ANTALYA FİRMALARINA YÖNELİK ENDÜSTRİ 4.0 DURUM ...akdeniztto.com.tr/wp-content/uploads/2019/01/endustri_4...1.Sanayi Devrimi 1870 2.Sanayi Devrimi 1969 3.Sanayi Devrimi Bugün

1

ANTALYA FİRMALARINAYÖNELİK ENDÜSTRİ 4.0 DURUM TESPİTİÖlçeğin Geliştirilmesi ve Pilot Uygulama Projesi

2 3

TABLOLAR DİZİNİ ŞEKİLLER DİZİNİ EKİPÖNSÖZGİRİŞ1. TEORİK ARKA PLAN: ENDÜSTRİ 4.0 KAVRAMI1.1. Endüstri 4.01.2. Endüstri 4.0’ın Tarihsel Gelişimi1.3. Endüstri 4.0 Dönüşümünü Sağlayan Teknolojiler 1.4. Neden Endüstri 4.0?1.5. Endüstri 4.0 Prensipleri1.6. Endüstri 4.0 Tespitine Yönelik Çalışmalar

2. ENDÜSTRİ 4.0 DURUM TESPİTİ: ANTALYA FİRMALARINA YÖNELİK ARAŞTIRMA2.1. Araştırmanın Tasarımı2.2. Kullanılan Analiz Yöntemleri

3. BULGULAR

4. SONUÇLAR VE TARTIŞMA

5. ÖNERİLER

6. GELECEĞE BAKIŞ

7. KAYNAKÇA

8. EKLER8.1. Anket Örneği

4-58-12141515151722-232424

31

3131

32

51

52

52

56

57

İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ3.1. Firmaların Organizasyon Yapısı Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması3.2. Firmaların Kaynaklar Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması3.3. Firmaların Bilgi Sistemleri Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması 3.4. Firmaların Kültür Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

ŞEKİLLER DİZİNİ1.1. Endüstrinin Tarihsel Gelişimi 1.2. Endüstri 4.0 Teknolojileri1.3. Endüstri 4.0’ın Avantajları 1.4. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Bileşenleri1.5. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Bilgi Sistemleri Bileşeni1.6. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Kaynaklar Bileşeni 1.7. Endüstri 4.0 Olgunluk Bileşeni Organizasyon Yapısı Bileşeni1.8. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Kültür Bileşeni1.9. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Gelişim Basamakları 3.1. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Personellerin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı3.2. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Personellerin Eğitim Durumuna Göre Oransal Dağılımı3.3. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Mühendis Sayısı3.4. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Mühendis Sayısının Diğer Meslek Gruplarına Göre Oransal Dağılımı3.5. Ar-Ge Departmanı Mevcudiyeti3.6. Akredite Ar-Ge Departmanı Mevcudiyeti3.7. Firmalarda Görevli Ar-Ge Personelinin Dağılımı3.8. Ar-Ge Çalışanlarının Toplam Çalışanlar İçerisindeki Dağılımı3.9. Yanıtlayıcı Firma Personelleri İçerisinde Endüstri 4.0 Alanında Çalışabilecek İşgücü 3.10. Çalışmaya Katılan Firmaların Sektörel Dağılımı3.11. Yanıtlayıcı Firmaların İşletme Ölçeği Değerlendirmesi3.12. Firmaların Son 5 Yıllık Karlılık Trendi ve Oransal Dağılımı3.13. Çalışmaya Katılan Firmaların Faaliyet Kapsamı3.14. Firmaların Organizasyon Yapısı Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması 3.15. Firmaların Kaynaklar Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması3.16. Firmaların Bilgi Sistemleri Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması 3.17. Firmaların Kültür Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

32404244

1518-1922-2326272728292932333434

35353637373738383943454750

4 5

EN

DÜ

STR

İ 4.0

DOÇ. DR. OLGUN KİTAPCI AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTMM. CEM SAKARYA AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTMDOÇ. DR. İ. TAYLAN DÖRTYOL AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ PAZARLAMA BÖL.MELİH KOÇYİĞİT AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM İSMAİL VELİ SEZGİN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM ÖZGÜL YAHYAOĞLU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM NESRİN ÇELİK AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM MERVE BİLGEN ÇIKDIN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TTM

YRD. DOÇ. DR. ALİ CEM BAŞARIR Antalya Bilim Üniversitesi TTOYRD. DOÇ. DR. SEMAİL ÜLGEN Antalya Bilim Üniversitesi Endüstri Müh. Böl.ARŞ. GÖR. CANSU ALTAN Antalya Bilim Üniversitesi Endüstri Müh. Böl.ARŞ. GÖR. ALİ ENGİN DORUM Antalya Bilim Üniversitesi Endüstri Müh. Böl.HÜSEYİN KARATAŞ Antalya Bilim Üniversitesi Endüstri Müh. Böl.

Prof. Dr. Murat Ali Dulupçu, Arş. Gör. Tuğçe Tatoğlu, Yrd. Doç. Dr. Sevgi Şengül, Yrd. Doç. Dr. Masood

Jabarnejad, Elif Tanrıkulu ve Sude Tuncer Keşci’ ye projeye katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ AKİŞMER TEKNOLOJİ TRANSFER MERKEZİ

ANTALYA BİLİM ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSİ

Antalya Ticaret ve Sanayi OdasıGöksu Mahallesi Gazi Bulvarı No: 481 Kepez/Antalya T: 0 242 314 37 37F: 0 242 314 37 38Web: [email protected]

Akdeniz Üniversitesi Akişmer Teknoloji Transfer MerkeziDumlupınar Blv.,Enstitüler Binası,A Blok, Kat:4,07058 Konyaaltı/AntalyaT: 0 242 227 78 62-1393F: 0 242 310 22 81W: [email protected]

Antalya Bilim Üniversitesi Teknoloji Transfer OfisiÇıplaklı Mah. Akdeniz Bulvarı No:290 A Döşemealtı/AntalyaT: 0 242 245 00 00F: 0 242 245 01 00W: [email protected]

/AntalyaTSO/antalyaTSO

/akismerttm /AntalyaUniversitesi/akismer /antalyaunv

EN

DÜ

STR

İ 4.0

PROJE TASARIM VE UYGULAMA EKİBİ

6 7

EN

DÜ

STR

İ 4.0

ENDÜSTRİ 4.0 PLATFORM ÜYELERİ

HÜSEYİN BARUT OSMAN AVŞAROĞLU PROF. DR. ŞÜKRÜ ÖZEN

DOÇ.DR. İBRAHİM ATMACA

ABDULLAH AYDAR HÜSEYİN DUYAR HÜSEYİN ÖZDAMARNECAT ATÇAKARLARMURAT SÖNMEZ RASİM FEYZAN DOĞUMUSTAFA GİZLİSİMA SAPANCENAN DEMİRMUSTAFA KARABAĞIR VELİ YAVUZCAN İBRAHİM ÇETİNKAYA ÖZCAN KAÇARSANEM SEKRETER DR. AYLİN TÜMAYNUSRET ORAL SAĞEL ALİ HAYDAR OLCAYTO ERMAN ŞENEREN

EN

DÜ

STR

İ 4.0

ATSO Yönetim Kurulu Sayman ÜyeATSO Yönetim Kurulu ÜyesiAkdeniz Üniversitesi Müh. Fakültesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi

Akdeniz Üniversitesi Müh. Fakültesi Mak. Müh. Bölümü Öğretim Üyesi

Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Şube Müdür V.Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü Mühendis TSE Antalya Bölge Koordinatörlüğü - MüşavirASBAŞ - Elektrik Şefi TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Sayman Üye OSB Müteşebbis Heyeti Üyesi - ATSO 34.Grup Meclis Üy.OSB Müteşebbis Heyeti ÜyesiAOSB AR-GE Uzmanı ATSO 21.Grup Meslek Komitesi Başkanı ATSO 21.Grup Meclis ÜyesiATSO 24.Grup Meslek Komitesi BaşkanıATSO 29.Grup Meslek Komitesi Başkanı ATSO Meslek Komiteleri Müdürü ATSO Meslek Komiteleri Memuru ATSO KOBİ ve Yatırım Destekleri Müdürü V. - Müşavir ATSO Arge Şefi ATSO AB ve Dış İlişkiler Müdürlüğü AB Şefi ATSO Bilgi İşlem Müdür V.

8 9

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Değerli Üyelerimiz,

Dünya her alanda hızlı bir değişim ve dönüşüm içerisinde. Antalya’nın da bu değişim ve dönüşüm sürecinde konumunu belirlemesi ve belirlediği vizyon yönünde doğru adımları atması son derece önemlidir.

Dünya’daki inovasyon/yenileşmeye dayalı değişim ve dönüşüm süreci artık sadece işletmeleri ilgilendiren bir durum değildir. Zamanın değerinin arttığı, üretilen verilerin sisteme ve süreçlere giriş hızı düşünüldüğünde verimli olmanın yegane şartı tüm paydaşların ve bireylerin ortak hedefte birlikte çalışması gerekliliğidir. 2011 yılında Hanover Sanayi Fuarı’nda sanayi 4.0 kavramı ilk konuşulduğunda, robotların çalışacağı fabrikalar çok büyük bir değişim gibi görülmemişti. Şimdi daha iyi görüyoruz ki, sanayi 4.0, muhasebecilikten markete, otelden taksi şoförüne, hastaneden bankaya kadar her sektörü ve firmayı etkiliyor.

Bu yeni çağ sadece dijitalleşmeden ibaret değildir. Yapay zeka, büyük veri analizi, siber güvenlik gibi alanlar çağımızın en önemli güç araçları olacaklar. Bu değişim, akıllı ekonomi, aynı zamanda akıllı toplum, akıllı yönetişim, akıllı vatandaş, akıllı yaşam gibi çok geniş boyutları da içine alan bir değişimdir. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası olarak bu değişim ve dönüşüm gerekliliğinin bilincindeyiz, üyelerimizi bu açıdan destekleyecek faaliyetleri önemsemekte ve gerçekleştirmekteyiz. Bu bilinçle, ATSO olarak 2017 yılını inovasyon yılı, 2018-2020 stratejik planımıızn ana temasını Antalya 4.0 olarak ilan ettik ve tüm çalışmalarımızı bu tema etrafında şekillendirdik.

Kentimize değer katan ilgili kurumların birlikteliği ile oluşturulan Endüstri 4.0 platformu da vizyonun önemli bir kazancıdır. Endüstri 4.0 Platformu; Odamız 21. Grup (Metal, makine ve teknik iml.), 24. Grup (Elektrik enerjisi, üretim, dağıtım ve ilgili

hizmet faaliyetleri) ve 29. Grup (Isıtma soğutma klima sistemleri, havuz ve su arıtma temini, yenilenebilir enerji kaynakları) Meslek Komitesi üyeleri, Akdeniz ve Antalya Bilim Üniversitelerinin Öğretim Üyeleri ile Teknoloji Transfer Ofisleri, Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, TSE Antalya Bölge Koordinatörlüğü, ASBAŞ, OSB, TMMOB Makine Mühendisleri Odası ve TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası temsilcilerinden oluşmaktadır. Endüstri 4.0 Platformu, ilk etapta sanayi 4.0 ile ilgili güncel gelişmeleri takip edecek, Antalya’nın bu sürece entegrasyonu için atılması gereken adımları tasarlayacak ve bunları hayata geçirmeye yönelik faaliyetleri yürütecektir.

Endüstri 4.0 Platformu ilk meyvesini vererek bu pilot çalışma raporunu paydaşlarıyla buluşturmuştur. Endüstri 4.0 Platformu, Sanayi 4.0’ın sunacağı fırsatları analiz etmek, Antalya sanayisinin potansiyelini ortaya koymak ve bu dönüşümü gerçekleştirmeye yönelik ihtiyaçları tanımlamak için Akdeniz Üniversitesi ve Antalya Bilim Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisleri’nin katkıları ile bir pilot çalışmayı hayata geçirmiştir. Çalışmada Antalya ilinde faaliyet gösteren Tarım/Kimya, Gıda, Turizm, Sağlık, Plastik, Makine, Metal, Enerji, Orman Ürünleri ve Maden sektöründe faaliyet gösteren üyelerimiz ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Sanayi 4.0 yarışına hazırlık aşamasında bize önemli

faaliyetlerin önünü açacak ve daha büyük projelerin hayat geçirilmesine destek olacak bu çalışmaya görüş ve değerlendirmeleri ile destek veren 29 üyemize teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Bu duygu ve düşüncelerle; hazırlanan raporu bilgi ve değerlendirmelerinize sunuyor, katkı veren tüm Endüstri 4.0 Platformu üyelerine ve paydaşlara teşekkürlerimi sunuyorum.

