Atlas anatomii mięśniowej MIANOWNICTWO POLSKIE I ANGIELSKIE FACEBOOK.COM/FIZJOTERAPEUTAMATEUSZSZPAK TELEFON KONTAKTOWY: 500336622 1
Atlas anatomii
mięśniowej
MIANOWNICTWO POLSKIE I ANGIELSKIE
FACEBOOK.COM/FIZJOTERAPEUTAMATEUSZSZPAK
TELEFON KONTAKTOWY: 500336622
1
CZĘŚĆ PIERWSZA
Mięśnie tułowia i szyi
2
Źródła
Mianownictwo Polskie:Adam Bochenek, Michał Reichert – Anatomia tom I
Mianownictwo Angielskie:Essential Anatomy 3
Ilustracje:Essential Anatomy 3
Mianownictwo polskie i angielskie w wielu przypadkach nie pokrywa się dokładnie. Celem tego jest przedstawienie że nie ma jednej prawidłowej anatomii a wszystko jest kwestią poglądu osoby badającej.
3
4
Mięsień Czworoboczny
Przyczep początkowy:- kresa karkowa górna- więzadło karkowe- wyrostki kolczyste wszystkich kręgów piersiowych- więzadło nadkolcowe
Przyczep końcowy:- koniec barkowy obojczyka (cz. zstępująca)- grzebień łopatki (cz. poprzeczna)- grzebnień łopatki (cz. wstępująca)
Unerwienie: nerw dodatkowy (XI)
Unaczynienie: t. poprzeczna szyi, t. nadłopatkowa
5
Trapezius
ORIGIN:
- external occipital protuberance
- ligamentum nuchae
- spinosus procesus C1-Th12 vertebrae and ligamentum supraspinalis
INSERTION:
- the lateral one/third of clavicle (descending)
- medial side of the acromion (transverse)
- the upper crest and tubercle of the scapular
spine (ascending)
NERVE SUPPLY: Accesory nerve (XI)
ARTERIAR SUPPLY: Transverse cervical artery
6
Czynność mięśnia
czworobocznego
Część górna:
- unosi staw ramienny do góry na około 10 cm (wzruszenie
ramionami)
- przy stalonym stawie ramiennym wykonuje wyprost głowy i rotację w kierunku przeciwnym
Część środkowa:
- zbliża łopatki do kręgosłupa
Część dolna:
- opuszcza staw ramienny
- razem z częścią górną obracają łopatkę tak, że kąt górny zbliża się do kręgosłupa. Umożliwia to podniesienie kończyny górnej ponad
poziom.
7
Co warto wiedzieć
Mięsień w obrębie siódmego kręgu szyjnego tworzy ścięgniste pasmo
(biały romb) które jest miejscem kumulacji emocji, najczęściej
towarzyszących doświadczeniom stresowym.
W tym samym miejscu w zespole Cushinga odkłada się tkanka
tłuszczowa oraz dochodzi do powstawania tzw. Wdowiego garbu.
Uważa się również, że u kobiet po menopauzie to miejsce odpowiada
za produkcję i magazynowanie estrogenów.
Jest on unerwiony z nerwu czaszkowego, jako jeden z dwóch mięśni
szkieletowych poza czaszką.
8
Mięsień Najszerszy Grzbietu
Przyczep początkowy:
- wyrostki kolczyste sześciu dolnych kręgów
piersiowych i pięciu kręgów lędźwiowych
- powięź piersiowo – lędźwiowa- powierzchnia zewnętrzna czterech ostatnich
żeber
- kąt dolny łopatki (opcjonalnie)
Przyczep końcowy:
- grzebień guzka mniejszego kości ramiennej
Unerwienie: nerw piersiowo-grzbietowy (C6C8)
Unaczynienie: t. piersiowo-grzbietowa
9
Latissimus Dorsi
ORIGIN:
- inferior angle of the scapula
- the 9th-12th ribs
- the spinous processes of T7-T12 vertebrae- the thoracolumbar fascia
- the posterior one-third of the iliac crest
INSERTION:
- crest of the lesser tuberosity of the humerus
and the intertubercular groove
NERVE SUPPLY: Thoracodorsal nerve (C6-C8)
ARTERIAL SUPPLY: Thoracodorsal artery
10
Czynność mięśnia najszerszego
grzbietu
- Opuszcza podniesione ramie przy ustabilizowanym kręgosłupie
- Cofa wysunięte do przodu ramie
- Rotuje ramie do wewnątrz
- Umożliwia czynność podciągania na drążku- Jest mięśniem wdechowym gdyż przy ustabilizowanym ramieniu
podciąga dolne żebra do góry
- Jest mięśniem wydechowym poprzez opuszczanie dolnych żeber
podczas kaszlu
11
Co warto wiedzieć
Wchodzi w skład powięzi piersiowo lędźwiowej. Jest pośrednikiem w przenoszeniu obciążeń z pośladków i, w zależności od warstwy powięzi, z grupy tylnej mięśni uda oraz z grupy bocznej mięśni uda.
Koordynuje on pracę powięzi i razem z mięśniem pośladkowym wielkim oraz poprzecznym brzucha stanowią podporę stabilizacyjno – ciśnieniową dla lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Więzadło nadkolcowe, które pokryte jest mięśniem zarówno czworobocznym jak i najszerszym grzbietu również wytwarzają w jego obrębie ścięgna które wydają się w niektórych przypadkach być emocjonalnie czynne.
Zdarza się że bywa złączony w jednolitą całość z mięśniem obłym większym (stąd też ich tożsame unerwienie). Niektórzy uważają że to mięsień obły większy odłącza się od mięśnia najszerszego grzbietu tworząc autnonomiczną jednostkę.
12
Mięsień Równoległoboczny
Przyczep początkowy:
- dolna część więzadła karkowego
- wyrostki kolczyste dwóch ostatnich szyjnych i
czterech górnych piersiowych kręgów
Przyczep końcowy:
- brzeg przyśrodkowy łopatki od grzebienia do kąta
dolnego
Unerwienie: nerw grzbietowy łopatki (C4C5)
Unaczynienie: gałąź głęboka t. poprzecznej szyi
13
Rhomboideus
ORIGIN:
- spinous processes of the vertebrae C6-T4 and
- ligamentum nuchae and supraspinatus
INSERTION:
- medial margin of the scapula inferior to the spine.
NERVE SUPPLY: Dorsal scapular nerve (C4-C5)
ARTERIAL SUPPLY: Dorsal scapular artery,
transverse cervical artery
14
Czynność mięśnia
równoległobocznego
- Ściąga łopatkę do góry i do przyśrodka
- Przyciska łopatkę do klatki piersiowej
- Jest antagonistą mięśnia zębatego - przedniego
15
Co warto wiedzieć
W dużej liczbie przypadków mięsień ten jest podzielony przez
szczelinę na równoległoboczny mniejszy (wyżej) i równoległoboczny
mniejszy (niżej). Przez ową szczelinę przedostają się na zewnątrz
naczynia.
16
Dźwigacz łopatki
(levator scapulae)
Przyczep początkowy:
- guzki tylne wyrostków poprzecznych czterech
ostatnich kręgów szyjnych
Przyczep końcowy:
- górna część brzegu przyśrodkowego łopatki
- kąt górny łopatki
Unerwienie: nerw grzbietowy łopatki (C4C5),
górna część mięśnia otrzymuje gałęzie z poziomu
C3C4
Unaczynienie: t. szyjna wstępująca, kręgowa, poprzeczna szyi
17
Levator scapulae
ORIGIN:
- posterior tuberculus of transverse process of
vertebrae C1-C4.
INSERTION:
- superior angle to the medial border of the
scapula.
NERVE SUPPLY: Dorsal scapular nerve (C4C5);
the upper part of the muscle receives branches
of C3 and C4 spinal nerves
ARTERIAL SUPPLY: Cervical ascendens, vertebral, and transverse cervical arteries
18
Czynność mięśnia dźwigacza
łopatki
- Współpracując z mięśniem czworobocznym pociąga łopatkę ku
górze i do przyśrodka
- Przy ustalonej łopatce wykonuje wyprost i tożstronne zgięcie boczne
w szyjnym odcinku kręgosłupa
19
Co warto wiedzieć
W dobie siedzenia przed komputerem, gdzie ręce i głowę mamy
wysuniętą do przodu, oba przyczepy tego mięśnia drastycznie
sprawiają że jest on zablokowany w rozciągnięciu. Może to
doprowadzać do drętwień kończyn górnych czy bólów głowy.
Samo jego rozluźnienie, bez poprawy stereotypów życiowo –
ruchowych czy bez pracy nad poprawą jego elastyczności, ślizgu czy
wzmocnieniu może dać efekty które będą raczej krótkotrwałe.
Jego nieproporcjonalne napięcie może ograniczać rotację szyjnego odcinka kręgosłupa.
20
Mięsień zębaty tylny górny
Przyczep początkowy:
- wyrostki kolczyste dwóch ostatnich szyjnych i
dwóch pierwszych piersiowych kręgów
Przyczep końcowy:
- brzeg górny powierzchni zewnętrznej żeber od II
do V
Unerwienie: nerwy międzyżebrowe od I do IV
Unaczynienie: t. międzyżebrowe od I do IV
21
Serratus posterior superior
ORIGIN:
- spinous processes of the vertebrae C7-T3 and
the ligamentum nuchae
INSERTION:
- Superior margin of the 2nd-5th ribs.
NERVE SUPPLY: Branches of the ventral primary
rami of the spinal nerves (T1-T4)
ARTERIAL SUPPLY: Posterior intercostal arteries
(T1-T4)
22
Mięsień zębaty tylny dolny
Przyczep początkowy:
- wplata się w blaszkę powięzi piersiowo –
lędźwiowej
- od wyrostków kolczystych dwóch ostatnich piersiowych i dwóch pierwszych lędźwiowych
kręgów
Przyczep końcowy:
- brzeg dolny od IX do XII żebra
Unerwienie: nerwy międzyżebrowe od IX do XII
Unaczynienie: t. międzyżebrowe od IX do XII
23
Serratus posteriori inferior
ORIGIN:
- Spinous processes of the vertebrae T11-L2
- the thoracolumbar fascia.
INSERTION:
- lateral inferior margins of the 8th-12th ribs.
NERVE SUPPLY: Branches of the ventral primary
rami of the spinal nerves (T9-T12)
ARTERIAL SUPPLY: Posterior intercostal artery
24
Co warto wiedzieć
Mięsień zębaty tylny górny jest mięśniem wdechowym, mięsień zębaty tylny dolny jest mięśniem wydechowym
Oba te mięśnie są uznawane za uwstecznione, czyli takie, które są nam do niczego nie potrzebne. Jedna z teorii twierdzi że są to anomalie anatomiczne pochodzące z wspólnej warstwy z mięśniami międzyżebrowymi zewnętrznymi. (ze względu na ich głębokość położenia)
Druga teoria głosi że to mięsień zębaty tylny górny ma odpowiadać mięśniom międzyżebrowym zewnętrznym ze względu na jego wdechowy charakter, natomiast zębaty tylny dolny międzyżebrowym wewnętrznym – ponieważ jest mięśniem wydechowym.
25
Mięśnie Płatowate
Płatowaty głowy
- od więzadła karkowego C3C7
- od wyrostków kolczystych i więzadła
nadkolcowego Th1Th2- do wyrostka sutkowatego kości skroniowej
Płatowaty szyi:
- od wyrostków kolczystych i więzadła
nadkolcowego Th3Th5
- do guzków tylnych wyrostków poprzecznych
C2C3
Unerwienie: gałęzie tylne nerwów szyjnych C3C5
Unaczynienie: t. potyliczna, poprzeczna szyi,
kręgowa
26
Splenius
Splenius capitis:ORIGIN: Ligamentum nuchae and the spinous processes of the vertebrae C7-T2INSERTION: Mastoid process and the lateral end of the superior nuchal line.
Splenius cervicis: ORIGIN: Ligamentum nuchae and the spinous processes of the vertebrae C7-T6INSERTION: Posterior tubercles of the transverse processes of the C1-C3 vertebrae.
NERVE SUPPLY: Dorsal primary rami of the spinal nerves (C3-C5).
ARTERIAL SUPPLY: Occypital, transversus cervicisand vertebralis arteries
27
Czynność
Płatowaty głowy:
- obustronnie prostuje głowę
- jednostronnie wykonuje tożstronną rotację i obrót twarzy ku górze
Płatowaty szyi:
- obustronnie prostuje odcinej szyjny
- jednostronnie wykonuje tożstronną rotację i obrót kręgosłupa
szyjnego ku górze (tożstronne zgięcie boczne)
28
Co warto wiedzieć
W medycynie klinicznej zdarzało się, że oba z tych mieśni nie
występowały w ludzkim ciele. U małp, oba te mięśnie są ze sobą
połączone przez co nie występuje trójkąt międzypłatowy – jest to
charakterystyczna cecha ludzi w związku z silniejszą składową obrotową na niekorzyść składowej prostującej.
Zwróćcie uwagę jak jest u czworonogów – na przykład psy ze względu
na zupełnie inaczej ułożony kręgosłup muszą dużo więcej siły
poświęcić na utrzymanie głowy w pionie – kosztem rotacji.
U ludzi nie ma takiej potrzeby, a rotacja wspomagana przez mięśnie
płatowate jest elementem wspomagania procesów poznawczych.
