Kompletna samopomoc dla Twoich nerwwSzafer.plartyku "Uzdrawiajce
kody" w numerze 08/2012 miesicznika "Nieznany wiat". ksik: "Kod
uzdrawiania" Aleksandra Loyd'a i Bena JohansonaZwierciado.plLudzie
odporni na zmian. Na czym polega pseudorozwj?...........s.1Jak
sobie radzi z zachwian
samoocen?.................................................s.3Mechanizmy
obronne niskiej samooceny. Samoutrudnianie, projekcja,
krytykanctwo..s.5Co nam przeszkadza w stworzeniu prawdziwej
relacji?.......................s.7Wewntrzne dzieci w zwizkus.8
Kobiety sukcesu tworz silne rodziny .s. 33Dzisiaj, 11 czerwca
(05:50)
Ludzie odporni na zmian. Na czym polega pseudorozwj?Chodz na
kolejne szkolenia i terapie, ale nadal pozostaj w tym samym
miejscu. Zmieniaj partnerw, prac, ale nowe nie znaczy inne. S
dowodem na to, e wspczesne popkulturowe traktowanie rozwoju
osobistego moe by rwnie destrukcyjne jak nag. Uczc si nowych
umiejtnoci, podejmujc prac nad sob, ludzie kieruj si rnymi
motywami. Jak mwi Monika Jdrowska, psycholoka i certyfikowana
psychoterapeutka Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, poza
marzeniami i celami do zdobycia najczciej jest to jaka forma
cierpienia, jak poczucie osamotnienia, niezrozumienia siebie i
innych, konflikty albo kopoty w nawizywaniu i pogbianiu relacji z
ludmi. Czasami jest to trudne do zdefiniowania poczucie napicia
albo pustki wyjania i dodaje, e najnowsze badania wyranie wskazuj,
e to, na ile skorzystamy z rnych form rozwoju osobistego, zaley
tylko od nas.Znaczy to tyle, e im wicej w nas zasobw, tym wiksze
szanse na powodzenie. Pozornie wydaje si logiczne, e udzia w
kolejnych zajciach zwiksza wiadomo zasobw, pozwala je rozpozna albo
uaktywni. Niestety, moe si okaza, e wspczesne, popkulturowe
traktowanie rozwoju osobistego nie tyle nie przynosi efektw, co moe
by rwnie destrukcyjne jak uzalenienie od alkoholu. Uczestnictwo w
kolejnych warsztatach bywa form rozadowania emocji. Mechanizm jest
tu taki sam jak u naogowcw. Nieumiejtno rozpoznawania oraz
regulowania emocji i nieprzyjemne napicie zamieniane jest na
potrzeb uczestniczenia w jakich zajciach mwi Monika Jdrowska.
Dodatkowo u takich osb rozwija si system zaprzeczania problemom
(przecie cay czas si rozwijam), i tak odtwarza si przymus pracy nad
sob, ktry nic nie wnosi. W mojej pracy terapeutycznej dostrzegam
rwnie kilka innych schematw, ktre powoduj, e ludzie wielokrotnie
zmieniaj terapeut. Jednym z nich jest potrzeba potwierdzania
narcystycznej kompensacji, e jest si kim wyjtkowym, szczeglnym.
Obecnie wszelkie formy pracy nad sob mog by traktowane jako dowd na
uduchowienie, wraliwo, wiksz wiadomo. Tak naprawd to tylko kolejna
forma pogbiania dystansu do samego siebie, a przede wszystkim nie
leczy gbokiego blu, samotnoci, z ktr czowiek boi si spotka. Popycha
te do coraz to nowych aktywnoci, bo adna nie jest t, ktra
przyniosaby ukojenie przyznaje Monika Jdrowska.Zdarza si, e takie
osoby wykazuj wielk ch wchodzenia w rol pocieszycielki, doradcy,
ratowniczki czy mentora. W ten sposb jeszcze gbiej ukrywaj swoje
cierpienie i nieumiejtno poradzenia sobie z nim. Skd ten
mechanizm?Lk przed katastrofJak w wielu innych, tak i w tym wypadku
kluczowe s relacje. Dzieciom coraz czciej okazuje si warunkow mio
za dobre oceny, posuszestwo, ulego lub aktywno, milczenie lub
zabieranie gosu. Do tego dochodzi brak czasu na blisko z rodzin, a
to odbiera poczucie stabilizacji i bezpieczestwa. Z tego powodu
dziecko dorasta w atmosferze pozbawionej warunkw potrzebnych do
zbudowania zaufania, najpierw do innych, a potem do samego siebie.
W konsekwencji przybywa osb zalenych od gosu ekspertw, zarazem
niepotraficych im zaufa, z niskim i zmiennym poczuciem wasnej
wartoci, a co najwaniejsze niepotraficych budowa autentycznych i
trwaych relacji z innymi. Deficyt w umiejtnoci tworzenia wizi jest
jednym z powodw tego, e kto nie potrafi utrzyma si w relacji
terapeutycznej, wytrwa na jakich zajciach, dokoczy jakiego projektu
twierdzi Monika Jdrowska. W takim czowieku istnieje ogromna tsknota
za bliskoci, zalenoci, opiek, ale z drugiej strony jest lk przed
zblieniem, przed powtrzeniem znanego z dziecistwa scenariusza,
kiedy to, bdc blisko, byo si naraonym na jaki rodzaj krzywdy
zranienie, omieszenie, odrzucenie. Taka osoba pierwsza wycofa swoje
zaangaowanie, tak aby ow katastrof wyprzedzi, zapobiec jej. Nawet
jeli jest to katastrofa wyimaginowana. A do nastpnego razu, kiedy
gnana tsknot za kontaktem, mioci, bliskoci wejdzie w now relacj,
ktr po jakim czasie porzuci z tych samych powodw.Jest te inna grupa
zmianoodpornych. W przeszoci dowiadczyli dotkliwej straty, takiej
jak mier bliskiej osoby, zdrada czy rozpad wizi i w zwizku z tym
rozwinli w sobie gorzkie przekonanie, e nie ma nadziei na zmian, na
inne, szczliwsze ycie. Podejmujc si pracy nad sob terapeutycznie
lub na jakichkolwiek innych warsztatach niewiadomie realizuj ten
sam scenariusz. W ich gowie niczym zdarta pyta rozbrzmiewa monolog
wewntrzny: nie moe si uda, to nie ma sensu, nie mam nadziei, moe
inni, ale nie ja, to si nigdy nie zmieni. Przywizanie do owego
monologu zwizane jest paradoksalnie z poczuciem moralnego zwycistwa
nad sprawcami krzywdy, najczciej rodzicami lub innymi znaczcymi
osobami. Dopuszczajc do autentycznej zmiany, symbolicznie oddaliby
zwycistwo terapeucie lub innej osobie udzielajcej pomocy. Odchodzc
z kolejnej terapii, ponosz porak, ale nie daj satysfakcji innej,
wanej osobie, np. terapeucie. Odnosz krtkotrwae zwycistwo, ktre
jednak ma potwornie gorzki smak. To oczywicie psychologiczna gra, w
ktrej wygrana oznacza jednoczenie emocjonaln klsk.Zanurzy si w
procesie zmiany Gboka zmiana jest przede wszystkim rozcignita w
czasie. Obejmuje procesy poznawcze, czyli destrukcyjne,
ograniczajce przekonania, narracje yciowe, wspomnienia, fantazje. I
procesy emocjonalne, czyli dowiadczenia kontaktu ze sob w zakresie
rozpoznawania, nazywania i adekwatnego przeywania emocji wyjania
Monika Jdrowska. Gdy dochodzi do takiej zmiany, rozluniaj si
napicia w ciele, znikaj pewne nawyki, a inne si zmieniaj, poza tym
znacznie poszerza si spektrum moliwych zachowa. Oznacza to wiksz
wolno wyboru, brak przymusu i brak koniecznoci nieustannego sigania
po wsparcie. Zmieniaj si rwnie relacje, w ktrych znika napicie i
lk, pojawia si przestrze na sowo nie, ale i sowo tak dla nowych
smakw, pomysw. Rozszerza si wiadomo i mnogo dozna, a to powoduje, e
w samych sobie znajdujemy najwicej sposobw na rozwizywanie
pojawiajcych si problemw.Monika Jdrowska psycholoka i certyfikowana
psychoterapeutka Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
28 listopada 2014 w Psychologia Autor: Agnieszka Paczkowska Jak
sobie radzi z zachwian samoocen?Wysoki status spoeczny, eksponowane
stanowisko, ogromna wiedza, udane ycie towarzyskie i rodzinne. Na
zewntrz - godny naladowania idea, darzony szacunkiem, czasem budzcy
zazdro. A w rodku? Poczucie dyskomfortu i nieustanny lk przed tym,
e wyjd na jaw wszystkie wady, saboci, brak kompetencji. Co powiedz
pracownicy, przyjaciele i rodzina, kiedy okae si, e ON/ONA nie jest
taki idealny/idealna?Agnieszka Paczkowska, psycholog
psychoterapeuta, Centrum probalansCoraz wicej osb, ktre obiektywnie
patrzc wiele osigny w yciu, trafia na terapi w poczuciu wiecznego
oszukiwania otoczenia. Wydaje im si, e kantuj wszystkich niczym
filmowy Dyzma. Czuj si nie na swoim miejscu.Mamy tu do czynienia z
zachwian samoocen czyli subiektywnym spojrzeniem na wasn osobowo. I
chodzi tu nie tyle o zbyt nisk samoocen, ile niepewn. Ma ona w duej
mierze swoje korzenie w dziecistwie danej osoby, kiedy rodzice
traktowali j troch jak niewidzialn. Owszem, speniali jej potrzeby
fizjologiczne, dajc je, pi i dach nad gow, ale ju niewiele lub zgoa
nic poza tym. Takie dziecko nie otrzymuje przekazu, e jest godne
mioci, e zasuguje na szacunek i uwag przez sam fakt swojego
istnienia. Skutek jest taki, e dziecko czuje si przeroczyste. Nie
wie, w czym jest dobre, nie wie, czy jest ok.By by jakimSwego
rodzaju stan zawieszenia utrzymuje si w dorosym ju wieku. Niepewno
zaszczepiona w dziecistwie nie poprawia si przy pomocy obiektywnych
kryteriw, typu: poziom wiedzy, pozycja zawodowa, wysoko dochodw czy
wygld zewntrzny.Takie osoby s niemiae i skryte z jednej strony, z
drugiej silnie nastawione na cele i dce do sukcesu. Podwiadomie chc
bowiem przekona si, e s JACY. Pod wzgldem zadaniowym trudno o
lepszego pracownika, wic docelowo w wymarzony sukces czsto udaje im
si osign. Szkopu w tym, e pojawia si wewntrzna sprzeczno. Z jednej
strony ma si poczucie: no tak, generalnie jest fajnie, a z drugiej
wszelkie osignicia i pozytywne aspekty ycia nie maj na tyle duej
wagi w oczach osoby z niepewn samoocen, by byy w stanie j
skorygowa.Podziwiany czy niezauwaany?Nie uwiadamia sobie, e sam
przyczyni si do tego stanu rzeczy. W relacjach zawodowych, biorc
wiecznie czyje zadania na siebie, nie stawiajc granic i nie
egzekwujc odpowiedzialnoci. W relacjach osobistych przedkadajc
potrzeby innych nad wasne, zgadujc owe potrzeby, zanim jeszcze je
ktokolwiek zasygnalizuje. Wszed w rol tzw. bohatera rodzinnego, na
ktrego barkach spoczywa ciar uszczliwiania wszystkich wok. Sam
wyostrzy apetyt bliskich na sta gotowo do niesienia pomocy i
wywiadczania przysug. To sprawia, e od lat ponosi ogromne koszty
energetyczne, a kiedy w kocu zdobywa si na niemiae: nie mog, nie
teraz, nie dzi, zderza si z murem pod tytuem rozczarowanie.I wtedy
wanie pojawia si lkowe mylenie: O matko, zaraz si wyda, e nie
jestem jednak taki fajny chop. Kady komunikat otrzymany od rozmwcy,
ktry zawiera w sobie element niezadowolenia, rozczarowania czy alu
jest przefiltrowywany przez jego niepewne JA.Jak pracowa nad
niepewn ocen siebie? Idealna sytuacja jest wtedy, gdy taka osoba
trafia na partnera, ktry w aden sposb nie naduywa jej granic, daje
pen akceptacj. To si jednak w praktyce rzadko zdarza.W tym
przypadku bardzo pomocna okazuje si psychoterapia. Midzy
psychoterapeut a pacjentem rodzi si relacja, ktra ma charakter
przeniesienia relacji rodzicdziecko. Przy czym psychoterapeuta peni
rol rodzica przekazujcego akceptacj i uczcego zaufania do realnego
obrazu siebie. Wanym zadaniem dla pacjenta jest przygldanie si
faktom. Musi zrozumie, e nawet jeli jeszcze nie do koca wierzy w
swoje kompetencje (jako szefa, ma, ojca, przyjaciela), to stara si
je filtrowa przez rzeczywiste wydarzenia, dane, osignicia.To troch
tak jak z opini na temat obejrzanego filmu. Mona ocenia aktorstwo,
fabu, dialogi, efekty specjalne, zdjcia, muzyk etc. Na tej samej
zasadzie mona ocenia samego siebie pojawia si cae spektrum
kryteriw, od wynikw gry w tenisa po liczb bliskich przyjaci. Wtedy
atwiej jest sobie uzmysowi, e nie jestemy jednak beznadziejni,
niegodni sukcesu, nijacy.Praca z pacjentem z niepewn samoocen to
wsplne szukanie dowodw, e jest on na swoim miejscu, e jest
wystarczajcy, e wszystko z nim w porzdku. Pamita przy tym naley, e
definitywnie wyczamy w tych poszukiwaniach opinie ludzi. Pacjent
musi si nauczy uniezalenia ocen siebie i poczucie bezpieczestwa od
ocen otoczenia. Docelowo ma porzuci schemat dopasowywania swoich
zachowa do scenariusza innych z obawy przed odrzuceniem.
