kretomizenastarra --> grezia --> erroma --> islam *egipto *etruskoak *pertsiar, helenistiko bizantziar -GREZIA: --> perfekzioa + adierazkortasuna 1 testuinguru historikoa a mendebaldeko kulturaren oinarri --------------------------------ARTE GREKOA-------------------------------------------- b oinarri estetikoak: --> kaosa ordenatzeko --> perfekzioa helburu *edertasun kanona: zatien eta osotasunaren edertasuna. i neurria --> ii proportzioa --> erromatarrek iii oreka --> garatuko dute iv harmonia --> c etapak: i garai arkaikoa ii klasikoa (urrezko aroa) iii helenistiskoa ----------------------------ARKITEKTURA GREKOA------------------------------------- ● hirigintza --> harmonia ● proportzioa oso garrantzitsua d elementuak i marmol zuria ii polikromia iii harri handiak *sistema dintelduna --> arkurik ez 1
20
Embed
arte 1 ebal.docx - batx2apunteak.files.wordpress.com · Web viewkretomizenastarra --> grezia --> erroma --> islam *egipto *etruskoak *pertsiar, helenistiko . bizantziar-GREZIA:
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
● ordena doriarra● Atenea (hiriaren babesle) Partenosi (jakinduriaren irudi) eskeinia ● Perikles politikariak Fidiasi diseinatzeko eskatu + Ictinos eta Kolikrates: arkitektoak.● pronaos handia: 2 zatitan● naosean --> Fidiasek urre eta marfilez egindako Ateneasen irudia● metopak dekoratu eta polikromatuta● tenplu: oktastiloa, exentua eta anfiprostiloa
Erekteiona
● ordena joniarra● akropoliaren lehen biztanlea --> Herecteo (heroea) --> berari eskeinia
+ Atenea Nike + Poseidon● Panateneasen prozesioa (atenasko biztanleek) bertan bukatzen dute.● kariatideen tribuna --> zati garrantzitsuena (*gizonezkoak --> atlanteak)
○ zutabe funtzioa● oin-plano erregularra
Atenea Nike
3
● tetrastiloa --> ez du peristilorik (alboetako zutabeak)● pronaos, naos, opistodomos● eraikin joniarra, krepisaren gainean eraikia (+frontoia bazuen)
Antzoki grekoa
*argazkia --> epidauroko antzokia: garrantzitsuena + hobe kontserbatuta
● maldak aprobetsatu --> akustika ona● 3 atal: armaiak--> kabea, orkestra eta eszena● garrantzitsuena ez dira aktoreak, kora baizik. Gutsinaka koroak garrantzia galdu eta
KuroiakGizonezkoak biluzik, emakumeak jantzita --> egiptoren eragina, mugimendurik gabe, baldarrak, estatikoak, ez dute mugimendurik adierazten, oso simetrikoak, eskematikoak (ondo definitu gabe). Aldatuz doa, gero espresiboagoak (keinua, irribarrea batzuetan --> ez naturalista)
Ludovisi tronua
● harrizko tronuaren errespaldoa da, Afrodita agertzen da.● etapa arkaikoaren bukaerakoa da, naturalismo kutxua.● formak ez dira hain geometrikoak.
Auriga delfos
5
● koadrigen gidari● jarrera lasaiagoa● ez hain hieratikoa● etapa arkaiko bukaerakoa● geometrismoa mantentzen da
Diskoboloa
● Mironen obra --> kopia erromatar ugari● jarrera behartua, desoreka puntu bat● lerro makurrak, mugimendua adierazten du ● bolumena, nahiko frontala da● asimetrikoa
Doriforoa --> lantza daramana
6
● oreka transmititu nahi, mugimendu armonikoa● garai klasikoaren goren unea● kanona: ideia gauzatzen duen eskultura (neurri zehatzak + edertasun klasikoa)● jarrera klasikoa, kontrapostoa, simetria saiestu● lerro zuzenik ez (lerroak = konposizioa --> mugimendua + bolumena)● frontalismoa saiesteko aurpegia alde batera● helburua ez da adierazkortasuna
-ERROMA: --> goren ulea + forme helenikoak + elementu latindarrak + konkistatutako lurraldeetatik edatu. mendebaldeko kulturaren oinarri, Europako kultura homogeneoa
Testuinguru historikoa:Arte erromatarrarekin iritsi zen gorenera Mediterraneoko zibilizazioen eboluzio-prozesua. Zibilizazio hau KA VIII. mendetik KO III. mendearen amaiera arte garatu zen eta bi eraginek markatu zuten hasiera-hasieratik: etruskoena eta grekoena. Hauek ez ziren, ordea, erabakiorrak izan. Arte erromatarrak bere behar historikoei eta egunerokoei egokitu zizkien jatorrizko eragin horiek. kultura erromatarrari berezko nortasuna eman zioten ezaugarri nagusiak hauexek izan zire: gizabanakoaren goraipamena, soiltasuna, praktikotasuna eta luxurik eza.
