Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego „Społecznie odpowiedzialny biznes dla ekonomii społecznej na Mazowszu” RAPORT KOŃCOWY Olsztyn, grudzień 2014
81
Embed
„Społecznie odpowiedzialny biznes dla ekonomii społecznej ...es.mcps-efs.pl/sites/default/files/Spoleczna...2) określenie liczby przedsiębiorców (z przyjętej próby) stosujących
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
„Społecznie odpowiedzialny biznes
dla ekonomii społecznej na Mazowszu”
RAPORT KOŃCOWY
Olsztyn, grudzień 2014
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2
Na podstawie wyników badań wykonanych przez:
T&B Investments Sp. z o.o.
ul. Jana Janowicza 2/11
10 - 692 Olsztyn
Na zlecenie:
Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej w Warszawie
ul. Nowogrodzka 62A
02-002 Warszawa
Zespół autorski:
Joanna Tomczyk – kierownik zespołu badawczego
Izabela Bednarczyk
Małgorzata Łątka
Milena Opęchowska
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wprowadzenie ......................................................................................................................................................... 6
3. Metodyka badania ........................................................................................................................................ 15
3.2. Badanie jakościowe – indywidualny wywiad pogłębiony IDI ................................................................ 16
3.3. Przebieg badania ................................................................................................................................. 18
4. Wyniki badania ilościowego przeprowadzonego wśród kadry kierowniczej aktywnych PES ....................... 20
4.1. Informacje o populacji badanej ............................................................................................................ 20
4.2. Stan wiedzy odnośnie tematyki społecznej odpowiedzialności biznesu .............................................. 22
4.3. Stan wiedzy odnośnie tematyki współpracy BIZNES – PES ................................................................ 24
4.4. Podejmowanie współpracy BIZNES – PES ......................................................................................... 27
4.5. Możliwości nawiązywania współpracy BIZNES – PES ........................................................................ 29
Baza aktywnych podmiotów ekonomii społecznej z województwa mazowieckiego .......................................... 54
Katalog działań oraz prób działań podejmowanych przez kadrę kierowniczą mazowieckich PES, mających na
celu nawiązanie trwałej współpracy BIZNES – PES ......................................................................................... 65
Katalog działań podejmowanych przez kadrę zarządzającą mazowieckich przedsiębiorstw o znamionach
trwałej współpracy BIZNES – PES .................................................................................................................... 65
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
18
3.3. Przebieg badania
Badanie ilościowe - CAWI
W pierwszej kolejności przystąpiono do telefonicznej weryfikacji podmiotów ekonomii społecznej istnie-
jących w rejestrach. Respondenci zostali dobrani do badania spośród wskazywanych przez Zamawiającego ze-
stawień podmiotów ekonomii społecznej. Celem było zaktualizowanie istniejących danych i potwierdzenie istnie-
nia poszczególnych PES. Następnie rozesłano link z kwestionariuszem ankiety internetowej (CAWI) do wszyst-
kich aktywnie działających podmiotów ekonomii społecznej objętych badaniem na terenie województwa mazo-
wieckiego (łącznie N=143 aktywnie działających – baza aktywnych PES znajduje się w aneksie):
o N=73 aktywnie działających warsztatów terapii zajęciowej,
o N=64 aktywnie działających spółdzielni socjalnych,
o N=6 aktywnie działających zakładów aktywności zawodowej.
W toku realizacji badania ilościowego wykorzystano ponad 200 różnych adresów mailowych, wskazy-
wanych przez PES-y. Zastosowano wysyłkę mailowych zaproszeń z linkiem do ankiety i załączonym listem pole-
cającym, wystosowanym przez Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej. W kolejnym etapie rozesłano także
zaproszenia przypominające o terminie realizacji badania z ponowną prośbą o uzupełnienie ankiety do każdego
podmiotu, który przerwał, bądź nie rozpoczął wypełniania ankiety. Z każdym aktywnym podmiotem kontaktowano
się przynajmniej raz telefonicznie, z dużą częścią – wielokrotnie. Pomimo podjętych działań, aż 99 adresatów nie
otworzyło linka z ankietą. Ogólny poziom zwrotów rozesłanych ankiet wyniósł 53,47% (77 ankiet). Po tym etapie
rozpoczęto przeprowadzanie wywiadów telefonicznych, mających na celu zwiększenie poziomu uzyskanego
zwrotu. Do PES, które nie wzięły udziału w badaniu, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej wystosowało
ponowną prośbę, tym razem o udzielenie wywiadu telefonicznego. To podejście przyniosło w krótkim czasie
oczekiwany odzew – udało się zwiększyć efektywność badania do 65,73% (łącznie 94 ankiety). Ostatecznie,
w przypadku warsztatów terapii zajęciowej otrzymano 53 wypełnione ankiety, co oznacza, że poziom zwrotów
ankiet wyniósł tu 72,6%. W przypadku spółdzielni socjalnych odpowiedziało 37 jednostek (56,06%), zaś w przy-
padku zakładów aktywności zawodowej 66,6% (4 wypełnione ankiety).
W związku z powyższym, w badaniu ilościowym wzięły udział łącznie N=94 podmioty ekonomii społecz-
nej (53 warsztaty terapii zajęciowej, 37 spółdzielni socjalnych oraz 4 zakłady aktywności zawodowej).
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Badanie jakościowe - IDI
W ramach badania jakościowego przebadano 24 przedstawicieli firm dużych z terenu Mazowsza oraz firm
notowanych na giełdzie z tego obszaru (w tym: 12 firm notowanych na giełdzie, 6 firm zatrudniających powyżej
1000 pracowników oraz 6 firm zatrudniających od 250 do 999 pracowników). W trakcie badania jakościowego
poddano analizie treść strategii CSR trzech spośród ogółu badanych firm. Główną trudnością na jaką napotkał
Wykonawca w trakcie realizacji wywiadów jakościowych (IDI), był brak zainteresowania znacznej części przed-
siębiorstw uczestnictwem w badaniu. Najczęstszą wskazywaną przyczyną odmowy udziału w badaniu, było ob-
ciążenie obowiązkami zawodowymi i brak czasu w tym okresie. Mimo tego, iż Wykonawca przeprowadzał zarów-
no telefoniczną, jak i bezpośrednią rekrutację do badania, wspartą e-mailową wysyłką zaproszeń i listów poleca-
jących wystosowanych przez MCPS, wiele przedsiębiorstwo nie wyraziło zgody na udział w badaniu. Nie udało
się zrekrutować 2 dużych firm w każdym z 6 subregionów, toteż brakujące firmy zastąpiono firmami notowanymi
na giełdzie. Na wystąpienie trudności potencjalnych respondentów w uczestnictwie w badaniu dodatkowo wpływ
miało obciążenie zadaniami związanymi z końcem bieżącego roku.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4. Wyniki badania ilościowego przeprowadzonego wśród
kadry kierowniczej aktywnych PES
4.1. Informacje o populacji badanej
W niniejszym badaniu o wypełnienie ankiety internetowej zostały poproszone 143 aktywnie działające
podmioty ekonomii społecznej z terenu Mazowsza, 94 spośród nich odpowiedziało na zaproszenie (efektywność
zwrotu ankiet – 65,73%). Wśród PES, które wzięły udział w badaniu znalazło się: 53 WTZ (56,4% ogółu respon-
dentów), 37 SS (39,4%) oraz 4 ZAZ-y (4,3%).
Najwięcej PES działało na terenie subregionu warszawskiego, była to blisko połowa ogółu respondentów
(47,1%). Co piąty badany reprezentował PES zarejestrowany w subregionie radomskim (20,0%). Następnie,
w podobnych proporcjach udział wzięli przedstawiciele PES z subregionów: siedleckiego (9,4%), ciechanowskie-
go (8,2%), płockiego (10,6%) oraz ostrołęckiego (4,7%).
Wykres 1. Typ podmiotu ekonomii społecznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Wykres 2. Zróżnicowanie terytorialne badanych PES - subregiony
* 9 respondentów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=85]
53
37
4
0
10
20
30
40
50
60
Warsztat terapii zajęciowej Spółdzielnia socjalna Zakład aktywności zawodowej
4,7%
8,2%
9,4%
10,6%
20,0%
47,1%
ostrołęcki
ciechanowski
siedlecki
płocki
radomski
warszawski
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Wszystkich respondentów poproszono o podanie liczby osób tworzących badany podmiot. Jak się oka-
zało, największa część PES jest tworzona przez jedną (29,3%), ewentualnie dwie lub pięć osób (odpowiednio po
20,0%). 19 respondentów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie. Należy podkreślić, że minimalna liczba osób
tworzących spółdzielnie socjalne wynosi dokładnie 5, stąd też wysoki odsetek wskazań tej cyfry.
Wykres 3. Liczba osób tworzących PES
* 19 respondentów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=75]
Badano także poziom zatrudnienia oraz dostępną liczbę etatów w poszczególnych podmiotach. Wyniki
pokazały, że wolne stanowiska pracy są rzadko dostępne. W podmiotach ekonomii społecznej zatrudnia się naj-
częściej od 10 do 19 osób (45,5%), nieco rzadziej – od 2 do 9 (31,2%). Z kolei liczba etatów wynosiła najczęściej
od 2 do 9 osób (36,5%) oraz od 10 do 19 osób (35,1%). Jako, że część pracowników PES nie pracuje w pełnym
wymiarze godzinowym (np. 1/2 czy 2/3 etatu), stąd liczba osób zatrudnionych mogła niekiedy przewyższać liczbę
dostępnych etatów.
Wykres 4. Liczba osób zatrudnionych w PES oraz liczba etatów w PES
* 18 respondentów nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=74]
29,3%
20,0%
8,0%
2,7%
20,0%
6,7% 4,0%
1,3% 2,7% 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
1 2 3 4 5 6 7 8 9 15 20 30 35
6,5% 2,6%
31,2%
45,5%
3,9% 3,9% 5,2% 1,3%
10,8% 6,8%
36,5% 35,1%
5,4% 4,1% 2,7% 1,4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
0 1 2-9 osób 10-19 osób 20-29 osób 30-39 osób 40-49 osób 50 i powyżej
Liczba osób zatrudnionych w PES Liczba etatów w PES
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.2. Stan wiedzy odnośnie tematyki społecznej odpowiedzialności biznesu
Jednym z badanych obszarów był stan wiedzy kadry kierowniczej mazowieckich PES odnośnie tematyki
społecznej odpowiedzialności biznesu. Analizie tego zagadnienia miało służyć rozpoznanie następującego celu
badawczego, tj. określenie poziomu znajomości założeń koncepcji CSR przez podmioty ekonomii społecznej.