30 grudnia 2014 w Psychologia Autor: Agnieszka Paczkowska
Mechanizmy obronne niskiej samooceny. Samoutrudnianie, projekcja,
krytykanctwo
Osoby o niskiej samoocenie stosuj cay arsena broni, ktra pozwala
odci si od swoich rzeczywistych potrzeb i uczu. Sabotuj wasne
ewentualne sukcesy, przypisuj swoje wady innym ludziom, ca energi
inwestuj w zaspokajanie potrzeb innych. Wszystko po to, by
przypadkiem nie skonfrontowa si z zanionym wyobraeniem o sobie, z
atkami przypitymi w dziecistwie: ty leniuchu, ty gamoniu, ty
nieudaczniku.Jednym z modelowych mechanizmw obronnych stosowanych
przez osoby niepewne swojej wartoci/kompetencji jest tzw. strategia
samoutrudniania. Polega ona na tym, e w pewien sposb utrudniamy
sobie wykonanie zadania lub osignicie celu.Tak ksztatujemy dan
sytuacj, e minimalizujemy szans odniesienia sukcesu. Dla przykadu,
student zamiast przygotowywa si do egzaminu, nadrabia wszelkie
domowe obowizki: sprzta, idzie po zakupy, gotuje. Osoba, ktra ma
przed sob wan rozmow kwalifikacyjn, nie skupia si na swoim CV i
moliwym przebiegu spotkania, tylko idzie na caonocn balang.
Oczywicie kada z tych osb w razie niepowodzenia dysponuje starannym
i wiarygodnym pakietem usprawiedliwie. No bo przecie egzamin z
pewnoci by zdaa, gdyby jeszcze miaa jeden dzie na nauk, a rozmowa
kwalifikacyjna nie posza pomylnie jedynie ze wzgldu na nieprzespan
noc. Przeszkd moe by cae spektrum. czy je jedno nigdy nie wi si z
brakiem zdolnoci osoby stosujcej strategi samoutrudniania. Ta
strategia pozwala zrzuci odpowiedzialno za ewentualne niepowodzenie
na czynniki zewntrzne, daje zudne wraenie, e jeli tylko zechc, mog
osign wszystko.Balowaam, ale daam radTakie sabotowanie wasnych
dziaa pozwala broni poczucia wasnej wartoci. Owszem, nakazuje
przyzna si do pewnych saboci (np. spnialstwa, baaganiarstwa czy
bagatelizowania niektrych spraw), ale tylko takich, ktrym
przypisujemy ma wag w stosunku do caego obrazu samego siebie.
Jednoczenie pozwala zachowa pozytywne mniemanie o sobie w
obszarach, ktre maj due znaczenie w kontekcie poczucia wasnej
wartoci jak np. kompetencje zawodowe, zdolnoci, talenty,
inteligencja.Co wicej, samoutrudnianie moe wywindowa poczucie
wasnej wartoci w sytuacji, gdy mimo sabotowania rnych dziaa, uda
nam si osign sukces. Mylimy wtedy: Zobaczcie, ca noc ostro
balowaam, a mimo to wypadam na rozmowie rewelacyjnie. Zdolna ze
mnie babka. To jest chwila, kiedy byszczymy, przekonani, e w oczach
innych ludzi zaprezentowalimy si jako wartociowa osoba.Strategia
samoutrudniania wydaje si kuszcym sposobem radzenia sobie w
sytuacjach zadaniowych, kiedy nie jestemy pewni, jaki rezultat
osigniemy. Na dusz met nie jest jednak konstruktywna i uderza w nas
samych. Zamiast bowiem koncentrowa si na zadaniu/celu, ca nasz
energi kumulujemy w dziaaniach dywersyjnych. W efekcie uszczuplamy
swoje szanse na osignicie sukcesu. A jeli nawet uda nam si go
osign, to tak do koca nie wiemy, czemu go zawdziczamy.Co zego, to
nie jaInnym mechanizmem, ktry roztacza zason dymn nad wasn nisk
samoocen, jest projekcja. Chodzi o przypisywanie swoich uczu,
emocji, intencji lub zachowa innym ludziom. To rwnie rzutowanie na
innych swoich wad i saboci. Przykadowo, zazdroszcz koleance z pracy
jej sukcesw, ambicji i woli walki o siebie. Moj reakcj na jej
kolejne zwycistwa jest cay wachlarz niedojrzaych i nieakceptowanych
zachowa typu oczernianie, podkopywanie jej autorytetu i kompetencji
etc. Jednoczenie, aby nie dopuci do siebie myli, e zachowuj si w
niewaciwy sposb, przypisuj wasne intencje owej koleance. Czyli w
naszym mniemaniu to wanie ona jej zazdronic, ktra notorycznie
stosuje zagrania nie fair, idzie po trupach do celu, nie zwaa na
innych. To taka rozpaczliwa obrona wasnej, i tak ju niskiej,
samooceny. Reakcja na strach przed konfrontacj z wasnymi sabociami,
wadami, niemoc.Strony: 1 2Bardzo czsto stosowanym mechanizmem
ucieczki jest skupienie si na innych, przy jednoczesnym
zaniedbywaniu siebie. Caa uwaga i energia yciowa skoncentrowana
jest na potrzebach otoczenia dzieci, krewnych, wsppracownikw. A
wszystko po to, by zdoby kolejne porcje gaskw, by zasuy na
akceptacj otoczenia. To ma zapeni pusty krater, jaki wyry si w
sercu danej osoby jeszcze w dziecistwie. W sercu tej plczcej si,
gupiej, gamoniowatej, nieudolnej Spenianie potrzeb innych w yciu
dorosym mona przyrwna do dziecicego rysowania obrazkw po to, by
otrzyma od rodzicw uwag, dobre sowo, pochwa. Nieustanne skupianie
si na innych to take prba ucieczki od samej siebie, odgrodzenie od
ewentualnej konfrontacji z pytaniami: Czego tak naprawd mi
potrzeba?, Kim jestem?, Czy naprawd jestem bezwartociowa?, Dlaczego
sdz, e jestem gorsza od innych? etc.Osoby charakteryzujce si niskim
poczuciem wasnej wartoci chowaj si te za pesymistycznym obrazem
wiata i innych ludzi. Kady jest jako wybrakowany, nieudolny,
niezdolny do osignicia sukcesu. Z tego rodzi si niewiara w swoich
bliskich i wymierzony w nich krytycyzm. Ten brak nadziei i
kasandryczne podejcie do rzeczywistoci dziaa niestety niekorzystnie
na otoczenie i niejednokrotnie torpeduje dziaania innych.Jak dziaa
mechanizm obronny?Przedstawione powyej mechanizmy s przykadowe i
nie wyczerpuj caej gamy strategii obronnych. Jaki maj sens? Czy s
skuteczne?Ich gwnym zadaniem jest ochrona przed konfrontacj z nisk
samoocen. S niczym kask dla naszej psychiki, ratuj j przed
rozsypaniem si na kawaeczki. Poprawiaj komfort ycia i pozwalaj
zmierzy si z wszelkimi sytuacjami kryzysowymi. Nie rozwizuj jednak
rda problemu i odwracaj uwag danej osoby od pracy nad sob. S niczym
lek przeciwblowy agodz objawy, ale nie lecz choroby.Trzeba doda, e
wszystkie opisane wyej mechanizmy obronne s stosowane niewiadomie.
Owszem, pacjenci dostrzegaj w swoich zachowaniach pewn powtarzalno,
jaki utrwalony wzorzec. Maj te wiadomo, e to co robi, stoi w
opozycji do tego, czego tak naprawd ich dusza aknie. Jednake nie s
w stanie samodzielnie zrozumie i skontrolowa stosowanych
mechanizmw. To wanie podczas terapii dowiaduj si jak one dziaaj, po
co psychika je stosuje, jakie skutki rodz w konkretnych sytuacjach
etc.Urealni samoocenTo powolny, mudny proces. Nie chodzi o to, by
pacjenta jednym ciciem oddzieli od dotychczasowych sposb radzenia
sobie ze saboci, krytyk czy wyzwaniami. To mogoby okaza si
szkodliwe dla jego psychiki. Chodzi raczej o to, by nauczy go
zarzdza mechanizmami obronnymi. Niech dostrzega je odpowiednio
wczenie, by mc zastosowa inne, prorozwojowe narzdzie, jeli w danym
momencie, jest do tego zdolny. Oczywicie jednoczenie uczymy tak
osob odkrywa wasne potrzeby i komunikowa je wprost, a take krok po
kroku urealniamy jej samoocen. Wszak to ona stanowi rdo problemu.
Przepracowujemy m.in. wszelkie przekonania na wasny temat
zakorzenione w dziecistwie jak np. Jeste do niczego, Jeste gupia,
Jeste nieukiem. Staramy si uruchomi pierwiastek obronny na takie
stwierdzenia w miejsce dotychczasowej ulegej zgody (A waciwie
dlaczego ja jestem niby taka gupia?, Co mogabym odpowiedzie
matce/ojcu/babce na taki zarzut?, Jak bym chciaa si zachowa w
sytuacji, gdy kto mnie deprecjonuje? itd).Kiedy ju pacjent zna
swoje potrzeby i swoj warto oraz wie, jak chciaby si zachowa w
sytuacjach x,y,z, pora na dziaanie. I tu ju zaczyna si codzienna
praca danej osoby trudna i niosca coraz to inne wyzwania, ale take
dajca wiele satysfakcji i poprawiajca komfort ycia.rdo
centrum-probalans.pl10 grudnia 2014 w Psychologia Autor: Marta
Woowska-Cia Co nam przeszkadza w stworzeniu prawdziwej relacji?Ja
robi swoje, a ty swoje. Nie jestem na tym wiecie po to, by spenia
twoje oczekiwania, a ty nie jeste na tym wiecie, by spenia moje. Ty
to ty, a ja to ja. I jeli przypadkiem natrafimy na siebie to
wspaniale, jeli nie, to nic nie mona na to poradzi . To sowa Fritza
Perlsa, twrcy Gestaltu, ktre uwaane s przez praktykw tego nurtu za
swoist modlitw. Odwouje si do nich, w swoim najwaniejszym dziele
"Ja- TY", Martin Buber, austriacki filozof, wsptwrca filozofii
dialogu, ktra zakada, e prawdziwe spotkanie moliwe jest tylko w
dialogu, w relacji JA TY.Aby mogo doj do takiego spotkania
potrzebne s: samowiadomo, wiara w potencja czowieka, realizacja
przykazania mioci, uznanie prawa do wolnoci drugiego czowieka,
wiadomo bycia z drugim czowiekiem (dialog nie monolog). Problem w
tym, e wspczesny czowiek raczej pozostaje w monologu, w spotkaniu
ja ono. Unika kontaktu na rne sposoby, by chroni siebie i nie
spotka si ze sob i z drugim czowiekiem. Zapewne ze strachu czy
wstydu przed odsoniciem swojej prawdziwej istoty. Za takimi
uczuciami czsto stoj trudne dowiadczenia z dziecistwa, kiedy bylimy
karani za prawdziwo, spontaniczno, rado, dziecic ekscytacj i
podniecenie. Nie wolno byo paka, bo nie wypada lub syszelimy
prawdziwi mczyni nie pacz; nie wolno byo by gono bo trzeba by
cicho; trzeba byo zje do koca, nawet wtedy gdy nie czulimy godu;
mielimy si te wypaka do koca w eczku, bo rodzice wyznawali tak
teori wychowania. Takie dowiadczenia maj wpyw na nasze odcicie od
siebie. A kiedy nie jestemy w kontakcie ze sob, nie moe doj do
spotkania z drugim czowiekiem.Jak unikamy kontaktu? Jednym z
mechanizmw jest projekcja (z aciny: wyrzuca przed siebie). Polega
na tym, e z powodu trudnoci z zaakceptowaniem swoich ogranicze
(cechy osobowoci, wygld, trudne uczucia, pragnienia, oceny)
rzutujemy je na innych. Inaczej mwic, jest to przerzucanie
odpowiedzialnoci na otoczenie za to, co dzieje si w nas samych.
Oczywicie robimy to niewiadomie, powtarzajc mechanizm obronny z
przeszoci. Kiedy mia pomc przetrwa trudne momenty, ale teraz odcina
nas od siebie i nie pozwala nawiza relacji wprost. Kolejnym
zjawiskiem uniemoliwiajcym kontakt jest defleksja. To tak zwane
zagadywanie, powierzchowne nawizywanie kontaktu. Wyobramy sobie, e
sednem sprawy jest obraz, a wszystko inne jest jego ram. Osoba
defleksyjna bdzie opowiadaa o ludziach (ludzie w Polsce tak maj, e
nie lubi zimy); o wszystkim, zawsze, wszdzie, nigdy; bdzie poruszaa
si po ramie obrazu. Bd to oglniki nieinteresujce dla suchacza, ktry
zacznie si w kocu zastanawia, o czym ten kto w ogle mwi. Wreszcie
introjekcja, czyli, najprociej mwic: poknicie cudzej opinii, sdw,
idei, przekona, wiary, a nastpnie wchonicie jej i uznanie za wasn.
Waciwie wychowywanie dziecka jest takim procesem internalizacji dla
m.in. poczucia bezpieczestwa. Kopot wtedy, kiedy cakowicie
rezygnujemy z siebie i nie umiemy odpowiedzie na pytanie: czego
chc? czego potrzebuj? co lubi, a czego nie?Dla przykadu zacytuj
dowcip wietnie ilustrujcy mechanizm introjekcji: Kochanie, dlaczego
ucinasz kawaek pieczeni i wyrzucasz j? Bo tak si robi! Dlaczego tak
si robi? Oj, przecie wszyscy tak robi. Tak si robi! Ale dlaczego?
Zapytaj moj mam, to ci powie. Mamo dlaczego tak si robi. Nie wiem,
moja mama tak robia. Kiedy uciekamy w wiat myli, tumimy uczucia i
zachowania, a nasza energia skierowana jest do wewntrz, a nie do
wiata, mwimy o retrofleksji. Takie zamknicie i dowiadczenie jak
gdyby nieobecnoci w kontakcie to tak naprawd samotno dla obu stron
spotkania. Mechanizm ten jest czasem bardzo pomocny. Gdy podczas
wizyty u dentysty uciekamy w wiat myli, fantazji, planowania,
ucinamy sobie drzemk albo nucimy w mylach ulubion piosenk, to
przekierowanie zainteresowania do wntrza ratuje nas przed blem,
dwikiem wierte i oglnym dyskomfortem. Ja robi swoje, a ty swoje Ty
to ty, a ja to ja. Z takim zdaniem na pewno nie zidentyfikuje si
osoba, ktra uywa (niewiadomie) mechanizmu konfluencji. Jako niemowl
jestemy niemal jednoci z nasz matk, ale z upywem czasu ta wi si
rozlunia. W okresie dorastania separujemy si, tworzymy wasne JA,
wasne granice i potrzeby. Zakcenia w procesie wychowania prowadz do
tego, e w dorosym yciu osoba konfluentna ma nadal potrzeb zlania.
