8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
1/22
MAKALAH
APRESIASI KARYA SENI RUPA
O L E H
NAMA : LENNI PASARIBU, S.Pd
NIP : 19811121 200904 2 003
GURU MAPEL : SENI BUDAYA
SMK NEGERI I SIMANINDO
KABUPATEN SAMOSIR
2013
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
2/22
LEMBAR PENGESAHAN
Ma a!a" #$# %&!a" d#'&%()(# da$ d#'a" a$ *a$+ d#a)( a$ '& a+a# 'a!a" 'a%( a-*a #! #a"($%( &!&$+ a/# '*a-a% &$a# a$ /a$+ a% da-# + ! $+a$ III & III da$ d#/( !# a'# a$ d#
/&-/('%a aa$ SMK N&+&-# 1 S# a$#$d , K& . S# a$#$d Ka (/a%&$ Sa '#-.
K&/a!a P&-/('%a aa$, S# a$#$d , 12 Ma-&% 2013
SMK N&+. 1 S# a$#$d P&$(!#',
Salmon Sitanggang , S.Pd Lenni Pasaribu , S.Pd NIP. 19820824 200904 1 002 NIP. 19811121 200904 2 003
M&$+&%a"(#,
K&/a!a SMK N&+&-# 1 S# a$#$d ,
Formen Gultom , S.Pd
NIP.19 41101 198903 1 00
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
3/22
KATA PENGANTAR
S&+a!a /()# '*( (- /&$(!#' /a$)a% a$ &"ad#-a% T("a$ Ya$+ Ma"a E'a *a$+ '&!a!(
& &-# a$ #! ( '&-%a !# /a"a$ $# a%, -a" a% N*a /&$(!#' da/a% &$*('($ a a!a"
%&$%a$+ A/-&'#a'# S&$# #$# "#$++a '&!&'a#.
Ma a!a" *a$+ &-)(d(! 5A/-&'#a'# Ka-*a S&$# R(/a6 #$# d#'('($ '& a+a# 'a!a" 'a%(
'*a-a% /&$+('(!a$ &$a# a$ /a$+ a% da-# III & III . P&$(!#' &$*ada-# a"7a "a! #$# %#da
da/a% %&-!a 'a$a d&$+a$ a# %a$/a a$%(a$ da-# &- a+a# /#"a !&" a-&$a #%( /&$(!#'
&$+( a/ a$ a$*a %&-# a a'#" &/ada '& (a /#"a *a$+ %(-(% &-/a-%#'#/a'# da!a& &-# a$ d( ($+a$ da$ d - $+a$ &/ada /&$(!#' "#$++a %&-'&!&'a#$*a a a!a" #$#.
P&$(!#' &$*ada-# a"7a a'#" a$*a & (-a$+a$ /ada a-*a a a!a" #$#. O!&"
'& a #%( P&$(!#' &$+"a-a/ a$ ada$*a -#%# da$ 'a-a$ *a$+ & a$+($ da-# /a-a /& a a
*a$+ (d# a$ d& # /&- a# a$ ($%( /&$(!#'a$ *a$+ a a$ da%a$+.
S# a$#$d , 12 Ma-&% 2013
P&$(!#',
LENN PASAR B!, S.Pd
NIP. 19811121 200904 2 003
#
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
4/22
"AFTAR S
Ka%a P&$+a$%a-....................................................................................................... #
Da %a- I'#................................................................................................................ ##
BAB Penda#uluan
A. La%a- B&!a a$+...................................................................................................... 1
B. R( ('a$ Ma'a!a"................................................................................................. 1
. T()(a$................................................................................................................... 1
BAB Pemba#asan
A. A/-&'#a'# S&$# R(/a.............................................................................................. 2
B. S&$# a$ da$ Ka-*a S&$#....................................................................................... 3
. U$'(- da$ P-#'#/ S&$# R(/a.................................................................................. 13
D. M& #$a A/-&'#a'# S&$# /ada A$a ...................................................................... 1
BAB Penutu$
A. K&'# /(!a$............................................................................................................ 19
B. Sa-a$..................................................................................................................... 19
Da %a- P('%a a....................................................................................................... 20
##
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
5/22
BAB
PEN"AH!L!AN
A. Latar Bela%angP&$d#d# a$ '&$# &-(/a a$ 'a-a$ ($%( /&$+& a$+a$ -&a%#;#%a' a$a . P&!a 'a$aa$
/&$d#d# a$ '&$# da/a% d#!a ( a$ &!a!(# &+#a%a$ /&- a#$a$. T()(a$ /&$d#d# a$ '&$# ( a$($%( & #$a a$a a$a &$)ad# '&$# a$, &!a#$ a$ ($%( &$d#d# a$a &$)ad# -&a%# .
S&$# &-(/a a$ a %#;#%a' /&- a#$a$. M&!a!(# /&- a#$a$, #%a da/a% &$d#d# a$a da$
& #$a -&a%#;#%a'$*a '&d#$# ($+ #$. D&$+a$ d& # #a$ da/a% d# a%a a$ a"7a '&$# da/a%
d#+($a a$ '& a+a# a!a% /&$d#d# a$. M&!a!(# /&- a#$a$ da!a /&$d#d# a$ '&$# a$a & #!# #
&!&!(a'aa$ ($%( &$+& a$+ a$ -&a%#;#%a'$*a.A/-&'#a'# '&$# &-(/a a$ 'a!a" 'a%( /& &!a)a-a$ /&$%#$+ da!a /&$d#d# a$ '&$#
-(/a. Ma a da-# #%(, 'a$+a% /&$%#$+ a+# '& -a$+ +(-( ($%( & &-# /&!a)a-a$ a+# '#'7a
'#'7#$*a %&$%a$+ a/-&'#a'# '&$# %&-(%a a '&$# -(/a.
B. Rumusan Masala#1. A/a #%( a/-&'#a'# '&$# -(/a<2. S#a/a #%( '&$# a$ da$ a+a# a$a a-*a '&$# #%(<3. A/a 'a)a ($'(- da$ /-#$'#/ da!a '&$# -(/a<4. Ba+a# a$a a-a & #$a a/-&'#a'# '&$# /ada a$a <
&. Tu'uanB&-da'a- a$ -( ('a$ a'a!a" d#a%a', a a %()(a$ /& a"a'a$ #$# *a#%( :
1. M&$+&%a"(# a/a da$ a+a# a$a a/-&'#a'# '&$# #%(.2. M&$+&%a"(# %&$%a$+ '&$# a$ da$ a-*a '&$#$*a.3. M&$+&%a"(# ($'(- da$ /-#$'#/ da!a '&$# -(/a.4. M&$+&%a"(# a-a & #$a a/-&'#a'# '&$# /ada a$a .
1BAB
PEMBAHASAN
A. A$resiasi Seni Ru$aA$resiasi
. Ka%a a/-&'#a'# '& a-a &%# ! +# &-a'a! da-# a"a'a La%#$, *a#%( a//-&%#a%(' *a$+
a-%#$*a 5 & &-# /(%('a$ d&$+a$ -a'a " - a% '& a+a# a-a ($%( &$+"a-+a# '(a%(
$da"a$ a-*a '&$#. 5a//-& #a%#&6 =B&!a$da>, 5a//-& #a%# $6 =I$+>, &$(-(% a (' I$++-#',
5% a//-& #a%&6, *a#%( &$%( a%a &-)a *a$+ &-a-%#:to judge the value of; understand or
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
6/22
enjoy fully in the right way (Oxford), to estimate the quality of; to estimate rightly; to be
sensitively aware of (Webster).A$resiasi Seni
S& a-a ( ( a/-&'#a'# '&$# a%a( &$+a/-&'#a'# a-*a '&$# &-a-%#, &$+&-%#
'&/&$("$*a '&!( &!( '&'(a%( "a'#! '&$# '&-%a &$)ad# '&$'#%# %&-"ada/ '&+# '&+# &'%&%# a.
A/-&'#a'# da/a% )(+a d#a-%# a$ &- a+# /&$+a!a a$ a$%a-a /&$# a% da$ '&$# a$, a" a$ ada
*a$+ &$a a" a$, &$# a%# 'a a a-%#$*a d&$+a$ &$ #/%a a$ & a!#. T()(a$ /
/&$*&!&$++a-a$ a/-&'#a'# '&$# ada!a" &$)ad# a$ a'*a-a a% ? &!& '&$#? '&"#$++a da/a%
&$ -# a '&$# '& a+a# a$a &'%#$*a. D&$+a$ a%a a%a *a$+ !& #" !&$+ a/, a/-&'#a'# ada!a"
&+#a%a$ &$ &-a/ = &$a$+ a/ d&$+a$ /a$ a#$d&-a>, &$a$++a/#, &$+"a*a%# 'a /a#
&/ada &$#!a# '&'(a%( =da!a "a! #$# a-*a '&$#>.K&+#a%a$ a/-&'#a'# '&$# a%a( &$+a/-&'#a'# a-*a '&$# da/a% d#a-%# a$ '& a+a# (/a*a
($%( & a"a # &- a+a# "a'#! '&$# d&$+a$ '&+a!a /&- a'a!a"a$$*a '&-%a %&-)ad# !& #" /& aa a$ $#!a# $#!a# &'%&%# a *a$+ %&- a$d($+ d# da!a $*a. Ha! #$# d#%&+a' a$ !&" S &da-'
=1990: > a"7a a/-&'#a'# ada!a": 5M&$+&-%# da$ &$*ada-# '&/&$("$*a '&!( &!( '&'(a%(
"a'#! '&$# '&-%a &$)ad# '&$'#%# %&-"ada/ '&+# '&+# &'%&%# $*a '&"#$++a a /( &$# a%#
da$ &$#!a# a-*a %&-'& (% d&$+a$ '& &'%#$*a.6 S& &$%a-a #%( R !! Ma* =A!#'*a" a$a,
1983:81> &$a a" a$ a"7a &-a/-&'#a'# %&-"ada/ '(a%( -&a'# a-( a%a( "a'#! '&$# )(+a
&-(/a a$ '(a%( %#$da a$ -&a%# .M&$+a/-&'#a'# a-*a '&$# #%( /&$%#$+ '& a!# a-&$a a a$ & (a% "#d(/ !& #" $# a%,
+& #-a, '&"a%. Ba*a$+ a$, a+a# a$a )# a ada -a$+ *a$+ %#da a /( '& a!# &$# a%#
a-*a '&$# =da!a a-%# !(a', %&- a'( '&$# d# !(a- '&$# -(/a>.2
Da!a &"#d(/a$ '&"a-# "a-#, '& a-a d#'ada-# a%a( %#da , -a$+ &!a ( a$ a/-&'#a'#
/ada %#$+ a% %&-%&$%(: &$ $% $ /a &-a$, &$d&$+a- a$ ('# , &$ $% $ #! d# T@,
& #!#" %# a#$ da$ '& a+a#$*a.
