ATLAS AGLOMERACJI KATOWICKIEJgeoportal.pgi.gov.pl/css/atlasy_gi/images/atlas_krakowa_opracowan... · Zagrożenia geodynamiczne i górnicze oraz zjawiska krasowe ..... 61 9. TERENY

MINISTERSTWO ŚRODOWISKA

PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY JEDNOSTKA BADAWCZO-ROZWOJOWA Krajowy Rejestr Sądowy 0000122099

ODDZIAŁ KARPACKI W KRAKOWIE

im. Prof. Mariana Książkiewicza

31-560 KRAKÓW, ul. Skrzatów 1 tel./fax: Sekretariat 0-12 411-26-32, Centrala: 0-12 411-38-22, 0-12 411-58-44

NIP 675-000-62-40 REGON 000332133-00058 E-mail: [email protected]

BAZA DANYCH GEOLOGICZNO – INŻYNIERSKICH

WRAZ Z OPRACOWANIEM

ATLASU GEOLOGICZNO – INŻYNIERSKIEGO

AGLOMERACJI KRAKOWSKIEJ

Wykonano na zamówienie Ministra Środowiska

Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej

Dyrektor

Opracował Zespół pod kierunkiem Oddziału Karpackiego

Państwowego Instytutu Geologicznego

dr inż. Józefa Chowańca

Kraków, grudzień 2007 r.

2

SKŁAD ZESPOŁU

Oddział Karpacki Państwowego Instytutu Geologicznego, Kraków

dr inż. Józef Chowaniec – kierownik, upr. 040254

mgr inż. Maciej Borowiec

mgr inż. Piotr Freiwald – upr. geol. nr VII-1317

mgr inż. Tomasz Koziara

mgr inż. Piotr Owsiak

mgr inż. Robert Patorski – upr. geol. nr V-1310

mgr inż. Krzysztof Witek – upr. geol. nr 050987

Państwowy Instytut Geologiczny

mgr Krzysztof Majer

mgr Michał Jaros

mgr Izabela Mioduszewska

mgr Piotr Gałkowski

mgr Paweł Pierzykowski

Przedsiębiorstwo Geologiczne S.A. w Krakowie

mgr inż. Jarosław Kos – upr. geol. VI -0402

Zbigniew Jaskólski - upr. geol.070965

mgr inż. Antoni Saski - upr. geol.VII-1303

mgr inż. Paweł Różański - upr. geol.VII -1352

mgr inż. Sylwia Kwaśniewska

mgr inż. Łukasz Cempura

Soft-Projekt

mgr inż. Jan Szymański

3

Spis treści:

1. WSTĘP .............................................................................................................................. 5

2. CEL PRACY ..................................................................................................................... 5

3. ZAKRES PRACY ............................................................................................................. 6

4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GEOLOGICZNA AGLOMERACJI

KRAKOWSKIEJ ................................................................................................................... 9

4.1.Jednostki geomorfologiczne ............................................................................................ 9

4.2. Budowa geologiczna..................................................................................................... 11

4.3. Warunki hydrogeologiczne........................................................................................... 17

5. SERIE GEOLOGICZNO –INŻYNIERSKIE .................................................................. 25

6. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW GEOLOGICZNO–INŻYNIERSKICH ........ 32

6.1. Opis serii geologiczno – inżynierskich ......................................................................... 32

6.2. Mapy tematyczne .......................................................................................................... 47

6.3. Przekroje geologiczno – inżynierskie (zał. 14 – 16) .................................................... 60

6.4. Zagrożenia geodynamiczne i górnicze oraz zjawiska krasowe .................................... 61

9. TERENY DO DALSZEGO UDOKUMENTOWANIA ................................................. 63

10. PODSUMOWANIE ...................................................................................................... 64

11. LITERATURA .............................................................................................................. 65

4

Spis załączników tekstowych

Załącznik tekstowy 1 - Zestawienie wyników badań laboratoryjnych wykonanych na

próbach gruntów pobranych z otworów badawczych

wykonanych przez Przedsiębiorstwo Geologiczne S.A. w

Krakowie.

Spis załączników graficznych

1. Podział aglomeracji krakowskiej na arkusze w skali 1:10 000 skala 1:100 000

2.01 – 2.30 Mapa dokumentacyjna skala 1:10 000

3.01 – 3.30 Mapa gruntów na głębokości 1 m skala 1:10 000



6.01 – 6.30 Mapa utworów antropogenicznych skala 1:10 000

7.01 – 7.30 Mapa głębokości występowania zwierciadła wód podziemnych skala 1:10 000

8.01 – 8.30 Mapa warunków budowlanych skala 1:10 000

9.01 – 9.30 Mapa stropu utworów podczwartorzędowych skala 1:10 000

10.01 – 10.30 Mapa zagospodarowania terenu skala 1:10 000

11.01 – 11.30 Mapa terenów zagrożonych i wymagających ochrony skala 1:10 000

12. Mapa wychodni utworów mezozoicznych skala 1:50 000

13. Mapa geomorfologiczna skala 1:50 000

14 – 16. Przekroje geologiczno - inżynierskie

17. Objaśnienia do przekrojów

5

1. WSTĘP

Podstawą opracowania pn. ”Baza danych geologiczno – inżynierskich wraz

z opracowaniem atlasu geologiczno – inżynierskiego aglomeracji krakowskiej” jest umowa

nr 351/2005/Wn-07/Fg-go-tx/D z dnia 20.07.2005 r. zawarta pomiędzy Ministerstwem

Środowiska a Państwowym Instytutem Geologicznym. Prace realizowane na podstawie

wyżej wymienionej umowy finansowane były ze środków Narodowego Funduszu Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Opracowanie jest zgodne z „Kartą informacyjną pracy geologicznej”.

Atlas geologiczno – inżynierski aglomeracji krakowskiej wykonany został w oparciu

o „Instrukcję sporządzania atlasów geologiczno – inżynierskich dla miast techniką

komputerową” opracowaną przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) i Instytut

Techniki Budowlanej (ITB) w 2000 r.

Przy realizacji atlasu, w ramach kooperacji, Przedsiębiorstwo Geologiczne S.A.

w Krakowie na podstawie umowy nr 2/2005 z dnia 25.11.2005 r. wykonało uzupełniające

wiercenia geologiczno-inżynierskie, a także brało udział w tworzeniu bazy danych.

2. CEL PRACY

Celem pracy było wykonanie atlasu geologiczno – inżynierskiego aglomeracji

krakowskiej pn. ”Baza danych geologiczno – inżynierskich wraz z opracowaniem atlasu

geologiczno – inżynierskiego aglomeracji krakowskiej”, składającego się z części

tekstowej i zestawu map tematycznych w skali 1:10 000 i 1:50 000 wykonanych techniką

komputerową.

W atlasie geologiczno – inżynierskim aglomeracji krakowskiej przedstawiono

kompleksową ocenę warunków geologiczno – inżynierskich na tle budowy geologicznej

i warunków wodnych w oparciu o zebrane materiały archiwalne. Dla osiągnięcia tego celu

stworzono bazę danych geologiczno – inżynierskich, która stanowiła podstawę

opracowania.

Wyniki prac przedstawiono w formie graficznej i opisowej. Część graficzna zawiera

mapy dokumentacyjne, mapy gruntów na różnych głębokościach, mapy utworów

antropogenicznych, mapy głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych, mapy

strukturalne, mapy zagospodarowania terenu, mapy warunków budowlanych, mapę

6

zagrożeń i obszarów chronionych, a także mapę geomorfologiczną oraz przekroje

geologiczno – inżynierskie.

Wykonany zestaw map tematycznych pozwala na ocenę warunków geologiczno –

inżynierskich i może być wykorzystany przy planowaniu zagospodarowania

przestrzennego aglomeracji krakowskiej. Do planowania przestrzennego mogą być

również wykorzystane reprezentatywne przekroje geologiczno – inżynierskie.

W części tekstowej omówione zostały wszystkie istotne elementy składające się na

warunki geologiczno – inżynierskie aglomeracji z uwzględnieniem specyfiki tego regionu.

3. ZAKRES PRACY

Atlas geologiczno – inżynierski obejmuje cały obszar miasta Krakowa wraz

z północno-zachodnią częścią gminy Wieliczka i południowo-wschodnimi fragmentami

gmin Zabierzów i Wielka Wieś o łącznej powierzchni 378,77 km2

.

Opracowanie wykonano na podstawie materiałów archiwalnych zebranych

w archiwach następujących instytucji:

- Państwowego Instytutu Geologicznego Oddział Karpacki w Krakowie,

- Centralnego Archiwum Geologicznego,

- Przedsiębiorstwa Geologicznego S.A. w Krakowie,

- Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie.

Do opracowania atlasu wykorzystano materiały archiwalne pochodzące z długiego

przedziału czasowego obejmujące okres ostatnich pięćdziesięciu lat. W trakcie analizy

i krytycznej oceny materiałów natrafiono na szereg trudności, na przykład w wielu

starszych opracowaniach archiwalnych w opisie otworów nie umieszczono współrzędnych

oraz rzędnych wysokościowych.

Na obszarach niedostatecznie rozpoznanych, zaprojektowano i wykonano

dodatkowe prace wiertnicze, które zostały zrealizowane przed Przedsiębiorstwo

Geologiczne S.A. w Krakowie. Wiercenia wykonano na podstawie „Projektu prac

geologicznych dla wykonania: Bazy danych geologiczno-inżynierskich wraz

z opracowaniem atlasu geologiczno-inżynierskiego aglomeracji krakowskiej na terenie

powiatów krakowskiego-grodzkiego, krakowskiego, wielickiego i proszowickiego

w województwie małopolskim” (Freiwald, Kos, 2007). W związku z tym, że rozpoznanie

terenu pod względem geologiczno-inżynierskim jest nierównomierne i w miarę oddalania

się od centrum aglomeracji i głównych szlaków komunikacyjnych jest słabsze, wiercenia

7

zlokalizowano w rejonie granic opracowania. W ramach prac terenowych odwiercono 207

otworów o głębokości od 6 do 10,5 m o łącznym metrażu 1514,3 mb. W trakcie wierceń

pobrano 262 próby gruntów do badań laboratoryjnych (wilgotność naturalna, ciężar

objętościowy, granica płynności i plastyczności, wskaźnik i stopień plastyczności, kąt

tarcia wewnętrznego, kohezja, zawartość części organicznych, analiza sitowa). Wyniki

tych badań przedstawiono na załączniku tekstowym 1.

Lokalizację reprezentatywnych otworów archiwalnych przedstawiono na

30 arkuszach map topograficznych w skali 1:10 000. Z analizowanych materiałów

archiwalnych do bazy danych wyselekcjonowano 25 029 otworów. Do komputerowego

banku danych geologiczno – inżynierskich (BDGI) wprowadzono profile

wyselekcjonowanych otworów archiwalnych z podaniem litologii gruntów i skał, ich

podstawowych parametrów fizyczno-mechanicznych oraz genezy wraz z określeniem serii

geologiczno - inżynierskich. Komputerowe karty otworów archiwalnych wykonano

za pomocą programu Geostar.

Liczba otworów archiwalnych dla poszczególnych arkuszy jest różna

w zależności od stopnia zagospodarowania terenu, od ośmiu do prawie trzech tysięcy

otworów. Średnia gęstość rozpoznania wynosi około 65 otworów/km2

powierzchni

aglomeracji. Taka gęstość rozpoznania spełnia wymagania „Instrukcji wykonywania

atlasów geologiczno – inżynierskich dla miast techniką komputerową” w przypadku

złożonej budowy geologicznej. Głębokość otworów należących do bazy danych atlasu jest

zróżnicowana i zawiera się w przedziale od 0,5 do 297,0 m, średnio głębokość ta wynosi

8,9 m i tę wartość należałoby uznać za wiarygodną w rozpoznaniu podłoża gruntowego

aglomeracji krakowskiej. Głębokości otworów podzielono na klasy co zostało

przedstawione na ryc. 1. Największa liczba otworów jest w przedziale od 6 do 8 m,

co stanowi około 22 % całkowitej ilości otworów (ryc. 2). Mniejsze ilości otworów

stwierdzono w przedziałach głębokości 8-10 m (19%), 10-12 m (16,5%) oraz 4-6 m (15%).

Najmniej otworów jest w przedziałach 0-2 m (0,5%) i powyżej 30 m (0,25%).

Grunty i skały występujące w podłożu budowlanym opisano za pomocą serii

geologiczno – inżynierskich. Jako kryteria przy wydzielaniu serii przyjęto: genezę,

litologię i wiek osadów.

8

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

0-2

2-4

4-6

6-8

8-1

0

10

-12

12

-14

14

-16

16

-18

18

-20

20

-25

20

-30

30

-50

50

-10

0

>1

00

głębokości otworów

[m]

lic

zb

a o

two

rów

Ryc. 1. Liczba otworów należących do bazy atlasu w poszczególnych przedziałach

głębokości.

0

5

10

15

20

25

0-2

2-4

4-6

6-8

8-1

0

10

-12

12

-14

14

-16

16

-18

18

-20

20

-25

20

-30

30

-50

50

-10

0

>1

00

głębokości otworów

[m]

% lic

zb

y o

two

rów

Ryc. 2. Procentowy udział otworów należących do bazy atlasu w poszczególnych

przedziałach głębokości.

Grunty i skały podłoża przypisano do 31 serii geologiczno – inżynierskich.

Wybrane w wyniku analizy, reprezentatywne otwory z wydzielonymi seriami

wprowadzono do bazy danych. Dane te sprawdzono i uzupełniono, a następnie naniesiono

poprawki i przygotowano bazę danych do sporządzania map tematycznych.

Do opracowywania mapy głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych

wykorzystano dodatkowo informacje z Banku Hydro. Przy użyciu wybranych programów

komputerowych ArcView, Geostar oraz Microstation opracowano następujące mapy:

9

- dokumentacyjne (zał. 2.01- 2.30),

- gruntów na różnych głębokościach z wydzieleniem serii geologiczno –

inżynierskich (zał. 3.01 – 3.30; 4.01 – 4.30; 5.01 – 5.30),

- utworów antropogenicznych (zał. 6.01 – 6.30),

- głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych (zał. 7.01 – 7.30),

- warunków budowlanych (zał. 8.01 – 8.30),

- stropu utworów podczwartorzędowych (zał. 9.01 – 9.30),

- zagospodarowania terenu (zał. 10.01 – 10.30),

- terenów zagrożonych i wymagających ochrony (zał. 11.01-11.30),

- wychodni utworów mezozoicznych (zał. 12),

- geomorfologiczną (zał. 13).

4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GEOLOGICZNA AGLOMERACJI

KRAKOWSKIEJ

4.1.Jednostki geomorfologiczne

Obszar aglomeracji krakowskiej położony jest na granicy dwóch megaregionów –

Pozaalpejska Europa Środkowa oraz Region Karpacki (Kondracki, 2001). Taka specyfika

położenia geograficznego determinuje warunki geomorfologiczne, geologiczne,

hydrogeologiczne jak i również geologiczno-inżynierskie. Jednostki fizyczno-geograficzne

występujące na obszarze Krakowa przedstawiono w tabeli I.

Wyżyna Małopolska (342)

Płaskowyż Proszowicki (342.23)

Na terenie aglomeracji krakowskiej makroregion Wyżyn Polskich reprezentowany

jest przez Płaskowyż Proszowicki należący do podprowincji Niecki Nidziańskiej, która

z kolei należy do prowincji Wyżyny Małopolskiej.

Na terenie Krakowa Płaskowyż Proszowicki występuje w północnej i północno-

wschodniej części miasta. Makroregion Płaskowyżu Proszowickiego charakteryzuje się

łagodnymi wzniesieniami od około 220 – 280 m n.p.m. Pod względem hipsometrycznym

płaskowyż pochylony jest w kierunku południowo-wschodnim. Cały obszar płaskowyżu

pokryty jest pokrywą utworów lessowych. Poniżej lessów zalegają morskie osady

mioceńskie zalegające na węglanowych utworach kredy.

10

Tabela I. Jednostki fizyczno-geograficzne na obszarze aglomeracji krakowskiej (numeracja

regionów zgodna z J. Kondracki, 2001).

MEGAREGIONY PROWINCJE PODPROWINCJE MAKROREGIONY MEZOREGIONY

3

Pozaalpejska

Europa Środkowa

34

Wyżyny Polskie

342

Wyżyna

Małopolska

342.2

Niecka Nidziańska

342.23

Płaskowyż

Proszowicki

5

Region Karpacki

51

Karpaty

Zachodnie z

Podkarpaciem

Zachodnim

i Północnym

512

Północne

Podkarpacie

512.3

Brama Krakowska

512.31

Rów Skawiński

512.32

Obniżenie

Cholerzyńskie

512.33

Pomost Krakowski

512.4

Kotlina Sandomierska

512.41

Nizina

Nadwiślańska

513

Zewnętrzne Karpaty

Zachodnie

513.3

Pogórze

Zachodniobeskidzkie

513.33

Pogórze Wielickie

Północne Podkarpacie (512)

Rów Skawiński (512.31)

Rów Skawiński ciągnie się od Spytkowic, gdzie dolina Wisły zwęża się

do szerokości 2 km pomiędzy zrębem w Kamieniu, a progiem Pogórza Wielickiego.

Dolina Wisły przebiega na kierunku wschodnim przez około 22 km, a następnie skręca

na północny – wschód. Mezoregion 512.31 zajmuje południową i południowo-zachodnią

część aglomeracji krakowskiej.

Obniżenie Cholerzyńskie (512.32)

Obniżenie Cholerzyńskie stanowi równinę położoną pomiędzy Garbem Tęczyńskim

i zrębem w Kamieniu na zachodzie i północy, a Rowem Skawińskim na południu

i wyspowymi zrębami wapiennymi na terenie Krakowa. Obniżenie wypełnione jest iłami

mioceńskimi, na których zalegają osady czwartorzędowe. Równina położona jest 40-50 m

ponad dnem doliny Wisły. Mezoregion 512.32 zajmuje północno-zachodnią część

aglomeracji krakowskiej.

11

Pomost Krakowski (512.33)

Pomost Krakowski stanowi układ wzgórz wapiennych i obniżeń tektonicznych,

którymi przepływa Wisła. Najważniejsze wzgórza to wzniesienie Tyńca (282 m n.p.m.),

Sowińca (362 m n.p.m.), Pychowic (246 m n.p.m.), Krzemionek (235 m n.p.m.)

oraz Wawelu i Skałki. Prawie cały obszar Pomostu Krakowskiego znajduje się

w granicach aglomeracji krakowskiej, dlatego też występują tu bardzo duże zmiany

środowiska przyrodniczego spowodowane działalnością człowieka. Mezoregion 512.33

zajmuje zachodnią i środkową część aglomeracji krakowskiej.

Nizina Nadwiślańska (512.41)

Nizina Nadwiślańska obejmuje dolinę Wisły od Krakowa po Zawichost. W obrębie

aglomeracji krakowskiej znajduje się jej niewielki zachodni fragment. Dolinę wypełniają

czwartorzędowe osady akumulacji rzecznej o miąższości do kilkunastu metrów. Poniżej

zalegają morskie osady miocenu. Od północy Nizinę Nedwiśłańską ogranicza krawędź

erozyjna Płaskowyżu Proszowickiego należącego do Wyżyny Małopolskiej. Mezoregion

512.41 zajmuje środkową i wschodnią część aglomeracji krakowskiej.