29
Mięsień krzyżowo – grzbietowy
Przyczep początkowy:- grzebień biodrowy- więzadła krzyżowo – biodrowe - powierzchnia grzbietowa kości krzyżowej- wyrostki kolczyste Th11L5
ORIGIN: - Iliac crest- Iliosacralis ligaments- Dorsal part of sacrum- procesus spinalis Th11L5
Cała ta spójna masa mięśniowa dzieli się dalej na dwa pasma:- mięsień biodrowo – żebrowy- mięsień najdłużysz
30
Mięsień biodrowo – żebrowy
Biodrowo – żebrowy lędźwi:- od wspólnej masy mięśniowej do kątów od sześciu do dziewięciu dolnych żeber
Biodrowo – żebrowy klatki piersiowej:- biegnie w przedłużeniu poprzedniego- łączy sześć dolnych żeber z sześcioma górnymi żebrami
Biodrowo – żebrowy szyi:- od wspólnej masy mięśniowej, dostaje wiązki pomocnicze od kątów od szóstego do trzeciego żebra- przyczepia się do guzków tylnych wyrostków porpzecznych C3C6
31
Iliocostalis
Iliocostalis lumbalis:
INSERTION: angles of 6 to 9 lower ribs
Iliocostalis thoracis:
INSERTION: connects 6 lower ribs with 6 upper ribs
Iliocostalis cervicis:
ORIGIN: Gets suport from angles of 3 to 6th ribs
INSERTION: Posterior tuberculi of procesus
transversus C3C6
32
Mięsień najdłuższy
Najdłuższy klatki piersiowej:- od wspólnej masy mięśniowej- od wyrostków poprzecznych Th6Th12- do wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych oraz do kątów od 12 do 2 żebra (wiązki boczne)- do wyrostków dodatkowych L1L5 i wyrostków poprzecznych Th1Th12
Najdłuższy szyi:- od wyrostków poprzecznych Th1Th6- do guzków tylnych wyrostków poprzecznych C2C5
Najdłuższy głowy:- od wyrostków poprzecznych Th1Th3- do wyrostka sutkowatego kości skroniowej
33
Longissimus
Longissimus thoracis:ORIGIN: Sacrum; the iliac crest; the spinous processes of the lumbar vertebrae; the transverse processes of the lower thoracic vertebraeINSERTION: 2nd to 12th ribs; the costal processes of the lumbar vertebrae; the transverse processes of the thoracic vertebrae.
Longissimus cervicis:ORIGIN: Transverse processes of the upper 4th-5th thoracic vertebrae.INSERTION: Posterior tubercles of the transverse processes of the 2nd-6th cervical vertebrae.
Longissimus capitis:ORIGIN: Transverse processes of the upper 4th-5th thoracic vertebrae and the articular processes of the three lower cervical vertebrae. INSERTION: Posterior margin of the mastoid process.
34
Czynność, unerwienie i
unaczynienie
Mięsień biodrowo – żebrowy:- zgięcie boczne tożstronne kręgosłupa, dzięki przyczepom do żeber
Mięsień najdłuższy:- część skierowana do głowy prostuje głowę, rotuje tożstronnie i wykonuje tożstronne zgięcie boczne
Oba mięśnie:- są przede wszystkim mocnymi prostownikami tułowia- polega na utrzymaniu pionowej postawy ciała
Unerwienie: tylne gałęzie nerwów rdzeniowych C2L5
NERVE SUPPLY: Dorsal primary rami of the spinal nerves C2L5
Unaczynienie: t. potyliczna, międzykręgowe, lędźwiowe
ARTERIAL SUPPLY: occypitalis, intervertebralis, lumbalis arteries
35
Co warto wiedzieć
Prostownik sam w sobie jest mięśniem posturalnym. Jego główną
funkcją jest utrzymywanie nas w pionie. Oprócz tego wspomoaga
zarówno wdech jak i wydech.
Ciekawym przypadkiem jest mięsień biodrowo – żebrowy klatki piersiowej który łączy górne sześć żeber z dolną szóstką.
Przy ustabilizowanej górze – podciąga dolne żebra do góry działając
jako mięsień wdechowy.
Przy ustabilizowanym dole – opuszcza górne żebra działając jako
mięsień wydechowy.
Co więcej, podczas chodu, to właśnie prostowniki pomagają nam
podnosić miednicę w trakcie przenoszenia kończyny.Stojąc na prawej noce podczas wykonywania kroku lewą – napinamy
lewy prostownik.
36
Mięsień kolcowy
Kolcowy klatki piersiowej:- od wyrostków kolczystych Th10L3- do wyrostków kolczystych Th2Th8- kręg 9 bywa ominięty (warto to zapamiętać na przyszłość)
Kolcowy szyi: - od wyrostków kolczystych C6Th2- do wyrostków kolczystych C2C4
Kolcowy głowy:- od wyrostków kolczystych C6Th2- do kości potylicznej
Unerwienie: tylne gałęzie nerwów rdzeniowych C2Th10
37
Spinalis
Spinalis thoracis:
ORIGIN: Spinous processes at the inferior
vertebral levels of T10-L3.
INSERTION: Spinous processes at the superior vertebral levels of T2-T8
Spinalis cervicis:
ORIGIN: Spinous processes of the vertebrae C6-
C7.
INSERTION: Spinous processes of the upper
cervical vertebrae.
NERVE SUPPLY: Dorsal primary rami of the nerves
C2Th10
38
Czynność, co warto wiedzieć
- przy jednostronnym skurczu wykonuje zgięcie boczne kręgosłupa
- przy obustronnym skurczu wykonuje wyprost kręgosłupa
Jest to bardzo cienki mięsień, przylegający do wyrostków kolczystych z
obu stron. Stanowi część główną układu międzykolcowego. Składa się
on z szeregu złączonych ze sobą metamerycznych mięśni i występuje
najczęściej w obrębie klatki piersiowej. Zdecydowanie rzadziej w
okolicy karkowej natomiast przy głowie tylko jako odmiana.
Mięsień kolcowy głowy występuje stosunkowo rzadko.
39
Mięsień półkolcowy
Półkolcowy klatki piersiowej i szyi:- od wyrostków poprzecznych Th1Th12- do wyrostków poprzecznych C2Th6- górne włókna półkolcowego klatki piersiowej kończą się na wyrostku poprzecznym Th1- górne włókna półkolcowego szyi kończą się na kręgu obrotowym
Półkolcowy głowy:- od wyrostków poprzecznych C4Th6- do łuski kości potylicznej
Unerwienie: gałęzie tylne nerwów rdzeniowych C3Th12 – klatki piersiowej i szyi, gałęzie tylne nerwów rdzeniowych C1C5 – głowy.
40
Semispinalis
Semispinalis capitis:ORIGIN: Transverse and articular processes of the vertebrae C2-T6. INSERTION: Posterior occipital bone below the superior nuchal line.
Semispinalis cervicis:ORIGIN: Transverse processes of the vertebrae T1-T6. INSERTION: Spinous processes of the C2-C5 vertebrae.
Semispinalis thoracis:ORIGIN: Transverse processes of the vertebrae T6-T12. INSERTION: Spinous processes of the C6-T4 vertebrae.
NERVE SUPPLY: Dorsal primary rami of the spinal nerves (C1-T12).
41
Czynność
- działając jednostronnie wykonują tożstronne zgięcie boczne
kręgosłupa i przeciwstronną rotację
- działając symetrycznie prostują kręgosłup i ustalają jego pozycję
- półkolcowy głowy działając symetrycznie wpływa na zwiększenie lordozy szyjnej
42
Co warto wiedzieć
Mięsień ten składa się z dość stromo ułożonych włókien które
przeskakują więcej niż cztery kręgi – zwykle sześć lub siedem.
Spoczywa on na mięśniu wielodzielnym.
Mięsień półkolcowy głowy dzieli się na dwie części – przyśrodkową
(węższą) oraz boczną (szerszą). Pierwsza zawiera poprzecznie
biegnącą smugę ścięgnistą stąd jego nazwa – dwubrzuścowy głowy.
Druga natomiast ma dość nieregularne przyczepy w związku z dużymi
przeplataniami stąd jego nazwa – spleciony większy.
43
Mięśnie wielodzielne i skręcające
Wielodzielne: (lewe)- od wspólnej masy mięśniowej prostownika, wyrostków suteczkowatych kręgów lędźwiowych, wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych i wyrostkach stawowych kręgów szyjnych- do wyrostków kolczystych C2L5
Skręcające: (prawe)- od tylnych i górnych brzegów wyrostków poprzecznych- do wyrostków kolczystych kręgów wyżej
Unerwienie: gałęzie tylne nerwów rdzeniowych C3S4
Czynność:- obustronnie prostują kręgosłup- jednostronnie wykonują tożstronne zgięcie boczne i przeciwstronną rotację
44
Multifidus, Rotatores
Multifidius: (left)ORIGIN: Sacrum and the transverse processes of the C2-L5 vertebrae. INSERTION: Spinous processes of the vertebrae superior to their origins.
Rotatores: (right)ORIGIN: Articular processes of the cervical vertebrae; the transverse processes of the thoracic vertebrae; the mamillary processes of the lumbar vertebrae. INSERTION: Spinous processes one level above their origin.
NERVE SUPPLY: Dorsal primary rami of the spinal nerves (C3-S4).
45
Mięśnie międzykolcowe i
międzypoprzeczne
Międzykolcowe:
- łączą ze sobą wszystkie wyrostki kolcowe w
obrębie lędźwiowego i szyjnego odcinka
kręgosłupa- w szyjnym ze względu na rozdwojony wyrostek
kolczysty są one parzyste
- w piersiowym nie występują
Międzypoprzeczne:
- łączą ze sobą wszystkie wyrostki poprzeczne w
obrębie lędźwiowego i szyjnego odcinka
kręgosłupa
46
Interspinalis, Intertransversus
Interspinalis:
- connects all of spinalis processes in lumbal and
cevvical spine
- in cervical spine because of anatomy of spinalisprocesses, interspinalis muscles are duplicated
- in thoracs rather doesn’t exist
Intertransversus:
- connects all of transverses processes in lumbal
and cervical spine
- due to anatomy, they are also duplicated
47
Czynność, unerwienie, co warto
wiedzieć
Międzykolcowy:- unerwiony z tylnych gałęzi nerwów rdzeniowych C1Th3 i Th11L5- prostuje kręgosłup w odcinku szyjnym i lędźwiowym- ze względu na ustawienie wyrostków kolczystych w piersiowym odcinku kręgosłupa (dachówkowate) nie występuje
Międzypoprzeczny:- unerwiony z tylnych i przednich gałęzi C1C8 i nerwów lędźwiowych L1L5 - wykonuje zgięcie boczne kręgosłupa- ze względu na występowanie guzków przednich i tylnych w C wyróżnia się mięśnie międzypoprzeczny przedni i tylny szyi- w odcinku lędźwiowym występują międzypoprzeczne boczne lędźwi łączące wyrostki żebrowe, oraz międzypoprzeczne przyśrodkowe lędźwi łączące wyrostki dodatkowe z suteczkowatymi.
48
Mięśnie podpotyliczne
Skośny górny głowy:- od wyrostków poprzecznych C1
- do kresy karkowej górnej
Prosty tylny mniejszy głowy:
- od guzka tylnego C1
- do kresy karkowej dolnej
Prosty tylny większy głowy:
- od wyrostka kolczystego C2
- do kresy karkowej dolnej
Skośny dolny głowy:- od wyrostka kolczystego C2
- do wyrostków poprzecznych C1
Prosty boczny głowy:
- od wyrostków poprzecznych C1
- do wyrostka szyjnego kości potylicznej
49
mm. suboccypitalis
Rectus capitis posteriori major:ORIGIN: Posterior tubercle of the axis. INSERTION: Lateral part of the occipital bone below the inferior nuchal line.
Rectus capitis posteriori minor:ORIGIN: Posterior tubercle of the atlasINSERTION: Medial part of the occipital bone below the inferior nuchal line.
Obliqus capitis superior:ORIGIN: Transverse process of the atlas. INSERTION: Occipital bone below the superior nuchal line.
Obliqus capitis inferior:ORIGIN: Spinous process of the axis. INSERTION: Transverse process of the atlas.
Rectus capitis lateralis:ORIGIN: Processes transversus of atlasINSERTION: Jugular proces of occypital bone
50
Czynność i unerwienie
Czynność:- mięśnie proste tylne wraz ze skośnymi pociągają głowę ku tyłowi- mięśnie proste tylne jednej strony razem ze skośnym dolnym głowy jednej strony obraca głowę kierując ją twarzą w stronę przeciwległą- mięsień prosty boczny głowy zginą głowę do boku
Unerwienie:- pierwsze cztery są unerwione przez nerw podpotyliczny- mięśnie skośny dolny głowy i prosty tylny większy głowy mogą otrzymywać również gałęzie z poziomu C2- mięsień prosty boczny głowy jest unerwiony przez gałąź przednią nerwu szyjnego I
51
Co warto wiedzieć
Czynność ruchowa tych mięśni zdecydowanie ustępuje ich czynności
proprioceptywnej. Uważa się, że mięśnie podpotyliczne są bardzo
mocno unerwione, dużo bardziej niż wszystkie inne mięśnie szkieletowe.
Ich unerwienie ma na celu odbieranie bodźców ze środowiska i informowanie naszego systemu o dokładnym ułożeniu głowy.
Jeśli zamkniecie oczy, położycie ręce delikatnie pod potylicą i
poruszacie gałkami ocznymi – będziecie w stanie wyczuć zmieniające
się napięcie tych mięśni.
Może to świadczyć o ich wielkim wpływie na procesy poznawcze
naszego organizmu.
Ponadto uważa się, że mają one również przyczep do opony twardej przez co mogą wpływać na jej napięcie.
