1 Driemaandelijks tijdschrift Jaargang 9 nr. 2 april - mei - juni 2011 / Afgiftekantoor 8000 Brugge Mail - P309626 Afzendadres: Beenhouwersstraat 1-3 8000 Brugge / Ver. uitgever: Rudy Petit Koningin Astridlaan 23/6, 8200 Brugge april - mei - juni 20 11 Vrijzinnige Activiteiten Kalender Regio Brugge De SleutelbrΩg
24
Embed
april - mei - juni 2011 · Driemaandelijks tijdschrift Jaargang 9 nr. 2 april - mei - juni 2011 / Afgiftekantoor 8000 Brugge Mail - P309626 Afzendadres: Beenhouwersstraat 1-3 8000
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
Dri
emaa
ndel
ijks
tijd
schr
ift
Jaar
gang
9 n
r. 2
apri
l -
mei
- j
uni
2011
/ A
fgif
teka
ntoo
r 80
00 B
rugg
e M
ail
- P3
0962
6Af
zend
adre
s: B
eenh
ouw
erss
traa
t 1-
3 80
00 B
rugg
e /
Ver.
uitg
ever
: Ru
dy P
etit
Kon
ingi
n As
trid
laan
23/
6, 8
200
Brug
ge
a p r i l - me i - jun i 2011
V r i j z i n n i g e A c t i v i t e i t e n K a l e n d e r R e g i o B r u g g eDe SleutelbrΩg
VAK 4-5-6 / 20112
oals Kerstmis is Pasen, (van het Hebreeuws“Pesach”), bij een groot deel van onzebevolking een feestelijke gebeurtenis alwas het maar voor de vrije dagen en de
schoolvakantie. Oorspronkelijk echter zouPasen zijn ontstaan uit een feest terere van de godin van desensue-le liefde of vruchtbaarheid,Astoreth/ Astarte/ Isjtar. Erwerd gevierd dat de zonterugkwam en dat denatuur ontwaakte uit dewinterse dood. De symbo-len van deze godin warende haas en het ei. Het ei ishet beeld van nieuw levenin het voorjaar en de haas iseen teken van vruchtbaarheid.Een andere verklaring is dat Pasenafstamt van een feestdag ter ere vande godin van de dageraad: Eostre, of van een len-tefeest ter ere van de Teutoonse godin van licht enlente, Eastre. Deze naam is nog te herkennen in deEngelse en Duitse benamingen voor Pasen. (Easter,Ostern). Het feest was bedoeld om de demonenvan de winter te verjagen. Vaak werden hierbij opheuveltoppen paasvuren aangestoken. Veel van desymbolen rond het moderne paasfeest zijn in dezeheidense feesten terug te vinden. Zoals bij zoveel van onze feestdagen is ook hiereen heidens gebruik dat moeilijk uit te bannen
Edito Pasen en zijn heidense dimensie
Het Vrijzinnig Centrum Brugge
Vrijzinnig Huis“De Sleutelbrug”
Beenhouwersstraat 1–3 8000 Brugge
RUDY PETIT
VOORZITTER
VC BRUGGE
was door de kerk (wijselijk) geapparenteerd alseen christelijke viering. De overeenkomsten zijnook eenvoudig te zien zoals bvb het herrijzen vande zon vs. het herrijzen van Jezus. Dit werd beslist
op het concilie van Nicea in 325.Tijdens de vasten was het verboden
om eieren te eten. Ze werdenbewaard en geofferd op
Paasmorgen. Van veelrecentere datum zijn dechocolade eieren. Rond1830 ( dalende cacaoprijs)werd chocolade toeganke-lijk voor de burgerij.Gulzig werd dan chocolade
geconsumeerd onder devorm van eieren, konijnen,
hazen en klokken!Dat van de klokken is ontstaan in
de VII de eeuw toen de kerk besliste dater geen klokken mochten luiden van donderdag totzondag als rouw voor de dood van Jezus. Men ver-telde de kinderen dat de klokken voor 3 dagen naarRome waren, vanwaar ze beladen met eieren terugkwamen.Dus, beste vrijzinnige vrienden, laat je kinderen ofkleinkinderen maar genieten van het opwindendzoeken naar eieren in de tuin. Het is immers eengelegenheid om de familie bij elkaar te brengenof om samen op reis te gaan, of men nu gelovigis of niet.