Zewnętrzne Karpaty Zachodnie (513)

Pogórze Wielickie (513.33)

Pogórze Wielickie należące do rozciąga się od Andrychowa na zachodzie po dolinę

Raby na wschodzie. Ku północy opada wyraźnym progiem o wysokości kilkudziesięciu

metrów, który stanowi brzeg nasunięcia płaszczowin karpackich na sfałdowane osady

miocenu. Mezoregion 513.33 występuje w południowej części aglomeracji krakowskiej

i zajmuje niewielką część miasta.

Geomorfologia aglomeracji krakowskiej została przedstawiona na mapie

geomorfologicznej w skali 1: 50 000 (zał. 13).

4.2. Budowa geologiczna

Jednostki geologiczno-strukturalne

Obszar aglomeracji krakowskiej zlokalizowany jest na pograniczu kilku jednostek

geologiczno-strukturalnych (Burtan, 1954; Gradziński, 1955; Rutkowski, 1989b, 1989c,

1993; Stupnicka, 1989; Waryszyńska – red., 1995). W jej skład wchodzą:

- monoklina krakowsko-częstochowska – północno-zachodnia i północna część

miasta,

12

- niecka miechowska – północno-wschodnia część miasta,

- zapadlisko przedkarpackie – zachodnia, środkowa i wschodnia część miasta,

- Karpaty – niewielki fragment w południowej części miasta.

Monoklina krakowsko-częstochowska

Stanowi naturalną kontynuację monokliny przedsudeckiej i na terenie aglomeracji

krakowskiej graniczy z brzegiem zapadliska przedkarpackiego i niecką miechowską.

Rozciągłość monokliny przebiega na kierunku NW-SE i odpowiada rozciągłości wychodni

skał górnojurajskich, tworzących najbardziej eksponowaną morfologicznie część tej

jednostki. Warstwy triasu i jury są nachylone w kierunku północno-wschodnim, zapadając

pod osady kredowe niecki miechowskiej. Monoklina powstała podczas ruchów

laramijskich na przełomie kredy i palegenu. Następnie obszar monokliny został zrównany,

a w neogenie na południowy skraj monokliny nasunęły się płaszczowiny Karpat

fliszowych. Południowa część monokliny uległa obniżeniu, a na przedpolu Karpat

utworzył się rów przedgórski, który został wypełniony osadami miocenu. W podłożu

monokliny występują struktury paleozoiczne zbudowane głównie ze skał węglanowych

(karbon, dewon, perm) oraz skał starszych utworów znanych jedynie z wierceń.

Profil utworów monokliny, w obrębie aglomeracji krakowskiej, rozpoczyna się

utworami środkowej jury (baton – kelowej) wykształconych w postaci iłów i mułowców

z wkładkami piaszczystymi oraz piaskowców i wapieni piaszczystych. Istotną rolę

w budowie podłoża aglomeracji krakowskiej odgrywa kompleks skał górnojurajskich

(oksford) wykształconych w postaci wapieni skalistych, płytowych i ławicowych.

Miąższość kompleksu zwiększa się w kierunku wschodnim, a na terenie miasta wynosi

od 180 do 230 m. Zwięzłe i bardzo twarde wapienie skaliste występują nieregularnie wśród

wapieni płytowych i ławicowych. Wapienie jurajskie są partiami spękane i szczelinowate,

a nawet skrasowiałe. Ponadto, są one pocięte siecią uskoków i głębokich szczelin, które

często są wtórnie wypełnione materiałem gliniastym lub ilastym. W obrębie jurajskich

utworów węglanowych w miejscach uskoków oraz pęknięć powstały w wyniku procesów

erozyjnych mniejsze i większe doliny. Ze względu na większą odporność na wietrzenie

wapienie występujące w facji skalistej zaznaczają się w rzeźbie ternu tworząc na stokach

wzgórz zrębowych formy skałkowe, np. w Lesie Wolskim, Rezerwat Panieńskie Skały,

Wzgórze Wawelskie. Wapienie uławicone odsłaniają się na terenie aglomeracji

krakowskiej w kamieniołomach w Podgórzu, Płaszowie i Zakrzówku.

13

Na omawianym obszarze osady kredy reprezentowane są przez utwory należące

do cenomanu, turonu, santonu, kampanu i mastrychtu. Osady cenomanu wykształcone są

w facji gruboklastycznej w postaci piaskowców, piasków i zlepieńców. Miąższość tych

utworów nie przekracza 1 m. Powyżej w profilu utworów kredy górnej występują osady

węglanowo-klastyczne (margle, zapiaszczone wapienie, zlepieńce) o miąższości do kilku

metrów. Najmłodszym ogniwem kredy górnej występującym na obszarze aglomeracji

krakowskiej są margle, wapienie margliste, a także opoki należące od santonu po dolny

mastrycht. Osady kredy górnej o miąższości od kilku do kilkunastu metrów, na terenie

monokliny krakowsko-częstochowskiej występują lokalnie w postaci płatów margli na

osadach jury.

Niecka miechowska

Jednostka ta leży pomiędzy zrębem świętokrzyskim na północnym-wschodzie,

a monokliną krakowsko-częstochowską na zachodzie. Stanowi ona południowy fragment

dużej struktury zwanej niecką szczecińsko-łódzko-miechowską. Na południu nieckę

miechowską przykrywają mioceńskie osady zapadliska przedkarpackiego. Na obszarze

aglomeracji krakowskiej niecka miechowska występuje w jej północno-wschodniej części.

Podłoże niecki miechowskiej stanowią osady paleozoiczne. Właściwa,

charakterystyczna kredowa seria sedymentacyjna rozpoczyna się piaskami i piaskowcami

albu, powyżej których rozwinęła się sedymentacja węglanowa rozpoczynająca się

utworami cenomanu reprezentowanymi przez wapniste piaskowce glaukonitowe. Powyżej

zalegają zapiaszczone osady węglanowe turonu, w skład których wchodzą margle,

wapienie inoceramowe i otwornicowe oraz gezy. W stropie osadów górnej kredy (santon,

kampan, mastycht) występują margle, wapienie, margliste i opoki. Osady te odsłaniają się

na terenie aglomeracji krakowskiej w rejonie Mistrzejowic i Bieńczyc, gdzie ich miąższość

osiąga kilkudziesięciu metrów (Gradziński, 1974; Rutkowski, 1989b; Budowa

geologiczna..., 1991).

W górnej części profilu obserwuje się zastępowanie wapieni przez osady margliste.

Nieckę cechuje asymetria – skrzydło południowo-zachodnie jest łagodniejsze, a północno-

wschodnie bardziej strome.

Zapadlisko przedkarpackie

Na północ od brzegu nasunięcia karpackiego rozciąga się zapadlisko przedkarpackie.

Na obszarze aglomeracji krakowskiej zajmuje ono dużą powierzchnię w jej zachodniej,

14

środkowej i wschodniej części. Jest ono wypełnione utworami neogeńskimi, leżącymi na

starszym podłożu poczynając od prekambryjskich skał krystalicznych po kredowe osady

wykształcone w postaci facji epikontynentalnej.

Zapadlisko przedkarpackie jest młodą strukturą geologiczną, stanowiącą fragment

rowu przedgórskiego Karpat, wypełnionego molasami mioceńskimi (baden dolny -

sarmat). Osady miocenu zalegają niezgodnie na utworach mezozoicznych, paleozoicznych

i prekambryjskich. Praktycznie na całym obszarze osady te pokryte są utworami

czwartorzędowymi o zmiennej miąższości, często uzależnionej od morfologii ich podłoża.

Z materiałów publikowanych i archiwalnych wynika, że głębokość stropu podłoża

przedmioceńskiego przy brzegu Karpat dochodzi do około 2 500 m.

Najstarszym ogniwem występującym w profilu utworów zapadliska

przedkarpackiego są osady zaliczane do paleogenu, reprezentowane przez piaski, iły oraz

rumosze, wypełniają one formy krasowe lub tworzą pokrywy o niewielkim zasięgu. Osady

te posiadają niewielką miąższość i występują lokalnie (np. Mateczny, Pasternik,

Podgórze).

Osady miocenu na obszarze aglomeracji krakowskiej zalegają na utworach jury lub

kredy. Wypełniają one rów przedkarpacki oraz wszystkie głębsze zapadliska tektoniczne.

W południowej części Krakowa występują również na zrębach tektonicznych.

W zachodniej i środkowej części aglomeracji krakowskiej głównymi utworami miocenu są

iły skawińskie, których miąższość przekracza miejscami 100 m. Iły te podścielone są

lokalnie płatami wapieni słodkowodnych i ostrygowych. W południowej, a przede

wszystkim w południowo wschodniej części aglomeracji utwory miocenu reprezentowane

są prze osady formacji solonośnej w facji chlorkowej wykształcona w postaci soli

kamiennej z przewarstwieniami iłowców anhydrytowych. Miąższość serii osadów

chemicznych w okolicach Wieliczki wynosi około 80 m. W części południowej

aglomeracji w rejonie Skotnik, Łagiewnik i Woli Duchackiej na powierzchni odsłaniają się

gipsy należące również do serii chemicznej. Ponad serią chemiczną występują iły

i mułowce, niekiedy z wkładkami tufitów (warstwy chodenickie).

W południowo-wschodniej części aglomeracji, ponad iłami skawińskimi występuje

seria piasków bogucickich tworzących wkładki w obrębie warstw grabowieckich.

Miąższość warstw grabowieckich jest zmienna i generalnie wzrasta w kierunku

wschodnim, gdzie w rejonie Wyciąża przekracza 200 m (Rutkowski, 1989b).

W rejonie Pasternika, w północno-zachodniej części aglomeracji, występują żwiry

plioceńskie stanowiące cienką pokrywę nad iłami mioceńskimi.

15

Karpaty

Biorąc pod uwagę zróżnicowanie budowy i historię geologiczną Karpaty

podzielono na: Karpaty wewnętrzne i na północ od nich Karpaty zewnętrzne, zwane często

Karpatami fliszowymi.

Karpaty zewnętrzne (fliszowe), będące najbardziej zewnętrzną jednostką Karpat,

zbudowane są ze skał osadowych powstałych w zbiorniku geosynklinalnym.

Zróżnicowanie litologiczne osadów paleogeńsko-kredowych (lokalnie jurajsko-kredowych

i paleogeńsko-neogeńskich) oraz styl zaburzeń pozwalają na wyróżnienie

w Karpatach zewnętrznych kilku jednostek tektoniczno-facjalnych.

Na terenie aglomeracji krakowskiej występuje niewielki fragment Karpat

zewnętrznych reprezentowany przez osady kredowo-paleogeńskie płaszczowiny

podśląskiej. Są to osady piaskowcowo-łupkowe warstw grodziskich, wierzowskich,

lgockich i ciężkowickich.

UTWORY CZWARTORZĘDOWE

Ze względu na fakt, że utwory czwartorzędowe pokrywają wszystkie jednostki

geologiczno-strukturalne na obszarze aglomeracji krakowskiej, mają one największe

znaczenie przy rozpatrywaniu warunków geologiczno-inżynierskich.

Osady czwartorzędu zalegają na powierzchni erozyjnej różnej genezy i wieku

(od górnej jury po pliocen). Miąższość tych osadów wynosi najczęściej od kilku do

kilkunastu metrów, maksymalnie ponad 50 (Rutkowski, 1989a, 1989b, 1993; Paul i in.,

1996).

Utwory czwartorzędowe na terenie aglomeracji krakowskiej reprezentowane są

przez osady plejstocenu (zlodowacenie południowopolskie, interglacjał mazowiecki,

zlodowacenie środkowopolskie, interglacjał eemski, zlodowacenie północnopolskie)

i holocenu.

Osady zlodowacenia południowopolskiego zaliczono gliny zwałowe, piaski i żwiry

lodowcowe oraz piaski wodnolodowcowe. Gliny zwałowe nie tworzą ciągłych pokryw,

a na powierzchni odsłaniają się w rejonie Tyńca i Szczyglic. Miąższość glin wynosi kilka

metrów. Piaski lodowcowe tworzą pokrywy na zboczach i wzgórzach w zachodniej

i północno-zachodniej części aglomeracji. Piaski i żwiry wodnolodowcowe występują

lokalnie w zachodniej części aglomeracji.

16

Interglacjał mazowiecki reprezentowany jest na obszarze aglomeracji karpackiej

przez żwiry piaszczyste z materiałem karpackim. Osady te spotykane są w północnej

części Krakowa.

Do osadów zlodowacenia środkowopolskiego zalicza się piaski rzeczno-

peryglacjalne. Piaski są różnoziarniste z wkładkami żwirów i pyłów. Występują one

w rejonie Piekar, Balic, Pastrernika, Bronowic i na Azorach w zachodniej części

aglomeracji.

Na osadach peryglacjalnych zlodowacenia środkowopolskiego rozwinął się poziom

glebowy zaliczany do interglacjału eemskiego.

Z osadów plejstoceńskich największe rozprzestrzenienie posiadają utwory

zlodowacenia północnopolskiego. Reprezentowane są przez piaski rzeczno-peryglacjalne,

żwiry oraz lessy. Osady piaszczysto-żwirowe budują średni taras dolin Wisły

i jej większych dopływów, natomiast lessy pokrywają wzgórza w północnej i południowej

części aglomeracji.

Piaski są drobno i średnio ziarniste, wyraźnie warstwowane, natomiast w skład

żwirów wchodzą otoczaki wapieni jurajskich (doliny Rudawy i Prądnika) oraz otoczaki

karpackie (dolina Wisły).

Lessy pochodzące ze zlodowacenia północnopolskiego są dwudzielne.

Less młodszy dolny, o miąższości kilku metrów, stwierdzono w rejonie Szczyglic

i Zwierzyńca. Less młodszy górny to typowy osad eoliczny, nieuwarstwiony, zazwyczaj

wapnisty.

Holocen zbudowany jest przez utwory wypełniające niskie tarasy rzeczne

(zalewowy i nadzalewowy), których sedymentacja rozpoczęła się po rozcięciu tarasu

średniego u schyłku zlodowacenie środkowopolskiego. W skład tych utworów wchodzą

piaski i żwiry, a część stropową budują pyły, mady i torfy. Miąższość osadów

holoceńskich w dolinie Wisły wynosi od 3 do ponad 10 metrów.

W dolinach rzecznych czwartorzęd jest wykształcony jako holoceńskie piaski,

żwiry, mady, namuły i torfy. Największe rozprzestrzenienie posiadają osady aluwialne

doliny Wisły, która w centrum miasta ma szerokość około 5 km. W jej podłożu występują

przeważnie iły miocenu, których powierzchnia jest w miarę równa. Niekiedy zaznaczają

się rozcięcia związane z dopływami. W dolinie Wisły występują dwa tarasy. Niższy

zbudowany jest z holoceńskich osadów żwirowych i piaszczystych przykrytych madami.

Ich łączna miąższość wynosi od kilku do kilkunastu metrów. W obrębie tarasu niższego,

szczególnie we wschodniej części aglomeracji, występują liczne starorzecza, niekiedy

17

zupełnie zasypane. W profilu starorzeczy często spotyka się torfy. Torfy niskie, których

miąższość dochodzi do około 3 m spotyka się głównie w dolinach Wisły, Rudawy,

Białuchy i Wilgi. W rejonie aglomeracji krakowskiej torfy najczęściej występują na

powierzchni, a niekiedy przykryte są osadami o niewielkiej miąższości (rejon ronda

mogilskiego, Rybitw i Czyżyn).

Duże znaczenie na obszarze aglomeracji krakowskiej posiadają utwory

antropogeniczne. Są to osady nawarstwiające się w wyniku wielowiekowej działalności

człowieka - od średniowiecza aż po czasy współczesne. Ich największa koncentracja

występuje w obrębie Starego Miasta oraz terenu Nowej Huty. Miąższość tych osadów

przekracza lokalnie nawet 5 m.

4.3. Warunki hydrogeologiczne

Złożona budowa geologiczna podłoża przedczwartorzędowego z przewagą struktur

zrębowych i rowów tektonicznych, posiada istotny wpływ na warunki hydrogeologiczne

aglomeracji krakowskiej (Chowaniec, 2006; Chowaniec, Witek 1997a, 1997b; Duda i in.,

1997; Freiwald, Witek, 2006; Kleczkowski i in., 1994; Kleczkowski, Myszka, 1989;

Kowalski, 1997; Koziara, Patorski, 2006; Myszka, 1992; Pyrich i in., 1982; Witek, 1984,

2005). W podziale na jednostki hydrogeologiczne wg B. Paczyńskiego, (1993, 1995)

omawiany obszar mieści się na granicy trzech regionów: XI – nidziańskiego, XII - śląsko-

krakowskiego oraz XIII - przedkarpackiego.

Do opracowania warunków hydrogeologicznych na obszarze aglomeracji

krakowskiej wykorzystano odpowiednie arkusze Mapy hydrogeologicznej Polski w skali

1:50 000 z objaśnieniami, które wykonano w latach 1997 – 1998. Na ich podstawie

scharakteryzowano piętra wodonośne czwartorzędu, neogenu, paleogenu, kredy i jury.

Złożona budowa geologiczna podłoża przedczwartorzędowego z przewagą struktur

zrębowych i rowów tektonicznych, posiada istotny wpływ na warunki hydrogeologiczne.

W podziale na jednostki hydrogeologiczne Paczyńskiego, (1993, 1995) omawiany obszar

mieści się na granicy trzech regionów: XII - śląsko-krakowskiego, XI - nidziańskiego oraz

XIII - przedkarpackiego.

Na podstawie istniejących danych, na terenie aglomeracji krakowskiej, wydzielono

następujące piętra wodonośne: czwartorzędowe, neogeńskie, paleogeńsko-kredowe

(fliszowe), kredowe i jurajskie.

18

Czwartorzędowe piętro wodonośne

Jak wykazano na Mapie hydrogeologicznej Polski 1 : 50 000, arkusze Kraków

i Niepołomice (Duda i inni, 1997; Kowalski, 1997), w obrębie piętra czwartorzędowego

najważniejsze znaczenie ma poziom plejstoceński związany z obszarem pradoliny Wisły

(Kleczkowski, 1964; Kleczkowski i inni, 1974, 1989, 1991, 1993, 1994, Myszka i zespół,

1975; Myszka, 1992), gdzie wody występują w utworach żwirowo-piaszczystych

najczęściej podścielonych praktycznie nieprzepuszczalnymi iłami mioceńskimi (zał. 5.3,

5.4). Lokalnie tylko podłoże stanowią utwory jury lub kredy. Poziom plejstoceński

charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem w profilu pionowym pod względem składu

ziarnowego; najgrubszy materiał występuje w spągowej części warstwy wodonośnej.

Czwartorzędowe utwory wodonośne w kopalnej dolinie Wisły i w obrębie stożka Prądnika

osiągają miąższość do kilkunastu metrów. Miąższość ta jest zmienna, zależnie od rzeźby

starszego podłoża. Dlatego też największe miąższości występują w obrębie dawnych

nurtów Prawisły i Prabiałuchy, najmniejsze we współczesnym korycie Wisły stanowiącym

odcinek przełomowy między Tyńcem a Wawelem.