Z deklaracji respondentów wyłania się dość optymistyczny obraz stanu wiedzy kierownictwa podmiotów
ekonomii społecznej. Ponad 2/3 badanych przyznało, że znana jest mu koncepcja społecznej odpowiedzialności
biznesu oraz jej założeń (62,3%) (Wykres 5). Najlepiej prezentują się pod tym kątem spółdzielnie socjalne oraz
zakłady aktywności zawodowej – aż 3/4 kierowników tych typów PES znało założenia koncepcji CSR (Wykres 6).
Wykres 5. Deklaracje znajomości koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Wykres 6. Deklaracja znajomości koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) według typu podmiotu ekonomii społecznej
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
62,3%
37,7% Tak
Nie
73,0%
27,0%
45,3%
54,7%
75,0%
25,0%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Tak Nie Tak Nie Tak Nie
Spółdzielnia socjalna Warsztat terapii zajęciowej Zakład aktywności zawodowej
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Badani poprawnie zidentyfikowali obszary społecznej odpowiedzialności biznesu, przy czym najczęściej
wskazywali zaangażowanie społeczne, jako ważny obszar koncepcji CSR (81,1%) (Wykres 7). Taką opinię wyra-
zili zarówno przedstawiciele spółdzielni socjalnych (74,1%), jak i warsztatów terapii zajęciowej (91,3%) (Wykres
8). Respondenci utożsamiają zatem omawianą koncepcję przede wszystkim z przejawianiem aktywności na
rzecz społeczności. Ważne dla respondentów jest również zagadnienie stosunków pracy (43,4%), uczciwe prak-
tyki rynkowe (47,2%), oraz ochrona środowiska naturalnego (39,6%). Uzyskane wyniki mają bezpośredni od-
dźwięk w aktualnej sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, gdzie jednymi z najbardziej palących problemów są:
wyzysk pracowników (niskie stawki godzinowe, „umowy śmieciowe”, zjawisko „working poor”, itd.), nieuczciwość
podmiotów na rynku pracy (zwłaszcza „dumping cenowy”, nadużycia podatkowe, zatrudnianie „na czarno”, itd.),
czy też stopniowa degradacja środowiska naturalnego i malejące zasoby naturalne. Nie bez powodu zatem re-
spondenci wskazywali konieczność unormowania stosunków pracy, wprowadzenia uczciwych praktyk rynkowych,
czy ochronę środowiska, jako bardzo ważne elementy koncepcji CSR.
Wykres 7. Najważniejsze obszary społecznej odpowiedzialności biznesu – wg. opinii respondentów
* możliwość wielokrotnej odpowiedzi ** pytanie nie dotyczyło 41 respondentów, którzy przyznali, że nie wiedzą czym jest koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=53]
1,9%
15,1%
22,6%
37,7%
39,6%
43,4%
47,2%
81,1%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
Inne
Ład organizacyjny
Relacje z konsumentami
Prawa człowieka
Ochrona środowiska naturalnego
Stosunki pracy
Uczciwe praktyki rynkowe
Zaangażowanie społeczne
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Wykres 8. Najważniejsze obszary społecznej odpowiedzialności biznesu – opinie respondentów wg. typu PES
* na wykresie nie uwzględniono zakładu aktywności zawodowej, gdyż pytanie dotyczyło zaledwie 3 ZAZ Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=53]
4.3. Stan wiedzy odnośnie tematyki współpracy BIZNES – PES
Kolejnym założeniem badania było rozpoznanie poziomu wiedzy kadry kierowniczej mazowieckich PES
odnośnie tematyki współpracy BIZNES – PES. Analizie tego zagadnienia miało służyć uzyskanie odpowiedzi na
następujące pytanie badawcze:
1. Jakie postawy i przekonania występują wśród kadry kierowniczej mazowieckich podmiotów ekonomii
społecznej w odniesieniu do potrzeby budowania współpracy BIZNES – PES?
Jak się okazuje, ponad połowa respondentów nie znała pojęcia „współpraca BIZNES – PES” (52,1%)
(Wykres 9). Tendencja ta jest nieco wyraźniejsza w przypadku warsztatów terapii zajęciowej (54,7% responden-
tów nie znało tego pojęcia). Natomiast sytuacja lepiej prezentuje się w przypadku spółdzielni socjalnych – tutaj
większa jest grupa badanych, którzy znali omawiane pojęcie (51,4%) (Wykres 10).
22,2%
33,3%
48,1%
37,0%
48,1%
25,9%
74,1%
8,7%
47,8%
34,8% 43,5%
39,1%
17,4%
91,3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Ładorganizacyjny
Prawa człowieka Stosunki pracy Ochronaśrodowiskanaturalnego
Uczciwe praktykirynkowe
Relacje zkonsumentami
Zaangażowaniespołeczne
spółdzielnia socjalna warsztat terapii zajęciowej
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Wykres 9. Deklaracje znajomości pojęcia „współpraca BIZNES – PES”
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Wykres 10. Deklaracje znajomości pojęcia „współpraca BIZNES – PES” - opinie respondentów wg. typu PES
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Pojęcie współpraca BIZNES – PES respondenci odbierają intuicyjnie. Dla większości badanych jest to
kooperacja podmiotów ekonomii społecznej z podmiotami biznesowymi, która daje korzyści obu stronom –
przedsiębiorstwo ma wykonany produkt/ usługę w konkurencyjnej cenie, dobrej jakości i przez lojalnego dostaw-
cę (PES), zaś osoby zatrudnione w PES mają pracę, są zaktywizowane zawodowo, a zagrożenie wykluczeniem
społecznym jest zniwelowane. Jak mówił jeden z badanych:
„Współpraca BIZNES – PES to szansa na zdobycie zaufanego partnera biznesowego dla lokalnego biznesu,
a także szansa na integrację społeczną i współpracę z samorządem”.
Jednocześnie pojawiło się kilka opinii, jakoby współpraca podmiotów biznesowych z podmiotami eko-
nomii społecznej miała służyć jedynie zbudowaniu dobrego wizerunku firmy. Zatem przez część badanych jest
ona utożsamiana z chwytem marketingowym, który nie ma odzwierciedlenia w realnych działaniach firmy, ukie-
runkowanych na wsparcie społeczności lokalnej.
W celu poznania postaw i przekonań kierownictwa podmiotów ekonomii społecznej w odniesieniu do po-
trzeby budowania współpracy BIZNES – PES, poproszono ich o wybranie z listy twierdzeń tych, z którymi się
47,9%
52,1%
Tak
Nie
51,4% 45,3% 50,0% 48,6%
54,7% 50,0%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Spółdzielnia socjalna Warsztat terapii zajęciowej Zakład aktywności zawodowej
tak nie
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
26
zgadzają. Badani są przekonani o tym, iż współpraca BIZNES – PES daje korzyści dla obu stron, zarówno dla
firm, jak i PES (86,2%). Jednocześnie uzyskane wyniki sugerują, że tego rodzaju współpraca jest ciągle margi-
nalnym zjawiskiem, którego pozytywne efekty dla społeczności są niedostrzegane przez przedsiębiorców.
Znaczna część badanych była zdania, że przedsiębiorcy nie wykazują chęci takiej współpracy, gdyż ich jedynym
celem jest zysk. Niepokoi także odsetek respondentów, którzy uważają, że strategia CSR jest jedynie chwytem
marketingowym wielu przedsiębiorstw. Potwierdza to tezę, jakoby podmioty biznesowe traktowały strategię CSR
jako element PR-u, z którego nie wynikają żadne pozytywne konsekwencje dla społeczności.
Wykres 11. Opinie respondentów odnośnie możliwości nawiązywania współpracy BIZNES – PES oraz społecznej odpowiedzialności biznesu
* możliwość wielokrotnej odpowiedzi Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
5,3%
13,8%
16,0%
36,2%
35,1%
43,6%
58,5%
67,0%
64,9%
73,4%
86,2%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Żadne z powyższych
Coraz więcej przedsiębiorców realizuje strategię społecznejodpowiedzialności biznesu (CSR)
Przedsiębiorcy wykazują coraz większe chęci współpracy z podmiotamiekonomii społecznej
Przedsiębiorcy nie wykazują chęci współpracy z podmiotami ekonomiispołecznej
Strategia społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) jest tylkoelementem marketingowym większości przedsiębiorstw
Przedsiębiorcy nie wykazują chęci współpracy z podmiotami ekonomiispołecznej, gdyż są nastawieni jedynie na zysk
Strategia społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) nie jestpowszechnie praktykowana przez przedsiębiorców
Ekonomia społeczna jest ważnym elementem rozwoju społeczeństw
Ekonomia społeczna jest ważnym elementem rozwoju społeczeństw,jednak przedsiębiorcy nie dostrzegają tego faktu
Współpraca BIZNES-PES w moim środowisku lokalnym jest rzadkopraktykowana
Współpraca podmiotów ekonomii społecznej z podmiotamibiznesowymi (BIZNES-PES) może być korzystna dla obu stron
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
27
4.4. Podejmowanie współpracy BIZNES – PES
W niniejszym badaniu istotne było także poznanie skali podejmowania współpracy BIZNES – PES
w województwie mazowieckim. Stąd uzyskano odpowiedź na następujące pytanie badawcze:
1. Czy wśród mazowieckich przedsiębiorców/PES są prowadzone działania o znamionach trwałej współ-
pracy BIZNES – PES?
