Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi …isamveri.org/pdfdrg/D02512/2009_14/2009_14_KESKINERB.pdf · 2016-01-27 · Hakkı Tarık Us Kütüphanesi İstanbul

Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası

Bora KESKİNER*

Önsöz

“ARAP HARFLİ Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografya-

sı” başlıklı çalışmanın gayesi, Harf Devrimi’ne kadar yayınlanmış Türkçe

süreli yayınlarda Türk m usikisi teorisine dair tebliğ ve makaleler hakkında

benzer bir çalışma bugüne kadar yapılmadığından- araştırmacılara kaynaklık

edecek bir rehber hazırlamak olmuştur. Çalışmada, Kültür ve Turizm Bakan-

lığı Millî Kütüphane Başkanlığı Yayınları’ndan, Eski Harfli Türkçe Süreli

Yayınlar Kataloğu (Ankara 1987) esas kaynak ittihaz edilmiştir. Sözkonusu

eserde kayıtlı süreli yayınlardan, Türk musıkisi teorisi alanında yazı kaleme

almış kişilerin bibliyografyalarına da müracaatla, yazıların hangi süreli yayın-

larda bulunabileceği araştırılmıştır. Özege Kataloğu da dikkate alınmış ve

kaynak olarak kullanılmıştır.

Bu bağlamda, referans eserde 1831-1928 yılları arasında basılmış oldukları

zikredilen süreli yayınların bulunduğu kütüphaneler şunlardır:

Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi

Ankara İl Halk Kütüphanesi

Türk İnkılâp Tarihi Kütüphanesi

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi

İstanbul Millet Kütüphanesi

Hakkı Tarık Us Kütüphanesi

İstanbul Belediye Kütüphanesi

İzmir Millî Kütüphanesi

Atatürk Üniversitesi Seyfeddin Özege Kütüphanesi

Konya Selçuk Üniversitesi Kütüphanesi

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 7, Sayı 14, 2009, 375-415

* Londra Üniversitesi - SOAS - İslam Sanatı Tarihi Doktora Öğrencisi.

TALİD, 7(14), 2009, B. Keskiner376

Türk Dil Kurumu Kütüphanesi

Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi

Çalışmanın konusu, Türk musıkisi teorisi sahasında, 1928 Harf Devri-

mi’nden önceki dönemde kaleme alınmış makalelerin ve tebliğlerin tesbiti ve

konu özetlerinin çıkartılması olmakla beraber, teori bahsine girmeyen diğer

bazı yazılar da teori bahsi ile ilişkili olmaları (teoriye dair meselelere değinme-

leri) bakımından dikkate alınmıştır. Tesbit edilerek, künyeleri ile toplu listesi

verilen süreli yayınlardaki yazılarda, Türk musıkisinin çeşitli meseleleri (tarih,

teorik bahisler, tenkit, konser ilânı vb.) hakkında değerli bilgiler bulunduğunu

kaydedelim.

Beyazıt Devlet Kütüphanesi Süreli Yayınlar Kataloğu (Nadir Eserler

Bölümü), Taksim Atatürk Kitaplığı Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu, Tarık

Zafer Tunaya Kütüphanesi Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu, Süleymaniye

Kütüphanesi Eski Harfli Süreli Yayın Kataloğu, Diyanet İşleri Yayınları’ndan,

Sebil-ür Reşâd ve Sırât-ı Müstakîm Mecmûaları Makaleler İndeksi ve

IRCICA’nın yayınladığı Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu (1828-1929) çalış-

mamızda yardımcı kaynak ittihaz edilmiştir.

Pek çok yazı kaleme almış olan bilginlerimizin, yalnızca teorik bahislere

ışık tutan yazılarını tesbit etmek ve ayıklamak, yazılarını ne teorik ne de teori-

dışı bir konu tasnifine tâbi tutmuş olmaları sebebiyle imkânsız gibidir. Bu

çalışmada, teori bahislerine değinen ve bu yolda bilgi içeren tüm yazılar dik-

kate alındı (kurama ilişkin kabul edildi), teoriye hiç değinmeyen (tamamen

tarihî ve ya edebî bahisleri konu edinen yazılar, mülâkat vb.) yazılar, italik harf

karakteriyle ayrıca kaydedildi. Düzenleme şu sıralamaya göre yapıldı: Yazarın

adı, süreli yayının adı, yazının adı, konusu. Tüm makaleler tarafımızdan oku-

muş ve konu bölümlerine yazının içeriği hakkında genel fikir verecek, kısa

özetler yazılmıştır.

Sayılarının çokluğu sebebiyle, Rauf Yektâ Bey’in yazıları, istifadeyi kolay-

laştıracak biçimde ‘Mecmûalardaki Yazıları’ ve ‘Gazetelerdeki Yazıları’ olmak

üzere iki ayrı başlık altında toplandı. Bu çalışma meyanında, toplam on beş

(15) adet dergi, dokuz (9) adet gazetenin muhtelif sayıları/nüshaları taranarak,

konu ile ilgili iki yüz altmış bir (261) adet makale tesbit edildi.

Not: Aynı başlık altında toplanan seri yazılar (örnek: Dede Efendi), tek

numara aldıklarından, makalelerin yanlarında yazılı sayılarla, toplam yazı

sayısı farklıdır. Bu meyanda karışıklığı engellemek için seri yazıların yanların-

da ve açıklamalarda serinin kaç yazıdan oluştuğu belirtildi.

Tek dileğim, uzun ve yorucu bir çalışmanın mahsulü olan bu bibliyograf-

yanın konunun meraklılarına faydalı olması ve Türk makam müziği tarihi

araştırmalarına bir katkı sağlamasıdır.

377Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası

İncelenen Süreli Yayınların Künyeleri:

A. DERGİLER

(Not: Dergilerin işlevi ile ilgili açıklamalar künye bölümlerindeki ifadeler koru-narak yapılmıştır.) 1- Âhenk Mecmûası:1

Mevcut Sayılar: (Aşağıda belirtilen nüshalar, erişilebilen sayıları ifade etmektedir.)

Sayı: 2468/ 1320 (1904); 1324 (1908): 14. yıl, 3699; 1325 (1909):3961; 1335 (1919): 25. yıl, 7101; 1338 (1922): 9035; 1341 (1925): 31. yıL, 9624; 1927: 10102. sayı.

Hakkı Tarık Us Kütüphanesi. 1312-1928: 2-34 yıl, muhtelif sayılar.

İzmir Millet Kütüphanesi. 1310-1928 arası eksikli kolleksiyon. 2- Âlem-i Musıki:2

1 Teşrîn-i evvel 1335 (1919), 1. yıl, 1. sayı.

Not: (Süreli yayınlar kataloğunda ancak birinci nüshası kayıtlı bulunan bu derginin, müteakip sayıları kütüphanelerimizde bulunmamaktadır. Mezkur mecmuanın tam bir takımı, tarafımızdan Sahhaf Halil Bingöl’de bulunmuş ve çalışmada yararlanılmak üzere satın alınmıştır.)

3- Anadolu Mecmûası:3

Nisân 1340-Şubat 134=anesi: No: 1548’de 1340-1341: 1-3, 7, 12. sayılar. 4- Çiçek:4

Türk gençlik ve âile mecmûası. 17 Haziran 1926-15 Mart 1927, 1. yıl

1-19. sayı. Sâhib-i imtiyâz ve Müdîr-i mes’ulü: Rûhî. İdâre Müdîri: M. Râzî. İstanbul. 2 o. resim. (Onbeş günlük) 5- Dârü’l-elhân:5

Şubat 1340 (1924)-Şubat 1926, 1-2. yıl, 1-7. sayı. Neşreden: Dârü’l-elhân Hey’et-i Tedrîsiyesi. Sâhib-i imtiyâz ve Müdir-i Mes’ulü: Fâzıl Hakkı. İstan- bul. 8 o. Resim (portre). (İki Aylık).

1 REKNO: 0026, Sâhib-i imtiyâzı: Cevriye İsmâil. Başmuharriri: Mehmed Şevkî. İzmir B2.

2 REKNO: 0054, Sâhib-i imtiyâz ve sermuharriri: Mehmed Bahâ. Bursa. 8 o. (Onbeş günlük)

3 REKNO: 0085, “İlim ve edebiyatdan bâhis mevkûtedir.”

4 REKNO: 0332, Sâhib-i imtiyâz ve Müdîri: Mehmed Hâlid. Mes’ul Müdîri: Haydar Necîb. İstan-bul. 8 o. Resimli.

5 REKNO: 0365


6- Dergâh:6

İlim ve Sanat Mecmûası. 15 Nisan 1337-5 Kânûn-ı sânî 1339, 1-4. cild, 1-2. yıl, 1-42. sayı. Mes’ul Müdiri: Mustafa Nihâd. İstanbul. 4 o. Resim (port-re).

Mevcut sayılar:

Bursa İl Halk Kütüphanesi: No: 5788’de 1337-1338: 1-21. sayılar.

Katalog: 0385

7- Hâle:7

Bu dergi, Eski Harfli Türkçe Süreli Yayınlar Kataloğu’nda kayıtlı değildir.

8- Mâlûmât:8

Devlet ve memleketin menafiine hizmet eder, musavver olarak neşrolur. 11 Mayıs 1311 (1895)-1 Ağustos 1319 (1903), 1-8 cild, 1-(447). Sayı. Sâhib-i İmtiyâzı: Mehmed Tâhir. İstanbul. 4 o. Resim (portre), nota.

Noksan Sayılar:

1311 (1895)-1319 (1903): 371-417. sayılar. 1311 (1895) yılına ait 28. sayı-nın bir kısmı el yazısı ile tamamlanmıştır. Günlük kısmı da vardır.

Hakkı Tarık Us Kütüphanesi’nde 1311 (1895)-1321 (1905): 1-423. sayıları vardır. Derginin ayrıca Arapça ve Farsça sayıları vardır.

Kısm-ı Fârisî: 1311 (1895): 10, 18, 19. sayılar; Kısm-ı Arabî: 1311 (1895): 9, 10, 12-18, 20, 21, 23, 29. sayılar.

9- Millî Tetebbular Mecmûası:9

Dîn, ahlâk, hukûk, iktisat, lisâniyât, bedi’iyât, fenniyât ve bünye-i içtimâiye tedkikâtı. Mart 1331-Kânûn-ı evvel 1331, 1-2. cild, 1-5. sayı. Müdîr: Köprülüzâde Mehmed Fuâd. Neşreden: Âsâr-ı İslâmiye ve Millîye Tedkik Encümeni. İstanbul. 4 o. Plan.

Mevcut sayılar:

Bursa İl Halk Kütüphanesi. No: 6702’de 1331: 1-5. sayı.

10- Resimli Gazete:10

Fennî, edebî gazete. Sâhib-i İmtiyâz: Karabet. Mes’ul Müdîr: Mehmed Sâmî. İstanbul. 4 o. Resim (portre). (Haftalık).

Mevcut Sayılar:

1307 (1891): 1-52; 1308 (1892): 53-104; 1309 (1893): 105-208; 1311 (1895):

6 REKNO: 0385

7 Katalog numarası yok.

8 REKNO: 1144

9 REKNO: 1277

10 REKNO: 1587


İkinci tab’ı. 1-24; 1312 (1896): 1-52; 1313-1314: (1897-1898): 53-94. sayı. 1315 (1899): 1-17 sayı.

Beyazıd Devlet Kütüphanesi: No. 209’da 1307: 1-52; 1313-1314: 1-94. sayı; 1315: Fevkalâde nüsha.

Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi 1311-1313: 1-30. sayı.

Not: Resimlerin altlarında Fransızca açıklamalar vardır.

11- Resimli Kitâb:11

Edebî, fennî ve içtimâî mecmûa. Eylül 1324-Şubat 1329, 1-9. cild, 1-51. sayı. Sermuharriri: Fâik Sabrî. Müdiri: Ubeydullah Es’ad. İstanbul. 8 o. Resim (portre, nota).

Mevcut Sayılar:

Bursa İl Halk Kütüphanesi No. 2236’da 1324-1329: 1-40, 42, 47, 48. sayı.

Not: Her cildin indeksi vardır.

12- Servet-i Fünûn:12

4 Mart 1307 (1891)-25 Mart 1944, 1-54. yıl, 1-95. cild, 1-2464. sayı. Müessisi: Ahmed İhsan Tokgöz. İstanbul. 8 o. Resim (portre), plan. (Haftalık).

Not: Dergi 65-85. cildlerde Uyanış adıyla çıkmıştır.

Mevcut Sayılar:

1327 (1911): (63-362). Sayı.İstanbul Belediye Kütüphanesi (46) numarada: 1324 (1908): 18. yıl, 6-266;

1909: 269-299, 350. sayı.

13- Şehbâl:13

Herşeyden bahseder risâle-i musavvere. 1 Mart 1325-10 Temmuz 1330, (1)-5. cild, (1)-6. yıl, 1-100. sayı. Sâhib-i İmtiyâz ve Müdir-i Mes’ul: Hüseyin Sâdeddîn. İstanbul. 2 o. Resim (portre, nota).

14- Yarın:14

Haftalık ilmî, edebî, içtimâî, resimli mecmûa. Müdir ve Sermuharriri: Subhî Nûrî. İstanbul, Matbaa-i Ahmed İhsan ve Şürekâsı, Matbaa-i Âmire, İleri Matbaası. 23 x 30. Resim, (Portre, nota). Haftalık.

13 Teşrin-i evvel 1337/1921-15 Teşrîn-i sânî 1338/1922, 1-45.

15- Yeni Mecmûa:15

12 Temmuz 1917-20 Kânûn-ı evvel 1923, 1-4. cild, 1-90. sayı. (Yayınlayan): Türk Ocağı. Müdîri: Mehmed Tal’at-Fâlih Rıfkı. İstanbul. 4 o. Resim (portre).

11 REKNO: 1593

12 REKNO: 1709/1710/1711

13 REKNO: 1810

14 REKNO: 1876

15 REKNO: 2227


Noksan Sayılar:1923: 87-89. sayı.Derginin ‘Çanakkale’ adlı özel bir sayısı vardır.Rızâ Nûr Kütüphanesi’nde 2847’de: 1923: 87-89. sayı vardır.İstanbul Belediye Kütüphanesi: No. 03’te 1917-1923: 1-2. cild, 1-90. sayı.Âtıf Efendi Kütüphanesi: 1917-1923: 1-90. sayı.

B. GAZETELER:

1- Âtî:16

İdâre Müdîri: Halîl Lütfî. Sermuharriri: Celâl Nûrî (İleri). İstanbul. B2. Resimli.

Noksan Sayılar: 1918: 2; 1919: 354-532; 1920-1922: 795-1764; 1924: 2109-2167 ve 2436. sayıdan sonrası.

İstanbul Belediye Kütüphanesi: No. 135’te 1918-1924: 1-18. cild. 1-2436. sayı.

