Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Miejsce na naklejk´ z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM BIOLOGIA POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 150 minut Instrukcja dla zdajàcego 1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania 1–27). Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo∏u nadzorujàcego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczo- nym przy ka˝dym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl. 5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie. 6. Podczas egzaminu mo˝esz korzystaç linijki. ˚yczymy powodzenia! Za rozwiàzanie wszystkich zadaƒ mo˝na otrzymaç ∏àcznie 60 punktów. PESEL ZDAJÑCEGO (Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy). LISTOPAD ROK 2008 dysleksja Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON. Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM. KOD ZDAJÑCEGO Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
15
Embed
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Pobrano ze strony www.sqlmedia.plPobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Miejsce na naklejk´
z kodem
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURYZ OPERONEM
BIOLOGIA
POZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdajàcego
1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania1–27). Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo∏unadzorujàcego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczo-nym przy ka˝dym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnymtuszem/atramentem.
4. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.6. Podczas egzaminu mo˝esz korzystaç linijki.
˚yczymy powodzenia!Za rozwiàzanie
wszystkich zadaƒmo˝na otrzymaç
∏àcznie 60 punktów.
PESEL ZDAJÑCEGO
(Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy).
LISTOPADROK 2008
dysleksja
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON. Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez
dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.
KODZDAJÑCEGO
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
3
Zadanie 1. (1 pkt)B∏ony retikulum endoplazmatycznego (RE) tworzà trójwymiarowy system kanalików i p´cherzyków,dzi´ki czemu zwi´kszona jest powierzchnia wewn´trzna komórki, a cytozol podzielony na wieleprzedzia∏ów. W zale˝noÊci od budowy i pe∏nionej funkcji retikulum endoplazmatyczne dzieli si´na szorstkie i g∏adkie. RE szorstkie pokryte jest rybosomami, których brak jest w RE g∏adkim.WyjaÊnij, podajàc jeden przyk∏ad, dlaczego RE szorstkie jest dobrze rozwini´te w komórkach,których aktywnoÊç biochemiczna skierowana jest na syntez´ bia∏ek.
Zadanie 2. (2 pkt)Enzymy wp∏ywajà na znaczne przyspieszenie pr´dkoÊci przebiegu reakcji. Wynika to g∏ównie zezdolnoÊci enzymów do bardzo dok∏adnego rozpoznawania substratów. Zasadniczo dany rodzaj enzy-mu przeprowadza tylko jeden rodzaj reakcji.Na schemacie przedstawiono przebieg reakcji enzymatycznej.
Podaj dwie dowolne cechy enzymów umo˝liwiajàce im przeprowadzanie przedstawionej reakcjienzymatycznej.
Zadanie 3. (3 pkt)Pierwiastki wyst´pujà w organizmie cz∏owieka w ró˝nej iloÊci, dlatego grupuje si´ je odpowiedniojako makroelementy lub mikroelementy. W tabeli zamieszczono objawy niedoboru wybranych pier-wiastków dla organizmu cz∏owieka.Uzupe∏nij wolne miejsca w tabeli.
kataliza
KOMPLEKS E-SENZYM ENZYMSUBSTRAT PRODUKT++
enzym przedreakcjà
centrum aktywne
enzym po reakcji
substrat produkt
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Nr Nazwa pierwiastkaNazwa grupy pierwiastków
Objawy niedoboru pierwiastka w organizmie
1.∏amliwoÊç koÊci, choroby z´bów,krzywica
2.powolne gojenie si´ ran, chorobyskóry, ∏amliwoÊç w∏osów i paznokci
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Zadanie 4. (2 pkt)Fotosyntez´ przeprowadzajà fotoautotrofy, które majà zdolnoÊç w∏àczania dwutlenku w´gla we w∏a-sne zwiàzki organiczne przy wykorzystaniu energii Êwietlnej. Równanie ogólne fotosyntezy przedsta-wia nast´pujàcy zapis:
6 H2O + 6 CO2 + ENERGIA ÂWIETLNA –> C6H12O6 + 6 O2
Jednak niektóre fotoautotrofy potrafià przeprowadzaç syntez´ organicznà w warunkach beztleno-wych, wykorzystujàc nie wod´, lecz inny zredukowany zwiàzek nieorganiczny.Zapisz w formie ogólnego równania przebieg fotosyntezy, wiedzàc, ˝e wykorzystano do niegoH2S zamiast wody.