A$resiasi Seni Ru$aA/-&'#a'# '&$# -(/a d#+($a a$ ($%( &$#$+ a% a$ /& a"a a$ a$a %&-"ada/
7a7a'a$ '&$#, &$#$+ a% a$ (a!#%a' & '/-&'# d#-#, da$ &$#$+ a% a$ /&$+&$a!a$ a$a a$a
%&-"ada/ '&$# da$ (da*a a$+'a '&$d#-# '&-%a &$#$+ a% a$ &/& aa$ &'%&%# a$a a$a .Ma%&-# a/-&'#a'# '&$# -(/a &!#/(%#: a-*a '&$#, '&$# a$ da$ /&$+"a*a%a$, -#7a*a%
& &-a/a '&$# a$ &'a-, & &-a/a a!#-a$ da!a '&$# -(/a, ($'(- ($'(- da$ /-#$'#/ /-#$'#/'&$#
-(/a, '&-% & #$a &+#a%a$.
B. Seniman dan Kar(a SeniB&- # a-a %&$%a$+ a/-&'#a'# '&$# -(/a %#da #'a !&/a' da-# /& # a-aa$ &$+&$a# %#+a
/ $&$ '&$# *a#%( a-*a '&$#, a %#;#%a' /&$ #/%aa$ a-*a '&$# da$ a %#;#%a' /&$+"a*a%a$
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
7/22
a-*a '&$#. K&%#+a / $&$ #$# #a'a d#'& (% 5 T-# T($++a! K / $&$ S&$# 5. A-%# &%#+a
/ $&$ %&-'& (% &-(/a a$ 'a%( &'a%(a$ *a$+ %#da #'a d#/#'a" /#'a" a$ 'a%( 'a a
!a#$$*a. P& # a-aa$ &%#+a / $&$ #$# & &-# a$ & ($+ #$a$ a-%# da$ a%a(
&d(d( a$ a-*a '&$# '& a+a# &$%( da$ 7ada" ($+ a/a$ /&$ #/%aa$ da$ /ada +#!#-a$$*a
&$)ad# a"a$ -&$($+a$ %# a! a!# da-# /&$+"a*a%a$$*a.). Batasan $engertian %ar(a seni
D#!#"a% da-# '&+# a %#;#%a'$*a, a-*a '&$# ada!a" "a'#! a %#;#%a' #/%aa$ a$('#a. Ka%a a%a
#/%aa$ &$a$da# ada$*a '(a%( /&$+( a"a$ & da!a &$%( a-(. Ka-*a '&$# ( a$ '& &da-
a/a *a$+ d#%& ( a$ a$('#a a# #%( &$da a%a( "a'#! /&$a$+a$a$ a/a ada$*a & (d#a$
d#/a)a$+, &!a#$ a$ &-(/a a$ '(a%( #/%aa$ a$('#a *a$+ %&!a" &$da/a% /&$+ !a"a$ #'#
= &$+&$a# %& $# da$ a"a$> a(/($ &$%a! '&+# #'# = &$+&$a# %a%a '('($a$ ($'(- ($'(-
'&$#, ;#'# a%a( #d& /&$ #/%a>.
D#!#"a% da-# '&+# !a%a- &!a a$+ /- '&' /&!a"#-a$ a-*a '&$#, '&$# &-(/a a$ ;#'#=/a$da$+a$> /-# ad# a%a( &-(/a a$ /a$da$+a$ 7ada" &"#d(/a$ a%#$#a" /&$ #/%a.
3O!&" a-&$a #%(, a-*a '&$# ( a$!a" '& &da- 7()(d !a"#-#a" &!(!(, da$ )(+a ( a$
'& &da- /&-7()(da$ &'a$ &'a$ a%a( & -# *a$+ d#a$+a$ a$ a%a( d#/# #- a$. !& #" da-# #%(
a-*a '&$# & a a- a$ '(a%( $#!a# %&-%&$%(.Ha! !a#$ *a$+ )(+a & &da a$ a-*a '&$# da$ a-*a $ $ '&$# ada!a" a-*a '&$# & #!# #
;#'# *a$+ &-$#!a# a-%#'%# , a-&$a a-*a '&$# &$+a$d($+ %a%a$a$ &$%( a%a( %a%a$a$ &d#(*a$+ '& a-a "a- $#' &$*a%(/ad( a$ ($'(- ($'(- '&$#.
B&-da'a- a$ (-a#a$ d# a%a' a-*a '&$# &$*a$+ (% "a! "a! : a-*a '&$# &-(/a a$ "a'#! a %#;#%a' #/%aa$ a$(a'# *a$+ &$+#$d# # a'# a$ ada$*a
/&-( a"a$ &$%( a-(. a-*a '&$# d# #/%a a$ d&$+a$ a"a$ da$ %& $# %&-%&$%(. a-*a '&$# &-(/a a$ ;#'# /-# ad# da$ &$)ad# 7ada" /&-a'aa$ a%#$#a" /&$ #/%a. a-&$a
&$+a$d($ + ;#'#, a a a-*a '&$# & #!# # a $a a%a( &-$#!a# ($+ a/. a-*a '&$# ada!a" /& a a-a$ /&$+a!a a$ &'%&%#' /&$ #/%a, a a 7()(d '&$# &-$#!a# a-%#'%#
da$ &'%&%#'. a-*a '&$# &-(/a a$ &d#a ($# a'# a$%a-a /&$ #/%a da$ /&$+"a*a%.
*. Batasan $engertian seniman
S& a-a '&d&-"a$a *a$+ d# a%a a$ '&$# a$ ada!a" -a$+ *a$+ a"!# &$ #/%a a$ a-*a '&$#.
Ha! #$# & &-# a$ /&$+&-%#a$, a"7a %#da '& (a -a$+ #'a d#'& (% '&$# a$.
P&-%a a, *a$+ d# a%a$ '&$# a$ ada!a" -a$+ *a$+ & #!# # &!& #"a$ da!a "a! &/& aa$
a%a( '&$'# #!#%a', a# &/& aa$ *a$+ &-"( ($+a$ d&$+a$ a/a *a$+ ada d# !(a- d#-#$*a
a(/($ &/& aa$ -a'a #$da" *a$+ ada d# da!a d#-#$*a. S& -a$+ '&$# a$ #a'a$*a
(da" &-&a '# %&-"ada/ !#$+ ($$+a$$*a *a$+ & (d#a$ &$)ad# 'a-a$a #d& #/%aa$$*a.
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
8/22
K&d(a, *a$+ d# a%a a$ '&$# a$ ada!a" -a$+ *a$+ & #!# # & a /(a$
&$ #/%a. M&$(-(% D& B-(*$& /ada da'a-$*a a-*a '&$# &-(/a a$ /&-/ad(a$ a$%a-a #'# da$
&$%( *a$+ %#da da/a% d#/#'a" a$. #'# &-(/a a$ /&$+a!a a$ a%#$#a" *a$+
&$++a a- a$ /- '&' d#%& ( a$$*a #d& "#$++a &$()( !a"#-$*aa a-*a '&$# da!a 7()(d
$ -#% '&$'(a!, &$%( &-(/a a$ %a%a '('($a$ '&$'(a! da-# "a'#! /- '&' /&$+ !a"a$ &d#a*a$+ %&-# a% /ada -(a$+ da$ 7a %(. Ha! #$# & &-# a$ +a a-a$, a"7a '&$# a$ da!a
&$ #/%a a$ a-*a '&$# d#da'a-# ada$*a d(a & a /(a$ *a$+ &-"( ($+a$ d&$+a$ a %#;#%a'
'/#-#%(a! da$ & a /(a$ *a$+ &-"( ($+a$ d&$+a$ a %#;#%a' #'# .
4
S& -a$+ '&$# a$ ($%( da/a% &7()(d a$ a-*a '&$# %#da '& ada- %a"( a aa% a"a$da$ /&-a!a%a$ *a$+ a a$ d#/a a#, &!a#$ a$ !& #" da-# #%(. K& a /(a$ %& $# a$(a! d#
da!a ('a"a & &-# 7()(d &/ada ;#'# #$#!a" *a$+ d#'& (% & a /(a$ #'# . O!&" a-&$a
#%( , %& $# *a$+ d#+($a a$ '&$# a$ '(!#% d#!a 'a$a a$ -a$+ !a#$.