Saygılarımla….

Davut ÇetinAntalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Yönetim Kurulu Başkanı

ÖNSÖZ

10 11

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Dünya yeni bir devrimin eşiğinde tüm lojistik, üretim, pazarlama operasyonlarını dönüştürmeye hazırlanıyor. Alışveriş yöntemleri ve alışkanlıklarının dijitalleştiği çağımızda iktisadi, ekonomik ve beşeri olarak kalkınmak isteyen toplumların yenilikçi yöntem ve yaklaşımları bir an evvel sindirip uygulamaya alması gerekmektedir. Katma değeri yüksek ürünleri üretim aşamasından satışına kadar müşteri ihtiyaçlarına en uygun şekilde optimize etmek, hızla yenileşen ve gelişen dünya ekonomisinin öncelikli hedefleri arasına girmiştir.

Türkiye’de bulunan gerek küçük gerekse büyük ölçekli imalat firmalarının dijital araçları kullanarak üretim süreçlerini ve organizasyon yapılarını iyileştirmesi, enerji ve maddiyat kayıplarını önlemesi, iş gücünü en verimli şekilde kullanması yakın gelecekteki ekonomik düzende öncelikle kendi çıkarlarına fayda sağlayacaktır. Dolayısıyla

bu kapsamda yapılacak çalışmalar ülke menfaati, her şeyden önce bizden sonraki nesillerin refah ve güven içerisinde yaşaması için kaçınılmaz bir gereklilik halini almıştır.

STK’lar ve kamu kurumlarına, özellikle de üniversitelere bu noktada düşen görev, ürettikleri bilgi ve sahip oldukları tecrübenin yukarıda bahsedilen dönüşümün seri ve sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi için paylaşılması ve bu alandaki gerekli yönlendirmelerin yapılmasıdır.

Bu kapsamda Antalya Ticaret Sanayi Odası (ATSO), Akdeniz Üniversitesi ve Antalya Bilim Üniversitesi’nin ortaklaşa gerçekleştirdiği “Antalya Firmalarının Endüstri 4.0 Durum Tespiti, Ölçeğin geliştirilmesi ve Pilot Analizi” çalışması bölgemizde yer yer alan firmaların dijital dönüşüm konusunda küresel gelişmeler hakkındaki farkındalıklarının arttırılması, yol haritalarının çıkartılması ve

ülkemizin emin adımlarla ilerlemekte olduğu kalkınma hedeflerindeki katkılarının arıtılması adına çok değerli bir katalizör görevi görmüştür.

Bundan sonraki dönemde çoğalarak sürdürülmesini arzu ettiğimiz bu çalışmaların sonuçlarının bölgemiz ve ülkemiz adına olumlu sonuçlar doğurmasını diler, emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Prof. Dr. Mustafa ÜNAL Akdeniz Üniversitesi Rektörü

ÖNSÖZ

12 13

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Değişim ve dönüşümün çok hızlı yaşandığı ve hızın giderek arttığı bu dönemde sosyal hayatımızdan iş yaşamına kadar bir çok alanda paradigma değişimi yaşanmaktadır.Avcı toplayıcı toplumdan günümüze insanoğlunun teknolojik gelişimi son yüzyılda bilgi paylaşımının artması ile daha da ivmelenmiş, hayal bile edemeyeceğimiz birçok teknoloji hayatımıza girmiştir.

Toplumsal ve bireysel yaşantımızı önemli ölçüde değiştiren endüstri de yeni bir dönüşüme başlamıştır. İnsanın yerini alacak teknolojik gelişmeler neticesinde Endüstri 4.0 adıyla Almanya tarafından bütünsel bir yaklaşım ortaya konmuş ve endüstrinin sistematik dönüşümü başlatılmıştır.

Dünyada bile standartları yeni tanımlanan Endüstri 4.0 Programı konusunda Antalya Ticaret ve Sanayi Odası önderliğinde Akdeniz Üniversitesi ve Antalya Bilim Üniversitesi

işbirliği ile ülkemizde ilk sayılabilecek bu araştırma sayesinde Antalya’daki bölgesindeki işletmelerimizin hazırlık durumu ile ilgili ön bulgular oluşturulmaya başlanmış ve Antalya Endüstri 4.0 Stratejik Yol Haritası’nın ilk verileri toplanmaya başlanmıştır.

Bölgesel kalkınma için yine Antalya Ticaret Sanayi Odası (ATSO) öncülüğünde ilgili tüm paydaşların katılımı sağlanarak bu çalışmanın genişletilmesi ve ülkemize hayırlı olması dileklerimle.

Prof. Dr. İsmail YÜKSEKAntalya Bilim Üniversitesi Rektörü

ÖNSÖZ

“Ölçmezsenkontrol edemezsin,kontrol edemezsen

yönetemezsin.”

William Edwards Deming

14 15

17841.Sanayi Devrimi



Bugün4.Sanayi Devrimi

EN

DÜ

STR

İ 4.0

GİRİŞ

İnsanoğlunun hayatta kalmak için ateşin icadı ile başlayan uygarlık serüveni, günümüzde teknolojik gelişim ile artık kas gücüne ve hatta zihinsel aktivitelerine bile gerek kalmayacak bir döneme doğru bizleri götürmektedir.

Tarih öncesi çağlarda el aletleri geliştiren insanoğlu artık robotları üretmeye, hatta programlayan robotları tasarlamaya başlamış; aklın ve bilginin gücünü keşfetmiştir. Bu teknolojik dönüşüm yaşanırken eğitimden sağlığa, tarımdan endüstriye, hukuktan sosyal hayata kadar yaşamın her alanında dönüşüm yaşanmaktadır.

Bu dönüşüm dönemlerinden biri de 2011 yılında Almanya tarafından Hannover Messe’de adı konulan “Endüstri 4.0” dönüşümüdür. Aslında sayısal dönüşüm, sayısal ekosistem gibi farklı adlar ile bu dönüşümün süreci alanda belirginleşmeye başlamıştır.

Büyük Veri (Big Data), Nesnelerin İnterneti (IoT), Yapay Zekâ (AI) vb. yöntem ve paradigmaların gelişimi ve erişilebilirliğinin artması neticesinde dönüşüm fabrikaların, endüstriyel süreçlerin çok daha ötesine geçmektedir.

Şekil 1.1. Endüstrinin Tarihsel Gelişimi (MT Yazılım, 2017)

1.TEORİK ARKA PLAN: ENDÜSTRİ 4.0 KAVRAMIBu bölümde, Endüstri 4.0 kavramının tanımı, tarihsel gelişimi, bileşenleri, prensipleri ve olguları alt başlıkları oluşturmaktadır. Proje çalışmasının teorik arka planı, değer yaratma faktörleri için eğilimler ve beklenen gelişmelerin ortaya konması ile sonlandırılmaktadır.

1.1 ENDÜSTRİ 4.0Teknoloji erişiminin ve entegrasyonunun artması tüm sistemlerin her boyutta birbiri ile bağlanabilirliğini ve birlikte çalışabilirliğini sağladı. Bu etkileşim dönüşüm için çok önemli bir altyapı oluşturdu. Sistemlerin birbiri ile bağlanabilmesi birbirleri ile veri alışverişinde bulunması işlem sürelerini önemli ölçüde azaltırken maliyetleri de azaltmaktadır. İnsan gücünün operasyonel süreçlerden çıkarılması neticesinde de insan kaynaklı hata oranlarının azalmasını sağlamaktadır. Akıllı fabrikalar ve akıllı ürünler sayesinde müşterilerin özelleştirme isteklerine uygun esnek üretim yapılabilmektedir.

Endüstri 4.0 dönüşümünde yalnız üretim bandının ya da bir faaliyetin değil, firmanın tüm süreçlerinin sayısallaştırılması gerekmektedir. Nesnelerin internete bağlanarak üretim ortamında daha etkin kullanılmasını da içeren bu devrim ile birlikte endüstri alanında köklü yenilikler olacak ve birçok iş kolunda önemli değişimleri beraberinde getirecektir. İnsan kas gücüne bağlı olan ve rutin yapılan birçok meslek ortadan kalkarken; akıllı ürün tasarımcıları, veri analistleri, yapay zekâ uzmanları, robot ve IoT tasarımcılığı gibi birçok yeni meslek ortaya çıkacaktır. Bu nedenle araştırma geliştirme (Ar-Ge) ve İnovasyonun önemi artacak, tasarımdan pazarlamaya, üretimden lojistiğe kadar birçok süreçte radikal değişiklikler yaşanacaktır.

Endüstri 4.0 süreçlerinde karşılaşılabilecek en büyük risklerden birisi de bilgi güvenliği’dir. Sistemler tasarlanırken asıl odaklanılan sistem fonksiyonunun yerine getirilmesi olduğundan güvenlik her zaman dikkate alınmaz ancak bilgi güvenliği ile ilgili tedbirler alınmadan tasarlanan Endüstri 4.0 sistemlerinin tehditlere duyarlı hale gelebileceği unutulmamalıdır.

1.2 ENDÜSTRİ 4.0’IN TARİHSEL GELİŞİMİSanayi devrimlerinin evrimsel gelişiminde 4 devrimden bahsedilmektedir:

EN

DÜ

STR

İ 4.0

16 17

1.2.1. Birinci Endüstri DevrimiBirinci endüstri devrimi, bugünkü siyasal, ekonomik ve toplumsal birçok paradigmanın başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir (Görçün, 2016). Endüstri devrimi, 1712 yılında buhar makinesinin icadı ile kendini göstermiştir. İlk kez dokuma tezgâhlarında kas gücü yerine buhar gücü kullanılmış ve verimlilik artışı sağlanmıştır. Buhar makinelerinin üretimi arttırmasıyla ülkelerde üretim ile birlikte sermaye artışı da sağlanmıştır. Ayrıca tarımla uğraşan birçok çalışan, fabrikaların artmasıyla birlikte fabrikalarda çalışmaya başlamış, kentleşme hızlanmış sosyolojik ve bireysel yapı da şekillenmeye başlamıştır. Böylece birinci endüstri devriminin ekonomik sonuçlarının yanında siyasal ve toplumsal sonuçlar da olmuştur. Mekanik üretim tesislerine örnek olarak verilebilir.

• Buhar makinesinin icadı,• Su ve buhar gücüne dayalı üretime geçiş,• İlk endüstriyel dokuma tezgâhı (1784),

1.2.2. İkinci Endüstri Devrimiİkinci endüstri devrimi 1870 yılından sonra kimya alanındaki gelişmelere bağlı olarak içten patlamalı motorların bulunuşu ve sanayiye uygulanmasıyla başlayan, çelik, elektrik ve petrol sanayileri ile haberleşme, ulaştırma ve tıp alanlarında yaşanan köklü değişimlerin sonucunda oluşmuştur (Kahraman, 2017). Elektriğin çevirdiği motorlar sayesinde seri üretim hatları kurulmuştur. Ayrıca demir yerine çeliğin ön plana çıkması, demir yolu taşımacılığını ve ticareti hızlandırırken; telgraf, telefon, radyo, daktilo gibi diğer yeni gelişmeler de haberleşme ve iletişimi şekillendirmiştir. Bu devrimde öne çıkan en iyi örnekler ilk defa seri üretim bandı ile kitlesel üretim yapan Ford otomobil firması ve Cincinnati Mezbahaları’dır (Uslu, 2016). Elektrik ve İş Bölümüne Dayalı Seri Üretime Geçilmesine örnek olarak verilebilir;

• İçten patlamalı motorların icadı,• Haberleşme, ulaştırma ve tıp alanlarında yaşanan gelişmeler,• Elektrik enerjisinin kullanılmaya başlanması ile seri üretime geçişi,• Cincinnati Mezbahaları (1870),• Ford üretim bantları(1913),

1.2.3. Üçüncü Sanayi DevrimiÜçüncü endüstri devriminin başrolünde bilgisayar, internet, dijital ürün ve çözümler yer almaktadır. Endüstri devriminde elektroniğin ve bilişim teknolojilerinin devreye girmesi ile artık otomasyon devri başlamıştır. Bu dönemde, bilişim teknolojileri, mikro elektronik teknoloji, biyo-tarım, biyo-genetik ve nükleer enerji gibi yenilikler insan hayatına girmiştir. Bilgisayarlar e-ticaret, havayolu rezervasyonları ve barkod tarayıcı uygulamaları ile ilk kez ticari amaçlı kullanılmıştır. Bu sayede bilgi işlem ve otomasyon yenilikleri küreselleşme döneminin çok hızlı gelişmesine yol açmıştır (Kahraman, 2017). Üçüncü endüstri devrimi “Bilgisayar Devrimi” ya da “Dijital Devrim” olarak da adlandırılmaktadır. Üretim süreçlerinin otomasyonuna örnek olarak;

• İlk programlanabilir mantıksal denetleyicinin (PLC) ve mikro bilgisayarın icatları,• Üretimde bilgi teknolojileri ve elektroniğin kullanılması,• Barkod okuyucular (1980) ve e-ticaret (1990) verilebilir.

