-
„Przeciw stereotypom, czyli o naszym
postrzeganiu osób bezdomnych”
Scenariusz zajęć z zakresu przełamywania stereotypów
dotyczących
osoby bezdomnej.
Autor: Agnieszka Szyk
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Agenda Bezdomności
–
Standard Aktywnego powrotu na Rynek Pracy.
-
1. Główne zagadnienia zajęć (2 jednostki lekcyjne):
− uświadomienie istnienia problemu bezdomności
− dostrzeżenie stereotypów w postrzeganiu osób bezdomnych
− zauważenie potrzeby walki ze stereotypowym myśleniem
2. Cele zajęć:
a) operacyjne:
− określanie stereotypu osoby bezdomnej
− próba określenia przyczyn bezdomności
− poznanie metod działania stereotypu
− kształcenie umiejętności prowadzenia dyskusji
b) wychowawcze:
− promowanie humanistycznego systemu wartości
− upowszechnianie wśród uczniów problematyki osób bezdomnych
− przełamywanie stereotypów dotyczących osób bezdomnych
− wychowanie młodzieży w poszanowaniu godności każdej osoby
ludzkiej
-
3. Metody pracy:
− „burza mózgów”,
− emocjonalna,
− problemowa,
− dyskusja.
4. Formy pracy:
− indywidualna,
− grupowa,
− zbiorowa
5. Środki dydaktyczne:
− załącznik nr 1 - hasła istotne dla scharakteryzowania XX
wieku
− załącznik nr 2 - definicja pojęcia : stereotyp
− załącznik nr 3 - instrukcja scenek dramowych
− załącznik nr 4 - karta uwag widzów
− załącznik nr 5 - instrukcja dla projektujących dom dla
bezdomnych dzieci
− film H.Polak i A.Celińskiego „Dzieci z Leningradzkiego”
-
− Słownik Wyrazów Obcych PWN W-wa 1995
6. Literatura:
− Materiały edukacyjne Agendy Bezdomności- Standard
Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy Gdańsk
− M. Kowalski, U. Krasnowaska, ”Dom bezdomnych”(w) „Wprost”
nr 49 2001, s.38-40
− W. Markiewicz, „Ciepłe, ciepłe”(w) „Polityka” nr6 2001,
s.101-
105
− K. Pławiec, „Pomoc bezdomnej młodzieży w Wielkiej
Brytanii”
(w) „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 3 2004,s.42-48
− Materiały edukacyjne Polskiej Akcji Humanitarnej
− Kopia filmu „Dzieci z Leningradzkiego” w reż. Hanny Polak
i
Andrzeja Celińskiego
7. Plan zajęć:
a) część wstępna:
− uświadomienie uczniom istnienia problemu bezdomności w
Polsce i na świecie
− sklasyfikowanie bezdomności jako zjawiska negatywnego
-
− próba określenia własnego stosunku do osób bezdomnych i
problemu bezdomności
b) część właściwa:
− omówienie funkcjonującego w społeczeństwie stereotypu
osoby
bezdomnej
− dostrzeżenie uprzedzeń i stereotypowych zachowań wobec
osób potrzebujących naszej pomocy
− zaprezentowanie fragmentu filmu, pokazującego los
bezdomnych dzieci-rówieśników uczniów
− zapisanie listy uczuć dzieci bezdomnych
− stworzenie katalogu praw osób bezdomnych
c) część końcowa:
− zauważenie konieczności niesienia pomocy osobom
bezdomnym
− zadanie pracy domowej
− przeprowadzenie ewaluacji zajęć
-
8. Schemat lekcji
Część lekcji
Czas Przewidywane czynności prowadzącego oraz młodzieży
Uwagi
1 min. Rozdaj uczniom kartki z hasłami istotnymi dla
scharakteryzowania XX wieku (załącznik nr 1)
Cz
ęść
wst
ępna
3
min.