*urbanismoa, grekoek asmatu eta erromatarrek garatu- Erroma hiria adibide:(I-H) --> kardoorizontala --> dekumanus-------------------------------obrak-----------------------------------------
Basilika
● erromatarra, arte paleokristauak eredutzat● funtzioa --> ez erlijiosoa
○ palesta --> gimnasioa○ frigidarium --> ur hotza○ tepidariun --> ur beroa
*garrantzitsuenak: Karakala enperadorearen termak
Antzokia● antzoki erromatarra, grekoan oinarrituta● 3 zati: eszena, orkestra eta armaiak● diferentzia: ez daude maldan eginak + forma ez guztiz berdina● garrantzitsuena --> Meridako antzokia (oso ondo kontserbatuta)
Anfiteatroa
9
● grezian ez, erromatarrek sortu● bi antzoki elkartuak● oinplano eliptikoa● 3 zati: area, kabea eta karares (azpian)● garrantzitsuena erromako koliseoa
○ estruktura bakarrik geratzen da○ elizak egin ziren bere marmolekin○ berez, Anfiteatro Flavio○ 50 000 ikusle○ dena urez estali zezaketen○ anfiteatroaren aurrean Koloso de Neron eskulturari zor dio izena
Zirkua
● estadio grekotik dator, egungo hipodromoak● 3 zati: arena, cavea eta espina● garrantzitsuena --> erromako zirku maximoa● *obeliskoa (piramide itsurako zutabeak) erromatarrek egiptotik artuak
10
Arkua● konkista militarrak● dintelaren gainean konkistari buruzko datuak
Galtzadak● miliarioak = erromarako zenbat km markatzen zuten, harriak● lurralde bat konkistatzean --> erromanizatu + ustiatu
Akueduktoak● erdi puntuko arkuak, maila desberdinetan, goitik, ubidetik, ura eramateko
Zubiak● egun diraute● erdi puntuko arkuak
Harresiak● hiriak babesteko● ad: Iruina --> ponpoiok konkistatu --> pompaelo --> pamplona
Domusa
● etxe erromatar mediterraneoa● ataria, gelaz inguratutako patioa (peristiloa), teilatu irekia (implubium) eta triklirium
(egongela, gela garrantzitsuena)----------------------------ESKULTURA ERROMATARRA------------
1 erretratuaa bi eragin:
i etruskoa --> errealismoaii helenikoa --> idealismoa (goi mailako pertsonak, enperadoreak)
1 modu desberdinak:
11
a patrizio moduan --> togab militar moduanc jainko moduan --> ia biluzikd zaldi gainean
estilo ponpeiarrak:* ponpeak aurkituak.mesubio sumendiak eztanda--> obrak laba azpian = ondo gorde dira.
1 inkrustazioaa paretan marmol zatiak
2 arkitektonikoaa elementu arkitektonikoak (zutabeak...), batip bat + beste batzuk
3 apaingarria/ dekoratiboaa elementu arkitektonikoak + beste batzuk (landareak...)
4 estilo ponpeiarraa eszena mitologikoak *misterioen bilan, ponpeia, adibidez.
Mosaikoa (kolorezko harriz, formak) --> erromatarrek zoruarentzat asko erabili --> 2 estilo:1 opus sectile --> marmol plakak (erromatarren ekarpena)2 opus tesellatum --> marmol zati txikiak
13
-ISLAM: --> erlijioa + inperioa* arte musulmana, erlijioaren inguruan*Islam --> jainkoak Maomari emandako izena (erlijioarentzat)*Islam --> Arabian, Mecan, sortu (ejira)
1 testuingu historikoaarte islamdar / musulmana guztiz baldintzaut zuen haerri honen izaera nomadak. Islamismoa 622.urtean hasi zen, Mahomak Medinara ihes egin zuenean. Mende bat baina zertxobait gehiago behar izan zuen islamismoak bere konkista militarren bidez hedatzeko eta, horrela, Indiatik Espainiaraino kultura homogeneoa sortu zen. Arkitektura garatu zen batik bat eta sintesirako ahalmen handia erakutsi zuten arte-genero honetan. Izan ere, nahiz eta erebilitako elementu arkitektonikoak jatorriz beraienak ez izan, komeni zitzaiena hartu zuten arkitektura pertsiar (sasandar), helenistiko, kristau edota bizantziarretik, eta lengoaia eta esanahi berria eman zieten.
2 arte musulmana Al-Andalusen (Espainia musulmana), (VIII-XV)a bilakaera artistiko eta historikoa:
1 Cordobako emiratoa (711-929)a cordoba = inperioaren probintzia, kapitala = damascob cordobako medina zaharako jauregiac cordobako meskitad kristo de la cruz
2 Cordobako kalifatoa (929-1035)a independientea, Abderraman III kalifa (errege+aita santu)
3 Taifak (XI)a (kalifatoa autxi-->) erresuma txikiak
4 Almorabide eta almohadeak (XI-XII) a (taifak batu -->) hiriburua sevillarab herri berebereak:
i almorabideek: --> suntsitu (cordobako medina zaharako jauregia)ii almoadeek:
1 Giralda2 Torre del oro
5 Granadako erresuma (XII-1482)a azken lurralde musulmana.errege katolikoek konkistatu.b alhambra
● Alfonso V.ak konkistatzean, erdian eliza eraiki● cordobako San Bizente eliza, kristau eta musulmanek erabiltzen zuten
○ musulmanek erosi zuten --> meskita egin○ zabaldun zihoanez, mirrab desplazaturik
Alhambra● lehoien patioa --> zati pribatua (sultana, familia...)
○ *lehoiak ez dira naturalistak --> eskultura gutxi garatua --> erlijioa● komares/ mitreen patioa --> zati ofiziala / publikoa / irekia● tronuaren gela --> zeregin diplomatikoak● bi ahizpen gela --> igeltxoko kupula (mokarabe kupula, forma naturalak irudikatuz)● alcazaba -->eraikitako lehenengo zatia● abentzerrajeen gela --> erregeak bere aurka ari zirela jakin eta bertan hil zituen