Z
VAK 4-5-6 / 2011 3
zondag 8 mei 2011 20u00Stadsschouwburg Brugge • Vlamingstraat 29
Concertvoor vriendschap
en verdraagzaamheid
TICKETS
9 euro / 25 euro met uitgebreide receptie voorafin Ter Beurse, Vlamingstraat 35 van 18u15 tot 19u40
TICKETS EN INFO
0477 591 794 • [email protected] in samenwerking met het Brugs orkest Artis Dulcedo
ORGAN ISATI E
Brugs Symfonisch Orkest Artis Dulcedoonder leiding van Steven DecraeneLes Compagnons du Champeau o.l.v. Bernard CoulonDe 2de Adem o.l.v. Maarten Van IngelgemLe Madrigal de Lille o.l.v. François Grenier
Stabat Mater ~ PoulencSoliste: lyrische sopraan Tineke Van Ingelgem
Trois Complaintes ~ NeesPrélude à l’après-midi d’un faune ~ DebussyQuatre Motets ~ Duruflé
TIN
EKE
VA
NIN
GELG
EM
Willemsfonds afdeling Brugge nodigt u uit op het
VAK 4-5-6 / 20114
e evangelisten hebben door hun wonderverhalenJezus groter en geloofwaardiger willen maken.Een Messias die geen wonderen kon verrichtenmocht nog zoveel preken als hij wilde, daar kwam
op den duur niemand nog naar luisteren.Hij moest ook de “ eenvoudigen van geest” zien te bereikenen theologische vraagstukken verklaren deed men best doorsimpele vergelijkingen te maken. Deze techniek werd ooksubliem toegepast door kardinaal G. Danneels. Hij ontpoptezich op die manier tot een sympathieke volksherder omdat hijde goedgelovige massa niet bestookte met theologische ter-men zoals “immanente rechtvaardigheid” (aartsbisschopAndré - J. Léonard). Wanneer kardinaal Danneels het niet meergoed wist zei hij altijd “en zo” en kwam daarmee weg.De prediking van Jezus ging dikwijls gepaard met het vertel-len van parabels. Deze gelijkenissen zijn gewone verhalen,bijvoorbeeld de gelijkenis van de zaaier, de gelijkenis van detalenten, enz. In feite zijn het vermakelijke vertellingen, eenretorisch middel om bepaalde argumenten te ondersteunen.Die verteltraditie vindt men ook terug in het OudeTestament. (O.T.) Men moest dus vooral goede oren hebben.De parabels van Jezus in het Nieuwe Testament(N.T.)werdenniet altijd direct begrepen (zie Mat.13:13-15). Dat valtgemakkelijk te verklaren. Het was dikwijls omfloerst taalge-
bruik waarbij men op zoek moest naar de zogezegde diepe-re betekenis. Ook huidige kerkvorsten bedienen zich nogsteeds van dit onduidelijk taaltje om zo beter over te komenin de media. Beeldende taal als misleiding.In het evangelie volgens Lucas treft men 27 parabels aan, bijMattheus 23 en bij Marcus, het oudste evangelie, slechts 9.Het evangelie van Johannes bevat geen parabels. Het zeerbekende verhaal over de “ Barmhartige Samaritaan” en datvan de “Farizeeër en de tollenaar” treft men enkel aan bijLucas. Jezus vertelde zijn parabels in het Aramees maaraangezien het N.T. in het Grieks werd geschreven moestener ook keuzes gemaakt worden bij het vertalen. In iedergeval dienden al die parabels om iets te vertellen over devestiging op aarde van het Koninkrijk Gods. Dat was toeneen sterke joodse verwachting.Maar het bidden van “Uw koninkrijk kome” duurt nogsteeds voort!Niemand weet tegenwoordig nog wat dat betekent.Het doel van de prediking van Jezus vinden we terug bijMattheus 4:17-19 “Van toen aan is Jezus beginnen met pre-diken en te zeggen: bekeert u, want het Koninkrijk derhemelen is nabij gekomen”. Dat prediken in synagogen, bijmensen thuis en in de openlucht deed Jezus niet alleen. Hijhad ook de twaalf discipelen.
WILLY DEZUTTER
Studeerde kunstgeschiedenis en archeologie aan de Rijks universiteit Gent
Ereconservator bij de Stedelijke MuseaBrugge
D
Jezus Christus in tegenlicht
Een kritisch onderzoek [DEEL 5]
PARABELS
VAK 4-5-6 / 2011 5
DE ERFZONDEJezus werd natuurlijk niet omwille van verhullend taalge-bruik, zoals toepasselijk in de parabels, aan het kruis gena-geld. We zijn er van in het begin van uitgegaan dat Jezuseen historische figuur was; dat het christendom tegen-woordig wereldwijd meer dan 1,5 miljard aanhangers teltvalt al even moeilijk te ontkennen. Vroeger werden veelbevolkingsgroepen met geweld tot het christelijke geloofgedwongen maar ook nu zullen we er maar vanuit gaan datde kwantiteit geen garantie vormt voor de kwaliteit. Hetzijn natuurlijk ook niet allemaal actieve christenen in de zinvan bewuste volgelingen maar eerder sociologische kerkle-den (katholiek, protestant, orthodox). De macht van hetgetal maakt de geloofsleer nog niet waar! Maar volgenskardinaal Danneels vragen we ons af “hoe mooi het geloofis en niet enkel hoe waar”. (G.Danneels, De vreugde vanhet geloven. Mechelen,2007, p. 4).De kruisiging van Christus gaat dan ook terug op de leervan de erfzonde en minder op het feit dat hij verdacht werdvan een samenzwering tegen de Romeinen.De erfzonde is volgens de christelijke leer de zondigheid dieieder mens door zijn geboorte meekreeg als gevolg van dezondeval van het eerste mensenpaar Adam en Eva. De leervan de erfzonde is een centrale leerstelling in de christelijkedogmatiek. De erfzonde veroorzaakt de sterfelijkheid en hetlijden van de mens waardoor de zondige mens verlossingnodig heeft. Deze verlossing en verzoening tussen mens engod is er gekomen door de kruisdood en opstanding van JezusChristus. Zoals iedereen wel weet wast (volgens de R.K. leer)het doopsel de erfzonde af. Eén mens, Jezus Christus, zou dusdoor zijn lijden en dood de verlossing gebracht hebben voordie ene zonde van Adam. Dit steunt op Paulus Rom. 5,12maar die heeft dat gewoon gelezen in Genesis (O.T.) 2-3, eenoud volksverhaal! Op basis van de apostel Paulus heeftAugustinus (354-430) de katholieke leer van de erfzonde the-ologisch uitgewerkt en het Concilie van Trente (1545-1563)heeft het als onfeilbaar leergezag bevestigd. De leer van deerfzonde staat tegenwoordig ook binnen de kerk erg terdiscussie. Dat is ook wel begrijpelijk wanneer men dit nuch-ter bekijkt in het licht van de evolutieleer.
