ èŒO uq∞~° «kfi~° Õ W"å~¯ I

|O èŒâ◊Û "≥∂HõΔ Wu HõÅÊ# =∞Ѻ ã «ºO

„ÉèÏO ≥·º= ÉèÏ «ºdÅ ™êHΔ}˜ x «º=ÚˆHÎ II 41„ÑuÑ^•~°÷O :- J~¯ ´ ã∂~°∞ºxÖ’† uq∞~° « ü q~° Õ W= ´ pHõ\˜

117

LO_»@O, Jk `˘ÅyáÈ=@O ÖÏQ͆ É’ èŒ~°∂¿Ñ=∞~Ú ´ *Ï#ãfi~°∂Ñ"≥∞ÿ#

<åÖ’† J*Ï# « ü x~°ã<Õ ´ J*Ï#=Ú, ^•xx áÈQ˘@∞ì HÀ=@=Ú† Hõ èŒO

™êº`åO? ´ ZÖÏ LO\Ï~Ú? |O èŒóK«, "≥∂HõΔ Wu ´ |O èŒ=Ú, "≥∂HõΔ=Ú

J<Õ, HõÅÊ#O JÑ≤ ´ HõÅÊ# ‰õÄ_®† Jã «ºO ´ Jã «º"Õ∞† x «º=ÚHÎ JdÅ

™êHΔ} ´ x «º=Ú‰õΩÎ_≥·# ã~°fi™êHΔÖ’† „ÉèÏO`åº U= ÉèÏu ´ „ÉèÏOu =Å¡<Õ

JÖÏÉèÏã≤ã¨∞ÎOk.

ÉèÏ=O :- ã∂~°∞º_çÖ’ pHõ\ LO_»@O, Jk `˘Åy áÈ=@O =Ö *Ï#

ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# <åÖ’ J*Ï˝#=Ú, ^•xx áÈQ˘@∞ìHÀ=@=¸ JO@∂ ZÖÏ

LO\Ï~Ú? |O èŒ=Ú, "≥∂HõΔ=Ú J<Õ HõÅÊ# ‰õÄ_® Jã «º"Õ∞. x «º=Ú‰õΩÎ_≥·#

ã~°fi™êHΔÖ’ „ÉèÏOu =Å¡ JÖÏ ÉèÏã≤ã∞ÎOk. („ÉèÏOux `˘ÅyOK«∞HÀ=@"Õ∞

=ÚH˜Î)

"åºYº :- P`å‡#∞Éèí∂ux á⁄Ok# «~åfi « ≥e¿ã XHõ =ÚYºq+Ü«∞O

U=∞O>Ë JãÅ∞ J*Ï#=¸ ÖË Œ∞, ^•xx áÈQ˘@∞ìHÀ=@=¸ ÖË Œ∞. Ô~O_»∂

X\ì Õ. Ô~O_»∂ x[OHÍ Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë ã∂~°∞º_çÖ’ pHõ@<Õk ZÑC_≥·<å

LO@∞O^•? LO>ËQÆ^•! pHõ\˜x áÈQ˘\ÏìÅx „Ѩܫ∞`«flO KÕ¿ãk. JO>Ë

ã∂~°∞ºxÖ’ pHõ\© ÖË Œ∞, •xx áÈQ˘>Ëì „ÑÜ«∞ «fl=¸ ÖË Œ∞. Ô~O_»∂ J| Œú"Õ∞.

JÖψQ <åÖ’ ZѨC_»∂ |O^èŒ=¸ ÖË^Œ∞, ^•xx =^Œ∞Å∞ÛH˘<ÕO^Œ∞‰õΩ

„Ѩܫ∞`«fl=¸ÖË^Œ∞, =ÚH˜Îx á⁄O^Œ@=¸ ÖË^Œ∞. <Õ<≥ѨC_»∂ =Ú‰õΩÎ_»<Õ.

x`«º=Ú‰õΩÎ_»<Õ.

~å„u XHõ HõÅ=zÛOk. •xÖ’ <Õ#∞ XHõ}‚ HõuÎ À á⁄_çKå#∞. áÈbã∞Å∞

=zÛ JÔ~ãπì KÕâß~°∞. *·Å∞Ö’ "Õâß~°∞. ^•x`À *·Å∞#∞O_ç q_»∞ ŒÅHÍ"åÅx

Z<Àfl „ÑÜ«∞`åflÅ∞ KÕâß#∞. =∞Oz Ñ‘¡_»~°∞#∞ ÃÑ@∞ìH˘x, Hã∞#∞ u~°QÆ À_çOz

ZÖÏÔQ· Õ<ÕO q_»∞ ŒÅÜ«∂º#∞. ≥Å¡"åi "≥∞ʼnõΩ= =zÛOk. ÖËz ‰õÄ~°∞ÛO>Ë

HõÅ QÆ∞~°∞Î=zÛOk. P! <Õ#∞ HõuÎ À á⁄_»=@"Õ∞O\? *·Å∞Ö’ Ñ_»@"Õ∞O\?

