Top Banner

of 20

Apostila - Eletrotecnica Básica

Jul 13, 2015

Download

Documents

TUNNING2009
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Potncia EltricaDe grande interesse nos equipamentos eltricos. Ex.: Potncia de um transformador, de um alternador, de um transmissor de rdio, etc Se a tenso na figura ao lado for funo do tempo, a corrente resultante tambm o ser. O produto da tenso pela corrente, em qualquer instante, se chama Potencia Instantnea e dada por: p = vi A potncia p pode ter valores positivos e negativos. p positiva transferncia de energia da fonte para o circuito. p negativa transferncia de energia do circuito para a fonte. Consideremos o caso ideal em que o circuito passivo consta de um elemento indutivo e apliquemos a ele uma tenso senoidal da forma v = Vmax.sen t; a corrente resultante ter a forma i = Imax.sen( t- /2). Assim a potncia ser: p = vi = Vmax.Imax. sen t[sen( t- /2)] Como sen( t- /2) = -cos t p = Vmax.Imax.sen t[-cos( t)] Como senX.cosX = sen2Xp = 1 VmaxImax sen 2 t 2

42

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

A potencia tem freqncia duas vezes maior que a corrente e tenso. Quando v e i so + p + energia Quando v e i so - p - energia

No caso de um circuito puramente capacitivo os resultados so anlogos.

Se aplicarmos, agora, uma tenso v = Vmax.sen t a uma estrutura que s contenha resistncia, a corrente ser

I = Imax.sen t e a potncia ser: p = Vmax.Imax.sen2 t como sen2x= (1-cos2x)p = 1 VmaxImax 1 cos 2 t) ( 2

Ento a potencia nesse tipo de circuito tem freqncia duas vezes mais que a tenso ou corrente. Alm disso, a potncia aqui sempre positiva e varia de zero ao valor mximo Vmax.Imax

O valor mdio da potncia nesse caso ser:p = 1 VmaxImax 2

43

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Consideremos finalmente o caso de um circuito passivo genrico em que aplicada v = Vmax.sen t teremos uma corrente

resultante I = Imax.sen( t+ ) ser positivo se o circuito for capacitivo ser negativo se o circuito for indutivo Ento p = vi = Vmax.Imax.sen t.sen( t+ ) como sen .sen = [cos( - )-cos( + )] e cos(- ) = cosp = 1 VmaxImax [(cos cos( t + )] 2 2

Ento a potencia em cada instante tem uma componente cossenoidal cujo valor mdio zero, e tambm um termo independente do tempo e constante igual a O valor mdio de p :p = 1 VmaxImax cos , 2 1 VmaxImax cos 2

como

Vmax 2 I I = max 2 V =

P = VIcos cos chamado de fator de potncia. O ngulo o ngulo de e

V e I e seu valor varia de +90 a 90. Portanto, cos

conseqentemente P so sempre positivos. Entretanto, para indicar o sinal de , diz-se que um circuito indutivo, que tem a corrente atrasada em relao tenso, tem um fator de potncia atrasado. Num circuito capacitivo a corrente est adiantada em relao tenso e diz-se que tem um fator de potncia adiantado.44

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Potncia Aparente (S): O produto VI chama-se potncia aparente e representa-se pelo smbolo S. A unidade o Volt-ampere (VA) e o seu mltiplo mais usado o Quilovolt-ampere (KVA) = 1000VA Potncia Reativa (Q): O produto VIsen chama-se potncia reativa e indica-se pelo

smbolo Q. A unidade o Volt-ampere-reativo (VAr) e o seu mltiplo mais empregado o Quilovolt-ampere-reativo (KVAr) = 1000Var. Tringulo de Potncias: Circuito Indutivo

Atrasado

cos =

Pot Mdia . Pot Aparente .

Circuito Capacitivo

Adiantado

|S|2 = |Q|2 + |P|2 |KVA|2 = |KVar|2 + |KW|2

S = P jQ

Potncia Mdia ou Real (P) Potncia Transformada em calor45

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Potncia Aparente (S) Potncia Total do circuito Potncia Reativa (Q) Potncia Gasta para haver a troca de energia entre o sistema e o capacitor/indutor Observemos que: Seja v = |V|ej e i = |I|ej( + ) + )

S = VI* = |V|ej .|I|e-j( S = VIcos - jVIsen

= VIe-j

S = P - jQ

Potncia Mdia ou Real (P) Potncia Reativa (Q) 2 VR P = V I c o s = I R = = R e[VI*] R 2 2 VR = I m[VI*] X

Q = V I s e = I2X = n

Potncia Aparente (S) S = VI = I2Z = V2/Z valor absoluto de [VI*] Fator de Potncia f p =c o s = R P = Z S