Maar daar heeft de kerk een kapitale fout begaan: indienze dit herroepen zijn ze niet langer de onbetwiste autoriteitin geloofszaken, de hoeder van de geopenbaarde waarheid.Er is helaas voor hen geen weg terug dus kunnen we geruststellen dat Christus voor niets gestorven is.Lijden en sterven zijn dan ook geen strafdie we moeten uitzitten. We wordengeboren met het lichaam dat wehebben en lijden moeten wezoveel mogelijk trachten te ver-mijden. Het lijden bestaat nueenmaal maar het valt natuurlijkniet te rechtvaardigen.De traditionele leer van de erf-zonde is onjuist maar de kerkhoudt er aan vast.Voor vrijzinnig-humanisten is erechter totaal geen probleem want wijverwerpen het idee dat god aan hetbegin staat van de schepping. Wij zaten niette wachten op een bovennatuurlijk ingrijpen vaneen god die het lijden in de wereld bracht. De leer van deerfzonde is bijgevolg zinloos. Toen de kolonisators met deindianen in aanraking kwamen betwijfelden ze of die weleen besef hadden van een aangeboren erfzonde en of zijdus wel een ziel hadden die kon gered worden. Sprekendover het christendom “moet men zonder enige twijfel tot deovertuiging komen dat geen enkele godsdienst door degeschiedenis heen een vergelijkbaar spoor van bloed, ellen-de en onschuldig lijden achter zich gelaten heeft”.(E.Vermeersch ,Kort Vertoog,1997, p.122).
DE KRUISIGINGDe evangeliën verhalen over de drie jaar dat Jezus doorPalestina trok. We heten dat zijn “openbare leven”. De pas-sieverhalen beslaan ongeveer een derde van elk evangelie.We willen de kruisdood van Jezus niet nodeloos ingewik-keld maken en gaan er dan ook van uit dat die werkelijkheeft plaatsgevonden niet tegenstaande de vier evange-listen geen ooggetuigen waren. Natuurlijk zien we het niet
ADAM EN EVA (DETAIL)DOOR MASACCIO,BRANCACCI KAPELITALIË 15DE EEUW
VAK 4-5-6 / 20116
als een verzoenende dood, een dogma van het christen-dom. Trouwens de stichters van het christendom zien nietzozeer de kruisdood als wel de opstanding als de kern vanhet geloof. Hierbij denken we in het geheel niet aan demogelijkheid dat Jezus van het kruis gehaald werd nog vóórhij gestorven zou zijn. We hebben geen behoefte aan eenweerlegging van de opstanding door middel van eenmedisch hocus pocus. Of hij nu stierf door pijn of verstik-king vinden we ook irrelevant. De spijkerbak, de doornen-kroon en alle martelingen bergen we op.Gelovigen en niet-christenen zijn het ongeveer eens overhet volgend verloop.Jezus reist naar Jeruzalem en wordt door het volk toege-juicht. Daar geraakt hij weer in debat met de religieuze lei-ders. Het “Sanhedrin” (het Joodse gerechtshof) neemt hemgevangen en levert hem uit aan de Romeinse praefectusPontius Pilatus (praefectus van Judea van 26-36).De Joden hadden reeds de doodstraf geëist (maar mochtendie niet uitvoeren) en uiteindelijk werd hij tot de kruisdoodveroordeeld door Pontius Pilatus wegens godslastering. Hijdeed dat uit angst voor een opstand van het Joodse volk.Een veroordeling tot de dood op een houten kruis was indie tijd gebruikelijk voor oproerkraaiers. Volgens de Bijbelzou die dag een zonsverduistering en een aardbeving(alleen vermeldt door Mattheus) hebben plaatsgevondenmaar dat wordt beschouwd als legendarisch.De sterfdatum kan niet precies worden bepaald maar aan-gezien Pasen (Pesach) vlak na de kruisiging viel was ditwellicht in het jaar 30 na Chr. Men kan zich trouwens afvra-gen of die vele afbeeldingen van een lijdende Christus inde Westerse schilderkunst van de 13de-15de eeuw wel zo’ngoede reclame waren voor de beeldvorming van die gods-dienst. Japanse collega’s die door mij werden rondgeleid inhet Groeningemuseum (Brugge) of in de O.L.V. kerk(beschilderde grafkelders in het hoogkoor) keken altijd volafschuw naar die verlosser aan het kruis. Voor een god diezich aan het kruis liet slaan (een machteloze god) haddenze niet zoveel bewondering. Voor hen mocht het wat sere-ner zijn zoals de uitstraling van de Boeddha.Onder invloed van Franciscus van Assisi (1182-1226) en
enkele andere grote figuren uit die tijd, wordt Christus voor-gesteld als het slachtoffer dat zichzelf vrijwillig offeren wilvoor de verlossing van alle mensen. De gestalte aan hetkruis werd steeds meer voorgesteld als lijdende mens. Hetgereserveerde en majestueuze Byzantijnse type, de zoge-naamde “Christus triumphans”, werd reeds in het middenvan de elfde eeuw vermenselijkt. Onder invloed van hetfranciscanisme, maar ook de Duitse mystiek, kwam er ver-andering die leidde tot de verwerkelijking van de uiterstegrenzen van menselijk lijden. Christus wordt nu stervendeof dood afgebeeld, de gestalte wordt ontbloot en draagtslechts een lage lendendoek. De armen zakken door onderhet gewicht van het lichaam, het hoofd hangt naar éénkant, de ogen zijn gesloten en het bloed loopt langs het
KRUISIGING DOOR THOMAS EAKINS (AMERIKAAN, 1844 - 1916)
VAK 4-5-6 / 2011 7
kruis naar beneden. De zijwonde spuit als een fontein. Hetineengezakte en verwrongen lichaam wordt nu afgebeeldmet gekruiste benen en de voeten worden met een nagelaan het hout van het kruis bevestigd. De middeleeuwsekunst wordt een gevoelskunst: Maria valt in zwijm onderhet kruis, houdt het dode lichaam van Jezus op de schoot.Christus wordt op de Calvarieberg voorgesteld terwijl debeulskechten de voorbereiding treffen voor de kruisiging. Inde kunst wordt nu vooral het medelijden opgewekt. Dechristelijke mystiek bedacht nieuwe thema’s zoals “Debewening” (Lamentatio) en de graflegging van Christuskomt sinds de 14de eeuw in toenemende mate voor. Debeeldende kunst werd gevoed door de eigentijdse litera-tuur. De volksdevotie werd geboren. Onze stelling is danook dat de kennis en het aanvoelen van het christendom bijons werd veroorzaakt door de gemakkelijk toegankelijkebeeldende kunst en niet door het lezen van het verbodenboek bij uitstek: de Bijbel!