„ÑÜ«∞`åflÅ∞ KÕã≤ |Ü«∞@Ñ_»@"Õ∞O\? JO`å J| ŒúO Jx ÕeáÈ~ÚOk.

WÑC_®Ö’z¿ãÎ *·Å∞ - q_»∞ ŒÅ Ô~O_»∂„Éèí"Õ∞ (HõÖË).

118

JÖÏQ „ÉèÏOu HÍ~°}OQÍ ÉO èŒOÖ’ L<åfl=∞#∞H˘O@∞<åflO. "≥∂HõΔO

H˘~°‰õΩ - q_»∞ ŒÅ H˘~°‰õΩ f„=OQÍ ™ê èŒ# K≥Ü«∂ºÅ#∞‰õΩO@∞<åflO. "≥∂HõΔO

á⁄O^Œ∞`å=∞h J#∞‰õΩO\ÏO. J~Ú`Õ W^ŒO`å Jã¨`«º=∞x, ~å„u

HõÅÖÏO\˜ Õ#x, JãÅ∞ |O èŒO ZÑC_»∂ ÖË Œx, Hõ#∞Hõ "≥∂HõΔO J<Õ „ÑãHÎ

ÖË^Œx „ÉèÏOu `˘Åy# `«~åfi`« -ã¨fiã≤÷uÖ’ xez# `«~åfi`« `≥Å∞ã¨∞ÎOk.

ã¨fiã≤÷uÖ’ xez# "åxH˜ |O^èŒ=ÚÖË^Œ∞. =ÚH˜ÎÖË^Œ∞. Ѩ~°=∞ ã¨∞MÏxfl

á⁄O^Œ∞`å_»∞.

r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ q ÕÇÏ=Ú‰õΩÎ_»ÜÕ∞º ã≤÷ux =i‚ã∞Î<åfl~°∞.

â’¡II P~°|Ì Hõ~°‡}˜K« Éè’QÆ « U=#¿+ª

„áê}Ï ŒÜ≥∂Ñ≤ =∞=∞ <À„ « q∞ «∞O ã=∞~åúó I

«áêÎyfl x+ì [ «∞=#‡~Ú ÑÓ~°‚É’ èÕ

b<å Éèí=Ou #ÑÙ#~°# <åkHõO ™êº ü II 42„ѨuѨ^•~°÷O :- P~°|Ì Hõ~°‡}˜K« ´ „áê~°|úHõ~°‡Å∞† Éè’QÆ`«U=#¿+ì ´

J#∞ÉèíqOK«@O`À<Õ #tOzáÈ`å~Ú† =∞=∞ „áê}Ï^ŒÜ≥∂ JÑ≤ ´ <å

„áê}Ï Œ∞Å∞ ‰õÄ_®† L„ « q∞ «∞O ´ x„+¯q∞K«\ÏxH† #ã=∞~å÷ó ´ â◊HÎÖËx

=~ÚáÈ`å~Ú, `«Ñ¨Î Jyflx+¨ª [`«∞=`ü ´ HÍÅ∞`«∞#fl =∞O@Ö’ LOz#

ÅHõ ÖÏQ͆ =∞~ÚÑÓ~°‚É’ èÕ <åÑÓ~°‚*Ï#OÖ’† b<åÉèí=Ou b#"≥∞ÿáÈ`å~Ú†

ÑÙ#ó[#<åkHõO#™êº ü ´ uiy[x‡OK«@O "≥ÚIIq LO_»=Ù.

ÉèÏ=O :- „áê~°|ú Hõ~°‡Å∞ Éè’yOK«@O`À<Õ #t™êÎ~Ú. <å „áê}ÏÅ∞ "≥ÚII#q

x„+¯q∞OK«\ÏxH ‰õÄ_® â◊HÎÖËx ==Ù`å~Ú. HÍÅ∞ «∞#fl =∞O@Ö’ LOz#

ÅHõ ÖÏQÍ Jq („áê}Ï Œ∞Å∞) <å ÑÓ~°‚*Ï#OÖ’ b#"≥∞ÿ áÈ`å~Ú. uiy [#‡

"≥Ú ŒÖ·#q LO_»=Ù.