Na podstawie uzyskanych odpowiedzi należy stwierdzić, że skala współpracy PES z podmiotami bizne-
sowymi jest raczej niewielka. Większość PES nie podejmuje tego rodzaju współpracy (53,2%). Natomiast na tym
tle wyraźnie zaznaczają się spółdzielnie socjalne, które w przeciwieństwie do warsztatów terapii zajęciowej (jedy-
nie 35,8% współpracuje z przedsiębiorstwami), znacznie częściej realizują różnego rodzaju przedsięwzięcia ra-
zem z biznesem (59,5%). Podobnie w przypadku zakładów aktywności zawodowej, na cztery przebadane pod-
mioty, aż 3 podejmują tego typu współpracę (75,0%).
Wykres 12. Podejmowanie współpracy z podmiotami biznesowymi przez badane PES - opinie responden-tów wg. typu PES
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Jednocześnie, jak pokazały wyniki ankiet, to właśnie kierownictwo podmiotów ekonomii społecznej jest
najczęściej zaangażowane we współpracę z podmiotami biznesowymi (77,3%) (Wykres 13). Ponadto, współpra-
ca rzadko odbywa się w oparciu o dokument CSR (18,2% ogółu PES, które współpracują z biznesem) (Wykres
14). Potwierdza to wcześniejsze opinie respondentów, mówiące o tym, że strategia CSR nie jest powszechnie
praktykowana wśród mazowieckich przedsiębiorstw.
59,5%
35,8%
75,0%
46,8% 40,5%
64,2%
25,0%
53,2%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Spółdzielnia socjalna Warsztat terapiizajęciowej
Zakład aktywnościzawodowej
Ogółem
Tak
Nie
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Wykres 13. Bezpośrednie zaangażowanie respondentów we współpracę z podmiotami biznesowymi
* pytanie nie dotyczyło 50 respondentów, których podmioty nie podejmowały współpracy z przedsiębiorstwami Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=44]
Wykres 14. Podejmowanie współpracy BIZNES – PES w ramach praktycznego zastosowania działań opar-tych na strategii CSR
* pytanie nie dotyczyło 50 respondentów, których podmioty nie podejmowały współpracy z przedsiębiorstwami Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=44]
Współpraca nielicznych podmiotów ekonomii społecznej z podmiotami biznesowymi dotyczy przede
wszystkim:
1. Szukania u pracodawców możliwości przyjęcia na staże, czy praktyki podopiecznych PES.
2. Świadczenie usług/ wytwarzanie produktów przez PES na zlecenie przedsiębiorstw.
3. Wspólne realizacje projektów z funduszy unijnych.
4. Wspieranie przez przedsiębiorców imprez, kiermaszów, wszelkiego rodzaju zbiórek dla uczestników
PES. Współorganizowanie przedsięwzięć lokalnych związanych z promocją dobroczynności.
77,3%
22,7%
Tak
Nie
18,2%
29,5%
52,3%
Tak
Nie
Trudno powiedzieć
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.5. Możliwości nawiązywania współpracy BIZNES – PES
Jednym z głównych celów badania było zdiagnozowanie możliwości nawiązywania współpracy BIZNES
– PES na Mazowszu. Dlatego też niezwykle istotne było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania badaw-
cze:
1. Czy kadra kierownicza mazowieckich PES prowadzi działania, bądź podejmuje próby działań, mające
na celu nawiązanie trwałej współpracy BIZNES – PES?
2. Czy kadra kierownicza mazowieckich PES widzi szansę zawiązywania trwałych relacji BIZNES – PES
w ramach zastosowania praktycznego działań w oparciu o strategie CSR przedsiębiorstw?
3. Czy kadra kierownicza mazowieckich podmiotów ekonomii społecznej dostrzega korzyści płynące ze
współpracy z biznesem?
Badane podmioty dostrzegają potrzebę budowania współpracy BIZNES – PES w środowisku lokalnym
(67,0%) (Wykres 15). Dotyczy to zarówno warsztatów terapii zajęciowej (69,8%), zakładów aktywności zawodo-
wej (75,0%), jak i spółdzielni socjalnych (62,2%) (Wykres 16). Potrzeba taka wynika nie tylko z przesłanek ideo-
logicznych, jakimi są: wzrost integracji społecznej, aktywizacja zawodowa, minimalizacja zjawiska wykluczenia
społecznego w społecznościach lokalnych. Kierownictwo PES widzi w tym także realne korzyści dla podmiotów
(81,9%) (Wykres 17). Należy do nich zwłaszcza możliwość pozyskania stałych zleceń (51,9%), co w dużej mierze
decyduje dziś o utrzymaniu podmiotu na rynku. Kolejna ważna korzyść łączy się niejako z poprzednią, bowiem
PES poprzez kontakty z biznesem liczą też na renomę (15,6%), która w konsekwencji może zagwarantować
stałość zleceń. Dla badanych podmiotów, istotną korzyścią jest również możliwość poznania zapotrzebowania
biznesu na określone produkty, czy usługi, a tym samym lepsze dostosowanie do tych potrzeb (15,6%) (Wykresy
18-19). Wyraźnie zaznacza się tu zatem dążenie podmiotów ekonomii społecznej do pozyskania stałego zlecenia
i utrzymania na rynku, bez względu na typ reprezentowanego podmiotu. Z opinii respondentów wynika ponadto,
że podchodzą oni elastycznie do oczekiwań przedsiębiorców. Skłonni są do wprowadzenia koniecznych zmian,
czy ulepszeń, aby dostosować się do aktualnych potrzeb rynku. Można zatem zaobserwować otwartość do dialo-
gu z podmiotami biznesowymi.
Wykres 15. Dostrzeganie potrzeby budowania współpracy BIZNES – PES w środowisku lokalnym
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
67,0%
2,1%
30,9% Tak
Nie
Trudno powiedzieć
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Wykres 16. Dostrzeganie potrzeby budowania współpracy BIZNES – PES w środowisku lokalnym – opinie respondentów wg. typu PES
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Wykres 17. Dostrzeganie korzyści dla PES w podejmowaniu współpracy BIZNES – PES
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Wykres 18. Najważniejsze korzyści dla PES, wynikające z podejmowania współpracy BIZNES – PES
* pytanie nie dotyczyło 17 respondentów, którzy nie dostrzegali korzyści dla PES ze współpracy BIZNES – PES
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=77]
62,2%
69,8%
75,0%
5,4%
0,0%
0,0%
32,4%
30,2%
25,0%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Spółdzielnia socjalna
Warsztat terapii zajęciowej
Zakład aktywności zawodowej
Tak
Nie
Trudno powiedzieć
81,9%
3,2%
14,9%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Tak
Nie
Trudno powiedzieć
1,3%
3,9%
3,9%
7,8%
15,6%
15,6%
51,9%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Rynkowa ocena produktu/ usługi
Inna
Trudno powiedzieć
Profesjonalizacja produkcji i usług
Możliwość zidentyfikowania własnych deficytów – lepsze dostosowanie do potrzeb rynku
Zaistnienie w środowisku profesjonalnego biznesu – renoma
Możliwość pozyskania długoterminowych i stabilnych zleceń
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Wykres 19. Najważniejsze korzyści dla PES, wynikające z podejmowania współpracy BIZNES – PES – opinie respondentów wg. typu PES
* na wykresie nie uwzględniono kategorii "trudno powiedzieć oraz "rynkowa ocena produktu/ usługi", gdyż wskazały je jedynie WTZ ** pytanie nie dotyczyło 11 respondentów reprezentujących WTZ oraz 6 respondentów reprezentujących SS, którzy nie dostrzegali korzy-
ści dla PES, ze współpracy BIZNES – PES
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=31 WTZ; N=42 SS; N=4 ZAZ]
Znaczna większość respondentów dostrzega konieczność budowania współpracy BIZNES – PES, w
kontekście pozytywnego wpływu na rozwój społeczności lokalnych. Opinię taką wyrazili przedstawiciele bada-
nych PES, bez względu na ich typ (Wykres 20).
W grupie badanych, którzy nie współpracują obecnie z podmiotami biznesowymi, zadano pytanie
o skłonność do nawiązania współpracy z biznesem w przyszłości. Większość byłaby tym zainteresowana. Nieco
częściej spółdzielnie socjalne (80,0% ogółu niewspółpracujących z biznesem), niż warsztaty terapii zajęciowej
(58,8%) (Wykres 21). Ponadto, kierownictwo jest zainteresowane raczej bezpośrednim zaangażowaniem
w to zadanie, niż typowanie innych osób ze swojego podmiotu.
Jednocześnie występuje niewielkie zainteresowanie nawiązaniem relacji BIZNES – PES w ramach prak-
tycznego zastosowania działań w oparciu o strategię CSR przedsiębiorstw (42,0%). Przy czym ponownie spół-
dzielnie socjalne są zdecydowanie bardziej chętne do nawiązywania trwałych relacji w oparciu o CSR (53,3%),
niż warsztaty terapii zajęciowej (38,2%) (Wykres 22).
6,5% 9,5%
0,0%
64,5%
40,5%
75,0%
19,4%
14,3%
0,0% 3,2%
23,8% 25,0%
6,5% 2,4%
0,0% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
spółdzielnia socjalna Warsztat terapiizajęciowej
Zakład aktywnościzawodowej
Profesjonalizacja produkcji i usług
Możliwość pozyskaniadługoterminowych i stabilnych zleceń
Zaistnienie w środowisku profesjonalnego biznesu – renoma
Możliwość zidentyfikowania własnych deficytów – lepsze dostosowanie do potrzeb rynku
Inna
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Wykres 20. Postrzeganie współpracy BIZNES – PES jako ważnego elementu rozwoju lokalnego - opinie respondentów wg. typu PES
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Wykres 21. Skłonność przedstawicieli badanych PES do nawiązania współpracy z podmiotami bizneso-wymi w przyszłości
* pytanie nie dotyczyło 44 respondentów, którzy aktualnie podejmują współpracę BIZNES – PES
** na wykresie nie uwzględniono zakładów aktywności zawodowej, gdyż pytanie dotyczyło jedynie 1 takiego podmiotu Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=50]
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Wykres 22. Skłonność przedstawicieli badanych PES do nawiązania współpracy z podmiotami bizneso-wymi w ramach praktycznego zastosowania działań opartych na strategii CSR
* pytanie nie dotyczyło 44 respondentów, którzy aktualnie podejmują współpracę BIZNES – PES
** na wykresie nie uwzględniono zakładów aktywności zawodowej, gdyż pytanie dotyczyło jedynie 1 takiego podmiotu Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=50]
Respondenci, których podmioty nie współpracują z biznesem, w zasadzie nie podejmowali działań ma-
jących na celu zmianę tego stanu rzeczy. Zarówno w przypadku spółdzielni socjalnych, jak i warsztatów terapii
zajęciowej, tylko kilkoro badanych wyraziło takie przekonanie (SS – 20,0% ogółu podmiotów niewspółpracujących
z biznesem; WTZ – 20,6%). Ponadto, w przypadku warsztatów terapii zajęciowej, wielu respondentów nie potrafi-
ło udzielić odpowiedzi na to pytanie (50,0%). Wśród sposo-
bów nawiązywania współpracy BIZNES – PES dominowały
rozmowy/ negocjacje, mające na celu zainteresowanie
przedsiębiorców ofertą PES oraz bezpośrednie przekona-
nie do współpracy. Praktykowane także jest opracowywa-
nie ofert dostosowanych do potrzeb konkretnych przedsię-
zatrudniania osób niepełnosprawnych intelektualnie na
lokalnym rynku pracy, u konkretnych pracodawców.
