APA axali(3)

246

XIII ეი-ფი-ეი-ს სტილი

მსოფლიოს ყველა მნიშვნელოვანი უნივერსიტეტი სტუდენტთა და მეცნიერთა მიერშექმნილი წერითი ნაშრომების ერთიანი წესით გასაფორმებლად იყენებს რომელიმეაღიარებულ ფორმატს, ოფიციალურ სტილს, რათა ერთიან ორგანიზაციულ ჩარჩოში მოაქციოსყველა აკადემიური ნაშრომი. სტილი წარმოადგენს აკადემიურ ტექსტთან დაკავშირებულშეთანხმებათა სისტემას, რომელიც ეხება ნაშრომის გაფორმების ყოველ დეტალსთავფურცლიდან დაწყებული ნაშრომის ბოლო გვერდით დამთავრებული. სტილისგამოყენების შედეგად ნაშრომი იღებს ერთიან, კონკრეტულ სახეს; ამ გზით ხდება მისიგარკვეულ დოკუმენტად ქცევა, მისი ფორმალიზაცია.

არსებობს აკადემიური ტექსტების გაფორმების სხვადასხვა სტილი; მათ შორის ყველაზეხშირად გამოიყენება ორი მათგანი - ,,ეი-ფი-ეი” (ამერიკის ფსიქოლოგიის ასოციაცია), APA -

American Psychological Association და ,,ემ-ელ-ეი“ (MLA - Modern Language Association). “ემ-ელ-ეი”გამოიყენება ხელოვნების, ლიტერატურისა და ზოგჯერ ჰუმანიტარული მეცნიერებებისსფეროში შექმნილი აკადემიური ნაშრომებისათვის. “ეი-ფი-ეი” კი გამოიყენება ფსიქოლოგიაში,განათლებასა და სოციალურ მეცნიერებებში. საქართველოს უნივერსიტეტი, როგორცსაზოგადოებრივ მეცნიერებათა უნივერსიტეტი, იყენებს ეი-ფი-ეი-ს სტილს და ყოველისაუნივერსიტეტო ნაშრომი თავისი გაფორმებით მის მოთხოვნებს ზუსტად უნდაშეესაბამებოდეს.

უნდა აღინიშნოს, რომ ეი-ფი-ეი-ს სტილი დროთა განმავლობაში იცვლება დამნიშვნელოვანია, რომ დაინტერესებულმა პირებმა თვალყური ადევნონ მიმდინარეცვლილებებს. ეი-ფი-ეი-ს სტილის ოფიციალური მისამართია:

American Psychological Association Publication Manual of the American Psychological Association,5th ed. (Washington, D.C.:American Psychological Association, 2001). www.apastyle.org

რატომ არის მნიშვნელოვანი ეი-ფი-ეი-ს სტილის გამოყენება და მისითანმიმდევრული დაცვა?

ერთიანი სტანდარტის მიხედვით გაფორმებული აკადემიური ნაშრომიების არსებობამნიშვნელოვანია კონკრეტული უნივერსიტეტისა და, ზოგადად მკვლევართასაზოგადოებისათვის, რადგან ამით იოლდება გამოყენებულ წყაროთა გადამოწმება, საჭიროინფორმაციის სწრაფი მოძიება და სხვა მკვლევართა მიერ მათი ეფექტური გამოყენება.

ეი-ფი-ეი-ს სტილს დიდი მნიშვნელობა აქვს ასევე სტუდენტთა და დამწყებ მეცნიერთააკადემიური სოციალიზაციის თვალსაზრისით. ეი-ფი-ეი-ს სტილის თანმიმდევრულიგამოყენება მიუთითებს სტუდენტის აკდემიურ პასუხისმგებლობასა და მის, როგორცაკადემიური შრომის ავტორის, სანდოობაზე; სტილის თანმიმდევრული დაცვით სტუდენტიაჩვენებს, რომ იგი პატივსცემით ეპყრობა სხვა ადამიანების შრომასა და ღვაწლს, რაცმკვლევართა საზოგადოებას მის მიმართ დადებითად განაწყობს.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია აღინიშნოს ის გარემოება, რომ ეი-ფი-ეი-ს სტილისთანმიმდევრულ გამოყენებას შეუძლია დაგვეხმაროს იმაში, რომ თავიდან ავირიდოთსაუნივერსიტეტო პრაქტიკაში არსებული ისეთი მწვავე პრობლემა, როგორიცაა პლაგიატი –ანუ სხვა ავტორთა აზრების, მათ მიერ შექმნილი ტექსტების შემთხვევითი ან მიზანმიმართულიგამოყენება სტუდენტთა მიერ ნაშრომის ავტორთა ღვაწლის შესაბამისი მითითების გარეშე დაარსებითად მათი ნაფიქრის საკუთარ ნააზრევად გასაღება.

247

პლაგიატი სერიოზული დანაშაულია!

კვლევით ნაშრომთა ავტორები ერთობლივად ქმნიან გარკვეულ თემს, ერთობას,რომელთაც ერთმანეთთან აკავშირებთ ქცევის ერთიანი ნორმებისა და აკადემიურიკონვენციებისადმი პატივისცემა. ეი-ფი-ეი-ს სტილი გვეხმარება სხვა მკვლევარებთან ეფექტურკომუნიკაციაში; მისი სისტემატიურად და კეთილსინდისიერად გამოყენების საშულებით ჩვენშეგვიძლია გავხდეთ აკადემიური საზოგადოების სრულუფლებიანი წევრები, სანდომკვლევარები, რომლთა აკადემიურ პატიოსნებაში ეჭვი არავის შეეპარება.

ეი-ფი-ეი-ს სტრუქტურა

სტრუქტურულად ეი-ფი-ეი-ს სტილი არსებითად ორ ძირითად კომპონენტს მოიცავს.ესენია:

წერითი ნაშრომის ზოგადი ფორმატირების წესი (თავფურცლის გაფორმება,გამოყენებული შრიფტი, შრიფტის ზომა, პწკარებს შორის მანძილი, ველების დაცვა და სხვ.)

ნაშრომში გამოყენებულ წყაროთა მონაცემების მითითების წესი

ამავე დროს, ეი-ფი-ეი-ს სტილი განასხვავებს წყაროთა მითითების ორ ფორმას:

1. აკადემიურ ნაშრომში გამოყენებული წყაროს შესახებ არსებული მონაცემებისშიდატექსტური მითითება – ციტირება , როცა წყაროს შესახებ არსებული მნიშვნელოვანიმონაცემები წარმოდგენილია უშუალოდ ნაშრომის ტექსტში

2. აკადემიურ ნაშრომში გამოყენებული წყაროს შესახებ არსებული მონაცემების ტექსტისგარეთ მითითება. ნაშრომში სპეციალურად გამოყოფილია ადგილი – გამოყენებულილიტერატურის გვერდზე, რომელიც ჩვეულებრივ, აკადემიური ნაშრომის ბოლოს არისგანთავსებული.

აქვე უნდა ითქვას, რომ ,,ეი-ფი-ეი-ს’’ სტილი ერთმანეთისაგან განასხვავებს ორ ცნებას –“გამოყენებულ ლიტერატურასა” (References) და “ბიბლიოგრაფიას“ (Bibliography).გამოყენებული ლიტერატურა თავის ჩამონათვალში უნდა მოიცავდეს მხოლოდ იმ წყაროებს,რომელებიც უშუალოდ იყო გამოყენებული კვლევაში ან სტატიის მომზადების პროცესში.ბიბლიოგრაფიაში კი მოყვანილია საკვლევ თემასთან დაკავშირებული სხვა მნიშვნელოვანილიტერატურაც, რომელიც კონკრეტულ კვლევაში უშუალოდ გამოყენებული არ ყოფილა,მაგრამ მისი გაცნობა მნიშვნელოვანი იყო ზოგადად საკვლევი საკითხის ღრმა წვდომისა დაგაგებისათვის; მათი საშუალებით მკვლევარმა შექმნა გარკვეული ინტელექტუალური ფონი.ასევე, ბიბლიოგრაფიაში შეიძლება იქნეს მითითებული თემასთან დაკავშირებული ისლიტერატურაც, რომლის წაკითხვაც სასურველი იქნებოდა მომავალში.