Zasilanie piętra czwartorzędowego odbywa się przez bezpośrednią infiltracje wód

opadowych oraz lateralny lub ascenzyjny dopływ z jurajskiego i kredowego piętra

wodonośnego. W sposób naturalny piętro czwartorzędowe jest drenowane przez rzeki

i cieki powierzchniowe, a sztucznie przez czynne studnie eksploatacyjne i odwodnieniowe.

Studnie odwadniające pracują ciągle na niskim tarasie Wisły aby zniwelować wpływ

spiętrzenia Wisły wykonanego w latach 60-tych stopnia wodnego w Dąbiu (do 4 m).

Współczynniki filtracji utworów wodonośnych piętra czwartorzędowego wynoszą

najczęściej od 1 do 2 x 10-4

m/s.

Poziom plejstoceński doliny Wisły stanowi część Głównego Zbiornika Wód

Podziemnych GZWP 450 (Q) Dolina Wisły (Kleczkowski – red., 1990), wymagającego

szczególnej ochrony, w obszarach zawierających wody o wystarczająco dobrej jakości.

Wody podziemne czwartorzędowego piętra wodonośnego eksploatuje się w celu

zaopatrzenia ludności aglomeracji krakowskiej w wodę z ujęcia w Mistrzejowicach.

Ilość eksploatowanej wody stanowi jedynie 1-2 % zapotrzebowania miasta na wodę.

Pozostałe 98-99 % wody pozyskiwane jest z ujęć powierzchniowych: ze zbiornika na rzece

Rabie w Dobczycach, z ujęcia na rzece Rudawie, z ujęcia na rzece Dłubni i z ujęcia

na rzece Sance.

19

Neogeńskie piętro wodonośne

Znaczenie użytkowe w obrębie piętra neogeńskiego ma jedynie poziom piaszczysty

związany z warstwami grabowieckimi (piaski bogucickie) we wschodniej części obszaru.

Obszar ten stanowi fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP 451 (Tr)

subzbiornik Bogucice (Kleczkowski – red., 1990), wymagającego szczególnej ochrony

przez utworzenie specjalnych obszarów ochronnych (ONO i OWO).

Użytkowy poziom wodonośny stanowią utwory piaszczyste, piaski i piaskowce

o miąższości od 5 do 60 m, lokalnie ponad 100 m. Zasilanie poziomu wodonośnego

piasków bogucickich w wodę odbywa się prawie wyłącznie przez infiltrację opadów

bezpośrednio na wychodniach. Wychodnie piasków bogucickich rozciągają się

równoleżnikowo od południowej części Krakowa w kierunku wschodnim i mają szerokość

około 1 km. Pewną rolę w zasilaniu piasków bogucickich odgrywa także przesiąkanie wód

z poziomu czwartorzędowego (Nałęcki, 1994). Pewien udział w zasilaniu może mieć

również lateralny dopływ wód ze zrębów jurajskich Kurdwanowa i Podgórza. Poza pasem

wychodni wody są chronione przed wpływami zewnętrznymi i wyróżniają się korzystnymi

cechami fizyko - chemicznymi. Ich zasoby dyspozycyjne są ograniczone. Wody zbiornika

podziemnego są słabo odnawialne. Zbyt duża ilość studzien i nieuporządkowana

gospodarka wodami stanowią zagrożenie poziomu, stąd konieczna jest ścisła jego ochrona.

Na pierwszy plan należałoby wysunąć ochronę zasobową. Naruszenie równowagi

hydrodynamicznej może wywoływać i przyspieszać procesy degradacji (Kowalski, 1997).

Współczynnik filtracji piasków bogucickich jest mało zróżnicowany i mieści się

w granicach od 6,0x10-6

do 8,0x10-5

m/s (Nałęcki, 1994). Przewodność warstwy

wodonośnej wynosi zazwyczaj poniżej 100 m2/d. Uzyskane dotychczas wydajności

studzien neogeńskich kształtują się w bardzo szerokich granicach - od 4.4 m3/h do

218 m3/h. Wydajność 218 m

3/h uzyskano w studni dla Fabryki Drożdży w Krakowie-

Podgórzu. W studni tej po przekroczeniu wydatku 50 m3/h miało miejsce piaszczenie,

dlatego też potencjalną wydajność studni trzeciorzędowych przyjęto do 70 m3/h, chociaż

w sprzyjających warunkach można będzie uzyskać wydajności większe. Wydatki

jednostkowe zawierają się w przedziale do kilku m3/h/ m (Duda i inni, 1997; Kowalski,

1997).

W obrębie neogeńskiego poziomu wodonośnego związanego z piaskami

bogucickimi wyróżniony został główny zbiornik GZWP nr 451 - (Subzbiornik Tr

Bogucice), sięgający poza aglomerację krakowską - o całkowitej powierzchni 176 km2

i zasobach dyspozycyjnych 40 000 m3/24h (Kleczkowski – red., 1990).

20

W utworach neogeńskich w okolicach uzdrowiska Mateczny w Krakowie

występują wody mineralne. Wody mineralne występują w piaskach paleogenu

i w spękanych wapieniach miocenu przykrytych przez iły warstw skawińskich

(Kleczkowski, Myszka, 1989). Są to wody artezyjskie o samowypływie 3-10 m nad

poziom terenu. Wody charakteryzują się typem SO4-Cl-Na-Mg-Ca, z zawartością H2S

i mineralizacją około 2.5 g/dm3. W ocenie badań izotopowych są one wodami

infiltracyjnymi o czasie przebywania w systemie wodonośnym ponad 10 000 lat.

Nie wyklucza się także domieszki wód młodszych (Zuber, Grabczak, 1991).

Paleogeńsko-kredowe (fliszowe) piętro wodonośne

Utwory fliszowe składają się głównie z piaskowców i łupków występujących

w różnych proporcjach. Opierając się na ilościowych relacjach tych utworów w obrębie

formacji fliszowej, wyróżnia się trzy tzw. subfacje: fliszu piaszczystego (przewaga

piaskowców i zlepieńców nad łupkami i mułowcami), normalnego (udział piaskowców

i łupków w przybliżeniu jednakowy) i łupkowego (zdecydowana przewaga łupków

i mułowców). Ogólnie uważa się, że flisz ma tym lepsze zdolności gromadzenia

i przewodzenia wody, im większy jest udział piaskowców. Również zaburzenia

tektoniczne typu fałdowego i uskokowego komplikują warunki występowania wód

podziemnych. Wody podziemne nie występują w typowych stratygraficznych poziomach

wodonośnych. Związane są one ze strefą przypowierzchniową mocno zwietrzałą i spękaną,

składającą się z odmiennych litologicznie skał różnego wieku. Strefa zawodniona tworzy

nieciągły poziom wodonośny o zróżnicowanych cechach. Strefy zawodnione nie tworzą

układów izolowanych i dlatego wody podziemne mogą przemieszczać się z jednego

ośrodka do drugiego.

Wydajność uzyskiwana z utworów fliszowych z pojedynczych otworów jest różna,

do kilku, rzadziej kilkunastu m3/h. Wydajność jednostkowa na ogół mieści się w przedziale

0,05 - 0,5 m3/h/m. Przeciętny współczynnik filtracji obliczony na podstawie próbnych

pompowań zawiera się w granicach n x 10-5

- n x 10-7

m/s. Analiza głębokości

i wydajności otworów hydrogeologicznych w nawiązaniu do miąższości strefy spękań,

umożliwiających krążenie i wymianę wód w utworach fliszowych wykazała,

że do głębokości 60 m średnia wydajność wzrasta (w gruboławicowych piaskowcach

magurskich do 80 m). Wynika z tego, że perspektywiczna do eksploatacji strefa sięga

do głębokości 60-80 m poniżej powierzchni terenu.

21

Wody podziemne zasilane są głównie poprzez bezpośrednią infiltrację opadów

atmosferycznych, a także poprzez infiltrację wód powierzchniowych oraz dopływ

z podłoża. Infiltracja zależy głównie od charakteru litologicznego zwietrzeliny i kąta

nachylenia stoków. Przepływ wód podziemnych skierowany jest głównie w kierunku dolin

rzecznych, które stanowią podstawę drenażu.

Ze względu na bardzo niewielkie rozprzestrzenienie osadów fliszowych na terenie

aglomeracji krakowskiej (południowe fragmenty obszaru miasta) oraz słabe parametry

hydrogeologiczne, wody piętra paleogeńsko-kredowego posiadają marginalne znaczenie.

Kredowe piętro wodonośne

W obrębie piętra kredowego istotne znaczenie użytkowe ma poziom górnokredowy

występujący w północnej części obszaru. Poziom ten jest słabo rozpoznany (Duda i inni,

1997; Kowalski, 1997). Tworzą go margle, opoki, wapienie, wapienie margliste

i piaszczyste oraz lokalnie zlepieńce górnej kredy. Jak wykazały badania jest to

wielowarstwowy zbiornik wód podziemnych typu szczelinowo-porowego. Zasilanie

poziomu górnokredowego odbywa się głównie przez infiltrację opadów bezpośrednio na

wychodniach lub za pośrednictwem utworów czwartorzędowych. Przypuszczalnie część

wód przepływa ascenzyjnie z wapieni górnej jury do leżących na nich utworów

górnokredowych. Wodonośne piętro kredowe jest drenowane licznymi źródłami i ciekami

powierzchniowym i (Dynowski, 1983).

Współczynniki filtracji skał górnej kredy, określane na podstawie wyników próbnych

pompowań w studniach wierconych, mieszczą się w przedziale od 4,05x10-7

do 1,33x10-3

m/s (Duda i inni, 1997; Kowalski, 1997). Rozkład tej cechy ma charakter logarytmiczno-

normalny i charakterystyczna dla tego typu rozkładu średnia geometryczna współczynnika

filtracji wynosi 9,37x10-5

m/s. Przewodność głównego poziomu wodonośnego w górnej

kredzie zmienia się od kilkudziesięciu do kilkuset m2/d.

Obszar występowania kredowego piętra wodonośnego stanowi fragment Głównego

Zbiornika Wód Podziemnych GZWP 409 (K2) Niecka miechowska (Kleczkowski – red.,

1990) wymagającego szczególnej ochrony przez utworzenie specjalnych obszarów

ochronnych (ONO i OWO).

Jurajskie piętro wodonośne

W piętrze jurajskim istotne znaczenie ma poziom górnojurajski występujący

w spękanych i częściowo skrasowiałych wapieniach (Kleczkowski, Myszka, 1989;

22

Kleczkowski i inni, 1994). W północno - zachodniej części Krakowa w obrębie

górnojurajskiego poziomu wodonośnego występuje fragment Głównego Zbiornika Wód

Podziemnych GZWP 326 (J3) Częstochowa E (Kleczkowski – red., 1990).

Poziom górnojurajski tworzą wapienie skaliste, płytowe i kredowate malmu.

Wodonośność tych skał jest uzależniona głównie od rozwoju szczelin i kawern.

Wapienie skaliste nieuławicone są pocięte pionowymi lub prawie pionowymi szczelinami,

a w uławiconych wapieniach skalistych i płytowych, sieć spękań pionowych jest

uzupełniona oddzielnościami międzyławicowymi, odgrywającymi bardzo ważną rolę

w kształtowaniu warunków przepływu wody podziemnej w tych skałach. Istotną rolę

w przewodzeniu wody podziemnej odgrywają także kanały krasowe. Strefa wgłębnego

zasięgu i skrasowienia wapieni nie jest jednak dokładnie znana (Duda i inni, 1997).

Na podstawie wyników próbnych pompowań w studniach odwierconych

w wapieniach górnej jury stwierdzono, że współczynniki filtracji tych skał zawierają się

w przedziale od 2,62x10-9

do 1,40x10-3

m/s. Rozkład współczynników ma charakter

logarytmiczno-normalny, a charakteryzująca go średnia geometryczna jest równa

9,96x10-6

m/s (Duda i inni, 1997).

Przewodność górnojurajskiego poziomu wodonośnego kształtuje się najczęściej

w przedziale kilkudziesięciu m2/d, a w korzystniejszych warunkach osiąga rząd 200 m

2/d

(Duda i inni, 1997; Kowalski, 1997).

Warunki krążenia wód w poziomie górnojurajskim zależne są od morfologii,

tektoniki i pokrycia utworami słaboprzepuszczalnymi. Na północ od rowu

krzeszowickiego w wapieniach odsłaniających się na powierzchni zwierciadło wody

w skali regionalnej ma charakter swobodny i układa się współkształtnie z bardzo

urozmaiconą rzeźbą powierzchni terenu. Woda podziemna w skałach piętra jurajskiego

generalnie przepływa od wysoczyzn (stref wododziałowych) ku dolinom rzecznym.

Charakterystyczną cechą zwierciadła wody w piętrze jurajskim jest jego silne uzależnienie

od wielkości opadów. W sposób naturalny piętro jurajskie jest drenowane licznymi

źródłami (Dynowski, 1983). Niektóre z nich są ujęte dla potrzeb zaopatrzenia w wodę

(Duda i inni, 1997).

Jak wykazały badania w obszarze wychodni wapienie jurajskie są zasilane w wodę

prawie wyłącznie przez infiltrację opadów atmosferycznych, przy czym wskaźnik

infiltracji jest znaczny w związku z rozwojem zjawisk krasowych i szeroko rozwartych

szczelin w strefie przypowierzchniowej. Sprzyja to także szybkiemu wnikaniu wód

meteorycznych do wapieni malmu, a wraz z nimi możliwych zanieczyszczeń

23

z powierzchni terenu. Zbiornik jurajski w obszarach wychodni, tj. tam gdzie jest

pozbawiony jakiejkolwiek izolacji, jest zatem bardzo narażony (mało odporny)

na oddziaływanie ognisk zanieczyszczeń na jakość wód podziemnych (Duda i inni, 1997).

W licznych otworach stwierdzono, że w przypadkach izolowania wód jurajskich

przez iły mioceńskie występują wody o charakterze artezyjskim bądź subartezyjskim.

Są to jednak najczęściej wody zmineralizowane (Kleczkowski i inni, 1994). System

krążenia w rowach pod pokrywą miocenu jest skomplikowany ale w korzystnych

warunkach można i tutaj napotkać zwykłe wody podziemne. Stąd też niektóre partie

górnojurajskiego poziomu wodonośnego w rowach tektonicznych autorzy arkusza

MhP 1 : 50 000 (Duda i inni, 1997)

uznali za poziom o charakterze użytkowym, jeśli są to obszary pozbawione innych

poziomów użytkowych.

4. JAKOŚĆ WÓD

Na podstawie obszernego materiału analitycznego można stwierdzić, że

mineralizacja wód podziemnych czwartorzędowego poziomu użytkowego jest bardzo

zróżnicowana przestrzennie i zmienna sezonowo. Sucha pozostałość zmienia się w

granicach od około 300 do ponad 1800 mg/dm3. Przeważają wody wielojonowe

HCO3-SO4-Ca-Na; SO4-HCO3-Ca-Na; HCO3-SO4-Ca-Mg. Dla obszaru Krakowa

charakterystyczna jest mozaikowa zmienność pola hydrogeochemicznego. Dotyczy to

szczególnie zmienności w zawartości żelaza i manganu, ale także siarczanów, twardości

oraz azotu amonowego. Dużą zmienność notuje się w utworach piaszczysto-żwirowych

niskiego tarasu Wisły. Należy podać dla przykładu, że zmienność zawartości żelaza na

całym obszarze sięga od śladów do kilkudziesięciu mg/dm3. Na mozaikowy charakter

zmienności mogą mieć wpływ czynniki naturalne związane z charakterem ośrodka i

warunkami krążenia wód jak i przekształcenia wywołane wpływem rozwijającej się na tym

obszarze aglomeracji miejskiej. Zmienne stężenia siarczanów, twardości oraz chlorków

łączy się często z budową podłoża czwartorzędu (Duda i inni, 1997; Kleczkowski, 2003),

tzn. z obecnością w tym podłożu morskich utworów trzeciorzędowych oraz z możliwością

wypływu z jeszcze głębszego podłoża wód o podwyższonej mineralizacji (w rejonie

zrębowych struktur jurajsko-kredowych).

Jakość wód w neogeńskim piętrze wodonośnym o charakterze piaszczystym jest na

omawianym obszarze słabo rozpoznana. Wody z utworów neogeńkich poziomu

piaszczystego (piaski bogucickie) charakteryzują się stosunkowo niską mineralizację od

24

160 do 880 mg/dm3 i należą do typu HCO3-Ca-Mg. Są one wodami średniotwardymi.

Wzrost mineralizacji obserwuje się w kierunku wschodnim w miarę głębszego zalegania

warstw wodonośnych (Nałęcki, 1994; Witek, 1984).

Wody w utworach fliszowych (piętro paleogeńsko-kredowe) charakteryzują się

suchą pozostałością na ogół w granicach od 200 do 500 mg/dm3. Uwzględniając obecność

głównych jonów wydzielono następujące typy wód: HCO3 - Ca, HCO3 - Ca - Na, HCO3 -

Na - Ca, HCO3 - Ca - Mg, HCO3 -Ca - Na - Mg, HCO3 - SO4 - Cl - Ca - Mg. Zawartość

żelaza dochodzi do 11,2 a manganu do 1,0 mg/dm3. Charakterystyczne jest to, że przy

kontakcie fliszu podhalańskiego z pienińskim pasem skałkowym oraz strefie

przytatrzańskiej, występują ultrasłodkie wody wysokiej jakości o mineralizacji

25 - 150 mg/dm3. Są to głównie wody typu HCO3 - SO4 - Ca - Mg i HCO3 - Ca – Mg.

Wody z utworów kredowych charakteryzują się mineralizacją w granicach

430 - 900 g/dm3, twardością ogólną - 6.6 - 19.6 mval/dm

3. Wody poziomu kredowego

zawierają małe ilości żelaza, sporadycznie wartość ta sięga 2.1 - 3.2 mg/dm3. Najczęściej

są to wody w przewadze typu HCO3-Ca-Mg.

Wody z utworów jurajskich charakteryzują się składem bardzo zróżnicowanym,

głównie w zależności od warunków występowania poziomu wodonośnego. Wpływają na

to warunki geologiczne, a przede wszystkim tektonika i charakter nadległych utworów

miocenu. Na obszarze Krakowa mineralizacja wód jurajskich wynosi od 410 do

ponad1540 g/dm3, twardość ogólna od 4.6 mval/dm

3 do 11.6 mval/dm

3, zawartość żelaza

od 0.3 do 2.4 mg/dm3, a zawartość manganu od 0.1 do 23.0 mg/dm

3.

Wody z odsłoniętych użytkowych poziomów jury górnej i kredy górnej są zazwyczaj

wodami o dobrej i średniej jakości i są do siebie podobne pod względem ogólnej

mineralizacji, twardości ogólnej i odczynu. Są to głównie wody HCO3-Ca-Mg oraz

HCO3-Ca (Duda i inni, 1997; Kowalski, 1997).

Jak wykazują badania, wody z zakrytych jednostek hydrogeologicznych jury

górnej i kredy górnej zlokalizowanych w rowach tektonicznych mają jakość bardziej

zróżnicowaną. Są to zbiorniki przepływowe w których jakość wód zależy od istnienia

hydraulicznych połączeń ze strukturami zrębowymi stanowiącymi ich strefy zasilania oraz

od intensywności wymiany wody. W warunkach dogodnych połączeń hydraulicznych

w strukturach tych można napotkać wody o dobrej jakości. Zazwyczaj są to wody o jakości

średniej, a w przypadku słabej wymiany wód poziomy te mogą zawierać wody

o podwyższonej mineralizacji lub wody mineralne. Do tej grupy należą wody

25

eksploatowane przez zdroje krakowskie (Kleczkowski i inni, 1994) oraz złoże wód

leczniczych Mateczny (Kleczkowski, Myszka, 1989).