Exemplo 01)

46

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Dado um circuito de impedncia Z = 3 + j4 e uma tenso V=100 30 determine o tringulo de potencias.I = V 10030 = = 20 23, ) ( 1 Z 553, 1

Mtodo 1: P = I2R = (20)2x3 = 1200W Q = I2X = (20)2x4 = 1600Var S = I2Z = (20)2x5 = 2000VA cos = cos53,1 = 0,6 atrasado atrasada

Mtodo 2: S = VI = 100x20 = 2000VA P = VIcos Q = VIsen = 2000.cos53,1 = 1200W = 2000.sen53,1 = 1600Var

fp = cosMtodo 3:

= cos53,1 = 0,6 atrasado

S = VI* = 100 30x20 23,1 = 2000(cos53,1 + jsen53,1) S = 1200 + j1600 P = 1200W Q = 1600Var S = 2000VA

47

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Correo de fator de potncia Instalaes industriais cargas indutivas corrente atrasada em relao tenso aplicada No tringulo de potencias a hipotenusa S indica a potencia total requerida do sistema, e o cateto P indica a potencia til fornecida. , portanto, desejvel que S se aproxime o mximo e P, isto , que o ngulo se aproxime de zero, para que o fator de potncia (cos ) se aproxime da unidade. No caso de uma carga indutiva aumenta-se o fator de potncia colocando-se capacitores em paralelo com a carga. Como a tenso nos terminais da carga permanece a mesma, a potncia til P no varia. Como o fator de potncia aumentado, a corrente e a potncia aparente diminuem, obtendo-se assim uma utilizao mais eficiente da instalao industrial.

P = VI.cos S = VI* Exemplos:48

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

1)

Corrigir o valor do o fator de potncia do exemplo anterior (Z=3+j4 e V = 100 30) para 0,9 atrasado, acrescentando capacitores em paralelo. Achar S aps a correo, e a potncia reativa dos capacitores. cos = 0,9 = arccos 0,9 = 26 cos = P/S S = 1200/0,9 = 1333VA sen = Q/S Q = S.sen26 = 1333sen26 Q = 585Var

S = 2000Va P = 1200w Q = 1600Var cos 2) = 0,6 atrasado

A

potncia reativa dos capacitores ser: Qcap = Q Q = 1600 585 Qcap = 1015Var adiantado

Dado um circuito em que, aplicada a tenso v = 150sen( t+10), a corrente resultante i = 5sen( t 50), determinar o tringulo das potncias.150 10 = 10610 2 5 50) = 3, 50) ( 54 ( 2

V = I =

S

=

VI*

=

(106 10)

(3,54 50) S = 375 60= 187,5 + j325 P = Re[VI*] = 187,5W Q = Im[VI*] = 325Var atrasadoS = VI * = 187 52 + 3252 ,

S = 375 VA fp = cos60 = 0,5 atrasado49

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

3) Em um circuito srie de dois elementos a potncia 940 watts e o fator de potncia 0,707 adiantado. Sendo v = 99sen(6000t + 30) a tenso aplicada, determinar as constantes do circuito.V = 99 30 = 7030 2

P = VIcos 940 = 70I(0,707) I = 940 I = 19A 70x0, 707

Como o fator de potncia 0,707 adiantado, o fasor corrente est adiantado em relao tenso, do ngulo de = arccos0,707 = 45, ento: I = 19 (45+30) I = 19 75V 7030 = = 3, 45) = 2 6 j2, 68 ( , 6 I 1975

Z =

Como Z = R jXc = R j(1/ C) R = 2,6XC = 1 1 = 26 C = , = 64 1 F , C 6000 2, x 6

Outro Mtodo: I = 19A P = RI2 940 = R(19)2 R= 940 = 2, 6 192

Z = |Z| 45 = R jXc = 2,6 jXc Como = -45 Xc = 2,61 1 C = = = 64 1F , XC 60002 6) (,

4) Dado o circuito srie abaixo, determinar o tringulo das potncias.50

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Z =3+j6j2 = 3+j4 = 5 53,1I = 50 90 ) ( = 10 143, ) ( 1 553, 1

S

=

VI*

=

[50 (-90)]

(10 143,1) S = 500 53,1 S = 300 + j400 P = 300w Q = 400Var atrasado S = 500Va Outro mtodo I = 10A P = RI2 = 3.102 = 300w Qj6 = 6.102 = 600Var atrasado Q-j2 = 2.102 = 200Var adiantado Q = Qj6 - Q-j2 = 600 200 = 400Var atrasado 5) A corrente eficaz total no circuito abaixo 30A. Determine as potncias.Zeq = Zeq Zeq (5 j ) 34 (5 j ) + 4 3 (20 j )( + j ) 12 9 3 = (9 j )( + j ) 3 9 3 = 24 j , , 0 533