Zadanie 6. (3 pkt)W korze pó∏kul mózgowych cz∏owieka znajdujà si´ ró˝nego rodzaju oÊrodki nerwowe, rozmieszczo-ne w p∏atach: czo∏owym, ciemieniowym, skroniowym, potylicznym.Skonstruuj tabel´ i przyporzàdkuj odpowiednim p∏atom nast´pujàce oÊrodki: dotyku, smaku,s∏uchowe, wzroku, ruchowe, kojarzeniowe.
Zadanie 7. (2 pkt)Jelito grube stanowi koƒcowy odcinek przewodu pokarmowego. Wi´kszoÊç roz∏o˝onych substancjipokarmowych zostaje wch∏oni´ta do krwi i limfy z jelita cienkiego. W jelicie grubym ju˝ nie zacho-dzà procesy trawienne.Podaj dwa przyk∏ady funkcji jelita grubego w przewodzie pokarmowym cz∏owieka.
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
6
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Zadanie 9. (2 pkt)Wydzielanie hormonów ˝eƒskich zmienia si´ w charakterystyczny, cykliczny sposób, którego prze-jawem jest cykl menstruacyjny, powtarzajàcy si´ od okresu dojrzewania do menopauzy.Rysunek przedstawia poziom hormonów podczas przeci´tnego cyklu menstruacyjnego.
Opisz zmiany poziomu progesteronu w cyklu menstruacyjnym oraz ich skutki.
Zadanie 10. (2 pkt)Na schemacie podano prawid∏owe wyniki badania moczu.
Przeanalizuj wyniki, a nast´pnie odpowiedz, w jakiej sytuacji powiemy o cukromoczu i bia∏ko-moczu. Podaj po jednym przyk∏adzie chorób prowadzàcych do przytoczonych objawów.
nab∏onki – pojedyncze, krwinki czerwone – do kilku w polu widzenia
krwinki bia∏e – kilka w polu widzenia
bilirubina i urobilinogen sà ró˝nymi produktami przemian hemoglobiny
bràzowa barwa mo˝e sugerowaç problemy z p´cherzykiem ˝ó∏-ciowym, a nawet ˝ó∏taczk´
m´tnoczerwony mo˝e oznaczaç krwiomocz
pomaraƒczowy mo˝e byç skutkiem za˝ywania leków
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28
progesteron (hormoncia∏ka ˝ó∏tego)
estrogeny
hormon folikulotropowy
hormon luteinizujàcy
O
W
U
L
A
C
J
A
po
zio
m h
orm
on
ów
dni cyklu
K
R
W
A
W
I
E
N
I
E
FAZA PRZEDOWULACYJNA FAZA POOWULACYJNA
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
7
Zadanie 11. (2 pkt)˚o∏àdek jest umi´Ênionym workiem wys∏anym Êluzówkà. W zag∏´bieniach fa∏dów znajdujà si´ ujÊciawielu gruczo∏ów, które produkujà enzymy trawienne oraz wydzielajà kwas solny lub Êluz.Podaj dwa przyk∏ady przystosowania ˝o∏àdka do trawienia pokarmu.
Zadanie 12. (3 pkt)W czasie jednego pe∏nego okrà˝enia krew przep∏ywa przez serce dwukrotnie. W uk∏adzie krwionoÊ-nym cz∏owieka wyró˝niono ma∏y oraz du˝y obieg krwi, które przedstawiono na rysunku.
W wi´kszoÊci wypadków krew przep∏ywa w naczyniach krwionoÊnych zgodnie z ogólnym schematem:
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
8
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Zadanie 13. (3 pkt)Paso˝yty sà szczególnymi heterotrofami, które wykorzystujà organizm ˝ywiciela jako miejsce byto-wania, zdobywania pokarmu i rozmna˝ania si´.Podaj nazwy trzech paso˝ytów cz∏owieka oraz chorób przez nie wywo∏ywanych.