1.2.4. Dördüncü Sanayi Devrimi (Endüstri 4.0)Dünyadaki ekonomik yapı ve iş modellerinin farklılaşması, iş gücü maliyetinin az olmasından kaynaklı üretimin Çin’de yoğunlaşması nedeniyle Almanya ilk kez 2011 Hannover fuarında Endüstri 4.0’ı dillendirmeye başlamıştır. Almanya hükümeti, yeni oluşan bu fikirleri endüstride yatırımlara dönüştürmek üzere çalışma grubu oluşturmuştur. Böylece Endüstri 4.0 dönemi başlamıştır. 2011’den bu yana bu alandaki çalışmalar hız kazanmıştır. Bu hızlı geçiş ile birlikte kendi kendini organize edebilen “akıllı fabrikaların” hayata geçirilmesi amaçlanmaktadır. Otonom makinalar ve sanal ortamlara örnek olarak verilebilir;

• Siber-fiziksel sistemlere dayalı üretim,• Akıllı fabrikalar,• Nesnelerin interneti,• Sanallaştırma,• Otonom dinamik ve hızlı veri işleme verilebilir,

1.3. ENDÜSTRİ 4.0 DÖNÜŞÜMÜNÜ SAĞLAYAN TEKNOLOJİLER

Endüstri 4.0 kavramının ortaya çıkmasına sebep olan ve uygulanabilir kılan en önemli teknolojilerin başında bilişim sistemleri gelmektedir. Sayısallaştırma sayesinde fiziksel bir çok nesne ve süreç internet ortamına entegre edilebilmekte ve kontrolü sağlanabilmektedir. Bu bölümde Endüstri 4.0 kavramının ortaya çıkmasına sebep olan ve onu ilerleten, Endüstri 4.0 hedeflerini gerçekleştirebilmek için ihtiyaç olan teknolojik etmenlerden bahsedilecektir.

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

18 19

Büyük Veri ve Analiz

Zenginleştirilmiş Gerçeklik

Bulut

Siber Güvenlik

3D Üretim

ENDÜSTRİ 4.0 BİLEŞENLERİ

Şekil 1.2. Endüstri 4.0 Teknolojileri

Nesnelerinİnterneti

Yatay/DikeyYazılım Entegrasyonu

Simülasyon

Akıllı Robotlar

20 21

1.3.1 Nesnelerin İnterneti (IoT)IoT yaklaşımında uç noktalar (cihazlar ve eşyalar), IP (İnternet Protokolü) adresi ile adreslenerek birbirleri ile bağlantı kurması sağlanmaktadır. IoT sayesinde, cihazlar internete bağlanabilir, cihazları algılayabilir, veri toplayabilir, alabilir ve veri gönderebilir. IP teknolojileri, platformlar ve bağlantı çözümleri yoluyla birbirleriyle ve uygulamalarda iletişim kurabilmektedir.

Nesnelerin interneti, internete erişebilen ve ağa bağlı olan nesneler (mal, hizmet vb.) sayesinde, nesneler ve nesnelerin, insanlar ve nesnelerin birbirleri ile iletişim kurabileceği sistemler olarak da tanımlanabilir (Schwab, 2016). Akıllı nesneler ve bunların kullanıcıları arasındaki iletişim sanal ortamda gerçekleşmektedir (Scala ve diğerleri, 2015). Bu sistem sayesinde nesneler sanal bir kişilik kazanmış, birbiri ile iletişim kurabilme yeteneği ile işleri yönetebilme kabiliyetine kavuşmuşlardır. Nesnelerin interneti, neredeyse üretim gerçekleştiren bir fabrikanın kendi kendini yönetebilmesine kadar uzanmaktadır. Böylelikle; daha az insana ihtiyaç duyulan, daha hızlı ve akıllı, daha az maliyetli sistemler tasarlanabilmektedir. Endüstri 4.0 terimiyle tanınmaya başlayan nesnelerin interneti kavramı, akıllı ürünler ve akıllı fabrikaların temelini oluşturmaktadır (Kagermann ve diğerleri, 2015). IoT uygulama alanları hayatımızın her alanında hızla yayılmaktadır.

1.3.2 Büyük Veri (Big Data)Günümüzde sayısal ortamda üssel olarak artan birçok bilgi üretilmektedir. Bu artan veri hacmini geleneksel metodlarla ayırt etmek, içlerinden doğru ve faydalı bilgileri süzmek için çok büyük zaman ve emek harcansa bile büyük veri analiz yöntemlerinin sağladığı fayda sağlanamamaktadır. Bu karmaşıklığa çözüm bulmak için büyük veri kavramı ortaya çıkmıştır. Birçok bilgiyi barındıran ortamdan gerçek ve güvenilir olanların seçilip, anlamlı ve işlenebilir hale dönüştürülmüş şekli olarak tanımlanan büyük veri çağın en gözde kavramlarından biridir. Büyük veri sayesinde işletme yol haritaları ve işletmeler yatırım alanlarını belirlerken Endüstri 4.0’ın yüksek rekabet ortamında, firmaların öne geçebilmek için fark yaratmak zorunda olmaları, önemsiz gibi görünen bir veri analizinin bile bazen hayati önem taşıdığını göstermektedir. Bu kavram, işletmelerin sunucu ihtiyacını azaltmakta, üretim için gerekli bilgiyi hızlı bir şekilde sunmakta, işletmenin kendi risklerini daha kolay yönetebilmekte, daha hızlı ve doğru şirket içi analizler ile ihtiyaç ve problemlerin çözümüne yönelik inovasyon yapabilmelerini sağlamaktadır (Banger, 2016).

1.3.3 Bulut SistemiBulut sistem, sunucular aracılığıyla bir kaynaktaki yazılım ve verilerin paylaşımını ve anlık bu verilere internet sayesinde her yerden ulaşılmasını sağlayan internet tabanlı bir mimari yaklaşımdır. Organizasyonlar artık bilişim altyapılarına büyük yatırımlar yapmadan ve IT personeli çalıştırmadan birçok hizmeti maliyet etkin olarak bulut bilişimi hizmet sağlayıcılardan alabilmektedir. Bulut teknolojisi, IT yatırımları ve kullanımı konusunda çok önemli değişimlere sebep olmuştur. Artık yüksek kapasiteli sabit disklere ihtiyaç duyulamamakta ve ihtiyaç duyulan alan bulut hizmetlerinden sağlanabilmektedir. Yazılım geliştirme platformları dâhil olmak üzere yapay zekâ uygulamaları bile bulut üzerinden hizmetolarak sunulmaya başlanmıştır. Bulut bilişim uygulamalarına örnek olarak; Google Drive, Amazon Cloud EC2, Fizy.com, Dropbox, Database.com. (Karel, 2017)

1.3.4 Artırılmış Gerçeklik (AR)Artırılmış gerçeklik (AR), bilgisayar tarafından üretilen algısal bilgilerle, fiziksel dünyayı bir araya getiren bir ortamdır. AR uygulamaları fiziksel ortamdaki görüntüleri eş zamanlı olarak algılayabilmekle birlikte bu fiziksel görüntülerin üzerine sanal görüntüleri dinamik

olarak yerleştirebilmektedir. Amaç fiziksel gerçeklik ile sanal gerçekliği bir araya getirerek fiziksel ortamda sunulamayacak imaj, algı veya görüntülerin sanal ortamda sunulmasını sağlamaktır. Bu yöntemle insan duyularına hitap eden girdiler sensörler vasıtasıyla bilgisayarlar tarafından zenginleştirilip, bu gerçeklik kullanıcıların algısına sunulmaktadır.Artırılmış gerçeklik sayesinde hiç bir eğitim almadan bir makinayı parçalara ayırıp tekrar birleştirmeniz mümkündür. Tasarım, eğitim, bakım onarım, tedarik zincirleri, sağlık vb. birçok alanda AR kullanımı yaygınlaşmaktadır.

1.3.5 Yapay ZekâYapay zekâ, bilgisayarların insan zekâsına özgü öğrenme, algılama, düşünme, iletişim kurma ve karar verme becerilerinin benzeşim yeteneği olarak tanımlanabilir. Yapay zekâ yöntemlerinin gelişimi sayesinde robotlar da çevresini algılayan, yorulmayan ve buna bağlı olarak karar alan, sistemin hareketlerini bu kararlara göre değiştirebilen ve bunu yapay zekâ ile birlikte sensörleri ile yapabilen sistemler olarak tanımlanmaktadır. Yapay zekâ ve bunu destekleyen akıllı robotlar, insanların sahip oldukları düşünme yeteneğini belli algoritmalar ve metotlar ile öğrenerek simüle etmeyi başarabilmektedir. Yapay zekâ kullanımı sayesinde, insanının işleyebileceği veriden çok daha büyük ölçekteki veriyi insanın düşünme becerilerine yakın olarak analiz ederek sonuçlar üretebilmektedir. Yapay zekânın gelişimi bazı bilim adamları tarafından insanlık için bir tehdit olabileceği düşüncesi ile kaygıyla da karşılanmaktadır.

1.3.6 Siber Fiziksel SistemlerSiber-Fiziksel Sistemler, insanların minimum düzeyde yeterlilik ve özel eğitim gerektiren karmaşık görevleri yerine getirmesini sağlayan sistemler olarak tanımlanmaktadır. Bu sistemler daha verimli, üretken, akıllı ve ayrıca sayısal kapasiteyi kullanmaktadır. Sistemlerin fiziksel bileşenleri, bağlantılı elemanlar arasında dinamik bir iletişim için interneti ve bulut bilişim teknolojisini kullanarak verileri toplamak ve işlemek için gerçek dünyayla gerçek zamanlı vemekânsal ölçekte etkileşime girme imkânı tanımaktadır. Bu faaliyet, çeşitli iletişim ağlarında, farklı seviyelerde ve çoklu ölçeklerde dinamik bir şekilde çalışan ve her bir sisteme veya fiziksel bileşene gömülü olan yazılım entegrasyonu ile gerçekleşmektedir. Sistem, uyarlanabilirlik yeteneklerini yüksek derecede otomasyon ve kontrol ile gerçekleştirmekte ve yeniden yapılandırmakta, bu da sistemin ve operasyonun güvenilirliğini ve emniyetini sağlamaktadır. (Correia, 2014)

1.3.7 SimülasyonGerçekleşecek olan sistem veya donanımın işleyişini kavrayabilmek için mantığa ve matematiğe dayalı bilgiler içeren, sistem dışında bunu test edebilme olanağı sağlayan yönteme simülasyon denir. Örnek olarak, bir firmanın işleyişi sırasındaki verimi ölçebilmek için fabrikanın kurulup faaliyete geçmesine gerek kalmadan, sanal ortamda bu işlemlerin önceden yapılıp, gerekli bilgi ve analizlere ulaşılmasına olanak sağlamakta, üstelik fabrika geneliyle sınırlı kalmayıp tek tek makinaları da test ederek analiz edebilme imkânı sunmaktadır. Günümüzde 3 boyutlu simülasyon yöntemleri kullanılmakta olup simülasyon ile birlikte, gerçek verileri makine, ürün ve insanı da kapsayan bir sanal ortamda gösterilebileceği tahmin edilmektedir. Bu yöntem, kişilerin ürünleri fiziksel ortamda uygulamaya koymadan önce sanal ortamda ayar ve analizlerini test edip onaylamalarını, en uygun hale getirmelerini ve bununla birlikte kurulum aşamasındaki problemleri önceden tespit ederek kurulum etkinliğini ve kalitesini arttırmaktadır. (Eldem, 2017)

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

22 23

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Yeni İş Modelleri

Sağlamada Yeni İmkanlar

Minimum Hata Oranı

Sistem ve Bileşenler Öz Farkındalığı

Daha Kolay Sistem

İzleme ve Hata Tespiti

Sürdürebilirlik

ENDÜSTRİ 4.0

Teknolojik Verimlilik

Enerji Tasarrufu

Minimum İş Kazası

Üretim Esnekliği

Minimum Maliyet

Şekil 1.3. Endüstri 4.0’ın Avantajları

24 25

1.5 ENDÜSTRİ 4.0’IN PRENSİPLERİ

Endüstri 4.0, altı prensibe dayanmaktadır (Selek, 2017) :

1. Karşılıklı Çalışabilirlik: Siber fiziksel sistemler sayesinde makine ve ilgili bileşenlerin internet üzerinden hem diğer makinalarla hem de insanlarla bağlantı ve iletişim kurma kabiliyeti vardır.