Mwi wtedy: My z mem lubimy lody, Zawsze robimy to razem, a take dy
do sytuacji, w ktrych ide jest jest zbiorowo a nie jednostka.Martin
Buber krytykuje zarwno kolektywizm, jak i skrajny indywidualizm,
naley bowiem by i dla siebie, i dla drugiego czowieka. W
nawizywaniu relacji drogowskazem moe by przykazanie mioci, bo jeeli
czowiek potrafi kocha w sposb produktywny, kocha take siebie
samego; jeeli potrafi kocha tylko innych nie potrafi kocha
wcale.www.wolowska.plZaufanie do siebie poczucie bezpieczestwa,
przewiadczenie, e si jest w dobrym miejscu, wewntrzna wolno.
Intuicyjnie czujemy, na czym polega zaufanie do siebie (cho nie
zawsze potrafimy wyrazi to sowami), i od razu odczuwamy jego brak.
Skd bierze si ta sia witalna?Zaufanie do siebie daje prawo do ycia
na wasnych zasadach, ponoszc ryzyko, e nie wszystko si udaje. Nie
wystarczy jednak zaakceptowa to intelektualnie, trzeba przepracowa
emocje zrozumie swj lk przed porak, odmow, krytyk. Warto pracowa
nad budowaniem zaufania do siebie, bo daje ono prawdziw
wolno.Wewntrzne dzieci w zwizkuWrmy do tego, jak to si dzieje, e
wielokrotnie przeywamy rozczarowanie partnerem, ktry w naszym
odczuciu nie okazuje nam nalenego szacunku, lekceway, wymiewa,
oskara i nie sucha wyjanie. Sam fakt, e co w naszym yciu si
powtarza, dowodzi tego, e dziecko chce nam powiedzie co, czego
nigdy wczeniej nie mogo przekaza rodzicom, wic odnajduje to w swoim
zwizku. A poniewa dziecko nie potrafi zaproponowa nowych zachowa,
wini za swoje poraki los czy pecha, mwic: Wiedziaa(e)m, e tak
bdzie.Oto przykad:Mody, niespena czterdziestoletni mczyzna, onaty
od 10 lat, skary si na on, na jej agresywne zachowania, a ona ma ju
dosy jego uwag, braku zaufania i braku szacunku. On uwaa (jak
wikszo mczyzn), e to ona ma problem. Mwi o jej naiwnoci (to zawsze
wyglda na lekk manipulacj), e ona zbytnio ufa mczyznom i moe nie
zauway, e ci maj niecne plany wobec niej!!! (Na marginesie dodam, e
naiwni bywaj czciej mczyni ni kobiety). Nasz bohater nie umie
powiedzie, e jest zazdrosny i e nie ma zaufania do ony, cho
jednoczenie domyla si, e nie ma powodw, aby j podejrzewa, ale te
uczucia s silniejsze od niego, a to, co jest silniejsze od wiedzy i
logiki, jest zawsze ekspresj wewntrznego dziecka.Pomau prowadz go
do spotkania z chopcem, ktrym kiedy by. Przed oczyma ma straszne
sceny agresji powicajcej si, a jednoczenie wiecznie oszukujcej ma
matki, ktra do swoich kamstw wciga jako wsplnikw dzieci. Przypomina
sobie sceny, gdy matka zdradza ojca, widzi siebie maego,
wystraszonego, nierozumiejcego, co i jak ma robi, bo gdy co robi
nie tak, jak matka chce, ona grozi samobjstwem. To odkrycie
powoduje u niego zy, a przecie, jak mnie informuje, nigdy nie
pacze! Tak, zapomnia, e mia takie dziecistwo. Wiedzia, e nie byo
udane ale e a tak?! Sam zaczyna rozumie, e w swoim maestwie gra rol
swojej matki, powicajcej si, oszukiwanej i oszukujcej. Zaczyna te
rozumie, e podwiadomie dy do tego, by ten jedyny znany mu
scenariusz si powtrzy, aby ona nie wytrzymaa oskare i wreszcie
potwierdzia, e m ma racj, i znalaza sobie kogo milszego. ona te
realizuje swj scenariusz z dziecistwa (po to si spotkali!), w ktrym
zabrako matki, bo wczenie zmara, a ojciec mia ogromne wymagania.
Gdy bya maa i nieznona przy pierwszym problemie rodzinnym matka
oddaa j babci. (To jest bardzo czsto spotykany dramat dziecka, nage
przeniesienie daleko od rodzicw). Zrozumiaa lekcj i od tej pory bya
ju bardzo grzeczna, najlepsza we wszystkim. Od dziecka zmuszana do
podejmowania decyzji i ponoszenia ich konsekwencji, teraz wiecznie
wtpi, czy postpuje waciwie, i z adn decyzj nie jest jej dobrze.atwo
wic jest zrozumie, e ta dwjka dzieci nie da rady stworzy udanego
dorosego zwizku, dopki podwiadomie zajmuj si oddawaniem sobie
nawzajem za doznane w dziecistwie krzywdy. Poniewa myl adresata
swoich pretensji i alw, w wywoanych awanturach nie znajduj ulgi.
Teraz jeeli zechc popracowa z wewntrznym dzieckiem, musz nauczy je
nowych zachowa, przypomina, e ten pan/pani to nie jest ani ich
mama, ani tata! Musz te doda w rozmowie z dzieckiem, e nie pozwol
go nikomu skrzywdzi. Pomau naucz si powstrzymywa od bezmylnego,
dziecicego tumaczenia si, gdy czuj, e pretensje partnera nie maj
racji bytu, natomiast przypomn wtedy partnerowi, e reaguje jak
dziecko i odel go do zajcia si malestwem. Tylko wtedy mog sprbowa
ze swojego wsplnego ycia stworzy co nowego. Jeeli, na przykad,
kobieta wie, e bya niedoceniana, niekochana, niepieszczona, to musi
mie wiadomo, e jej wewntrzne dziecko bdzie wymagao od partnera, by
sta si rodzicem, ktrego nie miaa. Tego oczywicie naley unika. Mona
natomiast by adwokatem dziecka i w jego imieniu wynegocjowa
wymarzone zachowania, na przykad przytulenie nas, pogaskanie,
poprosi o to. Ma to by proces wiadomy, a nie wyczekiwanie (ktre
zawsze jest reakcj dziecka), e partner si domyli, bo nam si naley!
(Przy okazji znowu przypomn, e mczyzna raczej si nie domyli, trzeba
mu powiedzie o naszych potrzebach).Dlatego te pierwsz zasad powinno
by szukanie partnera z kochajcej si rodziny, bo dwie poharatane
dusze mog nie da rady nic dobrego zbudowa. Oczywicie bywaj i tu
wyjtki, szczeglnie wtedy gdy ludzie ju yjcy razem szukaj sposobw,
jak sobie pomc, ale wtedy musz to by dwie wielce wiadome siebie
osoby, ktre duo nad sob pracoway, wiedz, kim s, czego chc, potrafi
rozmawia o trudnych sprawach i nie myl, e ju wszystko wiedz i e
poradziy sobie ze swoimi problemami raz na zawsze bo maj wiadomo, e
takich cudw nie ma. Z dziecistwa nie mona si wyleczy, ale mona si
nauczy dobrze z nim y.Dlaczego problemy ujawniaj si wanie w
relacjach miosnych? Dlatego, e dziecko uczy si siebie i otaczajcego
wiata przez uczucia, przez wchanianie wszystkiego, co si wok i
wobec niego dzieje. A wic zawsze, kiedy zaangauje si uczuciowo,
obudzi odruchy z dziecistwa. Poza tym ycie z partnerem, powtarzam,
dotyczy ycia codziennego, a wic, chcc nie chcc, powracaj przeycia
dobre i ze z sytuacji w kuchni, zakupw, prania, sprztania i wtedy
trzeba bardzo uwaa, szczeglnie jeeli wspomnienia te s niedobre czy
wrcz dramatyczne.Fragment pochodzi z ksiki Wewntrzne dziecko w
zwizku, Aneta astik, Studio Emka, 2014, s.2889 stycznia 2015 w Seks
Autor: Dorota Nowocin Perfekcjonista w zwizkuKrytykuje, wytyka bdy,
jest czepialski. Nie zanie, dopki nie pozmywa wszystkich kubkw, nie
przejdzie bez sowa obok nierwno postawionych butw. Czasem wymaga od
innych, czasem od samego siebie. I nawet gdy osiga w danej
dziedzinie mistrzowski poziom, odczuwa strach: nie jestem dla niej
do dobry, jeli nie bd doskonaa, to mnie zostawi. Zwizek z
perfekcjonist to wyzwanie dla obu stron.
Dorota Nowocin, Centrum probalansPerfekcjonista przeywa
zazwyczaj bardzo duy stres przy nawizywaniu relacji msko-damskich i
tworzeniu zwizku. Przed wszystkim dlatego, e stara si za wszelk cen
unika poraek, wypada jak najlepiej. To z kolei wie si ze strachem:
co on czy ona sobie o mnie pomyli? Dziaaj tu wewntrzne przekonania
typu: nie jestem do dobry, jeli nie bd doskonay, to zostan
odrzucony. Innym problemem bywa wyznaczanie partnerowi wysokich
standardw przy jednoczesnym braku elastycznoci i skrajnej
nieufnoci. Moe to rodzi konflikty i poczucie niezadowolenia po obu
stronach. Partnerom zazwyczaj towarzyszy poczucie dystansu
emocjonalnego oraz brak wsparcia we wsplnym yciu.Obie kwestie mona
czciowo odnie do dwch typw perfekcjonistw: wewntrznie
ukierunkowanych, czyli (w duym uproszczeniu) takich, ktrzy przede
wszystkim wymagaj od siebie, i zewntrznie ukierunkowanych
wymagajcych od otoczenia. W praktyce zwykle mamy do czynienia z
poczeniem obu typw perfekcjonizmu z rnie pooonym akcentem.Etykiety
lub bicie si w pierOsoby bardziej zewntrznie ukierunkowane maj
tendencj do wydawania do kategorycznych ocen i atwego etykietowania
innych osb (jeste gupi, to byo cakowicie nieodpowiedzialne etc.).
Nadmierny krytycyzm i surowo mog by odbierane jako atak i wywoywa
spor zo u odbiorcy komunikatu albo partnera. Zwykle perfekcjonici
nie chc atakowa, tylko nazwa wprost to, co widz. Trzeba te pamita,
e perfekcjonici traktuj niekiedy zachowanie innych jako cios
wymierzony prosto w ich osob. Pojawia si tu zaoenie, e wszyscy mamy
takie same standardy, mylimy podobnie, a zatem jeeli kto nie spenia
moich standardw, to robi to przeciwko mnie z rozmysem.Perfekcjonici
ukierunkowani wewntrznie interpretuj zachowania innych raczej w
kategorii wytykania im poraki, niedoskonaoci. Szukaj niedoskonaoci
i skaz w sobie: skoro partner musi mi pomc, to znaczy, e nie jestem
w stanie da sobie z tym rady sama, skoro partner si na mnie
zdenerwowa, to znaczy, e nie wyraziam si zbyt jasno. Zwykle
towarzyszy im przekonanie, e nie s wystarczajco dobrzy. Jego rdem
jest najczciej rodowisko rodzinne: wymagajce, krytyczne, akcentujce
jako poraki co, co obiektywnie porak nie jest. To s ci, ktrzy jako
dzieci przynosili 4 + i zamiast radoci i pochway rodzica syszeli: A
dlaczego nie 5?. Taka osoba w yciu dorosym bdzie dewaluowaa
wszelkie swoje osignicia, tak jakby miaa zaoony jaki filtr i przez
niego nie dostrzegaa swoich sukcesw i dobrych stron. Towarzyszy jej
bdzie poczucie, e nie zasuguje na swojego partnera, bo innych
zwykle postrzega jakolepszych od siebie.Atak i
ucieczkaPerfekcjonici maj tendencj do poszukiwania partnera
idealnego. Tak przynajmniej wydaje si na pierwszy rzut oka
wybrzydzaj i doszukuj si wszelkich wad i niedocigni, by na ich
podstawie odrzuca lub zrywa znajomoci. W rzeczywistoci sprawa jest
jednak bardziej zoona. Windujc oczekiwania i standardy, uzasadniaj
swoje odrzucenie albo realizuj strategi unikania. Krytykuj i
odrzucaj, bo czuj si w jaki sposb zagroeni w danej relacji. Nie
zdaj sobie oczywicie z tego sprawy, wic automatycznie uciekaj si do
strategii: atakuj pierwszy i uciekaj.Osoby skrajnie zewntrznie
ukierunkowane bywaj wymagajce. W ich przypadku moe pojawi si takie
typowe poszukiwanie idealnej mioci, oczekiwanie na swoj powk. Osb
nieidealnych nie bior wic w ogle pod uwag w swojej ocenie. Majc
bardzo wysokie poczucie wasnej wartoci, wol pozosta samotni, ni
obniy wasne oczekiwania i standardy.Co ciekawe, wikszo
perfekcjonistw ostatecznie zdaje sobie spraw z dwch aspektw
interakcji midzyludzkich. Z jednej strony zdaj sobie spraw z wasnej
szczegowoci i drobiazgowoci, z drugiej wiedz, e niektrzy naprawd
nie przykadaj si do rnych rzeczy i realnie zasuguj na krytyk.
Niekiedy maj trudno w odrnieniu tego, jak jest w danej sytuacji
naprawd. Czy krytyka jest uzasadniona, czy te moe oni sami ju s
zbytnio czepialscy?wane jest nauczenie perfekcjonisty, jak si bawi
i relaksowa.Poza tym warto wzmacnia sukcesy partnera, docenia je
(pamitajc, e przejaskrawiony entuzjazm wzbudzi podejrzenia o
nieszczero), okazywa wiar i zaufanie w zdolnoci perfekcjonisty.