Wody podziemne występujące w granicach aglomeracji krakowskiej narażone są w

bardzo wysokim stopniu na antropopresję. Znaczne zurbanizowanie obszaru, koncentracja

przemysłu spowodowały wiele niekorzystnych zmian w środowisku, w tym również wód

podziemnych. Czynniki degradujące związane z miejskim i przemysłowym

zagospodarowaniem terenu spowodowały obniżenie jakości wód podziemnych.

5. SERIE GEOLOGICZNO –INŻYNIERSKIE

Utwory występujące w obrębie aglomeracji krakowskiej podzielono na serie

geologiczno-inżynierskie. Ze względu na budowę geologiczną i stratygrafię wydzielono 31

serii. Serie nr 1 do 29 wydzielono na obszarze Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, niecki

miechowskiej i zapadliska przedkarpackiego, natomiast serie nr 30 i 31 na obszarze

zewnętrznych Karpat fliszowych.

Do opracowania serii wykorzystano materiały geologiczne, a zwłaszcza opracowania

arkuszy Kraków, Niepołomice, Myślenice i Wieliczka Szczegółowej Mapy Geologicznej

Polski w skali 1:50 000 (Budowa geologiczna..., 1991; Burtan, 1954, Gradziński, 1955,

1974; Rutkowski 1989a, 1989b, 1989c, 1993, Paul i in., 1996; Waryszyńska, 1995).

Wydzielenie serii geologiczno–inżynierskich pozwoliło na zastosowanie programów

komputerowych do opracowania różnych map tematycznych.

Charakterystykę serii przedstawiono w tabeli II.

Tabela II

Charakterystyka serii geologiczno-inżynierskich występujących na terenie aglomeracji krakowskiej

Nr

seri

i

Stratygrafia

Gen

eza

Litogeneza serii

Rodzaje gruntów

wchodzących w skład

serii

Sytuacja geomorfologiczna, sytuacja w profilu, miąższości

System Oddział Pododdział

1 2 3 4 5 6

CZWARTORZĘD

1

C Z

W A

R T

O R

Z Ę

D

H

O L

O C

E N

A

Nasypy budowlane,

Nasypy

niebudowlane

Pyły, gliny, piaski,

żwiry, gruz, hałdy

górnicze i hutnicze

Występują w stropowej części profili i charakteryzują się zróżnicowaną miąższością.

Największe miąższości osiągają w centrum miasta (do kilku m) oraz na S od centrum w

rejonie Płaszowa. Występują także wzdłuż ul. Zakopiańskiej oraz w okolicach

Łagiewnik i Swoszowic. Na wschodzie występują na obszarze Nowej Huty. W

przedziale głębokości od 0 do 2 m p.p.t. seria 1 występuje na całym obszarze przy czym

im bliżej granic opracowania tym mniejszy jej udział.

Nasypy zalegają na gruntach rodzimych różnej genezy i pochodzenia.

2 H Gleba Różne

Gleby występują na całym obszarze aglomeracji. Ich miąższość jest niewielka,

najczęściej 0,2 – 0,3 m.

3

D

Osady rzeczno-

deluwialne den

dolin

Namuły, piaski, gliny

piaszczyste i żwiry

Występują głównie w obrębie terasy akumulacyjnej Wisły oraz w obrębie wąwozów i

parowów.

Występują w profilach otworów na większości obszaru aglomeracji. Średnia miąższość

wynosi około 2.5 m. Strop osadów występuje średnio na głębokości około 2 m p.p.t.

4

H Torfy Torfy

Występują na małych obszarach i dość rzadko. Największe wystąpienia zlokalizowane

są na SE od Huty Sędzimira, na terenie Czyżyn, wzdłuż rzeki Drwiny oraz w rejonie

Kostrza, Bodzowa, i Pychowic. Najczęściej występują w obrębie niskiego tarasu oraz

starorzeczy i na terenach zastoiskowych.

Miąższości na ogół jest niewielka i wynosi średnio około 1 m; strop osadów przeciętnie

występuje na głębokości około 2 m p.p.t.

5

Rz Namuły, piaski i

żwiry rzeczne

Pyły, namuły, gliny,

piaski i żwiry

Występują wzdłuż dolin rzecznych na znacznych obszarach. Miąższość w profilu wynosi

około 6.5 m.

Strop serii występuje na średniej głębokości 3.3 m p.p.t. i rzadko przekracza głębokość

10 m p.p.t.

6

W Piaski eoliczne Piaski średnio- i

gruboziarniste

Występują w formie wydm

na niewielkich obszarach w rejonie Kobierzyna, Borka Fałęckiego, Prokocimia.

Miąższość zróżnicowane od kilkudziesięciu cm do 10 m, średnio około 3 m.

7

L Osady starorzeczy Iły i pyły

Występują dość często na niewielkich obszarach w obrębie niskiego tarasu zalewowego

Wisły. Miąższość utworów wypełniających starorzecza waha się w granicach od

kilkudziesięciu cm do 3,5 m, a w rejonie Mogiły i Pleszowa ich miąższość dochodzi do 6

m. Średnia miąższość wynosi około 2 m.

27

8

P L

E I

S T

O C

E N

zlo

do

wac

enie

p

ółn

ocn

opo

lsk

ie

W Osady eoliczne

(lessy)

pyły, gliny pylaste,

gliny pylaste zwięzłe

Występują na dużych obszarach, głównie w północnej części Krakowa oraz na południe

od Rudawy i w rejonie Wieliczki.

Miąższości w od kilku cm do około 16 m, średnio około 4.5 m.

Strop osadów występuje na głębokości około 2.5 m p.p.t.

9

Rz-P Osady rzeczno-

peryglacjalne Piaski i żwiry

Obszarowo zajmują znaczne powierzchnie. Utwory te są dominującymi osadami w

profilu tarasu średniego, szeroko rozprzestrzenionego na terenie aglomeracji krakowskiej

i występują wzdłuż współczesnej krawędzi doliny Wisły, zarówno w północy jak i na

wschodzie aglomeracji.

Średnia głębokość do stropu osadów - 4.5 m p.p.t.

Średnia miąższość w profilu - około 6 m.

10

Rz Osady tarasów

akumulacyjnych

Piaski drobno- i

średnioziarniste,

pyły, żwiry

Występują głównie w środkowej części doliny Wisły wchodząc w skład tarasu

średniego. W części południowej aglomeracji obszary występowania serii są znacznie

większe niż w północnej części miasta.

Średnia miąższość osadów - 5 m.

Strop osadów - od kilku do kilkunastu m p.p.t.

11

W-D Osady

lessopodobne

Gliny pylaste, pyły,

gliny pylaste zwięzłe,

piaski pylaste

Występują w północno-wschodniej i północnej części Krakowa, na obszarze Woli

Justowskiej, na W od Bronowic oraz w S i SE części aglomeracji (Wieliczka i okolice)

Średnia miąższość osadów – około 4 m

Strop osadów – średnio około 4.5 m p.p.t.

12

zlo

do

wac

enie

śro

dk

ow

op

ols

kie

Rz Aluwia, osady

korytowe Żwiry

Tworzą rozległą pokrywę w północnej części miasta, pomiędzy współczesnym korytem

Rudawy i Dłubni.

Do głębokości 4 m p.p.t. występują sporadycznie.

Średnia miąższość - około 4 m

Strop osadów – średnio około 8 m p.p.t.

13

Rz-P Osady rzeczno-

peryglacjalne Piaski i żwiry

Licznie występują w NW części aglomeracji.

Na N od centrum Krakowa występują bliżej powierzchni. W centrum i na wschód od

centrum aż po dolinę Dłubni osady serii 13 zalegają głębiej.

Średnia miąższość - około 6 m


14

zlo

do

wac

enie

po

łud

nio

wo

po

lsk

ie

Rz Osady tarasów

akumulacyjnych

Żwiry, w tym osady

karpackie

Osady serii występują sporadycznie w okolicach Kobierzyna, Borka Fałęckiego oraz w

rejonie Pasternika.

Średnia miąższość - około 2 m.


15

G, F

Osady lodowcowe

(w tym

morenowe) i

wodnolodowcowe

Gliny pylaste, gliny

pylaste zwięzłe, gliny

piaszczyste, gliny,

piaski i żwiry.

Występują najczęściej w rejonie Pasternika, Prądnika Białego oraz na południu Krakowa

pomiędzy Skotnikami a Wieliczką. W profilu występują zarówno na powierzchni jaki i

są przykryte niewielką miąższością osadów



28

NEOGEN

16

N E

O G

E N

Pli

oc

en Zw-Rz Osady

zwietrzelinowe i z

rozmycia (rzeczne)

Żwiry

Zostały stwierdzone w kilku otworach w rejonie Pasternika i Bieżanowa.



17

M I

O C

E N

M Osady morskie,

litoralne

Iły margliste z

wkładkami

piaszczystymi

(warstwy

grabowieckie)

Zostały wydzielone w rejonie Swoszowic oraz Wieliczki. Występują w formie cienkich

soczewek piasków, pyłów i iłów piaszczystych wśród osadów ilastych.


Strop osadów – średnio około 5.5 m p.p.t.

18

Piaski i piaskowce

(warstwy bogucickie)

Warstwy bogucickie wykształcone jako piaski i piaskowce występują w obrębie warstw

grabowieckich. Występują w rejonie Wieliczki i Bieżanowa.

Średnia miąższość - około 3.5 m.

Strop osadów – od 0 do kilkunastu m p.p.t.

19 Iły i mułowce z

wkładkami piasków i

tufitów (warstwy

chodenickie)

Duże, zwarte obszary występowania stwierdzono w rejonie Pasternika oraz od

Kobierzyna po Wieliczkę w S części aglomeracji. Na dużej części obszaru występowania

pojawiają się na powierzchni lub przykryte są jednie warstwą gleby.

Miąższość tej serii wynosi do kilkudziesięciu metrów, a jej strop zalega na głębokości od

0 do około 30 m, lokalnie nawet więcej.

20

CH

-M

Osady chemiczne

Gipsy, gipsy i sole,

wyjątkowo wapienie

osiarkowane (formacja

z Wieliczki)

Występują w dużej ilości na południu Krakowa w rejonie między Skotnikami, Wolą

Duchacką i Piaskami. Pojedyncze wystąpienia zlokalizowane są w rejonie Wieliczki i

NW części aglomeracji. Średnia miąższość utworów wynosi 4,5 m, sporadycznie

pojawiają się miąższości przekraczające 20 m. Występują głównie na powierzchni bądź

przykryte cienką warstwą nadkładu (średnia głębokość stropu 4 m p.p.t.).

21

M Osady morskie

Iły i iły piaszczyste z

wkładkami piasków

lub żwirowców

ilastych z fragmentami

skał fliszowych

(warstwy skawińskie)

Są szeroko rozpowszechnione w centralnej i zachodniej części Krakowa. Zwarte

wydzielenia pojawiają się w okolicy Zakrzówka i Podgiorza, Prądnika Białego i

Czerwonego oraz Modlniczki.



22

M Osady morskie Iły i mułowce

Utwory serii 22 szeroko rozpowszechnione na S od Wisły.

Na północy występują w okolicy Wzgórz Krzesławickich.


Strop utworów występuje średnio na głębokości około 7 m p.p.t.

29

23

L Osady litoralne i

jeziorne

Wapienie i margle

(caliche), wapienie

ostrygowe, iły i

margle słodkowodne

Występują bardzo rzadko (punktowo). Największe nagromadzenie osadów występuje w

środkowej i W części aglomeracji. Pojedyncze wystąpienia znajdują się w rejonie

Czyżyn, między Bronowiczami a Łobzowem oraz między Stradomiem a Starym

Miastem.

Średnia miąższość wynosi około 2.5 m.

Strop osadów występuje na głębokości od kilku do kilkudziesięciu m p.p.t.

PALEOGEN

24

P A

L E

O G

E N

M Osady morskie Iły, iły z

krzemieniami, piaski

Osadów tej serii nie stwierdzono w profilach otworów należących do bazy danych atlasu.

25

M Osady

zwietrzelinowe

Rumosze z

krzemieniami, piaski,

iły

Występują w rejonie Podgórza, Stradomia, Salwatora, Mydlnik

Utwory serii występują na zróżnicowanych głębokościach – od 0 do 65 m p.p.t., a

stwierdzona w otworach jej miąższość nie przekracza 10 m.

K R E D A G Ó R N A

26

KR

ED

A G

ÓR

NA

SE

NO

N

M

Osady morskie,

epikontynentalne

Margle i opoki,

miejscami z czertami

Osady tej serii występują nielicznie w profilach.

pomiędzy dolinami Prądnika (Białuchy) i Dłubni oraz w rejonie Zakrzówka i Bonarki.

Występowanie stropu utworów tej serii jest zróżnicowane i waha się od 0 do ponad 60 m

p.p.t., najczęściej występuje na głębokości kilkunastu m p.p.t. Miąższość stwierdzona

otworami bazy danych atlasu nie przekracza 10 m.

27

TU

RO

N

M

Osady morskie,

epikontynentalne

Wapienie i zlepieńce Występują w kilku otworach na północy opracowania (rejon Prądnika Czerwonego i

Batowic) o raz na mniejszych głębokościach w okolicach Pychowic, i Zakrzówka.

Średnia miąższość do (1.5 m)

30

28

CE

NO

MA

N

M

Osady morskie,

epikontynentalne

Piaskowce

kwarcytowe z

krzemieniami i

piaski, zlepieńce

Brak otworów zawierających serię 28. W oparciu o materiały archiwalne do tej serii

zalicza się piaskowce kwarcytowe z krzemieniami o średnicy do kilkunastu cm z

domieszką otoczaków kwarcu. Występują w rejonie Pychowic, Podgórza i w N części

aglomeracji. Miąższość – do kilkunastu m.

J U R A G Ó R N A

29

JU

RA

GÓ

RN

A (

MA

LM

)

O K

S

F O

R D

– K

I M

E R

Y D

M Osady morskie

Wapienie z wkładkami

margli i wapieni

skalistych, wapienie

skaliste wapienie

ławicowe z

krzemieniami, płytowe,

w stropie lokalnie

zsylifikowane lub

zdolomityzowane

Na terenie aglomeracji występują one blisko powierzchni terenu w strefie występowania

zrębów tektonicznych (Tyniec, Zakrzówek, Bonarka, Wawel, Las Wolski) oraz w

północnej i północno-zachodniej części miasta.

Strop utworów węglanowych zalega na głębokości od 0 (zręby tektoniczne) do

kilkudziesięciu m p.p.t. (rowy tektoniczne).

31

Karpaty

30

CZ

WA

RT

O-

RZ

ĘD

RZ

ĘD

ZW

Osady

zwietrzelinowe i

koluwia

Gliny, gliny z

rumoszem, iły, piaski,

piaski gliniaste, pyły

Występują generalnie w południowej i południowo-wschodniej części aglomeracji

krakowskiej (okolice Wieliczki). Często w profilu tej serii spotyka się okruchy skał

fliszu karpackiego.


31

KR

ED

A –

PA

LE

OG

EN

M Osady morskie

Piaskowce, łupki,

mułowce fliszu

karpackiego (jedn.

podśląska)

Osady tej serii należą do fliszowych Karpat zewnętrznych jednostki podśląskiej.

Wykształcone są w postaci piaskowców i łupków warstw ciężkowickich, lgockich i

wierzowskich. Serie została stwierdzona w otworach należących do bazy danych atlasu

na południe i południowy-zachód od Wieliczki. Strop osadów piaskowcowo-łupkowo-

mułowcowych znajduje się na głębokości około 10 m p.p.t.

A-antropogeniczne, CH-chemiczne, D-deluwialne, F-fluwioglacjalne, G-glacjalne, H-organiczne (humus), L-litoralne i jeziorne, M-morskie, Rz-rzeczne, Rz-P rzeczno-peryglacjalne, W-eoliczne,

W-D-eoliczno-deluwialne, Zw-zwietrzelinowe, Zw-Rz-zwietrzelinowo-rzeczne

32

6. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW GEOLOGICZNO – INŻYNIERSKICH

6.1. Opis serii geologiczno – inżynierskich

Charakterystykę poszczególnych serii geologiczno–inżynierskich opracowano

na podstawie materiałów archiwalnych zebranych podczas realizacji tematu. Podane

w tabelach parametry gruntów i skał budujących poszczególne serie pochodzą z badań

laboratoryjnych wykonanych w ramach analizowanych dokumentacji.

CZWARTORZĘD - HOLOCEN

Seria 1 - nasypy budowlane i niebudowlane

Nasypy budowlane i niebudowlane występują praktycznie na całym obszarze

aglomeracji, zwłaszcza w centrum Krakowa, Nowej Huty i Wieliczki. W skład serii

wchodzą następujące rodzaje gruntów: pyły, gliny, piaski, żwiry z gruzem, kawałkami

drewna itp., a także hałdy poprzemysłowe (przemysł hutniczy i chemiczny).

Należy tu wyróżnić dwa rodzaje nasypów. Pierwszy to nasypy budowlane,

które powstały w sposób kontrolowany przy realizacji różnych inwestycji, między innymi

celem zniwelowania nierówności powierzchni terenu, a więc nie znajdują odzwierciedlenia

w analizowanych wierceniach. Drugi rodzaj to nasypy powstałe w sposób

niekontrolowany, jako składowiska różnorodnych odpadów stałych takich jak gruz, cegła,

fragmenty drewna, częściowo odpady z hutnictwa, wymieszane i wypełnione gruntami

zarówno sypkimi jak i spoistymi, o różnej granulacji i konsystencji. Podobnie jak nasypy

przemysłowe wypełniają one lokalne zagłębienia powierzchni terenu, mają również

charakter nasypów nadpoziomowych.

Mogą one być źródłem zanieczyszczenia środowiska, przede wszystkim płytkiego

podłoża i wód gruntowych.

Nasypy niekontrolowane uważa się za nie nadające się do bezpośredniego

posadowienia obiektów głównie ze względu na ich bardzo niejednorodny skład oraz

zróżnicowany i zmienny stan zagęszczenia, co powoduje, że obciążone wykazują bardzo

nierównomierne osiadania. W przypadku konieczności zabudowy terenu pokrytego takimi

nasypami zaleca się usunięcie ich z podłoża.

Jeszcze innym rodzajem nasypów są wysypiska komunalne, te utworzone

w sposób niekontrolowany, powstałe na przestrzeni kilkuset lat znacznie zanieczyszczające

33

środowisko, zarówno powietrze jak i podłoże, oraz powstające w ostatnich latach

wysypiska komunalne zgodne z wymogami ochrony środowiska.

Obszary występowania osadów serii nr 1 należy uznać za niekorzystne

dla budownictwa w rejonach gdzie miąższość antropogenu przekracza 1 m.

Seria 2 - gleby

Rodzaj gleby zależy od gruntu lub skały występującej w podłożu. Miąższość gleb na

terenie aglomeracji krakowskiej wynosi 0,1 – 1,0 m, najczęściej 0,2 – 0,3 m.