Poproś, by uczniowie uporządkowali zapisane na kartce hasła wg.
wzoru: zjawiska pozytywne/ zjawiska negatywne
-
3
min. Zapytaj, jakie wnioski wynikają z powstałego zapisu. (
Bezdomność, bez wątpienia, znajdzie się pośród zjawisk
negatywnych)
Przypuszczalny wniosek: W XX wieku nastąpił gwałtowny rozwój
techniki, świat stał się mniejszy(globalizacja) i wygodniejszy,
człowiek poradził sobie z wieloma dręczącymi ludzkość chorobami- to
plusy. Jednakże świat nie radzi sobie ze sprawami zdawałoby się
prostymi –takimi jak zapewnienie opieki nad osobami zagubionymi,
takimi, które nie radzą sobie ze współczesną rzeczywistością.
-
3 min. 2 min.
A. Poproś uczniów o zapisanie na przygotowanych kartkach
samoprzylepnych jednego skojarzenia, które przychodzi im na myśl,
gdy słyszą określenie „osoba bezdomna”. Uczniowie przyklejają
karteczki na tablicy.
B. Podziel określenia na dwie grupy: a) negatywne, czyli
krzywdzące, b) zawierające element empatii, nazywające trudną
sytuację bezdomnego.
Zakładam, że pojawią się określenia, które będą pewnym
uproszczeniem (pijak, żebrak, „żur” itp.) oraz takie, które oddają
trudną sytuację osoby bezdomnej (osoba samotna, opuszczona,
potrzebująca pomocy itp.)
6 min.
Stwórz wraz z uczniami „Portret człowieka bezdomnego” ( zapis na
tablicy)
Prawdopodobny zapis: Człowiek bezdomny: Źle ubrany Nie umyty
Podpity (pod wpływem alkoholu ) Szperający w koszu na śmieci
Objuczony tłumoczkami Przesiadujący na dworcu Patrzący w dal
(niewidzący wzrok) Zaczepiający podróżnych na dworcu
-
2 min.
Poproś uczniów, by sformułowali wniosek w oparciu o stworzony
portret osoby bezdomnej.
Wniosek: Nasz „Portret człowieka bezdomnego” to wizerunek
negatywny.
3 min.
Zadaj pytanie: Dlaczego człowiek bezdomny przywodzi na myśl
obraźliwe, negatywne określenia.
Możliwe wypowiedzi uczniów: Osoby bezdomne widzimy na dworcach,
są zazwyczaj pod wpływem alkoholu, brzydko pachną, co więc za tym
idzie – mogą kojarzyć się z kimś gorszym od nas, niebezpiecznym,
złym.
1 min. Poinformuj uczniów o tym, że w woj. pomorskim żyje ok.
2,8 tys. osób bezdomnych. Większość z nich to ludzie, którym
pomagają różne organizacje. Ludzie ci wyglądają tak samo jak my i
próbują poradzić sobie ze swoim problemem, przebywając w miejscach
specjalnie dla nich przygotowanych – nie mieszkają na dworcach.
-
5 min.
Wprowadź lub przypomnij pojęcie „stereotypu”. Omów je, biorąc za
przykład funkcjonujący w społeczeństwie stereotyp osoby bezdomnej.
(załącznik nr 2) Każdy uczeń otrzymuje kartkę z definicją i wkleja
ją do zeszytu.
Każda osoba bezdomna żyje na dworcu, jest brudny i szuka
pożywienia w śmietniku – to stereotyp. Każda osoba bezdomna, która
żyje na dworcu jest gorszym człowiekiem, nie należy na nią zwracać
uwagi, nie należy jej pomagać, ponieważ może nam zrobić krzywdę –
to również stereotyp.
Częś
ć w
łaśc
iwa
3 min.
Zaproś uczniów do ćwiczenia pt „Alfabet zachowań” (skojarzenia
wywołane hasłem.)
Zapytaj: Co przychodzi ci na myśl, gdy słyszysz słowo: Anglik,
Chińczyk, Niemiec, człowiek bezdomny, alkohol, katolik…. Uczniowie
mogą podawać słowa, zwroty, pokazywać to, co kojarzy się im z
wymienionymi słowami.