Mona te sta si wzorem niedoskonaoci, pokaza partnerowi, jak my sami
zmagamy si z wasnymi niedoskonaociami, bdami, porakami.Terapia da
prawo do bdwCzy partner perfekcjonista bdzie w stanie naprawd si
odsoni, pokaza swoje lki, saboci? W bliskiej relacji, w ktrej
istnieje akceptacja i wzajemne wsparcie, jak najbardziej. Chocia z
jego punktu widzenia kada sytuacja obnaajca wasn niedoskonao czy
popeniane bdy (prawdziwe lub tylko rzekome) bdzie trudna.Dobrym
rozwizaniem jest skorzystanie z pomocy psychoterapeuty. Znamienne
jest to, e perfekcjonici najczciej nie trafiaj na terapi z powodu
swojego perfekcjonizmu, ale w zwizku z szeregiem innych problemw, w
ktrych perfekcjonizm ma swj udzia, takich jak: depresja, zaburzenia
odywiania czy zaburzenia lkowe. Do przyjrzenia si sobie skania
niekiedy partner: bo w zwizku dzieje si gorzej, bo perfekcjonista
nosi w sobie nieustanne poczucie winy wobec drugiej strony, bo
oboje maj poczucie niespeniania oczekiwa w relacji.Kamieniem
milowym w terapii jest powizanie perfekcjonistycznych cech z
aktualnymi problemami, ktre pojawiaj si w jego yciu, zwizku.
Dostrzeenie tej zalenoci jest niekiedy bardzo trudne. Trzeba sobie
najpierw uwiadomi, e cechy, ktre w sobie cenimy (a niekiedy te ceni
je otoczenie), s zarazem rdem problemw, powoduj konflikty i
negatywne konsekwencje dla nas samych, np. dyskomfort, nisk
samoocen, zmczenie). To takie mocowanie si ze sob, ale warto je
przej, by poprawi jako ycia swojego i partnera.Nina
Ogiska-BulikPsycholog, profesor zwyczajny, kierownik Zakadu
Psychologii Zdrowia, Instytut Psychologii Uniwersytetu dzkiego
Uzalenienia behawioralne czym s i skd si bior?
Do niedawna uzalenienia wizano przede wszystkim z zaywaniem
substancji psychoaktywnych. Dzi coraz czciej mamy do czynienia z
uzalenieniami behawioralnymi, czyli od czynnoci. Uzalenienie od
czynnoci (action addiction, behavioral dependency)1 jest traktowane
jako uzalenienie od popdw, jak np. od gier hazardowych czy
komputerowych, internetu, jedzenia, pracy, zakupw. Repertuar takich
zachowa cigle si poszerza. Oprcz wymienionych, wskazuje si take na
uzalenienie od seksu, telefonu komrkowego, kart patniczych, rodkw
masowego przekazu.Wyrnia si rwnie tanoreksj (uzalenienie od
opalania si, przede wszystkim w solarium), ortoreksj (nadmierna
koncentracja na zdrowym jedzeniu), bigoreksj (przesadna dbao o wasn
sylwetk, poprzez podejmowanie wicze fizycznych, wysokobiakow diet,
stosowanie sterydw anabolicznych), alkoreksj (zastpowanie jedzenia
alkoholem w celu utrzymania szczupej sylwetki). Mwi si take o
uzalenieniu od zabiegw medycyny estetycznej (gwnie botoksu) czy
chirurgii plastycznej.Tego typu zachowania s traktowane jako
zachowania naogowe (kompulsywne), nad ktrymi czowiek nie jest w
stanie zapanowa i ktre w sposb negatywny wpywaj na wiele obszarw
jego funkcjonowania. Ich celem jest nie tyle osignicie przyjemnoci,
co zredukowanie zego samopoczucia i wewntrznego napicia. Oglnie,
jest to rodzaj uzalenienia psychicznego (niesubstancjalnego), za o
patologii wiadczy przejawianie duego zapotrzebowania na wykonywanie
tych czynnoci, ich czstotliwo i intensywno. Pomimo e zachowania te
maj charakter autodestrukcyjny to wiele z nich, a szczeglnie
pracoholizm, jest akceptowanych spoecznie.Uzalenienie od substancji
a uzalenienie od czynnoci
Biorc pod uwag kryteria obowizujcej aktualnie midzynarodowej
klasyfikacji chorb i zaburze psychicznych (ICD-10), o uzalenieniu
wiadcz takie cechy, jak: silne pragnienie lub poczucie przymusu
podejmowania okrelonych zachowa, trudnoci w kontrolowaniu
zachowania zwizanego z danym obszarem dziaania, fizjologiczne
objawy odstawienia, wystpujce, gdy zachowanie zostao przerwane lub
ograniczone, stwierdzenie tolerancji (potrzeba nasilania zachowa w
celu uzyskania efektw wczeniej uzyskiwanych przy mniejszym
nasileniu), narastajce zaniedbywanie innych rde przyjemnoci,
kontynuacja szkodliwych zachowa mimo wyranych szkd z nimi
zwizanych. Podobne cechy mona przypisa uzalenieniom
niesubstancjalnym. Waciwie nie ma rnic w zasadniczych cechach
zachowania ludzi uzalenionych od substancji czy od czynnoci. Ci
pierwsi poszukuj kontaktu z substancj, drudzy za moliwoci
zrealizowania zachowania. W jednym i drugim przypadku wystpuje
silne pragnienie wykonywania danej czynnoci, nastpuje utrata
kontroli, pojawiaj si objawy zespou abstynencyjnego w postaci rnych
dolegliwoci i niepokoju oraz kompulsywne (przymusowe) pragnienie
kontynuowania aktywnoci pomimo jej negatywnego wpywu na
funkcjonowanie psychospoeczne jednostki. Pomimo wystpujcych
podobiestw oraz nasilania si zjawiska, brak jest zgody co do
uznania wymienionych zachowa kompulsywnych za uzalenienie. Tym
bardziej e o ile mona unika zaywania rodkw psychoaktywnych, o tyle
nie da si unikn takich zachowa, jak jedzenie czy kupowanie.
Dotychczas jedynie hazard zosta wprowadzony do midzynarodowej
klasyfikacji zaburze psychicznych, ale nie jako uzalenienie, lecz
jako patologiczne zachowanie. Niemniej jednak, ze wzgldu na
rozpowszechnienie zjawiska oraz wynikajce z niego negatywne
konsekwencje dla funkcjonowania czowieka, stao si ono przedmiotem
zainteresowania zarwno badaczy, jak i praktykw.Negatywne
konsekwencje uzalenie behawioralnych
Negatywne skutki zachowa kompulsywnych, w zalenoci od ich
rodzaju, mog si przejawia w rnych sferach funkcjonowania czowieka,
przede wszystkim za w sferze fizycznej, a take
psychiczno-spoecznej. Wrd konsekwencji zwizanych ze sfer fizyczn
wymienia si najczciej ble gowy, nadgarstka, ble w klatce
piersiowej, problemy odkowe, tiki nerwowe, zawroty gowy czy zesp
przewlekego zmczenia. S one charakterystyczne przede wszystkim dla
pracoholizmu czy internetoholizmu.Wrd objaww psychicznych
wynikajcych z nadmiernego angaowania si w czynnoci wymienia si
nadaktywno, problemy ze snem, nieumiejtno wypoczynku, zmienne
nastroje, uczucie irytacji, draliwo, trudnoci w koncentracji uwagi,
zanion samoocen, jak rwnie nisz satysfakcj z ycia. Szkody w sferze
spoecznej obejmuj zaniedbywanie innych aktywnoci, zawenie (bd brak)
zainteresowa, izolowanie si od innych ludzi, ze relacje rodzinne
zwizane z zanikaniem wizi czy rozpadem rodziny. Tak wic ofiar osoby
uzalenionej, zwaszcza jeli problem dotyczy pracoholizmu czy
zakupoholizmu, moe by nie tylko ona sama, ale take jej
wsppracownicy, wspmaonek oraz dzieci. Z kolei konsekwencje
ponoszone przez dzieci zwikszaj ich podatno na rnego rodzaju
zaburzenia psychiczne i formy uzalenienia w przyszoci. Jak wskazuje
Christenson (1994), zakupoholicy, czciej ni przecitni ludzie, s
samotnikami, czciej te si rozwodz.Warto pamita, e angaowanie si w
zakupy czy w hazard moe by rwnie rdem pozytywnych emocji, moe
uwalnia od napicia, dostarcza poczucia ulgi, jednake odczuwane jako
przyjemny stan pobudzenia do szybko mija, przynoszc wstyd, wyrzuty
sumienia, obwinianie si za brak kontroli nad zachowaniem. Negatywne
skutki uzalenie behawioralnych mona take rozpatrywa w sferze
finansw. Dotyczy to przede wszystkim zakupoholizm i hazardu.
Kompulsywne kupowanie czy angaowanie si w hazard pociga za sob
problemy finansowe, w tym zaduanie si, w skrajnych przypadkach moe
nawet prowadzi do bankructwa. Jakie s przyczyny uzalenie
behawioralnych?
Co jest powodem tej nowej fali uzalenie? Zachowania kompulsywne
(naogowe), podobnie jak w przypadku zaywania substancji
psychoaktywnych, s efektem interakcji rnorodnych czynnikw (model
polietiologiczny), wrd ktrych naley wymieni czynniki biologiczne
(neurobiologiczne, genetyczne), spoeczne (spoeczno-kulturowe,
rodzinne) i psychologiczne (podmiotowe). Uwarunkowania biologiczne
zachowa kompulsywnych
W procesie uzaleniania si zarwno od substancji psychoaktywnych,
jak i od czynnoci istotn rol odgrywaj substancje chemiczne, zwane
neuroprzekanikami (neurotransmiterami). Uzalenienie jest wynikiem
zaburzenia rwnowagi midzy dwoma ukadami neuroprzekanikowymi, ukadem
nagrody za ktry odpowiada ukad dopaminergiczny w mzgu i ukadem kary
ktrym zawiaduje ukad serotoninergiczny. U osb uzalenionych na
skutek zaburzenia aktywnoci obu ukadw maleje rola ukadu kary, a
wzrasta ukadu nagrody. Zayta substancja lub wykonana czynno peni
wic rol natychmiastowej gratyfikacji. Jak wskazuje znany fizjolog
Vetulani (2001), gwn rol w funkcjonowaniu ukadu nagrody odgrywaj
endogenne opioidy, takie jak: endorfina, enkefalina, dynorfina, a
take serotonina i dopamina, ktre oddziauj na receptory opioidowe.
Szczegln rol w procesie uzaleniania odgrywa dopamina. Jej ilo
wyranie wzrasta po zayciu substancji psychoaktywnej czy po
wykonaniu czynnoci, np. dokonaniu zakupw. Jak podkrela Guerreschi
(2006), odczuwanie przyjemnoci czy zagodzenie napicia, niezalenie
od rodzaju uzalenienia, jest dzieem tego samego neuroprzekanika.
Jednake w przypadku uzalenienia fizycznego rodek psychoaktywny jest
dostarczany z zewntrz, natomiast w uzalenieniach od czynnoci sam
organizm w reakcji na stymulujce bodce (jedzenie, zakupy, praca,
gry hazardowe) moe uwalnia substancje wpywajce na odczuwanie
przyjemnoci i zadowolenia. Wskazuje si wic na wyrane podobiestwo
mechanizmw odpowiedzialnych za zaywanie substancji psychoaktywnych
do mechanizmw warunkujcych naogowe zachowania dotyczce podejmowania
czynnoci. Uwarunkowania spoeczno-psychologiczne
Do rozwoju uzalenie behawioralnych niewtpliwie przyczyniaj si
zmiany cywilizacyjne, wzrastajce tempo ycia i konsumpcyjne podejcie
do ycia, coraz bardziej powszechny stres i towarzyszce mu negatywne
emocje. Zmiany cywilizacyjne przyczyniy si do wzrostu dobrobytu,
czego wyrazem jest wzrost konsumpcji, a to pociga za sob ryzyko
jedzenioholizmu czy zakupoholizmu. Jak stwierdza Guerreschi w ksice
Nowe uzalenienia, wydanej w 2006 roku, tego rodzaju uzalenienia
pojawiy si przede wszystkim w zwizku z postpem technologicznym i
wspczesn cywilizacj, ktra z jednej strony naraa ludzi na stres,
pustk i nud, a z drugiej wzmacnia denia do natychmiastowego
zaspokojenia pragnie, dostarczajc do tego niezbdnych rodkw. Za
istotne czynniki spoeczne, sprzyjajce rozwojowi zachowa
kompulsywnych, uznaje si okrelone postawy konsumpcyjne i wyznawanie
wartoci materialistycznych. Naley take zwrci uwag, e zachodzce
zmiany cywilizacyjne wymuszaj konieczno dostosowania si do nich, co
zwiksza poczucie zagubienia jednostki, wywouje stres i negatywne
emocje. Z kolei dowiadczanie stresu i przeywane emocje mog jednych
skania do ucieczki w alkohol, narkotyki, innych w prac, internet,
zakupy czy hazard.W rozwoju uzalenie od czynnoci istotn rol
odgrywaj take uwarunkowania rodzinne. Szczeglnie wane wydaje si
modelowanie spoeczne. Modzi ludzie ucz si pewnych zachowa,
obserwujc je we wasnej rodzinie, zwaszcza jeli te zachowania s
nagradzane. Oznacza to, e prawdopodobiestwo pojawienia si u
jednostki kompulsywnych zachowa jest wiksze, jeli takie zachowania
wystpiy w jej rodowisku rodzinnym.Do rozwoju uzalenie mog przyczyni
si rwnie takie czynniki, jak struktura rodziny, panujca w niej
atmosfera wychowawcza, stosowane metody wychowawcze czy preferowany
przez rodzicw system wartoci. Podejmowaniu zachowa naogowych,
przede wszystkim zwizanych z hazardem, jak podaje Bellringer
(1999), sprzyja rodzina dysfunkcjonalna, rozbita, ubstwo, przemoc w
rodzinie, mier lub powana choroba ktrego z rodzicw, nadmierne
przywizywanie wagi do pienidzy i wartoci materialnych przez
rodzicw, poczucie odrzucenia ze strony rodzicw.Czynnikami
sprzyjajcymi rozwojowi uzalenie s take osabienie wizi rodzinnych i
zaburzenia penionych rl zwizanych z wychowaniem dzieci,
zaspokajaniem potrzeb bliskoci, bezpieczestwa, akceptacji czy
dawaniem wsparcia. Dla wielu ludzi rekompensat tego, czego nie
dostali w rodzinie, staje si wejcie w nag, niezalenie od tego,
czego dotyczy, a wic take pracy, jedzenia czy zakupw. Istotn rol w
podejmowaniu zachowa kompulsywnych zwizanych z wykonywaniem
czynnoci zdaj si peni czynniki socjodemograficzne, takie jak: pe,
wiek czy status spoeczno-ekonomiczny. Rezultaty bada dotyczcych
zwizku pci ze skonnoci do zachowa kompulsywnych nie s jednoznaczne.