W opracowaniu nie rozróżniono rodzaju gleby. Rodzaj i niewielka miąższość gleb nie

mają znaczenia dla zagadnień geologiczno-inżynierskich.

Seria 3 – osady rzeczno-deluwialne den dolin

Osady zboczowe (deluwia) występują w północnej i południowej części aglomeracji.

Wykształcone są głównie jako piaski i gliny piaszczyste z okruchami skał podłoża

i występują w dolnych częściach stoków oraz u ich podnóży. Charakteryzują się

miąższością do kilku metrów.

Obszary występowania tych gruntów należy uznać za mało korzystne dla

budownictwa.

Osady rzeczno-deluwialne den dolin towarzyszą najczęściej powierzchniom niskich

tarasów, czasem występują w obrębie starorzeczy. Największa koncentracja występowania

tych utworów znajduje się w rejonie Rybitw. Wykształcone są jako namuły, piaski i żwiry.

Wody podziemne, stwierdzone w otworach należących do bazy danych atlasu,

w obrębie serii nr 3 występują na głębokości od 0,5 do 11,6 m p.p.t, średnio 2,3 m p.p.t.

Są to wody o zwierciadle swobodnym, lokalnie mogą występować pod niewielkim

naporem. Poziom jest nieciągły i występuje lokalnie w północno- i południowo zachodniej

oraz północnej i południowej części aglomeracji (tabela IV).

Obszary nagromadzenia osadów serii nr 3 są mało korzystne dla budownictwa.

Parametry gruntów ilustruje tabela III.

Seria 4 - torfy

Zaliczono tu torfy z przewarstwieniami namułów, piasków pylastych i pyłów.

Występują rzadko i na niewielkich obszarach. Na powierzchni występują głównie

w zachodniej części terenu w rejonie Kostrza, Bodzowa, i Pychowic, natomiast w rejonie

ronda mogilskiego, Rybitw i Czyżyn zalegają pod nadkładem o niewielkiej miąższości.

34

Miąższość torfów dochodzi do około 3 m. W torfowiskach przeważa torf tużycowo-

trzcinowy, a oprócz tego spotykane są torfy olchowe, turzycowo-mszyste i in.

Towarzyszą najczęściej powierzchniom niskich tarasów (wzdłuż dolin Wisły,

Rudawy, Białuchy i Wilgi), czasem występują w obrębie starorzeczy oraz wypełniają

zagłębienia bezodpływowe (południowa część aglomeracji).




naporem. Poziom jest nieciągły i występuje lokalnie w rejonie Czyżyn, Kobierzyna

i Rybitw (tabela IV).

Rejony występowania gruntów organicznych, najczęściej zawodnionych, stanowią

w efekcie obszary, na których praktycznie wyklucza się posadowienie obiektów bez

wcześniejszej wymiany lub wzmocnienia podłoża gruntowego. Jednakże z powodu ich

małej miąższości oraz występowania na niewielkich obszarach, nie mają one istotnego

znaczenia dla zagadnień geologiczno-inżynierskich omawianego obszaru. Jednakże

w przypadku większej miąższości seria ta stanowi o niekorzystnych warunkach

posadowienia ze względu na dużą ściśliwość i małą nośność.

Parametry fizyczne gruntów ilustruje tabela III.

Seria 5 – namuły, piaski i żwiry rzeczne

Występują na holoceńskim tarasie zalewowym w dolinach większych rzek

omawianego obszaru, zwłaszcza Wisły, a także Rudawy, Białuchy, Dłubni i Wilgi.

Holoceńskie osady akumulacji rzecznej (namuły, pyły, piaski o różnej granulacji, żwiry)

wypełniające dolinę Wisły rozprzestrzenione są pasem o szerokości od 400 m do 5 km.

W przyujściowych fragmentach dolin dopływów Wisły osady tej serii budują miąższe

(do kilkunastu metrów) stożki napływowe.

Mady wykształcone są głównie jako pyły piaszczyste, pyły i sporadycznie iły

pylaste. Występują w nich domieszki substancji organicznej.

Miąższość mad wynosi przeważnie od 0,5 do 4 m, przy czym maksymalną

miąższość osiągają w dolinie Wisły. Tarasy zalewowe z którymi związane jest

występowanie mad charakteryzują się wysokością względną do 2 m, rzadziej do 5 m nad

poziomem rzeki. W obrębie tych form geomorfologicznych zwierciadło wody występuje

przeważnie na głębokości od 1 do 5 m.

35




naporem. Poziom ma charakter ciągły i występuje wzdłuż doliny Wisły i jej dopływów

(tabela IV).

Obszary występowania mad określa się jako mało korzystne dla budownictwa,

przede wszystkim z powodu płytkiego położenia zwierciadła wód gruntowych oraz

możliwości obniżenia parametrów wytrzymałościowych gruntów w wyniku obecności

słabonośnych przewarstwień. W przypadku potrzeby fundamentowania konieczne będzie

wykonanie specjalnych badań i zabiegów inżynierskich jak odwodnienie terenu czy

zwiększenie nośności podłoża, np. przez jego wzmocnienie.

Parametry fizyczne gruntów budujących tę serię ilustruje tabela III.

Seria 6 – piaski eoliczne

Są to piaski średnie i grube o zmatowiałych ziarnach. Rozwinęły się w obrębie

tarasu średniego oraz na piaskach lodowcowych wzgórz w Kobierzynie i Rącznej.

Zalegają na głębokości od 0 do około 10 m p.p.t., a ich miąższość waha się od

kilkudziesięciu centymetrów do około 6 m, lokalnie może osiągnąć nawet 9 m.

Omawiane piaski eoliczne są przeważnie średniozagęszczone lub luźne,

mało wilgotne, bez zawartości CaCO3 i występują powyżej zwierciadła wody gruntowej.




naporem. Poziom jest nieciągły i występuje lokalnie w Borku Fałęckim i Prokocimiu

(tabela IV).

Obszary występowania osadów eolicznych są generalnie mało korzystne

dla budownictwa. Dodatkowe znaczenie będą miały inne czynniki m.in. głębokość

do zwierciadła wód gruntowych. Większe spadki terenu zdecydowanie pogarszają warunki

geologiczno-inżynierskich na obszarach wychodni tych utworów.

Tabela III ilustruje parametry fizyczne i mechaniczne piasków eolicznych.

Seria 7 – osady starorzeczy

Osady tej serii występują w obrębie doliny Wisły, szczególnie w środkowej

i wschodniej części aglomeracji. Zajmują pozycję w obrębie tarasu niskiego

36

i reprezentowane są przez plastyczne gliny, gliny zwięzłe, gliny pylaste, pyły, niekiedy

laminowane. W profilu litologicznym starorzeczy zlokalizowanych blisko krawędzi tarasu

średniego, w miejscach gdzie dolina była zabagniona, tworzyły się torfy. Miąższość

utworów wypełniających starorzecza waha się w granicach od kilkudziesięciu cm

do 3,5 m, a w rejonie Mogiły i Pleszowa ich miąższość dochodzi do 6 m. Osady

starorzeczy często, szczególnie w starych meandrach, przykryte są madami.



Są to wody o zwierciadle, które występują pod niewielkim ciśnieniem i stanowią poziom

nieciągły, słabozawodniony. Poziom występuje wzdłuż doliny Wisły, na wschód

od centrum miasta (tabela IV).

Obszar występowania osadów wypełniających starorzecza posiada niekorzystne

warunki budowlane.


CZWARTORZĘD - PLEJSTOCEN

Seria 8 – osady eoliczne (lessy)

Serię budują lessy (pyły, gliny pylaste, gliny pylaste zwięzłe) zaliczane do górnego

stadiału zlodowacenia północnopolskiego. Są one dwudzielne. Niższa część, tzw. less

młodszy dolny, jest barwy brunatno-rdzawej o miąższości do kilku metrów i występuje

w środkowo-zachodniej części aglomeracji. Less młodszy górny to typowy, eoliczny less

barwy żółtej. Jest on nieuwarstwiony i zazwyczaj wapnisty. Łączna miąższość osadów

zaliczanych do tej serii wynosi kilkanaście metrów. Występuje ona głównie północnej

części aglomeracji leżąc na wzniesieniach i górnych partiach stoków oraz na osadach

piaszczystych tarasu średniego w zachodniej części miasta. W południowej części

aglomeracji (okolice Wieliczki) osady eoliczne spotykane są rzadziej i genetycznie

posiadają charakter osadów eoliczno-deluwialnych.



Są to wody o zwierciadle naporowym, lokalnie swobodnym. Poziom jest nieciągły

i występuje lokalnie w rejonie Prądnika, Mistrzejowic, Wzgórz Krzesławickich,

Prokocimia i Bieżanowa (tabela IV).

37

Pod względem przydatności do budownictwa są to grunty mało korzystne.


Seria 9 – osady rzeczno-peryglacjalne

Do osadów serii rzeczno-peryglacjalnych zlicza się piaski i żwiry zlodowacenie

północnopolskiego. Piaski są drobne i średnie, warstwowane, niekiedy z wkładkami

żwirów. W dolinie Rudawy żwiry są wapienne, natomiast w dolinie Wisły w ich skład

wchodzą głównie piaskowce karpackie. W pobliżu zboczy występują wkładki piasków

gliniastych i pyłów. Utwory te są dominującymi osadami w profilu tarasu średniego,

szeroko rozprzestrzenionego na terenie aglomeracji krakowskiej i występują wzdłuż

współczesnej krawędzi doliny Wisły, zarówno w północy jak i na wschodzie aglomeracji.

Miąższość tych osadów dochodzi do około 20 m.




naporem. Poziom jest nieciągły i występuje wzdłuż krawędzi doliny Wisły. W rejonie

Czyżyn w obrębie tej serii nie występuje poziom wodonośny (tabela IV).

Osady tej serii stanowią korzystne podłoże dla celów budowlanych, przy czym

rodzaj zabudowy uwarunkowany jest głębokością występowania zwierciadła wody

gruntowej.


Seria 10 – osady tarasów akumulacyjnych

Grunty te genetycznie związane są z zasypaniem den dolinnych występujących

na wyerodowanej wysoczyźnie. Wykształcone są w postaci piasków średnich i drobnych

często ze żwirem niekiedy pylastych i zaglinionych. Lokalnie występują wkładki pyłów.

Są one dobrze obtoczone, o barwie szarej lub żółtej, warstwowane poziomo lub przekątnie.

Zawierają czasem domieszkę części organicznych. Piaski te na powierzchni występują

głównie w środkowej części doliny Wisły wchodząc w skład tarasu średniego.

Ich miąższość dochodzi do 20 m.




naporem. Poziom jest ciągły i występuje wzdłuż krawędzi doliny Wisły. W rejonie Czyżyn

38

i kombinatu metalurgicznego w Nowej Hucie w obrębie tej serii nie występuje poziom

wodonośny (tabela IV).



gruntowej, a także od zawartości części organicznych i obecności przewarstwień pyłów.

Parametry fizyczno-mechaniczne gruntów budujących tę serię ilustruje tabela III.

Seria 11 – osady lessopodobne

Serię budują osady eoliczno-deluwialne występujące w rejonie Wieliczki

w południowo-wschodniej części obszaru oraz w północnej i w mniejszym stopniu

północno-zachodniej części aglomeracji. Są to gliny pylaste i gliny pylaste zwięzłe

z przewarstwieniami piasków pylastych i pyłów o miąższości do kilkunastu metrów.



Są to wody o zwierciadle lekko naporowym, lokalnie swobodnym. Poziom jest nieciągły

i zawodniony tylko lokalnie w rejonie Nowej Hucie i południowo-wschodniej części

miasta (tabela IV).

Omawiany obszar występowania tych gruntów należy uznać za mało korzystny

dla budownictwa.


Seria 12 – aluwia, osady korytowe

Osady tej serii należą do zlodowacenia środkowopolskiego i wykształcone

są w postaci żwirów tworzących rozległą pokrywę w północnej części miasta, pomiędzy

współczesnym korytem Rudawy i Dłubni. W skład tej serii wchodzą przede wszystkim

żwirowiska wapienne. Wiek tych utworów należy odnieść do końcowego okresu

zlodowacenia środkowopolskiego, kiedy topniejący na północy lodowiec dostarczał duże

ilości wód rzekom spływającym na południe. Największe nagromadzenie tych osadów

występuje w stożku napływowym Białuchy (Prądnika). Miąższość tej serii waha się

w granicach od 1 do około 10 m.



Są to wody o zwierciadle lekko naporowym, lokalnie swobodnym. Poziom jest nieciągły

i występuje w rejonie Prądnika, Grzegórzek, Dąbia i Dębnik (tabela IV).

39

Omawiany obszar występowania tych gruntów należy uznać za korzystny dla

budownictwa.

Seria 13 – osady rzeczno-peryglacjalne

Są to osady zlodowacenia środkowopolskiego reprezentowane przez piaski od

drobnych do grubych z wkładkami żwirów i pyłów, które niekiedy tworzą ich nadkład.

Do osadów tych zalicza się także piaski podścielające lessy. Największe nagromadzenie

tych utworów obserwuje się w północno-zachodniej części aglomeracji. Miąższość tej serii

najczęściej wynosi od kilku do kilkunastu metrów.



Są to wody o zwierciadle lekko naporowym, lokalnie swobodnym. Poziom jest ciągły

i występuje w północnej części miasta, natomiast w części środkowej aglomeracji w serii

tej nie występują wody podziemne (tabela IV).



gruntowej, a także obecności pyłów w stropowej części serii.


Seria 14 – osady tarasów akumulacyjnych

Utwory tej serii należą do zlodowacenia południowopolskiego i na terenie

aglomeracji spotykane są sporadycznie. Nie mają one praktycznie znaczenia w aspekcie

przydatności dla budownictwa. Stanowią je głównie żwiry z materiałem karpackim

o niewielkiej miąższości od kilkunastu centymetrów do 3 m. Zalegają one w północno-

zachodniej (Pasternik) oraz na południe od Wisły w rejonie Borku Fałęckiego.



Są to wody o zwierciadle naporowym. Poziom jest nieciągły i jest rozpoznany punktowo

w rejonie Prądnika i Kobierzyna (tabela IV).

Osady tej serii stanowią korzystne podłoże dla celów budowlanych.

Seria 15 – osady lodowcowe (w tym morenowe) i wodnolodowcowe

Grunty te genetycznie związane są z akumulacją glacjalną związaną

ze zlodowaceniem południowopolskim i reprezentowane są przez gliny zwałowe

40

(gliny pylaste, gliny pylaste zwięzłe, gliny piaszczyste), gliny, piaski i żwiry lodowcowe.

Gliny zwałowe zachowane są szczątkowo w formie izolowanych płatów. Zalegają one

bezpośrednio na utworach podłoża czwartorzędowego (jura, kreda, neogen) i wypełniają

wyerodowane obniżenia. Miąższość tych glin wynosi kilka metrów. Z utworami

morenowymi genetycznie związane są piaski wodnolodowcowe i żwiry z materiałem skał

skandynawskich, wapieni i krzemieni jurajskich, piaskowców karpackich, wapieni

mioceńskich i skał krystalicznych. Piaski lodowcowe są drobno i średnioziarniste, niekiedy

zailone i lokalnie posiadają wkładki żwirów. Osady tej serii o łącznej miąższości do około

10 m tworzą pokrywy na zboczach i wzgórzach głównie w południowej części (od Borku

Fałęckiego po Bieżanów) oraz w północno-zachodniej i północnej części miasta w rejonie

Pasternika, Prądnika Czerwonego i Mistrzejowic.




i występuje w północno-zachodniej, północnej i południowej części aglomeracji

krakowskiej (tabela IV)..



NEOGEN – PLIOCEN

Seria 16 – osady zwietrzelinowe i z rozmycia (rzeczne)

Osady pliocenu powstały w wyniku wietrzenia skał mezozoiocznych oraz

rozmywania osadów neogenu. Reprezentowane są przez żwiry kwarcowe, krzemieni

jurajskich i zsylifikowanych wapieni oraz opok kredowych. Występują one punktowo

w północno-zachodniej (Pasternik) oraz południowo-wschodniej (Bieżanów) części

aglomeracji krakowskiej. Tworzą one cienkie pokrywy o miąższości do około 3 m

na ściętych przez powierzchnię zrównania iłach badenu.

Wody podziemne w obrębie serii nr 16 stwierdzono tylko w jednym otworze

(Bieżanów) należącym do bazy danych atlasu i występują w stanie swobodnym

na głębokości 7,0 m p.p.t. (tabela IV).


41

NEOGEN – MIOCEN

Seria 17 – osady morskie, litoralne

Warstwy grabowieckie występują w południowej części aglomeracji krakowskiej

w rejonie Wieliczki i Swoszowic. Wykształcone są one jako szare iły piaszczyste

z wkładkami pyłów i piasków drobnych występujących w formie cienkich soczewek

w obrębie utworów ilastych. Miąższość tej serii stwierdzona w kilkudziesięciu otworach

należących do bazy atlasu nie przekracza 4 m.

Wody podziemne w obrębie serii nr 17 stwierdzono tylko w jednym otworze

(Wieliczka) należącym do bazy danych atlasu i występują w stanie swobodnym

na głębokości 7,1 m p.p.t. (tabela IV).

Omawiany obszar występowania tych gruntów należy uznać za korzystny

dla budownictwa.


Warstwy bogucickie wykształcone jako piaski i piaskowce występują w obrębie

wyżej opisanych warstw grabowieckich. Ze względu na duże rozprzestrzenienie,

jednorodny charakter osadów i dużą miąższość utwory te zostały wyodrębnione w postaci

odrębnej serii. Na terenie aglomeracji piaski bogucickie występują w południowej

i południowo-wschodniej części terenu (Bieżanów, Wieliczka) na głębokości

od 0 do kilkunastu metrów p.p.t. Miąższość serii w otworach należących do bazy atlasu

dochodzi do 8 m.



Są to wody o zwierciadle naporowym. Poziom jest ciągły i występuje w południowo-

wschodniej części aglomeracji krakowskiej (Bieżanów, Wieliczka) (tabela IV).



Osady tej serii zaliczane do warstw chodenickich na terenie aglomeracji występują

w północno-zachodniej (Pasternik), południowej (Ruczaj, Borek Fałęcki, Łagiewniki,

Wola Duchacka) oraz południowo-wschodniej (Wieliczka). Wykształcone są jako szare iły

i mułowce, niekiedy z wkładkami piasków pylastych i tufitów. Miąższość tej serii wynosi

42

do kilkudziesięciu metrów, a jej strop zalega na głębokości od 0 do około 30 m, lokalnie

nawet więcej.



Są to wody o zwierciadle swobodnym, lokalnie naporowym. Poziom jest nieciągły

i występuje w rejonie Woli Duchackiej, Łagiewnik, Kobierzyna i Pasternika (tabela IV).


budownictwa.


Seria 20 – osady chemiczne i morskie

Utwory tej serii występują na terenie aglomeracji występują w południowej

(Ruczaj, Borek Fałęcki, Łagiewniki, Wola Duchacka, Swoszowice, Kurdwanów) oraz

lokalnie w okolicach Wieliczki, Dąbia, Pasternika, Nowego Kleparza i Toni. Wykształcone

są jako iły z wkładkami gipsów. Ku południowi gipsy przechodzą w serię solną

rozciągającą się od Baryczy, przez Wieliczkę i dalej na wschód. W rejonie Swoszowic

lokalnie występują osiarkowane wapienie, które były obiektem eksploatacji od XV do

XIX wieku. Miąższość tej serii wynosi do około 20 metrów, a jej strop zalega

na głębokości od 0 do około 120 m.



