AŞI SONRASI İSTENMEYEN ETKİLER SÜRVEYANSI

AŞI SONRASI İSTENMEYEN ETKİLER SÜRVEYANSI

ASİE

ASİE Tanımı

ASİE; Aşı uygulanan bir kişide, aşı sonrası ortaya çıkan, bilinen aşı yan etkisi ya da aşıya bağlı olduğu düşünülen herhangi bir istenmeyen tıbbi olaydır.

ASİE izleme sisteminin temel amacı

Aşılama hizmetinin kalitesini iyileştirmek ve aşılamanın kabul edilebilirliğini arttırmaktır.

Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler (ASİE) Sürveyansı

• Aşı yan etkisi• Program uygulama hataları (Aşının üretim, dağıtım

ve uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek hatalar)• Enjeksiyon reaksiyonu• Rastlantısal• Bilinmeyen

ASİE Sürveyansı Daimi Genelgesi Mart 2009’da güncellenmiştir.Genelge kapsamında sürveyans yürütülmektedir.

ASİE nedenleri

AŞI YAN ETKİSİ

Aşının kendi özelliklerine ve bileşenlerine bağlı olarak ortaya çıkan yan etkilerdir.

Genellikle hafiftir. Ciddi yan etkiler ise

oldukça nadir görülmektedir.

Sık Görülen, Hafif Yan Etkiler

Lokal reaksiyon (ağrı, şişlik, kızarıklık) Aşı yerine soğuk uygulama, parasetamol,

38 C’yi geçen ateş Ekstra sıvı verme, ılık pansuman

uygulama, parasetamol Huzursuzluk, kırgınlık ve

sistemik belirtiler Ekstra sıvı verme, parasetamol

Aşı Lokal reaksiyon(ağrı, şişlik, kızarıklık)

38 oC’yi geçen ateş Huzursuzluk, kırgınlık ve sistemik belirtiler

BCG % 90- 95

DaBT-IPA-Hib % 20-40 % 3-5 % 20-40

Td /DT/TT ~ %10 ~ %10 ~ %25

OPA <%1 < %1

Hepatit-B erişkinde %15,çocukta % 5 %1-6

KKK %10 %5-15 %5 döküntü, <%1 artralji, <%1 lenfadenopati, <%1-5 parotit

Hib % 5-15 %2-10

KPA %10-20 %10-20 %10-20

Sık Görülen, Hafif Yan Etkiler

Program Uygulama Hataları

Aşıların üretimi, dağıtımı ya da uygulanması sırasında yapılan hatalara bağlı olarak ortaya çıkan istenmeyen etkilerdir.

Bu gruptaki etkiler gerçek yan etkilerden biraz daha sık görülmeleri ve önlenebilir olmaları açısından önem taşımaktadır.

Program hatasıSteril olmayan enjeksiyon:Steril olmayan enjektör ya da enjektör iğnesiKontamine aşı ya da sulandırıcıAşının imha edilmesi istenen süreden fazla kullanılmasıAşının yanlış hazırlanmasıKullanılmadan önce yeterince çalkalanmamasıYanlış sulandırıcı kullanılmasıAşı ya da sulandırıcının yerine başka madde (ilaç) kullanılmasıKontrendikasyonlaradikkat edilmemesiYanlış yere enjeksiyonBCG aşısının intradermal yerine subkütan uygulanmasıToksoid aşıların (DaBT / Td / DT / TT) yüzeyel uygulanması

ASİEEnfeksiyon

(örn: enjeksiyon yerinde lokal süpürasyon,

apse, selülit, sistemik enfeksiyon, sepsis,

toksik şok sendromu, kan yoluyla bulaşan

virüslerin bulaşması).Lokal reaksiyon veya abse

Kullanılan maddenin (ilacın) etkisi

Önlenebilir ciddi hastalık

Lokal reaksiyon ya da apse

Program Uygulama Hataları

Uygulama hataların önlenmesi için;

1. Aşılar uygulanmadan önce üzerindeki etiket bilgileri mutlaka kontrol edilmelidir.2. Aşılar üretici firmanın sağladığı sulandırıcılarla

hazırlanmalıdır.