52
53
Piersiowy większy
Przyczep początkowy:
- przyśrodkowa połowa obojczyka (cz.
obojczykowa)
- powierzchnia boczna mostka i chrząstka żeber prawdziwych (cz. mostkowo – żebrowa)
- mięsień prosty brzucha (cz. Brzuszna)
Przyczep końcowy:
- grzebień guzka większego kości ramiennej
Unerwienie: Nerw piersiowy boczny i
przyśrodkowy (C5Th1)
Unaczynienie: t. piersiowo – barkowa, t.
piersiowa boczna
54
Pectoralis major
ORIGIN: Medial half of the clavicle; the
manubrium; the body of the sternum; the costal
cartilages of ribs 1-6; the anterior layer of the
rectus sheath.
INSERTION: Crest of the greater tubercle of the
humerus.
NERVE SUPPLY: Medial and lateral pectoral
nerves; the brachial plexus (C5-T1).
ARTERIAL SUPPLY: Pectoral branch of the
thoracoacromial trunk.
55
Czynność mięśnia piersiowego
większego
- Pociąga łopatkę do przodu
- Przyciąga ramię przyśrodkowo i do przodu
- Obraca ramię do wewnątrz
- Przy ustalonych ramionach mięsień piersiowy jest ważnym mięśniem wdechowym
56
Co warto wiedzieć
Włókna w obrębie jego przyczepu do kości ramiennej tworzą dwie
warstwy nakładając się na siebie.
Warstwa przednia, grubsza, do której dochodzą włókna części
obojczykowej i fragment włókien części mostkowo – żebrowej.Warstwa tylna, cieńsza, do której dochodzą włókna części brzusznej i
fragment włókien części mostkowo – żebrowej. Tworzą one pomiędzy
sobą kieszonkę otwartą ku górze, wypełnioną luźną tkanką łączną i
tłuszczową.
57
Piersiowy mniejszy
Przyczep początkowy:
- wyrostek kruczy łopatki
Przyczep końcowy:
- powierzchnia przednia końców żeber od
drugiego bądź trzeciego do piątego
Unerwienie: Nerw piersiowy przyśrodkowy i
boczny (C5Th1)
58
Pectoralis minor
ORIGIN: 3rd to 5th ribs.
INSERTION: Coracoid process of the scapula.
NERVE SUPPLY: Medial and lateral pectoral nerves; the brachial plexus (C8, T1).
ARTERIAL SUPPLY: Pectoral branch of the
thoracoacromial trunk.
59
Czynność mięśnia piersiowego
mniejszego
- Obniża obręcz kończyny górnej
- Pociąga obręcz kończyny górnej przyśrodkowo
- Razem z dźwigaczem łopatki i równoległobocznym obraca łopatkę,
obniżając panewkę stawową- Przy stabilnym ramieniu, jest pomocniczym mięśniem wdechowym
60
Co warto wiedzieć
Mięśnień piersiowy mniejszy jest ważny w kontekście zmniejszenia pola
powierzchni przebiegu splotu nerwowego.
Splot wydostaje się z przestrzeni pomiędzy obojczykiem a pierwszym
żebrem, przechodząc pod pachę pośrednio właśnie przez ten mięsień. Sprawia to, że jego napięcie może wpływać na drażnienie splotu i
powodować promieniowania i drętwienia palców.
Mięsień piersiowy mniejszy powstaje z tego samego zawiązka co
mięsień piersiowy większy. Zdarzyć się może w konsekwencji, że jego
przyczep ma miejsce na guzku bądź grzebieniu guzka większego.
61
Podobojczykowy
Przyczep początkowy:
- powierzchnia górna pierwszego żebra
Przyczep końcowy:
- powierzchnia dolna obojczyka
Unerwienie: nerw podobojczykowy (C5C6)
Unaczynienie: t. podobojczykowa
Czynność:
- pociąga obojczyk ku dołowi
- jego powięź łączy się z żyłą podobojczykową przez co dzięki podniesieniu ramienia zwiększa
jej światło
62
Subclavicularis
ORIGIN: Costal cartilage and the 1st rib.
INSERTION: Acromial end of the clavicle.
NERVE SUPPLY: Subclavian nerve and the upper trunk of the brachial plexus (C5).
ARTERIAL SUPPLY: Clavicular branch of the
thoracoacromial trunk.
63
Zębaty przedni
Przyczep początkowy:
- zewnętrzna powierzchnia dziewięciu górnych
żeber
- dwa zęby przyczepiają się do żebra drugiego
Przyczep końcowy:
- brzeg przyśrodkowy łopatki
Unerwienie: nerw piersiowy długi (C5C8)
Unaczynienie: t. piersiowa boczna, t. piersiowo -
grzbietowa
64
Serratus anterior
ORIGIN: Superior: the 1st and 2nd ribs;
Intermediate: the 2nd and 3rd ribs; Inferior: the
4th and 9th ribs.
INSERTION: Medial margin of the costal surface
of the scapula.
NERVE SUPPLY: Long thoracic nerve and the
brachial plexus (C5-C7).
ARTERIAL SUPPLY: Lateral thoracic artery.
65
Czynność mięśnia zębatego
przedniego
- Część górna pociąga staw ramienny do przodu
- Część dolna, najsilniejsza, pociąga bark do dołu
- Częśc dolna obraca łopatkę w ten sposób, że kąt dolny przesuwa się
do przodu i do boku a panewka łopatki ku górze- Cały mięsień przyciska łopatkę do klatki piersiowej
- Przy ustalonym ramieniu mięsień zębaty przedni jest pomocniczym
mięśniem wdechowym
66
Co warto wiedzieć
Gdy mięsień zębaty przedni nie działa prawidłowo, albo jest za słaby,
w efekcie mamy odstające łopatki. Można go wzmocnić poprzez
ćwiczenie – wciskanie butelki, piłki czy poduszki na prostych rękach w
ścianę. Mięsień zębaty przedni tworzy również jedną z umownych powierzchni
stawowych dla ruchu łopatki w stawie żebrowo łopatkowym.
Drugim mięśniem jest mięsień podłopatkowy.
67
Mięśnie międzyżebrowe
Zewnętrzne: (lewa strona)- od dolnego brzegu wyżej leżącego żebra, do górnego brzegu niżej leżącego żebra- włókna skierowane „od kręgosłupa”
Wewnętrzne: (prawa strona)- od górnego brzegu niżej leżącego żebra, do dolnego brzegu wyżej leżącego żebra- włókna skierowane „do kręgosłupa”
Czynność:- zewnętrzne = wdechowe- wewnętrzne = wydechowe- przeciwstawiają się różnicom ciśnień pomiędzy klatką piersiową a środowiskiem zewnętrznym
68
Mięśnie międzyżebrowe
ORIGIN: Inferior margin of the superior rib.
INSERTION: Fibers insert medially downward
into the superior margin of the inferior rib.
(external)
ORIGIN: Inferior margin of the superior rib.
INSERTION: Fibers insert laterally downward into
the superior margin of the inferior rib.
(internal)
69
Przepona
Mięśniowi temu poświęciłem cały artykuł, dlatego pozwolę sobie
umieścić tutaj tylko odnośnik.
Jest to trudny do opisania mięsień i na pewno forma jaką jest
prezentacja wcale nie ułatwi zrozumienia jego złożoności.
Artykuł do pobrania z dysku google.
https://drive.google.com/open?id=0B5rF3u3YgonQcWVEdkxwV3JuU2M
70
Skośny zewnętrzny brzucha
Przyczep początkowy:- powierzchnia zewnętrzna od piątego do dwunastego żebra- pięć górnych zębów łączy się z mięśniem zębatym przednim- trzy dolne wiązki z mięśniem najszerszym grzbietu
Przyczep końcowy:- tworzy przednią blaszkę pochewki mięśnia prostego brzucha- więzadło pachwinowe- warga zewnętrzna grzebienia biodrowego
Unerwienie: nerw biodrowo podbrzuszny, biodrowo pachwinowy, nerwy międzyżebrowe
Unaczynienie: dolne tętnice międzyżebrowe
71
External Abdominis Oblique
ORIGIN: Outer surface of the 5th to the 12th
ribs.
INSERTION: Linea alba; the pubic crest and
tubercle; the anterior superior iliac spine and
iliac crest.
NERVE SUPPLY: Intercostal nerves; the
subcostal, iliohypogastric and ilioinguinal nerves.
ARTERIAL SUPPLY: Musculophrenic artery, the
superior epigastric artery, the lumbar arteries,
the superficial circumflex iliac artery, the deep
circumflex iliac artery, the superficial epigastric
artery, the inferior epigastric artery and the superficial external pudendal artery.
72
Czynność mięśnia skośnego
zewnętrznego brzucha
- Skurcz jednostronny prowadzi do tożstronnego zgięcia bocznego i
przeciwstronnej rotacji
- Skurcz obustronny prowadzi do zgięcia kręgosłupa, pociąga klatkę
piersiową do dołu będąc mięśniem wydechowym- Zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej
- Przy ustalonej klatce piersiowej dźwiga on miednicę
73
Skośny wewnętrzny brzucha
Przyczep początkowy:- powierzchnia tylna powięzi piersiowo –lędźwiowej- kresa pośrednia grzebienia biodrowego- na bocznych dwóch trzecich więzadła pachwinowego
Przyczep końcowy:- brzegi dolne dwóch ostatnich żeber- od ósmej do dziesiątej chrząstki żebrowej- wytwarzają rozcięgno pochewki mięśnia prostego brzucha- od dolnej części odchodzą włókna które wraz z włóknami poprzecznego brzucha tworzą u mężczyzn dźwigacz jądra, zaś u kobiet więzadło obłe macicy
Unerwienie: nerw biodrowo podbrzuszny, biodrowo pachwinowy, nerwy międzyżebrowe
Unaczynienie: dolne tętnice międzyżebrowe
74
Internal Abdominis Oblique
ORIGIN: Deep layer of the thoracolumbar fascia; the anterior two-thirds of the iliac crest; the lateral two-thirds of the inguinal ligament; the iliopsoas fascia.
INSERTION: Lower margins of the 9th-12th ribs; the pubic crest; the anterior and posterior layers of the linea alba.
NERVE SUPPLY: Intercostal nerves (T7-T12); the subcostal nerve; the iliohypogastric and ilioinguinal nerves.
ARTERIAL SUPPLY: Musculophrenic artery; the superior epigastric artery; the intercostal arteries; the subcostal artery; the lumbar arteries; the superficial circumflex iliac artery; the deep circumflex artery; the superficial epigastric artery; the inferior epigastric artery; the superficial external pudendal artery.
75
Czynność skośnego wewnętrznego
brzucha
- Obustronny skurcz zgina tułów do przodu
- Pociąga klatkę piersiową ku dołowi zwiększając również ciśnienie w
jamie brzusznej
- Jest mięśniem wydechowym- Jednostronny skurcz wykonuje zgięcie boczne i tożstronną rotację
76
Poprzeczny brzucha
Przyczepy początkowe:- powierzchnia wewnętrzna od siódmej do dwunastej chrząstki żebrowej- powięź piersiowo – lędźwiowa- warga wewnętrzna grzebienia biodrowego- więzadło pachwinowe
Przyczepy końcowe:- kresa półksiężycowata- pochewka mięśnia prostego brzucha- włókna do dźwigacza jądra
Unerwienie: nerw biodrowo podbrzuszny, biodrowo pachwinowy, płciowo udowy
Unaczynienie: tętnica nadbrzuszna dolna
77
Transverse Abdominis
ORIGIN: Inner surface of the 7th-12th cartilages of the ribs; the deep layer of the thoracolumbar fascia; the anterior two-thirds of the iliac crest; the lateral one-third of the inguinal ligament.
INSERTION: Linea alba; the pubic crest; the pecten pubis
NERVE SUPPLY: Intercostal nerves (T7-T12); the iliohypogastric nerve; the ilioinguinal nerve; the subcostal nerve.
ARTERIAL SUPPLY: Musculophrenic artery; the superior epigastric artery; the subcostal artery; the superior circumflex arteries; the deep circumflex arteries; the intercostal arteries; the lumbar arteries.
78
Czynność mięśnia poprzecznego
brzucha
- Zwęża klatkę piersiową zwiększając ciśnienie w jamie brzusznej
- Mięsień wydechowy
- Główny mięsień wytwarzający ciśnienie w jamie brzusznej
79
Prosty brzucha
Przyczep początkowy:
- powierzchnia przednia od piątej do siódmej
chrząstki żebrowej
- wyrostek mieczykowaty mostka
Przyczep końcowy:
- górna gałąź kości łonowej
- przednia powierzchnia spojenia łonowego
Unerwienie: nerwy międzyżebrowe VI – XII
Unaczynienie: tętnica nadbrzuszna górna i dolna
80
Rectus Abdominis
ORIGIN: Pubis and the pubic symphysis.
INSERTION: Xiphoid process of the sternum and
the costal cartilages of the 5th to 7th ribs.
NERVE SUPPLY: Intercostal nerves (T5 - T12) and
the subcostal nerve.
ARTERIAL SUPPLY: Superior epigastric artery; the
intercostal arteries; the subcostal artery; the
inferior epigastric artery.
81
Czynność mięśnia prostego
brzucha
- Zgięcie tułowia
- Unosi miednicę
- Opuszcza żebra
- Wpływa na statykę zawartości jamy brzusznej i wzmacnia tłocznię brzuszną
82
Czworoboczny lędźwi
Przyczepy
- od wyrostków żebrowych od piątego do
drugiego kręgu lędźwiowego
- do brzegu dolnego dwunastego żebra- od wargi wewnętrznej grzebienia biodrowego i
więzadła biodrowo lędźwiowego
- do wyrostków żebrowych od czwartego do
pierwszego kręgu lędźwiowego i dolnego brzegu
dwunastego żebra
Unerwienie: nerw międzyżebrowy XII
Unaczynienie: tętnica podżebrowa
83
Quadratus Lumborum
ORIGIN: Posterior part of the iliac crest and the
iliolumbar ligament.