მნიშვნელოვანია, აღინიშნოს, რომ ყოველი წყარო, რომელიც მოხსენებულია ნაშრომშიშიდატექსტური ციტირების წესით, ასევე აუცილებლად უნდა იყოს მოხსენებულიგამოყენებული ლიტერატურის გვერდზეც. ეს მოთხოვნა ჯვარედინი მითითების (Cross-Refer-encing) წესით არის ცნობილი. გამონაკლისს წარმოადგენს, ე. წ. პირადი სახის კომუნიკაცია (Per-sonal Communication), რომლის ციტირებაც ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით საჭიროა მხოლოდტექსტის შიდა ციტირებისას, მაგარამ არა გამოყენებული ლიტერატურის გვერდზე. ამშემთხვევაში ეი-ფი-ეი-ს სტილი, განსხვავდება ემ-ელ-ეი-ს სტილისაგან, რადგან იგი აღიარებსმხოლოდ ხელახლა მოძიებად, გადმოწერად წყაროებს (Retrievable Sources), ანუ იმ წყაროებს,რომელებიც უკვე არის გამოქვეყნებული და რომელთა პოვნა და გადმოწერა სხვა ადამიანებსაცდაუბრკოლებლად შეუძლიათ. პირადი კომუნიკაცია (წერილები, მემორანდუმები,ელექტრონული მიმოწერა, ინტერვიუ ან სატელეფონო საუბრები) არ უნდა იყოს მოხსენებულიგამოყენებული ლიტერატურის გვერდზე, რადგან სხვა მკვლევარები მათ მოძიებას დაგადმოწერას ვერ მოახერხებენ.

248

წყაროთა შიდატექსტური მითითება – ციტირება

ციტირება წარმოადგენს ზოგად ფუნქციას და მისი არსია სხვა ავტორთა ნააზრევისშესაფერისი მითითება ჩვენი ნაშრომის ტექსტში, რათა ნათლად გამოვყოთ მათიშეხედულებები და მოსაზრებები ჩვენი საკუთარისაგან; პატივი ვცეთ მათ. აქვე მნიშვნელოვანიააღვნიშნოთ, რომ ტერმინი “ციტირება“ (Citation) განსხვავდება ტერმინისაგან “ციტატა“ (Quota-

tion), რომლის განმარტებაც შემდგომ აბზაცშია მოცემული. ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით ციტირება აუცილებელია გამოვიყენოთ სამ ძირითადად

შემთხვევაში – სხვა ავტორთა ტექსტების უცვლელად გამეორებისას, სხვა ავტორების მიერგამოთქმული მოსაზრებების შეჯამებისას და მათი აზრების პერეფრაზირების დროს:

1. ციტატის მოყვანა. ციტატის მოყვანის შემთხვევაში ჩვენ სიტყვასიტყვით ვიმეორებთწყაროში არსებულ ინფორმაციას, ხოლო გადმოწერილ ტექსტს კი მთლიანად ბრჭყალებშივათავსებთ.

2. შეჯამება. შეჯამების პროცესში ხდება კონკრეტულ საკითხთან დაკავშირებული ერთიან რამდენიმე ავტორის მიერ მოყვანილი, დიდი მოცულობის ინფორმაციის მოკლედგადმოცემა.

3. პერეფრაზირება. პერეფრაზირება წარმოადგენს სხვა ავტორების მიერ გამოთქმულიშეხედულებებისა და მოსაზრებების საკუთარი სიტყვებით გადმოცემის მცდელობას.პერეფრაზირება ჩვეულებრივ მცირე მოცულობის ტექსტებთან მიმართებაში გამოიყენება.

სამივე შემთხვევაში ავტორის მიერ ტექსტში მოყვანილი აზრი ეკუთვნის სხვა ადამიანსდა ამიტომ აუცილებელია წყაროს მითითება შესაბამისი ფორმის მიხედვით.

ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით, ტექსტის შიდა ციტირების დროს წყაროს შესახებ სამიმნიშვნელოვანი მონაცემი გამოიყენება, ესენია:

1. ციტირებული წყაროს ავტორის გვარი 2. ციტირებული დოკუმენტის გამოცემის თარიღი3. გვერდის (გვერდების) ნომერი (ციტატის შემთხვევაში)

ამავე დროს, შიდატექსტური ციტირების დამახასიათებელი ნიშანია ის, რომ ამშემთხვევაში მონაცემთა ტექსტის შიგნით განთავსებისათვის ამა თუ იმ ფორმით ყოველთვისგამოიყენება ფრჩხილები, რის გამოც ამ სახის ციტირებას ზოგჯერ ფრჩხილებსშიდაციტირებასაც უწოდებენ (Perenthetical Citation).

მაგალითად, (ვილსონი, 1987, გვ. 116)

შიდატექსტური ციტირების კონკრეტული მაგალითები

პრაქტიკაში არსებობს სხვადასხვა ტიპისა და სირთულის ტექსტური წყარო დაშესაბამისად, განსხვავდება ჩვენ მიერ ციტირებულ წყაროთა მონაცემები და მათიდაფიქსირების წესიც. ამიტომ მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ თუ რა და რა სახის წყაროებთან დამონაცემებთან შეიძლება გვქონდეს საქმე და როგორია მათი შიდატექსტური ციტირების წესიყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში.

ორი ავტორის შემთხვევაში მოგვყავს ორივე გვარი. გვარების განცალკევებისას ვხმარობთკავშირს ,,და” ქართულ ენაში და არ ვწერთ მძიმეს ,,და“-ს წინ; ნიშანს “&” ინგლისურენოვანიტექსტისას გამოიყენება.

249

მაგალითად,(ვილსონი, ი. და ატკინსონი, რ. 1997, გვ. 223)

(Wilson & Atkinson, 1997, p. 223)

სამი ან ხუთი ავტორის შემთხვევაში პირველ ჯერზე შიდატექსტური ციტირებისასმოგვყავს ყველა ავტორის გვარი, ხოლო მომდევნო შემთხვევებში კი ვტოვებთ მხოლოდპირველი ავტორის გვარს და ვამატებთ ,,და სხვ.“ ინგლისურში კი ლათინურ ფრაზას “et al.“

ექვსი ან მეტი ავტორის შემთხვეავაში – მოგვყავს პირველი ავტორის გვარი და ვამატებთლათინურ ფრაზას – „et al.“

მაგალითად,

(Paterson, P.et al., 1998)

(პეტერსონი პ. და სხვ. 1988)

იმ შემთხვევაში, როცა მოგვყავს სხვადასხვა წელს გამოცემული ბეჭდვითი წყაროები,რომლებიც ერთ ავტორს ეკუთვნის, წყაროთა გამოცემის თარიღებს ვათავსებთქრონოლოგიური თანმიმდევრობით და ერთმანეთისაგან მძიმეებით გამოვყოფთ.

მაგალითად,

(ენდრიუსი, 1998, 1999, 2001)

თუ ნაშრომის ავტორთან ერთად გამოცემის წლებიც ემთხვევა, მაშინ შიდატექსტურიციტირება მიიღებს შემდეგ სახეს:

(ენდრიუსი, 1998ა, 1998ბ, 2001)

როდესაც სხვადასხვა ავტორის მიერ სხვადასხვა წელს გამოცემულ ბეჭდურ ნაშრომთამონაცემები გვინდა დავაფიქსიროთ, მაშინ ავტორთა გვარებს ანბანური თანმიმდევრობითგანვათავსებთ და წყაროებს კი ერთმანეთისაგან წერტილ-მძიმით განვაცალკევებთ.

მაგალითად,

(ენდრიუსი, 1999; ვილიამსონი, 1976; პერესი, 2003)

იმ შემთხვევაში, თუ ერთზე მეტი ავტორის მონაცემი მოგვყავს, რომელთაც მსგავსი გვარიაქვთ ორივე ავტორის შესახებ ინფორმაცია ცალ-ცალკე თავსდება ფრჩხილებში, ხოლოწყაროებს კი ერთმანეთისაგან წერტილ-მძიმით გამოვყოფთ.

(ბ. უოლტერსი, 1911); (ე. უოლტერსი, 1934)

როგორც აღვნიშნეთ, პირადი კომუნიკაციის ციტირება ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვითხდება მხოლოდ ნაშრომის ტექსტში და არა გამოყენებული ლიტერატურის გვერდზე.ციტირებისას მოხსენებული უნდა იყოს წყაროს ავტორის სახელი (ინიციალებით) და გვარი,შემდეგ მოდის ფრაზა ,,პირადი კომუნიკაცია“ დაბოლოს, წყაროს გაცნობის ან გადმოწერისთარიღი.

250

მითითება პირადი კომუნიკაციის შემთხვევაში:

წყარო: ელექტრონული შეტყობინება ა. გ. მაიერისგან

ციტირება: (ა. გ. მაიერი, პირადი კომუნიკაცია, 16 ოქტომბერი, 2001)

წყნარო: ინტერვიუ ჯ. ბ. უოლესთან

ციტირება: (ჯ. ბ. უოლესი, პირადი კომუნიკაცია, 18 მაისი, 2006)

წყაროში როცა არ არის მითითებული მისი ავტორი, მაშინ წყაროს შიდატექსტურიციტირებისას ვიყენებთ მისი სრული სათაურის შემოკლებულ ვერსიას. მაგალითად,

წყაროს სათაური: ,,სასწრაფო სამედიცინო დახმარების სამსახური“

ციტირება: (,,სასწრაფო“, 1998)

თუ გვსურს, მივუთითოთ გამოყენებული წყაროს რომელიმე ნაწილი, მაშინ იგიციტირების მესამე კომპონენტად უნდა განვათავსოთ:

(უზნაძე, 1953, თავი 2); (Jones, 1995, chap. 5)

იმ შემთხვევაში, როცა ტექსტში ზოგადად ვახსენებთ ვებგვერდს და არ მივუთითებთ მისკონკრეტულ გვერდს ან იქ განთავსებულ სხვა მნიშვნელოვან ინფორმაციას, მაშინ ხდებამხოლოდ ვებგვერდის ელექტრონული მისამართის შიდატექსტური ციტირება, ანუციტირებისას ფრჩხილებში აღინიშნება მხოლოდ ვებ გვერდის მისამართი. ამგვარი ინფორმაციაელექტრონული წყაროს შესახებ თავსდება მხოლოდ ტექსტის შიგნით და არ უნდა გამოჩნდესგამოყენებული ლიტერატურის ჩამონათვალში.

მაგალითად,

ამ საკითხთან მიმართებაში ყველაზე სანდო მასალა განთავსებულია საქართველოსუნივერსიტეტის ვებგვერდზე (www.ug.edu.ge)

შიდატექსტური ციტირება ტექსტთან მიმართებაში შეიძლება სხვადასხვა სახითგანხორციელდეს. ყველაზე მარტივი ფორმის მიხედვით შიდატექსტური ციტირებისათვისმნიშვნელოვანი სამივე კომპონენტი / მონაცემი ფრჩხილებს შიგნით თავსდება და უშულოდმოსდევს ავტორის აზრის ციტირებულ, შეჯამებულ ან პერეფრაზირებულ მონაკვეთს.

მაგალითად მოგვყავს ნაწყვეტი სამაგისტრო ნაშრომის ერთ-ერთი თავიდან ,,ბრენდინგი“:

ბრენდინგი

ბრენდინგი – თავდაპირველად ეს სიტყვა მხოლოდ არსებითი სახელი იყო, შემდეგმისგან ზმნა შეიქმნა. რაიმეს ბრენდირება მისი ღირებულების გაზრდას ნიშნავს.ბრენდინგის საშუალებით შესაძლებელია პროდუქტის, მომსახურების, კომპანიის,მოვლენის, პიროვნების ფასეულობის გაზრდა. თვით ბრენდი კი უფრო მეტია, ვიდრეუბრალო სახელი და სიმბოლო. ბრენდი ორგანიზაციის სახელით ამყარებს

251

ურთიერთობას მომხმარებელთან. ეს იმის გამო ხდება, რომ ადამიანებს სჩვევიათ უსულოსაგნების გასულიერება და მათში თავიანთი არსების ნაწილის ჩადება. ბრენდი ცოცხალიარსებაა და მომხმარებლების მიერ გასულიერებული ცოცხლობს მანამ, სანამ მასთანურთიერთობს. ბრენდი ქმნის ემოციურ კავშირებს. ადამიანებს უყვარდებათ ბრენდი. მათსჯერათ მისი, გამოხატავენ მისდამი ლოიალურობას, ყიდულობენ მათ, სწამთ მათიუპირატესობის. იმის მიხედვით, თუ რა ბრენდს ყიდულობს ადამიანი, შეიძლება მასზედა მის ხასიათზე მსჯელობა. ადამიანი ირჩევს ბრენდს, როგორც მეგობარს – როგორცგარკვეული მახასიათებლების მქონე ინდივიდს (უილერი, 2004, გვ. 2). მომხმარებელიძალიან გადატვირთულია პროდუქტისა და მომსახურების შესახებ ინფორმაციით.რთულია, თითოეული ყიდვის გადაწყვეტილების მიღებისას პროდუქტის შეფასება.ყიდვის პროცესის გასამარტივებლად მომხმარებლები პროდუქტებს, მომსახურებასა დაკომპანიებს გარკვეულ კატეგორიებად ყოფენ და მათ გონებაში “პოზიციებს ანიჭებენ”.პროდუქტის პოზიცია ეს არის მყიდველის აღქმის, შთაბეჭდილებისა და გრძნობისერთობლიობა, რომელიც მას სხვა კონკურენტ პროდუქტებთან შედარებით ამპროდუქტზე ჩამოუყალიბდა (კოტლერი და არმსტრონგი, 2007, გვ. 281 - 283).

ამ შემთხვევაში ციტირებული წყაროს სამივე მნიშვნელოვანი მონაცემი მოთავსებულიაფრჩხილებს შორის და წარმოდგენილია ციტატის ბოლოს.

ერთსა და იმავე ტექსტში ციტირება შესაძლოა სხვადასხვაგვარად განხორციელდეს.შიდატექტსური ციტირება შესაძლებელია წარმოდგენილი იქნეს არა მხოლოდ იმ სახით, როცაწყაროს შესახებ მოყვანილი ინფორმაცია მხოლოდ ფრჩხილებს შორის თავსდება, არამედშერეული ფომრითაც, როცა ზოგ შემთხვევაში გარკვეული სახის ინფორმაცია წყაროს შესახებფრჩხილებს გარეთ არის განთავსებული.

ქვემოთ მოყვანილია ორი ერთნაერი ნაწყვეტი სამაგისტრო ნაშრომიდან, რომელთაციტირებაც განსხვავებულად არის განხორციელებული:

1. სხვა შეხედულებით, უფრო მიზანშეწონილად ითვლება ინფორმაციულიკომუნიკაციების ინტეგრაციის ორი ტიპის თანაარსებობა: გლობალიზაცია დარეგიონალიზაცია. რაც უფრო დააკმაყოფილებს ინდუსტრიული განვითარებისა დაბუნებრივი სოციალური რესურსების სხვადასხვა დონის ქვეყნების მოთხოვნებს. ერთ-ერთ კომპრომისულ ვარიანტად ითვლება აგრეთვე ე.წ. ,,გლობალიზაცია” პერსპექტივა,რაც ამ ტენდენციების სინთეზს —ლოკალურ-ნაციონალური და ტრანსნაციონალურიკულტურების ელემენტების შერევით წარმოქმნილ ფორმებს გულისხმობს. (სურგულაძერ., და იბერი, ე., 2003, გვ. 75-78)

2. სურგულაძისა და იბერის მიხედვით, უფრო მიზანშეწონილად ითვლებაინფორმაციული კომუნიკაციების ინტეგრაციის ორი ტიპის თანაარსებობა:გლობალიზაცია და რეგიონალიზაცია. რაც უფრო დააკმაყოფილებს ინდუსტრიულიგანვითარებისა და ბუნებრივი სოციალური რესურსების სხვადასხვა დონის ქვეყნებისმოთხოვნებს. ერთ-ერთ კომპრომისულ ვარიანტად ითვლება აგრეთვე ე.წ.,,გლობალიზაცია” პერსპექტივა, რაც ამ ტენდენციების სინთეზს — ლოკალურ-ნაციონალური და ტრანსნაციონალური კულტურების ელემენტების შერევითწარმოქმნილ ფორმებს გულისხმობს. (2003, გვ. 75-78)

მეორე შემთხვევაში ციტირებული წყაროს ერთი მონაცემი, სახელდობრ, ციტირებულიმონაკვეთის ავტორთა გვარები წინ უსწრებს ავტორთა აზრის ციტირებულ, შეჯამებულ ანპერეფრაზირებულ მონაკვეთს და ფრჩხილების გარეშეა მოყვანილი, ხოლო ორი სხვა მონაცემიკი (გამოცემის თარიღი და გვერდები) მითითებულია ფრჩხილებში ციტირებული მონაკვეთის/ ტექსტის ბოლოს.

252

არსებობს შიდატექსტური ციტირების კიდევ უფრო მრავალფეროვანი გამოყენებისშესაძლებლობაც, რომელსაც გამოცდილი სტუდენტები და მკვლევარები იყენებენ. მაგალითისათვის განვიხილოთ შემდეგი ტექსტი:

მეოცე საუკუნის ბოლოს ომების ისტორია საფუძვლიანად იქნა გადასინჯული დოუსონისადა კოლეგების (1998), რუტისა და ტესის (1999) და ტაილერის (2001) მიერ, რის შედეგადაცნათელი გახდა ქალთა პირადი დამოკიდებულება და კულტურული რეაგირების ტიპი როგორცომის პროცესის, ისე მისი ტრავმატული შედეგების მიმართ. ფემინისტმა მკვლევარებმა თამამადგანაცხადეს, რომ “უკვე აღარ შეიძლება ვამტკიცოთ, რომ ქალთა დამოკიდებულება ომისმიმართ იგნორირებულია მკვლევართა საზოგადოების მიერ“ (რუტი და ტესი, გვ.7).მიუხედავად იმისა, რომ ეს კვლევები ძირითადად ეფუძნება კაცების მიერ დანახულ ქალთაგამოცდილებას, ისინი ცდებიან, როცა ცდილობენ განაზოგადონ კაცებზე ორიენტირებლიმცირემასშტაბიანი კვლევის შედეგები, რომლებიც გადმოცემულია ფოსელთან (1978) დაბერგონისთან (1979).

თუმცა ტაილერი (2004) შემდეგომში მაინც აკრიტიკებს ფოსელს ამკიცებს რა, რომ მისიკვლევა “განხილულია ისე, თითქოს ქალები განეკუთვნებიან საზოგადოებისაგან გარე მდგომინსტიტუციონალური კონტროლისაგან თავისუფალ სამყაროს“ (გვ. 17).

როგორც ამ მაგალითიდან ჩანს, ცირიტება ტექსტის შიგნით შესაძლოა განხორციელდესუფრო მრავალფეროვნად, თავისუფლად და ეკონომიურად. მთავარია, ისე გამოვიყენოთციტირების წესები და საშუალებები, რომ უფრო მოსახერხებელი გახდეს ტექსტის აღქმა დაუფრო ადვილი მისი დამახსოვრება.

თუ ჩვენ მიერ მოყვანილი ციტატა ორმოც სიტყვას აღემატება, ის ითვლება ვრცელ ციტატადდა მაშინ იგი დანარჩენი ტექსტისაგან განცალკევებით იწერება. დაცილება ციტირებულტექსტსა და აბზაცის სხვა ტექსტურ მონაკვეთებს შორის ერთ სივრცობლივ ერთეულსშეადგენს. ასეთი სახის ვრცელ ციტატას ბლოკურ ციტატასაც უწოდებენ (Block Quotation),რადგან მას ერთიანი სვეტის ფორმა აქვს. ამ შემთხვევაში მთელი ციტირებული ტექსტიგადმოწეულია გვერდის მარცხენა კიდიდან ხუთი ინტერვალის დაშორებით და ამიტომტექსტი მთლიანობაში ერთიანი სვეტის ან ბლოკის სახეს იძენს. ბლოკური ციტირების დროსმის სტროფებს შორის მანძილი ერთი ინტერვალია. ამასთანავე, ბლოკური ციტატა ბრჭყალებშიარ თავსდება.

მაგალითად,

პატი შანკი (2001), ელექტრონული სწავლების ექსპერტი ცდილობს გაიგოს, თუ როგორ უწყობსხელს სოციალური ინტერაქცია ინტერნეტის საშუალებით (ელექტრონულ) სწავლებას. იგიაჯამებს ამ თემაზე მანამდე ჩატარებულ კვლევებს:

ინტერნეტ ქსელი არსებითად სოციალური მედიუმია. ,,ტექნოლოგიასოციალური მოვლენაა, რადგან ის იქმნება და იმართება ადამიანის მიერ, დაამასთანავე იგი აყალიბებს, ფორმას აძლევს ადამიანთა ურთიერთობას.ამდენად, ინტერნეტ ქსელი წარმოადგენს ისეთი სახის ტექსოლოგიას,რომელსაც ერთდროულად გააჩნია სოციალური და ტექნოლოგიურიგანზომილება და შინაარსი” (ფანკი, 1995, შესავალი). ბევრი მკვლევარი ხაზსუსვავს ისეთი სასწავლო მეთოდების გამოყენების საჭიროებას, რომლებიცხელს უწყობენ სოციალურ უნთიერთმოქმედებას. როგორც ჩანს სოციალურინტერაქციას გააჩნია გამოკვეთილი კოგნიტური და აფექტური უპირატესობა.გუნავარდენამ და ზიტლემ (1997) დაადგინეს, რომ სოციალური ჯგუფისარსებობამ 60%-ით გაზარდა მოსწავლეთა კმაყოფილება ინტერნეტ კურსით.ბუერისა და ზაილერის კვლევამ (1982) აჩვენა, რომ მოსწავლეთა მხრიდანმასწავლებელთან ურთიერთობისათვის თავის არიდებას ზიანი მოაქვს მათიაკადემიური წარმატებისათვის. ამდენად, სხვებთან ურთიერთობა არწარმოადგენს მხოლოდ სასიამოვნო დამატებას სწავლის, როგორცარსებითად შინაგანი გამოცდილებისათვის.

253

გამოყენებული წყაროების მონაცემთა ტექსტის გარეთ მითითების წესი:

როგორც ვიცით, ჯვარედინი მითითების წესის თანახმად, ყოველი ინფორმაცია რომელიცტექსტის შიგნით იქნება ციტირებული (ზემოთ აღნიშნული მცირე გამონაკლისის გარდა),აუცილებლად უნდა იქნეს ასახული უფრო სრულყოფილი ფორმით ნაშრომის ბოლოსგანთავსებული გამოყენებული ლიტერატურის გვერდზე. ეი-ფი-ეი-ს სტანდარტის მიხედვით,გამოყენებული ლიტერატურის გვერდზე წარმოდგენილი მონაცემები უნდა აკმაყოფილებდნენშემდეგ მოთხოვნებს:

ინფორმაცია კონკრეტული წყაროს შესახებ წარმოდგენილი უნდა იყოს ხუთი ძირითადიმონაცემის მიხედვით, რომლებიც შემდეგი თანმიმდევრობით უნდა გადანაწილდეს:

ავტორის გვარი და სახელი (სახელი წარმოდგენილია ინიციალით)

წყარის გამოცემის თარიღი

ბეჭდვითი წყაროს სათაური

გამოცემის ადგილი

გამომცემლობა

მაგალითად,

Everson, S. (1991). Psychology. Cambridge: Cambridge University Press.

Pettinger, R. (2002). Global organizations. Oxford: Capston Publishing.

მნიშვნელოვანია, რომ სტუდენტმა ზუსტად დაიცვას ციტირების წესი როგორც მონაცემთათანმიმდევრობის, ისე სასვენი ნიშნების გამოყენების თვალსაზრისით.

< წყაროთა განთავსება ხდება მათი ავტორების გვარების მიხედვით ანბანური თანმიმდევრობით

< თუკი ტექსტში რომელიმე ავტორი ციტირებულია რამდენჯერმე, მონაცემები მისი შრომების შესახებ განთავსდება ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით, ანუ გამოცემის თარიღის მიხედვით

< ნაბეჭდ ხაზებს, პწკარებს, სტრიქონებს შორის დაცილება ორი ინტერვალია

< გამოყენებული ლიტერატურის გვერდზე შეტანილი ყოველი ჩანაწერი წყაროს შესახებ გაფორმებული უნდა იყოს, ე. წ. შეკიდული აბზაცის ფორმით (Hanging Indent), რაც იმას ნიშნავს, რომ კონკრეტული წყაროს შესახებ განთავსებული ინფორმაციის პირველი პწკარი გატანილია გვერდის უკიდურეს მარცხენა ბოლოში და შესაბამისად ჩანაწერი იწყება მიჯრით უშუალოდ გვერდის დასაწყისიდან. ამავე დროს, ყოველი შემდეგი პწკარი იწყება უკვე, როგორც ჩვეულებრივი აბზაცი, ანუ ხუთი სივრცითი ერთეულის დაშორებით გვერდის მარცხენა კიდიდან.

254

მაგალითად,

Mulroy, D. (2001). The war against grammar. Retrieved June 28, 2001, from

http://www2.pct.edu.courses/evara/ATEG/Mono/Mulroy/War.htm

ნაშრომის სათაურები და ტომების ნუმერაცია შესრულებული უნდა იყოს დახრილი შრიფტით

ინგლისურენოვან გამოცემებში სათაურებსა და ქვესათაურებში მხოლოდ პირველი სიტყვებიდა საკუთარი, არსებითი, ზედსართავი სახელები იწყება დიდი ასოებით.

აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ მონაცემთა სრულყოფილი სახით დოკუმენტირებისათვის დიდიმნიშვნელობა აქვს ყოველ წერტილსა და მძიმეს. თვალსაჩინოებისათვის მოგვყავს ერთი წყაროსმონაცემი, რომელშიც განზახ არის გადიდებული შრიფტი, რათა უკეთ დავიმახსოვროთძნელად შესამჩნევი დეტალები:

Wilk, M. (1975). Every day’s a matinee. New York: W. W. Norton.

თვალსაჩინოებისათვის მოგვყავს გამოყენებული ლიტერატურის გვერდის ნიმუში:

გამოყენებული ლიტერატურა

Allport, G. W. (1979). The nature of prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley. (Original work published

1954)

Berry, D. S., & Pennebaker, J. W. (1993). Nonverbal and verbal emotional expression and health. Psy- chotherapy and Psychosomatics, 59, 11–19.

Booth, W. C., Colomb, G. G., & Williams, J. M. (1995). The craft of research. Chicago: University of

Chicago Press.

Goleman, D. (1991, October 24). Battle of insurers vs. therapists: Cost control pitted against proper care.

New York Times, pp. D1, D9.

Morse, S. S. (1995). Factors in the emergence of infectious diseases. Emerging Infectious Diseases,1(1). Retrieved October 10, 1998, from http://www.cdc.gov/ncidod/EID/eid.htm

Stephan, W. G. (1985). Intergroup relations. In G. Lindzey & E. Aronson (Eds.), The handbook ofsocial psychology (3rd ed., Vol. 2, pp. 599–658). New York: Random House.

Wilson, E. O. (1998, March). Back from chaos. Atlantic Monthly, 281, 41–62

255

წყაროთა მონაცემების მითითების ნიმუშები გამოყენებული ლიტერატურისგვერდზე

გამოყენებული ლიტერატურის გვერდზე პრაქტიკულად ყველა სახის ბეჭდვითი წყაროსმონაცემები შეიძლება მოხვდეს და ამიტომ მნიშვნელოვანია ვიცნობდეთ სხვადასხვა ტიპისწყაროთა განთავსების წესს კონკრეტული ნიმუშების სახით. ქვემოთ მოცემულია მრავალიასეთი ნიმუში, რომლიც დაგვეხმარება, სწრაფად და ეფექტურად განვათავსოთ საჭიროლიტურატურა შესაბამის ადგილას.

წიგნები

წიგნი ერთი ავტორით:

Wilk, M. (1975). Every day’s a matinee. New York: W. W. Norton.

წიგნი ორი ავტორით:

Duncan, D., & Burns, K, (1997). Lewis & Clark. New York: Alfred Knopf.

წიგნი სამი ავტორით:

Alder, R W, Finn, T., Bradley, M. A., & Li, A. W. (1971). Mechanisms in organic chemistry. New York:

John Wiley.

წიგნი ექვსი ან ექვსზე მეტი ავტორით:

Johnson, L., Lewis, K., Peters, M., Harris, Y., Moreton, G., Morgan, B. et al. (2005). How far Is far? London: McMillan.

წიგნი სათაურით, რომლეშიც მითითებულია მეორე სათაური:

Tanner, J. (1992). Anxiety in Eden: A Kieikegaaidian reading of Paradise Lost. Oxford: Oxford

University Press.

წიგნი განმეორებით გამოცემის შემთხვევაში:

TAirabian, K. L. (1996). A manual /or writers ol term papers, fheses, and disserfafions

(6th ed.). Chicago: University oi Chicago Press.

წიგნი კორპორაციული ავტორების შემთხვევაში:

United Nations, Public Administration Division, (1968). Local government training. New York: Author.

256

წიგნი ტომების მითითებით:

Bartram, H. C. (1959). The cavalcade of America (Vols. 1-2). New York: Alfred Kbopf.

ხელახლა დაბეჭდილი:

Matthiessen, E O. (1970). American renaissance: Art and expression in (he age of Emeison and Whit-man. New York: Oxford University Press. (Original work published 1941)

წიგნი რედაქტორით:

Deelz, J, (Ed,). (1971). Man’s imprint Irom the past: Headings irj the methods of archaeology. Boston: Little, Brown.

წიგნი ავტორითა და რედაქტორით:

Melville, H. (1971). The confide (Original work published 1857) A

თარგმანი:

Beauvoir, S. de. (1974). All said and done (P. O’Brian, Trans.). New York: G. P. Putnarn. (Original work

published 1972)

ესე ან თავი ნაშრომთა კრებულიდან:

Woolf, V (1925). The lives of ihe obscure. In V. Woolf, Zba common wader, first series (pp. 111-118). New

York: Harcourt Brace.

სტატია ანთოლოგიაში:

Angell, R. (1981). On the ball. In P. Eschholz & A. Rosa (Eds.]. Subject and strategy (pp. 34-11). New York:Si, Martin’s Press.

პერიოდული გამოცემები

შენიშვნა: გაითვალისწინეთ, რომ წიგნებისა და ჟურნალების სათაურები დახრილი შრიფტითიწერება, სტატიის სათაურები არც დახრილი შრიფტით იწერება და არც ბრჭყალებშიამოთავსებული. ამ დროს მხოლოდ სათაურის პირველი ასო და ქვესათაურის პირველი ასოიწერება დიდი ასოთი ინგლისურენოვანი ციტირების გამოყენების შემთხვევაში.

სტატია სამეცნიერო ჟურნალიდან, რომელიც გვერდებიც დანომრილია ტომების მიხედვით:

Pfennig, D. (1997). Kinship and cannibalism. Bioscfence, 47, 667-675

სტატია სამეცნიერო ჟურნალიდან რომლის გვერდებიც დანომრილია გამოცემის მიხედვით:

Block, J. W. (1976). Sodom and Gomorrah: A volcanic disaster. Journal of Geological Education, 23(5), 74-77,

257

სტატია სამეცნიერო ჟურნალში ავტორის გარეშე:

Baby, it’s cold inside. (1997). Science. 27B, 537-538.

სტატია პროფესიულ ან პოპულარულ ჟურნალში:

Gopnik, A. (1997, November 24). The good soldier. The New Yorker, 73,106-114

სტატია პროფესიულ ან პოპულარულ ჟურნალში ავტორის გარეშე:

Robot productivity. (1982, May). Production Engineering, 29,52-55.

სტატია ყოველდღიურ გაზეთში:

Wade, N. (1997. November 261. Germ weapons: Deadly but hard to use. The New York Times, pp. AM. A15.

სტატია ყოველდღიურ გაზეთში ავტორის გარეშე:

The arithmetic of terrorism. (1997, November 14). The Washington Post, p. A26.

სტატია ენციკლოპედიაში:

Fears. J. R. (1987). Emperor’s cult. In The encyclopedia of re/igion (Vol. 5, pp. 101-102). New York:

Macmillan.

სამთავრობო დოკუმენტები

ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით სახელმწიფო დოკუმენტების დაფიქსირებისას ამატებენკატალოგის კოდს იმ შემთხვევაში, თუ ასეთი რამ არსებობს:

Carpenter, R. D. (1989). Defects in hardened timber (UCLC No. 20504424). U.S. Department of Agri-

culture, Forest Service. Washington, DC: U.S. Government Printing Office.

U.S. Environmental Protection Agency, Consumer Products Safety Commission. (1989). Asbestos in the home (SUDOCS No. Y3.C7B/3:2/AS 1/989}. Washington, DC: U.S. Government

Printing Office.

U.S. Congress, Office of Technology Assessment. (1992). The biology of mental disorders

(SUDOCS No.Y3.T22/2:2/B57/10). Washington, DC: U.S. Government Printing Office

სხვა სახის გამოცემები

წიგნის მიმოხილვა ჟურნალში:

Koenig, R. (1989, February 20). Billy the Kid [Review of the book Bitty Bathgate]. New York. 21,20-21.

258

გამოქვეყნებული ინტერვიუ:

Hernandez, F. (1997, March 20). A talk with Manuel Noriega. [Interview with Manuel Noriega].

News Report. 15. 28-30.

აუდიოვიზუალური მედია:

Whale, J. (Director). (1931). Frankenstein [Motion Picture]. United States: Universal.

სატელევიზიო და რადიო პროგრამები:

Ducat, S. (Producer). (1995, January 6). Washington week in review [Television Broadcast]. Washington,

DC: Public Broadcasting Service.

Exton, C. (Script Writer]. (1993). Peril at end iouse [Television Series Episode] (R. Rye,

Director), In B. Eastman (Producer), Mystery. Washington, DC: Public Broadcasting

Service

მუსიკალური და აუდიოჩანაწერები:

Smith, B. (19971. The Essential Bessie Smith [CD]. New York: Columbia Records.

Smith, B. (1948). Down hearted blues. On The world’s greatest blues singer [CD]. New York: Co-

lumbia Records. (Original recording February 17, 1923)

კომპიუტერული პროგრამა:

Data Desk (Version 6.0} [Computer software]. (1997). Ithaca, NY: Data Description, Inc.

CD-ROM-ი და სხვა მონაცემთა ბაზები:

Nonnan, J. L. (1996). Barcelona. Software Toolworks Multimedia Encyclopedia [CD- ROM]. Boston: Gralier

ინტერნეტწყაროები

წიგნები:

Locks, J- (1995). An essay concerning human understanding. New York: Columbia University. (Original

work published 1B90). Retrieved June 24. 2000, from htlp ://w w w. ill .colum bia.edu/projects/d igi

I exts/locke/und ersta n ding/1 ille.html

Chaney, W. J-. Diehm, W. ].. & Seeley, F. (1999). The second 50 years: A reference manual for sen-

ior citizens. Weed, CA: London Circle. Retrieved August 8, 2000, from http://www.Iondon‐circle.com/2d50.html

259

ელექტრონული წიგნის კონკრეტული თავის ციტირება:

Trochim, W. M. K. Language of research. In The research meihods knowledge base (Foundations sec.).

Cincinnatti, OH: Atomic Dog. Retrieved September B, 2001, from htlp://www.trochim.human.cor-

nell.edu/kb/language.htm

პერიოდული გამოცემები:

Cervetti, N. (1996). In the breeches, petticoats, and pleasures of Orlando. Journal Modern Literature, 20(2].

Retrieved January 8, 1998, from hi t p ://w ww. indiana.edu/-iupress/journals/mod-art2.hlml

Navarro, M. (2001, February 13). Women in sports cultivating new playing fields The Wew York Times onthe Web. Retrieved February 22, 2001, from http://ww w. nytimes.com

No link iound in violence, videos. (2000, August 81. Boston Globe Online, p. A14. Retrieved August 27,

2000, from http://www.boston.com/dailyglobe2/ .. .nk_found_in_violence_videos+.shtml

Oakes, J. (1999, January-February). Promotion or retention: Which one ie social? Harvard Education Let-ter, Retrieved August 8, 2000, from h t tp:// www. edletter.org/past/issues/1999-

jf/promotion.shtml

პერიოდული გამოცემები რომელთა დაფიქსირება მოხერხდა ელექტრონული ბიბლიოთეკისან რომელიმე სხვა ფართო ქსელის მეშვეობით:

Riernetson, L. (2000, March 27}. A ticket to private school. Newsweek. Retrieved May 5, 2000, irom Fer-

ris State University Library Web Database Access (Lexis-Nexis)

Mayo Clinic health information: Lung cancer. (2000, February 21). Retrieved June 10, 2000, from Amer-

ica Online. Keywords: Cancer; Lung Cancer.

სტატია ელექტრონულ ენციკლოპედიაში:

Daniel, R. T. (1995). The history of western music. In Brifannica Online: Macropaedia. Retrieved June 14,

1995, from http://www.eb.com: 180/cgi-bta/g:DocF-macio/5004/45/0.html

სახელმწიფო დოკუმენტები:

Probation Division of the Georgia Department of Corrections. (1997, July 1), AJfernafiVes to Incatceration.(CSP No. 239875), Retrieved February 3,1998, from http://www.harvard.edu/-innovat/aiga87.html

პირადი ვებგვერდი:

Lanthrop, O, (2000, May 28). Home page. Retrieved June 24,9000. faott

http://www.cognivis.com/olin/photos.htm

გაზეთები, ლისტსერვები და ელექტრონული მიმოწერა

Trehub, A. (2002. January 28). The conscious access hypothesis [Msg. 18]. Message posted to University

oi Houston Psyche Discussion Forum: http://listserv,uh.edu/cgi-bin/wa?A2=ind0201&L-

psyche-b8tF-&S-&P-2334

260

წერითი ნაშრომის ზოგადი ფორმატირების წესი

არსებობს კონკრეტულ მოთხოვნათა ჩამონათვალი კვლევითი ნაშრომის ფორმატირებისმიმართ, რომლთა ზედმიწევნით დაცვაც სავალდებულოა სტუდენტისათვის. ასეთმოთხოვნათა რიგს მიეკუთვნება:

ტექსტის შრიფტის ტიპი ქართულად აკრეფის შემთხვევაში:

Litnusx - 12

Acadnusx – 11

Sylfaen - 11

ინგლისურად აკრეფის შემთხვევაში:

Times New Roman - 12

Arial - 11

Bookman - 12

მანძილი პწკარებს შორის – 2 ინტერვალიველების ზომა – 1 ინჩი (2.54 სმ.)

მოთხოვნები ნაშრომის თავფურცლის მიმართ – იხ. მოთხოვნები ნაშრომის ანოტაციისა და შესავლის მიმართ – იხ.დანართების გაფორმების წესი – იხ.

თავფურცლის გაფორმება

ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით, აუცილებელია ნაშრომს გააჩნდეს თავფურცელი, რომელიცგარკვეული თანმიმდევრობით იქნება ორგანიზებული.

საბეჭდი სივრცის განსაზღვრისას უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ნაშრომის ტექსტიდაცილებული უნდა იყოს გვერდის მარჯვენა და მარცხენა ნაპირიდან 1 ინჩის (2.54 სმ)მანძილზე.

თავფუცლის ზედა მარჯვენა კუთხეში განთავსებულია, ე. წ. თანმდევი სათაური, რომელიცსრული სათაურის შემოკლებულ ვერსიას წარმოადგენს და გვერდის აღმნიშვნელი ციფრისაგანხუთი სივრცობლივი ერთეულით არის დაცილებული. თანმდევი სათაურის სიტყვებისრაოდენობა შეზღუდულია 50 სიმბოლომდე. თანმდევი სათაური უნდა გამოჩნდესაკადემიური ნაშრომის ყოველ გვერდზე, იმავე ადგილას გვერდის აღმნიშვნელი ციფრიდანხუთი ინტერვალის დაშორებით.

ნაშრომის სრული სათაური თავფურცელის შუა ნაწილის ოდნავ ზემოთ უნდა გამოჩნდეს.უშუალოდ სათაურის ქვემოთ სამი ინტერვალის დაშორებით იწერება ნაშრომის ავტორისსახელი და გვარი. უნივერსიტეტისა და იმ სკოლის დასახელება, სადაც კვლევითი ნაშრომიშეიქმნა, უნდა განთავსდეს ნაშრომის ავტორის სახელისა და გვარის შემდეგ ასევე სამიინტერვალის დაშორებით.

თავფურცელზე ცალკე მონაკვეთად ჩნდება ნაშრომის ხელმძღვანლისა და ექსპერტის გვარი.ამ შემთხვევაში, ჯერ იწერება ხელმძღვანლის სახელი და გვარი, ხოლო მის ქვემოთ, ერთიინტერვალის დაცილებით ექსპერტის სახელი და გვარი.

თავფურცელის ბოლოს, მის შუა ნაწილში იწერება ნაშრომის გამოცემის თარიღი.

261

სქემატური სახით ნაშრომის თავფურცელი შემდეგნაერად გამოიყურება:

თანმდევი სათაური 1

სრული სათაური

ნაშრომის ავტორი

უნივერსიტეტი და სკოლა

ხელმძღვანელი

ექსპერტი

გამოცემის ადგილითარიღი

262

თავფურცლის ნიმუში:

სკოლების თვითშეფასება 1

სკოლების თვითშეფასება, როგორც განათლების ხარისხის უზრუნველყოფის

მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი

რუსუდან ჯანჯიბუხაשვილი

სამაგისტრო ნაשრომი ესრულებულიაש

საქართველოს უნივერსიტეტის

ეკონომიკის, ბიზნესის და მართვის სკოლის

მაგისტრის აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად

ხელმძღვანელი: პროფესორი ლიკა ღლონტი

ექსპერტი: პროფესორი ალვაש დუნდუა

თბილისი

2010

263

დანართების გაფორმება

ცხრილების, დიაგრამების, სურათებისა და სხვა ვიზუალური მასალის განთავსება ნაშრომშიხდება ორი სახით: ტექსტის შიგნით (ჩართული სახით) და ტექსტის გარეთ (დანართის სახით).

ტექსტის შიგნით განთავსებისას საჭირო ცხრილები, დიაგრამები და სხვა ვიზუალურიფიგურები თავსდება, რაც შეიძლება ახლოს იმ ადგილთან, სადაც ის პირველად იყო ნახსენებიან განხილული. დასათაურების დროს ყოველი ცხრილი, დიაგრამა და სურათითანმიმდევრულად ინომრება, ხოლო სათაურის ტექსტი კი შემოდის დახრილი შრიფტით (Ita-lics).

ცხრილი N 1.

სკოლის შეფასების მოდელები მსოფლიოში

წყარო: (ბრეგვაძე, 2010. გვ. 7)

ხშირად კონკრეტული ცხრილი ან დიაგრამა დამატებითი ინფორმაციის მოყვანას,განმარტებებსა და კომენტარებს საჭიროებს. ასეთი სახის ინფორმაცია განსაკუთრებულიმინაწერის /შენიშვნის სახით თავსდება ცხრილის ან დიაგრამის ქვევით. არსებობს სამი სახისშენიშვნა:

1. ზოგადი შენიშვნა (General Notes), რომელშიც გამოიყენება სიტყვა “შენიშვნა“ დახრილიშრიფტით. აქ შეგვიძლია განვათავსოთ ზოგადი სახის ინფორმაცია. მაგალითად, ცნობებიჩვენს მიერ გამოყენებული წყარის შესახებ.

2. სპეციფიკური შენიშვნა (Footnotes), რომელიც ცხრილში წარმოდგენილ კონკრეტულდეტალებს განმარტავს. მის აღსანიშნავად ვიყენებთ ასოებს – ა, ბ, გ, დ, და ა. შ. ყოველი ასოწარმოადგენს რომელიმე კონკრეტულ დეტალს. ასოები ამ შემთხვევაში მოცემულია, ე. წ.სუპერსკრიპტის (Superscript) ფორმით, რომელიც ზომით ჩვეულებრივი ასოს ნახევარია დასპეციფიკური შენიშვნის დასაწყისში იწერება, უშუალოდ პირველი სიტყვის საწყისი ასოსწინ.

3. ალბათობრივი შენიშვნა (Probability Notes) წარმოდგენილია ასტერიქსის (*) ან სხვარომელიმე სიმბოლოს სახით და სტატისტიკურ სიმრავლეთა მნიშვნელობის გამოსახატავადგამოიყენება. მაგალითად, *p < .05 დდ **p < .01

ტექსტის გარეთ ნაშრომში აღნიშნული სხვადასხვა სახის დოკუმენტი და ვიზუალურითვალსაჩინოება (ცხრილები, დიაგრამები, სურათები და სხვა) თავსდება დანართის ფორმით,გამოყენებული ლიტერატურის გვერდის შემდეგ. ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით ისინი

264

გარკვეული სტანდარტის შესაბამისად უნდა წარმოვადგინოთ. ზოგადად, ყოველითვალსაჩინოების ზემოთ მითითებული უნდა იყოს თვასაჩინოების ტიპი (ცხრილი, სურათიდა ა. შ.) და მისი კონკრეტული სათაური. ყოველი დანართი, თვალსაჩინოება, დოკუმენტი უნდადაინომროს შესაბამისი თანმინდევრობით. კონკრეტული დანართი დოკუმიეტის ქვემოთ უნდამიუთითოთ შესაბამისი წყარო, იმ შემთხვევაში, თუ იგი ჩვენ მიერ შექმნილი არ არის.

იხილეთ სამი ტიპის დანართის (ცხრილი, დიაგრამა, სურათი) რამდენიმე ნიმუში:

ცხრილები:

ცხრილი N 1

სხვაობა ფორმალურ და არაფორმალურ მეთოდოლოგიას შორის

წყარო (Stacks, Dow W., 2002 p.52)

265

ცხრილი N 7.

მეოთხე კლასის მოსწავლეები

წყარო: (International Student Achievement in Mathematics, Ch.1. 2007. p.34)

266

დიაგრამები:

267

268

სურათები:

დანართი 2. მონტესორის მიერ შექმნილი დიდაქტიკური მასალა ზომის აღქმის უნარისგამომუშავებისათვის.

დანართი 3. დიდაქტიკური მასალა ფერთა შესასწავლად.

269

სავარჯიშოები:

13. 01. დაალაგეთ წყაროს შესახებ არსებული მონაცემები ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით:

1. (1960).

შეგნებულობისა და აქტიურობის პრინციპი სწავლებაში. (გვ. 15-73) ცოდნაამონაშვილი, შ. თბილისი.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

2.

New York.

Crown Publishers.

Britton, L.

(2007).

Montessori: Play and Learn.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

3.Britton, L.

(2007).

Montessori: Play and Learn.

New York.

Crown Publishers.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

4.

განათლება(1989) თხზულებები. ენის სწავლების საკითხები. (გვ.5-21) თბილისი. გოგებაშვილი, ი.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

270

5.

Harper & Row

Zaris, R. S.

Curriculum: Principles and Foundations.

(2003).

New York.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

6.(1951). თბილისი. სწავლების პრინციპები, ორგანიზაცია და მეთოდები. განათლებალორთქიფანიძე, დ.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

7.თბილისი.განწყობის ფსიქოლოგია. თსუუზნაძე, დ. (1995)

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

8.(19470) ბავშვის ფსიქოლოგია. თბილისი. უზნაძე, დ. თსუ

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

271

9.

Montessori, M.

New York.

Schocken books.

(1964).

The Montessori Method.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

10.

Balladio, N.

Roma.

Ancora.

(2009).

Sguardi Sulla Sscuola.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

11.

Pollicy Studides for Educational Leaders.

Folwer, F.C.

New Jersey.

Pearson

(2004).

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

12.

(2001).

Environmental Influence on developmental change.

Oxford.

Emde, R.

University Press.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

272

13.

Doman, G.

Milano.

Armando Editore

(2003).

leggere a tre anni

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

14.

Critical Pedagogy.

London.

Kanpol, B.

(1999).

Bergin & Garvey.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

15.

(1998).

London.

O’Conner, D.J.

Introduction to the Philosophy of Education.

Routledge & Kegan Ppaul.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

13. 02. დაალაგეთ წყაროს შესახებ არსებული მონაცემები ეი-ფი-ეი-ს სტილის მიხედვით:

1.

(2007).

USA.

Dalton, C.

Five Steps for Effective teaching.

Jossey-Bass.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

273

2.

USA.

Doman, G.

Square One Pubblishers

(2006).

How Teach Your Baby to Read: The Gentle Revolution.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

3.

Slavin, R. E.

Educational psychology: Theory and Practice.

Motivating students to learn.(2006).

Boston,

(8th ed),Pearson Education.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

4.

(3rd ed., Vol. 2, pp. 599–658).

Stephan, W. G.

The handbook of social psychology(1985).

Intergroup relations.

In G. Lindzey & E. Aronson

(Eds.),

Random House.

New York:

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

5.

Goleman, D.

pp. D1, D9.

New York Times,

(1991, October 24).

Battle of insurers vs. therapists: Cost control pitted against proper care.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

274

6.

Morse, S. S.

From http://www.cdc.gov/ncidod/EID/eid.htm

(1995).

Emerging Infectious Diseases,1(1).

Retrieved October 10, 1998,

Factors in the emergence of infectious diseases.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

7.

(1992).

from http://www.encyclopedia.com/doc/1P3‐418782321.htmlQuality schooling, conservative education policy and educational change in Australia.

Retrieved February 8, 2010,

Journal of Educational Policy 7, 379–397.

Angus, L. B.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

8.

Nonverbal and verbal emotional expression and health.

Psychotherapy and Psychosomatics,Berry, D. S., & Pennebaker, J. W.

59, 11–19.

(1993).

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

9.

Psychological Science,Abelson, R. P.

8, 12-15.

(1997).

On the surprising longevity of flogged horses: Why there is a case for the significance test.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

275

10.

Health Affairs (Millwood),McGlynn, E. A., & Brook, R. H.

20(3), 82-90.

(2001).

Keeping quality on the policy agenda.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

13. 03. იპოვეთ და შეასწორეთ წყაროს მითითების დროს დაშვებული შეცდომები

Holman, H., (2009), Experimental Pedagog; Bibliolife USA.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

გერიგი, რ. და ზიმბარდო, ფ. (2009) ფსიქოლოგია და ცხოვრება. თბილისი, თსუგამომცემლობა.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

ნადირაშვილი. შ. (1975). პიროვნების სოციალური ფსიქოლოგია, თბილისი, თსუგამომცემლობა.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

ტყემალაძე რ., და დალაქიშვილი ნ., ა.შ. სწავლება და შეფასება.© მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი (2008).

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Baron, R. A., Branscombe, N. R., and Byrne, D., (2008), Social Psychology, New York , Pearson

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

276

Farrell, T.S.C. , (2009), Talking, Listening and Teaching: A Guide to Classroom Communication. Under-standing Classroom Communication. pp.1-15. Corwin Press. USA.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

George, J. and Jones, G. (2008) Understanding and Managing Organizational Behavior. pp. 181-201. Pear-

son. New Jersey.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Lavoie, R., The Motivation Breakthrough: 6 Secrets of Turning on the Tuned-Out Child. New York. Simon

& Schuster. pp. 371-375. (2007).

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Mendler, B.D. Curwin, R.L. and Mendler, A.N., (2008). Strategies for Successful Classroom Management-

Corwin Press. pp. 51-91. . USA.

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Taylor, S. E. Peplau, L. A. and Sears, D. O., (2006), Social Psychology. Pearson, New Jersey.

International Affairs Office, U.S. Department of Education (2007. December): Accreditation and Quality As-

surance: School-Level Accreditation. Retrieved February 8, 2010, ……

http://www.ed.gov/international/usnei/us/accred-school.doc

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

Quality Assurance Standard for Accreditation of Secondary Schools//New Zeland Qualifications Authority/

May 2004. ————— February 8. 2010. ——- http://www.nzqa.govt.nz/for‐providers/docs/qastd‐schools.doc

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

277

School evaluation for quality improvement (2002. July 2-4). Meeting of the Asian Network of Training andResearch Institutionsin Educational Planning. Kuala Lumpur, Malaysia. ————- February 8. 2010. —

— http://www.iiep.unesco.org/

13.04. დაწერეთ ეი-ფი-ეი სტილის მოკლე ციტირების სამი ნიმუში:

1. —————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

2. —————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

3. —————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

13.05. დაწერეთ ეი-ფი-ეი სტილის ვრცელი პერეფრაზის ორი ნიმუში:

1. —————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

278

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

2. —————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

—————-—————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

279

13.06. დაწერეთ ეი-ფი-ეი სტილის ვრცელი ციტირების ორივე ტიპის თითო-თითო ნიმუში:

1. —————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

2. —————————————————————————————————————————

—————————————————————-—————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

13.07. დაწერეთ ეი-ფი-ეი სტილის მიხედვით წიგნის ავტორების თითო-თითო ნიმუში:

1. ავტორი ორია: ირმა მიმინოშვილი, ია ბეროძე;

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

280

2. ავტორი ერთია: ჯონ სმიტი;

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

3. ავტორი სამია: მარინა მათიაშვილი; სოფიო მიქაძე, კლერა კენი;

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

13.08. დაწერეთ ეი-ფი-ეი სტილის მიხედვით გამოყებნებული ლიტერატურის სია (ექვსიდასახელება):

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

——————————————————————————————————————————

13.09. დაწერეთ ეი-ფი-ეი სტილის მიხედვით თავფურცლის ნიმუში:

უნივერსიტეტი: საქართველოს უნივერსიტეტი

სკოლა: ინფორმაციული და საინჟინრო სკოლა

რეფერატის სათაური: კომპიუტერული პროგრამები

სტუდენტი: თათია მუმლაძე

ადგილი, წელი: თბილისი, 2008 წელი.