"åºYº :- ™ê=∂#∞ºÅ Ü≥ÚHõ =∞~°}ÏxH, =∞Ç «∞‡Å Ü≥ÚHõ =∞~°}ÏxH

QÆÅ Õ_®#∞ WHõ _» ãÊ+ìOQÍ „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

™ê=∂#∞ºÅ∞ „áê~°|ú Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞, "åã#Å∞ ≥K«∞ÛH˘x D ÕÇÏO L#flO «

=~°‰õΩ "å\x Y~°∞ÛKÕã∞‰õΩO\Ï~°∞. "åã#Å „¿Ñ~°} =Å¡ Hõ~°‡Å∞ KÕã∂Ά áê~°|ú

119

Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ#∞ J#∞Éèíqã∂Î "å\x Y~°∞ÛKÕã∞‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú Õ D [#‡Ö’

KÕã≤# Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ#∞, "åã#Å#∞ J<ÕHõ [#‡ÅÖ’ ‰õÄ_»É@ì|_ç, "≥O@ ≥K«∞Û‰õΩ#fl

ãOz « Hõ~°‡Å`À HõÅ∞ÑÙH˘x, ÃÑ ŒÌ =¸@QÍ KÕã∞H˘x, „áê~°|úO ÑÓ~°Î~Ú

áÈ=@O`À<Õ D ÕÇxfl =ke áÈ`å~°∞. J Õ =∞~°}O. D ã=∞Ü«∞OÖ’

J «x =∞#ã∞û`À áê@∞ 5 *Ï<ÕO„kÜ«∂Å#∞ fã∞H˘x D ÕÇÏO #∞O_ç

"≥àϧe. JÖÏ "≥àı§@ÑC_»∞ =∞#ã∞û`À ZÅ¡ÑC_»∂ Hõeã≤ LO_Õ „áê}O ‰õÄ_®

Hõke áÈ «∞Ok. J~Ú Õ „áê}ÏÅ∞ ÕÇÏOÖ’ ÉÏQÍ HõÅQÆÅã≤ áÈ~Ú#O Œ∞#

ÕÇÏO #∞O_ç q_çÑ≤OK«∞H˘x áÈ"åÅO>Ë "å\H Q˘ÑÊ|ÅO - â◊HÎ HÍ"åe.

|OHõ `À JO\Oz# HÍy`åxfl `˘ÅyOK«\ÏxH ZÖÏ |ÅO„ÑÜ≥∂yOKåÖ’

JÖÏQ ÃÑ# "Õã∞H˘x L#fl ÑOK«„áê}ÏÅ∞ ÕÇÏO #∞O_ç q_çáÈ"åÅO>Ë

H˘O « |ÅO HÍ"åe. D |ÅO ZHõ _ç #∞O_ç =ã∞ÎOk? r=Ù_»∞ P ÕÇÏOÖ’

LO_ç ãOáêkOK«∞‰õΩ#fl Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞, "åã#Å#∞O_Õ „áê}ÏʼnõΩ Pâ◊HÎ =ã∞ÎOk.

^•x`À „áê}ÏÅ∞ |Å=O «OQÍ ÕÇÏO#∞O_ç x„+¯q∞™êÎ~Ú. JO Œ∞H =∞~°}O

ÉèíÜ«∞OHõ~°O. r=Ù_»∞ ÅHõΔ Õà◊√§ ‰õΩ\ì#@∞ì Ü«∂ «# J#∞Éèíq™êÎ_»∞.

S Õ P`å‡#∞Éèí∂u <˘Ok# r=#∞‡‰õΩÎx Ñiã≤÷u Uq∞\? r=#∞‡‰õΩÎ_»∞

r=ÉèÏ=O #∞O_ç q_»∞ ŒÅ á⁄Ok# "å_»∞, å#∞ x «º, ã «º *Ï#, ã∞Yãfi~°∂Ñ

P`«‡#x„QÆÇ≤ÏOz x~°O`«~°O P`«‡QÍ LO_Õ"å_»∞. J`«_»∞ J#O`« HÀ\˜

[#‡ÅÅÖ’ ã¨OáêkOz `≥K«∞Û‰õΩ#fl ã¨Oz`« Hõ~°‡Åhfl *Ï˝<åyflÖ’ ^ŒQÆú"≥∞ÿ

áÈÜ«∂~Ú. WHõ „áê~°|ú Hõ~°‡Åhfl ^ÕǨÏO L#flO`«=~°‰õΩ Éè’yOK«@O`À

#tOzáÈ~Ú#q. WHõ =Ú‰õΩÎ_≥·# «~åfi « ÕǨÏO ^•fi~å [iy# PQÍq∞

Hõ~°‡Å∞ J`«_»∞ P`«‡QÍ#∞#flѨC_»∞ [iy#q QÆ#∞Hõ "å\ ˜`À P`«_çH˜

ãO|O èŒOÖË Œ∞. XHõ"Õà◊ Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ U"≥·<å L<åfl Jq P=∞Ç «∞‡x ÑÓlOz#