INSERTION: 12th rib and the transverse
processes of the vertebrae L1-L4.
NERVE SUPPLY: Subcostal nerve and ventral
primary rami of the spinal nerves (L1-L4, T12).
ARTERIAL SUPPLY: Subcostal artery and the
lumbar arteries.
84
Czynność mięśnia
czworobocznego lędźwi
- Zgięcie boczne tułowia
- Skurcz obustronny obniża dwunaste żebra, jest mięśniem
wydechowym
- Jego napięcie stabilizuje lędźwiowy odcinek kręgosłupa
85
Pochewka mięśnia prostego
brzucha
Składa się ona z dwóch blaszek ścięgnistych – przedniej i tylnej które bezpośrednio pokrywają powierzchnię mięśnia prostego brzucha.
Blaszka przednia pokrywa całą przednią powierzchnię mięśnia prostego. U góry blaszka przednia jest cienka i jest miejscem przyczepu dla brzusznej części mięśnia piersiowego większego, ku dołowi staje się grubsza.W górnych dwóch trzecich składa się z włókien mięśnia skośnego wewnętrznego i zewnętrznego, w dolnej jednej trzeciej jest zbudowana z połączonych ścięgien mięśnia skośnego wewnętrznego, zewnętrznego i poprzecznego.
Blaszka tylna jest znacznie krótsza, kończy się na wysokości pępka. Składa się ona z włókien mięśnia skośnego wewnętrznego oraz poprzecznego brzucha.
86
Szeroki szyi
Przyczep początkowy:
- tkanka podskórna okolicy podobojczykowej
- na wysokości drugiego bądź trzeciego żebra
Przyczep końcowy:
- powięź przyuszna i żwaczowa
- łączy się z obniżaczem kącika ust i
obniżaczem wargi dolnej
Unerwienie: gałąź nerwu twarzowego (VII)
Unaczynienie: tętnica twarzowa
87
Platysma
ORIGIN: Inferior border of the mandible and
the parotid fascia.
INSERTION: Pectoral fascia overlying the
pectoralis major and deltoid muscles.
NERVE SUPPLY: Cervical branch of the facial
nerve (VII).
ARTERIAL SUPPLY: Facial artery.
88
Czynność mięśnia szerokiego szyi,
co warto wiedzieć
- Unosi skórę szyi wraz z tkanką podskórną
- Zmniejsza ciśnienie powietrza na żyłę szyjną zewnętrzną i ułatwia
krwioobieg
- Umożliwiaj on wyrażenie na twarzy strachu, wściekłości czy przerażenia
- w późnej starości przednie brzegi mięśni obu stron wytwarzają wysokie
fałdy podłużne
89
Mostkowo – obojczykowo - sutkowy
Przyczep początkowy:
- głowa przyśrodkowa rozpoczyna się na
powierzchni przedniej rękojeści mostka
- głowa boczna rozpoczyna się na powierzchni górnej końca mostkowego obojczyka
Przyczep końcowy:
- Wyrostek sytkowaty
- Boczny odcinek kresy karkowej górnej
Unerwienie: nerw dodatkowy (XI), gałąź C2
Unaczynienie: gałęzie mostkowo –obojczykowo – sutkowe tętnicy szyjnej
90
Sternoclaviculomastoid
ORIGIN: Sternal head: the anterior surface of
the manubrium; Clavicular head: the medial
third of the clavicle.
INSERTION: Mastoid process and the lateral
part of the superior nuchal line.
NERVE SUPPLY: Spinal accessory nerve (CN XI)
with sensory supply from C2 and C3.
ARTERIAL SUPPLY: Sternocleidomastoid branch
of the occipital artery.
91
Czynność mięśnia mostkowo –
obojczykowo - sutkowego
- Zgina głowę do boku i obraca w stronę przeciwną unosząc twarz ku
górze w działaniu jednostronnym
- W działaniu dwustronnym pociąga głowę do przodu
- Przy ustalonej głowie podnosi mostek do przodu pełniąc rolę mięśnia wdechowego
92
Co warto wiedzieć
Mięsień mostkowo obojczykowo sutkowy, gdy nieprawidłowo napięty
bądź przeciążony, może powodować bóle głowy, barku, karku, czy
stawu skroniowo – żuchwowego.
Ma on w swoim obrębie trzy punkty spustowe: na górze, mniej więcej w połowie, i na dole.
Jego napięcie może ustawiać kość skroniową w ten sposób że
zmniejszone będzie światło dla przewodu słuchowego co może
doprowadzić do szumów usznych.
93
Mięśnie podgnykowe
Mostkowo - gnykowy:- od powierzchni tylnej rękojeści mostka- do trzonu kości gnykowej
Łopatkowo – gnykowy:- od części bocznej górnego brzegu łopatki i podstawy wyrostka kruczego- dotrzonu kości gnykowej
Mostkowo – tarczowy:- od powierzchni tylnej rękojeści mostka i chrząstki pierwszego żebra- do kresy skośnej chrząstki tarczowej
Tarczowo – gnykowy:- od kresy skośnej chrząstki tarczowej- do trzonu i rogów większych kości gnykowej
94
Infrahyoideus
SternohyoidORIGIN: Posterior surfaces of the manubrium and the sternal end of the clavicle. INSERTION: Lower border of the hyoid bone, medial to the omohyoid insertion.
Scapulohynoid:ORIGIN: Upper border of the scapula medial to the scapular notchINSERTION: Lower border of the hyoid bone lateral to the sternohyoid.
Sternothyroid:ORIGIN: Posterior surface of the manubrium below the origin of the sternohyoid. INSERTION: Oblique line of the thyroid cartilage.
Thyrohynoid:ORIGIN: Oblique line of the thyroid cartilage. INSERTION: Lower border of the hyoid bone.
95
Czynność mięśni podgnykowych
- Wspólne działanie mięśni polega głównie na ustaleniu kości gnykowej
- Staje się ona wtedy punktem podpory w pracy mięśni języka lub przy
obniżaniu żychwy
- Działanie tych mięśni na mostek i żebra jest nieznaczne
96
Suprahyoideus
Dwubrzuścowy:
- od wcięcia sutkowatego kości skroniowej
(brzusiec tylny)
- przechodzi w ścięgno pośrednie- ścięgno pośrednie dochodzi do trzonów i
nasady rogów większych kości gnykowej
- brzusiec przedni rozpoczyna się ścięgnem
pośrednim i przyczepia się do dołu
dwubrzuścowego żuchwy
Czynność:- przy ustalonej kości gnykowej opuszcza
żuchwę.
- podnosi kość gnykową przy ustalonej żuchwie
97
Nadgnykowe
Digastricus:
ORIGIN: Digastric fossa of the mandible.
INSERTION: Intermediate tendon on the minor
cornu of the hyoid bone. (anterior)
ORIGIN: Mastoid notch of the temporal bone.
INSERTION: Intermediate tendon on the minor
cornu of the hyoid bone. (posterior)
98
Mięśnie nadgnykowe
Rylcowo – gnykowy:
- od wyrostka rylcowatego koścy skroniowej
- do trzonu i rogów większych kości gnykowej
Żuchwowo – gnykowy:
- od kresy żuchwowo – gnykowej żuchwy
- do powierzchni przedniej kości gnykowej
Brudkowo – gnykowy:
- od kolca bródkowego żuchwy
- do trzonu kości gnykowej
99
Mięśnie nadgnykowe
Stylohyoid:ORIGIN: Posterior styloid process of the temporal bone. INSERTION: Body of the hyoid bone.
Mylohyoid:ORIGIN: Mylohyoid line of the mandible. INSERTION: Midline raphe and body of the hyoid bone.
Geniohyloid:ORIGIN: Mylohyoid line of the mandible. INSERTION: Midline raphe and body of the hyoid bone.
100
Czynność mięśni nadgnykowych
- Przy ustalonej kości gnykowej opuszczają żuchwę umożliwiając
trawienie
- Przy ustabilizowanej żuchwie unoszą i wysuwają do przodu kość
gnykową
101
Mięśnie pochyłe
Przedni:- od guzków przednich wyrostków poprzecznych od trzeciego do szóstego kręgu szyjnego- do guzka mięśnia pochyłego przedniego na pierwszmżebrze
Środkowy:- od wyrostków poprzecznych pierwszego do szóstego kręgu szyjnego- do pierwszego żebra, do tyłu od bruzdy tętnicy podobojczykowej
Tylny:- od guzków tylnych wyrostków poprzecznych piątego i szóstego kręgu szyjnego- do do bocznej powierzchni drugiego żebra
Najmniejszy: (40% populacji)- od wyrostków poprzecznych szóstego i siódmego kręgu szyjnego- do powierzchni bocznej pierwszego żebra i osklepka opłucnej
102
Scalenii
Anterior:
ORIGIN: Anterior tubercles of the transverse
processes of the vertebrae C3-C6. INSERTION: Scalene tubercle at the 1st rib.
Middle:
ORIGIN: Posterior tubercles of the transverse
processes of the vertebrae C2-C7.
INSERTION: Upper surface of the 1st rib behind the
subclavian artery.
Posterior:
ORIGIN: Posterior tubercles of the transverse
processes of the vertebrae C5-C7. INSERTION: Lateral surface of the 2nd rib.
103
Unerwienie, unaczynienie,
czynność, co warto wiedzieć
Unerwienie: gałązki splotu szyjnego i ramiennego C4C8
NERVE SUPPLY: cervical branches C4C8
Unaczynienie: gałęzie tętnicy podobojczykowej
ARTERIAR SUPPLY: subclavical artery
Czynność:
- mięśnie wdechowe
- wykonują zgięcie boczne w odcinku szyjnym kręgosłupa
- unoszą pierwsze i drugie żebro
Pomiędzy pochyłym przednim i środkowym wychodzi z szyi splot ramienny. Nieprawidłowe napięcie tych mięśni może prowadzić do
drażnienia splotu i mrowienia palców kończyny górnej.
104
Przedkręgowe
Prosty przedni głowy:- od wyrostka poprzecznego kręgu szczytowego- do części podstawnej kości potylicznej
Długi głowy:- od guzków przednich wyrostków poprzecznych od trzeciego do szóstego kręgu szyjnego- do podstawy kości potylicznej
Długi szyi:- od trzonu drugiego do czwartego kręgu szyjnego do trzonów siódmego szyjnego i pierwszego piersiowego- od guzków przednich wyrostków poprzecznych od szóstego do trzeciego kręgu szyjnego do guzka przedniego kręgu szczytowego- od trzonów trzeciego do pierwszego kręgu piersiowego do guzków przednich wyrostków poprzecznych od siódmego do piątego kręgu szyjnego
105
Prevertebral
Longus coli:
ORIGIN: Anterior tubercles and the surfaces of
the transverse processes of vertebrae C3-T3.
INSERTION: Anterior tubercle of the transverse process of vertebrae C5-6; the anterior arch of the
atlas; the anterior surface of the C2-C4 vertebral
bodies.
Longus capitis:
ORIGIN: Tendinous slips to the anterior tubercles
of the transverse processes of the 3rd-6th cervical
vertebrae. INSERTION: Inferior surface of the basilar part of
the occipital bone.
106
Unaczynienie, unerwienie,
czynność
Unerwienie: gałązki splotu szyjnego i ramiennego C1C6
NERVE SUPPLY: cervical plexus C1C6
Unaczynienie: tętnica kręgowa
ARTERIAL SUPPLY: Deep cervical artery.