3. Kontrendikasyon sorgulaması mutlaka yapılmalıdır.

4. Aşının konulduğu buzdolabına başka ilaç veya madde konmamalıdır.

5. Miadı dolmuş aşı flakonları buzdolabından uzaklaştırılmalıdır.

6. Aşı uygulanmasında görev alan personel eğitilmeli ve denetlenmelidir.

ENJEKSİYON REAKSİYONU Aşıya da içeriği ile ilgisiz olarak sadece enjeksiyona karşı reaksiyon gösterebilirler.a)Bayılma, (beş yaş üzeri grupta sık görülebilir)b)Anksiyeteye bağlı hiperventilasyonc) Baş dönmesi, kulak çınlaması, ağız çevresinde ya da ellerde titreme gibi spesifik semptomlar ortaya çıkabilir.d)Konvülsiyon (çok nadir )

RASTLANTISAL

Aşılama sırasında veya sonrasında ortaya çıkan ancak aşılama ile hiçbir ilgisi olmayan tıbbi olaylar Bu olayların özellikle fazla sayıda kişinin aşılandığı kampanyalarda ortaya çıkma ihtimali yüksektir.

RASTLANTISAL Aşı sonrası ortaya çıkan tüm istenmeyen tıbbi olayların aşı ya da program hatasına bağlı olduğu düşünülse de; bu olayların bir kısmı tamamen rastlantısal olabilir.

BİLİNMEYEN Aşı dışında başka bir nedenin gösterilemediği, bilinen aşı yan etkisi ya da program hatası olmayan ciddi hastalanma, ölüm ya da kümelenme gösteren durumlardır. Kümelenme; görülme zamanı, aşı uygulanan birim veya ikamet yeri açısından benzer özellikler gösteren veya aynı aşının uygulandığı iki ya da daha fazla kişide aynı bildirimizorunlu ASİE’nin ortaya çıkmasıdır.

Bu gibi durumlar ASİE Danışma Kurulu’nda incelendikten sonra nedene göre sınıflandırılır.

Bildirimi İstenmeyen Etkiler 1.Hafif İstenmeyen etkilerDöküntü, hafif ateş, enjeksiyon yerinde hafif kızarıklık,

ağrı, parotit

2.Enjeksiyon Reaksiyonu

Aile bilgilendirilir, semptomatik tedavi önerilerinde (enjeksiyon yerine soğuk uygulama, hafif ateş ve/veya ağrı varlığında parasetamol türevi ağrı kesici-ateş düşürücü vb.) bulunur.

Bildirimi Zorunlu ASİE’ler

3.Diğer İstenmeyen Etkiler

AnaflaksiToksik Şok SendromuAkut allerjik reaksiyonlarSepsisArtritTrombositopeniYaygın BCG enfeksiyonuBCG Osteiti

1.Lokal reaksiyonlar

Ciddi Lokal Reaksiyon

Enjeksiyon yerinde apse

Lenfadenit

4.Sağlık personeli ya da toplum tarafından, aşılamayla ilgisi olduğu düşünülen; a) ölüm b) hastaneye yatış gerektiren ciddi tıbbi olaylar, c) kümelenme, d) toplumda ciddi kaygı ya da olumsuz propaganda nedeni olan durumlar

2.Sinir Sistemi ile İlgili

Paralitik poliomiyelit

Konvülsiyon

Ensefalopati/Ensefalit

Brakial Nevrit

Diğer paraliziler

Aseptik menenjit

1. Lokal reaksiyonlar

•Aşıdan sonra 48 saat içinde ciddi lokal reaksiyon

•Aşıdan sonra 7 gün içinde enjeksiyon yerinde abse

•Aşıdan sonra 2 hafta –6 ay içinde lenfadenit


2. Sinir Sistemi ile İlgili İstenmeyen Etkiler

•OPA’dan sonra 4-30 gün (temaslılarda 4 -75 gün) içinde ortaya çıkan paralitik poliomiyelit

•Kızamık bileşenli aşıları takiben 5-12 gün, DaBT-IPA-Hib aşısını takiben 72 saat içinde konvülsiyon

•Kızamık bileşenli aşıları takiben 5-15 gün içinde ortaya çıkan ensefalopati/ensefalit