Nu wordt het evangelie ook verspreid via film. Jezus alsacteur! We denken hier aan de (horror)film “The Passion ofthe Christ” (2004) van Mel Gibson. Deze film over het levenvan Christus, volgens de rooms-katholieke traditie, vertoonteen zeer gewelddadige kruisiging. Heel wat scènes komenoverigens niet voor in het Nieuwe Testament. Dat heet dande “artistieke vrijheid”. Maar deze film is nu wel de histo-rische werkelijkheid geworden voor een breed filmpubliek.Het witte doek met zijn lagen schmink is het nieuwe evan-gelie geworden. Het kan nieuwe bekeerlingen alleen maarafschrikken of in verwarring brengen. Niet alleen de bio-scoopfilm van Gibson werd gebruikt als evangelisatiemate-riaal ook als televisie-uitzending werd de film de dienst-maagd van “Onze Lieve Heer”. Op paaszaterdag 2006 werdde film uitgezonden door de Nederlandse omroep RTL5 enop paaszaterdag 2007 door het Vlaamse Kanaal2. Beidezenders, die tot de commerciële omroep behoren, zondende film uit zonder reclameonderbrekingen! De iconografieis de baas, niet de theologie. Gedaan met het zitten turennaar oude schoolplaten.
(WORDT VERVOLGD)
DE BEWENING VAN DE DODE CHRISTUS DOOR ANDREA MANTEGNA - CA. 1490 - PINACOTECA DI BRERA, MILAAN
BIBLIOGRAFIEKAREN ARMSTRONG, EEN GESCHIEDENIS VAN GOD. VIERDUIZEND JAAR JODENDOM, CHRISTENDOM EN ISLAM. AMSTERDAM, 2006
JOHAN BRAECKMAN, DARWINS MOORDBEKENTENIS. DE ONTWIKKELING VAN HET DENKEN VAN CHARLES DARWIN. AMSTERDAM, 2001
RUDOLF BULTMANN, JEZUS CHRISTUS EN DE MYTHE. AMSTERDAM, 1967
RICHARD DAWKINS, GOD ALS MISVATTING. NIEUW AMSTERDAM, 2006
W.P. DEZUTTER, GRAFSCHILDERINGEN. ICONOGRAFIE EN RELIGIEUZE SPIRITUALITEIT. IN: H. DE WITTE E.A., MARIA VAN BOURGONDIË,BRUGGE. BRUGGE, 1982, BLZ. 180-199
TIMOTHY FREKE EN PETER GANDI, DE MYSTERIEUZE JEZUS. WAS JEZUS EEN HEIDENSE GOD? DEN HAAG, 2004
MICHAEL GOUGH, DE EERSTE CHRISTENEN. ZEIST-ANTWERPEN, 1963
G. HARINCK E.A. (RED.), CHRISTELIJKE ENCYCLOPEDIE. KAMPEN, 2005
MAARTEN ’T HART, WIE GOD VERLAAT HEEFT NIETS TE VREZEN. DE SCHRIFT BETWIST. AMSTERDAM-ANTWERPEN, 1997
CHRISTOPFER HITCHENS, GOD IS NIET GROOT. HOE RELIGIE ALLES VERGIFTIGT. AMSTERDAM, 2008
HANS KÜNG, DAS CHRISTENTUM. WESEN UND GESCHICHTE. DIE RELIGIÖSE SITUATION DER ZEIT. 1994. WIJ RAADPLEEGDEN DE
TASCHENBUCHAUSGABE, TWEEDE OPLAGE, FEBRUARI 2003
GEERT LERNOUT, ALS GOD SPREEKT. DE BIJBEL, DE KORAN EN HET BOEK VAN MORMON. LEUVEN, 2005
MICHEL ONFRAY, ATHEOLOGIE. DE HOOFDZONDEN VAN JODENDOM, CHRISTENDOM EN ISLAM. AMSTERDAM, 2005
UTA RANKE-HEINEMANN, NEE EN AMEN. HANDLEIDING TOT GELOOFSTWIJFEL, BAARN, 1992
E. SCHILLEBEECKX, JEZUS, HET VERHAAL VAN EEN LEVENDE. BLOEMENDAAL, 1974
PETER SCHMIDT, IN DE HANDEN VAN MENSEN. 2000 JAAR CHRISTUS IN KUNST EN CULTUUR. DAVIDSFONDS LEUVEN, 2000
MARCEL SIMON, DE EERSTE CHRISTENEN. AMSTERDAM, 1968
SKEPP (STUDIEKRING VOOR KRITISCHE EVALUATIE VAN PSEUDO-WETENSCHAP EN HET PARANORMALE). WONDER EN IS GHEEN WONDER.TIJDSCHRIFT VOOR WETENSCHAP EN REDE. 2006, NR. 2 OVER SKEPP EN RELIGIE. STERK AANBEVOLEN WWW.SKEPP.BE
VICTOR J. STENGER, GOD, EEN ONHOUDBARE HYPOTHESE. DIEMEN, 2008
GÜNTHER SCHWARZ, JEZUS “DER MENSCHENSOHN”: ARAMAISTISCHE UNTERSUCHUNGEN ZU DEN SYNOPTISCHEN MENSCHENSOHNWORTEN
JESU. STUTTGART, 1986
J.J.M. TIMMERS, SYMBOLIEK EN ICONOGRAFIE DER CHRISTELIJKE KUNST. ROERMOND-MAASEIK, 1947
TIM TRACHET, DE ANDERE LIJKWADE. IN: WONDER EN IS GHEEN WONDER, JG. 8, 2008, 1, BLZ. 4-7
E. VERMEERSCH, KORT VERTOOG OVER DE GOD VAN HET CHRISTENDOM. IN: ETIENNE VERMEERSCH, VAN ANTIGONE TOT DOLLY.ANTWERPEN-BAARN, 1997, BLZ. 105-128
ETIENNE VERMEERSCH EN JOHAN BRAECKMAN, DE RIVIER VAN HERAKLEITOS. EEN EIGENZINNIGE VISIE OP DE WIJSBEGEERTE.ANTWERPEN 2008, TWEEDE DRUK 2009
A.N. WILSON, JEZUS, EEN BIOGRAFIE. AMSTERDAM, 1992
IAN WILSON, JESUS: THE EVIDENCE. THE LATEST RESEARCH AND DISCOVERIES INVESTIGATED. LONDON, 1996
IAN WILSON, JEZUS, EEN GESCHIEDENIS. BAARN, 1997
lkaar een ‘gelukkig nieuw jaar’ toewen-sen is een stevig ingeburgerd en aange-naam januariritueel.