W odniesieniu do niektrych z nich wystpuje wyrana przewaga kobiet
(zakupoholizm, jedzenioholizm), w innych (angaowanie si w internet
czy uprawianie hazardu) obserwuje si przewag mczyzn. Patologiczny
hazard wystpuje u ok. 6% mczyzn i nieco ponad 0,5% kobiet (Lejoyeux
i in., 2000). Z kolei wrd uzalenionych od zakupw ponad 80% stanowi
kobiety (Christenson i wsp., 1994). Przymus zwizany z podejmowaniem
okrelonych czynnoci, ktre mog prowadzi do uzalenienia z reguy
pojawia si ju w modym wieku. Z przeprowadzonych bada (Dell i in.,
1981) wynika, e doroli uzalenieni od hazardu rozpoczynali granie
pomidzy 10. a 19. rokiem ycia. Szczeglnie wczenie rozpoczyna si gr
na automatach. Z danych przytoczonych przez Griffithsa (2004)
wynika, e osoby uzalenione od hazardu rozpoczynay granie przed 10.
rokiem ycia. Mody wiek sprzyja rwnie uzalenianiu si od internetu
oraz od zakupw. Z kolei najbardziej ryzykownym przedziaem wiekowym
sprzyjajcym nasilaniu si przymusu pracy jest zakres 35-49 lat
(Goliska, 2008).Z rozwojem uzalenie od czynnoci wie si take status
spoeczno-ekonomiczny. W najwikszym stopniu dotyczy to
zakupoholizmu, chocia i w tym przypadku prezentowane w literaturze
dane nie s jednoznaczne. Niektre z nich wskazuj, e im wyszy status,
tym wiksza skonno do kompulsywnego kupowania, inne wskazuj, e do
nadmiernego kupowania najbardziej skonne s osoby o rednich
dochodach (DAstous i in., 1990). Natomiast w przypadku hazardu
wiksze skonnoci do angaowania si w aktywno hazardow przejawiaj
osoby o niszych dochodach, w tym czsto bezrobotne (Niewiadomska i
in., 2005). Wrd uwarunkowa zachowa kompulsywnych wymienia si rwnie
postawy i przekonania religijne (duchowe). Przeywanie stanu
frustracji, pustki egzystencjalnej, zwizanej z brakiem odpowiedzi
na pytania o sens ycia, czy istotne wartoci mog skania jednostk do
poszukiwania substytutw i dziaa zastpczych, a std ju prosta droga
do angaowania si w zachowania o charakterze naogowym.Istotne
znaczenie w podejmowaniu zachowa kompulsywnych prowadzcych do
uzalenienia przypisuje si podmiotowym waciwociom jednostki, w tym
cechom osobowoci. Naley jednake wyranie podkreli, e w powstawaniu
uzalenienia (zarwno od substancji, jak i czynnoci) osobowo odgrywa
istotn rol, lecz w poczeniu z innymi czynnikami, przede wszystkim
neurofizjologicznymi i spoeczno-kulturowymi (model
polietiologiczny). Naley rwnie zwrci uwag, e pewne cechy osobowoci
mog by skutkiem rozwoju uzalenie. Nadmiernemu angaowaniu si w
czynnoci sprzyjaj takie charakterystyczne dla czowieka waciwoci,
jak poszukiwanie natychmiastowej gratyfikacji, szybkiej
przyjemnoci, a take trudnoci w kontrolowaniu wasnych impulsw.
Tendencja do angaowania si w zachowania kompulsywne jest rwnie
powizana ze skonnoci do podejmowania zachowa ryzykownych. U ich
podoa ley potrzeba poszukiwania nowych dozna (wrae) i denie do
uzyskania przyjemnoci wynikajcej ze sprawdzenia swoich moliwoci,
pokonywania siebie i swoich ogranicze. Dla niektrych poszukiwanie
intensywnej stymulacji moe sta si sposobem na ycie. Poszukiwanie
wrae i zwizane z nim zapotrzebowanie na doznawanie przyjemnoci ma
znaczenie przede wszystkim w odniesieniu do hazardu. Z danych
przytaczanych przez Zalekiewicza (2005) wynika, e dla ponad 50%
hazardzistw hazard stanowi gwne rdo przyjemnoci i podekscytowania,
a tylko 8% przyznao, e angauje si w gry z chci zarobienia
pienidzy.Wrd waciwoci osobowoci, ktre uznaje si za sprzyjajce
uzalenieniom behawioralnym (szerzej omwionych w ksice
Ogiskiej-Bulik Uzalenienie od czynnoci. Mit czy rzeczywisto),
wymienia si pesymizm yciowy, niskie poczucie wasnej wartoci,
niemiao, wysoki poziom lku, bezradno, zewntrzne poczucie kontroli,
skonno do dowiadczania negatywnego afektu, neurotyczno, niedostatki
w zakresie samokontroli emocjonalnej, trudnoci w relacjach z
innymi, a przede wszystkim problemy w radzeniu sobie ze stresem i
negatywnymi emocjami. Angaowanie si w czynnoci przymusowe moe by
rwnie efektem ulegania autorytetom i presji rwienikw. Najwiksze
znaczenie w rozwoju uzalenie, jak wskazuje Cierpiakowska (2006),
przypisywane jest redukcji napicia i uldze, ktrej czowiek dowiadcza
po zayciu okrelonej substancji lub wykonaniu danej czynnoci.
Zachodzce w tej sytuacji zmiany, np. w postaci poprawy nastroju,
obnienia napicia czy pojawienia si przyjemnych emocji, stanowi
istotne wzmocnienie pozytywne, co w konsekwencji prowadzi do
utrwalenia podejmowanych zachowa.Bibliografia Bellringer P.,
Understanding problem gamblers, Free Association Books, London
1999.Christenson G.A. i in., Compulsive buying: descriptive
characteristics and psychiatric comorbidity, Journal of Clinical
Psychiatry, 55 (1), 1994.Cierpiakowska L., Kierunki rozwoju
wspczesnej psychologii uzalenie (na przykadzie alkoholizmu) (w:) L.
Cierpiakowska (red.), Oblicza wspczesnych uzalenie, Wyd. UAM, Pozna
2006.DAstous A., Maltais J., Roberge C., Compulsive buying
tendencies of adolescent consumers, Advances in Consumer Research,
17, 1990.Dell L.J., Ruzika M.F. Palisi A.T., Personality and other
factors associated with gambling addiction, International Journal
of Addictions, 16, 1981.Goliska L., Pracoholizm. Uzalenienie czy
pasja, Wyd. Difin, Warszawa 2008.Griffiths M., Gry i hazard.
Uzalenienia dzieci w okresie dorastania, GWP, Gdask 2004.Guerreschi
C., Nowe uzalenienia, Wyd. Salwator, Krakw 2006.Lejoyeux M., Mc
Loughlin M., Ades I., Epidemiology of behavioral dependence:
Literature review and results of original studies, European
Psychiatry, 15, 2000.Niewiadomska I., Brzeziska M., Lelonek B.,
Hazard, Wyd. KUL, Lublin 2005.Ogiska-Bulik N., Uzalenienie od
czynnoci. Mit czy rzeczywisto, Wyd. Difin, Warszawa 2010.Vetulani
J., Uzalenienia lekowe: Mechanizmy neurobiologiczne i podstawy
farmakoterapii, Alkoholizm i Narkomania, 14 (1), 2001.Zalekiewicz
T., Przyjemno czy konieczno. Psychologia spostrzegania i
podejmowania ryzyka, GWP, Gdask 2005.
1W odniesieniu do uzalenie czynnociowych stosowane jest rwnie
pojcie holizmu, np. pracoholizm, jedzenioholizm czy
zakupoholizm.[^]http://akademiapop.org/elzbieta-krolak-uzaleznienie/
http://www.rops-opole.pl/publikacje/Raport%20pokonferencyjny%20-%20Wolni%20od%20uzaleznien%20behawioralnych.pdfWolni
od uzalenie behawioralnychRaport Pokonferencyjny Opole
2012Przyczyny uzalenie wizane s z czynnikami psychologicznymi,
duchowymi i rodowiskowymi,ktre nakadaj si na biologiczne podoe. W
miar poznawania mechanizmw neurobiologicznychwpywajcych na nasze
zachowania, coraz wiksza rola w powstawaniu uzalenieprzypisywana
jest nieprawidowemu funkcjonowaniu tzw. ukadu nagrody w mzgu
(orodkaprzyjemnoci, ukadu pozytywnego wzmocnienia), w ktrym istotn
rol, obok endogennychopiatw, odgrywa neuroprzekanik1 dopamina.
Dziaanie nagradzajce jest efektempobudzenia neuronw
dopaminergicznych w okrelonych obszarach ukadu
limbicznego,stanowicych neuroanatomiczny i neurochemiczny substrat
wspomnianego ukadu nagrody.Niektre zachowania, podobnie jak
substancje psychoaktywne, aktywuj neuroprzekanictwodopaminergiczne
i wywouj zmiany adaptacyjne przyczyniajce si do rozwoju
uzalenienia.Bodce pozytywnie wzmacniajce (sprawiajce przyjemno)
wywouj w organizmie reakcjenastawione na ponowny kontakt ze rdem
tych pozytywnych odczu (na kontakt z nagrod).Ukad nagrody, u
jednych osb domaga si dodatkowej stymulacji po to, aby
podtrzymywabd powtrzy przyjemne doznania (owcy nagrd np. tzw.
hazardzici akcji) za u innychdy do uwolnienia od psychicznego
dyskomfortu (poszukiwacze ulgi np. tzw. hazardziciucieczki). Dla
wielu osb waniejsze moe by oczekiwanie na przyjemno ni sama
przyjemno.Szczeglnie podatne na uzalenienia (naogi) bd wic zarwno
osoby, ktre majmniej aktywny ukad nagrody, co skania je do
poszukiwania rnych sposobw na jego pobudzenie,jak i te, u ktrych
wystpuj deficyty niektrych umiejtnoci (kompetencji)
yciowych2.Okrelona substancja lub zachowanie pomaga tym osobom,
chwilowo i tylko pozornie,owe deficyty niwelowa. Towarzysz temu
powane trudnoci w oparciu si impulsom popychajcymje w kierunku
okrelonego zachowania, z towarzyszcym silnym napiciem przedi
doznawaniem ulgi, po jego zrealizowaniu. Takim sytuacjom towarzyszy
przewanie poczuciebezradnoci i wiadomo upoledzonej kontroli nad
swoim zachowaniem.Jest cakiem prawdopodobne, e nie jedna, z
czytajcych te sowa osb mgby znale u siebie,mniej lub bardziej
wyrane, objawy jakiego uzalenienia (naogu), gdyby tylko
zechciaazastosowa si do sugestii zawartej w powiedzeniu: nigdy nie
wiesz, od czego jeste uzaleniony,dopki sobie tego nie odmwisz.3
Identyfikacj powinna uatwi wiadomo, e uzalenieniamog mie zarwno
charakter aktywny (np. w przypadku przyjmowania substancji
psychoaktywnych,uczestniczenia w grach hazardowych czy dokonywania
zakupw) jak i bierny(np. w przypadku ogldania filmw).Nie kady zdaje
sobie spraw z tego, e osoby uzalenione, czsto wbrew stwarzanym
pozorom,s bardzo nieszczliwe i samotne. Osoby te nie wierz w to, e
ich ycie moe si zmienina lepsze. Bardzo czsto nie widzc szansy na
poradzenie sobie z uzalenieniem i problemami,ktre s jego wynikiem,
myl nawet o mierci, ktra mogaby rozwiza ich problemy (np.ok. 60%
patologicznych hazardzistw rozwaa samobjstwo, a 20-30% podejmuje
prby samobjcze).Wiele uzalenionych osb nie jest w stanie wyobrazi
sobie, e rozwj uzalenieniamona zatrzyma, a jednoczenie, pomimo
uzalenienia, cieszy si yciem, mie szczliwrodzin, przyjaci i y
godnie.1 Neuroprzekanik (neurotransmiter) zwizek chemiczny
przenoszcy sygnay pomidzy komrkami nerwowymi.2 Wg WHO s to
umiejtnoci(zdolnoci), umoliwiajce czowiekowi pozytywne zachowania
przystosowawcze, dzikiktrym skutecznie radzi sobie z zadaniami
(wymaganiami) i wyzwaniami codziennego ycia.3 Trzewe myli, 124,
Media Rodzina 1996
Dzieci uciekajce w wiat Internetu i gier komputerowych, czsto
kompensuj sobie niedostatki swojego ycia rodzinnego i spoecznego.
Do otaczania si iluzj cyberprzestrzeni skonne s przede wszystkim
dzieci samotne, zagubione w wiecie dorosych, poszukujce bliskoci z
innymi, posiadajce obnion samoocen, skonne do izolowania si, z
potrzeb przynalenoci do jakiej grupy, wycofane.
Zygmunt MadejaBiuletyn Informacyjny Problemy Narkomanii nr
4/2006PATOMECHANIZMY UZALENIENIA PSYCHOLOGICZNEGO OD SUBSTANCJI
PSYCHOAKTYWNYCH */Przykadem teorii wskozakresowej wyjaniajcej
zwizki midzy osobowoci i uzalenieniem od wszystkich substancji
psychoaktywnych jest teoria poszukiwania dozna, ktr sformuowa
Zuckerman (1979, 1983, 1993). Autor ten, jako pierwszy, potraktowa
gotowo do poszukiwania dozna jako aspekt osobowoci. Poszukiwanie
dozna wiadczy o poziomie stymulacji, jakiego dana osoba najczciej
potrzebuje. Zuckerman empirycznie potwierdzi rzeczywiste
wystpowanie czterech czynnikw okrelajcych t waciwo psychiczn. Nale
do nich: pogo za przygod i sensacj, tendencja do impulsywnego
dziaania, stae poszukiwanie nowych dowiadcze i podatno na nud.
