Top Banner
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Miejsce na naklejk´ z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM BIOLOGIA POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 150 minut Instrukcja dla zdajàcego 1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania 1–27). Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo∏u nadzorujàcego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczo- nym przy ka˝dym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl. 5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie. 6. Podczas egzaminu mo˝esz korzystaç linijki. ˚yczymy powodzenia! Za rozwiàzanie wszystkich zadaƒ mo˝na otrzymaç ∏àcznie 60 punktów. PESEL ZDAJÑCEGO (Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy). LISTOPAD ROK 2008 dysleksja Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON. Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM. KOD ZDAJÑCEGO Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
15

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

Sep 22, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

Pobrano ze strony www.sqlmedia.plPobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Miejsce na naklejk´

z kodem

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURYZ OPERONEM

BIOLOGIA

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 150 minut

Instrukcja dla zdajàcego

1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania1–27). Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo∏unadzorujàcego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczo-nym przy ka˝dym zadaniu.

3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnymtuszem/atramentem.

4. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.6. Podczas egzaminu mo˝esz korzystaç linijki.

˚yczymy powodzenia!Za rozwiàzanie

wszystkich zadaƒmo˝na otrzymaç

∏àcznie 60 punktów.

PESEL ZDAJÑCEGO

(Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy).

LISTOPADROK 2008

dysleksja

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON. Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez

dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.

KODZDAJÑCEGO

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 2: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

2

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 3: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

3

Zadanie 1. (1 pkt)B∏ony retikulum endoplazmatycznego (RE) tworzà trójwymiarowy system kanalików i p´cherzyków,dzi´ki czemu zwi´kszona jest powierzchnia wewn´trzna komórki, a cytozol podzielony na wieleprzedzia∏ów. W zale˝noÊci od budowy i pe∏nionej funkcji retikulum endoplazmatyczne dzieli si´na szorstkie i g∏adkie. RE szorstkie pokryte jest rybosomami, których brak jest w RE g∏adkim.WyjaÊnij, podajàc jeden przyk∏ad, dlaczego RE szorstkie jest dobrze rozwini´te w komórkach,których aktywnoÊç biochemiczna skierowana jest na syntez´ bia∏ek.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 2. (2 pkt)Enzymy wp∏ywajà na znaczne przyspieszenie pr´dkoÊci przebiegu reakcji. Wynika to g∏ównie zezdolnoÊci enzymów do bardzo dok∏adnego rozpoznawania substratów. Zasadniczo dany rodzaj enzy-mu przeprowadza tylko jeden rodzaj reakcji.Na schemacie przedstawiono przebieg reakcji enzymatycznej.

Podaj dwie dowolne cechy enzymów umo˝liwiajàce im przeprowadzanie przedstawionej reakcjienzymatycznej.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 3. (3 pkt)Pierwiastki wyst´pujà w organizmie cz∏owieka w ró˝nej iloÊci, dlatego grupuje si´ je odpowiedniojako makroelementy lub mikroelementy. W tabeli zamieszczono objawy niedoboru wybranych pier-wiastków dla organizmu cz∏owieka.Uzupe∏nij wolne miejsca w tabeli.

kataliza

KOMPLEKS E-SENZYM ENZYMSUBSTRAT PRODUKT++

enzym przedreakcjà

centrum aktywne

enzym po reakcji

substrat produkt

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Nr Nazwa pierwiastkaNazwa grupy pierwiastków

Objawy niedoboru pierwiastka w organizmie

1.∏amliwoÊç koÊci, choroby z´bów,krzywica

2.powolne gojenie si´ ran, chorobyskóry, ∏amliwoÊç w∏osów i paznokci

3.anemia, os∏abienie, arytmia serca,zak∏ócenie oddychania

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 4: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