Są to wody o zwierciadle naporowym. Poziom jest nieciągły i występuje w rejonie

południowej części aglomeracji (Wola Duchacka) (tabela IV).


budownictwa.


Seria 21 – osady morskie

Utwory zaliczane do tej serii występują na terenie aglomeracji krakowskiej

generalnie na zachód linii Dąbie – Prokocim. Wykształcone są one jako iły, rzadziej

mułowce z cienkimi wkładkami piaskowców. W spągu warstw skawińskich lokalnie

występują żwirowce. Miąższość tej serii wynosi do kilkudziesięciu metrów, a jej strop

zalega na głębokości od 0 do około 140 m.

43



Są to wody o zwierciadle naporowym. Poziom jest nieciągły i występuje lokalnie w rejonie

Pasternika, Łagiewnik i Ruczaju (tabela IV).


dla budownictwa.


Seria 22 – osady morskie i chemiczne

Do tej serii zalicza się osady, których nie można jednoznacznie przypisać do serii

nr 17 – 21. Utwory tej serii wykształcone są jako iły i mułowce występujące w środkowej

i wschodniej części aglomeracji krakowskiej.



Są to wody o zwierciadle naporowym. Poziom jest nieciągły i występuje w południowej

części aglomeracji krakowskiej (Prokocim, Bieżanów, Wieliczka) (tabela IV).


dla budownictwa.


Seria 23 – osady litoralne i jeziorne

Osady tej serii występują lokalnie w środkowej części aglomeracji krakowskiej

(Przegorzały, Bodzów, Pychowice, Wawel). Utwory wykształcone są jako wapienie

zawierające gruboskorupowe ostrygi. Niekiedy wapienie mają charakter marglisty

i przechodzą w margle. Lokalnie na wapieniach lub marglach tworzyły się naskorupienia

typu caliche. Strop tej serii występuje na głębokości od 0,8 do 64,4 m p.p.t., a stwierdzona

w otworach należących do bazy danych atlasu miąższość waha się w granicach

od 0,5 do 4,2 m.

W otworach należących do bazy danych atlasu nie stwierdzono poziomu

wodonośnego w obrębie serii nr 23.


budownictwa.

44

NEOGEN - PALEOGEN


Osady tej serii nie zostały stwierdzone w żadnym z otworów należących do bazy

danych atlasu. Na podstawie geologicznych materiałów archiwalnych do tych osadów

zalicza się drobne piaski, niekiedy zailone z wkładkami iłów (Gradziński, 1955;

Rutkowski 1989b, 1989c, 1993). Piaski lokalnie są scementowane krzemionką. Osady te

tworzą pokrywy na utworach kredy i jury i nie występują na powierzchni terenu.

Miąższość ich dochodzi do kilkunastu metrów. Utwory tej serii występują sporadycznie

w zachodniej części aglomeracji.

Analiza geologicznych materiałów archiwalnych pozwala stwierdzić, że osady tej

serii stanowią mało korzystne podłoże dla celów budowlanych.

Seria 25 – osady zwietrzelinowe

Do serii tej zalicza się rumosze krzemienne wykształcone w wyniku procesów

wietrzeniowych na wapieniach jurajskich i w lejach krasowych. Na osadach kredowych

osady tej serii występują w postaci piasków i iłów. Rumosze krzemienne tworzą bryły

o średnicy do 30 cm. Występują samodzielnie lub tkwią w iłach i rozpowszechnione są

w zachodniej części aglomeracji krakowskiej.

Paleogeńskie piaski i iły tworzą pokrywy głównie na utworach kredy, rzadziej jury.

Mogą też wypełniać kotły krasowe. Występują najczęściej na zrębach w rejonie Podgórza.

Utwory serii 25 występują na zróżnicowanych głębokościach – od 0 do 65 m p.p.t.,

a stwierdzona w otworach jej miąższość nie przekracza 10 m.



Są to wody o zwierciadle lekko napiętym, lokalnie swobodnym. Poziom jest nieciągły

i stwierdzony został lokalnie w rejonie centrum miasta (Wawel) (tabela IV).


KREDA GÓRNA

Seria 26 – osady morskie, epikontynentalne

Do serii tej zalicza się margle glaukonitowe i margle szare oraz wapienie margliste

i opoki z czertami. Występują one najczęściej w północnej części aglomeracji, pomiędzy

dolinami Prądnika (Białuchy) i Dłubni oraz w rejonie Zakrzówka i Bonarki. Występowanie

45

stropu utworów tej serii jest zróżnicowane i waha się od 0 do ponad 60 m p.p.t., najczęściej

występuje na głębokości kilkunastu m p.p.t. Miąższość stwierdzona otworami bazy danych

atlasu nie przekracza 10 m.

W obrębie serii nr 22 wody podziemne stwierdzono jedynie w dwóch otworach

należących do bazy danych atlasu. Występują na głębokości od 2,2 do 2,3 m p.p.t.

Są to wody o zwierciadle swobodnym. Poziom występuje w rejonie Prądnika (tabela IV).

Omawiany obszar występowania tej serii należy uznać za korzystny

dla budownictwa.


Osady serii wykształcone są w formie wapieni o różnym stopniu zapiaszczenia

z otoczakami kwarcu oraz zlepieńców. Seria została stwierdzona w kilku otworach

w Rejonie Prądnika i Batowic, a także Pychowic i Zakrzówka. Występują w postaci

niewielkich płatów o miąższości nie przekraczającej kilku metrów.

W otworach należących do bazy danych atlasu nie stwierdzono poziomu

wodonośnego w obrębie serii nr 27.

Omawiany obszar występowania tej serii należy uznać za korzystny

dla budownictwa.


Utworów tej serii nie stwierdzono w żadnym z otworów należących do bazy

danych atlasu. W oparciu o materiały archiwalne do tej serii zalicza się piaskowce

kwarcytowe z krzemieniami o średnicy do kilkunastu centymetrów z domieszką

otoczaków kwarcu (Gradziński, 1955; Rutkowski 1989b, 1989c, 1993).

Analiza geologicznych materiałów archiwalnych pozwala stwierdzić, że osady tej

serii stanowią mało korzystne podłoże dla celów budowlanych.

JURA GÓRNA – OKSFORD


Osady tej serii stanowią kompleks osadów węglanowych reprezentowanych przez

wapienie skaliste, ławicowe, płytowe. W profilu serii mogą występować wkładki margli.

Na terenie aglomeracji występują one blisko powierzchni terenu w strefie występowania

46

zrębów tektonicznych (Tyniec, Zakrzówek, Bonarka, Wawel, Las Wolski) oraz

w północnej i północno-zachodniej części miasta.



Są to wody o zwierciadle naporowym. Poziom jest nieciągły i występuje na zachód

od centrum miasta (tabela IV).


Serie geologiczno-inżynierskie z obszaru Karpat na terenie aglomeracji krakowskiej

Serie geologiczno-inżynierskie nr 30 i 31 należą do osadów fliszowych Karpat

zewnętrznych oraz ich pokrywy zwietrzelinowej. Występują na terenie aglomeracji

krakowskiej, na niewielkim jej fragmencie, w południowej części miasta w pasie

od Opatkowic po Wieliczkę.

CZWARTORZĘD

Seria 30 – osady zwietrzelinowe, koluwia osuwiskowe

Do serii zalicza się gliny zwietrzelinowe, często z rumoszem, gliny piaszczyste,

piaski, pyły. Lokalnie, na obszarze występowania osadów tej serii spotyka się koluwia

osuwiskowe, w skład których wchodzą dodatkowo osady z fragmentami skał podłoża

(piaskowce, łupki). Osady tej serii występują w południowej i południowo-wschodniej

części aglomeracji, na południe od brzegu nasunięcia karpackiego na utwory neogenu.



Są to wody o zwierciadle naporowym i swobodnym. Poziom jest nieciągły i występuje

w południowo-wschodniej części aglomeracji (tabela IV).

Obszary występowania tej serii należy uznać za niekorzystne dla celów

budowlanych.

31 – osady morskie

Osady tej serii należą do fliszowych Karpat zewnętrznych jednostki podśląskiej.

Wykształcone są w postaci piaskowców i łupków warstw ciężkowickich, lgockich

i wierzowskich. Serie została stwierdzona w otworach należących do bazy danych atlasu

na południe i południowy-zachód od Wieliczki.

47


w obrębie serii nr 31 występują na głębokości od 5,5 do 8,5 m p.p.t., średnio 7,4 m p.p.t.


i występuje w południowej i południowo-wschodniej części aglomeracji (tabela IV).

Obszar występowania tych gruntów należy uznać za mało korzystny dla

budownictwa (m.in. możliwość wystąpienia zjawisk geodynamicznych).

6.2. Mapy tematyczne

Przy sporządzaniu opracowania pt. ”Baza danych geologiczno – inżynierskich wraz

z opracowaniem atlasu geologiczno – inżynierskiego aglomeracji krakowskiej” mapy

tematyczne wykonywano komputerowo, w sposób automatyczny, na podstawie

reprezentatywnych archiwalnych otworów wiertniczych zebranych w komputerowej bazie

danych atlasu.

Dla całej aglomeracji krakowskiej mapy tematyczne przygotowano i wydrukowano

w skali 1:100 000, 1:50 000 oraz 1:10 000.

Opracowano następujące mapy :

Podział aglomeracji krakowskiej na arkusze w skali 1:100 000 (zał. 1)

Na mapie przedstawiono zasięg opracowania wraz z podziałem na arkusze map

topograficznych w skali 1:10 000. Arkusze zostały ponumerowane w kolejności

od KRA01 do KRA30. Kolejność tą zachowano dla wszystkich map tematycznych.

Na mapie oprócz numeru arkusza umieszczono godła podkładów topograficznych,

ich nazwy oraz skróty utworzone na potrzeby atlasu i zastosowane w bazie danych

do opisu otworów archiwalnych, a także linie przekrojów geologiczno-inżynierskich.

Mapa dokumentacyjna w skali 1: 10 000 (zał. 2.01 – 2.30)

Mapa dokumentacyjna w skali 1:10 000 składa się z 30 arkuszy mapy topograficznej,

ma których zaznaczono wszystkie otwory uwzględnione w bazie danych geologiczno–

inżynierskich aglomeracji krakowskiej, przebieg linii przekrojów geologiczno–

inżynierskich oraz zasięg opracowania.

Tabela III

Parametry fizyczne i mechaniczne serii geologiczno-inżynierskich

NU

ME

R S

ER

II

LIT

OL

OG

IA

WIL

GO

TN

OŚ

Ć

ST

AN

GR

UN

TU

WIL

GO

TN

OŚ

Ć N

AT

UR

AL

NA

CIĘ

ŻA

R O

BJĘ

TO

ŚC

IOW

Y

GR

AN

ICA

PŁ

YN

NO

ŚC

I

GR

AN

ICA

PL

AS

TY

CZ

NO

ŚC

I

ST

OP

IEŃ

PL

AS

TY

CZ

NO

ŚC

I

WS

KA

ŹN

IK P

LA

ST

YC

ZN

OŚ

CI

ZA

WA

RT

OŚ

Ć C

ZĘ

ŚC

I

OR

GA

NIC

ZN

YC

H

SP

ÓJ

NO

ŚĆ

KĄ

T T

AR

CIA

WE

WN

ĘT

RZ

NE

GO

MO

DU

Ł Ś

CIŚ

LIW

OŚ

CI 1

MO

DU

Ł Ś

CIŚ

LIW

OŚ

CI 2

minimalna minimalna minimalna minimalna minimalna minimalna minimalna minimalna minimalna minimalna minimalna

(n maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna maksymalna

liczba średnia średnia średnia średnia średnia średnia średnia średnia średnia średnia średnia

danych) liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych liczba

danych

[%] [kN/m-3

] [-] [-] [-] [-] [%] [kPa] [°] [kPa] [kPa]

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

3 namuły w pl-60% 1,1 9 14,2 13,45 0,07 9,3 5 1 1 1100 13000

mpl-20% 89,9 20,6 126 52,2 0,5 65,3 36,1 58 25 22000 90000

tpl-20% 41,51 17,17 59,48 28,73 0,33 28,84 11,04 25,2 7,04 5072 17000

n=220 87 64 39 38 95 31 51 168 179 88 12

piaski w-40 szg-80% 3,5 17 21 17000 33800

nw-40 zg-10% 26,9 20,9 33 87000 160000

m-20 ln-10% 11,51 19,05 26,34 56057 79433

n=56 16 17 29 26

glina w tpl-45% 11,7 18 22,3 11,2 0,1 11,1 1,6 11 2 8500

pl-40% 21,8 21,6 110,7 43 10 24,3 12,5 52 24 110000

mpl, pzw 16,9 19,78 43,21 22,82 2,21 16,09 4,31 29,38 10,11 47125

n=104 40 22 22 22 63 11 18 73 74 24

49

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

iły w tpl 23,4 15,8 25,7 16,5 0,02 30,4 19 3 4146

46,8 20 87,9 40 3,3 39,8 61 16 27000

36,19 18,29 68,54 31,49 0,82 33,2 40 8,09 8665

n=37 16 13 13 13 23 6 30 32 11

pyły w tpl-60% 13,85 17,8 1,7 10 4 5200

pl-30% 43,2 21,4 9 69 32 61900

pzw,szg 21,25 19,82 3,83 25,7 17,71 13538

n=112 37 31 10 86 91 19

4 torfy w ln-60% 13 11,1 6,9 6 1 1000

tpl,pl,mpl 281,37 21 82,8 68 34 10800

103,9 14,57 40,24 20,36 7,86 8465

n=90 20 20 15 53 56 32

5 piaski (Pd, Ps, Pr)

w-50 szg-80% 1,4 18 3 36000

nw-30 26,3 21,2 35 160000

m-20% 16,61 18,65 30,19 84285

n=543 125 135 73 59

pospółki i żwiry nw-60% szg-80% 2 19 1 52000 -

m-25 zg-20% 28,6 21 40 210000

w-15 14,09 19,58 34,12 135680

n=302 33 41 89 85

namuły i iły w pl-50% 17,07 17,1 28,73 17,36 0,01 14,97 5,42 10 2

tpl-30% 93,75 20,3 106,6 55,9 0,51 43,4 19,41 85 13

mpl-20% 37,32 18,06 58,77 27,09 0,27 25,48 7,93 27,84 6,9

n=699 57 36 30 30 76 15 15 31 34

pyły w-88% tpl-40% 14,9 18,23 18,2 12,7 0 5 0,9 0 9

pl-25% 27,3 21 39 24,8 0,56 11,6 2,5 36 21

mpl-15% 22,44 19,86 26,21 18,38 0,29 86,54 1,34 23,41 15,24

n=753 137 118 40 42 85 24 29 89 73

6 piasek drobny szg 18,5 33

50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

7 namuły, gliny, iły w tpl-60% 25 15,27 36,9 16,5 0,1 18,7 5,2 10 2

pl-25% 166 20 102,1 50 0,59 52,1 20,5 74 16

mpl-15% 62,52 17,55 60,8 27,51 0,25 36,78 12,63 36,9 8,68

n=82 10 7 7 7 14 5 6 67 68

8 pyły, gliny pylaste

w tpl-65% 5 18,2 17,9 14,1 0 2,9 0 2

pzw-25% 33,9 22 30,9 25,43 0,48 10,4 38 18

pl-10% 19,21 19,04 25,36 17,54 0,23 7,68 25,93 12,28

n=802 229 143 120 120 149 42 45 48

9 gliny w tpl-40% 11 19,3 13,8 11,2 0,02 9,5 0,8 10 8

pl-40% 25,9 22,46 38,3 20 0,54 18,3 2,4 25 14

mpl-20% 19,32 20,69 28,32 17,22 0,31 12,87 1,48 18,19 10,97

n=274 41 11 30 29 38 13 4 65 64

piaski w szg-50% 3,69 17,3 2

zg-15% 21,6 21,6 39

16,35 18,98 17,08

n=236 62 54 122

10 piaski w szg, zg -70%

5,3 17,1 5 40700

26,4 21,6 34 215000

15,24 19,48 21,93 83362

n=112 41 34 84 47

gliny i pyły w tpl,pl-80% 6,8 17,5 17,4 8,2 0,08 10,3 2 10 3 13700

35,6 21,3 45,1 27,7 0,53 21 3,2 38 34 86000

19,61 20,15 31,94 17,38 0,34 13,73 2,56 27,02 13,81 28689

n=285 132 88 69 69 102 45 18 87 87 50

11 gliny w tpl,pl-80% 8,2 18,47 20,22 15,1 0,02 10,33 0 2 20000

31,6 22 44,7 29,7 0,57 24,4 51 59 36000

20,87 20,13 31,34 21,04 0,33 13,9 27,46 13,38 13000

n=507 201 103 167 167 190 130 88 85 64

51

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

13 gliny i pyły w tpl,pl-90% 8,7 18 21,8 11,1 ok. 2,5 0 3 5

30,1 21,32 53,7 25,9 73 34 70

19,34 20,06 36,09 18,23 27,34 16,23 13

n=272 45 32 14 14 2 72 72 38

piaski w zg,szg-80% 11,5 18,5 0 5 16000

32 20 40 35 75000

17,89 19,16 23,85 14,94 36000

n=149 42 13 97 101 85

15 piaski w-50% szg, zg-65% 4,2 16,5 0 3 5

nw, mw 35,1 20,3 65 34 98

16,77 18,41 29 20,77 38

101 38 27 32 62 46

9,7 0 5 5200

31 58 33 75000

n=20 15,26 24,04 17,21 31153

20 25 29 17

gliny w tpl-50% 9,1 17,9 21,7 10,8 0 9,8 1,82 0 5 11000

23,25 22,2 42,4 36,35 0,41 30,1 5,2 97 21 37000

20,82 20,22 32,14 18,61 0,26 17,76 3,48 36,78 13,49 21000

n=214 79 61 35 35 59 19 16 152 160 32

pl-35% 14,3 18 18,7 13,2 0,1 10,3 1,82 5 3 14000

28,5 23 45 36,1 0,46 28,9 4,6 44 18 27000

24,51 20,08 37,11 19,57 0,34 17 3,58 24,29 9,55 17000

n=135 47 26 29 29 46 20 11 92 94 29

iły w tpl,pl-93% 27,2 16,6 0,05 3 3

46,3 19,8 0,52 15 15

35,89 18,54 0,4 8,99 9,27

n=76 8 7 9 62 64

52

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

19 iły w-80% tpl,pl-70% 20,1 16,2 42,2 8 0,03 34,2 6 4 8200

mw-20% 37,3 20,1 90 36,5 0,51 55,7 81 15 34500

31,28 18,07 67,04 27,64 0,18 41,36 49,44 9,48 21526

n=91 29 21 16 16 39 39 64 69 19

w,mw pzw,zw-30%

19 18 27 5 34500

39,44 21,5 70 16 40000

25,66 19,11 49,19 10,68 38818

n=34 14 7 26 28 18

20 iły w,mw tpl – 60% 21 15,7 51,5 20,25 0 33,5 27 5 15000

46,3 21,6 85,4 37,5 0,31 48,4 78 13 45000

34,46 18,64 71,18 30,68 0,18 40,53 52,77 9,37 31871

n=94 37 32 21 21 32 13 44 59 11

21 iły w tpl,pl-60% 21 16,56 58,1 19,5 0 39,8 0 2 8000

55,4 19 85,6 36,2 0,49 50,5 82 16 40000

36,16 18,39 72,68 27,71 0,23 44,99 46,52 9,44 27000

n=154 47 19 24 24 48 17 111 113 43

pzw,zw-40%

15,25 18,03 40,3 17,5 0 22,8 13 5 9000

42,85 20,4 87 38,15 0,21 50,8 100 23 41000

27,27 19,05 69,64 28,16 0,1 40,45 54,25 10,55 16000

n=113 51 23 28 28 25 23 77 74 29

22 iły w tpl,pl – 65% 21,4 17 45,1 23,7 0 31,4 10 0 7000

70 20,6 88,4 38,4 0,43 57,5 70 14 38000

31,98 19,04 68,48 28,7 0,23 40,83 48,68 8,27 19000

n=145 50 33 22 22 48 14 99 105 24

w,mw pzw-25% 13,2 16,7 0 0 5 7800

37,3 20,8 0,22 99 17 36200

27,98 19,03 0,08 54,34 11,93 21000

n=51 17 13 17 41 43 15

53

Tabela IV

Charakterystyka warunków występowania wód podziemnych w obrębie serii geologiczno-

inżynierskich

Seria

Zwierciadło

nawiercone

Zwierciadło

ustabilizowane Charakterystyka

poziomu

wodonośnego

Występowanie głębokość

[m p.p.t.]