+. Batasan $engertian $eng#a(atanPada da'a-$*a '& (a -a$+ *a + &-"ada/a$ da$ &!a ( a$ ($# a'# d&$+a$ a-*a
'&$# d#'& (% 5 /&$+"a*a% a/-&'#a% -6, a# -a$+ a7a , /a-a a"!# a%a( -#%# (' '&$# a(/($
'&$# a$ #%( '&$d#-#.
P&$+&-%#a$ #$# & &-# a$ +a a-a$, a"7a /&$+"a*a%a$ '&$# #%( "&%&- +&$ *a#%( %&-d#-#da-# &- a+a# &! / *a$+ & #!# # (a!#%a' /a$da$+a$ da$ '# a/ *a$+ &- &da &da.
D#!#"a% da-# '&+# a-a &$a$++a/# a-*a '&$#, /&$+"a*a%a$ da/a% d# a+# da!a d(a
a%&+ -# *a#%( :a. P&-%a a, /&$+"a*a%a$ *a$+ &$a$++a/# a-*a '&$# d&$+a$ a%a #'# . /&$+"a*a%a$ #$#
"a$*a d#!a ( a$ d&$+a$ &!#"a% da$ &$+a a%# a/a *a$+ %a /a &$(-#% "( (
#'# ! +# a-%#$*a "a$*a %&- a%a' /ada /&$+&-%#a$ &$+a a%#. . K&d(a, /&$+"a*a%a$ *a$+ &$a$++a/# a-*a '&$# d&$+a$ a%a /'# #'. P&$+"a*a%a$ #$# %#da
"a$$*a &!a!(# )a$+ a(a$ #$d&-a a%a, !& #" da-# #%( '(da" 'a /a# /ada /&$+a a%a$ '& a-a a%#$. ad# 7a!a(/($ /&$+"a*a%a$ #%( d#!a ( a$ d&$+a$ &!#"a% &!a!(# a%a %&%a/# -&'/ $'
#%a #'a &- & a$+ & &- a+a# a-a d&$+a$ )(+a &!# a% a$ -&'/ $' #'#' !a#$$*a *a#%( #'a
'a /a# /ada -&'/ $' *a$+ ada d# '&!(-(" %( ( #%a.
D#!#"a% da-# '&+# '# a/ *a$+ '& a# $*a d# #!# # /&$+"a*a% da!a &$+a/-&'#a'# a$ a-*a
'&$# ada %#+a a (/a$ '# a/.
a. P&-%a a, '# a/ &$+"a-+a# &-a-%# '# a/ %(!(' ($%( &$&-# a &"ad#-a$ a-*a a-*a -a$+
!a#$ 7a!a(/($ %#da d&$+a$ a!#-a$, /a$da$+a$ a%a( '&!&-a /-# ad#. S& -a$+ /&$+"a*a%
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
9/22
'&$# =a/-&'#a% -> '& a# $*a %#da &-%#$da 5a /-# -#6, &!a#$ a$ &-'&d#a &-%#$da %&- ( a
'& a-a )& %# . . K&d(a, '# a/ & a"a # &-a-%# '# a/ &-'&d#a &$ a-# )a7a a%a' /&-%a$*aa$ 5 &$+a/a
d& # #a$6 ( a$ 5a/a6.. K&%#+a, '# a/ &$# a%# &-a-%# '# a/ &$&$%( a$ /#!#"a$ '& a-a '&$'#%# , '(a%( '# a/ &$ a-#
da$ &$& ( a$ $#!a# $#!a# &'%&%#' *a$+ %&- a$d($+ da!a a-*a '&$#. U$%( #%( '& a# $$*a
/&$+"a*a% & #!# # &/& aa$ &'%&%#' *a$+ & ($+ #$ a$ -a$+ a /( %#da $*a
&$# a%# a-*a '&$#.
Pada da'a-$*a '&%#a/ -a$+ & /($*a# -a'a #$da". Ra'a #$da" #$# #'a &- & a$+
&$)ad# !& #" '&$'#%#;& a%a( '& a!# $*a %#da &- & a$+ a%a( &$( /(!. P&- & a$+a$
-a'a #$da" #$# 'a$+a% d#/&$+a-("# $d#'# /-# ad# da$ !#$+ ($+a$. U$%( & #$a '&$'#%# #%a'
#'a d#!a ( a$ d&$+a$ &!a)a-, #'a!$*a d&$+a$ &-/a-%#'#/a'# &!#"a% /a &-a$, &- a-*a,
a$*a & a a ( ( %&$%a$+ '&$# da$ '& a+a#$*a.
B&-da'a- a$ (-a#a$ d# a%a' da/a%!a" d#'# /(! a$ a"7a *a$+ d# a '(d a/-&'#a'# ada!a"
-&'/ $' '/&'# # a'# %&-"ada/ a-*a '&$# *a$+ d#'('($ da!a /&$+a!a a$ a-( *a$+ &'%&%#'.
. Hubungan seniman dan %ar(a seniB&- # a-a %&$%a$+ '&$# %#da #'a !&/a' da-# /& # a-aa$ &$+&$a# &- a+a# /&-#!a ( *a$+
&-%a!#a$ d&$+a$ $da"a$, *a$+ /ada da'a-$*a &$ a (/ &+#a%a$ &- -&a'# da$ &+#a%a$
&-a/-&'#a'#. Ya$+ /&-%a a, '&$# &$)ad# /&d a$ a+# /&$ #/%a, ($%( &$+& '/-&'# a$-&a'# a-%#'%# $*a da$ &-da'a- a$ /&$+a!a a$ &-& a a /( & a$#/(!a'# -&a'#
a--%#'%# $*a, a /( & a$#/(!a'# &d#a +($a &$*a)# a$ '(a%( a-*a '&$#. K&d(a, '&$#
& &- /&d a$ /ada /&$# a% ($%( &$*&-a/ a-*a '&$#, da$ &-da'a- a$
/&$+a!a a$$*a &-& a da/a% &!a ( a$ a/-&'#a'# d&$+a$ a-a &$*&-a/ a-*a '&$# ($%(
&$( (" a$ &'a$ &'a$ &'%&%# %&-%&$%(, d& # #a$ M#!' =da!a R "#d#. 1993:9 >. Ha! #$#
& &-# +a a-a$ a"7a a-*a '&$# &-(/a a$ 'a-a$a ($# a'# a$%a-a /&$ #/%a da$
/&$# a%.S&$# a$ '& a+a# -&a% - '&$# & #!# # d - $+a$ a%a( !a%a- &!a a$+ *a$+ &-;a-#a'#. Pada
'#'# !a#$ *a#%( /- '&' /&!a"#-a$ -&a'# '&$# 'a$+a% & &-# /&!(a$+ a+# /&$+& a$+a$
/-# ad# /&$ #/%a. I$#!a" *a$+ &$*& a a$ %&-7()(d$*a &- a+a# &$%( a-*a '&$# da!a
+a*a #$d#;#d( a'#$+ a'#$+ /&$ #/%a. Na ($ /ada !#$+ ($+a$$*a &! / %&-%&$%( *a$+ '(da" & &$%( & (da*aa$
%&-%&$%( a a$ &7()(d a$ a-*a '&$# *a$+ &$ &- #$ a$ &! / %&-'& (% *a#%( #-#
#-# ( ( *a$+ &$da'a-# #-# #-# /-# ad# /&$ #/%a. Da/a%!a" d# a%a a$ /&-7()(da$ a-*a
'&$# '& a+a# '(a%( &'a%(a$ a-*a, da/a% &-(/a a$ & '/-&'# *a$+ &- a%-a #$d#;#d(a!, ' '#a!
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
10/22
a(/($ (da*a. a-*a '&$# '& a+a# &d#a & '/-&'# '&$# a$ #'a &-#'# &- (a%a$ '& &da-
/&'a$ da!a #d& ($# a'# 'a /a# /ada /&'a$ /&-a'aa$ *a$+ !& #" da!a da$ /!& '.
Ka-*a '&$# )(+a #'a "a$*a '& &da- "a'#! d(!# a'# "#$++a *a$+ a '%-a .
S& a+a# a$a (-a#a$ '& &!( $*a a+a# a$a/($ 7()(d a-*a '&$#, #a &-(/a a$ 7ada"
($%( &$+& '/-&'# a$ /&$+a!a a$ a%#$#a" /&$ #/%a. I$#!a" "a # a% "( ($+a$ '&$# a$ da$
a-*a '&$#. S& a #$ d& a%$*a "( ($+a$ '&$# a$ da$ a-*a$*a *a$+ %&- &- #$ da!a
a $a $#!a# 7()(d a-*a a(/($ /&-#!a ( da$ /a$da$+a$ /a$da$+a$$*a a a$
&$ &- #$ a$ /(!a (a!#%a' $#!a# a-*a$*a. B& &-a/a A!#-a$ Da!a S&$# R(/a
N. Na a A!#-a$ P&$+&-%#a$ S#$+ a% T " T "
1 R a$%# S(a%( a!#-a$ da!a '&$# -(/a *a$+ !& #"
&$+(%a a a$ /&-a'aa$ da-#/ada -a%# ,
!& #" &$+(%a a a$ +&-a d-a a%#'
d&$+a$ %& $# /&7a-$aa$ *a$+ 'a$+a%
#$da", (-a$+ & /&-"a%# a$ a$a% #
a$a% #, a$a% # %#da )&!a'
E(+&$& D&!a - #C
D&!a- "&, @&-$&%,
Ra &%, Rad&$ Sa!&",
T"& d -& G&-# a(!%
2 R&a!#' & S(a%( a!#-a$ *a$+ %& a$*a !& #" &$#%# &-a% a$ /ada a % - &$*a%aa$, *a#%(
a/a *a$+ ada da!a d($#a !(a-, d&$+a$
&$#%# &-a% a$ /ada a-a %&-#'%# *a$+
ada /ada -&a!#%a #%( '&$d#-#, /&7a-$aa$
%#da '&'(a# d&$+a$ a!a *a + %a /a .