"åiH† Õfi+≤Oz, ÉÏ èŒ ÃÑ\ì#"åiH áÈ`å~Ú. WÑC_»∞ Jxfl ~°HÍÅ Hõ~°‡

ѶÖÏÅ∞ "åã#Å∞ ÑÓiÎQÍ #tOzáÈ~Ú#q QÆ#∞Hõ† J «_»∞ ÕÇÏO = ŒÖÏeû

=zÛ# ã=∞Ü«∞OÖ’ „áê}ÏÅ∞ J «_ç ÕÇÏ#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ ~å=\ÏxH |ÅO

LO_» Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë „áê}ÏʼnõΩ |ÅO "åã#Å∞, Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÖË QÆ#∞Hõ† "åã#Å∞

120

Hõ~°‡Ñ¶ÖÏÅ∞ ÖË=Ù QÆ#∞Hõ† =∞~À ÕÇxfl "≥ «∞‰õΩ¯<Õ Ñx r=Ù_çH ÖË Œ∞ QÆ#∞Hõ

„áê}ÏʼnõΩ â◊HÎ ÖËHõ ÑÓ~°‚*Ï#OÖ’ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ`å~Ú. JO>Ë «# ãfi~°∂ÑOÖ’

ÅÜ«∞"≥∞ÿ áÈ`å~Ú. JO>Ë „áê}À„ « =∞} J<Õ Õ ÖË Œ∞. Hõ#∞Hõ ÉÏ èŒ, Ü«∂ «#

J<Õk LO_»^Œ∞. =∞#O K˘Hͯ#∞ f¿ãã≤#O`« `ÕeHõQÍ ^ÕǨxfl =ke

q^ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_»=Ù`å_»∞. WHõ uiy [#‡ J<Õ „ѨâıflÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë

[#‡‰õΩHÍ~°}"≥∞ÿ# c*ÏÅ∞ ÖË=Ù QÆ#∞Hõ. nx`À r=#∞‡‰õΩÎ_»∞ q ÕǨÏ=Ú‰õΩÎ_»Ü«∂º_»∞.

=∞Ç «∞‡Å J#∞Éèí∂ux ~°K«~Ú « ≥eÜ«∞*Ëã∞Î<åfl_»∞.

â’¡II P=∂flÜ«∞ =∞ãÎHõã¨∞ ã¨O㨠$ « "≥·Éèí"À -ÇÏO

"Àº"≥∂flÑ≤ ÑÓ~°‚ «=∞=¸iÎ ~°ÇÏã≤÷ À -ÇÏO I

ã~åfiÅ Ü≥∂ÇÏ=∞ÇÏ=∂ Œº= ÉèÏãHÀ -ÇÏO

"åQÍ Œº QÀK«~° 㨠Àk « ™œYº HÀ -ǨÏO II 43„ÑuÑ^•~°÷O :- JÇÏO <Õ#∞† P=∂flÜ«∞=∞ãÎHõ "Õ •ÅÜ≥ÚHõ t~°ã∞ûÖ·#

LÑx+ «∞ÎÅÖ’x† ã∞ãO㯠$ «"≥·Éèí=ó ´ L «Î=∞ ãO㯠$f "≥·Éèí=OQÆÅ"å_çx†

JÇÏO ´ <Õ#∞† "Àº=∞fló JÑ≤ ´ PHÍâ◊O Hõ<åfl† ÑÓ~°‚ «=∞=¸iÎó ´ Z‰õΩ¯=

ÑÓ~°‚OQÍ LO_Õ† ã≤÷u~°ÇÏ ´ ã≤÷uÖ’ L<åfl#∞† JÇÏO ´ <Õ#∞† ã~°fiPÅÜ«∞ó

´ JxflO\H xÅÜ«∂xfl† JÇÏO Pk J=ÉèÏãHõó ´ '<Õ#∞— (JÇÏOHÍ~°O)

"≥ÚII#"å\x "≥eyOKÕ"å_çx† JÇÏO ´ <Õ#∞† "åH± Pk JQÀK«~° ´ <Õ#∞

"å‰õΩ¯ "≥ÚII# "å\H JQÀK«~°"≥∞ÿ† ã^• Lk « ™œYºHõó ´ x «º P#O Œ

ã¨fi~°∂ѨÙ}˜‚.