Traditiegetrouw had de Brugse vrijzinnige gemeen-schap verzamelen geblazen in het VC De Sleutelbrugin de Beenhouwersstraat 1-3, te Brugge. Deopkomst was massaal, de sfeer enthousiast, dereceptie dorstig en lekker, de gesprekken geani-meerd.
Na een gevatte verwelkoming door voorzitter RudyPetit nam eresenator André Van Nieuwkerke, gast-spreker en vriend des huizes, het woord.
‘Naar nieuweui tdag ingenvoor de Brugsevrijzinnige gemeenschap’ voorspelde terecht eenharde analyse en een vinnig pleidooi.
De spreker stelde dat 2010 het jaar was geweest van“het verborgene dat zich plots openbaart”. Daarbehoren ook de wereldwijde en Belgische onthullin-gen bij van seksueel misbruik in de Katholieke kerk.De hypocrisie van de dubbele moraal is ontploft!Toch blijkt de gewone eerlijke gelovige stand te hou-den. De individualisering van de geloofsbeleving
VAK 4-5-6 / 20118
ERUDY PETIT, ANDRÉ VAN NIEUWKERKE EN ARLETTE HALLAERT
E
Nieuwjaar 2011
redt hem van de Kerk en hij richt zich liever recht-streeks tot de populaire Jezus of de zachte Maria…Voor ons, vrijzinnigen, ligt het anders, voor ons heeftleven zonder God of zonder onsterfelijkheid wel zin!
Vandaar dat in onze naar rechts afglijdende maat-schappij waarin ook het egocentrisme hoogtij viert,zich voor de vrijzinnigheid een aantal reële uitda-gingen opwerpen!
Feit is ook dat de Brugse Vrijzinnige Gemeenschapreeds geruime tijd uitdagingen niet uit de weg gaaten haar volle verantwoordelijkheid neemt op hetvlak van moreel en sociaal werk voor de bredesamenleving. Heel wat professionelen en competen-te vrijwilligers werken ten dienste van mensen metlevensvragen, zieken, zorgbehoevende bejaarden,mensen in noodsituaties, drankverslaafden, gevan-genen, stervenden,…
Een nieuwe uitdaging betreft de strijd tegen node-loos lijden!Het uitbouwen van een zorgcentrum is een zwaremaar op termijn haalbare uitdaging!Een andere uitdaging voor de VrijzinnigeGemeenschap zou kunnen zijn om het Vrijzinnig Huisop termijn uit te bouwen tot een laagdrempeligeopen ruimte waar mensen spontaan terecht kunnen
voor zingeving. De evolutie naar een open en trans-parante samenleving is enerzijds positief, maaranderzijds boezemt het bij heel wat mensen ookangst in; Extreemrechts speelt hierop in: ‘vreemdeculturen dringen binnen, de islam verovert de wereld,de kerk stort in, om de hoek loert de terrorist, deoplichter, de verkrachter, de drugsverslaafde,…’
Hoe overleven in de jachtige en veeleisendewereld?
‘Werken aan nodeloos lijden en zingeving vanuitonze waarden en meer zichtbare aanwezigheid vanonze dienstverleningen zijn uitdagingen waar dezich vergalopperende samenleving meer dan ooitnood aan heeft.’
Duidelijke stellingname, knap betoog!Daar mocht op geklonken worden!En inderdaad, een rijkgevulde receptie rondde defeestelijke bijeenkomst af.Hoeft het herhaald dat er, een natje en een droog-je bij de hand, nog intens nagepraat werd?
De bijgevoegde foto’s zijn er ten andere het slui-tend bewijs van. Meer foto’s op www.vrijzinnig-brugge.be met dank aan de hoffotografen CarinaVan Compernolle en Michel Buyls.
VAK 4-5-6 / 2011 9
rugse allochtone en autochtone vrouwen creëerdenzelf een film, geregisseerd door Fleur Boonma.In het begin onwetend en ongekend met hun
eigen kunnen, maar langzamerhand dat innerlijkevuur, die innerlijke kracht, 'Ulu' in creatie omzettend.Op woensdag 4 mei 2011 wordt deze film 'Ulu' om19u30 in het VC De Sleutelbrug te Brugge vertoond,omkaderd door tal van andere activiteiten die stuk voorstuk de innerlijke sterkte van die vrouwen beklemtoont.
U mag een intercultureel gebeuren verwachten…Een aantal van de actrices zijn ter plaatse en zullen op vra-gen van de toeschouwers antwoorden. Sommigen brengenook een creatie als bijdrage… Communicatie pur sang…
Organisatie Provinciaal Centrum Morele Dienstverlening Brugge in samenwerking met de Diversiteitsdienst Stad [email protected] 050 33 83 15 - www.brugge.be/diversiteitsdienst
Deelname is kosteloos, maar inschrijven voor vrijdag 29 april is noodzakelijken kan per e-mail [email protected] of telefonisch 050 33 59 75.Beperkte plaatsen: maximum 60 deelnemers!