G('%a;& a(- &%,&a$ -a$ #'
M(!!&%, H $ -&
Da( #&-, G& -+&
H&$d-# B-%$&-
3 Na%(-a!#' & S(a%( a!#-a$ *a$+ &$#%# &-a% a$ /ada
('a"a &!( #' a$ '&+a!a '&'(a%( '&'(a#
$a%(- a%a( a!a . 7()(d a-*a$$*a d# (a%
'&%&/a% ($+ #$ '&'(a# d&$+a$ a%a
#%a &!#"a% +&)a!a a!a *a$+ a#
'('($a$, /&- a$d#$+a$ &' a$+a$,
/&-'/& %# , 7a%a /&- ( aa$, 7a-$a
d' .
Ma$&%
4 I /-&''# $#' & A!#-a$ *a$+ &$#$# &-a% a$ ada$*a
&'a$ &$+&$a# /&7a-$aa$, a"a*a,
M $&%. R&$ #-,
D&+a', Pa(!
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
11/22
a*a$+ a*a$+ da$ &'a$ *a$+
%&- a$d($+ d# da!a $*a. S&da$+ a$
&$%( -&a!#%a )& %#da d#"#-a( a$
'a a '& a!#. K&'a$ '&'aa% #$#!a" *a$+
d#)ad# a$ /&d a$.
& a$$&, Pa(!
Ga(+(#$
P '%
I /-&''# $#' &
A!#-a$ '&'(da" # /-&''# $#' & d# a$a
&-& a &!&$+ a/# d#-# d&$+a$
/&-&$($+a$ *a$+ &$da!a
&$+&$a# /- !& '#$a- da$
/&7a-$aa$, %#da &$#$# &-a% a$ /ada
&'a$ '&'aa%.
Pa(! G& a$$&,
@#$ &$% @a$ G +",
G& -+& S&(-a%
N&
I /-&''# $#' &
S(a%( a!#-a$ *a$+ !& #" &$+(%a a a$
a"a*a, d&$+a$ /&7a-$aa$ !a$+'($+
/ada a$;a'$*a.
F#!!& Ma-#', Pa(!
& a$$&
S# !#' & S(a%( a!#-a$ *a$+ !& #" &$+(%a a a$
'# ! a%a( !a a$+ %&-%&$%( da-#/ada
)& *a$+ d#!( #', #a'a$*a &-/#)a
/ada a+a a H#$d(.
F#!!#a B!a &
8 M $( &$%a!#' & A!#-a$ & /($*a# %#%# % !a da-#
&/&- a*aa$ M&'#- K($ .
P#&-& Pa(;#' D&
"a$&$$&'9 EC/-&''# $#' & Da!a &!( #' a!#-a$ #$# !& #"
&$#%# &-a% a$ '/ $%a$#%a' da$ +-&+&%
*a$+ d#'&-%a# /&-a'aa$ *a$+ /&$(" da*a
$'&$%-a'# %#$++# da$ /&$+#$d&-aa$
/&$+#$d&-aa$ a%#$ /ada a$;a', da$
/ '#'# '&-%a +a-#' *a$+ a$%a/.
& a$$&, Ga(+(#$
Mda$ @#$ &$% Ya$
G +" S& a+a#
P&! / -$*a
10 a(#' & A!#-a$ d&-$ *a$+ %# (! '&%&!a"
a!#-a$ &C/-&'# $#' &, !& #" & a' da-# /&7a-$aa$, +a-#' a(/($ / '#'#,
da!a &$+(%a-a a$ +a+a'a$,
'/ $%a$#%a' & da!a !( #'a$. M&!( #'
a/a 'a)a *a$+ d# &"&$da #, %#da /&-!(
&$+a-%# a$ a/a *a$+ d#!( #' a$.
H&$-# R (''&a(,
H&$-# Ma%#''&, Pa(!D( #, K"&&' @a$
D $+&$, Ya$
S"(*%&-, L& G&'%&-
11 K( #' & B&- #-# a$ &$%( &$%( ( (' da$
%a %a *a$+ d# a$+($ a%a' da'a-
#! ( ( (- da$ &-('a"a ($%(
Pa ! P# a'' ,
B-a (&, a(-#&,
H&$-# Ma%#''&
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
12/22
& & a' a$ d#-# a#da" a#da"
a ad& #', a# %&$%a$+ /&7a-$aa$
a(/($ / '#'#$*a.12 S(--&a'!#' & S(a%( a!#-a$ *a$+ &-('a"a ($%(
&$++a a- a$ a %#;#%a' )#7a a$('#a
da!a &adaa$ *a$+ & a', d#$a #'
&!( %&-# a% !&" a%(-a$ a%(-a$ ! +# a,
&%# a, a(/($ &'%&%# a, /&$(" #'%&-#,
&-a/ a!# & a7a '(a'a$a *a$+
&$a (% a$, d&$+a$ )& *a$+
&!&!&", &!#( !a 'a$a %a &-%(!a$+.
Sa!;ad -& Da!#, Pa(!
K!&&, Ma-& "a+a!!
13 Dada#' & M&$+& ( a a$ !( #'a$ *a$+ &-'# a%
a$a a$a . Ba"7a ( (-a$
$da"a$ #%( %&-!&%a '&/&$("$*a /ada
/& a7aa$ '&'& -a$+ d&$+a$ #-# a-*a
*a$+ !#a- da$ ada$+ ada$+ %#da
/a$%a'. A!#-a$ #$# &$ a/a# /($ a d#
%a"($ 1920, /ada '(a%( &'%#;a! da'a-
&$+&$a# /(#'#, !( #'a$, da$ ('# d#
Pa-#'.
Pa(! K!&&, K(-%
S7#%%&-'
14 (%(-#' & A!#-a$ *a$+ &$*( a# '&+a!a '&'(a%(
*a$+ &- a( %& $# a%a( & #'#$+a$ da$
&-# (%a$, &-& a & ()a & &/a%a$
da$ %&$a+a /&-a$+, &-& a a$*a
&!( #' /a -# , &'#$
&'#$ /&$++&-a , &-)a &-a', /&-a$+
/&-)(a$+a$ da$ '& a+a#$*a. Pada
da'a-$*a 7()(d a-*a !& #" &$& a$ a$
/a+a +a a-a$ +&-a .
.T Ma-#$&%%#,
U &-% Ba # $#,
Ma- &! D( "a /,
a-! a--a, B(#d
S&;&-#$#
1 E''&$'#a!#' & B&- #-# a$ &' a$+a$ ' '
' ' ada!a" &-(/a a$ '(a%(
&'a%(a$ da*a a$+ a% ($%( &-ada
d#%& /a%$*a a'#$+ a'#$+, %($d(
/ada "( ( &; !('# da$ %#da
d#/a 'a a$.
P#&% M $d-#a$. @a$
D&- L(
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
13/22
1 A ' !(%#' & S(a%( a!#-a$ *a$+ &$#%#
&-a% a$ /ad(a$ da$ &'a%(a$ a$& a
-a+a 7a-$a, +a-#' +a-#' a(/($
#da$+ da$ %#da &$(-(% a%(-a$ a!a .
Fa''#!* Ka$d#' *
1 D& -a%#/ S(a%( a!#-a$ da!a '&$# !( #' *a$+ !& #"
&$#%# &-a% a$ /ada $da"a$ 7a-$a,
#da$+ a(/($ )& *a$+ d#!( #' a$.18 P-# #%#;#' & S(a%( a!#-a$ da!a '&$# -(/a *a$+
&$+"a'#! a$ (a" a-*a *a$+ 'a$+a%
'&d&-"a$a, a%a( #'a, & /($*a# &'a$
#'%# , a$+ &- da$ &$a (% a$.19 A '%-a S(a%( a!#-a$ da!a '&$# !( #' *a$+ !& #"
&$#%# &-a% a$ '&'(a%( *a$+ %#da $*a%a. A!#-a$ #$# &-(/a a$ '& a+#a$
&-(/a a$ /&- & a$+a$ !a$)(%a$ da-#
( #' &.
P#&% M $d-#a$,
Fa''#!* Ka$d#' *, .P !! . B- ad7a*
B +#& F +#&
20 Na P-# #%#;#' & S(a%( a!#-a$ *a$+ &$($)( a$ '# a%
'# a% & a$a a$ da$ /-# #%# .
H&$-# R (''&a(,
M -#' U%-#!!21 O/%# Da$
K#$&%#
= #$&%#' > O/
A-%
S(a%( a!#-a$ *a$+ &$+(%a a a$ '# a%
'# a% '('($a$ +& &%-#' d&$+a$ '&!a!(
d#(!a$+ (!a + da$ #a'a$*a d#a%(- -a/#
'&"#$++a #'a &$+& " a%a #%a.