3. Podejmowanie rozmów/ negocjacji mających na celu
pozyskanie zleceń od podmiotów biznesowych.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Wykres 23. Podejmowanie działań mających na celu nawiązanie trwałej współpracy BIZNES – PES
* pytanie nie dotyczyło 44 respondentów, którzy aktualnie podejmują współpracę BIZNES – PES
** na wykresie nie uwzględniono zakładów aktywności zawodowej, gdyż pytanie dotyczyło jedynie 1 takiego podmiotu Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=50]
4.6. Znajomość specyfiki lokalnego biznesu
Aby współpraca pomiędzy podmiotami biznesowymi, a podmiotami ekonomii społecznej mogła się roz-
wijać, bardzo ważne jest, aby obie strony były na bieżąco informowane na temat występującego na lokalnym
rynku zapotrzebowania na usługi/ produkty (np. za pomocą cyklicznych biuletynów), a także ogóle rozeznanie,
jeśli chodzi o specyfikę lokalnego rynku, zarówno wśród PES, jak i przedsiębiorców. Takie podejście pozwoli na
lepsze dostosowanie się do oczekiwań rynkowych, a w konsekwencji zwiększenie skali podejmowanej współpra-
cy pomiędzy różnego rodzaju podmiotami lokalnymi. Dlatego też w kolejnej części realizowanego badania, zwe-
ryfikowano znajomość specyfiki lokalnego biznesu wśród podmiotów ekonomii społecznej. Diagnozowano przez
to ogólne rozeznanie badanych, tj.: wiedzę odnośnie przedsiębiorstw działających lokalnie, kluczowe branże, czy
wielkość zatrudnienia. W związku z tym konieczne było uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
45,9%
37,7%
75,0%
42,6%
13,5% 20,8%
0,0%
17,0%
40,5% 41,5%
25,0%
40,4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Spółdzielnia socjalna Warsztat terapii zajęciowej Zakład aktywnościzawodowej
Ogółem
Tak Nie Trudno powiedzieć
22,3%
77,7%
Tak
Nie
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Wykres 26.Znajomość podmiotów biznesowych (BIZNES) działających we współpracy z podmiotami eko-nomii społecznej (PES) – opinie respondentów wg. typu PES
* możliwość wielokrotnej odpowiedzi Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Wykres 27. Znajomość branż, w jakich działają podmioty biznesowe (BIZNES) działające we współpracy z podmiotami ekonomii społecznej (PES)
* pytanie nie dotyczyło 51 respondentów, którzy nie znają podmiotów biznesowych współpracujących z PES ** na wykresie nie uwzględniono "nieruchomości", gdyż tej kategorii nie wskazał żaden respondent *** możliwość wielokrotnej odpowiedzi Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=43]
29,7%
24,5% 25,0% 26,6%
10,8% 7,5%
25,0%
20,2%
27,0%
17,0%
0,0%
9,6%
51,4% 54,7%
50,0% 53,2%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Spółdzielnia socjalna Warsztat terapii zajęciowej Zakład aktywnościzawodowej
Ogółem
Tak, działające lokalnie (teren powiatu) Tak, działające regionalnie (teren województwa)
Tak, działające krajowo (teren całego kraju) Żadne
4,7%
7,0%
7,0%
11,6%
11,6%
14,0%
20,9%
23,3%
27,9%
37,2%
72,1%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Transport i logistyka
Motoryzacja
Inna
Finanse
Informatyka
Reklama i marketing
Budownictwo
Edukacja
Turystyka
Handel
Usługi
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Ponadto jedynie co szósty respondent orientował się w produktach/ usługach oferowanych przez PES,
odpowiadających zapotrzebowaniu lokalnych firm (17,0%). Wśród tych produktów wskazywano przede wszystkim
wytwory artystyczne: rękodzieło, czy ceramika, produkty regionalne, zaś wśród usług, zdaniem respondentów
dominuje: catering, usługi porządkowe, opiekuńcze, rehabilitacyjne, krawiectwo, czy organizacja imprez integra-
cyjnych. Jako sektor odbiorcy tych usług, wskazywano przede wszystkim: usługi, handel, czy rekreację. Pytanie
to nie dotyczyło większości respondentów, a zatem nie może stanowić podstawy wnioskowania.
Wykres 28. Znajomość konkretnych produktów/usług wytwarzanych przez podmioty ekonomii społecz-nej, na które występuje zapotrzebowanie wśród przedsiębiorstw
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Na pytanie, jakie produkty, bądź usługi podmioty ekonomii społecznej mogłyby świadczyć na rzecz
podmiotów biznesowych, aż 33,0% badanych nie było w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jeśli chodzi o
produkty, zdecydowana większość przyznała, że nie wytwarzają produktów, które mogliby sprzedawać, zaś po-
zostali wskazywali głównie produkty artystyczne: rękodzieło, biżuteria, ceramika, ozdobne kartki, czy ozdoby
świąteczne. Sytuacja lepiej prezentowała się pod kątem świadczenia usług skierowanych do firm, w tym przypad-
ku także wielu badanych przyznało, że nie świadczą zewnętrznych usług, ale pojawiło się równie dużo propozycji
różnorodnych świadczeń, m.in. krawiectwo, usługi rekreacyjne i rozrywkowe, integracyjne i animacyjne, catering,
usługi rehabilitacyjne i opiekuńcze, obsługa porządkowa, czy nawet organizacja szkoleń. Tylko niespełna 8%
badanych nie było zainteresowanych współpracą z biznesem, toteż nie wskazali żadnych produktów i usług, które
mogliby świadczyć zewnętrznie.
Podobnie jak wcześniej, także i w tym przypadku respondenci wskazywali, że głównym sektorem od-
bioru wytwarzanych przez nich produktów, czy świadczeń, będą usługi (58,5%), a nieco rzadziej handel (46,8%),
czy edukacja (39,4%).
17,0%
83,0%
Tak
Nie
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Wykres 29. Wskazanie branż, do których PES mogłyby dostarczać swoje produkty/ usługi
* możliwość wielokrotnej odpowiedzi Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań [N=94]
Podsumowanie wyników badania ilościowego
Niniejsze badanie ilościowe przeprowadzone wśród aktywnych podmiotów ekonomii społecznej z terenu
Mazowsza pozwoliło na realizację postawionych celów badania i uzyskanie odpowiedzi na poszczególne pytania
badawcze.
Analizując poziom znajomości założeń koncepcji CSR przez kierownictwo podmiotów ekonomii społecz-
nej, należy zauważyć, że w większości posiadają oni taką wiedzę. Znaczniej częściej jest tak w przypadku spół-
dzielni socjalnych, niż warsztatów terapii zajęciowej. Koncepcja społecznej odpowiedzialności opiera się na so-
lidnych filarach zaangażowania społecznego i szeroko rozumianej uczciwości przedsiębiorstw względem pra-
cowników oraz konsumentów, a zatem w bezpośredni sposób jest ona powiązana z przedmiotem i celem działal-
ności PES. Dlatego tematyka ta jest rozpowszechniona wśród tego typu podmiotów, a kierownictwu jednostek
społecznych, z racji prowadzenia działalności społecznej, bliskie są założenia koncepcji CSR.