2- İkdâm:17

Gece postası. Sîyâsî ve ilmî gazetedir. 23 Haziran 1310 (1894)-30 İkinciteşrîn 1928. 1-35. yıl, 1-11353. sayı. Sâhibi: Ahmed Cevdet-Edhem İzzet (Benice). İstanbul. B2 o. Resim (portre). (Günlük)

Mevcut Sayılar:

1894-1915 yılları arası çok eksikli olup, 1916-1928 yılları arası tam sayıya yakındır.

İstanbul Millet Kütüphanesi: Gzm. (1-56)’da 1310-1929, 1-11303. sayı.

3- Peyâm-ı Sabâh:18

Müdîr-i Mes’ul: Avnî. 20 Teşrîn-i evvel 1338 (1922). Bursa. B2 o. (Resimli). (Özel sayı).

4- Tasvîr-i Efkâr:19

Havâdis ve Maârife dâir Osmanlı gazetesi. 30 Zilhicce 1278-(1287), 1-(830). sayı. Sâhibi: Şinâsi. Sâhib-i imtiyâz vekîli: Râşid. İstanbul. 4 o. (Günlük)

5- Tevhîd-i Efkâr:20

31 Mayıs 1909-5 Mart 1925, 1-16. yıl, 1-4356. sayı. Sermuharriri: Ebüz- ziyazâde Velîd. İstanbul. B2. Resimli.

16 REKNO: 0855, Bu gazete, ilk sayıdan 394. sayıya kadar Âtî, sonra İleri adıyla çıkmıştır.

17 REKNO: 0844

18 REKNO: 1543

19 REKNO: 1647

20 REKNO: 1876


Not: 1862’de Şinâsî’nin çıkardığı Tasvir-i Efkâr’dan 47 yıl sonra Ebüzziya Tevfik Yeni Tasvîr-i Efkâr’ı çıkarmaya başladı. Ebüzziya’nın ölümünden sonra oğulları aynı gazeteyi çıkarmaya devam ettiler. Zaman zaman gazetenin Örfi İdâre tarafından kapatılmasıyle Tasvîr-i Efkâr, Tenvîr-i Efkâr, İntibâh-ı Efkâr ve son olarak Tevhîd-i Efkâr adını almıştır. Koleksiyonun eksikleri vardır. 1940 yılında Tasvîr-i Efkâr adıyla ve 4375/1 numara ile yeni harfli olarak yayına devam etmiştir.

6- Tiyatro ve Musıki:21

1928: 1-11. sayı. Sâhib ve Müdîri: Mazhar Fevzî. Tahrîr Müdîri: Mehmed Gayyûr. İstanbul. 4 o. Resimli. (Haftalık).

7- Ümmet:22

İçtimâî, fennî, haftalık Osmanlı gazetesidir. 13 Mayıs 1326-10 Temmuz 1326, 1. yıl, 1-9. sayı. Sâhib-i imtiyâz ve Müdîr-i mes’ul: Sâdî. İstanbul. 4 o. (Haftalık).

8- Vakit:23

Müdîr-i mes’ulü: Ahmed Şükrî. 4 Teşrîn-i evvel 1333 (1917)-30 Kânûn-ı evvel 1928, 1-12. yıl, 4-2944. sayı. İstanbul. B2 o. Resimli.

Eksik Sayılar: 1917: 1-3, 1918: 344, 1923: 1998, 2006, 2007, 2018, 2020, 2024, 2052, 2059, 2068, 2072, 2073, 2082. sayı.

Not: Gazete bir ara Kurûn adıyla yayımlanmıştır, 1 Kânûn-ı evvel 1928 tari-hinden itibaren yeni Türk harfleriyle çıkmıştır.

9- Yeni Ses:24

Demokrasi mesleğinin hâdim ve müdâfii siyâsî, iktisâdî, edebî, cerîde. Sâhib-i imtiyâzı: Fuad Şükrî. Sermuharrir: Şihâbüddîn Süleymân. İstanbul. 2 o. (Günlük)

Mevcut Sayılar: 1326 (1910): 1. yıl, 1, 6, 7. sayı.

Hakkı Tarık Us Kütüphanesi: 1926-1927: 1-320. sayı.

C. MAKALELER

Eski harfli süreli yayınlarımızda, Türk musıkisi nazariyâtı konusunda

makale/tebliğ kaleme almış olan (müzikolog/teorisyen/münekkid-eleştirmen)

yazarlarımızın başlıcaları şunlardır:

Rauf Yektâ Bey (1871-1935)

Nûrî Şeydâ Bey (1866-1901)

21 REKNO: 1996, Musıkiden, temâşâdan ve sinemadan bâhis gazete.

22 REKNO: 2129

23 REKNO: 2137

24 REKNO: 2236


Ahmed Midhat Efendi (1844-1912)

Bahâ Tevfik Bey (?-1916)

Şevket Gavsî (Özdönmez) Bey (1873-1954)

Bedi’ Mensî (H. Sâdeddîn Arel) (1880-1955)

Dr. Subhî Zühdî (Subhî Ezgi) (1869-1962)

Mahmûd Râgıb Gâzîmihâl (1900-1961)

Mûsâ Süreyyâ Bey (1884-1932)

Tanbûrî Cemîl Bey (1871-1916)

İsmâil Hakkı Bey (1866-1927)

Süleymân Cevâd Bey (?-?)

Köprülüzâde M. Fuâd (1890-1966)

Necîb Âsım (Balhasanoğlu) Bey (1861-1935)

Mehmed Zâtî Bey (?-?)

Hakkı Sühâ (Gezgin) Bey

Mehmed Bahâ Bey

Rûşen Ferîd (Kam) Bey (1905-1981)

Güzîn Şefîk Hanım

Şâziye Hanım

Halîl Bedî (Yönetken) Bey

Mes’ud Cemîl (Tel) Bey (1902-1963)

Ali Ekrem (Bolayır) Bey

Gâlib Necib Bey

Celâl Es’ad (Arseven) Bey

Münîr Süleyman Bey

Sâlih Zekî Bey

Not: Cemâl Reşîd (Rey) Bey, Muallim Ahmed Muhtâr, Salâhaddîn Âli ve Ekrem

Besîm beylerin de kıymetli müzikolojik yazıları bulunmakla beraber, tesâdüf

ettiklerimiz Türk musıkisi sahasına girmediklerinden isimleri yukarıdaki liste-

ye alınmamıştır.

Rauf Yektâ Bey:

Rauf Yektâ Bey, Şeyh Atâullâh Efendi’nin, teorik tedkiklerini yayınlaması

husûsundaki teşviki ile, İkdâm Gazetesinde 1315/1897 yılından itibaren

makaleler yazmaya başlamıştır. Bu makaleleri müzisyen olsun olmasın herke-

sin anlayabileceği bir dille kaleme almış, buna rağmen yeterince ilgi göreme-

miştir. Toplam, 13 dergi ve 8 gazetede Türk makam müziği teorisi bahsinde

içerik ve üslûp açısından hayli tatminkâr yazılar kaleme almış olan Rauf Yektâ

Bey’in, müzik kuramı tarihimizdeki yeri ve önemi tartışılmazdır.


Rauf Yektâ Bey’in Yazıları:

Rauf Yektâ Bey’in Mecmualardaki Yazıları:

Âhenk Mecmûası

1. “Ûdî Sâmî Bey”, VII, 1962.

Konu: Bestekâr Ûdî Sâmî Bey’in hayatı ve eserleri hakkında değerlendir-meler, bestekârın şahsiyeti, zevk-i selîmi, tevâzuu, fıtrat-ı sanatkârânesinden bâhistir.

Âlem-i Musıki

2/2 “Tenkîd”, 15 Teşrîn-i evvel 1335/1919, sy. 18-19.

Konu: Âlem-i Musıki ser-muharriri Mehmed Bahâ Bey’i tebrik, ülkemizde bir musıki mecmûasına duyulagelen ihtiyaç, Rauf Yektâ Bey’in Musikar isimli bir mecmûa çıkarma arzusu, bu arzusunu hayata geçirememe sebepleri, mecmûanın “Temâsil-i Makâmât” isimli bölümüne övgüler.

Anadolu Mecmûası

3. “Lâdikli Mehmed Çelebi”, 1 Nisan 1340

Konu: Lâdikli Mehmed Çelebi ve eseri Zeynü’l-elhân. Musıki tarihimiz açı-sından önemi ve teorik mülâhazat. Teorik bahisleri ihtiva eden Şerefiyye, Câmiü’l-elhân ve emsali eserlerin ehemmiyeti hakkında mütalaat.

Dârülelhân Mecmûası

4/7. “Dede Efendi”, sy. 1-2-3-4-5-6-7, 1917.

Konu: Seri yedi yazıdan oluşmaktadır. Biyografi mahiyetindedir. Ham- mâmîzâde İsmail Dede Efendi’nin hayatı, eserleri hakkında mütalaat. Bestekârlığı, yaşadığı devrin özellikleri, devrinde yaşadığı padişahlar, II. Mahmud ve Şâkir Ağa ile ilişkisi, eserlerinin mâhiyet-i aslîleri ve kıymet-i musıkiyeleri, ihtirâı olan makamlar, eserlerinin bestelenme sıraları ve bazıları hakkında rivayet ve hatırat beyanındadır.

5/2. “Dârülelhanlar Tarihine Bir Nazar”, sy. 1 - 2, 1917.

Konu: Avrupa’daki musıki mektepleri, İtalyan konservatuarları ve Garp konservatuarlarının en eskisi olan Paris Konservatuarı hakkında tafsilatlı bilgi verilmiştir. ‘Her sene açılan müsâbaka imtihânında muvaffakiyet şartı ile tale-be kabul edilmesi’ bahsi, dokuzdan aşağı ve yirmi ikiden yukarı olmamak şar-tına mebnî yaş haddi hükmü ve okutulan dersler hakkında bilgi verilmektedir.

Hâle Mecmûası

6. “Zekâî Dede”, 1 Kânûn-ı Evvel 1325/1910, sy. 1.

Konu: Biyografi mâhiyetindedir. Hâce Mehmed Zekâî Dede’nin hayatı,

sanatkâr tabiatı, eserlerinin kıymet-i asliyeleri hakkında mütalaat.


7. “Tarih-i Musıki”, 1 Kânûn-ı evvel 1325/1910, sy. 1.

Konu: Batı müziğinin teorik temelleri, Eski Yunan’da müzik kuramı, yedi

temel Yunan modu hakkında mütalaat.

8. “Tenkîdât-ı Musıki”, 1 Kânûn-ı evvel 1325/1910, sy. 1.

Konu: Musıkinin ilmen ve icrâen terakkisinde ‘tenkid’in önemi, tenkid bahsi, müktesebat sahiplerinin rey ve kanaatlerinin önemi hakkında mütala-at.

9. “Neşîde-i Tebrikiyye”, 1 Kânûn-ı evvel 1325/1910, sy. 1.

Konu: V. Sultan Mehmed Reşâd’ın cülûsu münâsebetiyle tebrik ve Neşîde-i Tebrikiye’nin arzı.

Mâlûmât Mecmûası

10. “Fenn-i Musıki” sy. 320, 15 Nisan 1901.

Konu: Musıkinin teorik bahisleri itibariyle ‘fen’ler içinde yer almış olması, eslâfın bu sanatı ilm-i mûsıkî diye tavsif ettiği hakkındadır.

Millî Tetebbular Mecmûası

11/2 “Eski Türk Musıkisine Dâir Tetebbular - Kökler25”, sy. 1- 2, Teşrîn-i sânî 1331/1915.

Konu: Yazıda, Alman müzisyenlerinden Kiesewetter’in ‘Arapların Musıkisi’ isimli eserinde, Türkler hakkında sarfettiği ‘nârevâ’ ifadelerin tenkîdi, Abdülkadir Merâgî’nin Câmiü’l-elhân isimli eserinden, Eski Türklerdeki müzik terminolojisi meseleleri (makam mukabili kullanılan kök terimi) hak-kında alıntılar bulunmaktadır.12. “Eski Türk Musıkisine Dâir Tarihî Tetebbular - Türk Sazları26”, sy. 5,

1331/1915.

Konu: Ahmedoğlu Şükrullâh’ın, ıklığ, nüzhe, mizmar, çenk, pîşe, kânûn, muğnî isimli eski Türk sazlarının yapısal özelikleri hakkında kapsamlı bilgiler verdiği ‘nüsha-i nâdire’den, bahsi geçen eski Türk sazları ile ilgili kısımları ve haklarında teorik bilgileri içermektedir.

Resimli Gazete

13. “Musıkî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân - Mukaddime Makâmında Bir İki Söz”, 29 Kânûn-ı evvel, 1312 - numero: 10.

Konu: Yazı mukaddime mahiyetindedir. İlm-i musikinin önemi ve musıki nazariyatının mahiyeti bahsinde mütalaat.

25 Rauf Yektâ Bey’in, Millî Tetebbu’lar Mecmûası’nda yayınlanan “Eski Türk Musıkisine Dâir Tarihî

Tetebbular” başlıklı makalelerinin transkripsiyonu, Doç. Rûhî Ayangil tarafından ‘Türk Müziği Te-

orisi Dersi, 1999-2000 Öğretim Yılı I. Dönem Ödevi’ olarak verilmiş ve tarafımızdan hazırlanmıştır.

26 Derginin 239. sayfasından sonraki formada kenarlarında mizmâr, ıklığ, ud, muğnî, rebâb, pîşe,

çenk, kânûn, nüzhe ibareleri yazılı örnek çalgı çizimleri bulunmaktadır.


14. “Musıkî-i Osmânî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân-2”, 7 Kânûn-i sânî 1312 - numero: 11.

Konu: Lahin nedir? Lahnin tarifi. Savt, savtın tarifi, savtın aksamı hakkında mütalaat.

15. “Musıkî-i Osmânî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân-3”, 12 Kânûn-ı sânî 1312 - numero: 12.

Konu: Nağmenin tarifi, nağme-i vâhide, nağme-i müteaddide hakkında mütalaat.

16. “Musıkî-i Osmânî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân-4”, 19 Kânûn-ı sânî 1312- numero: 13.

Konu: Nisbetler bahsi, adedî ve hendesî nisbetler hakkında mütalaat.

17. “Musıkî-i Osmanî Nazariyâtı -Lisân-ı Elhân-5”, 2 Şubat 1312 - numero: 15.

Konu: “Cins” ve “Bu‘d” hakkında mütalaat.

18. “Horasan ve Maverâünnehir Edebiyâtı”, 20 Şubat 1312-1 Şevvâl 1314, numero: 17.

Konu: Horasan ve Mâverâünnehir edebiyâtı hakkında mütalaat.

19. “Musıkî-i Osmânî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân-6”, 20 Şubat 1312, numero: 17.

Konu: Terkipler ve şubeler hakkında mütalaat.

20. “Horasan ve Mâverâünnehir Edebiyatı-2”, 27 Şubat 1312-7 Şevval 1314, numero: 18.

Konu: 20 Şubat 1312 tarihli nüshada yayınlanan “Horasan ve Mâverâ- ünnehir Edebiyâtı” serlevhalı yazının devamı mahiyetindedir.