@# % - @a'a-&!*,
F !!#a D&
K $#$+, A$d#
Fa-" !
B& &-a/a R#7a*a% S&$# a$ Da$ Ka-*a Ka-*a$*a). Raden Sale# - Alm
Rad&$ Sa!&" S*a-# B('%a a$ = 180 1880 > ada!a" /&-#$%#' '&$# -(/a a-(
I$d $&'#a. L( #'a$ Rad&$ Sa!&" d# &$a! d&$+a$ +a*a *a$+ &-+&-a , ad&+a$ /&%(a!a$+ a%a(
ad&+a$ &-d-a a, '&/&-%# /ada !( #'a$ 5A$%a-a H#d(/ da$ Ma%#6 = 1848 > *a$+ &!( #' a$
/&- &!a"#a$ B#' $ d&$+a$ S#$+a, 5.
10B&- (-( Ba$%&$+ d# a7a6 = 18 0 >, *a$+ &!( #' a$ /&$+&$da-a /&$+&$da-a (da
&$*&-a$+ '&& - a$%&$+, 5H(%a$ T&- a a-6, *a$+ &$++a a- a$ '&)( !a" #$a%a$+
& #$+($+a$ !&" a ( a$ a/#, 5Ba$)#-6, *a$+ &!( #' a$ -a$+ &%a (%a$ d# %&$+a" &$ a$a
a!a da$ !a#$ !a#$.*. S. Soed'o'ono - Alm
S. S &d) ) $ d#!a"#- a$ d# K#'a-a$ , T& #$+ T#$++#, S( &%&-a U%a-a. S& a+#a$ &'a-
-a$+ &$+a%a a$ #-a #-a &!#a( !a"#- '& #%a- %a"($ 1913. B&!#a( d# &-# %a$da &" - a%a$
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
14/22
'& a+a# a/a '&$# !( #' I$d $&'#a d&-$ a-&$a &!#a( '& a+a# -a$+ *a$+ d&$+a$ %&+("
da$ &-a' &$ a &-( (' a$ da'a- da'a- da$ #%a #%a '&$# !( #' I$d $&'#a "('('$*a da$
&'&$#a$ ( ( $*a, %&!a" %&- a%a% da!a '&)a-a". L( #'a$ &!#a( *a$+ 'a$+a% &$+&'a$ a$
ada!a" / %-&% 7a$#%a 5 d# M( a K&!a ( T&- ( a 6. L( #'a$ #$# &- &-#%a %&$%a$+ -a(% ( a
7a$#%a *a$+ /&$(" &-&!aa$, 7a!(/($ &$*# /a$ &$da/a$ d&-#%a *($+ %&- a a /ada a#- ( a$*a.
+. A//andiA a$d# d#!a"#- a$ d# #-& $ (-a$+ !& #" %a"($ 1910, a$a da-# R. K &' & a.
B&!#a( d# a%a a$ '& a+a# '&$# a$ *a$+ &$*a$da$+ /-&d# a% 5Sa$+ Ma&'%- 6 da!a #da$+
'&$# !( #'. T& a %& a !( #'a$ &!#a( a$*a &$++a a- a$ -&a!#%a' &"#d(/a$ '&"a-# "a-#
a%a( '&+a!a '&'(a%( *a$+ d#-a'a d& a% d&$+a$ &!#a(. L( #'a$ !( #'a$ &!#a( a$%a-a !a#$
&-)(d(! : T#+a P&$+& #', Ka$da$+ K&- a(, P&$*a ($+ A*a , I (, Sa*a da$ H&! #, & a%a$
Ba , B($+a Ma%a"a-# da$ '& a+a#$$*a.. 0tto "'a'a
Ia d#!a"#- a$ d# Ra$+ a' #%($+, Ba$%&$, a7a Ba-a% /ada %a"($ 191 . S& (a" !( #'a$
*a$+ &-)(d(! 5P&-%& (a$6 &-(/a a$ a-*a a'%&-/#& & O%% D)a)a. L( #'a$ #$#
&$++a a- a$ /&-%& (a$ *a$+ %&-)ad# da!a '& (a" a a- %#d(-, &!( #' a$ d#a! + %a$/a
a%a. L( #'a$ d#a &$d&-($+ a-# a%(-, "& a% 7a-$a %&%a/# & #!# # &da!a a$ %& a1. Sa$to Hudo(o
La"#- %a"($ 192 d# S ! . Pada a7a!$*a #a !& #" a$*a & (a% !( #'a$ -&a!#'%#'.
Pada /&- & a$+a$ &-# (%$*a #a &$d&-($+ &$+"a'#! a$ !( #'a$ !a'& *a#%( !( #'a$%& $# %& /!& d&$+a$ &$++($a a$ a"a$ d#a$%a-a$*a '&$+ da$ a!( #$#( . &$#' !( #'a$ #$#
d# E- /a #a'a d#'& (% 5a'& !#)6 =a''& !a+&>. Ia )(+a a$*a & (a% a-*a a%# , a$%a-a
!a#$ &-)(d(! 7a$#%a d&$+a$ K!&$%#$+,,Fa$#%a P& a7a K&-a$)a$+, Pa"!a7a$, D7# S-# da$
'& a+a#$*a.
11
2.
Bagong Kussudiard'oLa"#- d# Y +*a a-%a %a"($ 1928. B& &-a/a a-*a$*a a$%a-a !a#$ : T(!a + L(!a$+
B&-'&-a a$, K-a7a$+ B& a'#, A-#'a$, Fa#'a 8, T(-($ da-# Sa!# , P& a$da$+a$, K&-)a d#
Pa$%a#, M&$a$%# Ta (, B&-%& ( I ( T&-" - a%, A!!a", Ka7(!a G('%# da$ '& a+a#$*a.3. 4an Tirta
Ia '& -a$+ 'a-)a$a "( ( !(!('a$ UI /ada %a"($ 19 8. D#a /&-$a" &$(!#' $a' a"
( ( %&$%a$+ JBa%# , P !a da$ -a .5. A%#mad Sadali
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
15/22
Ia !a"#- d# Ga-(% %a"($ 1924. Ka-*a a-*a 'ada!# a$%a-a !a#$ &-)(d(! : 5S#'a E a' /ada
La%a- G&!a/6, 6 -&%a$ da$ G -&'a$ /ada B#da$+ T(a6, 5B# %# B#$%# E a' /ada G( /a!a$
*a$+ D# R( a"6 da$ '& a+a#$*a.6. Fa'ar Sidi%
La"#- d# S(-a a*a %a"($ 1930. F()(d a-*a$$*a '&/&$("$*a &$)ad# )& %# . (d(!
a-*a$*a &-$ -, '& (a$*a &-$a a 5D#$a # a K&-(a$+a$6, 5D#$a # a K&-(a$+a$ 26
da$ '&%&-('$*a.)7. Po$o s%andar
P / I' a$da- &!a"#-a$ Ba$d($+ 1 D&'& &- 1929. Pada /&-# d& a7a! a-*a$*a
&$d&-($+ & '/-&''# $#' &, $a ($ /ada %a"($ 19 2 a-*a a-*a$*a &$($)( a$ +&)a!a
a-( *a#%( d&$+a$ a #$ & $ #'$*a %a-# a$ +a-#' da$ '&d&-"a$a$*a /&$a /#!a$
/&-7()(da$. S& (a" !( #'a$$*a &-)(d(! 5Ba (6 &-7()(d + -&'a$ /(%#" *a$+ &!&$+ ($+
!&$+ ($+ d# a%a' a$;a' /(%#" %a /a 'a$+a% '&d&-"a$a.)). A.". Pirous
La"#- d# A &" %a"($ 1933. Ka-*a$*a &-)(d(! 5A*a a*a 6 d#!( #' d&$+a$ 7a-$a
&-#a", 'a$+a% &$a-# /&-"a%#a$ /&$+($)($+. S&)a #%(!a" #a & #!#" %& a %& a 5Gad#'
d&$+a$ B(-($+6, 5Gad#' d&$+a$ K( #$+6, 5A*a 6, da$ 'aa% #%(!a" #a &-a'a a$ &$& ( a$
/a$++#!a$ '& a+a# /&!( #'.)*. Henr( Moore
D#a d#!a"#- a$ d# a'%!& I$++-#', /ada %a"($ 1898, &-a'a! da-# &!(a-+a *a$+ "#d(/
da-# "a'#! /&-%a$#a$ da$ (/a" %a a$+. Pa%($+ /a%($+ a-*a$*a ada!a" &-% !a da-# da!a
d#-#$*a *a$+ d#% " a$ d&$+a$ '& a$+a% &a+a aa$ *a$+ d#a "a*a%#, d#'a /#$+ #%( )(+a /&$+a-( d($#a #'%# da$ a!a *a$+ %#da -a'# $a! a$*a & /&$+a-("#$*a.