Kadra kierownicza mazowieckich PES jest zróżnicowana pod względem znajomości pojęcia współpraca
BIZNES – PES. Przedstawiciele spółdzielni socjalnych w większości znali omawiane pojęcie, zaś respondenci z
6,4%
14,9%
19,1%
20,2%
21,3%
21,3%
24,5%
26,6%
28,7%
30,9%
39,4%
46,8%
58,5%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Trudno powiedzieć
Transport i logistyka
Motoryzacja
Nieruchomości
Informatyka
Inne
Finanse
Budownictwo
Turystyka
Reklama i marketing
Edukacja
Handel
Usługi
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
39
warsztatów terapii zajęciowej oraz zakładów aktywności zawodowej raczej nie orientowali się w znaczeniu tego
pojęcia. Dla tych respondentów, którzy deklarowali jego znajomość, współpraca BIZNES – PES jest kooperacją
podmiotów ekonomii społecznej z podmiotami biznesowymi na różnych płaszczyznach działalności, ze szczegól-
nym uwzględnieniem działań na rzecz społeczności lokalnej i wsparcia mieszkańców zagrożonych wykluczeniem
społecznym. Niestety, wciąż znaczna jest grupa badanych, którzy relację BIZNES – PES postrzegają w katego-
riach celu marketingowego przedsiębiorstw i krytykują brak idących za tym, realnych działań, które mogłyby się
przekładać na aktywizację zawodową i integrację społeczną w środowiskach lokalnych. Respondenci nie zgadza-
ją się z takim podejściem pracodawców i przypominają, że taka współpraca może być korzystna dla obu stron. Z
jednej strony przedsiębiorca może w PES odnaleźć lojalnego i rzetelnego dostawcę, który będzie konkurencyjny
cenowo, a z drugiej strony osoby nieaktywne zawodowo znajdą pracę. Przełoży się to na zmniejszenie poziomu
bezrobocia i zagrożenia wykluczeniem społecznym w skali lokalnej, a w konsekwencji także wzrostem gospodar-
czym. Kierownicy sugerują, że dobre rozwiązania często leżą na wyciągnięcie ręki, jednak część przedsiębiorstw
nie chce ich dostrzegać, gdyż zorientowani są jedynie na zysk. Na pewno jest to tematyka, która wymaga grun-
townego przemyślenia i kompleksowych zmian w sposobie myślenia pracodawców. To właśnie wzajemne uprze-
dzenia PES i pracodawców mogą być powodem niewielkiej skali podejmowania współpracy BIZNES – PES na
Mazowszu. Jeszcze mniejsza jest skala współpracy realizowanej na podstawie i w oparciu o dokument CSR
przedsiębiorstw. Wydaje się, że tematyka ta ciągle jest mało znana, choć coraz częściej pojawia się w przestrzeni
publicznej, co rokuje poprawę w niedalekiej przyszłości. Także i w tym przypadku to spółdzielnie socjalne są
bardziej aktywne w tego typu działaniach, niż pozostałe badane typy PES. Może to być uwarunkowane ich zało-
żeniami statutowymi, w których większą wagę przykłada się do aktywizacji zawodowej. Osobami, które najczę-
ściej są bezpośrednio zaangażowane w relacje z pracodawcami są kierownicy PES. Współpraca nielicznych
podmiotów ekonomii społecznej z podmiotami biznesowymi dotyczy przede wszystkim szukania u pracodawców
możliwości przyjęcia na staże, czy praktyki podopiecznych PES, świadczenie usług/ wytwarzanie produktów
przez PES na zlecenie przedsiębiorstw, czy wspólne realizacje projektów z funduszy unijnych. Należy podkreślić,
iż część przedsiębiorców wspiera wszelkiego rodzaju imprezy charytatywne, czy też współorganizuje przedsię-
wzięcia lokalne związane z promocją dobroczynności. Działania te można uznać za dobre praktyki, a informacje
o nich należy rozpowszechniać, by zniwelować poziom uprzedzeń, a jednocześnie wskazać możliwe ścieżki
współpracy, zarówno podmiotom społecznym, jak i biznesowym.
Zdiagnozowane możliwości nawiązywania współpracy BIZNES – PES są na średnim poziomie. Ko-
nieczność i potrzebę nawiązywania takich relacji dostrzega większość badanych, a także wykazują oni gotowość
do nawiązania współpracy z biznesem w przyszłości. Dotychczas, podejmowanie działań mających na celu pod-
jęcie kooperacji z przedsiębiorstwami było jednak rzadko praktykowane. Działania te opierały się głównie na
rozmowach i konsultacjach z biznesem, a także przygotowywaniu ofert pod kątem potrzeb pracodawcy. Także
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
40
i w tym przypadku występuje niewielkie zainteresowanie nawiązaniem relacji BIZNES – PES w ramach zastoso-
wania działań w oparciu o strategię CSR przedsiębiorstw, co potwierdza wciąż małą popularność stosowania
w praktyce tego typu rozwiązań.
Dostrzeganie przez podmioty ekonomii społecznej realnych korzyści wynikających z nawiązywania rela-
cji BIZNES – PES dobrze rokuje na przyszłość. Jeśli także pracodawcy zaczną zauważać pozytywne skutki tego
typu aktywności, możliwe będzie zwiększenie skali współpracy BIZNES – PES w niedalekiej przyszłości. Oczywi-
ście należałoby uruchomić również szereg innych rozwiązań mających na celu zainicjowanie kontaktów podmio-
tów społecznych z biznesowymi, ale rozumienie korzyści jest ważnym krokiem na przód w tej tematyce. Wśród
korzyści dla PES należą zwłaszcza: szansa pozyskania stałych zleceń, renoma, czy możliwość poznania zapo-
trzebowania biznesu na określone produkty, czy usługi, a tym samym lepsze dostosowanie do tych potrzeb.
Można na tej podstawie wnioskować o otwartości PES do dialogu z podmiotami biznesowymi.
W celu nawiązywania korzystnej i efektywnej współpracy BIZNES – PES niezbędna jest dobra znajomość
potrzeb rynku, zarówno po stronie społecznej, jak i biznesowej. Wyniki badania w tym aspekcie pokazują, że
pomimo, iż kierownictwo PES uważa się za dobrze poinformowanych w tym temacie, badani w znacznej więk-
szości nie byli w stanie wskazać podmiotów biznesowych, które są zaangażowane we współpracę z podmiotami
ekonomii społecznej, ani podmiotów realizujących strategię CSR. Jedynie co czwarty badany był w stanie wska-
zać podmioty lokalne i/lub regionalne podejmujące współpracę z PES, które działają głównie w branży usługowej.
Bardzo słabo wypadła też znajomość produktów, czy usług oferowanych przez PES, odpowiadających zapotrze-
bowaniu lokalnych firm. Taką wiedzą dysponował jedynie co szósty badany. Tymi świadczeniami miało być w ich
przekonaniu rękodzieło, czy ceramika oraz produkty regionalne, zaś wśród usług: catering, usługi porządkowe,
opiekuńcze, rehabilitacyjne, krawiectwo, czy organizacja imprez integracyjnych. Najbardziej liczna grupa bada-
nych nie wiedziała też, jakie produkty, bądź usługi mógłby zaoferować firmom ich podmiot. Znaczna część przy-
znała, że nie wytwarza żadnych produktów, inni, że nie świadczą usług. Pozostali wśród produktów wskazywali:
rękodzieło, biżuterię, ceramikę, ozdobne kartki, czy ozdoby świąteczne. Część podmiotów mogłaby świadczyć
także następujące usługi: krawieckie, usługi rekreacyjne i rozrywkowe, integracyjne i animacyjne, catering, usługi
rehabilitacyjne i opiekuńcze, obsługę porządkową, czy nawet organizację szkoleń. Jedynie co dwunasty badany
nie był zainteresowany współpracą z biznesem, toteż nie wskazali żadnych produktów i usług, które mogliby
świadczyć zewnętrznie. Także i w tym przypadku respondenci wskazywali, że głównym sektorem odbioru wytwa-
rzanych przez nich produktów, czy świadczonych usług będą usługi, a nieco rzadziej handel, czy edukacja.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
41
5. Wyniki badania jakościowego przeprowadzonego wśród
kadry zarządzającej mazowieckich przedsiębiorstw
5.1. Stan wiedzy przedsiębiorstw odnośnie tematyki ekonomii społecznej
Jednym z obszarów badanych w trakcie wywiadów indywidualnych był stan wiedzy kadry zarządzającej
przedsiębiorstw odnośnie tematyki ekonomii społecznej. Analizie tego zagadnienia miało służyć uzyskanie odpo-
wiedzi na następujące pytania badawcze:
1. Czy kadra zarządzająca mazowieckich przedsiębiorstw zna zagadnienie ekonomii społecznej i jego za-
kres?
2. Czy kadra zarządzająca mazowieckich przedsiębiorstw zna poszczególne typy podmiotów ekonomii
społecznej?
3. Czy kadra zarządzająca mazowieckich przedsiębiorstw wie, gdzie i jak pozyskać wiedzę na temat dzia-
łających lokalnie podmiotów ekonomii społecznej?
Przedsiębiorcy nieprecyzyjnie definiują pojęcie ekonomii społecznej. Część podchodzi do tematu intui-
cyjnie, określając ekonomię społeczną jako ideologię, w której organizacja nie jest powoływana w celu bogacenia
się jednostek, ale w celu tworzenia dobra wspólnego. Inni podkreślają znaczenie wpływu ekonomii społecznej na
równomierny rozwój wszystkich grup społecznych w społeczeństwie i partycypację grup społecznych w tym,
szeroko rozumianym zysku.
„Ekonomia społeczna ma służyć temu, aby następował rozwój całego społeczeństwa i aby poszczególne grupy
społeczne mogły korzystać z tegoż rozwoju gospodarczego”.
Ekonomia społeczna poza wypracowywaniem zysku wspólnego ma również, w rozumieniu pracodaw-
ców, wpływać na zniwelowanie problemów społecznych. Zatem postrzegana przez badanych celowość ekonomii
społecznej jest ważna i doniosła.
Pracodawcy także w luźny sposób identyfikują rodzaje podmiotów ekonomii społecznej. Najczęściej pa-
dały przykłady fundacji i spółdzielni socjalnych, dużo rzadziej wspominali o stowarzyszeniach, czy warsztatach
terapii zajęciowej. Respondenci nie rozpoznają zakładów aktywności zawodowej, TUW, czy CIS i KIS jako pod-
miotów ekonomii społecznej.
Jako główne źródło informacji o lokalnych PES przedsiębiorcy podają Internet, najczęściej bez wskaza-
nia konkretnych stron, czy portali internetowych. Występuje u nich jednak przeświadczenie, że gdyby takiej in-
formacji potrzebowali – przy tak dużej elektronicznej dostępności informacji w dzisiejszych czasach, bez trudu
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
42
odnaleźliby pożądane podmioty. Mniejsza część badanych potrafiła jednak wskazać instytucję Mazowieckiego
Centrum Ekonomii Społecznej (MCES), czy Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych (FISE), co w przypad-
ku tych firm, w dużej mierze wynikało z wcześniejszych doświadczeń nabytych we współpracy z wspomnianymi
jednostkami .
5.2. Możliwości nawiązywania współpracy BIZNES – PES
W trakcie badania diagnozowano również możliwości nawiązywania współpracy BIZNES – PES na tere-
nie Mazowsza. W tym celu analizowano odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
1. Jakie szczegółowe postawy i przekonania występują wśród kadry zarządzającej mazowieckich przed-
siębiorstw w odniesieniu do potrzeby budowania współpracy BIZNES – PES?
2. Czy wśród mazowieckich przedsiębiorców są prowadzone działania o znamionach trwałej współpracy
BIZNES – PES?