21. “Musıki-i Osmânî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân-7”, 6 Mart 1312-numero: 19.

Konu: Makamların seyir ve karârları, bu unsurların mâhiyetleri ve önemi.

22. “Musıki-i Osmânî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân-8”, 13 Mart 1312 - numero: 20.

Konu: “Nisbetlerin düzenlenmesi ile vasıflarını kazanan ve seyir özellikle-rine sahip husûsî bir ıskala olan makam”, makamlar hakkında mütalaat.

23. “Horasan ve Mâverâünnehir Edebiyâtı-3”, 20 Mart 1313 - numero: 21.


24. “Horasan ve Maverâünnehir Edebiyâtı-4”, 3 Nisan 1313, numero: 23.



25. “Musıki-i Osmânî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân-9”, 8 Mayıs 1313, numero: 28.

Konu: Vüs’at bahsi ve makamâtın diğer husûsiyetleri hakkında mütalaat

26. “Horasan ve Maveraünnehir Edebiyâtı - devâmı 5”, 29 Mayıs 1313 - nume-ro: 31.

Konu: 20 Şubat 1312 tarihli nüshada yayınlanan “Horasan ve Mâverâ-ünnehir Edebiyâtı” serlevhalı yazının devamı mahiyetindedir.

Resimli Kitab

27. “Memâlik-i Şarkıyyede Seyâhat-ı Musıkiye”, numero: 7-9, 1326/1911.

Konu: Mehmed Zekâî Dede’nin Mısır’a seyahati ve Risâlet’ş-şihâbiye fi’s-sınâ‘ati’l-mûsıkiyye hakkında mütalaat.

28. “Âhiretlik Ünvanlı Neşîde-i Musıkiyye Münâsebetiyle”,27 Teşrîn-i Sânî, 1324/ 1910, numero: 3, s. 286-291.

Konu: Şâir Mehmed Emin Bey (Yurdakul)’un Evlatlık Kız isimli şiirini bes-telemiştir. Bu eserin yayını dolayısıyle eserin opera tarzında bestelenmesinin sebebini anlatan yazıdır.

Servet-i Fünûn

29. “Ziya Gökalp Bey ve Millî Musıkimiz Hakkındaki Fikirleri-I”, numero: 1480, yıl: 1925.

Konu: Millî musıkinin muhafaza edilmesi gerekirken tasfiyesinin gerektiği-ni iddia edenlere sitem ve teessüf, bu gibilerin ‘müstahzârât-ı ilmi, fennî, içtimâî, belli başlı meseleler üzerine klişe halinde hazırlanmış birtakım mâlûmât kırıntılarından müteşekkildir’.

30. “Ziyâ Gökalp Bey ve Millî Musıkimiz Hakkındaki Fikirleri-II”, numero: 1482, yıl: 1925.

Konu: ‘Her kavme mahsus olan musıkinin o kavmin sâkin bulunduğu memleketin menâzır-ı tabiiyesi ile mütenasib’ olduğu, musıkimizin gerek makamatı, gerek usûlleri, gerek perde zenginliği açısından kendi kendini müdâfaa edecek durumda bulunduğu beyanındadır.

Şehbâl Mecmûası

31/2. “Kitâbet-i Musıkiyye Tarihine Bir Bakış”, c. l-ll, sy. 7-11 (1 Temmuz 1325/1910, c. 1, 127, 1 numaralı makale; 1 Eylül 1325, c. 1, s. 211, 2. maka-le)

Konu: Notanın tarihi ve nota yazımı hakkında mütalaat.

32. “Tanbûr”, sy. 58, 1 Ağustos 1328/1913.

Konu: Tanbûr sazının müzik tarihimizdeki yeri, ‘musıkimizin piyanosu’ kabul edilebileceği ve önemi hakkında mütalaat.

27 Yazının sonunda Rauf Yekta Bey’in “Evladlık Kız” adlı eserinin notası bulunmaktadır.


33. “Dellâlzâde”, sy. 64, 15 Teşrîn-i sânî 1328/1913.

Konu: Dellalzâde Hacı İsmâil Efendi’nin, Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi’nin talebesi oluşu, Sultan II. Mahmud’un iltifatını kazanışı, “Ağa” sıfa-tını kazanışı. Eserleri hakkında mütalaat.

34. “Tanbûrî Osman Bey”, 15 Nisan 1320 /1913, sy. 52.

Konu: Tanbûrî Osman Bey’in, Zeki Mehmed Ağa’nın oğlu oluşu hasebiyle II. Mahmud tarafından Enderûn’a alınması, sazendeliği, hanendeliği ve eser-leri hakkında mütalaat.

35. “Cennetmekân Sultan Beyazıt Hân-ı Sânî ve Fenn-i Musıki”, 1 Şubat 1325/1910, sy. 19.

Konu: Musıki-i Osmânî Mektebi Ders Nâzırı ve Hey’et-i Umûmiye Mual- limi İsmail Hakkı Bey’in, Sultan Bayezid-i Velî’ye ait olduklarını ileri sürdüğü eserler (örnek: Evc Peşrevi), Sultan’ın ‘ilm-i musıki’ye verdiği önem, bununla beraber musıkişinas olmadığı hakkındadır.

36. “Bestekâr ve Hânende Hacı Arif Bey”, sy. 39, 1 Mayıs 1327/1912.

Konu: Eyyûbî Mehmed Bey’in öğrencisi oluşu, Muzıka-yı Hümâyûn’a kayd oluşu, Sultan Abdülmecîd’in ihsan ve iltifatları ve eserleri hakkında mütalaat.

37. “Kantemiroğlu”, 15 Şubat 1327/1911, sy. 48.

Konu: Kantemiroğlu’nun hayatı ve musıkişinas vechesi hakkında mütala-at.

38. “Kantemiroğlu”, 1 Mayıs 1328/1913, sy. 52.

Konu: Kitab-ı ilmü’l-musıki hakkında mütalaat ve Kantemiroğlu’nun bestekârlık vechesi.

39. “Şark Musıkisi”, 15 Mayıs 1328/1913, c. 3, sy. 53, s. 92-93.

Konu: Hacı Ârif Bey’in hayatı, eserlerinin kıymeti ve üstâdın hâtırası hak-kında mütalaat.

40. “Kafkasya’da Musıki”, 15 Ağustos 1328/1913, sy. 59.

Konu: Kafkasya’da Türk musıkisi makamlarının yaygınlığı ve genel kabûlü hakkında mütalaat.

41. “Jan Jak Russo”, 15 Temmuz 1328/1913, c. 3, s. 170.

Konu: Fransız içtimaiyat âlimi ve feylesof Jan Jak Russo’nun musıkişinas tarafı hakkında mütalaat.

42. “Garb Hayat-ı Musıkisinden Bir Sahîfe-1”, 1 Haziran1328 /1913, c. 3., s. 114-115.

Konu: Şark musıkisi hakkında tedkikleri ile meşhur, araştırmacı Viloto ve eserlerinin önemi hakkında mütalaat.


43. “Garb Hayat-ı Musıkisinden Bir Sahîfe-2”, 1 Haziran 1328/1913, c. 3, s. 130.

Konu: Mısır kavimlerinin musıkilerini tedkik eden Viloto’nun eserleri hak-kında mütalaat.

44. “Şark Musıkisine Ait bir Mühim Teşebbüs”, 15 Şubat 1328/1912, c. 2, sy. 48, s. 472-3.

Konu: “... musıkimizin tanzîm ve ihyâsı meselesinde, Rusların millî musı-kileri içün sarf etdikleri mesâî...” ve “Yeniçeri Bandosunun ihyâ edilmesi...”

45. “Garb Musıkisinde Meyl-i İstişrak”, 1 Temmuz 1328/1913, sy. 150-151.

Konu: Alman musıki âlimi Helmholk’un “majör ve minör kalıpları yerine, makam ve bu‘dlarla meşgûl olmaları neticesinde, Şark musıkişinaslarının kulaklarının daha hassas olduğu” yollu sözleri ve mütalaat.

46. “İsmail Hakkı Bey’e Cevab”, 1 Haziran 1326, sy. 21.

Konu: “Cennetmekân Sultân Beyâzıd Hân-ı Sânî ve Fenn-i Musıki” yazı-sında öne sürülen hususların ilmen sabit olduklarının isbatı hakkında ve bu meselede İsmâil Hakkı Bey’e cevap mahiyetindedir.

47. “Mehterhâne Konseri-1”, 1 Mart 1328/1913, sy. 49.

Konu: Mehterhâne Konseri hakkında tenkit ve mütalaat mahiyetindedir.

48. “Mehter Konseri-2”, 15 Mart 1328/1913, sy. 50.

Konu: Konserin önemi hakkında önceki yazının devamı mahiyetindedir. Bu meyanda musıkimizin hâl-i hâzırı hakkında mütalaat.

49. “Müfîde Kadrî Hanım”, sy. 61, 1912.

Konu: “Devr-i İstibdâda bir feryâd-ı ahrârâne”, güfte Nuri Bey’e âittir.

Tiyatro ve Musıki

50. “Türkiye’de Musıki Hareketleri”, 26 Kânûn-ı sânî 1928, numero: 2, s. 1-2.

Konu: Muhit, yeni istidadları desteklememektedir. Çeyrek seslerin kaldırıl-ması yolunda arzu izhar edenler, Rusların kendi musıkilerini terk ederek Avrupa musıkisini kabul ettiklerini söyleyenler, musıkimizin lahnî yapısından bîhaberdirler. Rus musıkisi diyatonik olduğu ve zaten Rus hançeresinin musıki-mizin gerektirdiği mükemmellikte ses icrasına müsait olmadığı beyanındadır.

51. “Alaturka ve Alafranga Mücâdelesi”, 2 Şubat 1928, numero: 3. sahife: 1, 2 ve son kapakta Rauf Yekta’nın resmi vardır.

Konu: Alafranga musıki ile iştigâl eden kişilerin yersiz târizleri, ‘Alafranga musıki dinlemek istesem Türklerden değil, ehlinden dinlerim!’ sözünün doğ-ruluğu, millî musıkimizi terk etmek üzerine fikir yürütenlere teessüf, kendi musıkilerini terk edip başka milletlerin musıkilerini almış bir millet olup olmadığı üzerine düşünceler, hâdisenin vehâmeti hakkındadır.


52. “Piyano Ne Zaman İcad Edilmiştir”.28 9 Şubat 1928, numero: 4.

Konu: Piyano sazının Avrupa musıkisindeki yeri, atası klavsenin terakkisi ile (XVIII. asırda) piyanonun vücut buluşu hakkında mütalaat.

53. “Yeni Türk Beste Mektebi”, 16 Şubat 1928, numero: 5, s. 2-3.

Konu: Genç bestekârların bestelerinin sanat kıymetleri, musıkimizin terak-kisinde bestekârlarımıza düşen görevler hakkında mütalaat.

54. “Şark ve Garb Musıkilerinde Teganni Farkı”, 26 Şubat 1928, numero: 6, s. 2-3.

Konu: Bizim musıkimizdeki teganni husûsiyetleri ile Batı müziğindeki sesli icranın temel farklılıkları hakkında mütalaat.

55. “Türk Musıkisinde Teceddüd Hareketleri”, 5 Mart 1928, numero: 7, s. 2-3

Konu: Teceddüd taraftarı zihniyetlerin iddia ettikleri üzere musıkimizin devrini tamamlamış bir müzik türü olmadığı, teceddüdün musıkimizin redde-dilmesi sûretiyle olamayacağı hakkında mütalaat.

56. “Türk Musıkisi Nasıl Terakkî Eder”, 19 Mart 1928, numero: 9, s. 2-3.

Konu: ‘Lisanlar değişip terakki ettikleri gibi, musıki de değişip terakki eder’ fikrinin doğruluğu, musıkişinaslarımızın prozodiden habersizlikleri, prozodi-nin mânâ ve mâhiyeti, önemi hakkındadır.

Yarın

57. Tanbûrî Cemîl Bey”, sy. 13, 12 Kânûn-ı sânî 1338.

Konu: Tanbûrî Cemîl Bey hakkında merhûmun oğlu, Mes’ud Cemîl Bey ile mülâkat.

Yeni Mecmûa

58. “Selîm-i Sâlis”, 1917, sy. 16.

Konu: Sultan III. Selîm’in hayatı ve sanatkâr kişiliği hakkındaki yazı, beste-lelerinin Türk makam müziği açısından değeri hakkında da değerlendirmeler içermektedir. Tarîh-i Atâ’da, Sultan III. Selim devrinin musıki hayatı hakkında verilen bilgiler, Sultan’ın şâir Şeyh Gâlip’le yakınlığı ve şâir kimliği de ele alın-mıştır. (Yazının sonunda, III. Selim’in Bûselik şarkısı, “Bir pür-cefâ hoş dilberdir”in notası bulunmaktadır.)

59. “Millî Tekbir Hakkında”, Nüsha-i Fevkalâde (Çanakkale Özel Sayısı), 1918.

Konu: Rauf Yekta Bey’in bestelediği Millî Tekbir’in kamuoyuna arzı mahi-yetindedir. Millî Tekbir’in güftesi Abdülhak Hâmid Bey’indir. Şiirin ‘Müs- tef‘ilâtün’ vezninde olması hasebiyle, musıkiye layıkıyla tatbiki açısından, Rauf Yektâ Bey, ‘Zafer’ adında yeni bir îkâ‘ da tertip etmiştir.

28 2., 3. ve 12. sayfalarda, Rauf Yekta’nın Nevâ Saz Semaisi’nin notası bulunmaktadır.


60. “Nevşehirli İbrahim Paşa ve Musıki”, 1917, sy. 1.

Konu: Dâmâd İbrâhim Paşa musıkişinas mı idi? Hâşim Bey Mecmûası’nda kayıtlı olan ve İbrâhim Paşa’ya âit gözüken ‘Hümâyûn Kâr’ gerçekten Dâmâd İbrâhim Paşa’nın mıdır? Nûrî Şeydâ Bey’in, Dâmâd İbrâhim Paşa’nın ‘Kemânî’ olduğu yolunda iddiaları ve meselenin asıl vechesi hakkındadır.

Rauf Yektâ Bey’in Gazetelerdeki Yazıları:

Âtî Gazetesindeki Yazılar:

61. “Âtî-i Musıkimiz”, 10 Rebiülâhir 1336, 28 Kânûn-ı sânî 1334 -1918, nume-ro: 28.

Konu: Avrupa’nın kültürümüze bîgâneliği ve bedîâtımızın Avrupa’ya tanı-tılmasının gerekliliği, Avrupa’nın kendi musıkisini tanıtmakta ve yaymaktaki başarısı ve bu konu hakkında düşünceler.

62. “Yine Âtî-i Musıkimiz”, 13 Cemâziyelevvel 1336, 20 Şubat 1334 -1918, nu-mero: 56.

Konu: ‘Millî sazlarımızla Avrupa’ya seyâhat edecek bir hey’et-i musıkinin lüzûmu’, bu bağlamda, musıkimizin Avrupa’ya tanıtılmasının gerekliliği hak-kındadır.