2. Sanal Varlıklar ve Sanallaştırma: Sayısal İkiz adı da verilen bu yöntem sayesinde tüm sistem/fabrika veya alt sistemlerin sayısal bir benzeri oluşturularak her türlü etkileşim, analiz ve konfigürasyon değişiklikleri sayısal model üzerinde denenebilir. Sonuçların başarılı olması durumunda operasyon fiziksel sistemde uygulamaya alınır.

3. Otonom Çalışabilme: Sistem kendi kendine tanımlı olan tüm süreci yürütebilir.

4. Gerçek-Zaman Yeteneği: Tüm süreçler gerçek zamanlı yürütülebilir, denetlenebilir vekontrol edilebilir.

5. İnsan-Makine Etkileşimi: Gelişmiş ara yüzler sayesinde insanlar ile makineler arasındaki etkileşim kullanıcı dostu bir şekilde ve minimum eforun sağlanabilmesidir.

6.Modüler Yapı: Sistem bileşenlerinin ihtiyaca uygun olarak yeniden konfigüre edilebilmesidir.

1.6. ENDÜSTRİ 4.0 TESPİTİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR

Bu proje kapsamında Endüstri 4.0 durum tespitine yönelik gerçekleştirilmiş daha önceki çalışmalar incelenmiştir: Pricewater-house Coopers tarafından 2015-2016 yılları arasında “Global Industry 4.0 Survey” ismi ile gerçekleştirilen anket çalışması Dünya çapında 26 ülke ve 9 farklı sektörden 2000’in üzerinde katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada

Endüstri 4.0 bileşenleri aşağıda listelenen üç ana kategoride incelenmiştir.

1- Değer zincirlerinin yatay ve dikey olarak entegrasyonu ve dijitalleşmesi

2- Ürün ve servislerin dijitalleşmesi

3- Dijital iş planları ve müşteri erişimi

Mevcut durum ve eğilim ölçümüne yönelik sorulan sorulara verilen cevaplara göre firmaların % 33’ü dijitalleşme seviyelerinin yüksek olduğunu belirtirken % 72’si gelecek 5 yılda yüksek seviye dijitalleşmeye ulaşacaklarını belirtmiştir.

Alman Makine ve İmalat Mühendisliği ve Bilgi Teknolojileri Vakfı’nın “VDMA” 2015 yılında “Industrie 4.0 Readiness” ismi ile yayınlanan bir diğer çalışmada ise 232 firmaya anket uygulanmıştır. Dijitalleşme süreçleri dört ana boyutta incelenmiştir. Bu boyutlar;

1- Akıllı Fabrika,

2- Akılı Operasyon,

3- Akıllı Ürün,

4- Veriye Dayalı Servisler’dir.

Katılımcılar verdikleri yanıtlara göre 0 ile 5 arasında genel değerlendirme puanı almıştır. Buna göre;0) Outsider (Dışarıda Kalmış)

1) Beginner (Acemi)

2) Intermediate (Orta Seviye)

3) Expeienced (Tecrübeli)

4) Expert (Uzman)

5) Top Performer (En İyi Uygulama Örneği)

Anket çalışmasına katılan 232 firmanın ortalaması “1” olarak belirlenmiştir.

Fraunhofer - Avusturya ve Viyana Teknik Üniversitesi işbirliği ile gerçekleştirilen bir başka çalışmada imalat firmalarının Endüstri 4.0 hazırlık seviyelerinin ölçümlenmesine yönelik bir model üzerinde durulmuştur. Çalışmada Endüstri 4.0 olgunluk hazırlık seviyesinin tespit edilebilmesi için “Ürün”, “Müşteri”, “Operasyonlar” ve “Teknoloji”, “Strateji”, “Liderlik”, “Yönetim”, “Kültür” ve “İnsan” boyutları altında 62 araç üzerinden değerlendirme yapılabileceği önerilmiştir.

Son olarak Alman Ulusal Bilim ve Mühendislik Akademisi (ACATECH) tarafından hazırlanan “Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi”nde firmaların Endüstri 4.0 konusunda kendi durumlarını tespit etmelerine yönelik dört ana boyut altında incelenmesi gereken 33 ana başlık belirtilmiştir. Bu boyutlar;

1- Bilgi Sistemleri

2- Kaynaklar

3- Organizasyon Yapısı

4- Kültür’dür.

Çalışmada dijitalleşmenin “Ar-Ge”, “Üretim”, “Lojistik”, “Servisler” ve “Satış” süreçlerine olan dağılımı hakkında bir yol haritası önerisi de geliştirilmiştir.

Metodoloji

Bu projede Alman Ulusal Bilim ve Mühendislik Akademisi tarafından geliştirilen Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi bileşenleri kullanılarak 5 ana boyut altında 62 soru içeren bir pilot ölçek geliştirilmiştir. Bu boyutlar;

• Strateji

• Bilgi Sistemleri

• Kaynaklar

• Organizasyon Yapısı

• Kültür’dür.

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

26 27

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

İlke 2İlke 2

İlke 1

İlke

1

Bilgi Sistemleri

KültürOrganizasyonYapısı

Kaynaklar

STRATEJİ

STRATEJİSTRATEJİ

STRATEJİ

Strateji

Çalışmanın strateji boyutunu oluşturan soruların tamamı nitel sorulardan oluşmak üzere; çalışmayı oluşturan diğer dört boyutu (Bilgi Sistemleri, Kaynaklar, Organizasyon Yapısı ve Kültür) kapsayacak şekilde firmanın genel Ar-Ge, İnovasyon ve Endüstri 4.0 konularındaki kısa, orta-uzun vadeli yazılı veya yazılı olmayan stratejilerinin öğrenilmesi hedeflenmiştir.

Bilgi Sistemleri

Çalışmanın bilgi sistemleri boyutunu oluşturan sorular nitel ve nicel olarak karışık bir sıralama ile sorulmuş olup, “tekno-ekonomik” bir yaklaşımla insan kaynağı ve diğer dijital araçlardan elde edilen verilerin karar alma mekanizmalarındaki etkinliğini sorgulamak üzere oluşturulmuştur. Bilgi Sistemleri 2 alt boyut ve 8 araçtan oluşmaktadır.

Kaynaklar

Kaynaklar boyutu, firmanın sahip olduğu tüm fiziksel ve somut altyapıların (İnsan kaynağı, makine donanım, alet-teçhizat, malzeme ve nihai ürünler) ürettiği verilerin ve çalışma performanslarının dijital araçlar vasıtası ile kayıt altına alınması ve izlenmesi sorgulayan 2 alt boyut ve 5 araçla oluşturulmuş nitel ve nicel soruları içermektedir.

Alt Boyut 1 – Bilgi İşleme- Veri analizi- İlişkilendirilmiş veri girişi- Uygulama türüne göre özelleştirilmiş kullanıcı arayüzleri- Esnek bilgi teknolojileri altyapısı

Alt Boyut 2 – Entegrasyon- Yatay ve Dikey Entegrasyon - Data Yönetimi- Data Standardizasyonu- Bilgi Teknolojileri Güvenliği

Alt Boyut 1 – Dijital Kapasite- Dijital Kabiliyetler- Sensör ve Aktuatör Vasıtası ile Otomatik Veri Toplanması- Sensörler Vasıtası ile ÜretilenVerilerin Otonom Olarak Kalibrasyonu ve İşlenmesi

Alt Boyut 2– Yapısal İletişim- Etkili İletişim- Görev Bazlı Arayüz Dizaynı

Bilgi Sistemleri

Yatay Ve Dikey Entegrasyon

Veri Yönetimi

Veri Standardizasyonu

Bilgi Teknolojileri Güvenliği

Veri Analizi

İlişkilendirilmiş Veri Girişi

Uygulama Türüne Göre Özelleştirilmiş Kullanıcı Arayüzü

Esnek Bilgi Teknolojileri Altyapısı

Entegrasyon

Ver

i İşl

eme

Kaynaklar

Etkili İletişim

Görev Bazlı Arayüz Tasarımı

Dijital yetkinlerin sağlanması

Sensörler Ve Aktuatörler Vasıtası ile Otomatik Veri Toplanması

Sensörler Vasıtası ile Üretilen Verilerin OtonomOlarak Kalibrasyonu ve İşlenmesi

Dijital Kabiliyet

Yap

ısal

İlet

işim

Şekil 1.5. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Bilgi Sistemleri Bileşeni

Şekil 1.4. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Bileşenleri (Schuh, G vd. 2017)

Şekil 1.6. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Kaynaklar Bileşeni

28 29

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Organizasyon Yapısı

Bu boyut altında, çalışmaya katılan firmaların 2 ana alandaki faaliyetleri; organizasyon (yapısal ve operasyonel süreçler) yapısı ve değer zincirinde yer aldığı konum nitel ve nicel sorular vasıtası ile incelenmiştir. Organizasyon yapısı boyutu 2 alt boyut ve 6 araçtan oluşmaktadır.

Alt Boyut 1– Dâhili Organik Organizasyon- Esnek Topluluklar- Karar Alma Yönetimi- Motivasyon Sistemleri- Çevik Yönetim

Alt Boyut 2 – Değer Zinciri Ağları ile Dinamik İşbirlikleri- Müşteri Faydasına Odaklanma - İş Ağı ile Ortak Çalışma

Kültür

Bu boyut altında, çalışmaya katılım gösteren firmalarda kullanılan ve/veya kullanılması planlanan dijital teknolojilerin firma personeli tarafından benimsenmesi ve yeni yöntem ve uygulamaların personele tanıtılmasında ve uygulamaya alınmasında hangi yaklaşımların kullanıldığı, 2 alt boyut ve 8 araç ile nicel sorular kapsamında değerlendirilmiştir.

Alt Boyut 1 – Değişim Eğilimi- Hataların Değerinin Tanımlanması- İnovasyona Açıklık- Veri Temelli Öğrenme ve Karar- Sürekli Profesyonel gelişim- Değişimi Şekillendirme

Alt Boyut 2 – Sosyal İşbirlikleri- Demokratik Liderlik Tarzı - Açık İletişim- Bilgi Sistemleri ve Süreçlerine Alma Güven

Geliştirilen pilot ölçek veri toplama yöntemi bakımından “tanımlayıcı”, “açık uçlu” ve “5’lilikert” olmak üzere üç ana kategoriye ayrılmıştır.

• Tanımlayıcı sorular, firma yetkinliklerinin, potansiyeli ile olan ilişkisinin belirlenmesi amacıyla firma hakkında genel bilgilerin alınması,

• Açık uçlu sorular, durum tespitine yönelik varlık-yokluk ve her boyut için genel değerlendirmenin yapılması,

• 5’li likert soruları ise mevcut durumun sıklık düzeyini ayrıca soruda yer alan aktivitenin potansiyel önem derecesini ölçmeye yönelik dizayn edilmiştir.

Verilen yanıtlar derlenmiş ve firmaların aşağıda belirtilen ve 6 basamaktan oluşan Endüstri 4.0 Gelişim Basamaklarına karşılık gelen konumunun anlaşılmasına katkı sunacak şekilde analiz edilerek yorumlanmıştır.