-
1 min. Zapisz na tablicy wniosek podsumowujący ćwiczenie.
Wniosek: Alfabet naszych zachowań jest alfabetem zachowań z
poprzedniej epoki. Powtarzamy to, co zasłyszeliśmy. Nasza
wyobraźnia jest przedłużeniem wyobrażeń naszych przodków. Myślimy
stereotypami.
3 min.
Zapytaj, czy uczniowie rozumieją potrzebę walki ze
stereotypami?
Wniosek: Ze stereotypami trzeba walczyć! Wystąpmy przeciw
stereotypom! Spróbujmy przełamać stereotyp osoby bezdomnej !
1 min. Zapisz temat lekcji: Przeciw stereotypom, czyli
o naszym postrzeganiu
osób bezdomnych.
6 min.
Rozdaj wybranym uczniom karteczki z zadaniami (załącznik nr 3
a,b,c,d,) i poproś, żeby odegrali scenki dramowe.
-
3 min.
Zaproponuj, by pozostali uczniowie po obejrzeniu etiudy
uzupełnili schemat dotyczący zachowania postaci ze scenki (
załącznik nr 4 )
5 min.
Zapytaj uczniów, co wynika z ich rozważań po obejrzeniu scenki i
uzupełnieniu schematu zachowań postaci.
Wniosek: Osoba bezdomna prosi o pomoc i ma do tego prawo. Jest
kulturalna, uprzejma. Podróżni zajęci są tylko sobą i swoimi
sprawami, nie zwracają uwagi na potrzeby innych. Są opryskliwi,
niegrzeczni.
7 min.
Zaproś uczniów na projekcję fragmentu filmu H.Polak i
A.Celińskiego pt. „Dzieci z Leningradzkiego” (pierwszych siedem
minut).
Poinformuj uczniów o tym, że film, który obejrzą jest
dokumentem, poruszającym bardzo trudny temat i niesie ze sobą silny
ładunek emocjonalny.
10 min.
Zainicjuj dyskusję na temat obejrzanego fragmentu filmu.
Rozmowę można rozpocząć od pytań: Kiedy i gdzie mają miejsca
wydarzenia? Dlaczego dzieci, mieszkające na dworcu, zostały skazane
na bezdomność? Jak spędzają czas? Jak wyglądają?
-
3 min.
Stwórz wraz z uczniami listę uczuć, które towarzyszą bezdomnym
dzieciom.
Propozycje uczniów zapisujemy na tablicy. Dzieci z
Leningradzkiego czują się: samotne, odrzucone, niekochane,
opuszczone, zagrożone, poniżone, niepotrzebne, zdesperowane.
5 min.
Stwórz z uczniami katalog praw człowieka bezdomnego.
Np: Osoba bezdomna (dziecko i dorosły) ma prawo do:
• dachu nad głową, • opieki, • życzliwości, • miłości, • naszego
miłosierdzia
1 min. Podziel uczniów na grupy, które będą odpowiednikiem grup
społecznych, pełniących określone funkcje.
Np. • biznesmeni • księża • lekarze • nauczyciele • władze
miasta
5 min.
Określ zadanie dla grup: W jaki sposób wasza grupa może pomóc
osobom bezdomnym?
Uczniowie pracują w grupach
Częś
ć ko
ńcow
a
3 min.
Grupy zawieszają arkusze papieru na tablicy. Prezentują swoje
pomysły.
Wniosek: Tak mogłoby być, gdyby wszystkim leżało na sercu dobro
tych ludzi, którzy samodzielnie nie dają sobie rady.
-
3 min.
Zadaj uczniom pracę domową. Zaproponuj im stworzenie
hipotetycznego domu dla bezdomnych dzieci i młodzieży. Poproś
uczniów, aby posłużyli się poleceniami zapisanymi w karcie
pracy(załącznik nr 5). Załóż, że uczniowie mają na realizację
zadania nieograniczone środki finansowe.