4

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 4. (2 pkt)Fotosyntez´ przeprowadzajà fotoautotrofy, które majà zdolnoÊç w∏àczania dwutlenku w´gla we w∏a-sne zwiàzki organiczne przy wykorzystaniu energii Êwietlnej. Równanie ogólne fotosyntezy przedsta-wia nast´pujàcy zapis:

6 H2O + 6 CO2 + ENERGIA ÂWIETLNA –> C6H12O6 + 6 O2

Jednak niektóre fotoautotrofy potrafià przeprowadzaç syntez´ organicznà w warunkach beztleno-wych, wykorzystujàc nie wod´, lecz inny zredukowany zwiàzek nieorganiczny.Zapisz w formie ogólnego równania przebieg fotosyntezy, wiedzàc, ˝e wykorzystano do niegoH2S zamiast wody.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 5. (3 pkt)Rysunek przedstawia budow´ filamentów aktynowych i miozynowych oraz schemat ich u∏o˝eniaw czasie rozkurczu i skurczu.

Przeanalizuj rysunek, a nast´pnie opisz mechanizm skurczu komórki mi´Ênia poprzecznie prà˝-kowanego oraz wyjaÊnij poj´cie – sarkomer.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

sarkomer – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

prà˝ek I

sarkomer

prà˝ek H

prà˝ek ARozkurcz

Skurcz

ZZ Z

Z ZZ

filament aktynowy

filament aktynowy

filament miozynowy

czàsteczkiaktyny

g∏owamiozyny

czàsteczkimiozyny

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 5: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

5

Zadanie 6. (3 pkt)W korze pó∏kul mózgowych cz∏owieka znajdujà si´ ró˝nego rodzaju oÊrodki nerwowe, rozmieszczo-ne w p∏atach: czo∏owym, ciemieniowym, skroniowym, potylicznym.Skonstruuj tabel´ i przyporzàdkuj odpowiednim p∏atom nast´pujàce oÊrodki: dotyku, smaku,s∏uchowe, wzroku, ruchowe, kojarzeniowe.

Zadanie 7. (2 pkt)Jelito grube stanowi koƒcowy odcinek przewodu pokarmowego. Wi´kszoÊç roz∏o˝onych substancjipokarmowych zostaje wch∏oni´ta do krwi i limfy z jelita cienkiego. W jelicie grubym ju˝ nie zacho-dzà procesy trawienne.Podaj dwa przyk∏ady funkcji jelita grubego w przewodzie pokarmowym cz∏owieka.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 8. (2 pkt)Zaparcia nale˝à do przykrych dolegliwoÊci. Przyczyny zaparç mogà byç ró˝ne, jednak najcz´stszàjest stosowanie nieodpowiedniej diety.Podaj przyk∏ad sk∏adnika pokarmu, który móg∏by zmniejszyç omawiane dolegliwoÊci. Swój wy-bór uzasadnij jednym argumentem.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 6: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

6

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 9. (2 pkt)Wydzielanie hormonów ˝eƒskich zmienia si´ w charakterystyczny, cykliczny sposób, którego prze-jawem jest cykl menstruacyjny, powtarzajàcy si´ od okresu dojrzewania do menopauzy.Rysunek przedstawia poziom hormonów podczas przeci´tnego cyklu menstruacyjnego.

Opisz zmiany poziomu progesteronu w cyklu menstruacyjnym oraz ich skutki.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 10. (2 pkt)Na schemacie podano prawid∏owe wyniki badania moczu.