3. Czy do mazowieckich przedsiębiorców docierają informacje o możliwości nawiązania współpracy
5. Czy kadra zarządzająca mazowieckich przedsiębiorstw identyfikuje zapotrzebowanie na konkretne pro-
dukty/ podprodukty/ usługi wytwarzane/ świadczone przez mazowieckie PES – w odniesieniu do kon-
kretnych branż biznesu?
Przedsiębiorcy poprawnie definiują pojęcie współpracy BIZNES – PES. Jest ona dla nich kooperacją
pomiędzy podmiotem biznesowym, a społecznym. Nie do końca jednak orientują się w zasadach takiej współpra-
cy. Część badanych zawęża znaczenie tego pojęcia do wsparcia finansowego na rzecz fundacji, czy stowarzy-
szeń i pomocy przy organizacji imprez charytatywnych. To rozumienie koncentruje się bardziej na aspekcie
sponsoringowym, w którym przedsiębiorstwa przeznaczają część ze swojego budżetu na opłacenie przedsię-
wzięcia inicjowanego przez PES. Wiadomo jednak, że współpraca BIZNES – PES może być wielowymiarowa i
mieć wiele płaszczyzn. Wiadomo, że podmioty społeczne mogą także świadczyć usługi, czy wytwarzać różnego
rodzaju produkty na zlecenie firm. Możliwe jest także realizowanie wspólnych projektów, z których obie strony
mogą czerpać korzyści. Zatem w tym aspekcie badanie pokazało, że przedsiębiorcy dostrzegają korzyści z takiej
współpracy głównie dla PES, mniejsze zaś dla siebie. Część badanych kładła szczególny nacisk na możliwość
uczenia się dzielenia i wsparcia osób potrzebujących, oraz aktywizowanie ich, czyli przywrócenie ich z marginesu
życia społecznego, a tym samym traktowanie jako potencjalnych konsumentów.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
43
„Umiejętność wspomagania słabszych, to z jednej stron jest działanie szczytne i godne pochwały, natomiast
z drugiej ma korzyści gospodarcze, chociażby przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu (…) aktywizowanie ich
(…) to pomaga rozwijać gospodarkę, ponieważ ci ludzie lepiej funkcjonują w społeczeństwie, a w związku z tym
mogą być lepszymi twórcami, a także konsumentami…”
Jednocześnie dla badanych przedsiębiorców korzyści ze współpracy z PES są doniosłe. Wymieniano tu
przede wszystkim zwiększenie wiarygodności i zaufania społecznego do takiego przedsiębiorstwa.
„Wiązanie się z podmiotem ekonomii społecznej zwiększa wiarygodność biznesu, co jest mierzalne w artości
marki”.
W dobie coraz większej świadomości konsumentów, a także dostępności wszelkiego rodzaju firm i kon-
kurencji rynkowej, niezwykle ważne jest tworzenie przewagi konkurencyjnej przez organizacje. Jednym z elemen-
tów takiej przewagi może być właśnie współpraca z ekonomią społeczną. Respondenci wspominali, że w nieda-
lekiej przyszłości, gdy na dobre upowszechni się koncepcja CSR, przedsiębiorstwa, które nie będą kładły nacisku
na działalność społeczną, nie będą miały siły przebicia na rynku.
„Ekonomia społeczna pozwala żyć godnie. Powoduje samodzielność i jeśli biznes w to nie wejdzie, to za kilkana-
ście lat straci jakby bardzo dużą grupę klientów. To jest perspektywa długofalowa”.
Zdaniem przedsiębiorców podmioty ekonomii społecznej powinny także czerpać z takiej współpracy.
Poza oczywistymi pozytywnymi skutkami takiej współpracy, ważne jest również, aby PES nauczyły się od pod-
miotów biznesowych gospodarowania, planowania i zarządzania, na zasadzie zastosowania dobrych praktyk,
poprzez rozmowę i obserwację, aby wdrożyły w swoją działalność takie rozwiązania, które pozwolą im efektyw-
niej i prężniej funkcjonować, przez co staną się atrakcyjniejszym partnerem biznesowym.
„Te organizacje społeczne powinny także uczyć się efektywności i samoorganizacji od przedsiębiorstw komercyj-
nych, które mogą podpowiadać efektywne rozwiązania dla podmiotów społecznych”;
„Podmioty ekonomii społecznej mogą nauczyć się prowadzenia biznesu, bo to jest ekonomia, muszą udowodnić,
że są rentowne”.
Znaczna część przedsiębiorców przyznała, że współpracuje z PES przy realizacji różnego rodzaju
przedsięwzięć społecznych. Nie było jednak zbyt wielu przykładów współpracy opierających się na realizacji
stałych zleceń na rzecz przedsiębiorstw. Niewielka część firm stale współpracuje przy realizacji projektów i
wszelkich kampanii z PES, inne aktywnie wspierają domy dziecka, ubogie rodziny, czy osoby niepełnosprawne.
Idea dobroczynności jest rozpowszechniona wśród mazowieckich przedsiębiorstw o wiele bardziej, niż możliwość
szukania partnerów biznesowych wśród podmiotów ekonomii społecznej.
Mimo to jest to dziedzina ciągle nie rozpowszechniona wśród mazowieckich firm. Mało jest działań
o charakterze trwałej współpracy pomiędzy biznesem, a ekonomią społeczną, stąd trudno będzie o przywołanie
dobrych praktyk w tym zakresie. W związku z tym przedsiębiorcy powinni być informowani o możliwości wykorzy-
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
44
stania potencjału tkwiącego w PES, polegającego na możliwości m.in. świadczenia usług cateringowych, opie-
kuńczych, porządkowych, czy wytwarzania ozdób i prac artystycznych, gadżetów reklamowych (jak pokazały
wyniki badania ilościowego). W ten sposób mogliby odkryć rzetelnego kontrahenta, a także wywrzeć bezpośred-
ni, pozytywny wpływ na społeczność lokalną. Dlatego bardzo ważne jest informowanie przedsiębiorstw o róż-
nych, możliwych formach współpracy z PES.
Przedsiębiorcy przyznali, że docierają do nich liczne informacje o możliwości nawiązywania współpracy
BIZNES – PES. Najczęściej respondenci odnosili się do tego pytania w tym węższym sensie, mając na myśli
wsparcie finansowe, czy organizacyjne jakie świadczą na rzecz potrzebujących, przy okazji realizacji różnego
rodzaju przedsięwzięć.
„Kwestia wspierania domów dziecka i organizowania prezentów, chociażby przed świętami, czy dostarczania
żywności. Takich działań jest sporo”.
Zazwyczaj to PES sami zgłaszają się do przedsiębiorstw, czasami też przedsiębiorcy sami poszukują
podmiotów, potrzebnych przy realizacji projektów unijnych, czy innych, tematycznych przedsięwzięć, w zależno-
ści od branży działania przedsiębiorstwa.
„Bardzo dużo jest takich zapytań. Te organizacje bardzo często same aktywnie kontaktują się mailowo, telefo-
nicznie. Jeśli firma sama widzi potrzebę zaangażowania się w jakieś działanie, to wtedy sami szukamy kontaktu”.
Jednak badani wskazywali, że nie zawsze jest możliwość współpracy z podmiotami społecznymi, gdyż
warunkuje to rodzaj działalności firmy i orientacja na określoną kategorię działań. Dotyczy to przede wszystkim
przedsięwzięć o charakterze profesjonalnym, specjalistycznym, wyższych technologii – w takich dziedzinach
trudno spotkać podmiot ekonomii społecznej.
„Mieliśmy bardzo dużo współpracy ze stowarzyszeniami, klubami sportowymi. To wynikało po prostu z charakteru
działalności. Są takie działalności o zupełnie innym charakterze, gdzie na takie podmioty (przyp. PES) się nie
trafi. Myślę, że to też zależy od rodzaju prowadzonej działalności”.
Przedsiębiorstwa widzą ogromną szansę nawiązywania współpracy BIZNES – PES przy realizacji pro-
jektów z funduszy unijnych, inicjowanych przez Mazowieckie Centrum Ekonomii Społecznej, czy też Mazowieckie
Centrum Polityki Społecznej. Respondenci rekomendują wdrożenie długotrwałych, kompleksowych projektów, na
zasadzie platformy współpracy, do których dołączałyby się zarówno podmioty biznesowe, jak i ekonomii społecz-
nej, w zależności od dziedziny działalności i możliwości realizacji. W takim rozwiązaniu ważna byłaby rola inicja-
tora takiego dużego przedsięwzięcia, którą mogłyby pełnić urzędy. Niezbędne byłoby prowadzenie szeroko za-
krojonych działań promocyjnych i dialogów biznesu z ekonomią społeczną.
„Długofalowe, kompleksowe projekty do których można się dołączyć. Myślę, że to byłoby łatwiejsze gdyby był taki
ogólnopolski, czy tam regionalny projekt np. uczenia dzieci posługiwania się komputerem, czy Internetem, do
którego dana firma może się dołączyć na zasadzie partnerstwa, a nie musi sama dźwigać ciężaru, czy sama
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
45
organizować od początku do końca takiego działania. To na pewno zaoszczędziłoby czas pracowników firmy
(…),
a z drugiej strony tez mogłoby zaoszczędzić czy spowodować, że środki są lepiej wykorzystywane. Jest więcej
firm i dołącza do takiego programu. Więc gdyby były organizacje społeczne wspólnie czy pod parasolem Mazo-
wieckiego Centrum przygotowałyby taki program, do którego by zapraszali dajmy na to partnerów 10, 15 firm
mogłoby dołączyć przeznaczając na to stosunkowo niewielką część budżetu przeznaczoną na działalność spo-
łeczną, to na pewno mogło by zachęcić więcej firm, też mniejszych które nie zawsze dysponują środkami na tego
typu działania. A to sprawiłoby, że niewielkim nakładem mogłyby poczuć taką misję społeczną”.
Takie działania niosłyby za sobą szereg pozytywnych skutków, począwszy od upowszechnienia nawią-
zywania współpracy BIZNES – PES, poprzez aktywizację dużych grup ludzi, możliwości uczenia się PES od
biznesu, a biznesu od PES, czy wsparcie idei dobroczynności oraz aktywnych form, kooperacji.