63. “Dârülelhân’da Musıki Islâhâtı”, 28 Cemaziyelevvel 1336 Salı, 12 mart 1334-1918, numero: 71, s. 1-2.

Konu: Dârülelhân kurulalı iki sene olmasına rağmen, yapılan araştırma sonunda, bunca zaman zarfında yalnızca Yegâh ve Şehnâzbûselik fasıllarının meşkiyle uğraşıldığının anlaşılması, teessüf, ‘oktav’ ve emsâli musıki ıstılahla-rının dilimizdeki mukabilleri hakkındadır.

64. “Macar Konseri”, 17 Cemaziyelevvel 1336, 30 Mart 1334 - 1918, no. 89.

Konu: Tepebaşı’nda, Belediye Tiyatrosu’nda Macar musıkişinası Hon- ved’in konseri, Macar musıkisi ile musıkimizin benzer tarafları, konser inti- bâları, tenkitler.

65. “Osmanlı Marşı”, 21 Şevval 1336, Salı - 30 Temmuz 1918, 208, s. 2.

Konu: Osmanlı marşları hakkında umûmî mütalaat, marşların mâhiyetleri ve gereklilikleri hakkında düşünceler.

Çiçek Gazetesindeki Yazılar:

66. “Musıki Muallimlerine Rehber”, sy. 14-16.

Konu: Musıki muallimlerini istifadesi için tanzim edilen Musıki Mual-limleri Rehberi hakkında mütalaat.

İkdâm Gazetesindeki Yazılar:

67. “Osmanlı Musıkisi’nde Kemânın Âhengi-I”, numero: 1567.


Konu: Musıkimizde kemanın yeri, “Kaba Rast”, “Yegâh”, “Dügâh”, “Hüsey- nî” sırasını takip eden akort hakkında mütalaat.

68. “Osmanlı Musıkisi’nde Kemânın Âhengi-II”, numero: 1650.

Konu: Kemanda, son telin “Hüseynî” yerine “Nevâ” olarak akortlanması meselesi ve mütalaat.

69. “Hâce Safiyüddîn Abdülmü’min”, numero: 1546, 29 Teşrin-i evvel 1898.

Konu: Safiyüddîn Abdülmü’min Urmevî’nin hayatı, eserleri, kurduğu ses sistemi ve teori sahasındaki önemi. Şerefiyye isimli eserinin konu başlıkları verilmektedir.

70. “İzâh-ı Merâm”, numero: 1582, 4 Kânûn-ı evvel 1898.

Konu: Rauf Yektâ Bey’in, önceki İkdâm sayılarında yayınlanan yazıları hakkında Ahmed Midhat Efendi’nin hiç de mültefit olmayan yazıları ve Rauf Yektâ Bey’in müdaafa mahiyetindeki yazılarına da, “Sizin gibi çocuklarla mübâhese edemem” cevabının verilmesi üzerine bu babda teessüfler.

71. “Mecbûrî Bir Cevab”, numero: 1521, 14 Teşrîn-i evvel 1898.

Konu: Nûrî Bey’in, 3190 sayılı Sabâh Gazetesinde, Rauf Yektâ Bey’in yaz-dıkları hakkında “ilmen sâbit olmayan hükümler” ifadesini kullanmış olması ve bu bahiste teessüfler.

72. “Mehmet Zâtî Beyefendiye” numero: 1590,12 Kânûn-ı evvel 1898.

Konu: Mehmed Zâtî Bey’in evvelce kaleme aldıkları makalelerde “Birisi Şark birisi Garb olmak üzere iki musıki olmadığı” bahsini işaret etmiş olmaları bakımından tebrik ve fakat, kendileri daha ziyâde alafrangaya vâkıf oldukların-dan Türk musıkisinin gerçek kıymetini takdirden âciz kaldıkları hakkındadır.

73. “Vesîle-i Musıkiyye”, numero: 1693, 25 Mart 1899.

Konu: Nûrî Şeydâ Bey’in Abdülkadir Merâgî hakkındaki iddialarının aslı olmadığının isbatı mahiyetinde mütalaat.

74. “Musıki Hakkında Birkaç Söz”, numero: 1341.

Konu: Musıkinin mânâ ve mâhiyeti hakkında kısa bir yazıdır.

75. “Osmanlı Musıkisi Hakkında Birkaç Söz”, numero: 1339, 6 Nisan 1898.

Konu: Musıkinin nisbetleri hasebiyle “ilim”, insana duyurduğu haz hasebiy-le “sanat” oluşu ve bu meyanda Osmanlı musıkisi hakkında umûmî mütalaat.

76. “Osmanlı Musıkisinde Kemanın Âhengi-I”, numero: 1567.

Konu: Kemânî sazlarının en alt tellerini, “Hüseynî” perdesi yerine “Nevâ” perdesine akort etmeleri hakkında mütalaat.

77. “Sanâyî-i Nefîse”, numero: 1501.

Konu: Nûrî Şeydâ Bey’in müzisyenlerimiz ile ilgili makaleleri üzerine ten-kid ve mütalaat.


78. “Üstâd-ı Muhterem Saadetlû Sâlih Zekî Beyefendi Hazretlerine”, numero: 1621.

Konu: Nisbetlerin tesbiti bahsinde Sâlih Zekî Bey’in iddialarını tasdik mâhiyetindedir.

79. “İnce Saz Takımlarımız”, numero: 1937, 24 Teşrîn-i sânî 1899.

Konu: İnce saz ve kaba saz takımlarımız hakkında bilgi verilmektedir. İnce saz takımlarımız hakkında mütalaat.

80. “Hâce Abdülkadir Merâgî”, numero: 1532,15 Teşrîn-i evvel 1898.

Konu: Abdülkadir Merâgî’nin hayatı hakkında bilgi verilmektedir. “İbnü’l-Gaybî” ismi ile anılışı ve eserleri hakkında mütalaat.

81. “Hâce Abdülkadir Meragi”, numero: 1540, 25 Teşrîn-i evvel 1898.

Konu: Seyyid Şerif Cürcânî’nin medhiyesi, II. Murad, devrinin özellikleri ve eserleri hakkında mütalaat.

82. “Avrupa Musıkisinde Kaç Makam Var?”, numero: 1575, 27 Teşrîn-i sânî 1898.

Konu: Ahmed Midhat Efendi ile Rauf Yektâ Bey arasında cereyan eden teo-rik bahis münazaralarına güzel bir örnek olan yazı; Avrupa Müziği’nde “makam” kavramını tam olarak karşılayan aralık ve müzik cümle yapıları bulunup bulunmadığını, bulunuyor ise kaç makam bulunduğunu ele almak-tadır. Rauf Yektâ Bey’in kanaati, Avrupa müziğinde “Majör” ve “Minör” olmak üzere iki makam bulunduğu ve bunların Türk musıkisinde, “Rast” ve “Nihâvend”e tekabül ettikleri şeklindedir.

83. “Tenkîdât-ı Musıkiyye”, numero: 1518, 11 Teşrîn-i evvel 1898.

Konu: Nûrî Şeydâ Bey’in 1504 sayılı İkdâm Gazetesi’de yayınladıkları makalede, “Bizde esâtîze hakkında söylenegelenlerin ilmî bir kıymete sâhip olmadıkları” hususundaki iddiaları ve Şâhrûh Bahâdır’a sunulan Câmiü’l-elhân isimli eserin “dîbâce”sinde müellifin o devirde dahi hemen hemen bu meâlde şikâyetleri bulunması ve meselenin vehâmeti hakkındadır.

84. “Mütâlaât-ı Mahsûsa”, 2 Eylül 1314.

Konu: Musıkimizin vaziyeti hakkında endişe izhar edilmekte ve erbâb-ı musıkinin bîgâneliğinden dem vurulmaktadır.

85. “Kemana Bir Kiriş Zammı”, numero: 1553, 5 Teşrîn-i sânî 1898.

Konu: Kemana bir kiriş zammı meselesi hakkında, sazın yapısı ve icra imkânları müvâcehesinde mütalaat.

86. “el-Hakku ya‘lû velâ yu‘lâ aleyh”, numero: 1612, 3 Kânûn-ı sânî 1899.

Konu: Nota Muallimi Hacı Emîn Efendi’nin, “Mehmed Zâtî Bey Alaturka bilmez” makamındaki sözlerinin, Zâtî Bey’in yazıları ile doğrulandığı ve Zâtî Bey’in nazarî meseleler husûsunda yanlış görüşleri hakkındadır.


87. “Fisagores Gamı-I”, numero: 1645, 5 Şubat 1899.

Konu: Fisagores gamı nedir? Önemi ve teorik açıklamalar.

88. “Fisagores Gamı-II”, numero: 1668, 28 Şubat 1899.

Konu: Sâlih Zekî Bey’in “Eski Yunan’daki ‘Heptachord’ dizisinden bîhaber” oluşu ve bu konunun açıklanması.

89. “Fisagores Gamı-III”, numero: 1670, 2 Mart 1899.

90. “Rum Kiliselerinde Musıki”, numero: 1930, 17 Teşrîn-i sânî 1899.

Konu: Rûm kiliselerinde âyin esnasında icra olunan musıkide kullanılan muhtelif aksak usûl kalıpları ve icra olunan makamlar, Türk makam musıkisi makam yapısına benzerlikleri, eşdeğerlikleri açısından bu musıkinin esâsen ayrı bir musıki olmadığı hakkındadır.

91. “Suriye ve Beyrut Vilâyetlerinde Bir Seyâhat-ı Musıkiyye”, numero: 1944, 1 Kânûn-ı evvel 1899.

Konu: Muşakâ’nın Risâletü’ş-Şehâbiyye fi’s-sınâati’l-musıkiyye adlı eserin-de olduğu gibi, iki perde arasını ifade etmek için, yalnız bir isim kabul edilme-sinin gerekliliği beyanındadır. Rauf Yektâ Bey bu eseri Beyrut’ta çıkan el-Maşrık gazetesini okurken öğrenmiştir.

92. “Kantolar”, numero: 1951, 8 Kânûn-ı evvel 1899.

Konu: “Kanto” formu hakkında tarif ve mütalaat.

93. “Kitâbet-i Musıkiye”, numero: 1958.

Konu: Nota ve notanın yazımı hakkında mütalaat.

94. “Osmanlı Musıkisi’nde Tabiî Sadâlar”, numero: 1965.

Konu: ‘Tabii Sadâ’ ve ‘Tabii Gam’ bahsindedir. Bir sadânın, tabii veya gayr-i tabii olarak adlandırılması itibârîdir. Rauf Yektâ Bey, ‘Gam’ ve ‘Tabii Gam’ kelimelerinin karşılığı olarak, eski teoride mukabili ‘Bu‘du zü’l-küll’ olan ‘Oktav’ı kabul etmiş ve burada kullanmıştır. Musıkimiz için mikyâs-ı savt (sonometre) tanbur sazıdır.

95. “Osmanlı Musıkisi’nde Çeyrek, Sülüs ve Nısf Sadâlar”, numero: 1972.

Konu: ‘Yegâh’ perdesinden ‘Tiz Nevâ’ Perdesine kadar olan iki oktavlık ses sahasında kırk dört bu‘d (aralık) ve kırkbeş adet sadâ tespit edilmiştir. Şark ve Garp kütüb-i kadime-i musıkiyesi üzerinde yapılan uzun tetebbular neticesin-de, her vechiyle bu kırkbeş perde sabittir. (Bu‘d-ı Tanini, Bu‘d-ı Mücenneb-i Tâm, Bu‘d-ı Mücenneb-i Nâkıs) aralıkları esastır.

96. “Usûlât-ı Musıkiyye”, numero: 1980.

Konu: Musıkimizde “usûl”, basit usûllerimiz hakkında mütalaat.

97. “Musıki-i Osmânî Tarihine Bir Nazar”, numero: 1993


Konu: Musıki tarihimiz sahasında gençlere düşen vazifeler ve kaynaklar hakkında mütalaat.

98. “Musıki-i Osmânî Tarihine Bir Nazar”, numero: 2000

Konu: Câmiü’l-elhân, Şerefiyye ve emsali eserler ve bu eserlerin tedkik edil-melerinin önemi hakkında mütalaat.

99. “Musıki-i Osmânî Tarihine Bir Nazar-3”, numero: 2022.

Konu: Enderûn dâhilinde musıki eğitiminin mâhiyeti ve bu meyanda mütalaat.

100. “Musıki-i Osmânî Nazariyâtı-1”, numero: 2044, 11 Mart 1900.

Konu: Musıkinin ulûm-i riyâzîyeden oluşu ve lahin bahsinde mütalaat.

101. “Musıki-i Osmanî Nazariyâtı-2”, numero: 2052, 19 Mart 1900.

Konu: Mânâ-yı musıki, tarif-i lahn, iştikâk-ı musıki, musıkinin tarifât-ı kadîmesi, hudûdu, zamanımızda sûret-i tarifi, ulûm-u riyâziyeden mâdûdiyeti, hudûs nazariyesi, mevzûu, mebâdîsi, gâyeti.

102. “Musıki-i Osmânî Nazariyâtı-3”, numero: 2063, 30 Mart 1900.

Konu: Tarif-i savt, savtın aksamı, bu babdaki akval-i muhtelife, nağmenin tarifi, bu‘d, cem‘, lahin meseleleri ve Tanbûrî Cemil Bey’e cevap.

103. “Musıki-i Osmânî Nazariyâtı-4”, numero: 2071, 7 Nisan 1900.

Konu: Savtın sûret-i husûlü, samiaya vusûlünün sebebi ve Merhûm Behlûl Efendi hakkındadır.

104. “Musıki-i Osmânî Nazariyâtı-5”, numero: 2143, 18 Haziran 1900.

Konu: Musıkinin mebâdî-i adediye ve hendesiyesi, nağme-i vâhide, nağme-i müteaddide, cem‘, cins, lahn, hâşiye-i suğra, hâşiye-i kübrâ, eb‘âd-ı hakikiye, nagamâtın beynindeki müşkilat, nisbet, münâsebât-ı selâse, münâsebât-ı adediye ve envâı, münâsebât-ı hendesiye ve envâı.

105. “Avrupa’da Musıki Mektebleri-1”, numero: 2084, 20 Nisan 1900.Konu: Avrupa’da musıki tedrisâtına verilen önem, bu meyanda kurulan

musıki mektepleri, en eski musıki mektebi olan Paris Konservatuarı, bu min-valde bizim vaziyetimiz.

106. “Avrupa’da Musıki Mektebleri-2”, numero: 2091, 27 Nisan 1900.Konu: İtalya konservatuarları, kıraat-ı musıkiye, ilm-i âhenk, teganni, piya-

no, yay ile çalınan âlât-ı musıkiye, nefes sazları, birlikta icrâ-yı âhenk, (tiyatro sanatkârlarına mahsus) yüksek sesle tekellüm dersleri ve mâhiyetleri hakkın-dadır.

107. “Nûrî Şeydâ Bey’i Tenkîd”, numero: 2501.