Sırası ile Endüstri 4.0 Gelişim Basamakları;

1- Bilgisayarlaşma

2- Bağlanabilirlik

3- Görülebilirlik

4- Şeffaflık

5- Kestirimci Kapasite

6- Uyum Yeteneği

Demokratik Liderlik Tarzı

Sosy

al Iş

bir

liği

Değişim Eğilimi

Kültür

Açık İletişim

Bilgi Sistemleri ve Süreçlere Güven

Hataların Değerinin Tanımlanması

İnovasyona Açıklık

Veri Temelli Öğrenme ve Karar

Sürekli Profesyonel Gelişim

Değişimi Şekillendirme

Dahili Organik Organizasyon

Organizasyonel yapı

Mülteri Faydalarına Odaklanma

İş Ağı Ile Işbirliği

Esnek Topluluklar

Karar Alma Yönetimi

Motivasyonel Hedef Sistemleri

Çevik Yönetim

Değ

er z

inci

ri a

ğla

rı il

e d

inam

ik iş

bir

likle

ri

Şekil 1.8. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Kültür Bileşeni (Schuh, G vd. 2017)

Şekil 1.7. Endüstri 4.0 Olgunluk Bileşeni Organizasyon Yapısı Bileşeni (Schuh, G vd. 2017)

30 31

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Bilgisayarlaşma

DE

ĞE

R

Bağlanabilirlik Görülebilirlik Şefaflık Kestirimci Kapasite Uyum Yeteneği

Dijitalleşme Endüstri 4.0

Ne Olmakta ?Görmek

Neden olmakta ? Understanding

Ne Olacak ? Hazırlıklı Olma

Otonom Tepkiler Nasıl Sağlanır ? Otomatik Optimizasyon

1 2 3 4 5 6

Şekil 1.9. Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi Gelişim Basamakları (Schuh, G vd. 2017)

1. Basamak: BilgisayarlaşmaBu basamak temel dijitalleşme süreçlerini kapsamaktadır. Farklı bilgi teknolojilerinin üretim süreçlerinin optimize edilmesi adına kullanılmasını ifade eder ve makinelerin ürettiği her türlü verilerin toplanması bu sürecin ana unsurunu oluşturmaktadır.

2. Basamak: BağlanabilirlikFarklı bölüm ve birimlerde üretilen verilerin birbirleri ile ilişkilendirmesini ifade eder. Tasarım aşamasından satışa kadar olan süreçlerde veri aktarımı ve paylaşımı bağlanabilirlik basamağının temeli oluşturur.

3. Basamak: GörülebilirlikKarar alma süreçlerinde kullanılmak üzere farklı lokasyon ve birimlerde üretilen verilerin istenildiğinde anlık olarak izlenilmesinin sağlanmasıdır. Kurumsal kaynak planlaması ve benzeri yazılımlar ve bu yazılımların ürettiği verilerin sensörler vasıtası ile elde edilen verilerle entegre edilmesi olarak da nitelendirilebilir.

4. Basamak: Şeffaflık3. Basamakta elde edilen izleme kabiliyetinin yorumlama ile birleştirilmesi ile oluşan basamağı ifade eder. Mevcut elde edilen verilerin ve bu verilerde oluşan hataların neden kaynaklandığının araştırıldığı ve mühendislik yaklaşımı ile yorumlandığı basamaktır.

5. Basamak: Kestirimci KapasiteFarklı birim, operasyon ve lokasyonlardan toplanan verilerin anlık olarak izlenmesi ve yorumlanması neticesinde elde edilen bilgi birikiminin geleceğe yönelik uygulamaları şekillendirmesi için kullanılması bu basamakta gerçekleştirilir. Dijitalleşme neticesinde toplanan verilere dayalı karar alma mekanizmalarının işletilmesidir.

6. Basamak: Uyum YeteneğiBu basamak karar alma mekanizmalarının bilgi sistemleri tarafından yönetilmesini içermektedir. Geleceğe yönelik alınan kararların yapay zekâ ve benzeri uygulamalar vasıtası ile otomatik bir şekilde yorumlanması, raporlanması ve şirket operasyonları ile ilişkilendirilmesini kapsar.

2. ENDÜSTRİ 4.0 DURUM TESPİTİ: ANTALYA FİRMALARINA YÖNELİK ARAŞTIRMA

2.1.Araştırma TasarımıÇalışma kapsamında 5 boyut üzerine yoğunlaşılmıştır. Bunlar: Kaynaklar (İnsan Kaynağı, Fiziksel Kaynaklar), Bilgi Sistemleri, Organizasyon Yapısı, Kültür ve bunların hepsi ile ilişkili olan Strateji boyutudur. Bunun ile birlikte firmaların tanımlayıcı bilgilerinin alınması amacıyla demografik soruların yer aldığı bir giriş bölümü eklenmiştir. Bu şekilde yöneltilen sorular tanımlayıcı, açık uçlu, 5’li likert olmak üzere üç ana kategoride toplanmıştır.

Tanımlayıcı sorular, firma yetkinliklerinin potansiyeli ile olan ilişkisinin belirlenmesi amacıyla firma hakkında genel bilgilerin alınması için tasarlanmıştır. Açık uçlu sorular, durum tespitine yönelik varlık-yokluk ve her boyut için genel değerlendirmeyi öğrenmek oluşrurulmuştur.5’li likert soruları ise mevcut durumun sıklık ve düzeyini ayrıca soruda yer alan aktivitenin potansiyel önem derecesini ölçmeye yöneliktir. Belirlenen 5 boyuta göre alt boyutlar ile birlikte 62 soru ve tanımlayıcı 11 soru olmak üzere toplam 73 soru sorulmuştur. Uygulama ölçeğinde 5 boyutta toplamda 25 nitel ve 37 nicel soru uygulamaya katılan firmalara yöneltilmiştir.

ATSO Endüstri 4.0 Platformu tarafından uygulama için 30 firma yargısal yöntemle seçilmiştir. Seçilen 30 firma için sektör dağılımı 8 Tarım, 2 Turizm, 6 Plastik- Makine-Metal, 3 Enerji, 1 Maden, 5 Gıda, 2 Sağlık, 2 Orman Ürünleri şeklindedir. Yargısal olarak belirlenen 30 firma ATSO’da organize edilen çalışmayla ilgili bilgilendirme toplantısına davet edilmiştir. Bu toplantı sonunda firmalardan anket çalışmasının yapılabilmesi için randevular alınmış ve ziyaret takvimi oluşturtulmuştur. Ziyaret edilen 30 firmadan 29 tanesi ankete katılım sağlamayı kabul etmiştir. Uygulamaya katkı sağlayan firmalardan izinleri dâhilinde ses kaydı alınarak nitel sorular yöneltilmiştir.

2.2. Kullanılan Analiz YöntemleriBilimsel bir çalışmada veri toplama işlemi mülakat, anket veya gözlem gibi tekniklerle saha çalışması yaparak gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmada nicel veri toplama aracı olan anket yöntemi ile birlikte nitel veri toplama tekniği olan mülakat yöntemi kullanılmıştır. Mülakat yöntemi sürecinde firma yetkililerince konuyla ilgili derinlemesine görüşme yapılmış ve görüşmeler ses kaydı altına alınmıştır. Daha sonra konuya hâkim uzmanlarca tüm ses kayıtları dinlenerek içerik analizi yapılmıştır. Araştırma kapsamında kalan içeriklerin frekansları tespit edilmiş ve bu çalışmada raporlanmıştır. Ayrıca anket yöntemi ile toplanan veriler ise bir istatistiksel paket programına girilmiş ve her bir ifadenin ortalamaları ve frekansları alınmıştır.

32 33

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

3. BULGULAR

Çalışma kapsamında yoğunlaşılan 5 boyut ve tanımlayıcı istatistikler doğrultusunda elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir.

3.1.TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER: GENEL FİRMA ÖZELLİKLERİ

Çalışanların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı: Yanıtlayıcılardan işletmelerinde çalışan toplam personel sayısının eğitim durumuna göre sınıflandırmaları talep edilmiştir.

Ankete katılan 29 firmadan gelen cevaplar ışığında, toplam personel sayısının 8281 olduğu saptanmıştır. Söz konusu işgücü ağırlıklı olarak ilköğretim mezunu %38,51 iken, lisans ve lisansüstü programlardan mezun çalışanların toplam çalışanlara oranı ise sadece %16,85 seviyesinde kalmıştır.

Şekil 3.1. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Personellerin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı Şekil 3.2. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Personellerin Eğitim Durumuna Göre Oransal Dağılımı

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

010

338

914

574

2036

989

3066

Doktora/Tıpta

Uzmanlık

Yüksek Lisans /

TıpDoktorluğu

Lisans Ön Lisans Lise Meslek Lisesi İlköğretim

İlköğretim%38.51

Doktora/Tıpta Uzmanlık% 0.12

Doktora/Tıpta Uzmanlık

Yüksek Lisans/TıpDoktorluğu

% 4.25

Yüksek Lisans/Tıp Doktorluğu Lisans Ön Lisans Lise Meslek Lisesi İlköğretim

Lisans% 11.48

Ön Lisans% 7.21

Lise% 25.57

Meslek Lisesi%12.86

34 35

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Çalışan Mühendis Sayısı: Endüstri 4.0 kavramı ile yakından ilişkili olması nedeniyle mühendis olarak çalışan işgücü ayrıca saptanmıştır.

Ar-Ge Departmanı ve Çalışan Sayıları:

Çalışmaya katılan firmaların 14’ünde Ar-Ge departmanı bulunmaktadır. Söz konusu departmanların sadece 2 tanesi Bilim Sanayi Teknoloji Bakanlığı ARGE Merkezi tescilini almıştır.

Buna göre, mühendis olarak görev yapan işgücünün toplam işgücüne oranı %3,63 olarak gözlenmiştir.

Şekil 3.3. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Mühendis Sayısı

Şekil 3.4. Yanıtlayıcı İşletmelerde Çalışan Mühendis Sayısının Diğer Meslek Gruplarına Göre Oransal Dağılımı

Şekil 3.5. Ar-Ge Departmanı Mevcudiyeti

Şekil 3.6. Akredite Ar-Ge Departmanı Mevcudiyeti

9000

8000

7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

0

8281

299

Mühendis Sayısı Firmanızda Toplam Çalışan Sayısı Nedir?

Mühendis Sayısı

Diğer Meslek Grupları

% 3.63

% 96.37

20

18

16 15

1414

Evet Hayır

12

10

8

6

4

2

0

10

12

14

8

12

BSTB Tescilli Ar-Ge Merkezi

Sayısı

BSTB Tescilli OlmayanAr-Ge Merkezi Sayısı

BSTB Tescilli Ar-ge MerkeziSayısı

BSTB Tescilli OlmayanAr-ge Merkezi Sayısı

6

4

2

0

36 37

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

12

11

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 33 36 39

Ar-Ge Personeli Sayısı

Fir

mal

ar

Şekil 3.7. Firmalarda Görevli Ar-Ge Personelinin Dağılımı

Şekil 3.9. Yanıtlayıcı Firma Personelleri İçerisinde Endüstri 4.0 Alanında Çalışabilecek İşgücü

Şekil 3.10. Çalışmaya Katılan Firmaların Sektörel Dağılımı

Ar-Ge dapartmanlarında çalışan toplam 158 kişinin işgücüne oranı sadece %2’dir.

Endüstri 4.0 Alanında Çalışan Toplam Personel Sayısı:

Çalışmaya katılan firmalara Endüstri 4.0 kavramı çerçevesinde çalışabilecek işgücü yeteneklerine ilişkin sorulan soruya verilen cevaplara ilişkin dağılımlar aşağıdaki gibidir.

Buna göre, firmaların 16’sı söz konusu dönüşüme uygun bir yapıya sahip olduklarını bildirmiştir. Ancak, Endüstri 4.0 kapsamında çalışabilecek personel sayısı 60’ta kalmıştır. Bu sayısının, toplam işgücüne oranı sadece %0,72’dir.

Yanıtlayıcıların Sektörlere Göre Dağılımı:

Çalışmaya katılan firmaların sektörel dağılımları incelendiğinde, ağırlıklı olarakPlastik-Makine-Metal ve Tarım-Kimya endüstrileri ön plana çıkmıştır.

Şekil 3.8. Ar-Ge Çalışanlarının Toplam Çalışanlar İçerisindeki Dağılımı

9000

8000

7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

0

8281

158

Ar-Ge Çalışanı Sayısı Toplam PersonelSayısı

18

16

1314

16

Evet Hayır

12

10

8

6

4

2

0

9000

8000

7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

060

End. 4.0 Alanında ÇalışabilecekPersonel Sayısı

Toplam Çalışan Sayısı Nedir?