Jak pokazała analiza treści wywiadów, przedsiębiorstwa nie identyfikują zapotrzebowania na konkretne
produkty, czy usługi wytwarzane przez mazowieckie PES. Nie są też w stanie wskazać branż do jakich, w ich
opinii, istnieje szansa dostarczania wytworów przez PES. Jednak z uzyskanych odpowiedzi można wnioskować,
że taka szansa istnieje w sektorze usługowym i edukacyjnym.
5.3. Poziom realizacji strategii społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)
i stan wiedzy w tym zakresie
Jednym z ważniejszych celów badania było zbadanie poziomu stosowania strategii CSR w działalności
przedsiębiorstw, a także skalę budowania na tej podstawie współpracy BIZNES – PES. Toteż starano się uzy-
skać odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
1. Czy mazowieckie przedsiębiorstwa mają i stosują w praktyce strategie CSR?
2. Czy kadra zarządzająca mazowieckich przedsiębiorstw dostrzega możliwość wykorzystania działań do-
tyczących strategii CSR dla budowania trwałych relacji BIZNES – PES?
Badani znają koncepcję odpowiedzialnego biznesu. Dla większości z nich jej fundamentem jest prze-
strzeganie norm etycznych w działalności firmy oraz zaangażowanie na rzecz społeczności. Coraz większa liczba
firm wyraża przekonanie o konieczności dostosowywania się do wzrastającej świadomości konsumentów,
w kierunku kształtowania obopólnie korzystnych relacji ze wszystkimi podmiotami i jednostkami na rynku. Jednak
niewiele firm posiada opracowaną strategię CSR. Część z nich ma to w planach.
„Na nowy rok przymierzamy się do podjęcia takich kroków (przyp. opracowania dokumentu). Na dzień dzisiejszy
nie nazywamy tego strategią, ale świadomością”.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
46
Część respondentów nie była w stanie udzielić odpowiedzi na to pytanie. Mogło to wynikać z faktyczne-
go braku wiedzy (osoba, z którą przeprowadzano wywiad mogła nie interesować się tematyką CSR bezpośred-
nio), ale również z niechęci do ujawniania takiej informacji. Respondentami w tym drugim przypadku mógł kiero-
wać lęk przed negatywnym rozliczeniem zawartych w niej zapisów, bądź działań firmy.
W związku z tym należy stwierdzić, że bardzo niewielka jest skala wykorzystania działań dotyczących
strategii CSR dla budowania trwałych relacji BIZNES – PES.
Przy analizowanym zagadnieniu pojawiły się opinie potwierdzające niepokojące wnioski, jakie nasuwają
się w badaniu ilościowym. Mianowicie, respondenci mówili, że część firm opracowuje ww. dokument tylko dla
celów wizerunkowych, za czym nie idą żadne konkretne działania.
„Jest kilka takich, które realizują te działania (przyp. zawarte w strategii CSR). Często opracowanie takiego do-
kumentu odbywa się tylko z powodów wizerunkowych”.
Firmy zaznaczały, że opracowanie strategii CSR nie gwarantuje zostania firmą społecznie odpowie-
dzialną. Jednocześnie ci sami respondenci wymieniali przykłady działań społecznie odpowiedzialnych, a więc
zgodnych z koncepcją CSR, jakie podejmują ich przedsiębiorstwa, a także inne im znane, które nie posiadają
strategii CSR.
„Znamy bardzo dużo MSP. I te firmy w życiu nie zdefiniowałyby się jako firmy, które mają strategię CSR. U nich
wygrywa dobro społeczne przy podejmowaniu decyzji biznesowych”.
Dlatego uznają oni, że istota społecznej odpowiedzialności biznesu nie leży w tym dokumencie,
a w głęboko zakorzenionym myśleniu kadry zarządzającej firm oraz świadomości i nastawieniu na dobro wspólne
„Robimy dobre rzeczy jako firma, czyli jesteśmy biznesem społecznie odpowiedzialnym. To leży w filozofii naszej
moralności”.
Część respondentów prognozuje również, że obecnie zaznacza się coraz większy wpływ koncepcji CSR
na działalność przedsiębiorstw. Pomimo tego, że część firm traktuje to jako element marketingowy, istnieje coraz
więcej firm, które łączą oba aspekty, zarówno opracowania, jak i wdrożenia elementów strategii CSR.
„Po prostu mam to poczucie i fajnie to powiedzieć na głos, że ten CSR się zmienia. Już nie traktujemy
go tylko i wyłącznie jak korporację (…). Coraz więcej firm łączy te dwie rzeczy, staje się podmiotem biznesowym
i podmiotem społecznie odpowiedzialnym”.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
47
6. Wnioski i rekomendacje
Przeprowadzone badanie pozwoliło na wyciągniecie skondensowanych wniosków, które w adekwatny
sposób odpowiadają na postawione pytania badawcze. Główne wnioski z badania ilościowego, w odniesieniu do
celów szczegółowych, przedstawiają się następująco:
Cel szczegółowy Wnioski
3) Określenie poziomu wiedzy kadry kierowniczej mazowieckich podmiotów ekonomii społecznej na temat podmiotów biznesowych działających lokalnie oraz poziomu znajomości założeń koncepcji CSR.
1. Badane podmioty ekonomii społecznej w większości znają definicję i założenia koncepcji społecznej odpo-wiedzialności biznesu. 2. Podmioty ekonomii społecznej z terenu Mazowsza w większości nie znają pojęcia współpraca BIZNES – PES. 3. Badani są przekonani o tym, iż współpraca BIZNES – PES daje korzyści dla obu stron, zarówno dla firm, jak i PES. 4. Respondenci uważają, że przedsiębiorcy nie do-strzegają pozytywnych efektów współpracy BIZNES – PES i nie wykazują chęci takiej współpracy, gdyż ich jedynym celem jest zysk. 5. Znaczna część respondentów uważa, że strategia CSR jest jedynie chwytem marketingowym wielu przedsiębiorstw.
4) Określenie aktualnego poziomu współpracy mazo-wieckich przedsiębiorców z mazowieckimi podmiotami ekonomii społecznej, w szczególności z przedsiębior-stwami społecznymi.
1. Skala współpracy PES z podmiotami biznesowymi jest niewielka. Większość PES nie współpracuje z biznesem. 2. Współpraca BIZNES – PES prawie nigdy nie odby-wa się w oparciu o strategię CSR. 3. Współpraca nielicznych podmiotów ekonomii spo-łecznej z podmiotami biznesowymi dotyczy przede wszystkim szukania u pracodawców możliwości przy-jęcia na staże, czy praktyki podopiecznych PES, świadczenie usług/ wytwarzanie produktów przez PES na zlecenie przedsiębiorstw, czy wspólne realizacje projektów z funduszy unijnych. Część przedsiębiorców wspiera wszelkiego rodzaju imprezy charytatywne, czy też współorganizuje przedsięwzięcia lokalne związane z promocją dobroczynności. 4. Badane podmioty bezwzględnie dostrzegają potrze-bę budowania współpracy BIZNES – PES w środowisku lokalnym, w kontekście pozytywnego wpływu na rozwój społeczności lokalnych. 5. Kierownictwo PES dostrzega szereg korzyści dla podmiotów, wynikających ze współpracy BIZNES – PES. Do nich należy zwłaszcza możliwość pozyskania stałych zleceń, renoma oraz możliwość poznania za-
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
48
potrzebowania biznesu na określone produkty, czy usługi, a tym samym lepsze dostosowanie do tych potrzeb. 6. Podmioty ekonomii społecznej, które nie współpra-cują z biznesem są skłonne do nawiązania takich relacji w przyszłości. Niewielkie znaczenie ma dla nich realizacja działań z biznesem w oparciu o strategię CSR. 7. Pomimo deklaracji o otwartości do nawiązywania kontaktów z biznesem, prawie żaden PES nie podej-mował takich prób w ostatnim czasie.
5) Oznaczenie obszarów zainteresowań PES i bizne-su (oznaczenie konkretnego asortymentu/usług w podziale na branże), w których istnieje możliwość nawiązania współpracy BIZNES – PES.
1. Kadra kierownicza PES sądzi, że jest dobrze roze-znana w specyfice lokalnego biznesu. Pomimo to tylko część badanych przyznała, że zna podmioty działające lokalnie, regionalnie oraz w skali kraju, z czego naj-większą część stanowiły firmy usługowe. 2. Kadra kierownicza PES nie ma rozeznania, jeśli chodzi o zapotrzebowanie przedsiębiorców na okre-ślone produkty/ usługi.
Natomiast główne wnioski z badania jakościowego, w odniesieniu do celów szczegółowych, przedsta-
wiają się następująco:
Cel szczegółowy Wnioski
1) Określenie poziomu wiedzy kadry zarządzającej mazowieckich przedsiębiorstw na temat ekonomii społecznej w tym poszczególnych typów podmiotów ekonomii społecznej.
1. Pracodawcy raczej nieprecyzyjnie definiują pojęcie ekonomii społecznej i nie potrafią wskazać wszystkich typów podmiotów ekonomii społecznej. 2. Pracodawcy nie mają wiedzy na temat konkretnych źródeł, u których można znaleźć informacje na temat działających lokalnie PES.
2) Określenie liczby przedsiębiorców (z przyjętej pró-by) stosujących w praktyce koncepcję CSR, a także liczby przedsiębiorców, budujących na jej podstawie trwałe relacje z PES.
1. Badani przedsiębiorcy znają koncepcję odpowie-dzialnego biznesu. Niewiele firm posiada opracowaną strategię CSR, część ma to jednak w planach. 2. Zdaniem pracodawców istota społecznej odpowie-dzialności biznesu nie leży w strategii CSR, a w głębo-ko zakorzenionym myśleniu kadry zarządzającej firm oraz świadomości i nastawieniu na dobro wspólne. 3. Pracodawcy przyznają, że część firm traktuje stra-tegię CSR jako element marketingowy, istnieje jednak coraz więcej firm, które łączą oba aspekty, zarówno opracowania, jak i wdrożenia elementów strategii CSR. 4. Skala wykorzystania działań dotyczących strategii CSR dla budowania trwałych relacji BIZNES – PES jest bardzo niewielka. Tylko 5 przedsiębiorców zade-klarowało praktyczne stosowanie koncepcji CSR w swojej działalności, z tego żaden nie budował na jej podstawie trwałych relacji z PES.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
49
4) Określenie aktualnego poziomu współpracy mazo-wieckich przedsiębiorców z mazowieckimi podmiotami ekonomii społecznej, w szczególności z przedsiębior-stwami społecznymi.