Badania wykazay, e poszukiwanie dozna, mierzone skonstruowan przez
Zuckermana (1993) Skal Poszukiwa Dozna, jest zwizane z zaywaniem
narkotykw, eksperymentowaniem w sferze seksu, publicznym
naduywaniem alkoholu oraz podejmowaniem niebezpiecznych dla siebie
i innych osb dziaa (s to czste zachowania z wysokim stopniem
ryzyka). S.24Poszukiwanie nowoci, obok przekraczania granic i
konwencji, nietolerowania nudy, podejmowania ryzykownych dziaa,
jest zdaniem Zuckermana (1979, 7-9) cech osobowoci, ktra naley do
istotnego aspektu poszukiwania dozna. Definiuje on ten rodzaj
aktywnoci jako cech okrelan przez potrzeb przeywania rnych nowych i
zoonych dozna oraz dowiadcze, a take gotowo ponoszenia ryzyka
fizycznego oraz spoecznego w celu zaspokojenia tej potrzeby (s.10).
Wedug tego autora osoby szukajce dozna chtnie sigaj po substancje
psychoaktywne midzy innymi dlatego, e charakteryzujcy je bardzo
niski poziom oksydazy monoaminowej10 umoliwia im przeywanie
silniejszych bodcw emocjonalnych ni ludziom o wysokim poziomie tego
enzymu. Potwierdzio ten zwizek wielu badaczy (Tarter i wsp. 1995,
315-319). Osoby szukajce wrae charakteryzuj si niskim poziomem
oksydazy monoaminowej, co znaczy zarazem, e maj wysoki poziom
adrenaliny. W takiej sytuacji orodki gratyfikacji s gotowe do
pracy. Osoby poszukujce mocnych wrae odczuwaj wic wiksz przyjemno
lub wiksz satysfakcj, kiedy zayj takie substancje, jak kokaina,
pobudzajce orodki gratyfikacji. W rezultacie jest bardziej
prawdopodobne, e te osoby ponownie sign po narkotyk. Natomiast
osoby o niskim wskaniku zapotrzebowania na mocne wraenia, z powodu
innych proporcji substancji chemicznych w mzgu, nie dowiadczaj tak
silnego poczucia gratyfikacji i s mniej skore do powtrzenia prby
(Buck 1999). Poziom oksydazy monoaminowej jest uwarunkowany
genetycznie, a potrzeba silnych dozna w okoo 60 % zaley od genw.
Powysze wyjanienia tumacz, dlaczego wiele osb, ktre w okresie
dziecistwa byy nadaktywne, nadpobudliwe psychoruchowo, po osigniciu
wieku dojrzaego zaczyna poszukiwa dozna, aby kompensowa niedobr
swojego pobudzenia (Madeja 2006 s.31
http://siecioholizm.eu/mid.php?sel=w_pulapce_interneturdo:
http://www.badania.psychologia.uni.wroc.pl/?type=artykulPsychologiczne
uwarunkowania uzalenienia od Internetu
Bardzo wiele bada wskazuje, e wbrew pozytywnym funkcjom
spoecznym jakie moe spenia Internet, problematycznie w niego
zaangaowane wie si z trudnociami w podtrzymywaniu i realizowaniu
realnych kontaktw interpersonalnych oraz pogbiajc si izolacj
spoeczn i samotnoci. U wielu problematycznych internautw stwierdza
si wysoki poziom depresyjnoci (skonno do przeywania negatywnych
nastrojw i zaniania poczucia wasnej wartoci), kompulsywnoci i
poczucia osamotnienia, ktre wzrastaj wraz z latami zaangaowania w
Internet (por. Young, Rodgersa, 1998; Davis, Flett, Besser, 2002;
Whang, Lee, Chang, 2003; Shapira, i in. 2003; Engelberg, Sjberg,
2004; Batorski, 2004). Badania wskazuj, e nadmiernie zaangaowani w
Internet poszukuj w nim rozwizania swoich trudnoci
interpersonalnych i korzystaj z Internetu jako formy ucieczki od
wymaga yciowych. Stwierdza si u nich siln tendencj do zwlekania i
dystrakcji w rozwizywaniu zada i problemw yciowych oraz skonno do
pesymistycznego przeuwania myli. Czsto wie si to z brakiem pewnoci
siebie, nisk samoocen i samoakceptacj (Davis, Flett, Besser, 2002).
Problematyczni internauci wyraaj bardziej dewiacyjne wartoci (s mao
konformistyczni) ni nieproblematyczni oraz poszukuj w tej formie
aktywnoci yciowej dookrelenia wasnej tosamoci. Co wicej, uwikani w
Internet uytkownicy dowiadczaj silniejszego stresu yciowego ni nie
uwikani a ucieczka w wirtualny wiat jest ich sposobem radzenia
sobie z yciowym stresem oraz rodkiem na popraw jakoci ycia (por.
Young, 1996, 1998; 1999; Davis, Flett, Besser, 2002; Wallace, 2003;
Whang, Lee, Chang, 2003; Engelberg, Sjberg, 2004).
Wiele bada wskazuje, e problematyczne uywanie Internetu wie si z
takimi cechami uytkownikw jak wraliwo na spoeczne odrzucenie (lk
przed odrzuceniem, lk spoeczny) i trudnoci z otwart komunikacj
interpersonaln, niska inteligencja emocjonalna i kompetencje
spoeczne oraz powizane z nimi niemiao i zewntrzne umiejscowienie
poczucia kontroli (Young, 1996; Davis, Flett, Besser, 2002; Henne,
2003; Engelberg, Sjberg, 2004; Chak, Leung, 2004).
Niektrzy badacze, wykorzystujc do zbadania struktury osobowoci
problematycznych uytkownikw Internetu rne, znane standaryzowane
narzdzia psychometryczne, dochodz do podobnych rezultatw. Young i
Rodgersa (1998) wykorzystujc 16-czynnikowy Inwentarz Osobowoci
Catella stwierdzili, e naogowi internauci to osoby skonne do
spoecznego izolowania si, pozostawania w samotnoci,
niekonwencjonalni indywidualici, polegajcych gwnie na sobie, o
wysoce rozwinitym myleniu abstrakcyjnym. Ponadto s to osoby o
wyszym poziomie lku spoecznego, wraliwoci i reaktywnoci
emocjonalnej. Z kolei Jakubik i Popawska (2002) w oparciu o List
Przymiotnikw (ACL) Gougha i Heilbruma opisali uzalenionych
internautw jako osoby maomwne, emocjonalnie zahamowane, o niskiej
aktywnoci a wysokiej ostronoci w kontaktach z innymi ludmi. Ponadto
stwierdzono, e s to osoby czujne i wraliwe, z silnie zachowanymi
potrzebami kontaktw z innymi ludmi, cechuje ich duy indywidualizm i
oryginalno mylenia. Natomiast Pluciski (2006) uywajc Inwentarz
Osobowoci NEO-FFI Costy i McCrae dowid, e badani przez niego
naogowi internauci rnili si od grupy kontrolnej wyszym neurotyzmem,
czyli s to osoby lkliwe, nadwraliwe emocjonalnie, skonne do
pesymistycznego mylenia i nadmiernego samokrytycyzmu, impulsywne i
mao odporne na stres.
Wielu badaczy zwraca uwag na to, e u pewnej czci uzalenionych
uytkownikw Internetu mona stwierdzi pewne zaburzenia pierwotne
wobec patologicznego wikania si w Internet. Wymienia si tutaj
szczeglnie depresj oraz zaburzenia maniakalno-depresyjne,
zaburzenia i parafilie seksualne (np. pedofili), uzalenienia od
rodkw psychoaktywnych. Internet moe przyciga takie osoby pozwalajc
na manifestowanie symptomw pierwotnego zaburzenia, dostarczajc
gratyfikacji (czsto na zasadzie substytucji) podtrzymujcych
istniejce zaburzenie, lub pomagajc w radzeniu sobie z nim (Young,
1996, 1998; 1999; Davis, Flett, Besser, 2002; Shapira, i in.
2003).
Analizujc wyej zarysowane cechy uytkownikw problematycznie
uwikanych w Internet, majc na uwadze korzyci jakie widz i osigaj
internauci z bycia on-line oraz odwoujc si do kryteriw
diagnostycznych uzalenienia od Internetu mona stwierdzi, e problem
ten znaczco wi si z deficytami umiejtnoci radzenia sobie ze stresem
i przystosowywania si do wymaga ycia spoecznego, frustracj wanych
potrzeb yciowych oraz kompensowaniem pewnych deficytw
osobowociowych.
Nasze wasne badania dowodz, e uzalenienie od Internetu silnie
powizane jest ze stresem yciowym i brakiem poczucia koherencji
(Poprawa, Dulewicz, 2006). We wspczesnej psychologii twierdzi si, e
czowiek dowiadcza stresu wwczas, kiedy zasoby, ktrymi dysponuje,
zarwno w sensie realnym jak i subiektywnym, staj si niewystarczajce
czy niedopasowane do wymaga jakim musi (lub pragnie) sprosta
(Lazarus, 1999; Heszen-Niejodek, 2000). Podmiotowe zasoby stanowi
warunki odpornoci na stres oraz efektywnego zmagania si z nim. Uwaa
si, e deficyty zasobw stwarzaj ryzyko problemw psychologicznych i
zdrowotnych (Rice, 1999; Bishop, 2000; Sk, Pasikowski, 2001).
Czowiek nie dysponujcy adekwatnymi zasobami radzenia sobie moe by
skonny do korzystania z zastpczych, nieadekwatnych i
nieprzystosowawczych, w kocu destruktywnych strategii radzenia
sobie. Tak strategi jest na przykad uywanie alkoholu lub innych
rodkw odurzajcych (Cooper i in., 1992; 1995), ale moe ni by rwnie
kade zachowanie naogowe, rwnie problematyczne uywanie
Internetu.
Wrd zasobw radzenia sobie wymienia si przede wszystkim, jako
nadrzdne poczucie koherencji (Pasikowski, 2000; Sk, 2001).
Opisywane jest ono w literaturze jako metazasb radzenia sobie ze
stresem. Antonovsky (1995, s.34) definiuje poczucie koherencji jako
"globaln orientacj czowieka, wyraajc stopie, w jakim czowiek ma
dojmujce, trwae, cho dynamiczne poczucie pewnoci, e (1) bodce
napywajce w cigu ycia ze rodowiska wewntrznego i zewntrznego maj
charakter ustrukturowany, przewidywalny i wytumaczalny; (2) dostpne
s zasoby, ktre pozwalaj mu sprosta wymaganiom stawianym przez te
bodce; (3) wymagania te s dla niego wyzwaniem wartym wysiku i
zaangaowania." Poczucie koherencji zawiera wic w sobie trzy
powizane ze sob komponenty: poczucie zrozumiaoci, zaradnoci
(sterowalnoci) i sensownoci. Poczucie koherencji bazuje i wyrasta z
tzw. uoglnionych zasobw odpornoci, a w kocu staje si metazasobem,
nadrzdnym mechanizmem organizacyjnym, ktry pozwala na
wykorzystywanie i rozwj innych zasobw (Sk, 2001).
Deficyty zasobw radzenia sobie wyraajce si w niskim poczuciu
koherencji, wi si z intensywniejszym dowiadczaniem stresu ycia
codziennego i wikszym ryzykiem poszukiwania alternatywnych, czsto
nieprzystosowawczych i niekonstruktywnych strategii radzenia sobie
(patrz: Marlatt i in., 1988; Makowska, Poprawa, 2001; Poprawa,
2003). Do takich strategii moe nalee uywanie Internetu, a
szczeglnie niektrych form aktywnoci internetowej, gwnie komunikacji
i gier interaktywnych (patrz te: Davis, Flett, Besser, 2002; Whang,
Lee, Chang, 2003). Jeli aktywno w Internecie zaczyna by
wykorzystywana w celu radzenia sobie ze stresem, wwczas wysoce
zwiksza si prawdopodobiestwo uzaleniania si od niej. Problematyczne
uwikanie w Internet staje si bardziej prawdopodobne dla osb
poszukujcych poprzez aktywno internetow emocjonalnej ulgi,
zapomnienia o swoich problemach i sabociach oraz wzmoenia emocji
pozytywnych. Wysoce ryzykuj uzalenieniem od Internetu osoby
uciekajce w t aktywno od rozwizywania, zmierzania si z codziennymi,
realnymi problemami. Problemy te mog mie zarwno charakter stresu
przecienia, bezradnoci, braku kontroli, jak i stresu deprywacji,
np. bliskich kontaktw emocjonalnych, przejawiania upragnionej
aktywnoci yciowej, dostarczenia sobie odpowiedniej stymulacji i
zmiennoci codziennego
ycia.http://www.psychologia.pl/inicjatywakorczakowska/files/koncepcja.pdf
http://onanizm.pl/index.php?/topic/12890-naogowe-odkadanie-spraw-na-pniej-prokrastynacja/Napisany
09.11.2012, 11:03
POPULARNY POST!Prokrastynacja - moja zmora: chorobliwe odkadanie
spraw na pniej, nawet tych bardzo wanych, bez wzgldu na
konsekwencje.
Poniej zamieszczam artyku Why Procrastination is So Common in
Addiction Recovery, ktry na szybko przeoyem na polski. Dziki temu
artykuowi zrozumiaem, jak bardzo cienka linia dzieli prokrastynacj
od uzalenienia behawioralnego. Prawie wszystko jest wsplne: nie
radzenie sobie z wewntrznym napiciem, irracjonalno zachowania w
odpowiedzi na emocje, nie liczenie si z konsekwencjami swoich
zachowa, poczucie winy napdzajce dalsz skonno do odkadania na
pniej.
Artyku:
Dlaczego prokrastynacja wystpuje tak czsto podczas leczenia
naogw?
Jeli potrafisz przyj, e leczenie naogw to nie wycznie trwanie w
abstynencji, bdzie Ci atwiej zrozumie, dlaczego tak czstym
problemem zdrowiejcych naogowcw jest prokrastynacja. Poniewa
zasadnicz czci terapii dla osb uzalenionych jest leczenie umysu
mylcego w sposb uzaleniony, logicznym jest, e prokrastynacja jako
skaza charakteru jest tak powszechna.