Przeanalizuj wyniki, a nast´pnie odpowiedz, w jakiej sytuacji powiemy o cukromoczu i bia∏ko-moczu. Podaj po jednym przyk∏adzie chorób prowadzàcych do przytoczonych objawów.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Barwa – s∏omkowa lub jasnos∏omkowa

Odczyn – kwaÊny lub oboj´tny (pH 4,5–7,5)

Cukier – brak (maks. 0,84 mmol/dm3)

Bia∏ko – brak

Bilirubina – brak

Urobilinogen – w normie

Cia∏a ketonowe – brak (maks. 0,5 mmol/dm3)

Osad moczu:

nab∏onki – pojedyncze, krwinki czerwone – do kilku w polu widzenia

krwinki bia∏e – kilka w polu widzenia

bilirubina i urobilinogen sà ró˝nymi produktami przemian hemoglobiny

bràzowa barwa mo˝e sugerowaç problemy z p´cherzykiem ˝ó∏-ciowym, a nawet ˝ó∏taczk´

m´tnoczerwony mo˝e oznaczaç krwiomocz

pomaraƒczowy mo˝e byç skutkiem za˝ywania leków

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28

progesteron (hormoncia∏ka ˝ó∏tego)

estrogeny

hormon folikulotropowy

hormon luteinizujàcy

O

W

U

L

A

C

J

A

po

zio

m h

orm

on

ów

dni cyklu

K

R

W

A

W

I

E

N

I

E

FAZA PRZEDOWULACYJNA FAZA POOWULACYJNA

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 7: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

7

Zadanie 11. (2 pkt)˚o∏àdek jest umi´Ênionym workiem wys∏anym Êluzówkà. W zag∏´bieniach fa∏dów znajdujà si´ ujÊciawielu gruczo∏ów, które produkujà enzymy trawienne oraz wydzielajà kwas solny lub Êluz.Podaj dwa przyk∏ady przystosowania ˝o∏àdka do trawienia pokarmu.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 12. (3 pkt)W czasie jednego pe∏nego okrà˝enia krew przep∏ywa przez serce dwukrotnie. W uk∏adzie krwionoÊ-nym cz∏owieka wyró˝niono ma∏y oraz du˝y obieg krwi, które przedstawiono na rysunku.

W wi´kszoÊci wypadków krew przep∏ywa w naczyniach krwionoÊnych zgodnie z ogólnym schematem:

t´tnice –> t´tniczki –> naczynia w∏osowate –> ˝y∏ki –> ˝y∏y

Przedstaw w postaci podobnych schematów drog´ krwi w obiegach: ma∏ym i du˝ym oraz krà-˝eniu wrotnym.

obieg ma∏y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

obieg du˝y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

krà˝enie wrotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

˝y∏a g∏ównagórna

˝y∏ap∏ucna

˝y∏a wrotna

˝y∏ywàtrobowe

naczynia w∏osowate

p∏uc

t´tnicawàtrobowa

t´tnicezaopatrujàcejelita

zastawkadwudzielna

zastawkipó∏ksi´˝yco-wate

zastawkatrójdzielna

aorta

naczynia w∏osowate koƒczyndolnych

naczynia w∏osowate g∏owy

naczynia w∏osowatejelit

naczynia w∏osowate wàtroby

PLPP

KP KL

˝y∏a g∏ównadolna

pieƒ p∏ucny

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 8: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

8

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 13. (3 pkt)Paso˝yty sà szczególnymi heterotrofami, które wykorzystujà organizm ˝ywiciela jako miejsce byto-wania, zdobywania pokarmu i rozmna˝ania si´.Podaj nazwy trzech paso˝ytów cz∏owieka oraz chorób przez nie wywo∏ywanych.

Zadanie 14. (2 pkt)Bakterie oddychajà zarówno tlenowo, jak i beztlenowo. Oddychanie beztlenowe nazywa si´ fermen-tacjà i polega na rozk∏adzie cukrów, którego koƒcowym produktem mo˝e byç kwas mlekowy, etanol,kwas octowy i inne zwiàzki. Wydziela si´ równie˝ energia. Poniewa˝ proces ten jest ma∏o wydajnypod wzgl´dem energetycznym, dlatego wi´kszoÊç bakterii u˝ywa tlenu czàsteczkowego do ca∏kowi-tego utlenienia cukrowców do dwutlenku w´gla i wody. Uzyskujà w ten sposób kilkakrotnie wi´cejenergii ni˝ wydziela si´ w czasie fermentacji.Przeanalizuj powy˝szy tekst, a nast´pnie zapisz ogólne reakcje oddychania tlenowego i beztle-nowego.