Konu: Abdülkadir Merâgî’nin ve eserlerinin tarihî ve ilmî değerini küçüm-ser ifadeleri sebebiyle, Nûrî Şeydâ Bey’in fikirlerini tenkid.


108. “Musıkişinâsân-ı Arap Makalesine Dâir”, numero: 2721, 4 Kânûn-ı sânî 1902.

Not: Bu makale, İsmail Akçay tarafından transkribe edilmişdir. “Musıki Tarihimizden Belgeler”, Musıki Mecmûası, Eylül 1993, numara: 442, s. 20-1.

Konu: Arap musiki erbabının sanatlarındaki ehliyeti ve buna mukabil Türk musikisi ile Arap musikisi arasındaki tarihî ayrılıklar ve Türk musiki erbabının makam musikisi tarihindeki müstakil ve münferit yeri.

109. “İran Musıkisi 1”, numero: 3447.Konu: İran musıkisi tarihi ve makamları, icra ve tavrı hakkında umûmî

mütalaat.

110. “Şark Musıkisi ve Avrupalılar, Tedkikât-ı Ahire, Arab Musıkisi ve Arap Mugannileri, Bizdeki Musıki Müntesibleri, Numûne-i İmtisal”, numero: 4153.

Konu: Doğu musıkisi ve Avrupa müziğinin temel farklılıkları, Arap musıki-sinin mâhiyeti ve özellikleri, Arap mugannileri hakkında bilgi, bizdeki müzis-yenler hakkında mütalaat.

111. “Japon Musıkisi-1”, numero: Konu: Japon musıkisinin tarihi ve hâl-i hâzırı hakkında mütalaat.

112 “Japon Musıkisi-2”, numero: 4167.Konu: Japon musıkisinde esas nisbetler ve icrâ husûsiyetleri hakkında

mütalaat.

113. “Piyanonun Âhengi-1”, numero: 4174.Konu: Piyanonun akordu meselesi ve sazın yapı özellikleri hakkında müta-

laat.

114. “Piyanonun Âhengi-2”, numero: 4181.

Konu: Piyanonun akordu meselesi ve sazın yapı özellikleri hakkında mütalaat.

115. “Piyanonun Tarihi”, numero: 4190.Konu: Klavsenin tekâmülü ile piyanonun zuhûru ve sazın icrâ kabiliyetleri

hakkında mütalaat.

116. “Musıkimizin Tabii Masdarı”, numero: 4202.Konu: Musıkimizde kullanılan perdelerin esas itibariyle tabii oluşları ve

meselenin nazarî izahı.

117. “Alafranga Musıkisinin Tabii Masdarı”, numero: 4209.

Konu: Musıkimizde kullanılan perdelerin esas itibariyle tabii oluşları ve meselenin nazarî izahı.

118. “Kıtâbet-i Musıkiyyemizin Nevakası”, numero: 4217.Konu: Musıkinin yazılabilmesi keyfiyeti ve nota yazımı hakkında mütalaat.

119. “Osmanlı Marşı”, 30 temmuz 1334/1918.


Konu: Marş formu, “Hamidiye Marşı” ve emsâli marşlarımız hakkında mütalaat.

120. “Muhîtü’l-maârif’de Istılâhat-ı Musıkiyye”, numero: 1405, 10 Haziran 1898.Konu: İkdâm Gazetesinde tefrika edilen, Muhîtü’l-maârif maddelerinden,

musıkiye dâir olanlar hakkında mütalaat ve tenkidât.

121. “Gramafon ve Musıki-i Osmânî”, numero: 4223.Konu: Gramafonun mahiyeti ve yapılan plak kayıtlarının önemi hakkında

mütalaat. 122. Başlık Yok-, 132. “Şark ve Garb Musıkileri Arasında Bir Muka-yese”, numero: 4517.

Konu: Şark ve Garp musıkilerinin başta ’tonal’ ve ‘modal’ olarak ayrılma- ları, bu babda “majör-minör” kavramları ile “makam” kavramının karşılaştı- rılması ve ritim özellikleri hakkında mütalaat.

122. Başlık Yok-, numero: 4230.Konu: Garb musıkisi nazariyesinin henüz takarrur edememesi, bizde

usûl-i ta‘lim-i musıki, asrımızda fenn-i musıkinin vüs‘ati, Avrupa’da nazariye-i musıki hakkındaki efkâr-ı muhtelife, nazariyât-ı şarkiyemizin mükemmeliyeti, Pisagores ve Aristoksen, Farâbî ile İbn-i Sînâ, Safiyüddîn Abdülmü’min hakkında mütalaa.

123. Başlık Yok-, numero: 4237.Konu: Afrika-yı Şimâliye’de Garb musıkisi, bu musıkiden bâhis eserler, Jul

Rivane’nin tedkîkât-ı âhiresi, kıymetdâr bir mecmûa-i musıki beyânındadır.

124. “Diyâr-ı Magrib’de Garb Musıkisi”, numero: 4244.Konu: Mağrip kavimlerinin musıkileri ve Garp musıkisinin Mağrip’te icrası

hakkında mütalaat.

125. Başlık Yok-, 14 Eylül 1898, numero: 1501.Konu: Ahmed Midhat Efendi’nin de önceki yazılarında belirttiği gibi, bir

“Tezkire-i Musıkişinâsân” kaleme alınmasının gerekliliği. Bu meselenin zorlukları.

126. “Alafranga Musıki Tarihine Bir Nazar-1”, numero: 4258.Konu: Batı Müziği’nin esası ve mâhiyeti, “polifoni” hakkında mütalaat.

127. “Alafranga Musıki Tarihine Bir Nazar-2”, numero: 4279.Konu: Batı müziğinde “armoni” ve mâhiyeti, bestekârlık bahsi hakkında

mütalaat.

128. “Alafranga Musıki Tarihine Bir Nazar-3”, numero: 4286.Konu: Batı müziğinin genel formları, kilise musıkisi ve müzik çevresi hakkında

mütalaat.

129. “Alafranga Musıki Tarihine Bir Nazar-4”, numero: 4293.Konu: Belli başlı alafranga musıki bestekârları hakkında bilgi, eserlerin icra ve

tavır husûsiyetleri hakkında mütalaat.


130. “Kıymetdâr Kemanlar”, numero: 4503.Konu: Batı müziğinde ‘keman’ın yeri ve mâhiyeti, kıymetli kemanlar,

meşhur çalgı yapım ustaları ve kemanları hakkında mütalaat.

131. “Şark Sanâyî-i Nefîsesinden: Osmanlı Musıkisi”, numero: 4510.Konu: Şark musıkisinin aslî husûsiyetleri ve nazarî esaslerı meyanında

Osmanlı musıkisi şûbesinin ayırıcı özellikleri hakkında mütalaat.

132. “Şark ve Garb Musıkileri Arasında Bir Mukayese”, numero: 4517.Konu: Şark ve Garp musıkilerinin başta ’tonal’ ve ‘modal’ olarak

ayrılmaları, bu babda “majör-minör” kavramları ile “makam” kavramının karşılaştırılması ve ritim özellikleri hakkında mütalaat.

133. “İlm-i Âhenk ve Şark Musıkisine Tatbîki”, numero: 4524.Konu: Armoni kaideleri ile Türk musıkisi makamatının tevafuku mesele-

sinde, bize has perdelerin durumu, “Rast” ve “Nihavend” gibi Garp musıkisin-de mukabilleri bulunan makamat ile Garp musıkisinde hiçbir suretle mukabi-li bulunmayan makamların tefriki meselesi ve teorik mütalaat.

134. “Musıki-i Kadim Hakkında Bir Konferans”, numero: 4531.Konu: Beyoğlu’nda tertip edilen eski musıki hakkındaki konferansın konu

başlıkları, eski müziğin nazarî ve icraya ilişik özellikleri hakkında mütalaat.

135. “Musıki-i Osmânî’de Bir Usûl”, numero: 4538.Konu: ‘Darb’ usûlü hakkında mütalaat.

136 “Diyapozon”, numero: 4559.Konu: Diyapozon nedir? Kullanım özellikleri, işlevi, önemi hakkında müta-

laat.

137. “Hatt-ı Mısrıyye’de Musıki-1”, numero: 2411, 13 Mart 1901.Konu: Mısır’ın muhtelif kavimlerinin musıkileri hakkında araştırma yap-

mak üzere Mısır’a (Kahire) giden Viloto hakkında mütalaat.

138. “Kütüb-i Hindiyye ve Hindistan Müellifleri”, numero: 2419, 8 Mart 1327.Konu: Esâtîz-i Elhân’ın hazırlanış safhası, önemi, Garsen Dotasi’nin eseri

ve Hind müellifleri ile ilgili bilgiler.

139. “Hatt-ı Mısrıyye’de Musıki-2”, numero: 2451, 22 Nisan 1901.Konu: Araştırmacı Violoto ve Mısır kavimlerinin musıkileri hakkında bilgi

verilmektedir.

140. “Mösyö Aramis’in Konseri”, numero: 2473.Konu: İngiliz asıllı Mösyö Aramis’in, Beyoğlu’nda Union Français salonun-

da verdiği konser ve eserlerdeki kadim Yunan tesiri hakkındadır.

141. “Union Français’de Konser-1”, numero: 2710.Konu: Konserin programı: Orient Operası, Weber, Lalol’un Rapzodisi,

Wagner, Bizet hakkında mütalaat ve kendi perdelerimizin Avrupa müziğinden istifade edilirken asla feda edilemeyeceği hakkındadır.


142. “Union Français’de Konser-2”, numero: 2745.

Konu: Konserin programı: Beethoven’in La Majör Senfoni’si ve diğer eser-ler. La Majör Senfoni’nin sanat değeri ve Beethoven hakkında mütalaat.

143. “Aksâm-ı Musıki”, numero: 4188, 2 Şubat 1906.

Konu: Lahin, savt ve nağme hakkında nazarî mütalaat.

144. “Bestekâr-ı Şehîr Verdi”, numero: 2390, 20 Şubat 1901.

Konu: Ünlü bestekâr Verdi’nin hayatı ve eserleri hakkında mütalaat.

145. “Edhem Beyefendi’ye Cevab”, numero: 1605, 27 Kânûn-ı evvel 1898.

Konu: Bizim “makam” adını verdiğimiz muhtelif renklerin, “tertîbât-ı sadâiyye”nin Batı’da bulunmayışının, Batı musıkisinde bulunmayan Türk musıkisi aralık yapısının yanında, ayrıca zikre değer olduğu. Edhem Bey’in bu hususa dikkat etmesinin gerekliliği. Armoni kaidelerinin bizde tatbîkinin, bize has perdeler iyice anlaşılmadan mümkün olamayacağı.

146. “Asrımızda Orkestra”, numero: 2029, 24 Şubat 1900.

Konu: “Orkestra”nın mana ve mâhiyeti hakkında mütalaat. Asrımızdaki durum hakkında fikirler.

147. “Tasnîf-i Esvât”, numero: 4566.

Konu: “Savt” bahsi ve esvâtın (savtların) tasnifi meselesi hakkında mütala-at.

148. “Garb Musıkisinde İlm-i Âhenk, Konturpuan, Füg-I-”, numero: 4573.

Konu: İlm-i âhenk (armoni) nedir? Kuramsal açıklamalar. Konturpuan nedir? Füg hakkında genel mütalaat. İlm-i âhenk, konturpuan ve füg’ün birbi-rini takip eden ve tamamlayan tarafları hakkında mütalaat.

149. “Garb Musıkisinde İlm-i Âhenk, Konturpuan, Füg-II-”, numero: 4587, 23 Muharrem 1325.Konu: Lahinlerin sarahati meselesi ve ilm-i âhenk ile konturpuan arasın-

daki farklılıklar hakkında mütalaat.

150. “İlm-i Îkâ‘”, numero: 1907. Konu: Îkâ‘, yani usul vuruşları bilimi ve mahiyeti.

151. “Yedi Yaşında Bir Kemânî”, numero: 4594, 2 Mart 1323, 10 Mart 1907.Konu: Beyoğlu’nda, Union Français’de verilen konserde bir iki eser çalarak

herkesi şaşırtan dâhî çocukla ilgilidir.

152. “Musıkişinas Çocuklar”, numero: 4601, 7 Sefer 325, 9 Mart 1323, 22 Mart 1907.Konu: Union Français’deki konserin etkileri ve çocuk müzisyenler hakkın-

da mütalaat.

153. “Umumî Metodlar Hakkında”, numero: 4615, 21 Sefer 325, 23 Mart 1323,


5 Mart 1907.Konu: Sâzendelerin sazların tavır ve icrasında tekâmül edebilmeleri için

gerekli disiplini sağlayabilmenin yollarından ‘metod’ ve genel mütalaat.

154. “Makâmât-ı Şarkıyye Hakkında Bir Mektup”, numero: 4625, 6 Nisan 1323,19 Nisan 1907.Konu: Rauf Yektâ Bey’e gönderilen ve makam mefhumu hakkında ileri

sürülen iddialar hakkında bilgi isteyen mektuba cevap mâhiyetindedir.

155. “Âlât-ı Musıkiyyemiz-1: Keman“, numero: 4632, 13 Rebiulevvel 325, 13 Nisan 1323, 26 Nisan 1907.Konu: Keman sazının menşei, musıkimizdeki yeri, icra kabiliyetleri ve tavır

özellikleri hakkında mütalaat.

156. “Kemanda Nagamâtın Mevâki-i Fenniyyesi”, numero: 4639, 20 Rebiu-levvel 1325, 20 Nisan 323/3 Mayıs 1907.Konu: Keman sazının Avrupa müziğinde olduğu kadar bizim müziğimizde

de mühim bir yer işgal ettiği gerçeği, keman sazının yapısal özellikleri ve mükemmelliği hakkında mütalaat.

157. “Âlât-ı Musıkiyyemiz-2: Tanbur”, numero: 4653, 4 Rebiulevvel 325, 4 Mayıs 1323, 17 Mayıs 1907.Konu: Tanbur sazının menşei, musıkimizdeki yeri, icra kabiliyetleri ve tavır


158. “Piyano Âhengi ve Makâmat-ı Şarkiyye”, numero: 4660, 11 Rebiulahir 1325, 11 Mayıs 323, 24 Mayıs 1907.Konu: Piyano sazının yapısal özellikleri, sazın ses sahası (vüs’ati), bu

meyanda Şark musıkisi makamları hakkında mütalaat.

159. “Tanbûrda Nagamâtın Mevâki-i Fenniyyesi”, numero: 4667, 18 Rebiul-âhir 1325, 21 Mayıs 1907.Konu: Rauf Yektâ Bey, musıkimizde perdelerin tespiti meselesini hallet-

mek için, Yegâh ve Tiz Neva arasındaki perdeleri gösteren bir cetvel hazırla-mıştır. Bu meyanda icraya müteallik zorluklar mevcuttur. Latif Efendi’nin bir ses cetveli meşk ettiği, bu cetvelin Fârâbî’den beri musıkişinaslarca bilindiği ve kullanıldığı, incelendiğinde ‘Yegâh’tan ‘Nevâ’ya kadar yirmi yedi sesi ve yirmi altı eşit olmayan aralığı bulundurduğu beyanındadır.