średnia gł.

[m p.p.t.]

głębokość

[m p.p.t.]

średnia gł.

[m p.p.t.]

3 0.5-11.6 2.3 0.2-6.5 1.4

nieciągły poz. wod.,

zw. swob., lokalnie

nap.

NW, SW, N, W

część

aglomeracji

4 0.1-9.4 2.6 0.1-4.3 2.0


zw. swob., lokalnie

nap.

Czyżyny,

Kobierzyn,

Rybitwy

5 0.1-19.7 3.7 0.1-19.7 3.3


zw. swob., lokalnie

nap.

wzdłuż doliny

Wisły i jej

dopływów

6 0.7-8.6 2.1 0.7-8.6 2.1


zw. swob., lokalnie

nap.

Borek Fałęcki,

Prokocim

7 0.8-5.8 3.1 0.0-4.5 2.4 nieciągły poz. wod.,

zw. nap.

wzdłuż doliny

Wisły na E od

centrum miasta

8 0.2-14.5 5.6 0.2-11.2 4.6


zw. nap., lokalnie

swob.

Prądnik,

Mistrzejowice,

Wzgórza

Krzesławickie,

Prokocim,

Bieżanów

9 0.3-21.9 6.7 0.3-19-3 6.3


zw. swob., lokalnie

nap.

wzdłuż krawędzi

doliny Wisły

10 0.25-20.3 8.1 0.25-18.2 7.6 ciągły poz. wod., zw.

swob., lokalnie nap.

wzdłuż krawędzi

doliny Wisły

11 0.3-16.1 5.0 0.14-14-5 3.9


zw. nap., lokalnie

swob.

Nowa Huta i SE

część

aglomeracji

12 2.3-15.0 7.1 2.3-13.8 7.0


zw. nap., lokalnie

swob.

Prądnik,

Grzegórzki,

Dąbie, Dębniki

13 0.7-22.0 8.0 0.7-21.1 7.7 ciągły poz. wod., zw.

nap., lokalnie swob.

N część

aglomeracji


zw. nap.

Prądnik,

Kobierzyn

15 0.1-29.8 3.7 0.0-18.0 2.8


zw. nap., lokalnie

swob.

NW, N i S część

aglomeracji

16 7 7 7 7 zw. swob. (1 otw.) Bieżanów

17 7.1 7.1 7.1 7.1 zw. swob. (1 otw.) Wieliczka

18 3.52-16-6 9.8 3.3-12.6 6.5 ciągły poz. wod., zw.

nap., lokalnie swob.

Bieżanów,

Wieliczka

19 3.3-10.3 3.3 0.3-10.3 2.8


zw. swob., lokalnie

nap.

Wola Duchacka,

Łagiewniki,

Kobierzyn,

Pasternik


zw. nap. Wola Duchacka

54


zw. nap

Pasternik,

Ruczaj,

Łagiewniki


zw. nap

Prokocim,

Bieżanów,

Wieliczka

23 - - - - - -

24 - - - - - -

25 6.1-8.0 6.9 6.1-7.2 6.7


zw. swob., lokalnie

nap.

centrum miasta

26 2.2-2.3 2.3 - - nieciągły poz. wod.,

zw. swob. Prądnik

27 - - - - - -

28 - - - - - -

29 5.3-66.2 19.3 2.62.5 13.42 nieciągły poz. wod.,

zw. nap.

na W od centrum

miasta


zw. nap. i swob.

SE część

aglomeracji


zw. nap.

S i SE część

aglomeracji

Mapy gruntów na głębokości 1,0 m, 2,0 m i 4,0 m w skali 1: 10 000 (zał. 3.01 –

3.30, 4.01 – 4.30, 5.01 – 5.30)

Mapy gruntów podłoża budowlanego to mapy tematyczne w skali 1:10 000

obrazujące grunty w cięciu poziomym na głębokościach 1, 2 i 4 m. Wykorzystywane mogą

być dla projektowania posadowienia obiektów budownictwa typu bardzo lekkiego bądź

lekkiego, jak również w przypadku możliwych awarii urządzeń infrastruktury miejskiej,

katastrof ekologicznych, awarii środków transportu. Mapy gruntów podłoża,

wraz z mapami głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych, informują również

o zdolnościach filtracyjnych gruntów i kierunkach migracji ewentualnych zanieczyszczeń

i skażeń.

Na mapach gruntów podłoża w cięciach 1 m, 2 m i 4 m przedstawiono elementy

wykorzystane w dalszym etapie do konstrukcji mapy wynikowej, którą stanowi mapa

warunków budowlanych.

Na każdej z map wyznaczono zasięg występowania serii, czyli wydzieleń

o jednakowych warunkach genetyczno-litologicznych na danej głębokości wykorzystując

informacje zawarte w bazie danych atlasu. Mapy te obrazują stopień złożoności budowy

55

geologicznej. Należy zaznaczyć, iż na obszarach dobrze udokumentowanych otworami

interpretacja warunków geologiczno-inżynierskich jest dokładniejsza. Na mapach

zaznaczono lokalizację otworów należących do bazy danych atlasu. Wydzielone

w otworach serie, podlegały weryfikacji w oparciu o konstruowane pomocnicze przekroje,

mapy robocze oraz dostępne publikacje i materiały archiwalne. Ze względu na duże

zagęszczenie punktów dokumentacyjnych (zwłaszcza w centralnej części aglomeracji),

lokalizacja otworów na mapie została przedstawiona w formie punktów bez podania

numeru otworu. Obszary wydzielonych serii na mapach posiadają kolory zgodne

z wydzieleniami na przekrojach geologiczno-inżynierskich.

Mapa gruntów antropogenicznych w skali 1: 10 000 (zał. 6.01 – 6.30)

Na mapie tej przedstawiono zasięgi występowania nasypów antropogenicznych

zaliczanych do serii 1. Należy tu wyróżnić dwa rodzaje nasypów – budowlane i powstałe

w sposób niekontrolowany. Nasypy budowlane powstały w sposób kontrolowany przy

realizacji różnych inwestycji. Drugi rodzaj to nasypy powstałe w sposób niekontrolowany,

jako składowiska różnorodnych odpadów stałych.

Zasięg tej serii wygenerowano na podstawie udokumentowanych wystąpień nasypów

w otworach archiwalnych oraz dołożono warstwę hałd, składowisk itp. Na tej mapie

naniesiono również istniejące czynne składowiska odpadów:

- składowisko odpadów komunalnych Barycz – położone jest w południowo-

wschodniej części aglomeracji, pomiędzy Krakowem a Wieliczką; składowisko

składa się z trzech części – pierwsza o pow. 12,5 ha zrekultywowana, druga

o pow. 13 ha aktualnie eksploatowana oraz trzecia część o pow. 11 ha

w budowie,

- hałdy poprodukcyjne byłej fabryki Solvay – położone są w południowej części

aglomeracji, pomiędzy Kurdwanowem a Borkiem Fałęckim; na hałdach

składowany był chlorek wapnia (CaCl2), który powstawał jako produkt uboczny

przy produkcji sody; w planach rozwoju miasta przewiduje się pełną

rekultywację i wykorzystanie terenu (Krzak, 2006),

- hałdy żużli hutniczych Kombinatu Metalurgicznego im. T. Sędzimira

o powierzchni ponad 100 ha, zlokalizowane we wschodniej części aglomeracji

w rejonie Pleszowa, są w dużym stopniu rekultywowane, a także

56

eksploatowane dla pozyskania kruszywa drogowego i złomu do ponownej

przeróbki hutniczej (Kozioł, Kawalec, 2002).

Na mapie gruntów antropogenicznych nie przedstawiono warstwy informacyjnej

określającej granice i charakter zanieczyszczeń gleb i gruntów, gdyż dla aglomeracji

krakowskiej opracowano atlas geochemiczny, obejmujący całokształt tych zagadnień.

Mapa głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych w skali 1: 10 000

(zał. 7.01 – 7.30)

Mapę głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych (mapa hydroizobat)

opracowano na podstawie danych z 14 717 otworów wiertniczych, danych z arkuszy

Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 (Chowanie, Witek, 1997a, 1997b; Duda

i in, 1997; Kowalski, 1997) oraz studzien z Banku HYDRO (Bank Hydro). Mapę

opracowano przy pomocy programu ArcGis. Wpływ na dokładność mapy ma liczba

i rozmieszczenie otworów na obszarze aglomeracji krakowskiej. Dla obszarów, na których

liczba punktów dokumentacyjnych jest niewielka przebieg hydroizobat może

nieodzwierciedlać faktycznego położenia zwierciadła wód podziemnych. Podkreślenia

wymaga także fakt, że analizie poddano zakres danych z okresu około 50 lat. Przez ten

okres położenie zwierciadła wód podziemnych podlegało zmianom, zarówno z przyczyn

naturalnych jak i antropogenicznych. W związku z tym przedstawiony na mapie

hydroizobat obraz położenia zwierciadła wód podziemnych należy traktować jako

orientacyjny, gdyż w wielu punktach może się różnić od obecnej głębokości występowania

wody gruntowej.

W sposób naturalny wody podziemne są drenowane przez rzeki i cieki

powierzchniowe, a sztucznie przez czynne studnie eksploatacyjne i odwodnieniowe.

Studnie odwadniające zlokalizowane w środkowej części aglomeracji krakowskiej na

odcinku od Błoń Krakowskich po stopień wodny w Dąbiu. Studnie pracują w cyklu

ciągłym na niskim tarasie Wisły, aby zniwelować wpływ spiętrzenia rzeki w latach 60-tych

XX wieku stopniem wodnym w Dąbiu (do 4 m). W związku z powyższym przywrócono

pierwotny stan zwierciadła wód podziemnych.

Na mapach (zał. 7.01 -7.30) przedstawiono hydroizobaty o wartościach 1 - 2 m, 2 -

3 m, 3 - 5 m, 5 -10 m, i powyżej 10 m, a kolorami zaznaczono pola zakresu zmian

głębokości do zwierciadła wód gruntowych.

57

Mapa warunków budowlanych w skali 1: 10 000 (zał. 8.01-8.30)

Mapa warunków budowlanych na głębokości 2 m p.p.t. jest mapą syntetyczną

przedstawiającą powiązane ze sobą czynniki geologiczne, hydrogeologiczne,

geodynamiczne i geomorfologiczne kształtujące w podłożu warunki budowlane. Mapa

warunków budowlanych jest sporządzona z przeznaczeniem dla potrzeb planowania

przestrzennego, w tym dla projektów budowlanych, obiektów budownictwa

mieszkaniowego

i liniowych tras wszelkiego rodzaju, a także oceny geologiczno-inżynierskiej obszarów

przeznaczonych dla inwestycji.

Przy kwalifikowaniu terenów pod względem ich przydatności dla celów

budowlanych zgeneralizowano na potrzeby atlasu informacje pozyskane do budowy bazy

danych przez zgrupowanie gruntów o zbliżonych właściwościach w seriach geologiczno-

inżynierskich.

Wydzielone serie geologiczno-inżynierskie występujące na 2 m p.p.t. zaliczono do

jednej z trzech grup uwzględniając stan gruntów, stopień skonsolidowania,

a także dopuszczalne obciążenia (zgodnie z „Instrukcją sporządzania mapy warunków

geologiczno-inżynierskich w skali 1:10 000 i większej dla potrzeb planowania

przestrzennego w gminach”, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 1999 r.).

Wydzielono następujące grupy:

- grunty nienośne – serie: 1; 2; 4; 7; 30 – obciążenia dopuszczalne do 0,05 MPa.

- grunty słabonośne – serie: 3; 5; 6; 8; 11; 24; 28; 31 – obciążenia dopuszczalne od

0,05 MPa do 0,3 MPa.

- grunty nośne – serie: 9; 10; 12; 13; 14; 15; 16; 17; 18; 19; 20; 21; 22; 23; 25; 26;

27; 29 – obciążenia dopuszczalne powyżej 0,3 MPa

Na mapie naniesiono następujące wydzielenia:

Niekorzystne warunki budowlane – niezalecane fundamentowanie bezpośrednie

obiektów:

a) grunty nienośne z wodą gruntową na głębokości większej niż 1 m.

b) grunty nienośne z wodą gruntową na głębokości od 0 do 1 m.

c) grunty słabonośne i nośne z wodą gruntową na głębokości od 0 do 1 m.

Mało korzystne warunki budowlane – możliwe posadowienie bezpośrednie obiektów

budownictwa lekkiego przy konieczności szczegółowego rozpoznania geologiczno-

inżynierskiego i geotechnicznego:

58

a) grunty słabonośne z wodą gruntową na głębokości większej niż 2 m.

b) grunty słabonośne z wodą gruntową na głębokości od 1 do 2 m.

c) grunty nośne z wodą gruntową na głębokości od 1 do 2 m.

Korzystne warunki budowlane – możliwe bezpośrednie posadowienie obiektów

budowlanych wszelkiego typu bez względu na obciążenia jednostkowe:

- grunty nośne z wodą gruntową na głębokości większej niż 2 m.

Ponadto na mapę naniesiono ważne dla charakterystyki warunków budowlanych

następujące elementy:

- wały przeciwpowodziowe,

- naturalne skarpy wraz z krawędziami obrywów,

-obszary występowania osuwisk,

- obszary o spadku terenu przekraczającym 10 stopni.

Mapa stropu utworów podczwartorzędowych w skali 1: 10 000 (zał. 9.01-9.30)

Na podstawie danych z otworów, które swoim zasięgiem głębokościowym

przewierciły osady czwartorzędowe, sporządzono mapę stropu utworów

podczwartorzędowych. Na mapie tej przedstawiono głębokość występowania stropu

utworów od jury po neogen w stosunku do poziomu terenu. Ze względu na skomplikowaną

budowę geologiczną obszaru aglomeracji krakowskiej obraz przedstawiony na mapie

należy traktować jako przybliżony, szczególnie w miejscach o słabym rozpoznaniu

otworami.

Mapa zagospodarowania terenu w skali 1: 10 000 (zał. 10.01-10.30)

Mapę zagospodarowania terenu w skali 1:10 000 opracowano w oparciu

o informacje uzyskane z Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie oraz Urzędu Miasta

Krakowa. Przedstawiono na niej szczegółowy obraz rodzaju zabudowy i wykorzystania

obszaru aglomeracji krakowskiej. Wyróżniono:

- rodzaje zabudowy mieszkalnej (7 rodzajów),

- rodzaje zabudowy społeczno-technicznej (10 rodzajów),

- lasy liściaste i mieszane,

- łąki i pastwiska,

- tereny zielone,

59

- systemy upraw i działek,

- grunty orne,

- hałdy,

- osadniki,

- składowiska,

- wyrobiska,

- wody powierzchniowe,

- drogi i linie kolejowe.

Mapa terenów zagrożonych i wymagających ochrony w skali 1: 10 000 (zał.

11.01 – 11.30)

Na mapie przedstawiono obszary zagrożone występowaniem zjawisk

niekorzystnych dla potrzeb budownictwa. Wyróżniono:

- tereny o spadku powyżej 10°,

- obszary występowania zjawisk geodynamicznych,

- obszary podtopień,

- nieckę osiadania powstałą w wyniku działalności górniczej.

Na mapie przedstawiono również obszary i punkty związane z ochroną przyrody

ożywionej i nieożywionej, a także zabytki. Na mapie wydzielono:

- parki krajobrazowe (Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie, Tenczyński Park

Krajobrazowy, Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy),

- otuliny parków krajobrazowych,

- rezerwaty (Panieńskie Skały, Skałki Przegorzalskie, Bielańskie Skałki,

Skołczanka, Bonarka),

- użytki ekologiczne,

- pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej,

- zabytki,

- wody powierzchniowe (rzeki, stawy, starorzecza, osadniki).

Mapa wychodni utworów mezozoicznych w skali 1: 50 000 (zał. 12)

Na mapie przedstawiono zasięg wychodni utworów górnej jury i górnej kredy,

a także zasięg ich stropu na głębokości 2 m p.p.t. Występowanie skał mezozoicznych

(wapienie, wapienie margliste, margle i opoki) na powierzchni terenu, a także płytko pod

60

jego powierzchnią, związane jest z charakterystyczną dla obszaru aglomeracji krakowskiej

tektoniką zrębową.

Mapa geomorfologiczna w skali 1: 50 000 (zał. 13)

Na mapie przedstawiono informacje dotyczące ukształtowania powierzchni terenu

objętego atlasem. Zaznaczono granice opracowania, granice arkuszy w skali 1: 10 000 oraz

wydzielono:

równiny akumulacji rzeczno-lodowcowej,

równiny tarasów akumulacyjnych,

powierzchnie zrównań i spłaszczeń erozyjno-denudacyjnych,

niecki denudacyjne,

obszary występowania zjawisk geodynamicznych,

stoki,

hałdy,

osadniki,

składowiska,

wyrobiska,

wody powierzchniowe (rzeki, stawy, starorzecza, osadniki.

Wydzielenia opracowano na podstawie Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski

w skali 1: 50 000 oraz map topograficznych.

6.3. Przekroje geologiczno – inżynierskie (zał. 14 – 16)

Dla przedstawienia schematu budowy geologicznej aglomeracji krakowskiej

wykonano przekroje geologiczno – inżynierskie o przebiegu W-E i S-N. Linie

przekrojowe wytyczono tak, aby uwzględnić różnorodność i złożoność budowy

geologicznej aglomeracji krakowskiej. Wykonano 3 przekroje w skali poziomej 1:10 000

i skali pionowej 1:500. Przebieg linii przekrojowych przedstawiono m.in. na mapie

dokumentacyjnej (zał.1). Na przekrojach przedstawiono występowanie serii geologiczno-

inżynierskich do głębokości kilkunastu m p.p.t.