8281

Ar-Ge Çalışanı SayısıToplam Personel Sayısı

Ar-Ge ÇalışanıSayısı % 2

Toplam Personelsayısı

% 98.09

Tarım / Kimya

% 27,6

% 17.2

% 3.4

% 10.3

% 6,9

% 20,7

% 6,9

% 6,9

Turizm

Plastik Makine Metal

Enerji

Maden

Gıda

Sağlık

Orman Ürünleri

38 39

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Firmaların Son 3 Yıl İçerisindeki Ortalama Cirosu (TL Olarak):

Firmaların son 3 yıllık ortalama cirolarına bakıldığında, yoğun olarak %82 orta ve büyük ölçekli oldukları saptanmıştır.

Firmaların Son 5 Yıllık Kârlılık Trendi:

Firmaların kârlılıklarında son 5 yılda yaşanan değişimlere göre, firmaların neredeyse yarısının %45 artan bir eğilime sahip oldukları görülmektedir. Buna karşın, bu dönemde beklentilerinin tersine bir durumla karşılaşan ve kârlılıkları düşen firmaların oranı %24’tür. Kârlılık konusunda tutarlı bir düzleme oturan firmaların oranı %17 iken, geriye kalan %14’lük kesim kârlılıklarının değişken olduğunu ifade etmiştir.

Firmaların Faaliyet Kapsamı:

Son olarak, firmaların faaliyetlerinin boyutları irdelenmiştir. Söz konusu dağılıma göre, firmaların %48,3’ü uluslararası ölçekte faaliyet göstermektedir. Uluslararası veya küresel ölçekte faaliyet gösteren firmaların oranı, yerel veya ulusal alanda faaliyet gösteren firmaların oranından yüksektir.

23

1112

Mikro Ölçekliİşletme

Küçük Ölçekliİşletme

Orta Ölçekliİşletme

Büyük Ölçekliİşletme

13

Artışta Azalışta Sabit Değişken/Diğer

6

8

10

12

14

4

2

0

7

54

4

Yerel ölçekte Ulusal ölçekte Uluslararası ölçekte

Küreselölçekte

6

8

10

12

14

4

2

0

9

14

2

% 43

% 7

% 11

% 39

Mikro Ölçekliİşletme

Küçük Ölçekliİşletme

Orta Ölçekliİşletme

Büyük Ölçekliİşletme

Artışta% 45

Artışta

Azalışta % 24

Azalışta

Sabit% 17

Sabit

Değişken/Diğer% 14

Değişken/Diğer

% 2 % 4

% 9% 14%

Yerel ÖlçekteUlusal ÖlçekteUluslararası ÖlçekteKüresel Ölçekte

Şekil 3.11. Yanıtlayıcı Firmaların İşletme Ölçeği Değerlendirmesi

Şekil 3.12. Firmaların Son 5 Yıllık Karlılık Trendi ve Oransal Dağılımı

Şekil 3.13. Çalışmaya Katılan Firmaların Faaliyet Kapsamı

40 41

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

3.2. STRATEJİ BOYUTU BULGULARI

Strateji boyutu altındaki tüm sorular nitel olarak katılımcılara yöneltilmiştir. Bu sorulara ilişkin verilen cevaplar, firma yetkilisinin ifadelendirdiği şekilde ankete aktarılmıştır. Strateji boyutunda yer alan açık uçlu sorulara verilen yanıtlar üzerinde yapılan çalışmada, ifadeler gruplandırılmış, tekrar sıklıkları belirlenmiş, çarpıcı ifadeler yön gösterici bilgi olarak ayrıca yorumlanmıştır.

Strateji boyutunda yer alan sorulara (Şirket vizyonu, misyonu, stratejileri, stratejik yayılım, Ar-Ge ve inovasyon stratejileri, tanımlı Endüstri 4.0 stratejisinin bulunup bulunmadığı) verilen yanıtlar incelendiğinde ; kurumsal olarak strateji belirleme, stratejik yönetim, yayılım ve kuruluş için yeni sayılabilecek konuların stratejilere eklemlenmesi alanlarında kuruluşlarda alınması gereken mesafenin olduğu izlenimi edinilmiştir.

“Şirket Vizyonunuz Nedir ?” önermesine ankete katılan 29 firma temsilcisi yanıt vermiştir. Verilen yanıtların 18 tanesinin vizyon ifadesi içerdiği, diğer 11 ifadenin ise vizyon ifadesi olarak sınıflandırılamayacağı değerlendirilmiştir.

“Şirket Misyonunuz Nedir ?” önermesine 28 firma temsilcisi yanıt vermiş 1 firma yanıt vermemiştir. Verilen yanıtların 19’u misyon ifadesi içerdiği, 8 tanesinin misyon ifadesi olarak sınıflandırılamayacağı değerlendirilmiştir.

“Şirket stratejiniz var mıdır ? varsa belirtiniz ?” önermesine 7 firma “yok”, 3 firma “yazılı yok” yanıtlarını vermişlerdir. 19 firma çeşitli düzeylerde strateji ifadelerini iletmişlerdir. Belirtilen ifadeler incelendiğinde yalnızca 5 firmanın stratejilerini net bir şekilde aktardığı, kalanların strateji ifadesi olarak değerlendirilemeyeceği görülmüştür. Ankete katılan 24 firmanın strateji belirleme, yönetim ve yayılım konularında iyileştirmeye açık alanlarının olduğu görülmüştür.

“Tanımlı stratejik hedefleriniz varsa üst ve orta yöneticileriniz ve çalışanlarınız tarafından bilinmekte midir? açıklayınız ?” önermesine 20 firma evet bilinmektedir yanıtını vermiştir. 7 firma “hayır bilinmiyor” yanıtı verirken, 2 firma soruya yanıt vermemiştir. Stratejilerin kuruluş içi bilinirliği ile ilgili önemli sayıda firma Kalite Güvence Sistemlerine atıf yapmış, yıllık hedefleri referans göstermişlerdir. Yalnızca 4 firma stratejilerin oryantasyon sürecinden başlayarak sistematik olarak, belirlenmiş ortamlarda yönetici ve çalışanlara aktarıldığını belirten ifadeler kullanmışlardır.

“Tanımlı Ar-Ge ve İnovasyon Stratejik hedef(ler)iniz var mıdır ? varsa belirtiniz” önermesine 18 firma tanımlı bir Ar-Ge ve inovasyon stratejilerinin bulunduğunu belirterek çeşitli düzeylerde örnekler vermişlerdir. Verilen örnekler/ifadeler incelendiğinde çok az sayıda firmanın olgunluk düzeyi yüksek, iyi tanımlanmış, yön bildiren ve gelecek Ar-Ge harcamalarını yöneltecekleri alanların net şekilde anlaşıldığı ifadeler olduğunu söylemek mümkündür. “Var” yanıtını veren firmaların önemli bir kısmı “Yeni makine alımı yapmak”, “Fuarları takip etmek”, “Yenilikçi ürünler üretmek”, “Ar-Ge merkezi olmak” gibi jenerik ifadelerle yanıtlarını vermişler herhangi bir strateji cümlesi kurmamışlardır. Anketi

yanıtlayan 11 firma herhangi bir Ar-Ge ve İnovasyon stratejilerinin olmadığını bildirmişlerdir.

“Tanımlı Endüstri 4.0 Stratejik Hedef(ler)’iniz var mıdır ? varsa belirtiniz” önermesine 8 firma çeşitli olgunluk düzeylerinde “var” yanıtını vermiştir. 21 firma henüz Endüstri 4.0 ile ilgili herhangi bir stratejik hedeflerinin olmadığını ifade etmiştir. Var yanıtını veren firmaların bir kaçının dışında verilen yanıtların “endüstri 4.0’a uyumlu makine ekipman alımı”, “4.0’a uyumlu yeni yatırım”, “bazı fonksiyonlarında 4.0 uyumu/yapılandırması” gibi derinliği düşük sayılabilecek ifadelerden oluştuğu gözlemlenmiştir. Kaynaklar, organizasyonel yapı, digitalleşme ve örgüt kültürünü içine alan kapsayıcı strateji tanımlarına rastlanılmamıştır.

İşletmelerin başarısının önemli bileşenlerinden bir tanesi de doğru yapılmış gelecek yönelimlerinin tespitidir. Pazar fırsatları, müşteri dinamikleri, yeni trendler, potansiyel sorunlar, rekabetçi şartlar, yeni teknolojiler gibi pek çok izlenmesi gereken alan işletmelerin önünde durmakta, alınan kararlar işletme başarılarının hatta yaşamlarının devam edip etmeyeceğini belirlemektedir. Stratejilerin belirlendiği ve yönetiminin güçlü yapıldığı işletmelerin rekabetçi şartlarda öne geçtiği bilinen bir gerçektir. Bu çalışmada sorgulanan boyutlardan bir tanesi de strateji olmuştur. Çalışmaya katılan kuruluşların stratejik yönetim yaklaşımlarını uygulayıp uygulamadıkları, henüz yeni sayılabilecek ama çok hızlı ilerleyen bir konu olan endüstri 4.0 konusunu gelecek yönelimlerinin içerisine alıp almadıkları merak edilmiştir. Endüstri 4.0 konusu bir dizi yeni nesil makine, digital alt yapı ya da erişim kolaylıklarının çok ötesinde kurumsal tasarımların evrilmesi konusudur. İşletmelerin stratejilerinde ne kadar ve nasıl yer aldığı ya da işetmelerin bu konu da ve genel olarak strateji belirleme reflekslerinin olup olmadığı Endüstri 4.0 konusun da başarının önemli bir bileşenidir.

Yukarıda detayları aktarıldığı üzere kuruluşlara vizyon ve misyon ifadeleri, tanımlı stratejileri, Ar-Ge ve inovasyon stratejileri ile Endüstri 4.0 stratejilerinin bulunup bulunmadığı sorulmuştur. Dikkat çekici bir sonuç olarak, yazılı strateji belirleme ve sistematik uygulamaların çok azşirkette olduğu gözlenmiştir. Strateji belirleme sürecinin daha çok kurucunun yaklaşımları ve yazılı olmayan bir perspektifte gittiği tespiti yapılmıştır. Genele hakim sistematik olmayan yaklaşımlar nedeniyle ifadelendirmelerde karmaşa hakimdir. Örneğin; vizyon ve misyon tanımlarının birbirine karıştığı önemli sayıda örnekten bahsedilebilir. Yine olduğu beyan edilen strateji ifadelerinin bir kısmının dilek ve temenniler, bir kısmının ise genel ifadelerden oluştuğu (örneğin: bir dünya markası olmak) gözlemlenmiştir.

Çalışmada strateji bölümü sorularına verilen yanıtlarda, firma başarılarının önemli bir bölümünde motivasyonu ve liderlik kapasitesi yüksek, iş süreçlerine hakim kurucular ile pazar fırsatlarının bir araya geldiği örnekleri görmek mümkün olmuştur. Kurucu liderlerin öngörüleriyle şekillenen ve yine önemli bir bölümü yazılı olmayan stratejilerin, Endüstri 4.0 gibi süreçler/değişim alanları söz konusu olduğunda yazılı ve sistematik uygulamalara daha fazla ihtiyaç duyulacağının altını çizmek gerekir.

42 43

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

3.3.ORGANİZASYON YAPISI BOYUTU BULGULARI

Tablo 3.1: Firmaların Organizasyon Yapısı Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

1.Çalışanlar işletme hedefleri dâhilinde proje bazlı disiplinler arası çalışmalarda ne sıklıkla yer almaktadır.

2.Çalışanlar ne sıklıkla farklı departmanlarda çalışmakta ve yetkinlik geliştirmektedir.

3.İşletmenizde çalışanlarınızın operasyonel süreçlerde karar/inisiyatif alma düzeyi nedir?

4.Alınan bu kararların merkezi yönetim kararlarına etki düzeyi nedir?

5.Çalışanların organizasyonlardaki hatalarının işletmenin operasyonlarına etki düzeyi nedir?

6.Akıllı fabrika/ürün/üretim gibi kavramlar konusunda firma yöneticilerinin bilgi düzeyi nedir?

7.İşletme müşteriden ne sıklıkla geri bildirim alınmakta mıdır?

8.Müşterilerden alınan geri bildirimler ürün geliştirme süreçlerinde kullanılmakta mıdır?Müşterilerinizin (b2b veya b2c)

9.taleplerini/problemlerine belirli teknolojiler ve yöntemler kullanmak suretiyle ne düzeyde yerine getirebilmekte/çözüm bulabilmektesiniz?

10.Değişen pazar koşullarına uyum sağlama yetkinlik düzeyi nedir?