(1) LѨx+¨`«∞ÎÅÖ’x L`«Î=∞ ã¨O㨯 $f "≥·Éèí=O QÆÅ"å}˜‚. (2) PHÍâ◊O

Hõ#flѨÓ~° ‚"≥∞ ÿ# "å_çx. (3) JhflO\ ˜H˜ xÅÜ«∂hfl. (4) ã¨~åfixfl

„ÑHÍtOÑKÕ¿ã"å}‚. (5) x «º"≥∞ÿ# P`å‡#O ŒOÖ’ ã^• ~°q∞OKÕ"å}‚.

ÉèÏ=O :- <Õ#∞ LÑx+ «∞ÎÅÖ’x L «Î=∞ ãO㯠$f "≥·Éèí=O QÆÅ"å_»#∞.

PHÍâ◊O Hõ<åfl ‰õÄ_® Z‰õΩ¯= ѨÓ~°‚"≥∞ÿ# ã≤÷uQÆÅ"å_»#∞ <Õ#∞. JxflO\˜H˜

xÅÜ«∂xfl <Õ#∞. JÇÏOHÍ~°O "≥ÚII# "å\x "≥ÅyOKÕ"å_çx <Õ#∞. "å‰õΩ¯

"≥ÚII# "å\H JQÀK«~°"≥∞ÿ ZÅ¡ÑC_»∂ LO_Õ P#O ŒO QÆÅ"å_»#∞.

121

"åºYº :- (1) LÑx+ «∞ÎÅhfl ÕeÛ K≥¿ÑÊ q+Ü«∞O XHõ>Ë. ''„|Çχ㠫ºO

- [QÆxfl 茺 - r"À„|ÃǷχ= <åÑ~°ó—— [QÆ «∞ÎÖËx Õ. q∞ 蕺=∂„ «O. Ñ~°=∂ «‡

=∂„ «"Õ∞ J#O « 㨠«ºO. P Ѩ~°=∂ «‡ h"Õ Jx. W Õ LѨx+¨ «∞ÎÅÖ’x

L «Î=∞ ãO㯠$f"≥·Éèí=O. ™ê èŒ# KÕã≤, P «‡*Ï<åxfl á⁄Ok, å#∞ ã~°fi"åºÑHõ,

ãfiÜ«∞O„ÑHÍâ◊, JYO_» P#O Œãfi~°∂Ñ P «‡#∞ Jx J#∞Éèí=OÖ’ xeÛ#

=∞Ç «∞‡_»∞ LÑx+ «∞ÎÅÖ’x Q˘ÑÊ ãO㯠$f "≥·Éèí=O QÆÅ"å_»=Ù «∞<åfl_»∞.

(2) PHÍâ◊O J#O «"≥∞ÿ#k ÑÓ~°‚"≥∞ÿ#k JxflO\H «#Ö’ LO_»\ÏxH

J=HÍâ◊O WKÕÛ^Õ PHÍâ◊O. JÖÏO\ ˜ J#O`«"≥∞ÿ# PHÍâßxH˜ ‰õÄ_®

J=HÍâ◊q∞KÕÛk P «‡. P «‡ #∞O_Õ PHÍâ◊O =zÛOk. JO>Ë PHÍâ◊O Hõ<åfl

ÑiÑÓ~°‚"≥∞ÿ#k. JO Œ∞H <Õ#∞ PHÍâ◊O Hõ<åfl ÑiÑÓ~°∞‚_≥·# "å}‚ JO@∞<åfl_»∞.

(3) JxflO\˜H˜ xÅÜ«∞O P`«‡. ѨOK«Éèí∂`åÅ∞ P`«‡Ö’<Õ L#flq.

ÑOK«Éèí∂`åÅ ã «fi~°*’ QÆ∞}ÏÅ#∞O_ç =zÛ# ãq∞+≤ì ã∂HõΔ ‡ â◊s~°O - '„ÉÇχ—

P «‡Ö’<Õ LOk. ÑOK«Éèí∂`åÅ «"≥∂QÆ∞}ÏOâ◊ =Å¡ ÑOpHõ~°}O K≥Ok ã∂÷Å

Éèí∂`åÅ∞QÍ U~°Ê_ç, "å\ HõÅ~ÚHõ À =zÛ# D <å=∞ ~°∂Ñ [QÆ «∞Î JO`å

P «‡Ö’<Õ HõeÊ «O. D ã=∞ãÎ ã$+≤ìx áÈ+≤OKÕ q+μ‚=Ù† ÅÜ«∞Hõ~°Î t=Ù_»∞ -

JO`å P «‡Ö’<Õ L#flq. 7{7´14 Ö’HÍÅ∞, D ã=∞ãÎ „|LJO_»O JO`å

P «‡Ö’<Õ L#flk. Wk, Jk J#<ÕÅ? P «‡‰õΩ J#ºOQÍ Ug∞ LO_Õ J=HÍâ◊"Õ∞

ÖË Œ∞. ''UHõ "Õ∞"å - ŒfiÜ«∞O„|Çχ <ÕÇÏ<å<åã≤ÎHOK«#—— WÖÏ ã~åfixH© xÅÜ«∞O

P «‡. Hõ#∞Hõ P «‡ ãfi~°∂ÑÙ_»∞ JxflO\H xÅÜ«∞"≥∞ÿ#"å_»∞.