•DaBT-IPA-Hib aşısını takiben 72 saat içinde ortaya çıkan ensefalopati


2. Sinir Sistemi ile İlgili İstenmeyen Etkiler

•Tetanoz bileşenli aşılardan sonra 2-28 gün içinde ortaya çıkan brakial nevrit

•Aşıdan sonra 0-6 hafta içinde ortaya çıkan paraliziler

•Kabakulak bileşenli aşıları takiben 15-21 gün içinde ortaya çıkan aseptik menenjit


3. Diğer İstenmeyen Etkiler

•Aşıdan sonra 1 saat içinde ortaya çıkan anaflaksi

•Aşıdan sonra birkaç saat içinde ortaya çıkan toksik şok sendromu•Aşıdan sonra 4 saat içinde ortaya çıkan (deri bulguları daha geç görülebilir) •Akut alerjik reaksiyonlar

•Aşıdan sonra 1 hafta içinde ortaya çıkan sepsis

•Kızamıkçık aşısından sonra 1-3 hafta içinde artrit


Anafilaksi•Tüm aşılardan sonra anafilaksi gelişme riski milyon dozda 0.65. Bu değer 7 milyon doz aşılama sonucuna göre hesaplanmıştır.

•Anafilaktik reaksiyon genelde aşıdan sonraki ilk 20 dakika içinde ortaya çıkıyor.

•Daha çok kombine aşı uygulamalarından sonra görülüyor.

•Atopi riski olanlarda biraz daha fazla görülüyor .

ArchDisChild2008;93:974-5Pediatrics2003;112:815-820

Bildirimi Zorunlu ASİE’ler3. Diğer İstenmeyen Etkiler

Anafilaksi

•Aşı uygulanan kişinin en az on dakika tercihen 20 dakika sağlık kuruluşunu terk etmemesi sağlanmalı

•Aşılama öncesi atopi öyküsü ayrıntılı değerlendirilmeli

•Aşı uygulanan yerde: Adrenalin, kortikosteroid, antihistaminik, ambu, oksijen ve serum seti bulunmalı


3. Diğer İstenmeyen Etkiler

•Kızamık aşısından sonra 1-6 hafta içinde gelişen trombositopeni

•DaBT-IPA-Hib aşısından sonra 24 saat içinde gelişen apne–bradikardi

•BCG aşısından sonra 1 –12 ay içinde gelişen yaygın BCG enfeksiyonu ya da BCG osteiti

•Zaman sınırı olmaksızın yukarıdakiler dışında sağlık personeli ya da toplum tarafından aşılamayla ilgisi olduğu düşünülen, ciddi kaygı ya da olumsuz propaganda nedeni olan durumlar


ASİE SAPTANMASI VE BİLDİRİMİ

ASİE İLE KARŞILAŞAN SAĞLIK PERSONELİNİN YAPACAKLARI

Aile veya hekim dışı sağlık personelinin ASİE’den şüphelendiği durumlarda değerlendirme hekim tarafından yapılır.

Hekim dışı personel bu tip bir vaka ile karşılaştığında birlikte çalıştığı hekime haber verir ve vaka birlikte değerlendirilir.

.

ASİE BİLDİRİMİ

Vaka ciddi ise, kümelenme var ise ya da toplumda ciddi kaygı ya da olumsuz propaganda nedeni olan bir durum ise, acil olarak İl ASİE İzlem Sorumlusu’na haber verecektir.

İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar, Kontrol Programlar Şubesi

Tel: 0 282 258 24 44 0 282 258 24 41

YALNIZCA AŞI UYGULAYARAK,UYGULANMASINI SAĞLAYARAK HER YIL YAKLAŞIK 40-50.000 BEBEĞİN ÖLÜMÜNÜ BİRLİKTE ÖNLÜYORUZ.

UNUTMAYALIM Kİ

Her durumda, kişilerin aşı ile korunabilir hastalıklara yakalanma ve bu hastalığa bağlı nedenlerle ölme ya da sakat kalma olasılığı, aşılama ile oluşabilecek istenmeyen etkilerin görülme olasılığı ile karşılaştırılamayacak kadar fazladır.

UNUTMAYALIMKİ

TEŞEKKÜRLER !!!

http://www.gulum.net/kartlari-resimleri/bebek-resimleri/8.php

AŞI SONRASI İSTENMEYEN ETKİLER SÜRVEYANSI

Documents