Yapılan analiz ışığında, tüm önermeler için mevcut durumun ideal durumun gerisinde olduğu net bir şekilde görülmektedir. Tüm önermelere atfedilen önem düzeylerinin, önermelere ilişkin mevcut durumdan daha yüksek seviyede olduğu belirlenmiştir.

Önermelere atfedilen önem düzeylerine bakıldığında, işletmeler için en önemli organizasyon yapısı boyutları olarak, değişen pazar koşullarına uyum sağlama yetkinliği ve müşteriden elde edilen geri bildirimin ürün geliştirme süreçlerinde kullanımı öne çıkmaktadır. Çalışanların farklı departmanlarda çalışmaları ve bu yönde yetkinlikler geliştirmesi ise, firmalar tarafından çok önemli bir boyut olarak görülmemektedir.

Mevcut duruma ilişkin veriler, firmaların en iyi noktada olan performanslarının önem öncelikleri ile uyuştuğunu ortaya koymaktadır. Firmaların en iyi performans gösterdikleri organizasyon yapısı boyutu müşteriden geri bildirim elde etme ve söz konusu geri bildirimi ürün geliştirme süreçlerinde kullanma olmuştur. En düşük performans ise, yine önem öncelikleri ile paralel olarak çalışanların farklı departmanlarda çalışma yetkinliğine ilişkin önermede gözlenmiştir.

Mevcut durum ile önem düzeyi arasındaki farkın en yüksek olduğu önermeler sırasıyla, çalışanların proje bazlı disiplinler arası çalışmalarda yer almaları, çalışanların farklı departmanlarda çalışma yetkinlikleri, firma yöneticilerinin akıllı fabrika/ürün/üretim gibi kavramlar konusundaki bilgi düzeyleri ve firmanın müşteriden geri bildirim alma sıklığıdır.

İdeal duruma en yakın performansın sergilendiği önermeler ise, müşteriden alınan geribildirimin ürün geliştirme süreçlerinde kullanımı, çalışanların hatalarının işletme operasyonlarına etkisi ve çalışanların operasyonel süreçlerde aldıkları kararın merkezi yönetim kararlarına etkisini ifade eden önermelerdir.

1.04 4.45 3.41

0.76 3.52 2.76

0.69 4.38 3.69

0.51 4.17 3.66

0.45 4.21 3.76

0.75 4.46 3.71

0.75 4.72 3.97

0.41 4.86 4.45

0.59 4.69 4.1

0.59 4.9 4.31

SORU Ortalama Fark

Ortalama Önem Düzeyi

Ortalama Mevcut Durum

11.04

0.76

0.69

0.51

0.45

0.75

0.75

0.41

0.59

0.59

4.45

4.38

4.17

4.21

4.46

4.72

4.86

4.69

4.9

3.41

3.522.76

3.69

3.66

3.76

3.71

3.97

4.45

4.1

4.31

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Ortalama fark Ortalama Önem Düzeyi Ortalama Mevcut Durum

Şekil 3.14. Firmaların Organizasyon Yapısı Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

44 45

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

3.4.KAYNAKLAR BOYUTU BULGULARI

1.Çalışanlar arasındaki yatay formal iletişim kanalları ne düzeydedir?

2.Çalışanlar arasındaki dikey formal iletişim kanalları ne düzeydedir?

3 Cihazların haberleşme portlarını kullanma düzeyiniz nedir?

4.Makinelerinizin mevcut veya sensör entegreederek veri toplayabileceğiniz konusundakibilgi düzeyiniz nedir?

5.Üretim öncesi ve üretim süreçlerinde makinalar tarafından, bağımsız ve otomatik olarak, hata tespit ve kalibrasyon yapılmakta mıdır?

6.Çalışanlar dijital araçlar (sensör vb.) tarafındanüretilen verileri stratejik karar almadakullanabilmekte midir?

7.Üretim süreçleri akıllı sensörler/RFID ile takipedilip toplanan veri otomatik olarak karar destek sistemlerini besleyecek şekilde dönüştürülmektemidir?

Aşağıdaki grafik, kaynaklar boyutu kapsamında firmaların öncelikli olarak karar destek sistemlerini besleyecek verinin ileri teknoloji ile takip edilmesi sürecinde kendilerini geliştirmelidir. Hata tespit ve kalibrasyon süreçlerinde bağımsız makinelerin kullanımına ilişkin gelişimin gerekliliği de ayrıca göze çarpmaktadır.

Kaynaklar boyutlarına ilişkin verilere genel açıdan bakıldığında, önceki bulguda olduğu gibi, burada da tüm önermeler için mevcut durumun ideal durumun gerisinde kaldığı anlaşılmaktadır.

Ortalama önem düzeyleri skorlarına göre, firmaların kaynaklar boyutu kapsamında en çok önemsedikleri hususlar çalışanlar arasındaki dikey/yatay biçimsel iletişim kanalları ve makinelerin veri toplama süreçlerine yönelik bilgi düzeyidir. Geriye kalan önermeler de, aldıkları skorlara bakıldığında, önemli konular olarak görülmektedir.Üretim süreçlerinin akıllı sensörler veya RFID gibi teknolojilerle takip edilmesi ve söz konusu süreç sonunda toplanan verinin otomatik olarak karar destek sistemlerini besleyecek şekilde dönüştürülmesi konusu, firmaların mevcut durumda en eksik kaldığı önermedir. Benzer şekilde firmalar, üretim öncesi ve üretim anında oluşabilecek hataların makineler tarafından otomatik olarak tespit edilmesi konusunda da sıkıntı yaşamaktadır.

0.86 4.75 3.89

0.96 4.71 3.75

1.28 4.52 3.24

1.35 4.46 3.11

0.97 4.68 3.71

1.11 4.5 3.39

2.02 4.48 2.46

SORU Ortalama Fark



Şekil 3.15 Firmaların Kaynaklar Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

Tablo 3.2. Firmaların Kaynaklar Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması


10.86

0.96

0.69

0.97

1.35

1.11

2.02

4.75

4.52

4.68

4.46

4.5

4.48

3.89

4.713.75

3.24

3.71

3.11

3.39

2.46

2

3

4

5

6

7

3.5.BİLGİ SİSTEMLERİ BOYUTU BULGULARI

Firmaların bilgi sistemlerine ilişkin boyutların irdelendiği çalışmanın bu bölümünde, ideal durum mevcut durum dengesinin mevcut durum aleyhinde olduğu net biçimde görülmektedir.

46 47

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

1. Bilişim sistemlerini etkin olarak kullanma düzeyi nedir?

2. Farklı birimlerde üretilen verilerin entegre düzeyi nedir?

3. Bilgi kaynaklarından üretilen verilerin standartlaşma düzeyi nedir?

4. Kurumunuzda siber güvenlik için alınan tedbir düzeyi nedir?

5.Bilgi teknolojilerinin kullanıldığı süreçlerde kullanıcı tanımlama, yönetici kullanıcı ayırımı ve veri akışı sağlanma düzeyi (IEC62443 standardı) nedir?

6.Firma faaliyetleri kapsamında yürütülen operasyonların (üretim, pazarlama vb.) sorumlularına (yönetici, operatör vb.) operasyonun işleyişi ve kritik süreçleri hakkında yazılım uygulamaları vasıtasıyla ne düzeyde otomatik bilgilendirme yapılmaktadır?

7.İşletme fonksiyonlarından (üretim, lojistik, servis, Ar-Ge ve pazarlama operasyonlarından anlık veri çekebilme düzeyi nedir?

8.Anlık veri çekilebiliyorsa, çekilen verileri gerçek zamanlı olarak izleyebilme düzeyi nedir?

9.Üretilen verileri anlamlı hale getirip, planlamada kullanma düzeyi nedir?

10.Üretilen verileri görev bazlı kullanma düzeyi nedir?

11. Çalışanların veri girişi yapması adına,kişiselleştirilmiş (işaret, sesli komut vb.) yöntemleri kullanma sıklığı nedir?

12.Uzaktan erişim altyapı kullanma etkinlik düzeyi nedir?

1.11 4.75 3.64

1.14 4.68 3.54

1.28 4.57 3.29

1.14 4.75 3.61

0.89 4.5 3.61

1.79 4.41 2.62

0.93 4.93 4

1.04 4.73 3.69

0.81 4.81 4

0.81 4.69 3.88

1.42 3.5 2.08

1.14 4.57 3.43

SORU Ortalama Fark



Firmalar bu aşamada, Ar-Ge ve pazarlama operasyonlarından anlık veri çekebilme yeteneğini, çekilen verinin gerçek zamanlı izlenmesini ve anlamlı hale getirilip planlamada kullanılmasını ve tüm bu süreçleri yönetecek bilişim sistemlerinin etkin kullanımını en öncelikli konular olarak sıralamışlardır. Bilgi sistemleri boyutunda ele alınan önermelerin neredeyse tamamı önemli konular olarak belirtilmiştir. Sadece, verinin çalışanlar tarafından kişiselleştirilmiş yollarla işlenmesi konusu firmalar tarafından öncelikli olarak görülmemiştir.

Ar-Ge ve pazarlama operasyonlarından verinin anlık olarak çekilmesi ve anlamlandırılıp planlama sürecinde kullanılması, önemlerine paralel olarak, firmalar tarafından en başarılı biçimde yerine getirilen konulardır. Bununla birlikte, firmaların öncelikli olarak saptadıkları verinin anlık olarak izlenebilmesi ve etkin bilişim sistemleri kullanımı gibi konularda benzer bir performans sergileyemedikleri anlaşılmıştır. Önem öncelikleri göz önüne alındığında, firmaların kişiselleştirilmiş veri işleme hususunda başarılı olmamaları anlaşılabilir olsa da, önemleri firmalar tarafından vurgulanan operasyon sorumlularına yazılım uygulamaları vasıtasıyla otomatik bilgilendirmede bulunma konusundaki olumsuzluk dikkat çekici bulunmuştur.

Mevcut durum ile ortalama önem düzeyi skorları arasındaki fark, gelişime derhal ihtiyaç duyan alanların tespiti için değerlidir. Bilgi sistemleri konusunda, en büyük uçurum, üretim ve pazarlama gibi önemli operasyonların başındaki sorumluların, operasyonun işleyişi ve kritik süreçleri hakkında yazılım uygulamaları yoluyla bilgilendirilmesinde görülmektedir. Diğer konularla birlikte, öncelikli gelişim için firmaların buraya odaklanması gerekmektedir.


1

1.14

1.28

0.89

1.79

0.93

4.75

4.57

4.75

4.5

4.41

4.93

3.64

4.683.54

3.29

3.61

3.61

2.62

4

2

3

4

5

6

7

0.86

1.14

1.044.73

3.698

0.814.81

49

0.814.69

3.8210

1.423.5

2.0811

1.144.57

3.4312

Şekil 3.16. Firmaların Bilgi Sistemleri Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

Tablo 3.3. Firmaların Bilgi Sistemleri Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

48 49

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

3.6.KÜLTÜR BOYUTU BULGULARI

1. Şirket fonksiyonlarının işletilmesinde çalışan hatalarının 1 telafi etmeye yönelik mekanizmalarının firma içi yayılmadüzeyi nedir?

2. Çalışanların yeni bir uygulamaya/yönteme adapte olmayı düzeyi nedir?

3. Çalışanların bilişim teknolojilerine (veri kaydı, transferi, manipülasyonu, kullanımı ve yorumlaması için geliştirilmiş teknolojiler) yönelik yetkinlik düzeyi nedir?

4. Firma operasyonlarında yaşanan problemlerin sebepleri firma içerisinde ne düzeyde yayılmaktadır?

5. Çalışanların bilgi sistemlerinin aldığı kararlara olan güveni düzeyi nedir?

6. Çalışanlardan yönetime yeni yetkinliklerin geliştirilmesine yönelik ne sıklıkta eğitim talepleri gelmektedir?

7. Çalışanlardan işletmenin sektörü ile alakalı küresel yenilikler konusunda işletme yapısının/aksiyonlarının değiştirilmesine yönelik ne sıklıkta teklifler gelmektedir?

8. Çalışanların geri bildirimlerine göre ne sıklıkta şirket stratejisi ve işleyişine yönelik acil/hızlı kararlar alınmaktadır?

Bilgi sistemleri tarafından alınan karara yönelik çalışanların duyduğu güven seviyesi ve çalışanların yeniliğe adaptasyonu gibi hususlar kültür boyutu açısından firmaların en fazla önem atfettikleri çalışan yönlü konulardır. Çalışanların mikro tutumlarına odaklanan bu önermelerle birlikte, çalışanların hatalarının telafi edilmesi sürecinde yararlı mekanizmaların şirket için yayılma düzeyi de öncelikli konular arasında sayılmaktadır. Bununla birlikte, bulgular kültür boyutuna ilişkin tüm önermelerin önemli görüldüğünü göstermektedir.