(4) JÇÏOHÍ~°O "≥ÚII# JxflO\x "≥eyOz K«∂¿Ñk P «‡ÜÕ∞. D

„ÑÑOK«OÖ’ Õxfl K«∂_®Å<åfl Hõ#∞fl LO_®e. H=ÅO Hõ#∞fl LO>Ë KåÅ∞<å?

pHõ\Ö’ Hõ#∞fl Õx<≥·<å K«∂_»QÆÅQÆ∞ «∞O^•? "≥Å∞QÆ∞ HÍ"åe. JO>Ë HõO\H

"≥Å∞QÆ∞ ãÇÜ«∞OQÍ LO>Ë<Õ Hõ#∞fl K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞ «∞Ok. P "≥Å∞QÆ∞ ÑQÆÅ∞

ã∂~°∞º_»∞† ~å„u K«O„ Œ∞_»∞, nÑO. WO Œ∞Ö’ ãfiÜ«∞O „ÑHÍâ◊OQÍ x «º=¸

x~°O «~°=Ú "≥eQk ã∂~°∞º_»∞. J~Ú Õ P ã∂~°∞ºx „ÑHÍâßxH HÍ~°}O

Uq∞\? Jk P «‡ÜÕ∞. Hõ#∞Hõ P «‡ÜÕ∞ JxflO\x "≥eyOz K«∂¿Ñk. WHõ _»

122

^ÕǨÏOÖ’ ‰õÄ_® WO„kÜ«∂Å#∞, JO`«iO„kÜ«∂Öˇ·# =∞<À|∞^Œ∞úÅ∞, z`«Î

JǨÏOHÍ~åÅ#∞ ‰õÄ_® "≥eyOz K«∂¿Ñk P`«‡ÜÕ∞. Hõ#∞Hõ<Õ JxflO\˜x

"≥eyOKÕ "å}‚ <Õ#∞ JO@∞<åfl~°∞.

(5) W\ì P «‡ ZÖÏO\k? JO>Ë Jk P#O Œãfi~°∂ÑO. JYO_»,

J#O « P#O Œãfi~°∂ÑO.

S Õ "å‰õΩ¯H© =∞#ã∞ûH© JO Œxk D P «‡. D q+Ü«∞O H<ÀÑx+ «∞ÎÖ’

Hõ ä•~°∂ÑOÖ’ |∞∞A=Ù KÕâß~°∞. Hõ~‡O„kÜ«∂Å∞QÍx, *Ï<ÕO„kÜ«∂Å∞QÍx,

=∞#ã∞ûQÍx Un P «‡#∞ Œi≈OK«ÖË Œ∞. Ñ~°=∂ «‡g∞ Œ xeÊ# |∞kú À, „ÑâßO «

=∞#ã∞û`À 蕺# ÑÓi « ÇÏ$ ŒÜ«∞OÖ’ =∂„ «"Õ∞ Œi≈OK«=K«∞Û Jx. Hõ#∞Hõ<Õ

'<Õ#∞ "åQÍk WO„kÜ«∂ʼnõΩ JQÀK«~°"≥∞ÿ# P#O Œãfi~°∂ÑÙ}‚— Jx P «‡x+μª_»∞

JO@∞<åfl_»∞. W^Õ =∞Ǩ`«∞‡Å x~°O`«~° J#∞Éèí=O. W\˜ì J#∞Éèí=OÖ’

xeKÕO^Œ∞ ˆH =∂#= [#‡=zÛOk. ™êkè¿ãÎ ™ê~° ÷H õO KÕã¨∞‰õΩ#fl>Ë ì.

P «‡™êHΔÍ`å¯~åxÔH· „Ѩܫ∞uflOz, ™ê èŒ#KÕã≤, JO Œ∞H˘x =∂#=rq`åxfl

™ê~°úHõO KÕã∞HÀQÆÅ=∞x Ptã∂Î...

- ãfiã≤Î -

( D 'P`«‡q^•ºqÖÏã¨O— „QÆO^ä ŒOÖ’x =ÚYº q+¨Ü«∂Å#∞

QÆ∞~°∞ÎOK«∞H˘#∞@‰õΩ áê@~°∂ÑOÖ’ W=fi|_»∞ «∞#flk.)