VAK 4-5-6 / 201110
De film ULU
B
De v.z.w. 'De Vrienden van het Gemeenschaps -onderwijs Brugge-Oostkust' viert op zondag 3 april 2011 om 11.00 uur in het KoninklijkAtheneum te 8000 - Brugge, Sint-Clarastraat46, de laureaten van de 'Prijs van de SociaalVerdienstelijke Leerling', met name de leerlingenvan de basisscholen van de scholengroepBrugge-Oostkust, die zich zowel op maat-schappelijk, sociaal, als op sportief vlak tendienst stellen van hun school en/of van degemeenschap.
ZondagsgesprekkenMET UPV EN HVV IN HET VC DE SLEUTELBRUG
Het nieuwe België: met 4 in plaats van 1 Zondag 8 mei 2011
Prof. dr. Herman Matthijs, Vrije Universiteit Brussel
Dat België geherstructureerd moet worden, iszeker. De vraag is en blijft: hoe? Reeds op 14 janu-ari 2011 lanceerde professor Matthijs op Radio 1 inDe Ochtend bij Gilles de Coster het idee van vierdeelstaten: Brussel, Vlaanderen, Wallonië en hetDuitstalige gebied onder de noemer van deBelgische confederatie. Johan Vande Lanotte, bevrijd van zijn bemiddelaar-schap, lanceerde op 17 februari 2011, in een inter-view met de VRT ook een idee van de vier landenverenigd in de Unie van België’.
Prof. dr. Herman Matthijs doceert over overheidsfi-nanciën aan de Vrije Universiteit Brussel en bekijktdit en andere voorstellen.
De politieke situatieZondag 19 juni 2011
Alexander De Croo, voorzitter Open VLD
MODERATORS: GUIDO HERMAN, ECONOMIST, OMBUDSMAN NMBSEN PROF. DR. SILVAIN LOCCUFIER, EM.
Alexander De Croo zal zijn visie op de actuele poli-tieke toestand komen toelichten tijdens het geplan-de zondagsgesprek.
De Zondagsgesprekken zijn levende debatten rond maatschappelijke vraagstukken die elkeen meteen open geest moeten aanspreken. Controversiële thema’s worden aan uw oordeel onderworpen.
Deze orde is een Rooms-katholieke ridderorde die aan hetpauselijk gezag is onderworpen. Het is een internationa-le organisatie naar kerkelijk en internationaal recht en
wordt door 25 landen erkend. De oprichting van de orde stamtuit de tijd van de kruistochten. Godfried van Bouillon verkochtzijn kasteel in Bouillon aan het Prinsbisdom Luik en verliet zijnfort op 15 augustus 1096 op weg naar Konstantinopel. Hij zoumet zijn christelijke (?) ridders het Heilig Land (huidig Israël enPalistina) op de moslims gewelddadig hebben veroverd ('be-vrijden' noemt de kerk het) en aldus werd Godfried op 17 juli1099 gekozen tot 'Verdediger van het Heilig Graf'. Op 24 janu-ari 1868 werd overgegaan tot een reorganisatie van de orde. Destatuten werden verschillende keren gewijzigd en op 8 juli 1977definitief door de paus goedgekeurd.
De orde houdt zich vandaag bezig met het ondersteunen en hetverspreiden van het katholieke geloof in het 'Heilig Land'. Opde website www.heilig-graf.nl staat o.m. het volgende te lezen:"Het is de opdracht van ieder christen om op te komen voor dekwetsbare medemens en in het bijzonder de minder bedeel-den. De ridderorde stelt zich als opdracht om het levendechristendom in het land waar Jezus zijn aardse leven heeftgeleefd en zijn verlossende opdracht heeft voltooid te behou-den. De ridderorde richt zich derhalve in het bijzonder op hetlenigen van de noden van de christenen in het heilig land. Deridderorde werkt vanuit drie idealen: spiritualiteit, broederschapen caritas. De spritualiteit wortelt in ons gemeenschappelijkekatholieke geloof en in ons volgen van de verrezen Heer. De
IN DE LOOP VAN DE MAAND JUNI 2010 MELDDEN DE MEDIA DAT PRINSES MATHILDE LID WERD VAN "DE ORDE VAN HET HEILIG GRAF VAN
JERUZALEM" EN TOT GROOTKRUISDAME (!) VAN DE ORDE WERD GESLAGEN. ALS WE DERGELIJKE BERICHTEN HOREN OF LEZEN KRABBEN WE
ONS EENS IN HET HAAR EN VRAGEN ONS AF WAT DAT MAG BETEKENEN EN WAAR 'ONS' BELASTINGSGELD NU WEERAL NAAR TOE GAAT? IKZELF
WIST OP DAT OGENBLIK HELE MAAL NIET WAARVOOR DIE ORDE STOND. ALS VRIJDENKER DEED IK WAT OP ZOEKINGEN (EEN MENS IS NOOIT
TE OUD OM NOG WAT BIJ TE LEREN) EN IK WIL DIE SUMMIERE KENNIS NU GRAAG MET MIJN VRIJZINNIGE MEDE-MENS DELEN.
broederlijkheid is de verbondenheid met elkaar. De caritas isonze zorg en hulp aan de Christenen in het Heilig Land (...)".
De orde houdt zich vooral bezig met het in ere herstellen vanhet feest van O.L.V. van Palistina en met de materiële behoef-ten van het Latijns Patriarchaat van Jeruzalem, zoals: het bou-wen en het onderhoud van kerken, scholen en gebouwenbestemd voor sociale en caritatieve doelen. Ook het onderwijs(20.000 leerlingen) krijgt grote aandacht.
De orde telt over de gehele wereld ongeveer 22.000 leden in30 landen, waarvan een 370-tal in België. Bijna alle leden vanons Belgisch koningshuis zijn of waren lid (Albert I, Boudewijn,Albert II, Paola, Filip) en nu dus ook Mathilde. Roger Vangheluwewas ridder van de orde of hij dat nu nog steeds is is mij nietbekend. Het lidmaatschap is vooral ceremonieel gezien de ledenweinig bij elkaar komen. Het motto van de orde is "Deus lo vult"(God wil het). Het symbool van de ridderorde is een Jeruzalem -kruis met vier Latijnse kruisen in de armen.