Czym jest prokrastynacja?Prokrastynacja jest sklasyfikowana jako
typ zachowania unikajcego , za ktrego przyczyn uwaa si sposb
radzenia sobie z wewntrznym napiciem. Jednak takie zachowanie
unikajce tylko powiksza problem. Skutkiem dziaa prokrastynatorw w
celu uniknicia stresu i napicia jest w rzeczywistoci jeszcze wiksza
ilo stresu i napicia ni mieli oni pocztkowo. Prokrastynacja w
niewielkim wymiarze jest uwaana za normaln. Problem zaczyna si
wtedy, gdy utrudnia ona normalne funkcjonowanie. Nie powinna by
mylona z lenistwem. Generalnie wie si ona ze stresem, niskim
poczuciem wasnej wartoci i autodestrukcyjnym myleniem. Czsto
spotykane w prokrastynacji s te wiadomo problemu kontrolowania
wasnych impulsw oraz potrzeba natychmiastowej satysfakcji. Wida w
tym bliskie powizanie z naogiem.
Naogowa osobowo Osoby dziaajce w oparciu o naogowy system
przekona maj tendencj do rozwijania naogowej osobowoci. Taka
osobowo rozwija si jako impuls chronienia si przed blem i
cierpieniem spowodowanym przez nieumiejtno zmierzenia si z
wyobraeniem takich osb na temat tego, jacy oni, inni ludzie oraz
wiat dookoa powinni by.Naogowa osobowo skada si z wielu cech.
Pomimo e kada osoba uzaleniona jest inna, uzalenieni maj wiele cech
wsplnych. Ich sposb radzenia sobie z tymi cechami moe by bardzo
rny.Wiele z rnych cech osobowoci naogowej idealnie pasuje do
naszego obecnego rozumienia zjawiska prokrastynacji. Potrzeba
natychmiastowej satysfakcji moe wyjania, dlaczego prokrastynator
odoy na pniej spraw bardzo wan, aby mg zaj si czym, co sprawi, e od
razu poczuje si dobrze. Obawa przed podejmowaniem ryzyka pasuje do
wewntrznych lkw, ktre powoduj prokrastynacj. Wszystkie te cechy
skadaj si u osoby uzalenionej na zachowanie unikajce, ktrego
skutkiem jest prokrastynacja.
Leczenie prokrastynacjiDoskonale zrozumiae jest, e leczenie z
naogw to co wicej ni tylko odstawienie kompulsywnych zachowa czy
zaywanych substancji. Polega to raczej na leczeniu naogowych wzorcw
mylenia. Na terapii grupowej dla osb uzalenionych bardzo czsto mona
usysze o problemie prokrastynacji. Jest to te bardzo czsto prg
zwalniajcy na drodze do wyleczenia naogu.Pierwszym krokiem do
zapanowania nad skonnoci do odkadania spraw na pniej jest
przyznanie si, e ma si ten problem. Jeli nie zaakceptujesz faktu, e
stosujesz prokrastynacj jako zachowanie unikajce, nie bdziesz
potrafi pracowa nad wyleczeniem si z tego. Kiedy ju przyznasz, e
jest to co, co stale robisz, musisz zacz bacznie si temu przyglda.
Przy kadej typowej codziennej czynnoci obserwuj, czy wanie nie
zaczynasz odkada na pniej czego, co powiniene zrobi od razu. Nie
chodzi tylko o to, eby by wiadomym takiego zachowania. Powiniene
skupi si na tym, CO POWODUJE, e zachowujesz si w ten sposb. Gdy ju
zidentyfikujesz emocje, ktre powoduj, e chcesz stosowa zachowanie
unikajce, bdziesz w stanie zobaczy nieracjonalno stosowanego przez
siebie zachowania w odpowiedzi na te emocje.I tak dochodzimy do
klucza do pokonania tendencji do odkadania na pniej: gdy ju wiesz,
e to robisz, przemylae, dlaczego to robisz musisz przesta to robi.
Zmu si do wykonania kadego zadania, ktre masz ochot odoy na pniej.
Przez zmuszenie si i wykonanie zadania unikniesz poczucia winy i
stresu, ktre miaby, gdyby zgodnie z tym, co czujesz, odoy na pniej.
Zmniejszenie poczucia winy i stresu bdzie miao wpyw na twoj ch do
unikania wykonywania zada w przyszoci.Kluczowy i oglny sposb na
radzenie sobie z prokastynacj poda gdzie steppenwolf, piszc e
chodzi przede wszystkim o pene zaangaowanie wiadomoci w czynno, ktr
mamy wykona. Oczywicie s rne techniki, by to zaangaowanie
osign.
Jedn z metod radzenia sobie z prokastynacj jest zmiana jzyka
wewntrznego, za pomoc ktrego rozmawiamy ze swoim mzgiem (jak
sformuowaa to kiedy Tenali). Chodzi o to, by nie stawia siebie w
pozycji niewolnika (musz, powinienem) ale w pozycji kierownika
(decyduj, wybieram, kieruj).
http://antyproana.blox.pl/2011/06/Poznac-siebie.htmlPozna
siebieWprawdzie zarzekaam si, e o leczeniu zab. odywiania pisac nie
bd, ale temat, ktry chc dzisiaj podj nie dotyczy tylko i wycznie
leczenia. To o czym chce napisa to sposb pojmowania zaburze
odywiania, ktry jest podstaw do dalszej terapii.Wiele osb wyobraa
sobie terapi jako dugie rozmowy o trudnym dziecistwie. To prawda -
wracajc do wanych wydarze z dziecistwa mona uzyska cakiem niezy
wgld w to, dlaczego co robimy tak jak robimy, dlaczego czujemy to
co czujemy. Jednak koncentrowanie si na tym co byo to domena przede
wszystkim nurtu terapii psychodynamicznej (czyli tej, ktra swoje
korzenie zawdzicza Freudowi).W leczeniu zab. odywiania, zwaszcza na
pocztku, duo lepsze wyniki wydaje si dawa terapia w nurcie
poznawczo-behawioralnym. Chciaabym w tej notce przedstawi chocia
czciowo w jaki sposb problemy psychiki s postrzegane przez ten
nurt. Jest to w miar proste zagadnienie, a jednak daje punkt
zaczepienia dla osb, ktre chciayby co zmieni w swoim yciu, a take
wgld w umys osoby z zaburzeniami (nie tylko zab. odywiania) dla
tych, ktrzy prbuj zrozumie jak to dziaa.Znieksztacenia
poznawczeUczucia czowieka nie s efektem tego, co odbieramy z
zewntrz, ale jego myli. To nie wydarzenia same w sobie, ale to jak
je postrzegamy, decyduje o tym jak si czujemy. Bodziec -> myli
-> uczucia. Jeeli czyje postrzeganie (myli) jest
zaburzone/znieksztacone, to efektem tego s emocje i uczucia nie
odpowiadajce rzeczywistoci. Mona wyrni nastpujce typy znieksztace
poznawczych:1. Mylenie "wszystko, albo nic" (mylenie
"czarno-biae")W rzeczywistoci jest bardzo niewiele rzeczy, e co moe
by albo dobre, albo ze; albo czarne, albo biae. Postrzeganie w
takich kategoriach jest podstaw perfekcjonizmu i sprawia, e czowiek
boi si popeniania bdw, niedoskonaoci. Kady bd czy pomyka wywouj
poczucie beznadziejnoci i bycia nieudacznikiem.Przykady:- albo bd
gwiazd, albo nikim- jestem gruba, poniewa nie jestem anorektyczk-
bd szczliwa, tylko bdc chud2. Filtr negatywny (szklanka w poowie
pusta czy pena?)Takie mylenie polega na tym, e czowiek skupia uwag
tylko na negatywach.Przykady:- nie wierz, e wszystkim podobaam si,
przecie Zosia powiedziaa, e wygldam okropnie3. Nadmierne
uoglnianieWyciganie negatywnych wnioskw, na podstawie pojedynczych
i niepenych faktw.Przykady:- kto mi powiedzia, e jestem gupia i
brzydka, wic inni myl tak samo- nie udao mi si zdoby nagrody, ju
nigdy nic nie wygram4. Tendencyjny wybr faktwPrzykady:Interpretacja
rzeczywistoci w taki sposb, aby potwierdzi chorobowy sposb
postrzegania. Przypomina to zachowanie naukowca, ktry za wszelk cen
stara sie potwierdzi jak hipotez i dowody "za" uzna za wiarygodne,
a dowody "przeciw" za przypadkowe, uzyskane w zy sposb - wszystko,
co pozwoli te dowody zdyskredytowa.- oni tylko tak mwi, e jestem
szczupa, ebym zrezygnowaa z odchudzania- to nie ma znaczenia, e
on/ona pochwali mnie, wiem, e jestem beznadziejna5. Nieuzasadnione
wnioski (czytanie w mylach, jasnowidzenie)Wyciganie wnioskw na
podstawie niepenych informacji, wypenianie luk faktami, w taki
sposb, aby dopasowa do chorobowego mylenia.Przykady:- nie zwraca na
mnie uwagi, bo jestem okropnie gruba i brzydka- nigdy nie bd
szczliwa6. Przesadzanie i bagatelizowanieRejestrujc wiat dookoa kto
zwiksza znaczenie jednych wydarze, a umniejsza innych.Przykady:-
popeniam bd, ju nigdy nie bd moga pokaza si wrd znajomych- co z
tego, e moja impreza sie udaa, nie ma to znaczenia, bo wszyscy o
tym szybko zapomn7. Mylenie emocjamiOdczuwane emocje s traktowane
jako potwierdzenie myli.Przykady:- czuj si gupio, wic jestem gupia-
czuj sie beznadziejnie, dlatego wiem, e mj plan si nie uda8.
ImperatywyNaduywanie sformuowa zawierajcych sowa t.j.: musz,
trzeba, zawsze, wszyscy, nigdy itd.Przykady:- wszyscy lubi osoby
szczupe- musz by chuda- nigdy nie bd szczliwa9. Przyklejanie
etykietekPolega na tym, e interpretujc dane wydarzenie, okrela si
cechy swoje, a nie tego konkretnego wydarzenia. Czsto powtarzane
etykietki powoduj, e przylegaj one i napdzaj kolejne
znieksztacenia. Etykietowanie moe dotyczy take innych
osb.Przykady:- "jestem nieudacznikiem" zamiast "popeniam bd"-
"jestem gruba" zamiast "zjadam obiad z dokadk i deserem"- ona jest
leniwa, bo nie chciaa zapisa si ze mn na fitness10. Branie
odpowiedzialnoci (Ksobno)Dotyczy sytuacji, w ktrych dana osoba
bierze na siebie odpowiedzialno w sytuacjach, ktre byy od
niezalene, lub tylko czciowo zalene.Przykady:- mama pakaa, bo
jestem beznadziejn crk- wypad do kina si nie uda, pewnie dlatego, e
ze mn si nie da rozmawia~~~Czsto jest tak, e jedno zdanie czy kilka
znieksztace poznawczych. Np. w zdaniu "tylko bdc chud, mog by
szczliwa" jest jasnowidzenie, imperatyw, oraz mylenie czarno-biae.
W zab. odywiania znieksztacenia poznawcze dotycz czsto
interpretacji tego co dotyczy wygldu, wagi, ciaa, ale nie
tylko.Jeeli przeanalizowa synne dekalogi pro ana i inne tego typu
manifesty, to okae si, e s one pene znieksztace poznawczych.
Zachcam do eksperymentw i podwaania dogmatw pro ana ;-)
poniedziaek, 06 czerwca 2011, anty_pro_ana
http://www.wspoluzaleznienie.pl/czarno-biale-zycie/Czarno-biae
ycie 7 kwietnia 2010 / Category Czy jestem wspuzaleniona?, dda i
toksyczna rodzina, Wspuzalenienie - praca nad sob / Posted By
Justyna / No Comments.Kocham go. Nienawidz siebie. Nienawidz go.
Nawet go nie lubi. Musz z tym skoczy. Nie mog nic na to poradzi. Do
niczego si nie nadaj. Znios kade cierpienie.Nieraz do gowy takie
mieszane myli kbi si w gowie. Znasz to? To jeste wspuzaleniona. A
przynajmniej masz dobre zadatki.Oczywicie takie mylenie wie si z
duym stresem, ale wcale niekoniecznie wywouje je stres, ktremu
jestemy poddawane teraz.
To jest wspomnienie stresu z dawnych czasw.To jest stres, w ktry
wpadamy jak w koleiny schematycznego mylenia. Waciwie nie musimy,
lecz przyzwyczajenie zmusza nas do przestawienia si na ten wanie
tor mylenia, a potem ju tylko jedziemy dalej.Takie czarno-biae myli
s dla osb wspuzalenionych (a take dla uzalenionych) do
charakterystyczne. W stresie objawiaj si czasem w postaci takiej
mieszanki jak zacytowaam na pocztku. Gdy jest spokojniej,
czarno-biae mylenie przejawia si surowoci ocen, krytykowaniem
siebie lub innych, irytacj lub niezrozumieniem, gdy kto okazuje si
inny od nas, brakiem tolerancji, a take przymusem udowodnienia
innym, e to my mamy racj. Czarno-biae mylenie przeszkadza w yciu i
w rozwoju osobistym.Dlaczego?Wydaje mi si, e przede wszystkim
dlatego, e oddala nas od prawdy i od rzeczywistoci. Po drugie,
przeszkadza w konstruktywnym dziaaniu, poniewa nie pozwala dostrzec
rzeczywistych problemw, ani wymyli dla nich skutecznych
rozwiza.Rzeczywisto nie jest czarno-biaa. Jest bardzo rnorodna. I o
wiele atwiej dotrze do prawdy gdy staramy si zrozumie t rnorodno i
przyglda si jej z zaciekawieniem, a nie wpasowywa do szufladek,
potpia lub uwielbia. Skd si w ludziach (hehe, we mnie te) bierze ch
mylenia czarno-biaego? Po pierwsze ze stylu wychowania. Po drugie z
kultury. Gdy rodzice wychowuj dziecko odrzucajc je, gdy robi co nie
po ich myli, okazujc mu dezaprobat, brak zrozumienia, albo
wymiewajc si z jego nieporadnoci, wiat staje si czarno-biay. Emocje
robi si zbyt silne. Kogo trzeba nienawidzi, a kogo kocha. Kto jest
ideaem i zawsze w porzdku, a kto jest mieciem. Czasem, eby nie
wyszo, e to my jestemy mieciem, skazujemy na t rol kogo innego.
Misie, lalki, gupie koleanki. To zostaje w gowie. Doroli, ktrzy nie
przestali myle czarno-biaymi koleinami nienawidz Murzynw, ydw,
zwolennikw innej partii, rnie bywa. Jednak podskrnie, dopki
czarno-biay schemat funkcjonuje, czasem przypominaj sobie o tym,
kim s w porwnaniu ze swymi kochanymi-znienawidzonymi rodzicami.