12)+. Renoir
Na a !&$+ a/$*a ada!a" P#&--& A+('%& R&$ #-, d#!a"#- a$ /ada %a"($ 1841 d#
L# (+&', P&-a$ #' T&$+a". d#a$$%a-a !( #'a$$*a 5P&$da*($+ P&-a"( '&da$+ Ma a$ S#a$+6,
5Fa$#%a '&da$+ M& &%# P#a$ 6 da$ 5D(a O-a$+ Gad#' S#- ('6, ada!a" )(d(! )(d(! *a$+
%&- &$a!.) . 8in9ent 8an Gog#
Ia d#!a"#- a$ da-# &!(a-+a /ad-# B&!a$da /ada %a"($ 18 3 da$ &$#$++a! d($#a %a"($
1890. Ka-*a a-*a @a$ G +" a$%a-a !a#$ #a!a" 5P %-&% S& -a$+ P&-7#-a6, 5P&-a"( P&-a"(
Ma*a$+ d# Pa$%a# Sa#$% Ma-#$6, 5Lad#$+ K( #'6, da$ '& a+a#$*a.)1. Pi9asso
Na a !&$+ a/$*a ada!a" Pa ! P# a'' , #a d#!a"#- a$ d# %a"($ 1881 d# %a Ma!a+a,
Sa$* !. Ka-*a a-*a$*a a$%a-a !a#$ 5G(&-$# a6, 5P&- &!a"#a$ L& ( a$%a$6, 5P&$a-#
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
16/22
K&-d#!6, 5Ka a- B#-(6, 5P %-&%6, 5K&!(a-+a A - a% d&$+a$ K&-a6, 5A$a La # La # d&$+a$
S& (a" P#/a6 da$ '& a+a#$*a.)2. Leonardo "a 8in9i
D# d& a% %a ! -&$ &, I%a!#a d#a d#!a"#- a$ *a$+ %&/a%$*a d# %a"($ 14 2 da$
&$#$++a! d($#a %a"($ 1 19. Ia a$*a &$#$++a! a$ "a'#! a-*a ' &%'a *a$+ a+#%( #$da"
da$ & &-a/a !( #'a$ *a$+ & (a% $a a$*a &!&)&% & a%a', '&/&-%# !( #'a$ 5M $a!#'a6.)3. Mi9#ael Angelo
D#a d#!a"#- a$ d# a/-&''&, I%a!#a %a"($ 14 , d& a% %a ! -&$ & da$ ('#a$*a
&-a "#- /ada %a"($ 1 4 d# %a R a. a-*a$+a a$%a-a !a#$ & (a% /a%($+ 5P#&%a6, /a%($+
Da(d d&$+a$ ( (-a$ -a 'a'a *a$+ d# (a% da-# a%( /(a!a , !( #'a$ d#$d#$+ a/&! S#'%&$&, da$
!( #'a$ 5P&$+ad#!a$ T&-a "#-6.&. !nsur dan Prinsi$ Seni Ru$a
U$'(- ($'(- S&$# R(/a &!#/(%#:). Titi% :Binti%
T#%# #$%# &-(/a a$ ($'(- da'a- '&$# -(/a *a$+ %&- & #!. S& (a 7()(d d#"a'#! a$ (!a#
da-# %#%# . T#%# da/a% /(!a &$)ad# /('a% /&-"a%#a$, #!a &- ( /(! a%a( &-7a-$a &da.T#%#
*a$+ & &'a- #a'a d#'& (% #$%# .*. Garis
Ga-#' da!a '&$# -(/a & /($*a# & &-a/a 7()(d da$ &- a a a a /(!a '# a%$*a.
Ha /#- '& (a 7()(d a-*a '&$# -(/a &$+a$d($+ ($'(- +a-#'. Ga-#' *a$+ #%a a a%# /ada
a-*a '&$# -(/a ada d(a )&$#' *a#%( da-#' $*a%a da$ +a-#' &'a$.13
a. Ga-#' $*a%aGa-#' $*a%a ada!a" +a-#' *a$+ (da" d# &$a! '&/&-%# +a-#' !(-(', +a-#' !&$+ ($+,
&$+ , /a%a", &-+&! a$+, da$ '& a+a#$*a. Ga-#' +a-#' *a$+ &-;a-#a'# #$# & /($*a#
a-a %&- '&$d#-# '&-%a &$*a-a$ a$ '(a'a$a '&$d#-# /(!a. M#'a!$*a +a-#' !&$+ ($+ *a$+
$ % $ da/a% & &-# a$ &'a$ %&$a$+, +a-#' !(-(' %& a! & &-# &'a$ &-a', da$
'& a+a#$*a. O!&" a-&$a #%(, )# a '&'& -a$+ a"#- & a#$ a$ +a-#', #a a a$ da/a%
&$ #/%a a$ '(a'a$a *a$+ #'a & /&$+a-("# -a$+. . Ga-#' &'a$ =+a-#' /&$+# a%>
Ga-#' &'a$ /ada &$*a%aa$$*a %#da ada, %#da )&!a', da$ '& a-a %&-+a a- a$ %#da
%&-!#"a%. Ga-#' #$# !& #" &-(/a a$ '(a%( #!('# '(+&'%#. S&/&-%# %&-da/a% /ada a%a' a%a' !(a-
'(a%( &$%( a%a( -(a$+, a%a( a%a' #da$+ d&$+a$ #da$+, a%a( a$%a-a a%a' 7a-$a.+. Bentu%
P&-/ % $+a$ +a-#' d&$+a$ +a-#' a a$ &$+"a'#! a$ #da$+. S&da$+ a$ #da$+ d&$+a$
#da$+ da/a% &$# (! a$ &$%( . B&$%( )(+a ada *a$+ & /($*a# '# a% $*a%a da$ ada /(!a
*a$+ &-'# a% &'a$. B&-'# a% $*a%a a/a #!a &$%( %&-'& (% %&-da/a% /ada a-*a '&$# -(/a %#+a
d# &$'#. # a /ada a-*a '&$# -(/a d(a d# &$'# &$%( #%( &-'# a% &'a$. M#'a!$*a, +a a-
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
17/22
!a (!a% /ada #da$+ d(a d# &$'# )# a d#-a a %&-$*a%a %#da (!a%. S&da$+ a$ /ada &$%(
%#+a dd# &$'#, &$%( !a (!a% #!a d#-a a a a$ $*a%a (!a%.B&$%( a%a( a$+($ %&-d#-# da-# &$%( d(a d# &$'# =/ !a> da$ &$%( %#+a d# &$'#.
B&$%( d(a d# &$'# d# (a% da!a #da$+ da%a- d&$+a$ a%a' +a-#' *a$+ d#'& (% $%(-.
B&$%( &$%( #%( a$%a-a !a#$ '&+#%#+a, '&+# & /a%, %-a/& #( da$ !#$+ a-a$. S&da$+ &$%( %#+a d# &$'# d# a%a'# !&" -(a$+ *a$+ &$+&!#!#$+#$*a da$ &$%( &$%( #%( a$%a-a !a#$
!# a', /-#' a, &-( (%, da$ '#!#$d&-.
S# a% a%a( a-a %&-#'%# da-# %#a/ &$%( da/a% & &-# a$ &'a$ &'a$ %&-'&$d#-# '&/&-%# : B&$%( %&-a%(- ( (' da$ /&-'&+#, a# da!a d(a a%a( %#+a d# &$'# & &-# &'a$ '%a%#',
'%a #!, da$ - a!. B#!a &$)(!a$+ %#$++# '# a%$*a a+($+ da$ '%a #!. B&$%( !&$+ ($+ (!a% a%a( !a & &-# &'a$ d#$a #', !a #! da$ &-+&-a . B&$%( '&+#%#+a -($ #$+ & &-# &'a$ a %# , &$&-+# , %a)a , da$ &$+a-a".
14
B&$%( da!a '&$# -(/a %#+a d# &$'#, &$%( d# &! / a$ &$)ad# %#+a )&$#' '& a+a#
&-# (% :
B&$%( #+(-a%# , ada!a" &$%( *a$+ &$#-( 7()(d *a$+ &-a'a! da-# a!a '&/&-# a$('#a,
"&7a$, %( ("a$ da$ &$da.
B&$%( A '%-a %# , ada!a" &$%( #+(-a%# *a$+ d#+a*a a$ a%a( d#( a" &$%( $*a ='%#!a'#>.$% "$*a 7a*a$+ (!#% + !& , % /&$+, d& -a'# a%# , d' .
. ;arnaFa-$a ada!a" 'a!a" 'a%( ($'(- '&$# -(/a *a$+ /a!#$+ (da" d#%a$+ a/ !&" #$d&-a a%a,
)# a %&-da/a% a"a*a. Fa-$a )(+a &-(/a a$ 'a!a" 'a%( ($'(- / da!a a-*a '&$# -(/a
a-&$a '&+a!a '&'(a%( /&$+($+ a/a$ #%( '&!a!( &$++($a a$ 7a-$a. Ma a 7a-$a a$*a
'& a!#, %a/# /ada da'a-$*a 7a-$a #%( d#%# (! a$ !&" %#+a 7a-$a / *a#%( &-a", #-(, da$
($#$+. Da-# %#+a 7a-$a #%( %# (! 7a-$a a-( *a$+ d#'& (% 7a-$a '& ($d&-. M&-a" da$ #-(
&$+"a'#! a$ 7a-$a ($+(, &-a" da$ ($+( &$+"a'#! a$ 7a-$a )#$++a, #-( da$ ($#$+&$+"a'#! a$ 7a-$a "#)a(. # a 7a-$a '& ($d&- #$# d# a /(- a$, a a$ &$+"a'#! a$ 7a-$a
%&-'#&-.Fa-$a 7a-$a *a$+ &-;a-#a'# %&-'& (% & /($*a# a-a %&- da$ &$*a-a$ a$ '(a'a$a
*a$+ &- &da. M#'a!$*a, 7a-$a #-( da$ "#)a( da/a% &$# (! a$ &'a$ d#$+#$, %&$a$+,
'&+a-, /&$(" &da a#a$ da$ &ad#!a$. K&'a$ 7a-$a #'a )(+a d#%# (! a$ da-# &'a$
&%& a!a$ da$ &%#/#'a$ 7a-$a '&-%a +-ada'# *a$+ a# .1. Te%stur
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
18/22
T& '%(- ada!a" '# a% /&- ( aa$ /ada '(a%( &$da. S# a% a"a$ ada *a$+ $*a%a ada /(!a
*a$+ &'a$. T& '%(- *a$+ &-'# a% &'a$ da/a% #%a a a%# /ada +a a- a%a( !( #'a$. Pada
!( #'a$ %& '%(- &-'# a% &'a$ a-&$a )# a d#-a a %&-$*a%a "a!('. S&da$+ a$ %& '%(- *a$+
&-'# a% $*a%a da/a% #%a !#"a% /ada a-*a %#+a d# &$'# $a!, #'a!$*a '&$# /a%($+ a%a( -&!#& .