Czynność:
- zgięcie głowy, zgięcie boczne głowy
- ruchy rotacyjne głowy
107
Kości kończyny górnej
Kości kończyny górnej
• Wśród kości kończyny górnej wyróżniamy:
– kości obręczy
• obojczyk
• łopatka
– kości kończyny górnej wolnej
• kość ramienna
• kości przedramienia
• kości ręki kości nadgarstka
kości śródręcza
kości palców
Kości kończyny górnej (prawa)
widok od przodu widok od tyłu
przedramię
k. łokciowa
k. promieniowa
ramię
ręka
kk. nadgarstka
łopatka
obojczyk
k. łokciowa
k. promieniowa
k. ramienna
kk. śródręcza
kk. palców
obręcz barkowa
Kości kończyny górnej (prawa)
widok od przodu widok od strony bocznej widok od tyłu
kości przedramienia
k. łokciowa
k. promieniowa
k. ramienna
kk. ręki
kk. nadgarstka
łopatka
obojczyk
k. łokciowa
k. promieniowa
k. ramienna
k. łokciowa
k. promieniowa
kości obręczy barkowej
Kości obręczy kończyny górnej
• Obręcz kończyny górnej tworzą następujące kości:
– Obojczyk
• połączony z mostkiem stawem mostkowo-obojczykowym
– Łopatka
• połączona z obojczykiem stawem barkowo-obojczykowym
• przyłączona do klatki piersiowej i kręgosłupa pośredniopoprzez mięśnie
Kości obręczy kończyny górnej
widok od góry
grzebień łopatki
wyrostki kolczyste kręgów
żebra
rękojeść mostkatrzon
mostka
koniec barkowy
obojczyka
wyrostek barkowy
łopatki
wyrostek kruczy łopatki
trzon obojczyka
koniec mostkowy obojczyka
dół nadgrzebieniowy
łopatki
Obojczyk
widok od dołu
widok od góry
trzon obojczyka
powierzchnia stawowa mostkowa
koniec mostkowy
koniec barkowy
koniec mostkowy
powierzchnia stawowa mostkowa
wycisk więzadłażebrowo-obojczykowego
guzek stożkowatykresa
czworoboczna
powierzchnia stawowa barkowa
trzon obojczyka
koniec barkowy
guzek stożkowaty
Łopatka
widok od tyłu
żebra
brzeg przyśrodkowy
obojczyk
kręgi piersiowe
łopatka
wcięcie łopatki
brzeg górny
kąt górny
dół nad-grzebieniowy
grzebień łopatki
wyrostek kruczy
kąt dolny
wyrostek barkowy
brzeg boczny
dół pod-grzebieniowy
guzek pod-panewkowy
kąt boczny
powierzchnia grzbietowa
Łopatka
widok od przodu
żebra
obojczyk
łopatka
mostek
brzeg przyśrodkowy
wcięcie łopatki
brzeg górny
kąt górny
dół pod-łopatkowy
wyrostek kruczy
kąt dolny
wyrostek barkowy
brzeg boczny
guzek pod-panewkowy
kąt bocznypowierzchnia żebrowa
powierzchnia stawowa barkowa
wydrążenie panewkowe
szyjka łopatki
kresy żebrowe
Łopatka
widok od strony bocznej
kręgi piersiowe
obojczyk
łopatka
żebra
kąt górny
wyrostek kruczy
kąt dolny
wyrostek barkowy
brzeg boczny
guzek pod-panewkowykąt boczny
wydrążenie panewkowe
grzebień łopatki
guzek nad-panewkowy
Kości kończyny górnej wolnej
• Wśród kości kończyny górnej wolnej wyróżniamy:
– kość ramienna
• połączona nasadą bliższą z łopatką, a nasadą dalszą z kośćmi przedramienia
– kości przedramienia
• promieniowa i łokciowa
• leżą równoległe, promieniowa od strony bocznej, łokciowa od strony przyśrodkowej
• połączone ze sobą nasadami bliższymi i dalszymi oraz poprzez błonę międzykostną - trzonami
• nasadami bliższymi połączone są również z kością ramienną,a nasadami dalszymi z szeregiem bliższym kości nadgarstka
Kość ramienna i łopatka
kość ramiennawidok od dołu
kość ramiennawidok od góry
widok od strony górno-przedniej
głowa kości ramiennej
guzek mniejszy
guzek większy
wcięcie łopatki
brzeg górny
nadkłykiećprzyśrodkowy
wyrostek kruczy
guzek mniejszy
kłykieć przyśrodkowy
nadkłykiećprzyśrodkowy
bloczek kościramiennej
szyjka łopatki
grzebień łopatki
dół nad-grzebieniowy
wyrostek barkowy
powierzchniastawowa barkowa
głowa kościramiennej
guzek większy
trzon kości ramiennej
nadkłykiećboczny
główka kościramiennej
kąt górny
główkak. ramiennej
kłykieć boczny
bloczekk. ramiennej kłykieć
przyśrodkowynadkłykieć
boczny
Kość ramienna
widok od tyłuwidok od przodu
bruzda międzyguzkowa
szyjkachirurgiczna
guzowatość naramienna
bruzda nerwu łokciowego
kłykieć przyśrodkowy
nadkłykiećprzyśrodkowy
główka k. ramiennej
nadkłykiećboczny
dół promieniowy
kłykieć boczny
trzon
grzebień guzka większego
szyjkaanatomiczna
guzek większy
szyjkaanatomiczna
trzon
guzowatość naramienna
głowa
głowa
guzek mniejszy
szyjka chirurgiczna
grzebień guzka mniejszego
dół wyrostkałokciowego
nadkłykiećboczny
kłykieć boczny
dółdziobiasty
guzek większy
bloczekk. ramiennej
kłykieć przyśrodkowy
nadkłykiećprzyśrodkowy
bloczekk. ramiennej
Kości przedramienia(prawe)
widok od dołu
widok od góry
widok od przodu
szyjkak. promieniowej
guzowatośćk. promieniowej
szyjkak. łokciowej
wyrostek rylcowaty przyśrodkowy
głowak. promieniowej
dołek głowyk. promieniowej
trzon k. promieniowej
wyrostek rylcowaty boczny
wcięcie łokciowe k. promieniowej
wcięcie bloczkowe
głowa k. łokciowej
trzon k. łokciowej
dołek głowyk. promieniowej
guzowatośćk. łokciowej
wyrostek łokciowy
guzek tylnywcięcie łokciowek. promieniowej
głowak. łokciowej
obwód stawowy głowy k. promien.
wcięcie promieniowek. łokciowej
wyrostek łokciowy
wyrostek dziobiasty
wcięcie bloczkowe
pow. stawowa nadgarstkowa
obwód stawowy głowy k. łokciowej
obwód stawowy głowy k. łokciowej
wyrostek rylcowaty boczny
widok od tyłu
Kość promieniowa
widok od przodu
szyjkak. promieniowej
guzowatośćk. promieniowej
wyrostek rylcowaty boczny
szyjkak. promieniowej
głowak. promieniowejgłowa
k. promieniowej
dołek głowy
obwód stawowy głowy
guzowatośćk. promieniowej
trzon
guzek grzbietowy
wcięcie łokciowe
trzon
wyrostek rylcowaty boczny
wcięcie łokciowe
obwód stawowy głowy
pow. stawowa nadgarstkowa
Kość łokciowa
widok od tyłuwidok od przodu
wcięcie promieniowe
wyrostek rylcowaty przyśrodkowy
wyrostek dziobiasty
guzowatośćk. łokciowej
głowak. łokciowej
wyrostek łokciowy
głowa k. łokciowej
trzon
wyrostek rylcowaty
przyśrodkowy
obwód stawowy głowy
trzon
wcięcie bloczkowe
wyrostek łokciowy
wcięcie promieniowewyrostek
dziobiasty
Kości ręki
• Wśród kości ręki wyróżniamy:
– kości nadgarstka
• 8 kości leży w dwóch szeregach
• szereg bliższy (4 kości) połączony jest z kośćmi przedramienia i z szeregiem dalszym (4 kości)
– kości śródręcza (I - V)
• kości śródręcza połączone są z szeregiem dalszym kości nadgarstka i paliczkami bliższymi palców
– kości palców
• paliczki bliższe
• paliczki środkowe
• paliczki dalsze
Kości ręki (od strony dłoniowej)
lewaprawa
haczykowata
czworoboczna większa
łódeczkowata
grochowata
trójgraniasta
księżycowata
łokciowa
główkowata
czworoboczna mniejsza
główkowata
łódeczkowata
czworoboczna większa
czworoboczna mniejsza
I kośćśródręcza V kość
śródręcza
promieniowapromieniowa
paliczki bliższe
paliczki środkowe
paliczki dalsze
I kośćśródręcza
Kości ręki (od strony grzbietowej)
lewaprawa
główkowata
trójgraniasta
księżycowata
czworoboczna mniejsza
czworoboczna większa
łódeczkowata
promieniowa
haczykowata
V kośćśródręcza
trójgraniasta
księżycowata
haczykowata
V kośćśródręcza
I kośćśródręcza
łokciowałokciowa
paliczki bliższe
paliczki środkowepaliczki dalsze
KOŚCI OBRĘCZY BIODROWEJ
KOŚCI OBRĘCZY BIODROWEJ
KOŚĆ MIEDNICZA - powstaje ze zrośnięcia 3 kości pierwotnie oddzielonych od siebie warstwą chrząstki
(u dorosłych chrząstka kostnieje)
część górna – kość biodrowa
część skierowana ku górze i przodowi – kość łonowa
część zwrócona ku dołowi i tyłowi – kość kulszowa
Kość biodrowa składa się z:
trzonu i talerza biodrowego
talerz kości biodrowej ma kształt spłaszczonej litery S
wyróżniamy na nim powierzchnię:
o zewnętrzną: pośladkową
o wewnętrzną: krzyżowo – miedniczą
w talerzu biodrowym wyróżniamy:
o kolec biodrowy przedni górny
o grzebień biodrowy
o dół biodrowy
o kolec biodrowy tylny górny
trzon tworzy 2/5 panewki biodrowej
Miednica jako całość utworzona jest z:
2 kości miedniczych
kości krzyżowej
kości guzicznej
KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ WOLNEJ
KOŚĆ UDOWA
kość długa – koniec bliższy, trzon, koniec dalszy
na końcu bliższym:
o kulista głowa, łączy się z trzonem szyjki udowej
o szyjka
o krętarz większy - między szyją a trzonem kości udowej
o krętarz mniejszy (położony bardziej dośrodkowo)
o kresa międzykrętarzowa
na trzonie:
o powierzchnie (przednia, boczna, przyśrodkowa)
o guzowatość pośladkowa
o otwory odżywcze
koniec dalszy:
o nadkłykieć boczny
o nadkłykieć przyśrodkowy
o powierzchnia rzepkowa
o kłykieć boczny
o kłykieć przyśrodkowy
RZEPKA powierzchnia:
o przednia
o stawowa
o podstawa
o wierzchołek
KOŚCI GOLENI (PODUDZIA):
KOŚĆ PISZCZELOWA charakterystyczna – trójkątna
kość długa
koniec bliższy:
o kłykieć boczny
o kłykieć przyśrodkowy
o łączą się z kłykciami kości udowej
o poniżej kłykci wyczuwalna jest przez skórę wyniosłość – guzowatość piszczeli
o na tylno – bocznej stronie kłykcia bocznego znajduje się powierzchnia stawowa dla
połączenia z głową strzałki
koniec dalszy:
o kostka przyśrodkowa
o powierzchnia stawowa (staw skokowy)
KOŚĆ STRZAŁKOWA głowa
na końcu dalszym:
o kostka przyśrodkowa (kształtem przypomina główkę żmii)
KOŚCI STOPY
kości stępu
o jest ich 7:
piętowa
skokowa
łódkowata
sześcienna
klinowata boczna
klinowata pośrednia
klinowata przyśrodkowa
kości śródstopia
o jest ich 5
od strony przyśrodkowej oznaczamy je kolejno liczbami I, II, III, IV, V
paliczki
o jest ich 14:
paluch ma 2
reszta po 3
wszystkich kości w stopie jest 26
Ilustracje pochodzą z książki Zborowski A. "Atlas anatomii człowieka"
Wojciech Glac – układ mięśniowy 1
Wojciech Glac – układ mięśniowy 1
UKŁAD MIĘŚNIOWY (systema musculorum)
Miologia – nauka o mięśniach (mięsień - musculus)
Mięśnie rozwijają się ze różnych listków płodowych:
- mezodermy – większość
- mezenchymy – mm gładkie
- ektodermy – mm. gładkie gruczołów potowych oraz zwieracz i rozwieracz źrenicy
U człowieka występują 3 rodzaje włókien mięśniowych, które tworzą 3 typy mięśni:
1. Mięśnie poprzecznie prążkowane:
- wchodzą w skład narządów ruchu
- skurcz jest szybki
- skurcz przeważnie zależny od woli
2. Mięśnie gładkie:
- wchodzą w skład ścian naczyń i narządów wewnętrznych
- skurcz jest powolny i długotrwały
- skurcz niezależny od woli
3. Mięsień sercowy:
- zbudowany jest z sieci włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych, o
specyficznej budowie
- czynność mięśnia sercowego jest automatyczna, niezależna od woli
Budowa mięśnia poprzecznie prążkowanego
Miocyt (włókienko mięśniowe) o długości średnio 4-5 cm (ale i do kilkunastu cm) i średnicy
10-150 µm, otoczony sarkolemmą, wypełniony włókienkami kurczliwymi – miofibryllami, z
licznymi jądrami, mitochondriami i sarkoplazmą. Miofibrylle (wykazujące poprzeczne
prążkowanie) zbudowane są z miofilamentów.
Stosunek ilości sarkoplazmy do liczby miofibrylli jest podstawą rozróżniania włókien
mięśniowych białych (mało sarkoplazmy) i czerwonych (dużo sarkoplazmy); włókna białe
szybko się kurczą i męczą, czerwone – wolniej i nie są tak podatne na zmęczenie.
Każdy mięsień szkieletowy zbudowany jest z szeregu pęczków włókien mięśniowych, jak
wiadomo z fizjologii jednostka motoryczna mięśnia to neuron + włókna mięśniowe, które
Wojciech Glac – układ mięśniowy 2
Wojciech Glac – układ mięśniowy 2
unerwia, może to być od 10-200 włókien, zależnie od stopnia specjalizacji mięśnia.
Budowa mięśnia gładkiego
Wrzecionowate miocyty gładkie, o średnicy 5-10 µm i różnej długości (w ścianach naczyń
krwionośnych ok. 20 µm, w ścianie macicy w okresie ciąży ich długość może wynosić
600 µm). Będą omawiane wraz z budową poszczególnych narządów.
Budowa mięśnia sercowego
Zbliżona do mięśnia poprzecznie prążkowanego, zaś czynnościowo i unerwieniem – do
mm. gładkich. Będzie omawiany przy budowie serca.
Do mięśni poprzecznie prążkowanych zaliczamy:
- mięśnie szkieletowe, które mają początek i przyczep do kości
- mięśnie wyrazowe (skórne lub mimiczne), mające przynajmniej jeden przyczep do skóry
W każdym mięśniu poprzecznie prążkowanym można wyróżnić:
- początek (origo) - część mięśnia mniej ruchomą
- ścięgno początkowe (tendo initialis)
- brzusiec (venter)
- ścięgno końcowe (tendo terminalis)
- przyczep (insertio) - część mięśnia bardziej ruchomą.