Zadanie 14. (2 pkt)Bakterie oddychajà zarówno tlenowo, jak i beztlenowo. Oddychanie beztlenowe nazywa si´ fermen-tacjà i polega na rozk∏adzie cukrów, którego koƒcowym produktem mo˝e byç kwas mlekowy, etanol,kwas octowy i inne zwiàzki. Wydziela si´ równie˝ energia. Poniewa˝ proces ten jest ma∏o wydajnypod wzgl´dem energetycznym, dlatego wi´kszoÊç bakterii u˝ywa tlenu czàsteczkowego do ca∏kowi-tego utlenienia cukrowców do dwutlenku w´gla i wody. Uzyskujà w ten sposób kilkakrotnie wi´cejenergii ni˝ wydziela si´ w czasie fermentacji.Przeanalizuj powy˝szy tekst, a nast´pnie zapisz ogólne reakcje oddychania tlenowego i beztle-nowego.
Zadanie 15. (2 pkt)W doÊwiadczeniu u˝yto komórek skórki cebuli, które umieszczono w st´˝onym roztworze cukru. Na-st´pnie obserwowano pod mikroskopem zachodzàce zjawisko.Zapisz wniosek z doÊwiadczenia oraz nazwij zachodzàce zjawisko.
Zadanie 19. (2 pkt)Przygotowano dwa zestawy doÊwiadczalne zgodnie z przedstawionym schematem:
Zestaw kontrolny I ustawiono w miejscu zacienionym, natomiast zestaw doÊwiadczalny II przy êró-dle Êwiat∏a.Zaproponuj temat doÊwiadczenia oraz zapisz wnioski.
Zadanie 24. (2 pkt)a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy, sà g∏ównie trawy pia-skolubne. WÊród pionierów pojawiajà si´ porosty, turzyca piaskowa, miko∏ajek nadmorski. Nast´p-nie na wydm´ wkraczajà kocanki oraz bratek nadmorski. Pojawiajà si´ organizmy przyspieszajàceprocesy glebotwórcze, na przyk∏ad wrotki i nicienie. Kolejne stadium seralne wykazuje dominacj´krzewinek i krzewów. Wzrasta liczba owadów i paj´czaków. Zmiana warunków umo˝liwia wkrocze-nie sosny i powstanie boru sosnowego.b) Wycinanie i wypalanie lasów w strefach tropikalnych prowadzi do ods∏oni´cia gleb, które sà po-datne na erozj´ wodnà. Przy du˝ej iloÊci opadów skutkiem jest gwa∏towne ubo˝enie pod∏o˝a. W ta-kich warunkach nast´puje wykszta∏cenie formacji zaroÊlowych i lasopodobnych.Nazwij rodzaj sukcesji w przypadku a oraz b. Podaj jednà ró˝nic´ mi´dzy nimi.
Zadanie 25. (2 pkt)Na oko∏o 3 tysiàce znanych antybiotyków naturalnych ponad 720 wytwarzajà grzyby. Pewnà cz´Êçz nich wykorzystuje si´ w farmakologii, na przyk∏ad penicylin´ wytwarzanà przez workowca Peni-
cillum. Tego rodzaju substancje pozwalajà grzybom kontrolowaç bezpoÊrednie otoczenie.Podaj biologiczne zadanie wytwarzanych przez grzyby substancji oraz nazwij omawiany typ od-dzia∏ywania mi´dzy populacjami.
Zadanie 26. (2 pkt)Mo˝liwoÊç realizowania czynnoÊci ˝yciowych organizmu zale˝y od jego wymagaƒ ˝yciowychi od warunków panujàcych w danym Êrodowisku. Przyk∏adowo porosty sà bardzo wra˝liwe na zanie-czyszczenia atmosferyczne. O dobrym bilansie tlenowym zbiornika wodnego i braku zanieczyszczeƒinformuje obecnoÊç na przyk∏ad pstràga potokowego.Napisz, jakà rol´ odgrywajà te organizmy w przyrodzie oraz podaj ich nazw´.
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
14
Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”
Zadanie 27. (2 pkt)Atmosferyczna warstwa ozonu tworzy naturalnà tarcz´ chroniàcà powierzchni´ Ziemi przed szkodli-wym dzia∏aniem promieniowania ultrafioletowego. Od kilkunastu lat obserwuje si´ zmniejszanie tejwarstwy, g∏ównie spowodowane oddzia∏ywaniem freonów.Odpowiedz, skàd si´ biorà freony w atmosferze oraz w jaki sposób dzia∏ajà na warstw´ ozonu.