160. “Âlât-ı Musıkiyyemiz-3: Ud”, numero: 4771, 3 Cemaziyelevvel 1325, 1 Ha-ziran 1323, 14 Haziran 1907. Konu: Ud sazının menşei, musıkimizdeki yeri, icra kabiliyetleri ve tavır


161. “Udun Tarz-ı Terennümü ve Nağmelerinin Mevâki-i Fenniyyesi”, nume-ro: 4688, 10 Cemaziyelevvel 1325. 8 Haziran 323, 21 Haziran 1907.

Konu: Ud sazının icrasında belli başlı usuller, terennüm geleneği, sazın yapısı ve nağmelerin tınısı münasebeti hakkında mütalaat.


162. “Elhân-ı Andelib”, numero: 4695, 17 Cemaziyelevvel 1325, 15 Haziran 1323, 27 Haziran 1907.Konu: Musıkinin edebiyatla imtizacı ve bu iki disiplinin ilişkileri hakkında

mütalaat.

163. “Esvat-ı Hoş”, numero: 4709, 1 Cemaziyelevvel 1325, 29 Haziran 323.Konu: Savt bahsi, savtın tarif ve tasnifi hakkında mütalaat.

164. “İlm-i Îkâ‘”, numero: 4552, 1 Şubat 1907.Konu: İlm-i îkâ‘ nedir? Musıkide ilm-i îkâ‘ın önemi hakkında mütalaat.

165. “İlm-i Îkâ‘a Dâir”, numero: 6243, 7 Muharrem 1320.Konu: İlm-i îkâ‘ın mânâ ve mâhiyeti, bizim müziğimizdeki usullerin

mâhiyetleri, usullerimizin zenginliği hakkında mütalaat.

166. “İlm-i Aruz-2”, numero: 4071.Konu: Aruz ilmi nedir? Aruzun mânâ ve mâhiyeti ile bahirler hakkında

mütalaat.

167. “İlm-i Îkâ‘ Bahsi”, numero: 4576, 25 Şubat 1907.Konu: Musıkimizde usûllerin tasnifi, “zencir” usûlü hakkında mütalaat.

168. “İlm-i Îkâ‘”, numero: 4580, 1 Mart 1907.Konu: Hafif usûlü ve bu meyanda diğer usûllerimizin özellikleri hakkında

mütalaat.

169. “İlm-i İ Îkâ‘a Dâir-2”, numero: 6246, 1 Muharrem 1325, 10 Şubat 1322.Konu: Usûllerimizin darp husûsiyetleri hakkında mütalaat.

170. “Musâhib-i İlm-i Îkâ‘a Dâir-3”, numero: 6249, 13 Muharrem 1325. 13 Şubat 1322.Konu: Hafif ve sakil lafızlarının ilm-i îkâ‘da mânâ ve mâhiyetleri hakkında

mütalaat.

171. “İlm-i Îkâ‘”, numero: 6250 Muharrem 1325, 12 Şubat 1322.Konu: Musıkide usûl bahsi. Îkâ‘ın musıki icrasındaki önemi. Darpların

birim zamana taksimatı beyanındadır.

172. “İlm-i Îkâ‘”, numero: 6251, 10 Muharrem 1325, 14 Şubat 1322.Konu: Musıkimizde îkâ‘ çeşitliliği ve zenginliği, Avrupa’da musıkisinde

mukabil meseleler, îkâ‘ın musıkinin temeli ve esası olduğu beyanındadır.

173. “İlm-i Îkâ‘ Nedir?”, numero: 6256, 20 Muharrem 1325, 20 Şubat 1322.Konu: İlm-i îkâ‘da ‘hafif’ ve ‘sakil’, darpların tekabül ettiği zaman birimle-

rinin lafızlarıyla tespiti bahsi beyanındadır.

174. “İlm-i Îkâ‘, Vezinler ve Usuller”, numero: 6272, 6 Sâfer 1325, 8 Mart 1323.

Konu: İlm-i îkâ‘ ile aruz vezni arasındaki münasebet, usullerin vezinler ile tevafukunun sözlü eserlerin vücûda getirilmelerinde önemi.


175. “İlm-i Îkâ‘”, 19 Kânûn-ı sânî 1322/1906.

Konu: İlm-i îkâ‘ bahsinin talim ve tedrisi meselesinin ehemmiyeti, usulle-rimizden ‘sakil’, ‘devr-i kebir’, ‘devr-i revan’ hakkında mütalaat.

176. Başlık Yok-, 5 Nisan 1907, numero: 4615.

Konu: Türk musıkisinin ihyası için neşriyatın lüzum ve ehemmiyeti, bu meyanda eski eserleri hakkıyla bilen kişilerden layıkıyla istifade edilmesi gerektiği beyanındadır.

177. “İsmail İmzâlı Varaka Sâhibine”, numero: 1615, 6 Kânûn-ı Sânî 1899.

Konu: “Sadâların aded-i ihtizâzları” ile meşgûl olmayı “pösteki saymaya” benzeten İsmail isimli zâtın yazısında bilimsel hiçbir dayanak olmadığı ve “arz-ı teessüf” beyanındadır.

178. “Üstâd-ı Muhterem Saâdetlû Sâlih Zekî Beyefendi Hazretlerine”, nume-ro: 1621, 12 Kânûn-ı sânî 1899.

Konu: İkdâm gazetesinin 1616 numerolu sayısında yayımladığı yazıda, Rauf Yektâ Bey’in hakkını teslim eden, “ilm-i musıki”nin ve “ihtizâzât-ı sadâ” bahsinin önemini açıklayan Sâlih Zekî Bey’e teşekkür ve bu meyanda açıkla-malar.

179. “Atûfetlû Ahmed Midhat Efendi Hazretlerine”, numero: 1638, 29 Kânûn-ı sânî 1899.

Konu: “İhtizâzât-ı Sadâ” ve “Tone” meseleleri hakkında açıklama ve “Fizîkî izâhât”ın önemi.

180. “Hâce Zekâî Dede Efendi”, numero: 1795.

Konu: Zekâî Dede’nin biyografisi mahiyetindedir. Üstâd’ın hayatı, Hocası Eyyübî Mehmed Bey, Dede Efendi’den istifadesi, istidâdı beyanındadır.


Konu: Mısır’a seyahati, Şeyh Şihab’dan zapt ettiği usuller, Dellalzade’ye rağmen bestelediği “Ol gülün gülzâr-ı hüsnü bâd-ı mihnet bulmasın” ve emsali eserleri hakkında hatırat ve rivayet.


Konu: Mevlevîliği, dört gün zarfında Mevlevî ayini besteleyerek Mustafa Paşa’ya okuduğu hakkında hatırat, Darüşşafaka’da verdiği meşk dersleri beya-nındadır.


Konu: Yenikapı, Bahariye ve Kasımpaşa mevlevihanelerine devamı, kudümzenliği, semai ve şarkı formlarından ziyade ayin-i şeriflerle meşgul olduğu hakkında rivayet ve şarkılar bahsinde Hafız Ahmed Efendi’yi salık ver-diği beyanındadır. Şah Sultan Dergâhı’ndaki meşkler ve hafızasının kudreti hakkında hatırat mevcuttur.


184. Başlık Yok -, numero: 2022.

Konu: Tanbûrî Cemîl Bey’in sanatı, icrâ kabiliyeti ve bu minvalde meth edilmesi.

Peyâm-ı Sabâh

185. “Osmanlı Musıkisi ve Armoni”, sy. 26, 1914.

Konu: Musıkimizin modal yapısı ile Batı armonisinin uyuşturulabilmesi bahsindedir. Makamlarımızın kendilerine has perde yapılarının (organik per-delerin) Batı armonisi ile kabil-i telif olup olmadıkları hakkında teorik müla-hazat.

Tasvîr-i Efkâr Gazetesi

186. “Tanbûri Cemil Bey-I”, 5 Şevval 1334/4 Ağustos 1916. (Aynı makale: Hoş Sada, 121; Ali Rıza Avni, Musıki ve Nota, sy. 2, Aralık 1969)

Konu: Tanbûrî Cemil Bey’in musıkimizdeki yeri, çevresi, üstün icrası, yeni ‘teknik’ler sahasındaki başarıları, bestekârlık dehâsı beyanındadır.

187. “Tanbûri Cemil Bey-II”, 7 Ağustos 1916.

Konu: Tanbûrî Cemil Bey’in eserlerinin kolay hatırda kalıcığının sebepleri. Makama hâkimiyeti, fıtrat-ı sanatkârânesi beyânındadır.

188. “Tanbûri Cemil Bey-III”, 15 Ağustos 1916.

Konu: Tanbûrî Cemil Bey’in bestekârlığı (saz eserleri), makamatı ve usulle-ri kullanış tarzı hakkında mütalaat.

189. “Tanbûri Cemil Bey-IV”, 24 Ağustos 1916.

Konu: Bestekâr ve icracı olarak üstün vasıfları. Makam ve usûllere hâki- miyeti. Gençler için örnek teşkil eden üstadın ailesinin devlet himayesine layık olduğu beyanındadır.

190. “Tanbûri Cemil Bey Merhuma Dâir”, 16 Kânûn-ı evvel 1916.

Konu: Tanbûrî Cemil Bey’in, gerek taksimlerinin gerek saz eserlerinin sanat değerinin layıkıyla takdir edilmediği, cenaze merasiminin bile şanına yaraşır bir surette yapılmadığı beyanındadır.

Tevhîd-i Efkâr Gazetesi

191. “Itrî”,15.2.1922.

Konu: Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi’nin hayatı ve bestekârlığı. Nevâ Kâr ve önemi. Üstâdın hayatı hakkında elimizdeki bilgilerin azlığı, musıki tarihi-mizdeki yeri ve eserlerinin sanat değerleri ile Rauf Yekta Bey dönemi bestekârlarının Itrî’nin eserleri ile kabil-i kıyas olup olmadıkları bahsindedir.


Ümmet Gazetesi

192. “Avrupa Dârülmusıkileri”, 10 Temmuz 1326/1908.

Konu: Avrupa’da musıki mekteplerinin, konservatuarların yaygınlığı, önemi ve gördükleri rağbet. Bizde hadisenin tam aksine oluşu. Konservatuar eksikliğimiz, musıki sahasında yapılması gereken atılımlar.

Vakit Gazetesi

193. “Musıkimiz Aleyhinde Yanlış Fikirler”, sy. 1, Mart 1926.

Konu: Yenilikçi ve terakkiperver oldukları iddia olunan şahısların, musıki-miz hakkındaki yanlış kanaatlerini tenkid, musıkimizin devrini tamamlamış olduğu, Garplı olmanın her bakımdan Garplılaşmak mânâsına geldiği ve Avrupa musıkisine geçmenin lüzumlu olduğu yolundaki fikirlerin şâyân-ı teessüf olduğu beyanındadır.

194 “Darülelhân’ın Ramazan Konserleri”, sy. 1, Mart 1926.

Konu: Dârülelhân’da verilen Ramazan konserleri hakkında tenkid ve müşahedât.

195. “İkinci Konser”, sy. 2, Nisan 1926.

Konu: Dârülelhân’da verilen Ramazan konserleri hakkında önceki tenkid yazısının devamı mahiyetindedir.

196. “Nâmık İsmail Bey’e Cevab”, 9 Teşrin-i evvel 1926.

Konu: Nâmık İsmâil Bey’in musıkimiz hakkında sahip olduğu bazı menfi fikirlere cevap ve itiraz mâhiyetindedir.

197. “Anadolu Halk Şarkıları”, 20 Kânûn-ı evvel (Aralık 1923)

Konu: Tasnif Heyeti tarafından tanzim edilen ve Anadolu Halk Şarkıları olarak isimlendirilen çalışma hakkında mütalaat.

198. “Musıkimiz Aleyhinde Yanlış Fikirler”, Mart 1926.

Konu: Türk musıkisinin ‘sanat değerinin düşük olduğu’ ya da ‘devrini tamamlamış olduğu’ yollu sözleri ile kamuoyunu işgal edenlere teessüf mahi-yetindedir. Musıkimizin millî ve vazgeçilmez olduğu beyanındadır.

199. “Türk Musıkisi Müzeye Kaldırılamaz”, 24 Mart 1926.

Konu: Millî ve yenilikçi hareketlerin, millî değerleri nazar-ı dikkate alma-yan kararlarına hayret ve esef, musıkimizi bekleyen vahim âkıbet. Tenkitlere cevaplar.

200. “Türk Musıkisi Üstadlarının İhtifâli Münâsebeti ile Hitâbet”, numero: 3437.

Konu: Zekâi Dede’nin vefatının sene-i devriyesi münasebetiyle tertip edi-


len toplantı hakkındadır. Musıkimizin terakkisi yolunda tarihî ve ilmî tetebbu-atın önemi hakkında mütalaat da mevcuttur

201. “Bir Münekkid-i Nev-Peyda-yı Musıki”, 23.8.1923.

Konu: Türk musıkisinin kıymetini takdirden âciz münekkidlerin aslı esası olmayan mütalaaları hakkındadır. Halil Bedi’ Bey’in ve emsali münekkitlerin yanlış değerlendirmelerine cevap mahiyetindedir.

Yeni Ses Gazetesi

202. “Rauf Yekta Bey’den gazetelere şiddetli bir hücûm-İstanbul ili Sanayi’ Encümeni’nin kararı tarihî bir ziyandır. Musıki ölecektir.”, numero: 216, 25 Rebiulevvel 1345/3 Teşrin-i evvel 1926 Pazar, s. 1-2.

Konu: Dârülelhân’ın kapatılmasının, musıkimize ve tarihe karşı affedilmez bir hata olduğu, musıkinin istikbalini tehdid eden bu karârın vehâmeti ve kabul edilemezliği.

203. “Milli Musıkimize Karşı Yanlış Telakkiler”, numero: 232, 19 İlk Teşrin 1926.

Konu: Teceddüd hareketlerini musıkimizin istikbalini tehdid edecek rad-deye vardıran zihniyetleri tenkid. Musıkimizin millî ve vazgeçilemez olduğu, bir milletin kendi musıkisini terk ile başka bir milletin musıkisini alamayaca-ğını ihtâr. Hadisenin ciddiyetine ve vehametine, gerek ilim gerek matbuat camiasında layıkıyla tepki gösterilmemesine teessüf.

Süleyman Cevâd Bey’in Yazıları:

Dergâh Mecmûası:

204. “Rauf Yektâ Bey İle Mülâkat”, sy. 38, 1922.

Konu: Rauf Yektâ Bey, Süleymân Cevâd Bey’in şu sorularını cevaplandır-maktadır:

Eski musıkimiz teceddüd edebilir mi ve etmeli midir?‘Musıkimiz devrini ikmâl etmişdir’ diyorlar, ne dersiniz?Dârülelhân hakkındaki fikriniz?Dergâh musıkisi hakkındaki fikriniz?Şâyed Alafranga taammüm ederse, Alaturka unutulur mu?Sanatta gayeniz nedir?Büyük esâtîzeden tercih etdikleriniz?Garb teknikleri ile bir millî musıki yapabilir miyiz?