T& '%(- )(+a da/a% & &-# &'a$ #!('# /ada a%a. T& '%(- a'a- #'a & &-# &'a$ & #!a%a( &$ #(%, '&da$+ a$ %& '%(- "a!(' #'a & &-# &'a$ &!(a' a%a( &!& a-.
2. RuangP& &$%( a$ '(a%( -(a$+ d#%&$%( a$ !&" ada$*a a''a, &$%( *a$+ d#+( a" d#'('($.
R(a$+ a+# /&!( #' !& #" &-(/a a$ '(a%( #!('# "a*a!, a-&$a #a & &-)a d&$+a$ &$%( d(a
d# &$'#. S&da$+ a$ a+# /& a"a% da$ a-'#%& , -((a$+ !& #" a$*a &-((/a a$ '(a%(
&$*a%aa$ a-&$a #a & &-)a d&$+a$ &$%( %#+a d# &$'#. R(a$+ da/a% d#'('($ &$ (a%,
&!&$+ ($+, !&$+a$+, '&/#, -# (%, a a(, &$&-a7a$+, & ( a, da$ '& a+a#$*a. S& (a$*a
%&-+a$%($+ da-# a-a /&$*('($a$ #da$+ #da$+, +a-#', &$%( a''a.1
3. &a#a(aa"a*a )(+a & #!# # '# a% $*a%a da$ &'a$. S# a% $*a%a )# a '( &- a"a*a #%( &$a-
&$a- &-a'a! da-# &$da a!a '&/&-%# !a /(, a%a"a-#, a/#, da$ '& a+a#$*a. S# a% &'a$ %&-)ad#
)# a a"a*a #%( "a$*a %a /a '& a+a# +a a-a$, #'a!$*a a"a*a /ada !( #'a$, +a a- a%a(
% . U$'(- a"a*a d#+(($a a$ ($%( &$ #/%a a$ &'a$ +&!a/ %&-a$+. Ha! #$# #'a d# a/a#
d&$+a$ /&- a#$a$ $(a$'a 7a-$a #! ( a*a$+ a*a$+ da!a /&-'/& %# .
P-#$'#/ /-#$'#/ S&$# R(/a, &!#/(%# :). Kesatuan -!nit(
K&'a%(a$ &-(/a a$ 'a!a" 'a%( /-#$'#/ da'a- %a%a -(/a *a$+ 'a$+a% /&$%#$+. T#da ada$*a
&'a%(a$ da!a '& (a" a-*a -(/a a a$ & (a% a-*a %&-'& (% %&-!#"a% &-a# &-a#, a a(
a!a( *a$+ &$+a # a% a$ a-*a %&-'& (% %#da $*a a$ d#/a$da$+. P-#$'#/ #$# '&'($++("$*a
ada!a" /-#$'#/ "( ($+a$. # a 'a!a" 'a%( a%a( & &-a/a ($'(- -(/a & /($*a# "( ($+a$
=7a-$a, -a(%, a-a", d!!>, a a &'a%(a$ %&!a" %&- a/a#.*. Keseimbangan -Balan9e
Ka-*a '&$# da$ d&'a#$ "a-(' & #!# # &' a$+a$ a+a- $*a a$ d#/a$da$+ da$ %#da & (a% +&!#'a". S&/&-%# "a!$*a )# a #%a &!#"a% / " $ a%a( a$+($a$ *a$+ a a$ - ", #%a
&a'a %#da $*a a$ da$ &$d&-($+ +&!#'a". K&' a$+a$ ada!a" &adaa$ *a$+ d#a!a # !&"
'(a%( &$da )# a '& (a da*a$ *a$+ & &-)a 'a!#$+ &$#ada a$. Da!a #da$+ '&$#
&' a$+a$ #$# %#da da/a% d#( (- %a/# da/a% d#-a'a a$, *a#%( '(a%( &adaa$ d# a$a '& (a
a+#a$ da!a '& (a" a-*a %#da ada *a$+ 'a!#$+ & & a$#.+. Pro$orsi -Pro$ortion
P- / -'# %&- a'( /-#$'#/ da'a- %a%a -(/a ($%( & /&- !&" &'&-a'#a$. U$%(
& /&- !&" &'&-a'#a$ da!a '& (a" a-*a d#/&-!( a$ /&- a$d#$+a$ /&- a$d#$+a$ *a$+
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
19/22
%&/a%. Pada da'a-$*a /- / -'# ada!a" /&- a$d#$+a$ a%& a%#' da!a '& (a" #da$+. P- / -'#
A+($+ =T"& G !d&$ M&a$> ada!a" /- / -'# *a$+ /a!#$+ / /(!&- da$ d#/a a# "#$++a 'aa% #$#
da!a a-*a '&$# -(/a "#$++a a-*a a-'#%& %(-. P- / -'# #$# &$++($a a$ d&-&% #!a$+a$
# $a # *a$+ & /($*a# /&- a$d#$+a$ 1:1, 18, '&-#$+ )(+a d#/a a# 8 : 13. K $ $ /- / -'#
#$# ada!a" /&- a$d#$+a$ *a$+ d#%& ( a$ d# &$da &$da a!a %&- a'( '%-( %(- ( (-a$ %( ("a$('#a '&"#$++a d#a$++a/ /- / -'# *a$+ d#%(-($ a$ !&" T("a$ '&$d#-#. Da!a #da$+
d&'a#$ /- / -'# #$# da/a% #%a !#"a% da!a /&- a$d#$+a$ ( (-a$ &-%a' da$ !a* (% "a!a a$.
1
. rama -R#(t#mI-a a ada!a" /&$+(!a$+a$ +&-a *a$+ %&-a%(- da$ %&-(' &$&-('. Da!a &$%( &$%(
a!a #'a #%a a #! $% " /&$+(!a$+a$ +&-a /ada a !a(%, a-#'a$ '& (%, +&-a d&da($a$, da$ !a#$ !a#$. P-#$'#/ #-a a '&'($++("$*a ada!a" "( ($+a$ /&$+(!a$+a$ da-#
&$%( &$%( ($'(- -(/a.1. "ominasi -"omination
D #$a'# &-(/a a$ 'a!a" 'a%( /-#$'#/ da'a- %a%a-(/a *a$+ "a-(' ada da!a a-*a '&$#
da$ d'a$. D #$a'# &-a'a! da-# a%a D #$a$ & *a$+ &-a-%# &($++(!a$ . S# a% ($++(! da$
#'%# &7a #$# a a$ &$)ad# a$ '(a%( ($'(-& '& a+a# /&$a-# da$ /('a% /&-"a%#a$. Da!a d($#a
d&'a#$, d #$a'# '&-#$+ )(+a d#'& (% &$%&- I$%&-&'%, a! P #$% da$ E*& a% "&-.
D #$a'# & /($*a# & -a/a %()(a$ *a#%( (%$( &$a-# /&-"a%#a$, &$+"#!a$+ a$& 'a$a$ da$ ($%( & & a" & &-a%(-a$.
2. Em$#asisU/a*a /&$a /#!a$ /ada a+#a$ %&-%&$%( da-# a-*a S&$# R(/a *a$+ &$a-# /&-"a%#a$
d&$+a$ a-a /&$+a%(-a$ / '#'#, /&- &daa$ ( (-a$, /&- &daa$ 7a-$a, a%a( ($'(- !a#$, da$
/&$+a%(-a$ a-a" ($'(- ($'(-.3. Harmoni:%eselarasan
Ada!a" '('($a$ ($'(- ($'(- '&$# *a$+ '&$ada a%a( #$a'# da-# a+#a$ a+#a$ *a$+
'&-a'#.". Membina A$resiasi Seni $ada Ana%
P&$#$+ a%a$ a/-&'#a'# da/a% d#!a ( a$ da-# %#$+ a% da'a- *a$+ '&d&-"a$a, da-# a-*a
a-*a '#'7a '&$d#-# da$ %& a$ %& a$$*a, d#!a ( a$ +(-( d# da!a &!a'. P&$#$+ a%a$
&/& aa$ a/-&'#a'# &-(/a a$ +a ($+a$ a$%a-a a'/& : a%a =/&$+a a%a$> da$ -a'a
=/&$+"a*a%a$>, &!a!(# %& $# &-%a$*a da$ &$($)( a$ ($'(- ($'(- &$a-# da-# '(a%(
a-*a.S& a-a !& #" !(a', a/-&'#a'# d#!a ( a$ ( a$ "a$*a %&-"ada/ a-*a '&$# %&%a/# )(+a
%&-"ada/ $da"a$ d# a!a . S#'7a d#a)a 5 &!#"a%6 $da"a$ *a$+ ada d# a$a a$a.