P = IT2R = 302x2,4 = 2160w Q = IT2X = 302x0,533 = 479,7Var adiantadoS = 21602 + 479, 2 = 2210Va 7

6) Determinar o tringulo das potncias de cada brao do circuito abaixo e soma-los para obter o tringulo do circuito todo.51

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Ramo 01:

I1 =

V 2060 = = 530 Z1 430

S1 = VI1* = (20 60)[5 (-30)] = 100 30 = 86,6 + j50 Logo: P1 = Re[VI1*] = 86,6w Q1 = Im[VI1*] = 50Var atrasado S1 = [VI1*] = 100Va fp1 = P1/S1 = 0,866 atrasado Ramo 02:I2 = V 2060 = = 40 Z2 560

S2 = VI2* = (20 60)(4 0) = 80 60 = 40 + j69,2 Logo: P2 = Re[VI2*] = 40w Q2 = Im[VI2*] = 69,2Var atrasado S2 = [VI2*] = 80Va Fp2 = P2/S2 = 0,5 atrasado Exemplo 06 (continuao) Total: PT = P1 + P2 = 68,6 + 40 = 126,6w52

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

QT = Q1 + Q2 = 50 + 69,2 = 119,2Var ST = PT + jQT = 126,6 + j119,2 = 174 43,4 ST = |ST| = 174Vaf pT = PT 1 2 66 , = = 0, 2 (a t r as a do 7 7 ) ST 174

7) Um motor de induo cuja sada 2HP tem rendimento de 85%. Com essa carga o fator de potncia de 0,8 atrasado. Determinar as potncias de entrada. = Ns a d a x1 0 ( % ) 0 Ne n t r a d a

2HP = 1755w

S = 1755/0,85 = 2190Va = arcos 0,80 = 36,9

Q = 2190sen36,9 = 1315Var (atrasado) P = Scos = 2190 x 0,80 = 1752w

8) Determinar o tringulo das potncias totais do circuito paralelo abaixo, sendo de 20w a potncia dissipada no resistor de 2 .

53

Prof Jaime Mariz2 P = R I1 I1 =

Eletrotcnica Bsica20 = 3, 6A 1 2

Z1 = 2 j5 =

5 22 + 52 a r c t g 2

Z1 = 5,38 (-68,2) V = I1Z1 = 3,16 x 5,38 17v Tomando V = 17 0I1 = V 170 = = 3, 68 2 = 1, + j2 93 16 , 17 , Z1 5, 68 2 ) 38 ( ,

Z2 = 1 + j1 =I2 =

245

V 170 = = 12 45 ) = 8, j , ( 48 8 48 Z2 245

IT = I1 + I2 = (1,17 + j2,93) + (8,48 j8,48) IT = = 9,65 j5,55 = 11,1 (-29,9)

ST = V.IT* = 17 0 x 11,1 29,9 = 189 29,8 = 164 +j94 PT = 164w , QT = 94Var (atrasado) , ST = 189Va Cos = 164/189 = 0,868 (atrasado)

8) Determinar as potncias de uma associao de 3 cargas individuais, assim especificadas: Carga 1 - 250Va, fp = 0,5 atrasado; Carga 2 - 180w, fp = 0,8 adiantado; Carga 3 - 300Va, 100Var atrasado.54

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Carga 01: S = 250va cos = 0,5 atrasado Carga 02: S = 180va cos = 0,8 adiantado Carga 03: S = 300va Q = 100Var adiantado = arcsenQ/S = arcsen 100/300 = 19,5 P = Scos = 300cos19,5 = 283w S = P/cos P = S/cos = 250/0,5 = 125w = arccos 0,5 = 60 = 250sen60 = 216Var atrasado = 180/0,8 = 225w

Q = Ssen

= arccos 0,8 = 36,9 = 225sen36,9 = 135Var adiantado

Q = Ssen

Ento: PT = 125 + 180 + 283 = 588w QT = 216 135 + 100 = 181Var atrasado ST = PT + jQT = 588 +j181 = 616 17,1 ST = 616Va cos = P/S = 588/616 = 0,955 atrasado

9) Um transformador de 25Kva fornece 12Kw a uma carga com fator de potncia 0,6 atrasado. Determinar a percentagem de plena carga que o transformador alimenta. Desejando-se55

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

alimentar cargas de fp unitrio com esse mesmo transformador, quantos Kw podem ser acrescidos, at que o transformador esteja a plena carga. P = 12 Kw S = P/cos = 0,6 = 12/0,6 = 20KVa