61

Przekrój geologiczno – inżynierski I - I (zał. 14)

Przekrój ten przebiega na kierunku W - E przez następujące arkusze: Kryspinów (KRA09),

Kraków – Wola Justowska (KRA10), Kraków – Nowa Wieś (KRA11), Kraków (KRA12),

Kraków – Nowa Huta (KRA13), Kraków – Pleszów (KRA14), Kraków – Os. Wyciąże

(KRA15) i Pobiednik Wielki (KRA 16).

Przekrój geologiczno – inżynierski II - II (zał. 15)

Przekrój ten przebiega na kierunku SW - NE przez następujące arkusze: Borek Szlachecki

(KRA24), Skawina (KRA25), Kraków – Kostrze (KRA18), Kraków – Borek Fałęcki

(KRA19), Kraków – Nowa Wieś (KRA11), Kraków – Krowodrza (KRA03), Kraków –

Prądnik Czerwony (KRA04).

Przekrój geologiczno – inżynierski III - III (zał. 16)

Przekrój ten przebiega na kierunku S – N przez następujące arkusze: Wieliczka (KRA28),

Kraków - Bieżanów (KRA21), Węgrzce Wielkie (KRA22), Kraków - Bieżanów (KRA21),

Kraków – Nowa Huta (KRA13), Kraków – Mistrzejowice (KRA05).

Objaśnienia do przekrojów przedstawiono na zał. 18.

6.4. Zagrożenia geodynamiczne i górnicze oraz zjawiska krasowe

Obszar aglomeracji krakowskiej należy do silnie zróżnicowanego terenu pod

względem geomorfologicznym i geologicznym. W związku z tym istnieją obszary

predysponowane do powstawania zjawisk geodynamicznych (obrywy, osuwiska,

spełzywania). Stanowią one zagrożenia przede wszystkim dla dróg i budownictwa. Zsuwy

mogą również powodować lokalne podtopienia i utworzenie jeziorek, kiedy dna dolin rzek

i potoków zostaną wypełnione koluwiami. Obszary występowania ruchów masowych na

terenie aglomeracji krakowskiej rozwinęły się w różnym czasie, głównie z przyczyn

naturalnych. Były one wielokrotnie fragmentarycznie uaktywniane, na co wskazują

przesłanki wynikające ze szczegółowego rozpoznania podobnych, dużych form

osuwiskowych w innych rejonach. Lokalizację obszarów występowania ruchów masowych

przedstawiono na mapie zagrożeń (zał. 11). Obszarami predysponowanymi do wystąpienia

zjawisk geodynamicznych są również stoki o nachyleniu powyżej 10°.

Rejony, na których występują lub mogą wystąpić obrywy skalne występują głównie

w zachodniej i środkowej części aglomeracji. Związane są z naturalnymi wychodniami

62

skał jurajskich (Zrąb Sowińca, Tyniec, Wawel, Krzemionki) oraz z miejscami dawnej

eksploatacji wapieni (Zakrzówek, Bonarka). Obszary osuwisk i spływów występują

głównie w południowej i południowo-wschodniej części aglomeracji krakowskiej, a także

w rejonie Lasu Wolskiego na zachodzie i w mniejszym stopniu lokalnie wzdłuż krawędzi

dolin rzek (zał. 11.01-11.30; Chowaniec i in., 2005, 2006, 2007).

W południowo-wschodniej części aglomeracji krakowskiej zlokalizowana jest

zabytkowa „Kopalnia Soli Wieliczka” w Wieliczce. Wielowiekowa eksploatacja soli

kamiennej spowodowała deformację powierzchni terenu przejawiającą się powstaniem

niecki osiadania o stosunkowo niewielkim zasięgu.

Maksymalne osiadania występują w rejonie szybu Kościuszko i w latach 1926-2005

osiągnęły 2,96 m. Największy przyrost obniżeń - 71 mm/rok wystąpił w 1962 r. (Kortas,

2007). Na podstawie obserwacji geodezyjnych stwierdza się zmniejszanie się prędkości

osiadań od około 1980 r. Również przyrosty objętości niecki osiadań wykazują takie same

zmiany w czasie. Zmianę trendu zachowania się powierzchni od początku lat 80. XX w.

wiąże się ze zmniejszeniem się objętości wyrobisk oddziałujących na tereny pogórnicze

w Wieliczce. Prowadzone prace podsadzkowe i zabezpieczające ograniczają deformacje

powierzchni i pozwalają przede wszystkim utrzymać zabytkową kopalnię w Wieliczce.

Innym czynnikiem powodującym zagrożenie powierzchni terenu w aglomeracji

krakowskiej są rozwijające się procesy krasowe. Procesy i zjawiska krasowe zachodzące

w obrębie aglomeracji posiadają charakter lokalny i związane są z rozpuszczaniem skał

węglanowych przez wody krążące w ich obrębie. Rozpuszczanie odbywa się

najintensywniej wzdłuż głównych kierunków przepływu wód, którymi są spękania

i szczeliny. Wskutek tego powstają puste przestrzenie o różnych kształtach i wymiarach,

bądź następuje wymywanie stropu skał.

Do najważniejszych form krasowych występujących na obszarze aglomeracji

są jaskinie i leje krasowe. Często pustki krasowe są wypełnione częściowo lub całkowicie

materiałem gruntowym i przykryte są osadami młodszymi (najczęściej wieku

neogeńskiego i paleogeńskiego). Na terenie aglomeracji krakowskiej zjawiska krasowe

obserwuje się w rejonach wychodni mezozoicznych utworów węglanowych (zał. 14).

Obszary, na których rozwijają się zjawiska krasowe uważane są za tereny

o niekorzystnych warunkach do zabudowy ze względu na niebezpieczeństwo nagłych

zawałów pustek podziemnych oraz różnic w osiadaniu powierzchni terenu zarówno

w przypadku obecności w podłożu pustek jak też form krasowych wypełnionych wtórnie.

63

9. TERENY DO DALSZEGO UDOKUMENTOWANIA

W ramach atlasu geologiczno-inżynierskiego aglomeracji krakowskiej zebrano

materiały archiwalne, które pozwoliły scharakteryzować warunki geologiczno-

inżynierskie. W obrębie opracowania rozpoznanie warunków geologiczno – inżynierskich

jest nierównomierne. Poza obszarami o wystarczającym stopniu rozpoznania istnieją

rejony o słabym stopniu rozpoznania.

Terenami perspektywicznymi do dalszych prac dokumentacyjnych, uwzględniając

rozbudowę aglomeracji oraz dotychczasowy sposób wykorzystania terenu, są:

niezabudowane, niezagospodarowane, pola, nieużytki, tereny podmokłe,

poprzemysłowe,

słabo rozpoznane pod względem warunków geologiczno-inżynierskich,

przewidziane pod dalszą rozbudowę miasta (budownictwo jednorodzinne

i wielorodzinne), dla rozwoju komunikacji samochodowej, kolejowej

i powietrznej (rozwój lotnisk, również sportowych), handlu, usług, turystyki

i rekreacji oraz budynków użyteczności publicznej np. lecznictwa.

Ze względu na ochronę środowiska pominąć należy z dalszego rozpoznania lasy,

parki krajobrazowe, pomniki przyrody i ogródki działkowe, jak również tereny miejsc

historycznych, zabytkowych oraz miejsca kultu religijnego.

Na terenach przewidzianych do dalszego rozpoznania należy zaprojektować prace

uzupełniające, pozwalające na określenie warunków geologicznych podłoża:

otwory wiertnicze, sondy penetracyjne,

instalacje piezometrów oraz pomiary wody w studniach,

wkopy badawcze i szybiki,

polowe badania właściwości fizyko-mechanicznych gruntów,

laboratoryjne badania gruntów.

Podczas planowania liczby uzupełniających punktów dokumentacyjnych należy

uwzględnić złożoność budowy geologicznej i przeznaczenie obszarów. Szczególnie dla

terenów inwestycyjnych należy przewidzieć wystarczającą liczbę punków

dokumentacyjnych. Prace badawcze winny być poprzedzone sporządzeniem projektu

badań.

Liczba otworów archiwalnych dla poszczególnych arkuszy jest różna

w zależności od stopnia zagospodarowania terenu, od 8 do 2 924 otworów. Maksymalna

64

gęstość rozpoznania wynosi 140,8 otworów/km2

(arkusz KRA12 Kraków), średnio około

65 otworów/km2

powierzchni aglomeracji. Najsłabiej rozpoznane są:

- E część aglomeracji w strefie granicznej (zał. 2.8, 2.16, 2.23),

- W część aglomeracji w strefie granicznej (zał. 2.17).

10. PODSUMOWANIE

”Baza danych geologiczno – inżynierskich wraz z opracowaniem atlasu geologiczno

– inżynierskiego aglomeracji krakowskiej” stanowi cyfrowe opracowanie zagadnień

geologiczno – inżynierskich z uwzględnieniem specyfiki regionu. Utworzona baza danych

geologiczno-inżynierskich jest pierwszym tego typu opracowaniem dla terenu aglomeracji

krakowskiej.

Atlas geologiczno – inżynierski obejmuje cały obszar miasta Krakowa wraz

z północno-zachodnią częścią gminy Wieliczka i południowo-wschodnimi fragmentami

gmin Zabierzów i Wielka Wieś o łącznej powierzchni 378,77 km2

.

W atlasie geologiczno – inżynierskim aglomeracji krakowskiej przedstawiono

kompleksową ocenę warunków geologiczno – inżynierskich na tle budowy geologicznej

i warunków wodnych w oparciu o zebrane materiały archiwalne.

Wykonany atlas aglomeracji krakowskiej pozwala na ocenę warunków geologiczno

– inżynierskich i może być wykorzystany przy planowaniu zagospodarowania

przestrzennego.

Do opracowania atlasu wykorzystano materiały archiwalne pochodzące z długiego

przedziału czasowego obejmujące okres ostatnich pięćdziesięciu lat. Z analizowanych

materiałów archiwalnych do bazy danych wyselekcjonowano 25 029 otworów.

Do komputerowego banku danych geologiczno – inżynierskich (BDGI) wprowadzono

profile wyselekcjonowanych otworów archiwalnych z podaniem litologii gruntów i skał,

ich podstawowych parametrów geotechnicznych oraz genezy wraz z określeniem serii

geologiczno - inżynierskich.

Przy użyciu wybranych programów komputerowych ArcView, Geostar oraz

Microstation opracowano następujące mapy i przekroje geologiczno-inżynierskie:

- podział aglomeracji krakowskiej na arkusze w skali 1:10 000 (zał. 1)

- dokumentacyjne (zał. 2.01- 2.30),

- gruntów na różnych głębokościach z wydzieleniem serii geologiczno –

inżynierskich (zał. 3.01 – 3.30; 4.01 – 4.30; 5.01 – 5.30),

65

- utworów antropogenicznych (zał. 6.01 – 6.30),

- głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych (zał. 7.01 – 7.30),

- warunków budowlanych (zał. 8.01 – 8.30),

- stropu utworów podczwartorzędowych (zał. 9.01 – 9.30),

- zagospodarowania terenu (zał. 10.01 – 10.30),

- terenów zagrożonych i wymagających ochrony (zał. 11.01-11.30),

- wychodni utworów mezozoicznych (zał. 12),

- geomorfologiczną (zał. 13),

- przekroje geologiczno-inżynierskie (zał. 14-16).

”Baza danych geologiczno – inżynierskich wraz z opracowaniem atlasu

geologiczno – inżynierskiego aglomeracji krakowskiej” może być pomocne władzom

samorządowym w prowadzeniu racjonalnej polityki w zakresie planowania przestrzennego

i ochrony środowiska. Może też służyć ocenie wstępnych warunków gruntowych podłoża

poszczególnych inwestycji w dowolnym punkcie aglomeracji.

11. LITERATURA

Bank HYDRO. Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa.

Budowa geologiczna, warunki hydrogeologiczne i geotechniczne podłoża Krakowa., 1991

– Mat. konf. AGH, Urz. Woj., Kraków.

Burtan J., 1954 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Wieliczka.

Instytut Geologiczny. Warszawa.

Chowaniec J., 2006 – Baza danych GIS Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000 –

pierwszy poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika dla arkusza Kraków

(973).

Chowaniec J., Witek K., 1997a – Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000, arkusz

Myślenice. PIG. Warszawa.

Chowaniec J., Witek K., 1997b – Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 000, arkusz

Wieliczka. PIG. Warszawa.

Chowaniec J., Freiwald P., Nescieruk P., Patorski R., 2005 – Inwentaryzacja wraz z

udokumentowaniem terenów zagrożonych ruchami masowymi oraz terenów, na

których ruchy te występują w obrębie dzielnic I-VII, m. Krakowa. Arch. OK PIG.



których ruchy te występują w obrębie dzielnic VIII-XIII, m. Krakowa. Arch. OK PIG.

66



których ruchy te występują w obrębie dzielnic XIV-XVIII, m. Krakowa. Arch. OK

PIG.

Duda R., Haładus A., Witczak S., 1997 – Mapa hydrogeologiczna Polski 1 : 50 000, arkusz

Kraków. PIG. Warszawa.

Dynowski J., 1983 – Stosunki wodne obszaru miasta Krakowa. Folia Geogr., Ser. Geogr.

Phys. V.1., Kraków.

Freiwald P., Kos J., 2007 – Projekt prac geologicznych dla wykonania: Bazy danych

geologiczno-inżynierskich wraz z opracowaniem atlasu geologiczno-inżynierskiego

aglomeracji krakowskiej na terenie powiatów krakowskiego-grodzkiego,

krakowskiego, wielickiego i proszowickiego w województwie małopolskim. Arch. PG

S.A. w Krakowie.

Freiwald P., Witek K., 2006 – Baza danych GIS Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000

– pierwszy poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika dla arkusza

Wieliczka (997)

Gradziński R., 1955 – Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, arkusz

Niepołomice. PIG. Warszawa.

Gradziński R., - 1974 – Budowa geologiczna terytorium Krakowa. Folia Geographica, vol.

8. PWN, Warszawa, Kraków.

Instrukcja 1999 - Instrukcja sporządzania mapy warunków geologiczno-inżynierskich w

skali 1:10 000 i większej dla potrzeb planowania przestrzennego w gminach.

Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

Instrukcja 2000 – Instrukcja wykonywania atlasów geologiczno – inżynierskich dla miast

techniką komputerową. PIG i ITB Warszawa.

Kleczkowski A.S. [red.], 1990 – Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych

(GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony (1:500 000), CPBP 04.10:

Ochrona i Kształtowanie Środowiska Przyrodniczego. Wyd. IHiGI AGH, Kraków.

Kleczkowski A.S., 2003 – Kształtowanie chemizmu czwartorzędowych wód podziemnych

Krakowa 1870 – 2002; tendencje dalszych zmian. Wyd. WGGiOŚ AGH, Kraków.

Kleczkowski A.S., Myszka J., 1989 - Hydrogeologia regionu Krakowa. Przew. 60 Zjazdu

PTG Kraków.

67

Kleczkowski A.S., Myszka J., Solecki T., Stopa J., 1994 – Krakowskie artezyjskie zdroje

wód pitnych z wapieni jury. Wyd. Wydz. Geologii, Geofiz. i Ochrony Środ. AGH,

Kraków.

Kondracki J., 2001 – Geografia Polski, mezoregiony fizycznogeograficzne. PWN.

Warszawa.

Kortas, G. 2007 – Przemieszczenia powierzchni nad historyczną kopalnią w Wieliczce.

Przegląd Górniczy T. 63, nr 3. Katowice.

Kowalski J., 1997 – Mapa hydrogeologiczna Polski 1 : 50 000, arkusz Niepołomice. PIG.

Warszawa.

Koziara T., Patorski R., 2006 – Baza danych GIS Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000

– pierwszy poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika dla arkusza

Niepołomice (974).

Kozioł W., Kawalec P., 2002 – Produkcja kruszyw z surowców odpadowych i ich

zastosowanie w budownictwie komunalnym i inżynierskim. Materiały Szkoły

Gospodarki Odpadami. Kraków/Rytro, 10-13 września 2002.

Krzak I., 2006 – Zagospodarowanie terenu po Krakowskich Zakładach Sodowych

„Solvay”. Aura, 1/06. SIGMA-NOT Sp. z o.o. Warszawa.

Myszka J., 1992 – Piętra i poziomy wodonośne obszaru Krakowa. [W:] W służbie polskiej

geologii. Mat. Sesji Nauk. pośw. prof. A.S. Kleczkowskiemu, Wyd. AGH, Kraków,

s.43-52.

Nałęcki T., 1994 - Antropogeniczne zagrożenia jakości wód podziemnych subzbiornika

Bogucice (GZWP 451). [W:] Kleczkowski A.S. [red.]: Metodyczne podstawy ochrony

wód podziemnych. KBN projekt badawczy 9 0615 91 01, Kraków.

Paczyński B. [red.], 1993 – Atlas hydrogeologiczny Polski. Cz.I. Systemy zwykłych wód

podziemnych. Państw. Instytut Geolog. Warszawa

Paczyński B. [red.], 1995 – Atlas hydrogeologiczny Polski. Cz.II. Zasoby, jakość i ochrona

zwykłych wód podziemnych. Państw. Instytut Geolog. Warszawa.

Paul Z., Rączkowski W., Ryłko W., Wójcik A., 1996 – Objaśnienia do Szczegółowej mapy

geologicznej Polski 1 : 50 000, ark. Myślenice. Wyd. Geol. Warszawa.

Pyrich J., Kowalski J., Łaska K., Taraba W., 1982 – Dokumentacja hydrogeologiczna

zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędu, trzeciorzędu, kredy, jury, triasu,

Rutkowski J. 1989a – Osady czwartorzędowe centrum Krakowa. Przewodnik 60 Zjazdu

PTG. Kraków

68

Rutkowski J., 1989b – Budowa geologiczna regionu Krakowa. Przegl. Geolog. v.37, nr 6.

s.302-308.

Rutkowski J., 1989c – Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000. Arkusz

Kraków. PIG Warszawa.

Rutkowski J., 1993 – Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50

000. Arkusz Kraków. PIG Warszawa.

Stupnicka E., 1989 – Budowa regionalna Polski. Wyd. Geol. Warszawa.

Waryszyńska J. - red., 1995 – Karpaty Polskie. Przyroda, człowiek i jego działalność.

UJ. Kraków.

Witek K., 1984 – Rozpoznanie hydrogeologiczne stropu utworów miocenu zapadliska

przedkarpackiego między Krakowem a Tarnowem. Przegl. Geol. t. 28, nr 1, s. 131-142.

Witek K., 2005 – Baza danych GIS Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000 – pierwszy

poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika dla arkusza Myślenice (996).

Zuber A., Grabczak J., 1991 - Badania izotopowe wód podziemnych Krakowa i okolic.

[W:] Mat. konfer. „Budowa geologiczna, warunki hydrogeologiczne i geotechniczne

podłoża Krakowa”, Wyd. AGH Kraków, s.51-58.

ATLAS AGLOMERACJI KATOWICKIEJgeoportal.pgi.gov.pl/css/atlasy_gi/images/atlas_krakowa_opracowan... · Zagrożenia geodynamiczne i górnicze oraz zjawiska krasowe ..... 61 9. TERENY

Documents