Voor zij die zich geroepen voelen, het secretariaat van deLandcommanderij België bevindt zich te 1083 - Brussel, Basiliekvoorplein 1B.
Saskia Roman is op vlak van de beeldende kunsten eenlaatbloeier en een autodidact. De laatste jaren legt ze zichtoe op olieverf en gemengde technieken. Haar inspiratie-bron is het leven zoals ze het zelf ervaart via reizen, lezen,luisteren naar mensen en muziek.Eigenzinnig en wars van iedere stroming is ieder schilderijweer een nieuwe stap in haar universum. Vanuit haar buik-gevoel geeft ze haar visie op de dingen die haar boeien enoverweldigen. Nu eens teder dan weer explosief geeft zehaar commentaar op de wereld anno 2011.Haar kleurenpalet is gevarieerd en geeft perfect weer watdan in haar leeft. Ieder werk is een uitdaging en een raadsel.
Tentoonstellingen: Zowel in haar atelier in het landelijkeSint Lievens Houtem als in Gent en Bredene.Dit jaar zijn er tentoonstellingen gepland in Brugge, Gent,Antwerpen en Aalst.
ROGIER VANDEWEGHE
De diverse facetten van de veelzijdige kunstenaar -zelfs ophoge leeftijd- verrassen ons telkens. De techniciteit inRogiers omvangrijke oeuvre vindt een oorsprong in zijnkeramisch werk: de beschildering moet al met de eerstepenseeltrek juist zijn. Ook bij het aquarelleren moet hetsnel gaan, en dit is juist de kunst: geen “getutter” maar“preciesheid”. Niet de “afbeelding” maar wel de “uit-beelding” van datgene wat in de kunstenaar omgaat isvan belang. Vandaar zijn sublimerende vereenvoudigingvan dat vluchtige moment.
Rogier is benevens de “homo estheticus” tevens de“homo faber”: naast de estheet ook de maker, maardan op zijn manier met opvallende lichtgevoeligheid eneen indringende kleurselectie. Hij is en blijft een Brugsfenomeen, een artistiek buitenbeen, een scheppendeoerkracht…
»T E N TO O N ST E L L I N G«VC Brugge de Sleutelbrug • Vrijzinnig Huis • Beenhouwersstraat 1 - 3 • 8000 Brugge
ORGANISATIE: Willemsfonds Brugge vzw
ism Julius Sabbe Studiekring vzw
ORGANISATIE
HV/HVV Brugge 2
van 22 tot 30 april 2011
Vernissage op vrijdag 22 april om 20 uur
VOORJAARSTENTOONSTELLING van 8 tem 17 april 2011
Vernissage op vrijdag 8 april om 19u30
VAK 4-5-6 / 201120
Wie zich geroepen voelt, nodigen wij uit om deelte nemen aan deze jaarlijkse groeiende wedstrijden kunstmanifestatie.
De opdracht is eenvoudig: beslissen, deelnemen,inschrijven en genieten van al dat schoons dat u enuw collega’s maken, en de kans nemen om gelau-werd te worden!
De proclamatie gaat dit jaar door in de mezzaninevan het CC Casino te Koksijde, Casinoplein 10/11,8670 Koksijde op vrijdag 15 april 2011 om 20 uur.Voor meer informatie over de wedstrijd kan menterecht op het secretariaat van het VermeylenfondsWest-Vlaanderen: 050/41 34 29 of
33ste Provinciale Schilderwedstrijd van hetVermeylenfonds West-Vlaanderen.In 2011 start de 33ste jaargang van de ProvincialeWedstrijd voor Schilderkunst. De expositie loopt in
april 2011. De prijzenpot staat op 1000euro. De inbreng vanuit het professione-le galerijwezen maakt ook nu dat deexpositie voor de laureaten zeker eenhoogstaand prijskaartje inhoudt. De 1ste
laureaat ontvangt tevens een keramischbeeldhouwwerk speciaal ontworpendoor de Brugse keramist - beeldhouwerWilly Vansieleghem naar aanleiding vanhet August Vermeylenjaar 2011.
n "Biecht van een heiden" bekende MarnixGijsen vooreerst dat het verlies van hetgeloof voor hem een lange en pijnlijkeworsteling was geweest, een doorhakken
van duizend subtiele banden.Hij wees erop dat de wijze waarop het geloof hemwerd onderwezen door de heren van de SociëteitJesu vooral negatief was gericht, dus vooral bestonduit verboden. Het gevolg was "dat al wat met reli-gie verband hield ten slotte een atmosfeer van ter-reur met zich voerde" (p.23). Die opvoeding beletteondertussen niet dat hij in zijn jeugdjaren zeervroom was en zelfs aangetrokken werd door hetexcessieve van ascese en onthouding. Tijdens eenverblijf in de States in 1926 kwam Gijsen in aanra-king met mensen van andere belijdenissen en meteen aantal die elke vorm van geloof hadden verlo-ren. Die diversiteit in de opvattingen gaf hem veelstof tot nadenken, hoewel vooralsnog, eens terug inhet eigen land, de twijfels zich oplosten. Maar gelei-delijk, in de loop van vele jaren, voltrok zich eenproces van afknaging. In 1945, toen de schrijver 45jaar was, had de overgang naar een niet-confessio-nele overtuiging zich praktisch voltooid.Bij deze ommekeer in de levensbeschouwing gaventwee filosofische overwegingen de doorslag. De
VAK 4-5-6 / 201122
eerste betrof een bezwaar tegen een openbaringdie aan tijd en ruimte ligt gebonden. Het probleemvan het kwaad in de wereld leverde het tweedeargument en bezwaar: "...het begrip erfzonde zelfschijnt mij een monsterachtige aberratie." (p.28).De verantwoordelijkheid voor een fout, door Adammiljoenen jaren geleden gemaakt, zo redeneerdehij, kan toch niet op de rug geschoven worden vanmiljoenen mensen die later zijn geboren. Een der-gelijke idee strijdt gewoon tegen het bij elke mensingeboren gevoel van rechtvaardigheid.