A percentagem de plena carga : (20/25)x100 = 80% cos = arccos 0,6 = 53,1

Q = Ssen

= 20sen53,1 = 16Kvar atrasado

Como as cargas adicionais tem fp=1, Q permanece inalterado Quando o trafo estiver a plena S = 25KVa = arcsen Q/S = arcsen 16/25 = 39,8 PT = Scos = 25cos39,8 = 19,2Kw Ento a carga adicional = PT P = 19,2 12 = 7,2Kw

10) Um transformador de 500KVa est operando a plena carga com fator de potncia total de 0,6 atrasado. O fator de potncia melhorado, acrescentando-se capacitores, para 0,9 atrasado.56

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Quantos KVar capacitivos so necessrios? Aps a correo do fator de potncia, que percentagem da plena carga o transformador estar alimentando?

Plena carga P = VIcos = 500 x 0,6 = 300Kw

= arccos0,6 = 53,1 Q = VIsen = 500sen53,1 = 400Kvar atrasado

Quando cos = 0,9 atrasado = arccos0,9 = 26 S = 300/0,9 = 333KVa Q = 333sen26 = 146KVar atrasado Ento carga capacitiva = Q Q = 400 146 = 254KVar adiantado % plena carga = (330/500)x100 = 66,7% 11) Considere o circuito abaixo, ao qual se aplica uma voltagem de freqncia igual a 50Hz. Determinar qual deve ser a capacitncia para que o fator de potncia do circuito seja 0,80,57

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

e neste caso, dizer se a corrente estar em avano ou em atraso.

Se cos

= 0,80

= arccos 0,80 = 36,87

Ramo ab: Z1 = 5 Y1 = 1/5 Ramo cd: Z2 = 2 + j4 Y2 = 1 2 j4) ( 2 j4 2 j4 = 2 = 2 (2 + j4) ( j4) 2 + 4 2 20

Yfg = Y1 + Y2 1 2 j4 4 + 2 j4 6 j4 3 j2 + = = = 5 20 20 20 10

Zfg =

1 103 + j2) ( 30 + j20 30 + j20 = = 2 = Yfg (3 j2)( + j2) 3 13 3 + 22

Ramo ef: Zef = 2 -jXc

Impedncia Total: ZT = Zef + Zfg = ZT =ZT = 2 j XC + 3 0 + j2 0 2 6 j1 3XC + 3 0 + j2 0 = 13 13

5 6 + j 2 0 1 3XC) 5 6 ( 2 0 13XC = + j 13 13 13

58

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

tg

= tg36,87 = 0,75 = X/R

20 - 13XC = 56 x 0,75 = 72XC = 42 20 = 1, 70 13

20 13XC 20 13XC 13 0, = 75 = 56 56 13

Ento

ZT =

56 20 13 1, ) ( 7 + j = 4, + j3, 3 24 13 13

XC =C =

1 1 = C 2fC1 1 = C = 1, x10 3F 87 2fXC 2x50x1, 70

Parte imaginria Positiva, ento corrente atrasada

Ressonncia em circuitos de corrente alternadaUm circuito est em ressonncia quando a tenso aplicada em fase com a corrente resultante, apesar do circuito ter reatncia capacitiva e indutiva. Portanto Z = R. V em fase com I fator de potncia = 1

59

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Ressonncia em Srie

1 Z = R + j L = R + jX C

em ressonncia X=02 = 1 = LC 1 = LC 1 LC

isto , como

L =

1 C

2LC = 1

L = 2 f f0 =

1 ciclos/seg 2 LC

0 na ressonncia: Z Com I= V a Z=2 R 2 + (XL XC) = R

XL = 2fL = L 1 1 XC = = 2fC C

corrente vai ser mxima

Se a freqncia do circuito for menor que 0 o circuito passa a ter a reatncia capacitiva maior do que a reatncia indutiva saindo ento da ressonncia. Se a freqncia do circuito for maior que Ressonncia Paralela R, L, C elementos puros1 Y = G + j C = G + jB L B = BC BL = C 1 L0

o circuito passa a

ser predominantemente indutivo. O circuito sai da ressonncia.

O circuito est em ressonncia quando B = 0, isto , quando:C = 1 = L 1 1 = 0 = 2 f f0 = LC 2 L C

60

Prof Jaime Mariz

Eletrotcnica Bsica

Na ressonncia Y = G +jB portanto Y mnimo, a corrente (I = VY) tambm ser Quando < Quando > 0 0

BL > BC predominantemente indutivo BL < BC predominantemente capacitivo

61