205. “Ali Rıf’at Bey’le Mülâkat”, sy. 40, 1338.

Konu: Ali Rıf’at Bey’in bestekâr kişiliği, musıkimizin hâl-i hâzırı hakkında görüşleri, teceddüd hareketleri hakkında fikirleri, musıki sanatının mâhiyet-i hakîkiyesi hakkında şahsî mülahazaları.


İsmâil Hakkı Bey’in Yazıları:

Şehbâl Mecmûası:

206. “Rauf Yektâ Bey’e Açık Mektûb”, sy. 21, 1 Haziran 1326.

Konu: Şehbâl mecmûasının 19. sayısında yayınlanan, “Cennetmekân Sultân Beyâzıd Hân-ı Sânî ve Fenn-i Musıki” başlıklı yazıda, Rauf Yektâ Bey’in ileri sürdüğü muhtelif bahislerin eksikliği ve yanlışlığı hakkındadır. Fârâbî ve Beyâzıd-ı Sânî’nin hemasır olmamaları, Beyâzıd-ı Sânî’nin musıkiye intisâbı olmadığı vs.

Köprülüzâde M. Fuâd’ın Yazıları:

Tevhîd-i Efkâr:

207. “Musâhabe-i İlmiye (Türk Musıkisi Tarihi)”, 28 Kânûn-ı sânî 1924.

Konu: Eski Türk kavimlerinde musıkinin bugünki mânâsıyla makâm olgu-suna sahip olup olmadığının tedkik edilmesinin gerekliliği, eski devirlerde ecdadımızın nasıl bir musıki icra ettiklerini tedkik sûretiyle millî musıki tarihi-mizin teşekkül ettirilmesi meselesi.

Ahmed Midhat Efendi’nin Yazıları:

Servet-i Fünûn:

208. “Azîz Efendi”, 28 Kânûn-ı evvel 1311.

Konu: Bestekâr Azîz Efendi’nin eserleri ve bestekâr olarak üstün yeteneği, eserlerinin kolaylıkla öğrenilebilmesinin ve sevilerek okunmasının sebepleri, “Taksim, bir üstâdın mevcûdiyet-i musıkisidir” sözünün doğruluğu ve taksim hakkında açıklamalar.

Bedî’ Mensî’nin Yazıları:

Şehbâl Mecmûası:

209.. “Bir Musıkinüvîs-i Muâsır Hakkında”, sy. 1, 1 Mart 1325.

Konu: Rauf Yektâ Bey’in müzikolog kimliği ve çalışmaları hakkında bir tanıtım yazısıdır.

210. “Türk Operası”, sy. 2, 15 Mart 1325.

Konu: Türk musıkisinin kuramsal özellikleri bakımından opera bestelen-mesinin zorlukları. Garp’ta opera ve mâhiyeti. Bizde tatbikinin ilm-i âhenk açısından ele alınması.

211. “Türk Operası, İlm-i Âhengin Alaturkaya Tatbîki”, sy. 3, 1 Nisan 1325.

Konu: Makâmât-ı musıkimiz ve ilm-i âhengin tatbiki meseleleri nokta-i nazarından Türk operasının hâli ve istikbâli.

212. “Tanınmamış Bir Musıki Üstâdı”, sy. 5, 15 Mayıs 1325.

Konu: Doktor Subhî (Ezgi) Bey’in ilim adamı, bestekâr ve sanatkâr kişiliği.


213. “Türk Operası (İlm-i Âhenge Dâir Bir Mektûb)”, sy. 9, 1 Ağustos 1325.

Konu: Türk makam musıkisinin kuramsal özellikleri ve bu özelliklerle kla-sik Batı armoni kurallarının uyuşturulabilmesinin zorlukları.

214. “Kevserî Mecmûası’ndan Müstahrec İki Kadîm Peşrev ve Hakkında Bâzı Mütalaat”, sy.12, 15 Eylül 1325.

Konu: Kevserî Nota Mecmûası’nın müellifi ve içeriği, belge niteliği açısın-dan önemi ve tarihî-teorik mütalaat.

215. “Mecmûa-i Kevserî’den Müstahrec İki Kadîm Peşrev ve Hakkında Bâzı Mütalaat”, sy. 13, 1 Teşrîn-i evvel 1325.

Konu: Kevserî Mecmûası’nın musıki tarihimizdeki yeri ve önemi. Mecmûada kayıtlı iki kadim peşrevin notaları ve açıklamalar.

216. “Musıkimizin Terakkîsinden Nevmîd mi Olacağız?’, sy. 35, 15 Şubat 1326.

Konu: Bazı zihniyetlerin öne sürdükleri gibi musıkimiz ömrünü tamamla-mış olabilir mi? Musıkimizi terk ederek Batı müziğini kabulümüz mümkin midir? Musıkimizin terakkisi yolunda genç bestekârlarımıza düşen görevler. Vaziyetin ciddiyeti ve meselenin önemi hakkındadır.

217. “İlm-i Âhenk İçün Mukaddime-i Tahsîl-I”, sy. 35, 15 Şubat 1326.

Konu: İlm-i âhenk (armoni) nedir? Batı müziğinin tekâmülü sürecinde ilm-i âhengin önemi. Teorik açıklamalar.

218. “İlm-i Âhenk İçün Mukaddime-i Tahsîl-II”, sy. 38, 15 Nisan 1326.

Konu: İlm-i âhengin, Türk musıkisi içün de haiz-i kıymet tarafları olduğu, bu bakımdan gençlerin ilm-i âhenge vukuflarının millî musıkiye de faydalı olabileceği beyanındadır. Armoninin temel kaideleri hakkında muhtasar müfit bilgi de verilmektedir.

Konu: İlm-i âhengin, major ve minor makamlar nokta-i nazarından tatbiki, Batı müziğinde olmayan Türk musıkisine has perdelerin bu kaidelere cevaz vermiyor olmaları hakkındadır.

219. İlm-i Âhenk İçün Mukaddime-i Tahsîl-III. ’, sy. 39, 15 Mayıs 1326.

Konu: Türk musıkisinin tekâmülü yolundan ilm-i âhenkten istifade edilip edilemeyeceği, genç musıkişinaslarımızın bu bahse de vâkıf olmalarının gerekliliği, makâmât içinde ilm-i âhenge cevaz verebilecek hususiyetlerin ted-kiki meselesi.

220. “Kıymetdâr ve Ender İki Eser-i Musıki Hakkında Bâzı İzâhât”, sy. 66, 1 Kânûn-ı evvel 1328.

Konu: Kantemir’in Kavâid-i Musıki Risâlesi. Risâlenin konu başlıkları, eserde ele alınan eserler ve notalarından örnekler.


221. “Kitâb-ı İlmü’l-musıki alâ vechi’l-hurûfât-I”, sy. 67, 15 Kânûn-ı evvel 1328.

Konu: Kitâb-ı ilmü’l-musıki’nin teori tarihimizdeki yeri ve önemi hakkın-dadır. Kitâbın müellifi, konu başlıkları, makamların tarifleri ve tariflerin bugünki kullanımla farkları ve eserin ışık tutacağı muhtelif bahisler.

222. “Kitâb-ı İlmü’l-musıki alâ vechi’l-hurûfât-II.”, sy. 68, 1 Kânûn-ı sânî 1328.

Konu: “Keyfiyet-i Âgâz” bahsinde mezkûr kitaptan alıntılar ve teorik açık-lamalar, meselenin önemi.

223. “Kitâb-ı İlmü’l-musıki alâ vechi’l-hurûfât-III”, sy. 69, 15 Kânûn-ı sânî 1328.

Konu: Kantemir Notası, açıklamalar ve nazarî özellikleri.

Salih Zeki Bey’in Yazıları:

İkdâm Gazetesi:

224. “İsmail Beyefendi’ye”, numero: 1616, 7 Kânûn-ı sânî 1899.

Konu: “Sadâların ihtizâzı bahsi”nin bilimsel olarak açıklanması ve konu-nun önemi hakkındadır.

225. “Atûfetlû Ahmed Midhat Efendi Hazretlerine-I”, numero: 1627, 18 Kânûn-ı sânî 1899.

Konu: Evvelce kaleme alınan yazılardaki serzenişlerin İsmail Efendi’ye mâtûf olduğu fakat Ahmed Midhat Efendi’nin alınganlık göstermesi zımnında “musıki nazariyatı meselelerinin hâl-i pür melâli”.

226. “Atûfetlû Ahmed Midhat Efendi Hazretlerine-II”, numero: 1632, 23 Kânûn-ı sânî 1899.

Not: İkdâm gazetesinin 1627 numerolu sayısında yayınlanan makalenin devamıdır.

Konu: Ahmed Midhat Efendi’nin makamların inici ve çıkıcı seyirlerine göre değişik icra edilmesi gereken musiki perdelerine vakıf olmadığı ve hatalı görüşlere sahip olduğu hakkındadır.

227. “Âtûfetlû Ahmed Midhat Efendi Hazretlerine-III”, numero: 1647, 7 Şubat 1899.

Konu: Ahmed Midhat Efendi’nin, Tercümân-ı Hakîkat gazetesinde yayın-lanan yazısında ‘do diyez perdesinin re bemol perdesinden daha tiz olduğu’ yolundaki iddialarını red ve teorik açıklamalar.

228. “Âtûfetlû Ahmed Midhat Efendi Hazretlerine-IV”, numero: 1649, 9 Şubat 1899.


Konu: Do diyez ve Re bemol perdelerinin farklı perdeler olmadıkları, teorik sıralamanın ‘do-do diyez (re bemol)-re’ şeklinde olduğu beyanındadır.

İ. Edhem Bey’in Yazıları:

İkdâm Gazetesi:

229. “Musâhabe (Rauf Yektâ Beyefendi Hazretlerine)”, numero: 1595, 18 Kânûn-ı evvel 1898.

Konu: Rauf Yektâ Bey’in makalelerinde, musıki-i Osmânî’ye olan fazlaca muhabbeti ile, alafranga musıki ıstılahlarını yersiz kullanmış olması ve bir nev’i kavram kargaşasına sebebiyet vermesi, armoni kaidelerinin önemi ve bizde kabil-i tatbik olduğu.

Nûri Şeydâ Bey’in Yazıları:

İkdâm Gazetesi:

230. “Musâhabe”, numero: 1504, 17 Eylül 1898.

Konu: Rauf Yektâ Bey’in 14 Eylül 1898 tarihli İkdâm gazetesinde yayınla-dıkları makalede bahsi geçen “Tezkire-i Musıkişinâsân”ın kaleme alınmasının önemi, bu iş için gerekli bilimsel altyapı ve muhtemel zorluklar hakkındadır.

Sabah Gazetesi:

231. Başlık Yok-, sy. 3190.

Konu: Rauf Yektâ Bey’in Şark musıkisi tarih ve nazariyâtı bahislerinde kaleme aldığı yazıların ilmî müstenedâtının zayıflığı veya adem-i vücûdu.

Necib Âsım Bey’in Yazıları:

İkdâm Gazetesi:

232. “Tezkire-i Musıkişinâsân Hakkında Mütalaa”, numero: 1508, 21 Eylül 1898.

Konu: “Sanatın hiçbir şûbesi bir mûcide isnad etdirilemez iken nasıl olu-yor da, ‘Türk musıkisinin mübdii ve mûcidi Abdülkadir Merâgî’dir’ meâlinde sözler sarf edilebiliyor?” sorusunun ele alınması ve cevapları.

Hakkı Sühâ Bey’in Yazıları:

Tiyatro ve Musıki Mecmûası:

233. “Korto’nun Şehâdeti”, numero: 3, 2 Şubat 1928.

Konu: Gazete ve mecmûalarımızda ilmî içerikli yazıların azlığı ve matbu- âtın seviyesi, Rauf Yektâ Bey’in musıkimizin nazarî ve tâsrihî meseleleri hak-kındaki çalışmalarının ve yazılarının kıymeti ve tebrik, dünyaca ünlü piyano virtiözü Korto’nun “Türk musıkisi bir hazinedir” sözü ve bu sözün önemi hak-kındadır.


234. “Merhûm İsmâil Hakkı Bey”, numero: 7, 5 Mart 1928.

Konu: İsmail Hakkı Bey’in musıkimizdeki yeri ve önemi, hayatta iken çek-tiği sıkıntılar, şöhretten özellikle uzak kalmayı tercih etmesi, anısına verilen konser ve bu meyânda musıkimizin hâl-i hâzırı.

Musa Süreyyâ Bey’in Yazıları:

Yeni Mecmûa:

235. “Operadan Evvel Tiyatro ve Musıki”, numero: 28, 17 Kânûn-ı sânî 1927.

Konu: Eski Yunan’da tiyatro geleneği ve bu geleneğin ‘musıki’ şubesi hak-kındadır.

Dârülelhân Mecmûası:

236. “Garbda Bugünki Opera Hayatı”, numero: 2.

Konu: Başta Wagner olmak üzere, Avrupa meşâhir-i musıkiyesi ve Avrupa musıki hayatı umûmî vecheleri ile ele alınmıştır. Handel’in operaları hakkında husûsî mütalaat bulunmaktadır.

Mehmed Bahâ Bey’in Yazıları:

Âlem-i Musıki:

237. “Musıkinin Nasıl Îcâd Edildiğine Dâir Verilmiş Olan Bir Konferansdan Mazbut Bir Parça”, numero: 1, 1 Teşrîn-i evvel 1335.

Konu: İlm-i musıkinin kable’t-tarihden orkestral müziğe gelinceye kadarki gelişimini özetlemektedir.

238. “Musıkimizin hâl-i hâzırıyla iktifâ edemeyiz”, numero: 2, 15 Teşrîn-i evvel 1335.

Konu: Musıkide terakkinin önemi, Avrupalı bestekârların eserlerindeki mükemmelliğin bizim bestekârlarımızın eserlerinde de bulunabilmesi için alınması gereken tedbirler hakkındadır.

239. “Alaturka ve Alafranga Musıki Olamaz, Musıki Bir Lisân-ı Rûhdur”, numero: 2, 15 Teşrîn-i sânî 1335.

Konu: Millî tavır ayrılıkları hariç, dünyanın bütün müzikleri aynı özellikleri paylaşmaktadırlar. Müzik, lisân-ı ruhdur, birdir, bütün insanlık içindir.

240. “Dârülelhân’ın Lağvı”, numero: 3, 1 Teşrîn-i sânî 1335.

Konu: Yer bulunamaması sebebiyle Dârülelhân’ın lağv edilmesine teessüf ve payitaht gazetelerinin bile konuya gereken önemi vermeyerek hadd-i lâyık üzere tepki göstermemeleri.

241. “Kâr-ı Nâtıklar ile Operalar Arasında Hiçbir Münâsebet Yokdur”, nume-ro: 4, 15 Teşrîn-i sânî 1335.