oddychanie tlenowe

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

oddychanie beztlenowe

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 15. (2 pkt)W doÊwiadczeniu u˝yto komórek skórki cebuli, które umieszczono w st´˝onym roztworze cukru. Na-st´pnie obserwowano pod mikroskopem zachodzàce zjawisko.Zapisz wniosek z doÊwiadczenia oraz nazwij zachodzàce zjawisko.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Paso˝yt Choroba

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 9: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

9

Zadanie 16. (2 pkt)Proces fotosyntezy mo˝na podzieliç na dwie charakterystyczne fazy: jasnà oraz ciemnà, co przedsta-wia schemat.

Przeanalizuj schemat oraz zapisz ogólne reakcje dwóch faz.

faza jasna

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

faza ciemna

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 17. (2 pkt)Rysunek przedstawia budow´ pierwotnà ∏odygi oraz korzenia.

Podaj dwie cechy ró˝niàce budow´ pierwotnà korzenia od budowy pierwotnej ∏odygi.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

skórka

kora pierwotna

Êródskórnia

okolnica

walec osiowy

drewnopierwotne

∏yko pierwotne

skórka

Schemat budowy pierwotnej ∏odygi Schemat budowy pierwotnej korzenia

walec osiowy

drewnopierwotne

∏ykopierwotne

kora pierwotna

FAZA JASNA (przemiana energii) FAZA CIEMNA (przemiana materii)

CYKL CALVINA

H+

NADPHNADPH

NADP NADP

ATP ATP

ADP ADP

e e

REDUKCJA

FOSFORYLACJAFOTOSYNTETYCZNA

(zysk netto po skondensowaniu)

C6H12O6

ÂWIAT¸O

H2O

O2

(do atmosfery)

(z atmosfery)CO2

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 10: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

10

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 18. (2 pkt)Rysunek przedstawia model powstawania i budowy owocu.

Podaj element budowy kwiatu, z którego rozwija si´ owoc oraz elementy budowy owocu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 19. (2 pkt)Przygotowano dwa zestawy doÊwiadczalne zgodnie z przedstawionym schematem:

Zestaw kontrolny I ustawiono w miejscu zacienionym, natomiast zestaw doÊwiadczalny II przy êró-dle Êwiat∏a.Zaproponuj temat doÊwiadczenia oraz zapisz wnioski.

Temat: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wnioski: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Êwiat∏o

moczarkakanadyjska

szklany lejek

zlewka

woda

probówkaI II

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 11: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

11

Zadanie 20. (2 pkt)Schemat przedstawia proces replikacji semikonserwatywnej.

WyjaÊnij, na czym polega przedstawiony proces replikacji semikonserwatywnej.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 21. (2 pkt)Schemat przedstawia ró˝ne fazy pierwszego podzia∏u mejotycznego komórki.

Podaj nazwy przedstawionych na schemacie faz mejozy oraz uporzàdkuj rysunki zgodnie z ko-lejnoÊcià zachodzenia zmian.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Prawid∏owa kolejnoÊç faz:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 2 3 4 5

P

P

P

P

P

P

P

P

P

P

TA

A A

G

P

P

P

PP

P

P

P

P

P

P

P

P

P

CG

T A

CG

CG

T A

TA

CG

G

NOWA NIåNOWA NIå MATRYCA(STARA NIå)

STARA NIå

kierunek wyd∏u˝anianowej nici

nowynukleotyd

5'

3'

3'

3'

5'

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 12: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

12

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 22. (3 pkt)Poni˝szy schemat przedstawia fragment nici mRNA o nast´pujàcej sekwencji nukleotydów:

UCUUCCUCACAG

Opisz trzy cechy kodu genetycznego, które mo˝emy odczytaç z przedstawionego zapisu.