1. Przedsiębiorcy znają i poprawnie definiują pojęcie współpracy BIZNES – PES. Jednak w praktyce zawę-żają je do świadczeń i pomocy finansowej i organiza-cyjnej na rzecz potrzebujących. Nie dostrzegają szer-szych możliwości współpracy z podmiotem ekonomii społecznej. Nie widzą w PES partnera biznesowego. 2. Przedsiębiorcy uważają, że PES powinny uczyć się od biznesu gospodarowania, planowania i zarządzania swoją jednostką, aby stać się dla nich bardziej atrak-cyjnym partnerem biznesowym. 3. Skala trwałej współpracy BIZNES – PES, wycho-dzącej poza działalność dobroczynną jest bardzo niewielka.
5) Oznaczenie obszarów zainteresowań PES i bizne-su (oznaczenie konkretnego asortymentu/ usług w podziale na branże), w których istnieje możliwość nawiązania współpracy BIZNES – PES.
1. Przedsiębiorstwa widzą ogromną szansę nawiązy-wania współpracy BIZNES – PES przy realizacji pro-jektów z funduszy unijnych, inicjowanych przez Mazo-wieckie Centrum Ekonomii Społecznej, czy też Mazo-wieckie Centrum Polityki Społecznej. 2. Przedsiębiorstwa nie identyfikują zapotrzebowania na konkretne produkty, czy usługi wytwarzane przez mazowieckie PES. Nie są też w stanie wskazać branż do jakich, w ich opinii, istnieje szansa dostarczania wytworów PES.
Ponadto osiągnięte rezultaty badania przyczyniły się do skonstruowania strategicznych rekomendacji,
które powinny ukierunkować przyszłe działania władz województwa, a także wszelkie podmioty zaangażowane
w rozwój współpracy BIZNES – PES na Mazowszu.
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
50
Tabela 1. Tabela wniosków i rekomendacji z badania
Lp. Wniosek Rekomendacja Sposób wdrożenia Jednostka odpowiedzialna za wdro-żenie
1. Niewielka skala współpracy PES z podmio-tami biznesowymi.
Upowszechnienie współpracy BIZNES – PES wśród pracodawców i PES na Ma-zowszu
- Organizacja konferencji z uczestnic-twem podmiotów biznesowych oraz PES z terenu Mazowsza, na której szeroko omówiony zostanie temat współpracy BIZNES – PES - Wydanie ulotek, broszur zawierających niezbędne informacje o formach i możli-wościach współpracy BIZNES – PES, a także źródłach wiedzy - Realizacja długofalowych projektów unijnych na zasadzie platformy współ-pracy, do których dołączałyby się za-równo podmioty biznesowe, jak i eko-nomii społecznej.
MCPS, MCES, WUP, FISE, samorząd województwa mazowieckiego, lokalne samorządy terytorialne, przedsiębiorcy, PES, agencje reklamowe
2. Niska świadomość pracodawców w zakre-sie różnorodnych możliwości współpracy z PES.
Zwiększenie świadomości pracodawców w zakresie różnorodnych form współpracy z PES
3.
Bardzo mała popularność koncepcji CSR oraz wdrażania jej działań w ramach
współpracy BIZNES – PES.
Upowszechnienie koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) wśród pracodawców i PES na Mazowszu
- Organizacja konferencji z uczestnic-twem podmiotów biznesowych oraz PES z terenu Mazowsza, na której szeroko omówiony zostanie temat społecznej odpowiedzialności biznesu - Kampania społeczna propagująca biznes społecznie odpowiedzialny - Newsletter/ biuletyn wydawany i kiero-wany do firm o CSR i dobrych prakty-kach w tym zakresie
MCPS, MCES, WUP, FISE, samorząd województwa mazowieckiego, lokalne samorządy terytorialne, media regional-ne i krajowe
4. Niska aktywność podmiotów ekonomii społecznej i przedsiębiorstw w nawiązywa-niu wzajemnych kontaktów.
Wypracowanie dobrych praktyk w kontaktach społecznych i biznesowych, i upowszechnienie ich
- Organizacja okresowych targów dla świata biznesu i PES, na których możli-we będą prezentacje i przedstawianie ofert dla biznesu, a także nawiązywanie szerokich kontaktów
MCPS, MCES, FISE, samorząd woje-wództwa mazowieckiego, lokalne samo-rządy terytorialne, przedsiębiorcy, PES
5. Relatywnie niski poziom wiedzy PES o Zwiększenie poziomu wiedzy kadry kie- - Szkolenia dedykowane kierownictwu MCPS, MCES, WUP, FISE, samorząd
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
51
lokalnym biznesie. rowniczej PES o lokalnym biznesie PES z zakresu specyfiki lokalnego i regionalnego biznesu - Biuletyny kierowane do PES o lokal-nym biznesie - Upowszechnienie czytania lokalnych i regionalnych dzienników/gazet branżo-wych (upowszechnienie kształcenia się na własną rękę) – okresowe warsztaty dla PES
województwa mazowieckiego, lokalne samorządy terytorialne, przedsiębiorcy, PES, jednostki szkoleniowe, agencje reklamowe
6. Mała świadomość pracodawców odnośnie ekonomii społecznej i działających lokalnie PES.
Zwiększenie poziomu wiedzy pracodaw-ców na temat ekonomii społecznej i PES działających lokalnie
- Biuletyny/nwesletter o ekonomii spo-łecznej dedykowane do firm - Cykliczne badania nt. ekonomii spo-łecznej, które wpływają także na zainte-resowanie się tematyką ekonomii spo-łecznej
MCPS, MCES, WUP, FISE, samorząd województwa mazowieckiego, lokalne samorządy terytorialne, przedsiębiorcy, PES, jednostki badawcze, agencje reklamowe
7. Niska profesjonalizacja PES. Mała wiedza biznesowa i specjalistyczna.
Zwiększenie kwalifikacji pracowników i uczestników PES poprzez uczestnictwo w szkoleniach zawodowych, a także zwięk-szenie świadomości biznesowej i w zakre-sie efektywnego gospodarowania
- Obligatoryjne warsztaty dotyczące właściwego gospodarowania środkami pieniężnymi dla kierownictwa PES, w celu zwiększenia świadomości bizneso-wej - Szkolenia zawodowe dla pracowników i uczestników PES mające na celu pod-niesienie ich kwalifikacji i kompetencji
MCPS, MCES, WUP, FISE, samorząd województwa mazowieckiego, lokalne samorządy terytorialne, przedsiębiorcy, PES, jednostki szkoleniowe,
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Aneks
Spis wykresów
Wykres 1. Typ podmiotu ekonomii społecznej ....................................................................................................... 20
Wykres 2. Zróżnicowanie terytorialne badanych PES - subregiony ...................................................................... 20
Wykres 3. Liczba osób tworzących PES ............................................................................................................... 21
Wykres 4. Liczba osób zatrudnionych w PES oraz liczba etatów w PES .............................................................. 21
Wykres 5. Deklaracje znajomości koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR).................................. 22
Wykres 6. Deklaracja znajomości koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) według typu podmiotu
Wykres 12. Podejmowanie współpracy z podmiotami biznesowymi przez badane PES - opinie respondentów wg.
typu PES................................................................................................................................................................ 27
Wykres 13. Bezpośrednie zaangażowanie respondentów we współpracę z podmiotami biznesowymi ................ 28
Wykres 14. Podejmowanie współpracy BIZNES – PES w ramach praktycznego zastosowania działań opartych na
Wykres 15. Dostrzeganie potrzeby budowania współpracy BIZNES – PES w środowisku lokalnym .................... 29
Wykres 16. Dostrzeganie potrzeby budowania współpracy BIZNES – PES w środowisku lokalnym – opinie
respondentów wg. typu PES ................................................................................................................................. 30
Wykres 17. Dostrzeganie korzyści dla PES w podejmowaniu współpracy BIZNES – PES ................................... 30
Wykres 18. Najważniejsze korzyści dla PES, wynikające z podejmowania współpracy BIZNES – PES .............. 30
Wykres 19. Najważniejsze korzyści dla PES, wynikające z podejmowania współpracy BIZNES – PES – opinie
respondentów wg. typu PES ................................................................................................................................. 31
Wykres 20. Postrzeganie współpracy BIZNES – PES jako ważnego elementu rozwoju lokalnego - opinie
respondentów wg. typu PES ................................................................................................................................. 32
Wykres 21. Skłonność przedstawicieli badanych PES do nawiązania współpracy z podmiotami biznesowymi w
przyszłości ............................................................................................................................................................. 32
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Wykres 22. Skłonność przedstawicieli badanych PES do nawiązania współpracy z podmiotami biznesowymi w
ramach praktycznego zastosowania działań opartych na strategii CSR ............................................................... 33
Wykres 23. Podejmowanie działań mających na celu nawiązanie trwałej współpracy BIZNES – PES ................. 34
Wykres 24. Znajomość specyfiki lokalnego biznesu – opinie respondentów wg. typu PES .................................. 35
12 Warsztat Terapii Zajęciowej przy ul. Traugutta 40, (22) 755 75 41 w. 17, 27, TAK Warszawski
1 Baza zawiera podmioty ekonomii społecznej typu WTZ, ZAZ, spółdzielnie socjalne, które udało się zweryfikować jako aktywnie działające. Część podmiotów odmówiła udziału w badaniu
(oznaczenie: NIE – brak zwrotu ankiety).
Projekt systemowy „Razem dla Mazowsza - Edukacja w działaniu”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
55
Stowarzyszeniu na rzecz osób niepełnosprawnych „Malwa plus”