Ścięgno jest częścią mięśnia, zbudowaną z tkanki włóknistej zwartej, a brzusiec – z tkanki
mięśniowej. Ścięgno płaskie nosi nazwę rozcięgna (aponeurosi).
Tkanka łączna na powierzchni mięśnia wytwarza omięsną (perimysium), a między włóknami
mięśniowymi znajduje się omięsna wewnętrzna (perimysium internum).
W zależności od kształtu wyróżniamy mięśnie:
- długie
- krótkie
- płaskie
- okrężne – zwieracze
Wojciech Glac – układ mięśniowy 3
Wojciech Glac – układ mięśniowy 3
W zależności od przebiegu włókien w mięśniu mówimy o mięśniach:
- wrzecionowatych
- pierzastych
- półpierzastych
W zależności od liczby ścięgien początkowych mówimy o mięśniach:
- 1-głowych
- 2-głowych
- 3-głowych
- 4-głowych
W zależności od ilości stawów, w których działa mięsień wyróżniamy mięśnie:
- 1-stawowe
- 2-stawowe
- wielostawowe
Mięśnie współdziałające ze sobą nazywamy synergistycznymi, a wykonujące przeciwstawną
czynność - antagonistycznymi.
Narządami pomocniczymi mięśnia są:
- powięzie – błony łącznotkankowe otaczające mięsień lub grupę mięśni
- pochewki ścięgien i kaletki maziowe – woreczki z mazią chroniące ścięgna
Mięśnie szkieletowe są w większości parzyste, spośród 184 mm. szkieletowych tylko 2 są
nieparzyste: m. szeroki szyi (platysma) i przepona (diaphragma).
Wojciech Glac – układ mięśniowy 4
Wojciech Glac – układ mięśniowy 4
MIĘŚNIE GŁOWY (musculi capitis)
Mięśnie głowy dzielimy na:
- wyrazowe (mimiczne)
- żwaczowe (żuciowe)
- mięśnie narządów głowy (np. język, mm. przełyku, mm. gałki ocznej)
Mięśnie wyrazowe (mimiczne):
- przytwierdzają się przynajmniej jednym końcem do skóry
- występują przeważnie w postaci mięśni krótkich lub okrężnych, otaczających otwory
twarzy
- działają głównie na skórę twarzy, pozwalają wyrazić chwilowe stany psychiczne
- unerwiane przez nerw twarzowy
Do mięśni wyrazowych zaliczamy:
- mm. sklepienia czaszki
- mm. szpary powiekowej
- mm. szpary ustnej
- mm. nozdrzy (np. m. podłużny nosa – m. procerus nasi, który marszczy skórę u nasady
nosa w poziome fałdy – wyrażając stan walki)
1. Mięśnie sklepienia czaszki:
- m. potyliczny (musculus occipitalis) i m. czołowy (m. frontalis) – połączone
rozcięgnem tworzącym czepiec ścięgnisty (galea aponeurotica) luźno związany z
okostną - tzw. skalp indiański. Łącznie stanowią m. naczaszny (m. epicranius).
- m. czołowy – unosi brwi i wywołuje powstanie poprzecznych bruzd falistych
(zmarszczek na czole), jego część nazywana marszczycielem gładyszki tworzy
między brwiami pionowe bruzdy.
- m. potyliczny – utrwala położenie czepca ścięgnistego. Rzadko kto potrafi samym
skurczem m. potylicznego przesunąć ku tyłowi czepiec ścięgnisty.
- mm. uszne lub małżowinowe (mm. auriculares): przedni (anterior), górny (superior) i
tylny (posterior), u człowieka są w zaniku, a u zwierząt służą do nastawiania ucha w
kierunku odpowiednim do źródła dźwięku.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 5
Wojciech Glac – układ mięśniowy 5
2. Mięśnie szpary powiekowej:
- m. okrężny oka (m. orbicularis oculi) – składa się z części oczodołowej (pars
orbitalis), powiekowej (pars palpebralis), łzowej (pars lacrimalis) i rzęskowej (pars
ciliaris). Spokojne zamykanie powiek wywołane jest skurczem cz. powiekowej,
zaciskanie powiek – cz. oczodołowej, a wypływanie łez zależy od łzowej części mięśnia
okrężnego oka.
- m. marszczący brwi (m. corrugator supercilli) – sięga od części nosowej kości
czołowej do skóry nad brwiami, kurcząc się powoduje zbliżenie do siebie łuków
brwiowych i powstanie pionowych fałdów skórnych (zmarszczek) nad nosem.
3. Mięśnie szpary ustnej:
- m. okrężny ust (m. orbicularis oris) – stanowi rusztowanie dla warg, zapewnia
wszystkie ruchy ust, co umożliwia niezależne pobudzenie różnych partii tego mięśnia.
Charakterystyczna dla człowieka jest rynienka (wyżłobienie – philtrum) między nosem
a czerwienią wargową. Nie posiada żadnych przyczepów do kości.
- m. dźwigacz wargi górnej (m. levator labii superioris) – unosi wargę górną
odsłaniając siekacze górne.
- m. obniżający wargę dolną (m. depressor labii inferioris) – powoduje obniżenie i
wywinięcie dolnej wargi.
- m. śmiechowy (m. risorius) – podciąga kąt ust do boku i powoduje dołek w policzku.
Wbrew pozorom nie jest to najważniejszy mięsień śmiechu, a raczej słaby. W
przeszłości wysuwano tezę, że jest on wyłączną cechą rasy białej i świadczy o jej
wyższości.
- m. jarzmowy większy (m. zygomaticus major) – pociąga kąt ust ku górze i do boku
(ukazują się w ten sposób górne zęby), jest silnym, właściwym mięśniem śmiechu,
zwłaszcza u dzieci.
- m. jarzmowy mniejszy (m. zygomaticus minor) – funkcja podobna do poprzedniego.
- m. dźwigacz kąta ust (m. levator anguli oris) – unosi kąciki ust.
- m. policzkowy (m. buccinator) – określany jako m. trębacza, jako jedyny z mm.
mimicznych otoczony jest powięzią. Oddziela ona mięsień od poduszeczki policzkowej
(ciało tłuszczowe, szczególnie rozwinięte u dzieci, co nadaje ich twarzy pucołowaty
wygląd. Poduszeczka nigdy, nawet w wygłodzeniu nie zanika całkowicie). Jego rola to
podsuwanie pokarmu pod zęby, w czasie dmuchania zwiększa ciśnienie w jamie ustnej.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 6
Wojciech Glac – układ mięśniowy 6
Ponadto, jest czynny przy powściągliwym, ironicznym uśmiechu – stanowi główny
mięsień śmiechu u dorosłych.
- m. obniżający kąt ust (m. depressor anguli oris) – opuszcza kąciki ust (wygląd
pochmurny twarzy).
- m. bródkowy (m. mentalis) – podnosi uwypuklenie bródki, nadaje twarzy wygląd
nadąsany, może tworzyć dołek w bródce, jego działanie widoczne jest przed płaczem u
dzieci.
Mięśnie układu żuchwowego (żwaczowe):
Mięśnie żuchwowe lub żucia są mięśniami unoszącymi lub przesuwającymi żuchwę,
przyczepy znajdują się zawsze z jednej strony na żuchwie, a z drugiej na czaszce. Te które ją
opuszczają zaliczymy natomiast do mm. szyjnych. Mm. żuchwowe unerwiane są przez
gałązkę nerwu trójdzielnego – nerw żuchwowy.
- m. żwacz (m. masseter) – zaczyna się na dolnej krawędzi łuku jarzmowego, a kończy na
zewnętrznej powierzchni kąta żuchwy. Unosi żuchwę i pozwala wysuwać ją do przodu.
- m. skroniowy (m. temporalis) – u góry o wachlarzowatym przebiegu, unosi i cofa do tyłu
żuchwę zaciskając zęby.
- m. skrzydłowy boczny i przyśrodkowy (m. pterygoideus lateralis et medialis) –
wykonują ruchy boczne żuchwy przy jednostronnym pobudzeniu.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 7
Wojciech Glac – układ mięśniowy 7
MIĘŚNIE SZYI (musculi colli)
Mięśnie szyi dzielimy na:
- powierzchowne
- środkowe (m. nadgnykowe i m. podgnykowe) – połączone z kością gnykową
- głębokie – posiadają przyczepy początkowe na kręgosłupie
Mięśnie powierzchowne (unerwiane przez splot szyjny, nerw twarzowy i dodatkowy):
- m. szeroki szyi (platysma) – mięsień płaski, zaczyna się na krawędzi żuchwy, a kończy w
skórze klatki piersiowej, na wysokości I lub II żebra. M. szeroki szyi napina i podciąga ku
górze skórę szyi przy uniesieniu głowy, rozluźniony po opuszczeniu głowy powoduje
pofałdowania skóry szyi, stąd łączony jest czynnościowo i anatomicznie z mm.
mimicznymi twarzy.
- mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideus) – zaczyna się
dwiema głowami (na mostku i obojczyku), a kończy na wyrostku sutkowatym. Skurcz
jednostronny powoduje pochylenie głowy w tę samą stronę i obrót w przeciwną, skurcz
obustronny powoduje zwrócenie twarzy ku górze, w pozycji leżącej skurcz powoduje
podciągnięcie głowy do przodu, a przy ustalonej głowie – unosi mostek (działa wówczas
jako pomocniczy mięsień wdechowy).
Mięśnie nadgnykowe (mm. suprahyoidei):
- przebiegają między kością gnykową a żuchwą i podstawą czaszki
- unerwiane przez nerw językowo-gardłowy, podjęzykowy, nerw trójdzielny i twarzowy
- wyróżniamy mm.: dwubrzuścowy, rylcowo-gnykowy, żuchwowo-gnykowy i bródkowo-
gnykowy
Mięśnie podgnykowe (mm. infrahyoidei):
- przebiegają pomiędzy kośćmi obręczy kończyny górnej a kością gnykową
- unerwiane przez splot szyjny
- wyróżniamy mm.: łopatkowo-gnykowy, mostkowo-gnykowy, tarczowo-gnykowy,
mostkowo-tarczowy i dźwigacz tarczycy
Wojciech Glac – układ mięśniowy 8
Wojciech Glac – układ mięśniowy 8
Mięśnie głębokie:
- m. długi szyi i głowy (m. longus capitis et colli) – wyściela dobrzuszną powierzchnię
szyjnego odcinka kręgosłupa, część głowowa kończy się na k. potylicznej, część szyjna
sięga do kręgów piersiowych. Ten mięsień pochyla głowę ku przodowi.
- m. pochyły (m. scalenus) – tworzą go 3 mięśnie: przedni (anterior), środkowy (medius) i
tylny (posterior). Przy skurczu jednostronnym pochylają głowę w bok, a przy
obustronnym – do przodu. Powodują uniesienie żeber działając również jako silne mięśnie
wdechowe.
- m. prosty głowy (m. rectus capitis) – biegnie od kręgu szczytowego (atlas) do potylicy,
zgina głowę.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 9
Wojciech Glac – układ mięśniowy 9
MIĘŚNIE GRZBIETU (musculi dorsi)
Mięśnie grzbietu dzielimy na:
- powierzchowne – unerwiane przez gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych, zanik budowy
metamerycznej, rozpoczynają się na kręgosłupie ale związane ze szkieletem kończyny
górnej
- głębokie – unerwiane przez gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych, zachowały
częściową metameryczność, związane z kręgosłupem
- podpotyliczne
Przebieg mięśni grzbietu można porównać do olinowania masztu na żaglowcu. Zapewniają
one kręgosłupowi stabilność, a równocześnie umożliwiają wykonywanie ruchów w stawach
kręgosłupa i obręczy kończyny górnej.
Mięśnie powierzchowne:
- m. czworoboczny (kapturowy) (m. trapezius) – najpłyciej pod skórą; dwa mięśnie tworzą
romb, sięgający od potylicy do ostatniego kręgu piersiowego. Może kurczyć się w całości
– wtedy powoduje przesunięcie barków ku górze, prostowanie szyi i zbliżenie łopatek do
kręgosłupa (postawa “na baczność”) lub częściowo - wtedy podnosi lub obniża łopatkę,
przechyla głowę w tył, przegina kręgosłup w bok.
- m. najszerszy grzbietu (m. latissimus dorsi) – płaski i cienki, obniża podniesione ramię,
podciąga je ku tyłowi i środka i obraca do wewnątrz, przy ustalonej kończynie w czasie
podciągania na drążku podciąga tułów ku górze, natomiast przy ustalonej kończynie
opuszczonej uciska na żebra pełniąc rolę mięśnia wydechowego jako tzw. „mięsień
kaszlu”.
- m. równoległoboczny większy i mniejszy (m. rhomboideus major et minor) – przykryty
przez mięsień kapturowy, ma skośny przebieg, podciąga łopatkę ku górze i ku linii
przyśrodkowej.
- m. dźwigacz łopatki (m. levator scapulae) – podobnie jak poprzedni podciąga łopatkę ku
górze i ku linii przyśrodkowej.
- m. zębaty grzbietowy (m. serratus dorsalis) – płaskie i cienkie, zachowały budowę
metameryczną w odróżnieniu od innych mm. grzbietowych, więc przez wielu anatomów
zaliczany jest do mm. głębokich (albo pośrednich). Ze względu na swoje przyczepy są
Wojciech Glac – układ mięśniowy 10
Wojciech Glac – układ mięśniowy 10
nazywane kolcowo-żebrowymi. Składa się z dwóch mięśni: tylny górny (posterior
superior) lub doczaszkowy (cranialis), który unosi żebra w górę wspomagając wdech, i
tylny dolny (posterior inferior) lub doogonowy (caudalis), który obniża ostatnie żebra – co
mogłoby wskazywać na jego rolę przy wydechu – jednak jest mięśniem wdechowym.