123

P «‡q^•ºqÖÏã¨O áê@(ÑK«Ûx K≥@∞ì XHõ\ .......... ÃãÂìÖò)

K«∂KÕ ÕÇÏO XHõ\©

JO Œ∞Ö’ L#flq Ô~O_»∂

™ê èŒ#KÕã‘ q_»Q˘\Ïìe JO Œ~°=Ú IIK«∂II

(1) ã^•t= „|¿ÇχO„ Œ∞Å∂

Ç~ÚQÆ P «‡ÖÁ qÇÏiOKÕ

K«Hõ x „QÆO äŒ=ÚxKÕÛ =∞#H ã∞=∂!

Ô~O_ç\ « «Î fi=Ú ≥eÑ‘

=ÚHÎH =∂~°æO K«∂¿Ñ

™ê èŒ# KÕã‘ ™êkèOKåe "≥∂HõΔ=Ú#∞ IIK«∂II

(2) =ÚHÎH =∂~°æO =∞#‰õÄ

QÆ∞~°∞áê^•ÖË â◊~°}O

áê Œ=ÚÅO Œx =∞Hõ~°O ŒO =∞# Õ ã∞=∂!

Z<Àfl[#‡Å áêÑO

"åã# =¸@Å∞ `˘ÅQ

¿ã=Å∞ KÕã‘ ™êkèOKåb "≥∂HõΔ=Ú#∞

¿ã=Å∞ KÕã‘ ™êkèOKåb "≥∂HõΔ=Ú#∞ IIK«∂II

(3) Œ∞óYO f~ ^•~^À

LÑx+ «∞ÎÅ∞ ≥e¿Ñ#∂

"Õ Œ=ÚÅhfl P„HÀtOKÕ =∞#HÀã=¸

‰õΩO_»Å~°∂ÑO =∞>Ëì

ã¨$+‘ì ~°∂ѨO 㨠ÕÎ

*Ï#O =ÖË¡ ™êkèOKåe "≥∂HõΔ=Ú#∞

*Ï#O =ÖË¡ ™êkèOKåe "≥∂HõΔ=Ú#∞ IIK«∂II

124

(4) ãq∞+≤ì "åã#Åhfl

„ÉÇχ=Ú`À HõÅQÆÅã‘

Dâ◊fi~°∞_≥· D ã$+‘ì KÕ¿ã ã∞=∂!

Éèí∂ «=ÚÖ· Œ∂ ~åQÍ

JO Œe QÆ∞}=ÚÅ #∞O_ô

r=Ù_»∞ [QÆf =KÕÛ#∞ z„ «=∞Ü«∂

r=Ù_»∞ [QÆf =KÕÛ#∞ z„ «=∞Ü«∂ IIK«∂II

(5) ãHõÅ [QÆux ã$+≤ìOp

JO Œ∞ÖÁ ãfiÜ«∞=ÚQÆ KÕ~

«# ~°∂Ñ=Ú#∞ `å<Õ =∞~°KÕã∞=∂ I

ãfi~°æO HÀãO „â◊=∞<˘On

^•#=Ú Ü«∞[=Ú KÕã‘

Ѷe «=Ú áÈ~Ú# KÕ~åe Éèí∞qÃÑ·H

Ѷe «=Ú áÈ~Ú# KÕ~åe Éèí∞qÃÑ·H IIK«∂II

(6) â◊√ Œú ã «Î fi=¸ =∂Ü«∂

=∞e# ã «Î fi=Ú J*Ï#O

Œ∞óMÏʼnõΩ =¸ÅO ÕÇ Œ∞ÖË

Ô~O_ç\ HõÅ~ÚHõ g_»∂

ã «ºO ≥eã‘ "≥∞ÅQÆ∞

z=~°‰õΩ W ŒÌ~°∞ XHõ\∫#∞ Wk ã «ºO

z=~°‰õΩ W ŒÌ~°∞ XHõ\∫#∞ Wk 㨠«ºO IIK«∂II

(7) ÑÙ}ºO KÕã≤# ™ê 茉õΩ_»∂

QÆ∞~°∞=Ù#∞ KÕi q#Ü«∞O`À

ÉèíHÎ À ¿ã=Å∞ KÕã‘ „ÑtflOKÕ

[#‡Å∞ áÈÜÕ∞ =∂~°æO

Œ∞óYO f~ ^•s

125

≥Å∞áêe g∞~ QÆ∞~°∞ Õ"å!