2
min. Przeprowadź ewaluację zajęć przy pomocy tarczy
strzelniczej. Uczniowie zaznaczają na tarczy (w skali od 10 pkt. do
0) czy zajęcia podobały się, czy wniosły nowe treści w ich
życie.
9. Spis załączników:
− załącznik nr 1 - hasła istotne dla scharakteryzowania XX
wieku
-
− załącznik nr 2 - definicja pojęcia : stereotyp
− załącznik nr 3 - instrukcja scenek dramowych
− załącznik nr 4 - karta uwag widzów
− załącznik nr 5 - instrukcja dla projektujących dom dla
bezdomnych dzieci
-
Załącznik nr 1
• OLIMPIADY ( SPORT
ZAWODOWY)
• KINO
• PENICYLINA (
ANTYBIOTYKI)
• MAGNETOFON
• KATASTROFA W
CZARNOBYLU
• TELEWIZJA
• TELEFON
KOMÓRKOWY
• KLONOWANIE
• GWIAZDY MUZYKI
POP
• DZIURA OZONOWA
• LĄDOWANIE NA
KSIĘŻYCU
• UPADEK
KOMUNIZMU W
EUROPIE
• SAMOCHÓD
• KARTELE
NARKOTYKOWE
• PORNOGRAFIA
• BEZDOMNOŚĆ
• INTERNET
• ŁAGRY
• BOMBA ATOMOWA
• KOMPUTER
• ZANIECZYSZCZENIE
ŚRODOWISKA
• SILNIK ODRZUTOWY
• AIDS
• UNIA EUROPEJSKA
-
Załącznik nr 2
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat,
szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy,
uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się
do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej
lub
fałszywej wiedzy o świecie.
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat,
szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy,
uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się
do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej
lub
fałszywej wiedzy o świecie.
-
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat,
szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy,
uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się
do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej
lub
fałszywej wiedzy o świecie.
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat,
szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy,
uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się
do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej
lub
fałszywej wiedzy o świecie.
-
Załącznik nr 3
a) Jesteś osobą bezdomną. Często przebywasz na dworcu. Chronisz
się
tam przed chłodem. Jesteś głodny, od dawna nie jadłeś do syta.
Prosisz
podróżnych o datek.
b) Jesteś podróżnym. Za minutę odjeżdża twój pociąg. Spieszysz
się.
Osoba bezdomna prosi cię o pomoc. Odmawiasz pomocy, nie masz
czasu.
c) Jesteś podróżnym. W torbie masz dużą sumę pieniędzy. Boisz
się o nie.
Osoba bezdomna prosi cię o pomoc. Strach każe ci pospiesznie
odejść.
d) Jesteś podróżnym Wstałeś lewą nogą z łóżka. Pokłóciłeś się ze
swoim
szefem. Osoba bezdomna prosi cię o pomoc. Zły na cały świat
odmawiasz
jej.
-
Załącznik nr 4
Kto? (osoba bezdomna)
Jak wygląda? Co czuje, gdy mówi? Jak się
zachowuje?
Co robi? (prosi o pomoc)
Kogo? Gdzie? W jaki
sposób?
Podróżni
Jak wyglądają? Jak się
zachowują?
Co czują, gdy odmawiają pomocy?
-
Załącznik nr 5
Karta pracy
Dom dla bezdomnych dzieci i młodzieży
1. Wymyślcie nazwę oraz logo domu dla osób bezdomnych.
2. Ułóżcie regulamin, który będzie obowiązywał w ośrodku.
3. Projektując ośrodek, uwzględnijcie następujące
zagadnienia:
� Mieszkanie
� Odżywianie
� Higienę osobistą
� Edukację
� Zainteresowania
� Pracę
� Sposób na spędzanie czasu wolnego
4. Zaproponujcie warsztaty, w których młodzież będzie brała
udział. Uwzględnijcie potrzeby bezdomnych dzieci i
młodzieży.