Mięśnie głębokie:
Ze względu na wspólną czynność (utrzymywanie pionowej postawy ciała) otrzymały nazwę
m. prostownika grzbietu (m. erector spinae / trunci). Jednak ze względu na różny kierunek i
przyczep mięśni wyróżnia się kilka ich układów:
1. Mięśnie płatowate:
- m. płatowaty głowy i szyi (m. splenius capitis et cervicis) – początek na wyrostkach
kolczystych kr. piersiowych i szyjnych, koniec na kr. szyjnych i k. potylicznej. Przy
jednostronnym skurczu obracają i pochylają głowę w swoją stronę, przy obustronnym
natomiast pochylają głowę do tyłu.
2. Mięśnie długie grzbietu (rozpoczynają się w dolnym odcinku kręgosłupa wspólną masą
mięśniową, przyczep końcowy w górnej części kręgosłupa):
- m. biodrowo-żebrowy (m. iliocostalis)
- m. najdłuższy (m. longissimus)
- m. kolcowy (m. spinalis)
3. Mięsień poprzeczno-kolcowy (m. transversospinalis), na którego składają się mięśnie
łączące w różnych kombinacjach wyrostki poprzeczne z kolczystymi:
- m. półkolcowy (m. semispinalis)
- m. wielodzielny (m. multifidus)
- mm. skręcające (mm. rotatores)
4. Mięśnie krótkie grzbietu – łączą sąsiadujące kręgi:
- mm. międzykolcowe (mm. interspinalis)
- mm. międzypoprzeczne (mm. intertransversarii)
Mięśnie podpotyliczne (prostują i obracają głowę):
- m. prosty głowy (m. rectus capitis)
- m. skośny głowy (m. obliguus capitis)
Wojciech Glac – układ mięśniowy 11
Wojciech Glac – układ mięśniowy 11
MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ (musculi thoracis)
Mięśnie klatki piersiowej dzielimy na:
- powierzchowne
- głębokie
Mięśnie powierzchowne (unerwiane przez gałązki nerwu piersiowego):
- m. piersiowy większy (m. pectoralis major) – składa się z 3 części: obojczykowej,
mostkowej i brzusznej, przy czym poszczególne jego części mogą działać antagonistycznie
(część obojczykowa ustala k. ramieniową a brzuszna opuszcza ją). Jako całość przywodzi
opuszczone ramię ku przodowi lub obniżą, gdy ramię jest podniesione. Przy ustalonym
ramieniu (np. przy trzymaniu się poręczy w tramwaju) unosi żebra działając jako
pomocniczy mięsień wdechowy.
- m. piersiowy mniejszy (m. pectoralis minor) – leży pod poprzednim i unosi żebra –
mięsień wdechowy.
- m. zębaty przedni (m. serratus anterior) – przykrywa przednią i boczną powierzchnię
klatki piersiowej. Odwodzi kończynę ponad poziom, dociska łopatkę do klatki piersiowej,
a przy ustalonej łopatce działa jako silny mięsień wdechowy.
- m. podobojczykowy (m. subclavius) – ustala obojczyk.
Mięśnie głębokie (unerwiane przez nerwy międzyżebrowe):
- mm. międzyżebrowe zewnętrzne (mm. intercostales externi) – mięśnie wdechowe, mają
przebieg dolnozbieżny.
- mm. międzyżebrowe wewnętrzne (mm. intercostales interni) – pomocnicze mięśnie
wydechowe (?), mają przebieg górnozbieżny.
- mm. międzyżebrowe najgłębsze (mm. intercostales intimi)
- mm. podżebrowe (mm. subcostales) – obejmują dwie przestrzenie międzyżebrowe.
- m. poprzeczny klatki piersiowej (m. transversus thoracis) – mięsień wdechowy.
Przepona (diaphragma):
- stanowi najważniejszy mięsień wdechowy
- oddziela jamę klatki piersiowej od jamy brzucha
- wyróżnia się 3 jej części: lędźwiową (pars lumbalis), żebrową (pars costalis) i mostkową
(pars sternalis), które łączą się w tzw. ośrodku ścięgnistym (błona w kształcie listka
Wojciech Glac – układ mięśniowy 12
Wojciech Glac – układ mięśniowy 12
koniczyny)
- ma kształt kopuły, która w czasie skurczu spłaszcza się i obniża, zwiększając objętość
klatki piersiowej. Prowadzi to do zmniejszenia ciśnienia w klatce piersiowej i wessania
powietrza do płuc – następuje wdech. W czasie rozkurczu uwypukla się powodując
wypchnięcie powietrza z płuc – następuje wydech
- działa antagonistycznie do mięśni powłok brzusznych, jest jednak ważnym mięśniem
tłoczni brzusznej
- przebita licznymi otworami, przez które przechodzą naczynia, przełyk, nerwy
- z pochodzenia jest mięśniem szkieletowym, jednak jej czynności są jak najbardziej
trzewne, a nasz wpływ na jej czynność ograniczony - oddech można wstrzymać najwyżej
na 2 min.
- unerwiana przez nerw przeponowy i część nerwów międzyżebrowych
Wojciech Glac – układ mięśniowy 13
Wojciech Glac – układ mięśniowy 13
MIĘŚNIE BRZUCHA (musculi abdominis)
Mięśnie brzucha dzielimy na:
- podłużne
- poprzeczne i skośne
Mięśnie obu tych grup krzyżują się pionowo, poprzecznie i ukośnie – zapewnia to ścianom
brzucha sprężystość i kurczliwość. W linii środkowej brzucha mięśnie powłok brzusznych
zrastają się w tzw. kresie lub smudze białej (linea alba). W połowie smugi znajduje się
pępek (umbilicus), który jest śladem po płodowym połączeniu ściany jamy brzusznej z
łożyskiem.
Mięśnie podłużne:
- m. prosty brzucha (m. rectus abdominis) – płaski brzusiec sięgający od mostka do
k. łonowej, na przebiegu którego występują 3-4 smugi ścięgniste (intersectines tendineae).
Należy do zespołu mięśni wydechowych, bo przyczynia się do opuszczenia żeber.
Wchodzi w skład tłoczni brzusznej (prelum abdominale). Tym terminem określa się
mięśnie, których równoczesne skurcze przyczyniają się do przesuwania treści pokarmowej
w jelitach, działa ponadto przy przesuwaniu się moczu i kału, a także wymiotach, kaszlu i
czkawce. U kobiet dodatkowo tłocznia brzuszna jest istotna przy porodzie. W położeniu
leżącym na grzbiecie przy ustaleniu kończyn dolnych unosi klatkę piersiową (tułów) do
pozycji siedzącej, natomiast przy ustaleniu klatki piersiowej unosi miednicę i nogi.
- m. piramidowy (m. pyramidalis) – biegnie od spojenia łonowego do smugi białej. Jest
mięśniem ulegającym redukcji. Napina smugę białą i tym samym ścianę przednią brzucha.
- m. czworoboczny lędźwi (m. quadratus lumborum) – stanowi tylną ścianę brzucha,
wypełniając przestrzeń między klatką piersiową a miednicą. Bierze udział w utrzymaniu
postawy – ustala kręgosłup.
Mięśnie poprzeczne i skośne:
- m. poprzeczny brzucha (m. transversus abdominis) – najważniejszy mięsień omówionej
tłoczni brzusznej, leży najgłębiej. Jest pomocniczym mięśniem wydechowym. Cechuje go
poprzeczny przebieg wiązek mięśniowych. Zaczyna się na powięzi lędźwiowo-
grzbietowej, grzebieniu biodrowym oraz wewnętrznej powierzchni dolnych 6 żeber, a
kończy na kresie białej. Zgina tułów przy obustronnym skurczu lub w bok przy
Wojciech Glac – układ mięśniowy 14
Wojciech Glac – układ mięśniowy 14
jednostronnym. U mężczyzn część jego włókien przyłącza się do powrózka nasiennego i
razem z wiązką włókien m. skośnego wewnętrznego brzucha tworzy m. dźwigacz jądra (m.
cremaster).
- m. skośny zewnętrzny i wewnętrzny brzucha (m. obliquus externus et internus
abdominis) – przebieg skośny z góry od środka w dół (zewnętrzny) i z dołu do środka i do
góry (wewnętrzny). Część włókien tworzy odnogę m. dźwigacza jądra (m. cremaster).
Obustronny skurcz powoduje zgięcie tułowia do przodu, a jednostronny zgięcie tułowia w
bok i obrót.
MIĘŚNIE GŁĘBOKIE MIEDNICY
Ujście miednicy małej zamyka się kroczem. Jest to swoisty utwór mięśniowo powięziowy,
nazywany przeponą moczowo-odbytniczą. Krocze od przodu jest przebite cewką moczową, a
z tyłu odbytnicą. Cała okolica krocza u człowieka u człowieka jest szczególnie ważna, gdyż z
powodu wyprostowanej postawy ciężar trzewi przypada na nią, a nie na umięśnioną ścianę
brzuszną. Zawiera liczne mięśnie np.: m. zwieracz i dźwigacz odbytu, mięśnie poprzeczne
krocza (powierzchowny i głęboki) oraz zwieracz cewki moczowej.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 15
Wojciech Glac – układ mięśniowy 15
MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ (musculi membri superioris)
Mięśnie kończyny górnej dzielimy na:
- obręczy kończyny górnej
- mięśnie ramienia
- mięśnie przedramienia
- mięśnie ręki
Mięśnie obręczy kończyny górnej:
- m. naramienny (m. deltoideus) – biegnie od łopatki do kości ramieniowej, zaokrągla
kształt barku. Bierze udział w prawie wszystkich ruchach stawu barkowego dzięki dużej
autonomii skurczów poszczególnych partii mięśnia.
- m. nadgrzebieniowy (m. supraspinatus) – odwodzi ramię do poziomu.
- m. podgrzebieniowy (m. infraspinatus) – odwraca ramię na zewnątrz i przywodzi do
tułowia, dlatego bywa nazywany mięśniem szwaczek.
- m. obły większy i mniejszy (m. teres major et minor) – obracają ramię do wewnątrz i
podciąga ku tyłowi jednocześnie prostując, dlatego bywają (zwłaszcza większy) nazywany
mięśniem uczonych.
- m. podłopatkowy (m. subscapularis) – obraca ramię do środka.
Mięśnie ramienia:
1. Mięśnie grupy przedniej – zginacze (musculi flexores) (unerwiane przez nerw
mięśniowo-skórny):
- m. dwugłowy ramienia (m. biceps brachii) – mięsień dwustawowy, biegnie od łopatki
do k. promieniowej i częściowo do k. łokciowej. Składa się z głowy długiej (caput
longum) i krótkiej (caput breve). Przy ustalonej łopatce odwodzi ramię – unosi do
przodu, przy ustalonym ramieniu i odwróconym przedramieniu zgina staw łokciowy
(„gest Kozakiewicza”), przy nawróconym przedramieniu najpierw go obraca, a
następnie zgina w stawie łokciowym, przy zwisie czyli ustalonym przedramieniu
również zgina przedramię zbliżając do siebie kości przedramienia i ramienną. Przy
noszeniu ciężkich rzeczy kurczy się nie wykonując jednak ruchu, przez co stabilizuje
stawy (zapobiega ich zwichnięciu).
- m. ramienny (m. brachialis) – leży pod poprzednim, mięsień jednostawowy, biegnie
Wojciech Glac – układ mięśniowy 16
Wojciech Glac – układ mięśniowy 16
od k. ramiennej do łokciowej, zgina rękę w łokciu.
- m. kruczo-ramienny (m. coracobrachialis) – zgina staw ramienny (unosi do przodu).
2. Mięśnie grupy tylnej – prostowniki (musculi extensores) (unerwiane przez nerw
promieniowy):
- m. trójgłowy ramienia (m. triceps brachii) – składa się z głowy długiej (caput
longum), bocznej (caput laterale) i przyśrodkowej (caput mediale), biegnie od łopatki
(głowa długa) i k. ramiennej (pozostałe głowy) do k. łokciowej. Jest silnym
prostownikiem stawu łokciowego, ponadto głowa druga prostuje staw ramienny i
przywodzi ramię.
- m. łokciowy (m. anconeus) – mały o trójkątnym kształcie, prostuje staw łokciowy.
Stosunek siły zginaczy i prostowników wynosi 1,6 : 1,0, dlatego przy swobodnie zwisającej
ręce jest ona lekko zgięta w łokciu.
Mięśnie przedramienia:
1. Mięśnie grupy przedniej – zginacze (unerwiane przez nerw łokciowy i pośrodkowy):
- m. nawrotny obły (m. pronator teres) – nawraca przedramię i zgina staw łokciowy
(warstwa powierzchniowa).
- m. nawrotny czworoboczny (m. pronator quadratus) – nawraca przedramię (warstwa
głęboka).
- m. zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis) – zgina staw
promieniowo-nadgarstkowy, przy wyprostowanym stawie łokciowym i nadgarstku
nawraca przedramię, pociąga rękę w stronę promieniową (warstwa powierzchniowa).
- m. zginacz łokciowy nadgarstka (m. flexor carpi ulnaris) – zgina rękę w stawie
promieniowo-nadgarstkowym, pociąga rękę w stronę łokciową, jego porażenie utrudnia
grę na skrzypcach (warstwa powierzchniowa).
- m. dłoniowy długi (m. palmaris longus) – zgina rękę (warstwa powierzchniowa).