UCU – serynaUCC – serynaUCA – serynaCAG – glutamina

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 23. (3 pkt)Schemat przedstawia wynik krzy˝owania samic muszki owocowej o oczach czerwonych z samcamio oczach bia∏ych.

Napisz genotypy pokoleƒ: rodzicielskiego (P), F1 oraz F2.

genotypy P: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

genotypy F1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

genotypy F2: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

P:

F1:

F2:

oczy czerwone

czerwoneczerwone

czerwone czerwone bia∏eczerwone

oczy bia∏e

X

X

100% 50% 50%

Ogólnie

P∏eç

3 : 1

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 13: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

13

Zadanie 24. (2 pkt)a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy, sà g∏ównie trawy pia-skolubne. WÊród pionierów pojawiajà si´ porosty, turzyca piaskowa, miko∏ajek nadmorski. Nast´p-nie na wydm´ wkraczajà kocanki oraz bratek nadmorski. Pojawiajà si´ organizmy przyspieszajàceprocesy glebotwórcze, na przyk∏ad wrotki i nicienie. Kolejne stadium seralne wykazuje dominacj´krzewinek i krzewów. Wzrasta liczba owadów i paj´czaków. Zmiana warunków umo˝liwia wkrocze-nie sosny i powstanie boru sosnowego.b) Wycinanie i wypalanie lasów w strefach tropikalnych prowadzi do ods∏oni´cia gleb, które sà po-datne na erozj´ wodnà. Przy du˝ej iloÊci opadów skutkiem jest gwa∏towne ubo˝enie pod∏o˝a. W ta-kich warunkach nast´puje wykszta∏cenie formacji zaroÊlowych i lasopodobnych.Nazwij rodzaj sukcesji w przypadku a oraz b. Podaj jednà ró˝nic´ mi´dzy nimi.

a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 25. (2 pkt)Na oko∏o 3 tysiàce znanych antybiotyków naturalnych ponad 720 wytwarzajà grzyby. Pewnà cz´Êçz nich wykorzystuje si´ w farmakologii, na przyk∏ad penicylin´ wytwarzanà przez workowca Peni-

cillum. Tego rodzaju substancje pozwalajà grzybom kontrolowaç bezpoÊrednie otoczenie.Podaj biologiczne zadanie wytwarzanych przez grzyby substancji oraz nazwij omawiany typ od-dzia∏ywania mi´dzy populacjami.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 26. (2 pkt)Mo˝liwoÊç realizowania czynnoÊci ˝yciowych organizmu zale˝y od jego wymagaƒ ˝yciowychi od warunków panujàcych w danym Êrodowisku. Przyk∏adowo porosty sà bardzo wra˝liwe na zanie-czyszczenia atmosferyczne. O dobrym bilansie tlenowym zbiornika wodnego i braku zanieczyszczeƒinformuje obecnoÊç na przyk∏ad pstràga potokowego.Napisz, jakà rol´ odgrywajà te organizmy w przyrodzie oraz podaj ich nazw´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 14: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

14

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 27. (2 pkt)Atmosferyczna warstwa ozonu tworzy naturalnà tarcz´ chroniàcà powierzchni´ Ziemi przed szkodli-wym dzia∏aniem promieniowania ultrafioletowego. Od kilkunastu lat obserwuje si´ zmniejszanie tejwarstwy, g∏ównie spowodowane oddzia∏ywaniem freonów.Odpowiedz, skàd si´ biorà freony w atmosferze oraz w jaki sposób dzia∏ajà na warstw´ ozonu.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Page 15: ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM³bna matura z operonem... · 2015. 12. 12. · Zadanie 24. (2 pkt) a) Organizmami pionierskimi, które rozwijajà si´ na ja∏owym piasku wydmy,

15

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

Biologia. Poziom rozszerzonyPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl