Page 1
เรองตองรนางสาวปรานสขศรผอ�านวยการกลมเผยแพรขอมลทางวชาการ
และวารสารส�านกวจยและวชาการส�านกงานศาลปกครอง
ในทดนไดรบความเดอดรอนเสยหายจากน�าทวมขง พนทท�านาและพชผลทางการเกษตร ทงยงทบเสนทาง เดนท ผานเขาออกสทางสาธารณะเนองจากคลอง มความสงจากระดบพนดนปกตประมาณ2เมตร
เมอเอกชนผเสยหายไดรองทกขใหด�าเนนการแกไข แตองคการบรหารสวนจงหวดไมด�าเนนการแกไข จงน�าคดมาฟองตอศาลปกครอง โดยฟององคการ บรหารสวนจงหวด เปนผถกฟองคดท 1 ผวาราชการ จ งห วด เป น ผ ถ กฟ อ งคดท 2 และม ค� าขอ ให ศาลปกครองมค�าพพากษาใหผถกฟองคดจดท�าเสนทาง สญจร และแกไขคลองพพาทโดยวางทอระบายน�า ขนาดเสนผาศนยกลางไมนอยกวา80เซนตเมตร
ค ด น ม ข อ เ ท จ จ ร ง ท ร บ ฟ ง เ พ อ ย ต เ ก ย ว ก บ การด�าเนนการแกไขปญหาคอ
•องคการบรหารสวนจงหวดไดแตงตงคณะกรรมการ เสนอแนวทางการแก ไขปญหาความ เ ดอดร อน และตอมาคณะกรรมการฯ ไดรายงานวาคลองพพาท มแนวคนดนยกระดบสงประมาณ 1 เมตรถง 2 เมตร
หนวยง�นของรฐ “มสทธ” แตก�รใชสทธ สร�งคว�มเสยห�ยแกผอน...ตองรบผด !!
นบแตนตอไป ส�านกงานศาลปกครองจะไดน�าความรทมเนอหาสาระ เกยวกบขอพพาททางปกครองทศาลปกครองไดมค�าพพากษาแลว มาน�าเสนอ ในรปแบบ “อทาหรณจากคดปกครอง” ทผอานสามารถท�าความเขาใจ ไดงายและน�าความรไปใชประโยชน ทงในดานการปกปองคมครองสทธของตน จากการใชอ�านาจของฝายปกครอง และหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาท ของรฐสามารถน�าไปใชเปนแนวทางในการปฏบตราชการทดเพอใหการบรหาร ราชการแผนดนเปนไปอยางมประสทธภาพและประชาชนไดรบการคมครองสทธ อยางถกตองและเปนธรรม
ดงเชนอทาหรณจากคดปกครองเรองแรกทจะน�ามาฝากในฉบบน เปนขอพพาท อนเกดจากการทองคการบรหารสวนจงหวด (หนวยงานทางปกครองตามมาตรา3 แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.2542) ใชอ�านาจด�าเนนกจการตามพระราชบญญตองคการบรหารสวนจงหวดพ.ศ. 2540 โดยกอสรางคลองสงน�าในพนทสาธารณะ แตท�าใหเอกชนซงเปนผมกรรมสทธ
เปนโอกาสอนดทสำานกงานศาลปกครองไดมสวนรวมในการเผยแพร ความรเกยวกบกฎหมายปกครองจากคดพพาททางปกครองซงเปน ขอพพาททอยในอำานาจของ“ศาลปกครอง” ใน“วารสารยตธรรม”คอลมน“เรองตองร”
62 วารสารยตธรรม กระทรวงยตธรรม
Page 2
เรองตองร
ยาว 710 เมตร ไมมการวางทอระบายน�าเปนเหตให น� าท วม พนทท� านาของราษฎรด านเหนอน� าจร ง เนองจากไมสามารถระบายน�าไดและเจาของพนท รายอนไมยนยอมใหถมคลองพพาทท�า เ ปนถนน แตเหนควรซอมแซม จดหาระบบสงน�าและวางทอ ลอดแนวคนดนเพอระบายน�า
• ผอ�านวยการกองชางไดรายงานผลการตรวจสอบ ขอเทจจรงวา ปจจ บนคลองพพาทมสภาพช�า รด ใชประโยชน ไม ได เน องจากราษฎรทบขด เจาะ เพอระบายน�าทวมขงในพนทท�านา
• องคการบรหารสวนจงหวดไดตงงบประมาณรายจายเพมเตม เพอเปนคาปรบปรงระบบสงน�า โดยในสวนของงานวางทอคอนกรตอดแรงก�าหนด เสนผาศนยกลางทอ 0.60 เมตร ตอมาองคการบรหาร สวนจงหวดไดยกเลกโครงการ โดยผฟองคดไดคดคานวา แนวทางการแกไขปญหาดงกลาวเปนแนวทางทไมอาจ แก ไขปญหาน� าท วม ข ง ใน พนท ของ ผฟ อ งคด ไ ด แตผ ฟองคดกไมไดเสนอแนวทางการแกไขปญหา ตามทผฟองคดประสงค
ปญหา คอ การทองคการบรหารสวนจงหวด ก อ ส ร า ง ค ล อ ง พ พ า ท เ ป น ก า ร ก ร ะ ท� า ล ะ เ ม ด ตอผฟองคดหรอไม
หากเปนการกระท�าละเมดองคการบรหารสวนจงหวด ตองด�าเนนการอยางใดอยางหนงเพอแกไขเยยวยา ความเดอดรอนเสยหายใหแกผฟองคดหรอไม?
ทงทการด�าเนนการกอสรางคลองสงน�าเพอจดให มระบบสงน�าเปนอ�านาจหนาทขององคการบรหาร สวนจงหวดตามพระราชบญญตองคการบรหาร สวนจงหวด พ.ศ. 2540 ในทสาธารณประโยชน และผฟองคดไดคดคานการซอมแซมคลองพพาท ดงกลาว
ศาลปกครองส งส ด ว น จ ฉ ยว า เม อปรากฏ ขอเทจจรงวา ผฟองคดไดยนฟองศาลจงหวดเพอขอให เจาของท ดนทตนเองใช เปนทางเดนผานเขาออก
สทางสาธารณะเปดทางจ�าเปนให และตอมาไดมการจดทะเบยนภาระ จ�ายอมในโฉนดทดนของเจาของทดนดงกลาว โดยผฟองคดสามารถใช เปนทางเขาออกสสาธารณะได ประกอบกบคลองพพาทไดกอสรางบรเวณ แนวเขตทดนทมใชทดนของเจาของทดนทผฟองคดไดจดทะเบยนภาระจ�ายอม การกอสรางคลองพพาทจงไมไดเปนผลท�าใหผฟองคดไมสามารถเขาออก สทางสาธารณะได
แตเ มอรบฟงไดวา การกอสรางคลองพพาทสงผลใหเปนการปดกน ทางน�าไหล และไมไดจดท�าทอระบายน�าเพอระบายน�าจากทสงลงส ทต�า โดยสะดวก เ ปนเหตท� า ใหน� าท วมนาขาวและพชผลทางการเกษตร ของผฟองคดและราษฎรรายอนเสยหาย จงเปนการใชสทธ ทมแตจะให เกดความเสยหายแกบคคลอน อนเปนการกระท�าอนมชอบดวยกฎหมาย ตามมาตรา 421 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงเปนการ ละเมดตอผฟองคด แตเมอผฟองคดไมได เสนอเอกสารพยานหลกฐาน ตอศาลเก ยวกบแนวทางการแ ก ไขปญหา จ งรบฟ ง ได ว า แนวทาง การแกปญหาทองคการบรหารสวนจงหวดเสนอสามารถแกไขปญหาได จงเหนควรใหองคการบรหารสวนจงหวดด�าเนนการวางทอระบายน�า เพ อม ให น� า ไหลท วมท ด นของผ ฟ อ งคด โดยวางท อระบายน� า ให ม ขนาดเ สน ผา ศนย กลางทอ ไมน อยกว า 0 .60 เมตร ตามแนวทาง ทองคการบรหารสวนจ งหวดเสนอ (ค�าพพากษาศาลปกครองส งสด ทอ.1848/2559)
ค�าพพากษาศาลปกครองสงสดในคดน ถอวาเปนบรรทดฐานการปฏบต ราชการทดเกยวกบการด�าเนนการตามอ�านาจหนาทของหนวยงานของรฐ ซงแมวากฎหมายจะอนญาตใหมสทธทจะด�าเนนการอยางหนงอยางใดได เพอประโยชนสาธารณะกตาม แตการใชสทธนนจะตองค�านงถงความเสยหาย ทจะเกดขนแกเอกชนดวย เพราะถงแมวาจะมสทธด�าเนนการได แตหาก การใชสทธนนไปกระทบตอสทธของผอน ท�าใหเกดความเสยหายแกผอนนน ยอมถอ ได ว า เปนการกระท� าละเมดและตองชดใชค า เส ยหายใหแก ผ เ สยหาย นอกจากน คด นยงเปนอทาหรณทดส�าหรบเอกชนท ไดรบ ความเดอดรอนเสยหายวา จะตองแสดงพยานหลกฐานท เหนวาส�าคญ เพอประกอบการพจารณาวนจฉยของศาลดวยเพราะในการด�าเนนคดปกครอง ในศาลปกครอง กระบวนพจารณาจะท�าในรปลายลกษณอกษร พยานหลกฐาน อนเปนเอกสารทโตตอบระหวางคกรณในส�านวนคดถอวามความส�าคญ อยางมากแมวากระบวนวธพจารณาคดของศาลปกครองจะใช“ระบบไตสวน” ( ซงแตกตางจากกระบวนวธพจารณาคดในศาลยตธรรมซงใช “ระบบ กลาวหา”) โดยตลาการจะเปนผท�าหนาทแสวงหาขอเทจจรงเพอใหได ขอเทจจรงในคดโดยครบถวน ไมยดตดอยกบขอเทจจรงเพยงเทาทคกรณ (คความ) น�าเสนอหรอกลาวอางเทานนกตาม แตในขณะเดยวกนระบบ วธพจารณาคดของศาลปกครองกยงเปดโอกาสให คกรณมสทธ โตแยง คดคานการน�าเสนอหรอกลาวอางของคกรณอกฝายหนงเสมอตามหลกการ รบฟงความสองฝาย ดง นน หากคกรณมพยานหลกฐานทควรโตแยง หรอสนบสนนความเหนอนเปนประโยชนตอผลคดกสมควรทจะเสนอ ตอศาลใหปรากฏในส� านวนคด เ พอใหศาลใชประกอบการพจารณา เพอความเปนธรรมตอไป
63Justice Magazine Ministry of Justice
Page 3
เรองตองร
ยาว 710 เมตร ไมมการวางทอระบายน�าเปนเหตให น� าท วม พนทท� านาของราษฎรด านเหนอน� าจร ง เนองจากไมสามารถระบายน�าไดและเจาของพนท รายอนไมยนยอมใหถมคลองพพาทท�า เ ปนถนน แตเหนควรซอมแซม จดหาระบบสงน�าและวางทอ ลอดแนวคนดนเพอระบายน�า
• ผอ�านวยการกองชางไดรายงานผลการตรวจสอบ ขอเทจจรงวา ปจจ บนคลองพพาทมสภาพช�า รด ใชประโยชน ไม ได เน องจากราษฎรทบขด เจาะ เพอระบายน�าทวมขงในพนทท�านา
• องคการบรหารสวนจงหวดไดตงงบประมาณรายจายเพมเตม เพอเปนคาปรบปรงระบบสงน�า โดยในสวนของงานวางทอคอนกรตอดแรงก�าหนด เสนผาศนยกลางทอ 0.60 เมตร ตอมาองคการบรหาร สวนจงหวดไดยกเลกโครงการ โดยผฟองคดไดคดคานวา แนวทางการแกไขปญหาดงกลาวเปนแนวทางทไมอาจ แก ไขปญหาน� าท วม ข ง ใน พนท ของ ผฟ อ งคด ไ ด แตผ ฟองคดกไมไดเสนอแนวทางการแกไขปญหา ตามทผฟองคดประสงค
ปญหา คอ การทองคการบรหารสวนจงหวด ก อ ส ร า ง ค ล อ ง พ พ า ท เ ป น ก า ร ก ร ะ ท� า ล ะ เ ม ด ตอผฟองคดหรอไม
หากเปนการกระท�าละเมดองคการบรหารสวนจงหวด ตองด�าเนนการอยางใดอยางหนงเพอแกไขเยยวยา ความเดอดรอนเสยหายใหแกผฟองคดหรอไม?
ทงทการด�าเนนการกอสรางคลองสงน�าเพอจดให มระบบสงน�าเปนอ�านาจหนาทขององคการบรหาร สวนจงหวดตามพระราชบญญตองคการบรหาร สวนจงหวด พ.ศ. 2540 ในทสาธารณประโยชน และผฟองคดไดคดคานการซอมแซมคลองพพาท ดงกลาว
ศาลปกครองส งส ด ว น จ ฉ ยว า เม อปรากฏ ขอเทจจรงวา ผฟองคดไดยนฟองศาลจงหวดเพอขอให เจาของท ดนทตนเองใช เปนทางเดนผานเขาออก
สทางสาธารณะเปดทางจ�าเปนให และตอมาไดมการจดทะเบยนภาระ จ�ายอมในโฉนดทดนของเจาของทดนดงกลาว โดยผฟองคดสามารถใช เปนทางเขาออกสสาธารณะได ประกอบกบคลองพพาทไดกอสรางบรเวณ แนวเขตทดนทมใชทดนของเจาของทดนทผฟองคดไดจดทะเบยนภาระจ�ายอม การกอสรางคลองพพาทจงไมไดเปนผลท�าใหผฟองคดไมสามารถเขาออก สทางสาธารณะได
แตเ มอรบฟงไดวา การกอสรางคลองพพาทสงผลใหเปนการปดกน ทางน�าไหล และไมไดจดท�าทอระบายน�าเพอระบายน�าจากทสงลงส ทต�า โดยสะดวก เ ปนเหตท� า ใหน� าท วมนาขาวและพชผลทางการเกษตร ของผฟองคดและราษฎรรายอนเสยหาย จงเปนการใชสทธ ทมแตจะให เกดความเสยหายแกบคคลอน อนเปนการกระท�าอนมชอบดวยกฎหมาย ตามมาตรา 421 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงเปนการ ละเมดตอผฟองคด แตเมอผฟองคดไมได เสนอเอกสารพยานหลกฐาน ตอศาลเก ยวกบแนวทางการแ ก ไขปญหา จ งรบฟ ง ได ว า แนวทาง การแกปญหาทองคการบรหารสวนจงหวดเสนอสามารถแกไขปญหาได จงเหนควรใหองคการบรหารสวนจงหวดด�าเนนการวางทอระบายน�า เพ อม ให น� า ไหลท วมท ด นของผ ฟ อ งคด โดยวางท อระบายน� า ให ม ขนาดเ สน ผา ศนย กลางทอ ไมน อยกว า 0 .60 เมตร ตามแนวทาง ทองคการบรหารสวนจ งหวดเสนอ (ค�าพพากษาศาลปกครองส งสด ทอ.1848/2559)
ค�าพพากษาศาลปกครองสงสดในคดน ถอวาเปนบรรทดฐานการปฏบต ราชการทดเกยวกบการด�าเนนการตามอ�านาจหนาทของหนวยงานของรฐ ซงแมวากฎหมายจะอนญาตใหมสทธทจะด�าเนนการอยางหนงอยางใดได เพอประโยชนสาธารณะกตาม แตการใชสทธนนจะตองค�านงถงความเสยหาย ทจะเกดขนแกเอกชนดวย เพราะถงแมวาจะมสทธด�าเนนการได แตหาก การใชสทธนนไปกระทบตอสทธของผอน ท�าใหเกดความเสยหายแกผอนนน ยอมถอ ได ว า เปนการกระท� าละเมดและตองชดใชค า เส ยหายใหแก ผ เ สยหาย นอกจากน คด นยงเปนอทาหรณทดส�าหรบเอกชนท ไดรบ ความเดอดรอนเสยหายวา จะตองแสดงพยานหลกฐานท เหนวาส�าคญ เพอประกอบการพจารณาวนจฉยของศาลดวยเพราะในการด�าเนนคดปกครอง ในศาลปกครอง กระบวนพจารณาจะท�าในรปลายลกษณอกษร พยานหลกฐาน อนเปนเอกสารทโตตอบระหวางคกรณในส�านวนคดถอวามความส�าคญ อยางมากแมวากระบวนวธพจารณาคดของศาลปกครองจะใช“ระบบไตสวน” ( ซงแตกตางจากกระบวนวธพจารณาคดในศาลยตธรรมซงใช “ระบบ กลาวหา”) โดยตลาการจะเปนผท�าหนาทแสวงหาขอเทจจรงเพอใหได ขอเทจจรงในคดโดยครบถวน ไมยดตดอยกบขอเทจจรงเพยงเทาทคกรณ (คความ) น�าเสนอหรอกลาวอางเทานนกตาม แตในขณะเดยวกนระบบ วธพจารณาคดของศาลปกครองกยงเปดโอกาสให คกรณมสทธ โตแยง คดคานการน�าเสนอหรอกลาวอางของคกรณอกฝายหนงเสมอตามหลกการ รบฟงความสองฝาย ดง นน หากคกรณมพยานหลกฐานทควรโตแยง หรอสนบสนนความเหนอนเปนประโยชนตอผลคดกสมควรทจะเสนอ ตอศาลใหปรากฏในส� านวนคด เ พอใหศาลใชประกอบการพจารณา เพอความเปนธรรมตอไป
63Justice Magazine Ministry of Justice