Konu: Musıkimizde yenileşme arzularını beyan için kaleme alınan yazılar-da pek çok yazarların teknik meselelerde düştükleri hatalardan, “opera” ile “kâr-ı nâtık” formlarını mukayesede ifrata varıp, bunları eş tutanlara cevap.

242. “Tanbûrî Cemîl Bey”, 1 Kânûn-ı sânî 1335

Konu: Tanbûrî Cemil Bey’i henüz küçük bir çocukken Aksaray’da gören, Tanbûrî Ali Efendi’nin izlenimleri hakkında bir alıntı. Tanbûrî Cemil Bey’in nâmına bir âbide rekz ettirilmesinin (anıt dikilmesinin) lüzûmu.

Münir Süleyman Bey’in Yazıları:

Âlem-i Musıki:

243. “Musıki Cemiyeti Münâsebetiyle”, 1 Mart 1336, numero: 11.

Konu: Türk musıkisini ihya ve sanatkârlarını himâye maksadıyla bir cemi-yet kurulması hakkındadır. Bizde musıki erbâbının hâli, eski eserleri hakkıyla bilen kıymetli kimselerin hak ettikleri hürmet ve alakayı görmedikleri, bir cemiyet tesisi ile bu kimselerden layıkıyla istifadenin mümkün olabileceği beyanındadır.

Mahmud Ragıb Bey’in Yazıları:


244. “Eser-i Musıkide Milliyet”, numero: 4.

Konu: Avrupa’da, Eski Yunan dramlarının ele alınması, nasıl operanın zuhuruna vesile olmuş ise, bizde de orkestral icra için halk melodilerinin kul-lanılması, dolayısıyla halk müziğine ehemmiyet verilmesi iyi netice verebilir. Bu hususta Halil Bedî Bey’in, Dârülelhân Mecmûası’nın evvelki nüshasında kaleme aldıkları yazının kıymeti reddedilemez.

Ali Ekrem Bey’in Yazıları:


245. “Şarkılarımız”, numero: 5.

Konu: Şarkılarımız, gerek avam gerek havas tarafından en ziyade dinleni-len musiki formudurlar. Bu babda, şarkı güftelerinin halkın üzerindeki tesiri, şuura hitap kuvveti inkâr edilemez. Şiir olarak kudretli ve zevk mahsulü olsa-lar bile, halka kelal ve melal verecek güfteler bestelenmemelidir. Meselâ, “Kim olur zor ile maksuduna rehyâb-ı zafer, Gelir elbette zuhûra ne ise hükm ü kader” mısraları ile başlayan şarkının güftesi tab’a kelal vermektedir.

Rûşen Ferîd Bey’in Yazıları:


246. “Itrî Mustafa Efendi”, numero: 2

Konu: Tarih-i musıkinin ihmal edilebilecek bir saha olmadığı ve bu yolda yapılacak çalışmaların ehemmiyeti, en meşhûr musıkişinaslarımızın dahi terâcim-i ahvâli meyanında bilgi vermekten âciz oluşumuz, bu konuda birinci


el kaynaklar olan “tezâkir-i şuârâ”nın tetkik edilmelerinin önemi, eski güfte mecmûalarının da kaynak olarak nazar-ı itibâre alınabileceği bahsindedir. Itrî hakkında muhtasar-müfit bilgi, Nevâ Kâr’ın sanât kıymeti hakkında mütalaat da bulunmaktadır.

Celâl Es‘ad Bey’in Yazıları:

Âlem-i Musıki Mecmûası:

247. “Mehter Muzikası”, 15 Kânûn-ı sânî 1335.

Konu: Ârif Paşa merhûmun, Mecmûa-i Tesâvir isimli eserinden, Yeniçerilerin Mehter Muzikası hakkında alıntılar.

Güzin Şefik’in Yazıları:


248. “Türkiye’de İlk Konservatuar”, numero: 2.

Konu: İlk konservatuarımız olan Dârülelhân’ın tedrisat seviyesi hakkında mütalaat ve tedrisatın ileriye götürülmesi mecburiyeti, Dârülelhân’ın Avrupa konservatuarlarının vasıfları ile donanmış bir konservatuar halini almasının gerekliliği, sadece İstanbul’daki Dârülelhân’la kifâyet edilmeyerek, memleke-tin her köşesine musıki eğitiminin taşınmasının lüzûmu hakkındadır.

249. “Türk Musıkisi ve Sanatkârlarımız”, numero: 3.

Konu: Millî ruhumuzu terennüm eden ve milletin zevkine hâkim olan Türk musıkisinin asrî ve ‘teknik’ itibâriyle yüksek icrâkârları vardır. Bunların başın-da Tanbûrî Cemil Bey gelmektedir. Üstad, bestelerinde de yeni bir teknik ve derin bir kudret izhar etmektedir. Cemil Bey vefat ettiğinde, “Sanat öldü” diyenler olmuştur. Oysa o eserleriyle halkın gönlünde yaşamaktadır.

Şâziye Hanım’ın Yazıları:


250. “Musıki de Bir Lisandır”, numero: 3.

Konu: Millî musıkimizin kıymeti, musıkinin bir lisan olduğu, garp şark ola-rak ayırılamayacağı, Udî Sedad Bey’in bestelediği eserlerin sâmiîn (dinleyen-ler) nezdinde ne derece hayranlık uyandırdığı hakkındadır.

Halil Bedi’nin Yazıları:


251. “Millî Musıkimiz”, numero: 3

Konu: ‘Garp zümre-i medeniyetine mensup bir millet’ olmak istiyorsak, bu medeniyet zümresine dâhil milletlerin musıkileri arasındaki birliğe bizim de iştirakimiz mecbûridir. Yani, Türk makam musıkisi terk edilerek, polifonik müziğe geçilmeli, halkın bu müziği benimsemesi için de halk ezgileri orkestra icrasına uygun şekilde bestelenmelidir.


252. “Musıki Muallimlerimiz ve Musıki Tedrisâtımız”, numero: 4.

Konu: Bizdeki tedrisat pek fakir ve pek nasipsizdir. Nâehil kimselerin elin-dedir. Garp musıkisi terminolojisi ve tekniği karşısında zaten zayıf olan musı-kimiz, kudret-i ilmiyeleri olmayan hocalar tarafından öğretilmeye çalışılmak-tadır. Musıki neşriyatı bahsi de ayrı bir devadır.

Mes’ud Cemil Bey’in Yazıları:


253. “Musıki ve Şiirde Vezin”, numero: 4.

Konu: Cemâl Reşid Bey’in Sultan Cem Operası’nın metninin Fransızca olu-şuna esef, ve sair eserlerinin yabancı dil ile, mesela Tagore’un Fransızca tercü-meleri ile değil, Abdülhak Hâmid’in şiirleri ile bestelenmesinin ne kadar yerinde olacağından bâhistir. Yazının ilerleyen bölümlerinde, Kant’ın şiir ve musıki üzerine düşünceleri, şiir ve musıkinin imtizacı bahsinde prozodinin önemi ve Tanzimat Dairesi Müdiri Sadedin Bey’in kaleme aldıkları prozodi kitabı hakkında mütalaat mevcuttur.

Gâlib Necib Bey’in Yazıları:

Âlem-i Musıki:

254. “(Dâire) Nâm-ı Diğerle (Def) Çalmak Usûlü Hakkında Tetebbuât”, nu-mero: 5, 1 Kânûn-ı evvel 1335.

Konu: Def, bizim musıkimizde orkestra şefi vazifesi görmektedir. Usûl musıkimizin temel direğidir. Bu bakımdan, defin iyi çalınması diğer sazların iyi çalınmasından önce gelmelidir.

255. “(Dâire) Nâm-ı Diğer (Def) Çalmak Usûlü Hakında Tetebbuât-II”, 15 Kâ-nûn-ı evvel 1335, numero: 6.

Konu: Def, kasnak, kursak ve beş çift zilden müteşekkildir. ‘Düm’ ve ‘Tek’ lafızlarına tekabül eden darpların nasıl ve ne surette vurulması gerektiği tarif edilmiştir.

256. “(Dâire) Nâm-ı Diğer (Def) Çalmak Usûlü Hakında Tetebbuât-III”, 1 Kâ-nûn-ı Sânî 1335, numero: 7.

Konu: Düyek usûlünün ve velvelesinin defte icrası hakkında bilgi verilmek-tedir.

257. “Büyük Usûllerle Bestelenmiş Olan Âsâr-ı Eslâf”, 1 Şubat 1336, numero: 9.

Konu: Hafif, Zincir, Çenber, Muhammes, Remel, Devr-i Kebir, Berefşan, Lenk Fahte, Darb-ı Fetih, Frengi Fer’, Sakil, Nim Sakil, Ebsat, Fahte, Devr-i Revan, Havi, Fer’, Darb-ı Türkî, Darb-ı Kürdî, Nim Devir usûllerinin kaç zamanlı oldukları ve birbirleri ile münasebetleri beyanındadır.


258. “(Dâire) Nâm-ı Diğer (Def) Çalmak Usûlü Hakında Tetebbuât-IV”, 1 Şu-bat 1336, numero: 9.

Konu: Yürük Semâî Usûlü ve Vals’in defte icra edilmesi ve velveleleri hak-kındadır.

259. “9/4’lük Usûlünde Şarkılarda Saz Payları ve Güfte Taksîmâtı”, 15 Şubat 1336, numero: 10.

Konu: Notada 9/4’lük yazılıp, icracılar tarafından Ağır Evfer ve ya Ağır Aksak tesmiye edilen usûl ile bestelenmiş şarkılar hakkında mütalaat.

260. “(Dâire) Nâm-ı Diğer (Def) Çalmak Usûlü Hakında Tetebbuât V”, 15 Mart 1336, numero: 12

Konu: Ağır Evfer ve Evfer (Aksak) usûllerinin defte icra edilmesi hakkında bilgi verilmektedir. Velveleleri hakkında da ek mütalaat mevcuttur.

261. “(Dâire) Nâm-ı Diğer (Def) Çalmak Usûlü Hakında Tetebbuât VI”, 15 Mart 1336, numero: 12.

Konu: Aydın ve Curcuna usûllerinin defte icraları hakkında bilgi verilmek-tedir. Bu usûllerin velveleleri hakkında da ek mütalaat mevcuttur.

262. “Şarkı Vâdisi ve Bestekârları I”, 15 Nisan 1336, numero: 14.

Konu: Şarkı formu hakkında mütalaat, şarkı formunda büyük bestekârlar, ikinci derece bestekârlar, ârızî bestekârlar hakkında mütalaat.

263. “Şarkı Vâdisi ve Bestekârları II”, 1 Mayıs 1336, numero: 15.

Konu: Tanbûrî Numân Ağa, Tanbûrî İsak, Mustafa Çavuş, Vardakosta Ahmed Ağa, Şâkir Ağa, Miskalîzâde İsmet Ağa, Kemânî Rızâ Efendi, Tanbûrî Ali Efendi, Latif Ağa, Suyolcuzâde Sâlih Efendi, Nikoğos Ağa, Hanende Ali Bey, Ahmed Râsim Bey, Enderûnî Hüsnî Efendi, Hristo Efendi’nin şarkı bestekârlığı sahasındaki yerleri, eserlerinin ekserîsinin Ağır Efver ve Düyek oluşu, Köçekçe ve Türkü bestekârlığı bahsi beyânındadır.

264. “Uslûb-u Mahsûsu Hâiz Şarkılar”, 15 Mayıs 1336, numero: 16.

Konu: Ferahnâk Peşrevi bestekârı Mehmed Zeki Ağa merhûmun, Şevkefzâ makamında ve Mevlevî Evferi usûlündeki “Uyup ağyardan yana - Bakıp niçün güldün bana” şarkısının tavır ve üslûbu ve sair şarkıların üslûpları hakkında mütalaat.

Yazarı Belli Olmayan Yazılar:

Mâlûmât Dergisi:

265. “Takdîr-i Âsâr”, numero: 75, 13 Mart 1312.

Konu: Musika-i Hümâyûn kolağalarından Cemîl Ârif Bey’in, kaleme aldık-ları Methode de Musique (Piyano Muallimi) kitabının özellikleri, “methode”


kitaplarının gerekliliği, bu eserin büyük bir eksiği telâfi edişi ve kitabın muhte-

lif fasıllarının tanıtımı.

Kaynakça

1- Musıki Mecmûası

2- Türk Meşhurları, İbrâhim Alâeddin Gövsa, İstanbul: Yedigün Neşriyat, t.y.

3- Arap Harfli Süreli Yayınlar Toplu Kataloğu (1828-1928), İstanbul: IRCICA,

1986.

4- Büyük Türk Musıkisi Ansiklopedisi, Yılmaz Öztuna, Ankara: Kültür

Bakanlığı, 1990.

5- Esâtîz-i Elhân, Rauf Yektâ, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2000.

6- Osmanlıca - Türkçe Lügat, Ferit Devellioğlu, Ankara: Aydın Kitabevi, 2002.

7- Osmanlı Musıki Literatürü Tarihi, İstanbul: IRCICA, 2003.


Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası

Bora KESKİNER

Özet“Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisine Dair Tebliğ ve

Makaleler Bibliyografyası” başlıklı çalışma Arap harfli Türkçe süreli yayınlarda yer

alan Türk müziği teorisi hakkındaki makale ve tebliğlerin referans bilgileri ve konula-

rını içermektedir. 1831–1928 yılları arasında Arap harfleriyle basılmış Türkçe dergi ve

gazeteler taranarak on beş dergi ve dokuz gazetede toplam iki yüz altmış bir makale

tespit edilmiştir. Söz konusu yazılar yazarlarına göre gruplandırılmış ve her yazının

konusu içerik hakkında fikir verecek şekilde künyenin altına eklenmiştir. Toplam

yirmi yedi yazarın Türk müziği teorisi hakkındaki makaleleri gün ışığına çıkarılmış,

böylece dönemin aydın zümresinin yüksek müzik kültürü seviyesi de belgelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Türk, Osmanlı, Musiki, Bibliyografya, Süreli Yayın

Bibliography of Turkish Musical Theory in Turkish Periodicals with Arabic Letters

Bora KESKİNER

Abstract“Bibliography of Turkish Musical Theory in Turkish Periodicals with Arabic Letters”

contains the references and summaries of articles on Turkish Music Theory in

Turkish periodicals published in Arabic letters. Having researched Turkish periodi-

cals in Arabic letters published between 1831 and 1928, two hundred and sixty one

articles have been located in fifteen journals and nine newspapers. These articles

have been grouped according to their authors and short content summaries have

been provided following the reference details. Articles by twenty seven authors that

have been brought to light in this study do document the intellectuals of the time

interested in Turkish music and their sound cultural background in this field.

Keywords: Turkish, Ottoman, Music, Bibliography, Periodical

Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi …isamveri.org/pdfdrg/D02512/2009_14/2009_14_KESKINERB.pdf · 2016-01-27 · Hakkı Tarık Us Kütüphanesi İstanbul

Documents