Wat Gijsen eveneens erg dwars heeft gezeten ishet autoritair-autocratische karakter van de Kerk,de volkomen reactionaire organisatie van de Kerkals instelling, de afwezigheid van elke vorm vandemocratie, medezeggenschap en inspraak.Voeg daarbij de rol die de geestelijkheid speelt inde politiek, de solidariteit met het kapitalistischesysteem, de morele dwang die ze wil uitoefenenop de staatsburgers, de uiterlijke praal en luxe dieze in de kerken aanwendt om te imponeren, en webeseffen dat machtsdrang eerder dan diep ethi-sche waarden de drijfveren zijn van de Kerk.Veel aandacht besteedt Gijsen ook aan de houdingvan de Kerk in verband met het seksuele leven. De
HET MODERNE HUMANISMEHELDER UITGELEGD [deel 3 - slot]
I
JAAK FONTIER
GEWEZEN LERAAR G.O.KUNSTCRITICUS AICA
ESSAYIST EN HAIKUDICHTER
VAK 4-5-6 / 2011 23
raison verantwoordelijk zijn geweest voor eindelo-ze en idiote wreedheden." (p.42)
In het laatste deel van zijn lezing stelt Gijsen devraag wat de zin is van hetbestaan voor de niet-gelovige.Voor wie de troost van de gods-dienstige zekerheden niet bezit,blijft er slechts één cultus over:die van de goedheid en die vande moed. "Moed om de klaar-blijkelijke waanzin van het levente aanvaarden zonder tot zelfver-nietiging te besluiten, een cultusvan de menselijke goedheid diezijn adel vindt in de zekerheiddat men niet beloond zal wor-den." (p.43)Bij het einde van het individuelebestaan komt het aan op "adecent exit", dit is een fatsoen-lijke manier om dit leven te ver-laten. Hoewel Gijsen de term
euthanasie niet gebruikt, is het duidelijk, dat hijzich hier uitspreekt voor een levensbeëindiging inwaardigheid.
Bibliografie• MARNIX GIJSEN: BIECHT VAN EEN HEIDEN, UITG. A.W.BRUNA & ZOON, UTRECHT-ANTWERPEN, 1991.
• MARNIX GIJSEN: BIECHT VAN EEN HEIDEN, UITG.EVAN THOMAS RAP, AMSTERDAM, 1976.
• MARNIX GIJSEN: VERZAMELD WERK. DEEL 5, UITG. MEULENHOFF, AM STERDAM - NIJGH & VAN DITMAR, ’S-GRAVENHAGE-
ROTTERDAM, 1977.
bevordering van het kroostrijke gezin, de onver-breekbaarheid van het huwelijk kunnen tot situatiesleiden die veel meer leed dan vreugde brengen.Bij deze passages wordt het duidelijk dat de tekstvan Gijsen een halve eeuwoud is. Maar vandaag zou hijongetwijfeld, en dit geheelin de geest van "Biecht vaneen heiden", de standpuntenen de weerstand van de ker-kelijke overheid en de pausin zake euthanasie, abortusen homoseksualiteit op dekorrel genomen hebben.Wel bijzonder actueel blijvende volgende ideeën, nu optal van plaatsen in de wereldvele doden vallen, omdat ergewapende conflicten woe-den waarbij de partijen zichberoepen op godsdienstigeprincipes en dogma's(christenen tegen moslims,soennieten tegen sjiieten, moslims tegen hindoes)."Ik ben van oordeel dat godsdiensten meer misè-re en malheur hebben verwekt dan goeds, omdatze haast alle verzeilen in een dogmatisme zondergenade, omdat zij door hun collusie met dewereldlijke machten aanleiding hebben gegeventot oorlogen en vervolgingen, omdat zij ofwel alsstaatsreligie ofwel als handlangers van de staats-
ColofonAlgemeenDe Vrijzinnige Activiteiten Kalender is een contact-, informatie en actieblad van het Vrijzinnig Centrum Brugge De Sleutelbrug.De inhoud ervan wordt grotendeels bepaald door bijdragen van lezersen publicaties van de Brugse vrijzinnige verenigingen.Ondertekende artikels die in de VAK worden opgenomen drukken nietnoodzakelijk het standpunt uit van de Vrijzinnige Gemeenschap. Deredactie eigent zich het recht toe ingezonden artikels of lezersbrievenin te korten of de publicatie ervan eventueel te weigeren.Deze uitgave wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van deInstelling Morele Dienstverlening West-Vlaanderen.
Ons tijdschrift wordt vanaf heden gedrukt op ecologisch verantwoordpapier, waarmee de redactie een duidelijk engagement naar meer duur-zaamheid levert. Dit papier bestaat uit gerecycleerd papier en uit FSCzuivere vezel. De Forest Stewardship Council, die dit papier het strenggecontroleerd FSC keurmerk heeft gegeven, streeft naar een wereldwijdverantwoord bosbeheer.
CorrespondentieOp– en aanmerkingen, lezersbrieven, artikels en bijdragen kunnenovergemaakt worden aan: Rudy PetitKoningin Astridlaan 23/bus 6, 8200 St-MichielsDirk De Prince, hoofdredacteur.e-mail: [email protected]
RedactieJohan Ackaert, Dirk De Prince, Willy Dezutter, Rudy Petit, Roland VanDamme
Bericht aan de lezersUw persoonlijke gegevens worden, behoudens bezwaar van uw kant,opgenomen in een bestand dat beheerd wordt door het PCMD,Jeruzalemstraat 51 te 8000 Brugge.Ze worden uitsluitend gebruikt om u verder te informeren over de activiteiten van de diverse vrijzinnige verenigingen.Overeenkomstig de wet tot bescherming van de persoonlijke levens sfeermet betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens (08/12/92) kunnen wij u op eenvoudig verzoek kennis geven van uw gegevens in ons bestand, ze eventueel corrigeren of verwijderen.