Kultura to czarno-biae postrzeganie wiata dodatkowo umacnia.
Podkrela rnice, zaciera podobiestwa. Stwarza pola do rywalizacji.
Karze czciej ni nagradza. Bolenie odrzuca i wyraa dezaprobat.Tak
zatem zarwno ja, jak i prawdopodobnie take Ty, jestemy wytworem
takiego wanie sposobu wychowania dzieci i modziey. Nie sprzyja on
poznawaniu prawdy, ani samodzielnemu myleniu. Nie jest to by moe
niczyja wina w kocu ich tak samo wychowano. Wydaje mi si jednak, e
jako dojrzali ludzie moemy si postara pomyle samodzielnie i wyrwa
si z tego schematu. Poszuka prawdy o rzeczywistoci, a jeli co nam w
niej nie pasuje postara si o skuteczne rozwizania.Od czego bym
zacza uczenie si kolorowego ycia?Od przygldania si rzeczywistoci i
mwieniu sobie Aha. Wic to tak jest. I tyle. Bez ocen, bez obrazy.
Nawet jeli co jest cakiem inne.Potem przyjrzaabym si w ten sam
sposb sobie samej. Aha. Moja sytuacja wyglda tak. Nie wiem teraz
jak decyzj podj, mog wic take nie podj adnej to te jaka decyzja,
moe okaza si bardzo dobra. Poczekam jeszcze troch. Tydzie, miesic
ale zapisz sobie w komrce przypomnienie, eby sprawdzi jak si sprawy
maj po tym terminie, eby nie przesta si tym zajmowa, bo inaczej to
jak rozwi skutecznie moje sprawy?Nieraz si mnie pytacie co robi,
gdy czujecie si zmuszone podj jakie dziaania, ale bardzo si boicie
takiego kroku. Na przykad wyprowadzki. Albo wystawienia jego
rzeczy. To ja powiem tak: w takiej sytuacji id do terapeuty i przy
nim(niej) dlaczego tak bardzo si tego boisz i czego tak naprawd si
najbardziej obawiasz. A jak nie do terapeuty, to do grupy. Zamiast
podejmowa szybk decyzj, moesz zacz od uczenia si podejmowania
dojrzaych decyzji. Pytania si siebie czego tak naprawd chc? Co jest
dla mnie naprawd wane?Mog Ci zaproponowa na t okoliczno wiczenie, o
ktrym ju wspominaam nieraz wag z zaletami i wadami Twojej obecnej
sytuacji. Podawaam j jako przykad rozpiski plusw i minusw ycia w
towarzystwie alkoholika, ale jest ona do uniwersalna. Szukaj na
blogu i w mojej ksieczce o pierwszym krokuPamitaj, e Twoje ciao i
Twoja podwiadomo znaj doskonale odpowiedzi na wszystkie wane
pytania dotyczce Ciebie i Twojego szczcia. Tylko trzeba umie si do
nich dobra. Nie nerwowo, spokojnie, delikatnie, przyjanie. O wiele
te atwiej do nich si dosta, gdy patrzysz na wiat realistycznie,
widzc ca jego rnorodno i rozumiejc, e taki to on wanie jest.mie
komentarze zawsze widzianeJustyna14 kwietnia 2015 w Psychologia
Autor: Marta Woowska-Cia Zasada wolnoci w sercu w terapii
GestaltEgzystencjalici wierzyli, e wolno, obok odpowiedzialnoci,
wiadomoci, wolnej woli i samotnoci, jest fundamentalnym czynnikiem
istnienia czowieka. Ta, jak mogoby si wydawa, do ponura wizja
kondycji czowieka - bez zasad i Boga, samotnego i przytoczonego
ciarem egzystencji i wyborw, ma te drug stron medalu. Jak twierdzi
Sartre, adna doktryna nie jest bardziej optymistyczna przeznaczenie
czowieka powierzono jemu samemu. Zaoenia egzystencjalizmu (midzy
innymi) stay si filozoficzn podstaw dla twrcw terapii humanistyczno
egzystencjalnej, jak jest Gestalt (Fritz Pearls).
Psychoterapeuta Gestalt wierzy, e czowiek jest absolutnie wolny
i ma pen zdolno i prawo do organizowania siebie oraz swojego
otoczenia w najlepszy moliwy sposb. Czowiek jest niepowtarzaln
jednostk, tworzy normy i wartoci inspirowany swoj przesz histori i
dowiadczeniami. Na nim zarazem spoczywa odpowiedzialno za siebie i
swoje zdrowie, denie do przyjemnoci, swoje tu i teraz.Niewane, co
nam zrobionoBywa, e ciar zwizany z wolnoci wyboru i
odpowiedzialnoci jest zbyt przytaczajcy. Niedomknite i niedokoczone
sprawy z przeszoci nie pozwalaj skutecznie dziaa. Pewne rzeczy mogy
nastpi si w naszym dziecistwie zbyt wczenie, innych zabrako.
Niektre zdarzenia w ogle nie powinny si wydarzy, byy niezgodne z
porzdkiem wiata, a niektre frustracje i tsknoty stay si nie do
zniesienia.W dorosym yciu moemy zauway u siebie zaburzenie sposobu,
w jaki dymy do zaspokajania swoich potrzeb i pragnie. Stagnacja;
brak energii; niepodejmowanie decyzji i dziaa, mimo mobilizacji i
planowania; dziaanie bez kontaktu z tym, co i po co tak naprawd
robimy; dziaanie bez odpoczynku, wycofania i poczucia satysfakcji;
znieczulenie takie problemy najczciej sprowadzaj klientw do
gabinetw terapeutycznych.Terapeuta Gestalt zakada, e wszystko ma
swj pocztek (narodziny, dziecistwo), swoj dynamik (popdy) i koniec
(mier). Poznanie czowieka, jego sposobw denia do zaspokojenia
pragnie i potrzeb, dynamiki zmian oraz to, jak sama osoba utrudnia
sobie bycie szczliwym, jest sposobem pracy terapeutycznej, procesem
przyjmowania swojej prawdziwej tosamoci. Dopiero wtedy, moliwa
bdzie przemiana w czowieka wolnego, yjcego peni, samostanowicego,
dla ktrego odpowiedzialno stanie si przywilejem i radoci, a nie
ciarem.Niewane, co nam zrobiono wane, co my zrobimy z tym co nam
zrobiono.Wolno w sercuIde wolnoci i odpowiedzialnoci realizuje
zarwno terapeuta, jak i klient, w spotkaniu JA TY. Psychoterapia to
zawd wolny, jeli kto nie ma poczucia w sercu wolnoci, to z trudem
przychodzi mi myle, e taka osoba moe by psychoterapeut, mwi Zofia
Pierzchaa, psychoterapeutka, superwizorka, dyrektorka Instytut
Integralnej Psychoterapii Gestalt.Wolno w sercu to wolno od
przymusowych zachowa, powtarzania czynnoci, nakazw i przekona
majcych swe rdo w otoczeniu zewntrznym, a nie w nas samych. Wolno
to take odrbno, bez potrzeby zlewania si w cao z drug osob, a take
wczuwania si drug istot, jej potrzeby uczucia. Wolno rozumiana jako
wiadomo siebie, swoich uczu, myli i potrzeb sprawia, e moemy
dokonywa wyborw i ponosi konsekwencje. Dziki tej wolnoci w sercu
terapeuty klient moe stawa si tym, kim jest.Jednym z synonimw
wolnoci jest wyzwolenie. Psychoterapia nie jest jedyn drog ku
osigniciu szczcia i yciu peni. Poprzez ycie teraz, w tej chwili,
ktra jest wszystkim, co mamy, stajemy si wolni od mylenia o
przeszoci i planowania przyszoci. Kiedy skupiamy si na tym, co
obecne tutaj, w tym miejscu, jestemy wolni od zajmowania si tym,
czego nie ma, co nie istnieje, albo jest tylko nasz fantazj.Take
dowiadczenie siebie takim, jakim si jest, pozwala unikn wysikw
cigego starania si i zabiegania o bycie faszywym obrazem siebie.
Zaakceptowanie prawdy o sobie, pozwolenie sobie na dowiadczanie w
peni wszystkich uczu: strachu, smutku, zoci i radoci sprawi, e nie
bdziemy musieli ucieka.Wyzwolenie od wszelkich powinnoci (musz,
powinienem, wypada, trzeba) pozwoli wzi pen odpowiedzialno za wasne
myli, czyny i uczucia, a to pierwszy krok do stawania si
sob.www.wolowska.plZranienia, ktre bol najbardziejBolesne
zranienia, ktrych doznajemy, najczciej przydarzaj nam si w bliskich
relacjach. Ktnia z koleank z pracy czy agresywny kierowca, ktry
zajecha Ci drog, na chwil wytrca Ci z rwnowagi, ale nie dotyka
Twojego poczucia wartoci i wanoci, nie zadaje ciosu prosto w serce.
Szybko zapominasz o takich wydarzeniach. Za to zranienia w wanych
relacjach dotykaj nas wrcz fizycznie.
Zwykle rani Ci wydarzenia naruszajce wane dla Ciebie wartoci,
krzywdzce Ci w jawny sposb, odbierajce Ci co wanego, rani te
zachowania przemocowe, uderzajce w Twoj godno itp. Jednak czasami
czujesz si dotknita jednym sowem, wypowiedzianym przez wan dla
Ciebie osob. To moe by pozornie niewinne spojrzenie, gest czy
niespeniona obietnica. Wtedy w takiej obiektywnie nieranicej
sytuacji Ty czujesz si zraniona, wstydzisz si swojej reakcji,
pojawia si poczucie winy, nie rozumiesz, co si z Tob dzieje. Twoje
ciao chce gwatownie zareagowa, ale gowa zatrzymuje reakcj, pojawiaj
si myli: Nie wygupiaj si, przecie nic si nie stao, Nie bd mieszna,
co ci tak dotkno?, Przesta si zachowywa jak histeryczka. Owe
obiektywnie nieranice sytuacje wprawiaj nas w rodzaj transu,
odmiennej rzeczywistoci, ktrej nie rozumiemy. Tracisz gow, Twoje
ciao zachowuje si jak w chwili powanego zagroenia. Bywa, e robisz
co, czego pniej bdziesz aowa. Zadajesz sobie pytanie: Co si ze mn
dzieje?.Kiedy badacze prbowali sporzdzi obiektywn list sytuacji,
ktre zwykle nas rani, okazao si, e waciwie nie jest to moliwe. Tak
naprawd kadego z nas dotykaj zupenie rne zachowania innych ludzi.
Za to kady z nas moe zrobi swoj osobist list zranie. Jeli si j
przeanalizuje, okae si, e kady z nas ma swoj ranliw sfer. Sfer,
ktra powstaa we wczesnym dziecistwie, kiedy raniy nas osoby
najwaniejsze, a my bylimy wobec tego bezradni.Rodzice ranili nas
zazwyczaj niewiadomie bo nie mieli wystarczajco duo czasu,
bagatelizowali nasze lki czy marzenia, ktre z ich dorosej
perspektywy nie byy wane. Obiecywali co, a potem nie dotrzymywali
sowa. Potrafili urazi niezrozumiaym dla dziecka artem, zdrad
sekretu czy zachowaniem zbyt dorosym, bymy jako dzieci mogli je
zrozumie. Przeykalimy te zranienia jak gorzki syrop na bl brzucha,
czsto obwiniajc samych siebie za zdenerwowanie czy
zniecierpliwienie mamy i taty.Dzi w jaki magiczny sposb przycigamy
ludzi, ktrzy rani nas podobnie, w te same ranliwe miejsca co
rodzice. A rana zadana w czuy punkt boli tak dotkliwie jak uraz
fizyczny, bo budzi bl z przeszoci. Okamywanie, intencjonalny
egoizm, lekcewaenie, obuda, nieuwano, niedotrzymanie obietnicy ze
strony osb wanych to wszystko wrzuca nas w odmienny wiat z
przeszoci, daleki od tzw. uzgodnionej rzeczywistoci. wiat, w ktrym
oywaj subiektywne przeycia bolesne problemy z dziecistwa, ktre
wtedy nie mogy by rozwizane.Kiedy znajdujesz si w zranionym stanie
wiadomoci, w Twoim sercu oywaj postaci, ktrych istnienia nawet nie
podejrzewaa: zranione dziecko, porzucona nastolatka, ta gorsza
crka, nierozumiany samotnik itp. To one zagrzewaj Ci do walki lub
ucieczki. To ich bl powoduje, e pozornie bez powodu zrywasz
zarczyny, nagle odchodzisz z pracy, dasz rozwodu, paczesz z
bezradnoci, robisz karczemn awantur przyjacice albo zamieniasz si w
oprawc rzucajcego si z piciami na wyimaginowanego przeciwnika. To
demony przeszoci sprawiaj, e nieodebrany telefon, na pozr niewinna
uwaga czy czyja chwilowa nieuwano urastaj w Twoim sercu do rangi
dramatu i nakaniaj do zerwania relacji. Najbardziej bolesne jest
to, e wanie najwaniejsze, najblisze Ci osoby, ktre naprawd Ci
kochaj, ceni, podziwiaj, czsto zupenie niewiadomie zadaj cios w Twj
najczulszy punkt.Jeli jednak poczucie zranienia nie doprowadzi do
trwaego zerwania wizi, bolesna rana moe by ogromn szans do
transformacji, dziki czemu Twj scenariusz zranie doczeka si
szczliwego zakoczenia.Najboleniejsze zranienia mog by ratunkiem dla
duszy.Fragment pochodzi z ksiki Rowa rkawiczka. O tym, jak to, co
przeywamy, ma wpyw na to, jacy jestemy, Ewa Klepacka-Gryz, Jacek
Sobol, Wydawnictwo Sensus 2015, s.160Ewa Klepacka-Gryz stale
wsppracuje z magazynem SENS. Wicej tekstw tutaj.Kobiety sukcesu
tworz silne rodziny Dzisiaj, 11 czerwca (05:50) Kobiety nie s
jednolit grup o wsplnych interesach. Podczas gdy elita dobrze
wyksztaconych profesjonalistek moe spenia si w pracy zawodowej na
rwni z mczyznami, panie o niszych kwalifikacjach wci wykonuj
tradycyjne kobiece prace na nisko opacanych stanowiskach - twierdzi
brytyjska ekonomistka Alison Wolf, autorka ksiki "Factor XX