K$da"a$ a%a( & &$a-# a$ "a'#! a-*a d#%($)( a$ +(-( =!& #" %&/a%: d#'a-a$ a$>, d&$+a$
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
20/22
a%a%a$ ( a$ (%!a "a-(' d#%&-# a '#'7a. D&$+a$ a$*a $*a &!#"a% ($'(- ($'(- *a$+
#$da" a-%#'%# , a a %&- #/%a!a" / !a +a a-a$ &$%a! /ada d#-#$*a %&$%a$+ a/a a/a *a$+
d#a$++a/ & a$*a a$ -a$+ '& a+a# "a! *a$+ #$da" '&$#.
1
S&!a$)(%$*a #a a a$ & #!#", "a! "a! a/a *a$+ '& a-a #$d#;#d(a! &$a-# a+# d#-#$*a.D# '#$#!a" !&%a & & a'a$ '#'7a ($%( &$&-# a a%a( &$ !a , &$*&$a$+# a%a( (-a$+
&$*&$a$+# '&'(a%( *a$+ & ($+ #$ a$ d#-#$*a & #!# # &/& aa$ #$d#;#d(a! ='& a+a#
a/-&'#a% -> a(/($ +a*a #$d#;#d(a! =)# a #a &- a-*a>.M&$(-(% L 7&$ &!d =1982>, d#' ('# %&$%a$+ a'/& a'/& d&'a#$ ="a- $#,
&' a$+a$, -#% &, &'a%(a$, /('a% /&-"a%#a$, d' > a a$ & &$%( &'ada-a$ a$a
%&-"ada/ (a!#%a' a# (-( a-*a '&$# da$ d&$+a$ d& # #a$ a/-&'#a'# '&$# a a$ %&- &$%( .Ha! "a! *a$+ d# # a-a a$ da!a d#' ('# %&-'& (% &!#/(%# a$%a-a !a#$ :
1.
(d(! )(d(! a%a( )& *a$+ d#+a a- a$: a/a *a$+ %a /a , a/a *a$+ a$&", a/a *a$+&$a-# . Pada %a"a/ ('#a '& !a" Da'a-, *a$+ d#'( a# a$a ( ( $*a /&$++a a-a$ '& a-a
;#'(a! *a$+ 5"#d(/6, ( a$ a-*a a-*a a '%-a a%a( *a$+ & &-!( a$ -&$($+a$ &$da!a .2. Fa-$a. D#/&-%a$*a a$ a$a *a$+ d#'( a#, a$a 7a-$a *a$+ (-a$+ (a% = a (->, a$a *a$+
&$(-(% &-& a a$&" a%a( +a$)#!.3. P&$& /a%a$. D#/&-%a$*a a$, a+a# a$a &'&'(a#a$ ( (-a$ +a a- d&$+a$ #da$+ +a a-,
d#'%# (!a'# /&-!($*a &' a$+a$, ($%( &$#$+ a% a$ &/& aa$ / '#'#.4. P& a$ aa%a$ &d#a. D#/&-%a$*a a$ & ($+ #$a$ & ($+ #$a$ %& $# /&$++($aa$ &d#a,
'# a% "a' &d#a '&-%a a-a a-a -a$+ !a#$ *a$+ &-"a'#! &$++($a a$$*a.
P&-!( d# & ( a a$ d# '#$# a"7a /&$+& a$+a$ a/-&'#a'# '&$# "&$da $*a !& #"
d#(%a a a$ '& a-a %&-/ad( d&$+a$ &+#a%a$ /-a %& , )ad# ( a$ %&-'&$d#-# #'a!$*a d(a )a
/&!a)a-a$ & &-# &-a a" %&$%a$+ a a a a a/-&'#a'# '&$#. A$a da/a% d# # #$+
($%( &$d#' ('# a$ a-*a$*a '&$d#-# a%a( &$+a/-&'#a'# a-*a %& a$.
18
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
21/22
BAB
PEN!T!P
A. Kesim$ulanA/-&'#a'# '&$# -(/a d#+($a a$ ($%( &$#$+ a% a$ /& a"a a$ a$a %&-"ada/
7a7a'a$ '&$#, &$#$+ a% a$ (a!#%a' & '/-&'# d#-#, da$ &$#$+ a% a$ /&$+&$a!a$ a$a a$a
%&-"ada/ '&$# da$ (da*a a$+'a '&$d#-# '&-%a &$#$+ a% a$ &/& aa$ &'%&%# a$a a$a .
A/-&'#a'# %#da #'a d#!&/a' a$ da-# /& &!a)a-a$ '&$# -(/a. Da!a /& &!a)a-a$
a/-&'#a'# '&$# -(/a, +(-( a(/($ '#'7a d#7a)# a$ &$+&%a"(# ($'(- ($'(- da!a a/-&'#a'#
'&$# *a#%( :
1. S&$# a$ da$ a-*a '&$#,A/-&'#a'# '&$# -(/a %#da #'a !&/a' da-# /& # a-aa$ &$+&$a# %#+a / $&$ '&$#
*a#%( a-*a '&$#, a %#;#%a' /&$ #/%aa$ a-*a '&$# da$ a %#;#%a' /&$+"a*a%a$ a-*a '&$#. K&%#+a
/ $&$ #$# #a'a d#'& (% 5 T-# T($++a! K / $&$ S&$# 5. A-%# &%#+a / $&$ %&-'& (%
&-(/a a$ 'a%( &'a%(a$ *a$+ %#da #'a d#/#'a" /#'a" a$ 'a%( 'a a !a#$$*a.2. U$'(- ($'(- '&$# -(/a
U$'(- ($'(- '&$# -(/a &!#/(%#:T#%# Ga-#'B&$%( Fa-$aT& '(- R(a$+
a"a*a
3. M& #$a a/-&'#a'# '&$# -(/a /ada a$a .
P&$+& a$+a$ a/-&'#a'# '&$# "&$da $*a !& #" d#(%a a a$ '& a-a %&-/ad( d&$+a$
&+#a%a$ /-a %& , )ad# ( a$ %&-'&$d#-# #'a!$*a d(a )a /&!a)a-a$ & &-# &-a a" %&$%a$+
a a a a a/-&'#a'# '&$#. A$a da/a% d# # #$+ ($%( &$d#' ('# a$ a-*a$*a '&$d#-#
a%a( &$+a/-&'#a'# a-*a %& a$.
B. SaranD&$+a$ ada$*a a a!a" #$#, d#"a-a/ a$ +(-( #%( &$+&%a"(# %&-!& #" da"(!( %&$%a$+
'&$# -(/a. Ba" a$ d#"a-a/ a$ a /( & a"a # da$ &$+(a'a# %&$%a$+ '&$#.
19
"AFTAR P!STAKA
8/17/2019 Apresiasi Karya Seni Rupa Lenni
22/22
"%%/: a* &29. ! +'/ %. 2013 04 01 a- "#;&."% !
"%%/: &!#"a% $da"a$. ! +'/ %. 2013 11 a/-&'#a'# '&$# -(/a."% !
"%%/: a( (! ( a- .7 -d/-&''. 2011 10 31 /-#$'#/ da$ ($'(- '&$# -(/a"%%/: !# &!a)a-. &'&$#a$ da$ !a"-a+a ($'(- da$ /-#$'#/ '&$# -(/a
"%%/: ' a! &!a)a-. #$ 9 /&$+&-%#a$ a/-&'#a'# '&$# -(/a."% ! '%"a'".R# 03K *.d/(
"%%/: !a$d&/ #//*. ! +'/ %.
"%%/: 7a!/a/&-"d99. ! +'/ %. 2013 11 /&$+&-%#a$ a/-&'#a'# '&$# -(/a."% !
"%%/: ;#;##$/aa. ! +'/ %. 2012 11 a a!a" a/-&'#a'# a-*a '&$# 432 ."% !
"%%/: -#*a$#1 . ! +'/ %. 2012 04 a/-&'#a'# '&$# -(/a."% !
20
http://ayoe29.blogspot.com/2013_04_01_archive.htmlhttp://fauzulmubarok.wordpress.com/2011/10/31/prinsip-dan-unsur-seni-rupa/http://klikbelajar.com/kesenian-dan-olahraga/unsur-dan-prinsip-seni-rupa/http://soalbelajar.com/info-79-pengertian-apresiasi-seni-rupa.html#sthash.Ri703KQy.dpufhttp://landepzippy.blogspot.com/http://viviinpaa.blogspot.com/2012/11/makalah-apresiasi-karya-seni_4327.htmlhttp://riyani17.blogspot.com/2012/04/apresiasi-seni-rupa.htmlhttp://fauzulmubarok.wordpress.com/2011/10/31/prinsip-dan-unsur-seni-rupa/http://klikbelajar.com/kesenian-dan-olahraga/unsur-dan-prinsip-seni-rupa/http://soalbelajar.com/info-79-pengertian-apresiasi-seni-rupa.html#sthash.Ri703KQy.dpufhttp://landepzippy.blogspot.com/http://viviinpaa.blogspot.com/2012/11/makalah-apresiasi-karya-seni_4327.htmlhttp://riyani17.blogspot.com/2012/04/apresiasi-seni-rupa.htmlhttp://ayoe29.blogspot.com/2013_04_01_archive.html