≥Å∞áêe g∞~ QÆ∞~°∞ Õ"å! IIK«∂II

(8) HõkÖË ÕÇÏO [_»=¸

Hõ ŒÅx P`å‡ z ÕÎ#∂

[_»z «∞ÎÅ#∞ q_»Q˘\©ì K«∂_®b

[_»=Ú#∞ "≥O@<Õ g_»∂

z «∞Î#∞<Õ#∞QÆ K«∂_»∂

[_»=Ú#∞ g_ç z «∞ÎQÆ LO>Ë P#O ŒO

[_»=Ú#∞ g_ç z «∞ÎQÆ LO>Ë P#O ŒO IIK«∂II

(9) WÅ∞¡ ÖÏO\˜ Õ ÕÇÏO

r=Ù_»∞ WO Œ∞ÖÁ qÇÏiOKÕ

x «ºO "å_Õ Ñx=Ú>Ë¡ Hõ~°}ÏÅ∂

=∞#ã∂ |∞nú Œ$â◊ºO

JO Œ∞ÔH JO`å [_»=Ú

™êHΔQÆ LO_ô ™êkèOKåe "≥∂HõΔ=Ú#∞

™êHΔQÆ LO_ô ™êkèOKåe "≥∂HõΔ=Ú#∞ IIK«∂II

(10) L#flk JO «@ <Õ<Õ

„áê}∞Å∞ ÑÙ\©ì ÅÜ«∞=∞ø

<åHõ<åfl J#º=ÚQÍ Un ÖË Œ∂

ãO„ Œ=ÚÖ’<Õ JÅÑÙ\©ì

ãO„ Œ=ÚÖ’<Õ HõÅ¿ã

=∞ èŒ#=ÚKÕã‘ ™êkèOKåb "≥∂HõΔ=Ú#∞

=∞ èŒ#=ÚKÕã‘ ™êkèOKåb "≥∂HõΔ=Ú#∞ IIK«∂II

(11) 㨠« «=Ú zO «# =ÖÏ¡

=∞#ã∞Ö’ `åÑO `˘ÅQÆ∂

126

"åã#Åhfl *Ï#=ÚÖ’ =∞ã≤HÍQÍ

[QÆuÖ’ ÖËh P#O ŒO

P «‡Ö’ HõÅ Œx ≥e¿ã

rqOz LO_»QÆ<Õ ™êkèOK«∂

rqOz LO_»QÆ<Õ ™êkèOK«∂ IIK«∂II

(12) 㨠Œ∞æ~°∞ ãxflkèÖ’<å

„â◊ Œú ˘ ™ê èŒ# KÕã‘

|∞kúx ^•\© "≥∂HõΔ=Ú#∂ ™êkèOKÕ

|O èŒ#Åhfl = Œb

„|Çχ=ÚQÍ `å#∞O_Õ

FOHÍ~° <å ŒO|∞ qxÑ≤OKÕ

FOHÍ~° <å ŒO|∞ qxÑ≤OKÕ IIK«∂II

(13) ™ê 茺O HÍ Œx J#∞‰õΩ<åfl

"≥∂HõΔ=Ú#∂ ™êkèOKÕ

Z<Àfl[#‡Å Œ∞óYO `˘ÅQ ã∞=∂!

ÕÇÏO ÑÙÅHã∞ÎO>Ë

=∂@Å∞ «_»|_»∞ «∞O>Ë

èŒ#º"å^•Å∞ ≥eÃÑ#∞ QÆ∞~°∞=Ù#‰õÄ

èŒ#º"å^•Å∞ ≥eÃÑ#∞ QÆ∞~°∞=Ù#‰õÄ IIK«∂II

(14) =ÚHÎx á⁄Ok#*Ïh

ÕÇÏOÖ’<Õ LO_ô

[iQ Hõ~°‡#∞ ™êHΔQÍ K«∂KÕã∞=∂!

èŒfixÃÑ· „Éèí=∞Å∞ `˘Åy<å

èŒfi#∞Å∂ q#|_»∞ÖÏQÍ

Œ$â◊ºO Hõ#|_»∞K«∞O_Õ#∞ z„ «=ÚQÍ

Œ$â◊ºO Hõ#|_»∞K«∞O_Õ#∞ z„ «=ÚQÍ IIK«∂II

127

(15) ֒ѨŠL<åfl „áê}ÏÅ∂

|Ü«∞@‰õΩ "≥àϧÅO>Ë

r=Ù_çÖ’x "åã#ÖÏ =Å<Õ ã∞=∂!

*ÏxH "åã# HõΔÜ«∞"≥∞ÿ

P «‡Ö’ „áê}O ÅÜ«∞=∞ø

=∞OQÆà◊Hõ~°"≥∞ÿ# ã≤÷uÜÕ∞ ÑÓAºxk

=∞OQÆà◊Hõ~°"≥∞ÿ# ã≤÷uÜÕ∞ ÑÓAºxk IIK«∂II

áê@~°K«# :

N=∞u Õqâ‹\ì =∂ èŒq.