- m. zginacz powierzchowny palców (m. flexor digitorum superficialis) – zgina staw
promieniowo-nadgarstkowy, stawy śródręczno-paliczkowe, a zwłaszcza stawy
międzypaliczkowe bliższe – jednocześnie lub wybiórczo, co zależy od pracy
konkretnych prostowników (warstwa powierzchniowa).
- m. zginacz głęboki palców (m. flexor digitorum profundus) – działa jak poprzedni oraz
dodatkowo zgina stawy międzypaliczkowe dalsze (warstwa głęboka).
Wojciech Glac – układ mięśniowy 17
Wojciech Glac – układ mięśniowy 17
- m. zginacz długi kciuka (m. flexor pollicis longus) (kciuk – pollex) – zgina staw
międzypaliczkowy kciuka (warstwa głęboka).
2. Mięśnie grupy tylnej – prostowniki (unerwiane przez nerw promieniowy):
- m. ramienno-promieniowy (m. brachioradialis) – rozciąga się od k. ramiennej do k.
promieniowej, zgina staw łokciowy w położeniu pośrednim między nawróceniem a
odwróceniem przedramienia, zarówno przy położeniu odwróconym, jak i nawróconym
kurcząc się ustawia przedramię w położeniu pośrednim. Zaliczany jest do zginaczy
(grupa boczna).
- m. odwracacz przedramienia (m. supinator) – odwraca przedramię (grupa boczna).
- m. prostownik łokciowy nadgarstka (m. extensor carpi ulnaris) – prostuje rękę i
odwodzi w stronę łokciową (warstwa powierzchniowa).
- m. prostownik promieniowy długi i krótki nadgarstka (m. extensor carpi radialis longus
et brevis) – prostują rękę (grupa boczna).
- m. prostownik palców (m. extensor digitorum) – prostuje palce i odwodzi je od palca
środkowego, ruchy palców przy działaniu tego mięśnia są pierwotnie jednoczesne,
jednakże przy ćwiczeniu (np. gry na fortepianie) działają autonomicznie, przy zgiętym
nadgarstku działa na wszystkie stawy palców, przy zgięciu grzbietowym tylko na stawy
śródręczno-paliczkowe (warstwa powierzchniowa).
- m. prostownik palca małego (m. extensor digiti minimi) – umożliwia niezależność
ruchów palca małego (warstwa powierzchniowa).
- m. prostownik wskaziciela (m. extensor indicis) – prostuje palec wskazujący i
przywodzi go do palca środkowego (autonomia).
- m. prostownik długi kciuka (m. extensor pollicis longus) – przywodzi kciuk i prostuje
jego stawy, gdy działa ścięgno tworzy tzw. „tabakierkę anatomiczną” (warstwa
głęboka).
- m. prostownik krótki kciuka (m. extensor pollicis brevis) – prostuje kciuk w stawie
śródręczno-paliczkowym (warstwa głęboka).
- m. odwodziciel długi kciuka (m. abductor pollicis longus) – odwodzi kciuk (warstwa
głęboka).
Wojciech Glac – układ mięśniowy 18
Wojciech Glac – układ mięśniowy 18
Mięśnie przedramienia tworzą zespoły czynnościowe, które obok zginaczy i prostowników
można podzielić z jednej strony na:
- mm. nawracacze (mm. pronatores) – krzyżują kości przedramienia i kierują dłoń ku
tyłowi lub w dół
- mm. odwracacze (mm. supinatores) – ustawiają równolegle kości przedramienia i kierują
dłoń ku przodowi lub do góry
a z drugiej strony na:
- mm. przywodziciele (mm. adductores)
- mm. odwodziciele (mm. abductores)
Mięśnie ręki (ręka – manus):
Ręka jest narządem chwytnym, którego najważniejszą cechą jest przeciwstawność kciuka.
Taki typ ręki występuje u wszystkich naczelnych, jednak rozwój kciuka u większości jest
uwsteczniony (do zupełnego zaniku), a np. u małp szerokonosych jest ograniczona
przeciwstawność kciuka. Tak więc u innych naczelnych można mówić o raczej czepnej niż
chwytnej ręce. Po wewnętrznej stronie dłoni widać poduszkę mięsną (kłęb - thenar),
charakterystyczną dla ludzkiej dłoni i związaną z rozwojem kciuka. Przy małym palcu też jest
poduszka, mniejsza (kłębik - hypothenar). W związku z tym wyróżnia się:
1. Mięśnie kłębu (kciuka):
- m. zginacz krótki kciuka (m. flexor pollicis brevis) – zgina paliczek bliższy i prostuje
dalszy, ustawia też k. śródręcza pierwszą w położeniu opozycji (przeciwstawienia), w
wyniku czego opuszka kciuka skierowana jest ku stronie dłoniowej pozostałych palców.
- m. odwodziciel krótki kciuka (m. abductor pollicis brevis) – odwodzi kciuk.
- m. przeciwstawiacz kciuka (m. opponens pollicis) – przeciwstawia kciuk innym
palcom.
- m. przywodziciel kciuka (m. adductor pollicis) – największy i najsilniejszy m. kłębu,
przywodzi i zgina kciuk.
2. Mięśnie kłębika (małego palca):
- m. odwodziciel palca małego (m. abductor digiti minimi) – odwodzi palec mały i zgina
go w stawie śródręczno-paliczkowym oraz prostuje w stawach międzypaliczkowych.
- m. zginacz krótki palca małego (m. flexor digiti minimi brevis) – zgina palec w stawie
śródręczno-paliczkowym.
- m. przeciwstawiacz palca małego (m. opponens digiti minimi) – przeciwstawia palec.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 19
Wojciech Glac – układ mięśniowy 19
- m. mięsień dłoniowy krótki (m. palmaris brevis) – m. skórny (m. wyrazowy), napina
poprzecznie rozcięgno dłoniowe (marszczy skórę nad kłębikiem).
3. Mięśnie środkowe ręki:
- 4 mm. glistowate (mm. lumbricales) – zginają palce w stawach śródręczno-
paliczkowych i prostują w stawach międzypaliczkowych.
- 3 mm. międzykostne dłoniowe (mm. interossei palmares) – przywodzą palce do palca
środkowego.
- 4 mm. międzykostne grzbietowe (mm. interossei dorsales) – odwodzą palce od palca
środkowego.
Na grzbietowej stronie nadgarstka przestrzeń między ścięgnami długiego i krótkiego
prostownika kciuka nazywana jest anatomiczną tabakierką (przy wyprostowanym kciuku).
Wojciech Glac – układ mięśniowy 20
Wojciech Glac – układ mięśniowy 20
MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ (musculi membri inferioris)
Mięśnie kończyny górnej dzielimy na:
- mięśnie obręczy kończyny dolnej
- mięśnie uda
- mięśnie goleni
- mięśnie stopy
Cechami wybitnie ludzkimi w budowie kończyny dolnej jest rozrost mm. pośladkowych,
mm. przywodzicieli uda, m. czworogłowego uda i m. trójgłowego łydki.
Mięśnie obręczy kończyny dolnej:
- m. gruszkowaty (m. piriformis) – obraca kość udową (obraca udo na zewnątrz).
- m. zasłaniacz wewnętrzny i zewnętrzny (m. obturator internus et externus) – funkcja jak
poprzedni.
- mm. bliźniacze (mm. gemelli) – funkcja jak poprzedni. Wyróżniamy m. bliźniaczy przedni
(m. gemellus superior) i tylny (m. gemellus inferior).
- m. czworoboczny uda (m. quadratus femoris) – odwraca udo na zewnątrz i przywodzi.
- m. biodrowo-lędźwiowy (m. iliopsoas) – w jego skład wchodzą m. biodrowy (m. iliacus)
i m. lędźwiowy (m. psoas), które łączą się wspólnym ścięgnem. Jest najsilniejszym
zginaczem stawu biodrowego – zgina udo w stawie biodrowym i obraca na zewnątrz,
unosi również tułów z pozycji leżącej do siedzącej. Leży wewnątrz miednicy.
- m. pośladkowy wielki (m. gluteus maximus) – silny mięsień związany z pionową postawą
ciał, jego główną funkcją jest prostowanie stawu biodrowego, górne włókna odwodzą
kończynę, dolne zaś przywodzą.
- m. pośladkowy średni (m. gluteus medius) – odwodziciel uda, przy staniu na jednej nodze
umożliwia ustalenie środka ciężkości. W niego dostaje się zastrzyki w tyłek.
- m. pośladkowy mały (m. gluteus minimus) – odwodzi kończynę, część tylna prostuje staw
biodrowy, przednia obraca udo do wewnątrz, a tylna na zewnątrz.
- m. naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae) – odwodzi staw biodrowy.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 21
Wojciech Glac – układ mięśniowy 21
Mięśnie uda:
1. Grupa przednia (unerwiana przez nerw udowy):
- m. czworogłowy uda (m. quadriceps femoris) – składa się z 4 mięśni (głów): m. prosty
uda (m. rectus femoris), m. obszerny pośredni (m. vastus intermedius), m. obszerny
przyśrodkowy (m. vastus medialis), m. obszerny boczny (m. vastus lateralis). Jako
całość prostuje nogę w kolanie, m. prosty uda dodatkowo uczestniczy w zginaniu stawu
biodrowego. U człowieka to jeden z najsilniejszych mięśni. Dzięki niemu jako jedyni
wśród ssaków potrafimy skrajnie prostować staw kolanowy.
- m. krawiecki (m. sartorius) – najdłuższy mięsień u człowieka (?), schodzi spiralnie od
kości biodrowej do guzowatości piszczeli. Jest słabym mięśniem – pełni rolę
pomocniczą w zgięciu stawu biodrowego i kolanowego, obraca ponadto udo na
zewnątrz i przywodzi.
2. Grupa tylna (unerwiana przez nerw kulszowy):
- m. dwugłowy uda (m. biceps femoris) – zgina staw kolanowy, przy zgiętym stawie
kolanowym obraca goleń na zewnątrz.
- m. półścięgnisty (m. semitendinosus) – zgina staw kolanowy i prostuje biodrowy, przy
zgiętym kolanie obraca goleń do wewnątrz.
- m. półbłoniasty (m. semimembranosus) – działa jak poprzedni lecz znacznie silniej.
3. Grupa przyśrodkowa (unerwiana są przez nerw zasłonowy):
- m. grzebieniowy (m. pectineus) – przywodzi i zgina udo oraz obraca je na zewnątrz.
- m. przywodziciel długi i krótki (m. adductor longus et brevis) – przywodzą udo, zginają
staw biodrowy i obracają na zewnątrz.
- m. przywodziciel wielki (m. adductor magnus) – przywodzi udo, prostuje staw
biodrowy i obraca do wewnątrz.
Mięśnie podudzia - goleni (unerwione przez nerw strzałkowy i kulszowy):
1. Grupa przednia – prostowniki stopy (prostują dogrzbietowo stopę):
- m. piszczelowy przedni (m. tibialis anterior) – silny prostownik stopy, obraca stopę.
- m. prostownik długi palucha (m. extensor hallucis longus) – prostuje paluch i stopę.
- m. prostownik długi palców (m. extensor digitorum longus) – prostuje nawraca i
odwodzi stopę oraz prostuje palce.
Wojciech Glac – układ mięśniowy 22
Wojciech Glac – układ mięśniowy 22
2. Grupa boczna – mięśnie strzałkowe:
- m. strzałkowy długi i krótki (m. peroneus longus et brevis) – zgina stopę (podwieszenie
sklepienia stopy) oraz nawraca i odwodzi stopę unosząc boczny jej brzeg (pronacja).
3. Grupa tylna – zginacze stopy (zginają dopodeszwowo stopę i unoszą piętę):
- m. trójgłowy łydki (m. triceps surae) – składa się z m. brzuchatego (m.
gastrocnemius) o 2 głowach: przyśrodkowej (caput mediale) i bocznej (caput laterale)
oraz m. płaszczkowatego (m. soleus), które kończą się na ścięgnie Achillesa
(tendo Achillis / calcaneus). Jest silnym zginaczem stopy, najważniejszym mięśniem
odrywającym piętę od ziemi – pozwalającym stanąć na palcach i chodzić.
- m. piszczelowy tylny (m. tibialis posterior) – silnie przywodzi i odwraca stopę unosząc
przyśrodkowy jej brzeg (supinacja), słabo zgina stopę.
- m. podeszwowy (m. plentaris) – słaby mięsień, napina torebkę stawu kolanowego.
- m. podkolanowy (m. poputeus) – słaby mięsień, nieznaczny udział w zginaniu stawu
kolanowego.
- m. zginacz długi palców (m. flexor digitorum longus) – zgina stopę i palce oraz odwraca
i przywodzi stopę.
- m. zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus) – zgina paluch.
Mięśnie stopy (unerwiane przez gałązki nerwu podeszwowego):
1. Mięśnie grzbietu stopy:
- m. prostownik krótki palucha (m. extensor hallucis brevis) – prostuje i odwodzi paluch.
- m. prostownik krótki palców (m. extensor digitorum brevis) – prostuje palce.
2. Mięśnie podeszwy:
- m. odwodziciel palucha (m. abductor hallucis)
- m. przywodziciel palucha (m. adductor hallucis)
- m. zginacz palucha (m. flexor hallucis)
- m. odwodziciel palca małego (m. abductor digiti minimi)
- m. zginacz palca małego (m. flexor digiti minimi)
- m. zginacz krótki palców (m. flexor digitorum brevis)
- m. czworoboczny podeszwy (m. quadratus plantae) – zgina palce.
- mm. glistowate (mm. lumbricales) – przywodzą palce do palucha
- mm. międzykostne podeszwowe i grzbietowe (mm. interossei plantares et dorsales) –
zginają palce.