Öte yandan, çalışanların yönetimden yeni yetkinlik edinmek üzere eğitim talep etmemesi hususu, söz konusu boyutun mevcut durumunda en sorunlu önerme olarak göze çarpmaktadır. Bulgular toparlandığında, bilgi sistemlerinin mevcut durumuna güven duydukları görülen çalışanların gelişimleri için faydalı olabilecek eğitimleri talep etme konusunda kendilerinden beklenen girişimi yerine getirmediği anlaşılmaktadır.

Tablo 3.4. Firmaların Kültür Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

0.87 4.59 3.72

1.25 4.66 3.41

0.83 4.29 3.46

0.55 4.48 3.93

0.51 4.7 4.19

1.48 4.38 2.9

1.11 4.45 3.34

0.73 4.28 3.55

SORU Ortalama Fark



50 51

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Doğal olarak bu boyutta öncelikli olarak geliştirilmesi gereken husus, çalışanların eğitim taleplerini istemeleri hususundan yaşanan sıkıntıyı çözmektir. Bununla birlikte, çok önemli görülmesine karşın, çalışanların yeni bir uygulamaya veya yönteme adaptasyonunda da sıkıntı yaşandığı görülmektedir. Sıkıntı yaşanan iki durumu destekler şekilde, çalışanların işletmeyi etkileyebilecek küresel yenilikler konusunda işletme yapısının veya aksiyonlarının değiştirilmesine yönelik tekliflerin yeterli sıklıkta gelmediği saptanmıştır. Söz konusu duruma yol açan etkenin belirlenmesi de önemli ve öncelikli bir adım olarak vurgulanmalıdır.


0.871

2

3

4

5

6

7

8

0.83

0.55

0.51

1.48

1.11

0.73

2.9

3.34

3.55

1.25

4.59

4.66

4.29

4.48

4.74.19

4.38

4.45

4.28

3.72

3.41

3.46

3.93

Şekil 3.17. Firmaların Kültür Boyutu Nicel Yanıtlarının Ortalaması

4. SONUÇLAR VE TARTIŞMA

Tanımlayıcı sorular ve beş farklı boyutta gerçekleştirilen çalışma pilot araştırma niteliğinde olmasına rağmen oldukça besleyici ve çarpıcı sonuçlar ortaya koymuştur. Çalışmanın başında planlanan “durum tespiti” kadar “farkındalık yaratma” amacına da örneklem grubu içinde ulaşılmıştır. Tanımlayıcı sorular ve boyutlarda yer alan önermelere verilen yanıtlar neticesinde aşağıda ki çıkarımları yapmak mümkündür.

• Yapılan çalışmadaki gözlemler neticesinde Endüstri 4.0’ın henüz firmaların gündemlerine yeterince girmediği tespit edilmiştir.• Endüstri 4.0 konusundaki farkındalık ve bilgi düzeyinin hem sorulara verilen yanıtlar hem de saha gözlemleri neticesinde geliştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.• Endüstri 4.0 kavramları ve bileşenleri hakkında bilgi ve yorumlama eksikliği gözlemlenmiştir.• Endüstri 4.0 bileşenleri konusunda bilgi düzeylerinin derinlik kazanmaması veya yeni olması sebebiyle yanlış algılama ve değerlendirmelerin ortaya çıktığı gözlemlenmiştir.• Endüstri 4.0 uygulamaları için insan kaynakları düzeyinin yetersiz olduğu tespitedilmiştir.• Sayısallaştırma ve yazılım (veri tabanı yönetim sistemleri ) konusunda ciddi bilgi, veritoplama ve veri kullanma eksikliği olduğu tespit edilmiştir.• Endüstri .4.0 bileşenleri konusunda eğitim eksikliğinin fazla olduğu tespit edilmiştir.• Firmalar nezdinde Strateji algısının (stratejik düşünce sisteminin) farklı olduğugözlemlenmiştir.• Fonsiyonel ve hiyerarşik organizayon yapılarında entegrasyon problemlerinin yaşandığıve bu firmalarda bütünsel yaklaşımların eksik olduğu gözlemlenmiştir.• Firmaların Endüstri 4.0 uygulamalarından beklentilerinin yüksek olmasına karşın, destek ve teşviklerin uygulamalar için önemli bir katalizör etkisi yaratacağıgözlemlenmiştir.• Hedeflerle stratejilerin henüz entegre edilmediği firmaların öğrenme ve farkındalıkdüzeyinde olduğu, uygulama düzeyinde ise kısmi örneklerin olduğu tespit edilmiştirancak Endüstri 4.0’ın faydalı olacağı konusunda kanaat oluştuğu belirlenmiştir.• İnsan kaynakları uygulamalarının Endüstri 4.0’a yönelik bir eğilimi olmadığı tespitedilmiştir.• Disiplinlerarası boyutta Endüstri 4.0’ın bileşenlerini kurumlara entegre edecek insan kaynağının yetersiz olduğu tespit edilmiştir.• Firmaların insan kaynaklarına yönelik Endüstri 4.0 uygulamalarına zemin hazırlayacak hazırlıklarının bulunmadığı, ( disiplinler arası, departmanlar arası çalışma, insiyatif alma, yaratıcı ve yenileşim faaliyetlerinde aktif yer alma) tespit edilmiştir.• Endüstri 4.0 konusundaki algı karışıklığının önüne geçmek amacı ile sorulan soruların aktarılmak isteneni net bir şekilde ortaya koyacak şekilde revize edilmesi gerektiği tespit edilmiştir.

52 53

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

6. GELECEĞE BAKIŞ; YOL HARİTASI İÇİN ÖNERİLER

5.ÖNERİLER

Pilot çalışma sonucunda yukarıda ortaya konulan tespitlerin ışığında, hem projenin sonraki aşamaları hem de Antalya’da faaliyet gösteren firmaların Endüstri 4.0 konusuna daha hızlı adapte olabilmeleri, gündemlerine alıp planlamalarını olgunlaştırmalarına yardımcı olmak için aşağıda yer alan bir dizi öneri getirilebilir.

• Pilot projenin bütçe ve zaman kısıtı, örneklem boyutunun darlığı gibi sebeplerden dolayı sadece uygulama yapılan firmalar için bir fikir verebileceği düşünülmektedir.• 30 firma ile farklı sektörlerden ve değişik ölçeklerde 29 firma ile yapılan bu çalışmanın bulguları neticesinde ölçeğin geliştirilmesine ve örnek sayısının artırılmasının faydalı olacağı tespit edilmiştir.• Endüstri 4.0 bileşenleri konusunda eğitim eksikliğinin büyük olduğunun farkındalığının ötesinde eğitim konusunda uluslararası eğitim programlarına dahil olunması ve konu ile ilgili eğitim programlarının oluşturulması gerektiği düşünülmektedir.• Endüstri 4.0 komponentlerinin insan kaynaklı uygulamalarına entegrasyonu ile ilgili eğitimlerin verilmesi gerektiği düşünülmektedir.• Strateji algısının (stratejik düşünce sisteminin) geliştirilmesinin ve nitelikli hale getirilmesi gerektiği düşünülmektedir.• Ar-Ge merkezlerinin yaygınlaştırılarak nitelikli Ar-Ge personelinin istihdam edilmesi gerektiği düşünülmektedir.• Üniversitelerin ve üniversitelerdeki araştırmaların Endüstri 4.0’a yönlendirilmesi ile ilgili Üniversite -Sanayi İşbirliklerinin yapılmasının gerekliği olduğu düşünülmektedir.• Disiplinlerarası boyutta Endüstri 4.0’ın bileşenlerini kurumlara entegre edecek insan kaynağının oluşturulabilmesi için eğitim programlarının geliştirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Bölgemizde geçtiğimiz son on yılda, özellikle de son beş yıllık döneminde Ar-Ge ve İnovasyon odaklı üretim şekillerinin yaygınlaştırılması, Üniversite-Sanayi İşbirliği süreçlerinin güçlendirilmesi, katma değeri yüksek teknoloji ve ürün üretiminin sağlanarak bölgesel ve ulusal kalkınmaya katkı verilmesi konularında önemli çalışmalar yürütülmüştür. Antalya Sanayi Ticaret Odası, İş Dünyası Çatı Kuruluşları, Bölge Üniversiteleri, Kamu Sektörü, Fon Sağlayıcı kuruluşlar (KOSGEB, BAKA, TÜBİTAK, BSTB vb.) gibi kurum ve kuruluşların katkılarıyla ve olumlu mevzuat değişiklikleriyle ivmelenen bu sürecin bugün geldiğimiz aşaması son derece umut vericidir. Bölgenin ulusal ve uluslararası fonlardan aldığı miktar artmış, Ar-Ge Merkezi sayısı 15’in üzerine çıkmış, Ar-Ge de çalışan İnsan Kaynağı sayısı ve niteliği artmıştır. Çok farklı alanlarda teknoloji üreten ve dünya pazarlarında rekabet eden kuruluşların sayısı da bu olumlu etkilerle yükselmiştir. Benzer şekilde yine aynı paydaşlar arasında “Girişimciliğin” özel ilgi gösterilmesi gereken bir tema olarak ele alınması, girişimcilerin ve girişimcilik altyapılarının desteklenmesi, iş fikirlerinin vücut bulmasına ve teknogirişimlerin sayısının artmasına neden olmuştur. Bugün bölgede her ne kadar “Girişimcilik

Ekosisteminin” tüm unsurlarıyla tesis edildiğini söyleyemesek de yakın gelecek için umut verici adımlar atılmıştır. Birkaç yıl içinde bölgeden çıkan girişimcilerin ötesinde ulusal bazda girişimciler için bir çekim merkezi haline gelmesi son derece olasıdır. Her bir teknogirişim çarpan etkisiyle bölge şirketlerinin imkan ve kapasitelerini arttırmalarına katkı sağlayabilecek yaratılan teknolojilerle farklı ürün ve hizmet gruplarının niteliği artırılabilecektir.

“ATSO Antalya 4.0 Platformu” çalışmaları tüm bu olumlu gelişmelere yeni bir katkı sağlamıştır. Bölgede Endüstri 4.0’ın anlaşılması, gündeme getirilmesi ve endüstri 4.0’a geçişle ilgili iş dünyası çatı kuruluşları, bölge firmaları ve diğer paydaşlar nezdinde yapılması gerekenlerin tartışıldığı bir ortam yaratmıştır. Ar-Ge ve inovasyon süreçleri, güncel teknolojinin takibi, girişimcilik gibi temaların yanına Endüstri 4.0’ı da eklemlemiştir. Bu araştırmanın çıktıları da bu arayışların ve yapılması gerekenlerin tespit edilme çabasının bir sonucudur.

Aşağıda bu çalışmanın sonuçları dikkate alınarak gelecekte yapılabileceklere yönelik bir yol haritası belirlenmeye çalışılmıştır. İhtiyaç duyduğumuz bileşenlerin önemli bir kısmı bölgemizde mevcuttur. İş bu bileşenleri doğru yönlendirmek ve bir araya getirecek yaklaşımları hayata geçirmektedir.

Endüstri 4.0’a geçiş için yapılabilecekler,

Farkındalık Faaliyetleri ;

Endüstri 4.0 henüz yeni bir kavram ve uygulamaları gelişmiş birkaç ülke dışında tüm detaylarıyla tanımlanmamıştır. Endüstri 4.0’ın gerçekte ne olduğu ve sağlayacağı katkılara yönelik yüksek profilli bir farkındalık çalışmasına ihtiyaç vardır. Farkındalık geliştirme programının 24-36 aylık bir planlamayla yapılması ve belirli aralıklarla gerçekleştirilecek etkinliklerle bölgede gündemde tutulması son derece faydalı olacaktır. Yine bu programın içerisinde endüstri 4.0 ve bileşenlerine yer verildiği kadar, endüstri 4.0’ın üzerine inşaa edileceği kurumsal altyapılara da yer vermek önemlidir. Özellikle bu çalışmanın da boyutları arasında yer alan kurum kültürü, organizasyonel yapı, stratejik yönetim, kaynak yönetimi gibi konularında bu programa dahil edilmesi yerinde olacaktır. Çalışma sırasında kuruluş ziyaretlerinde gözlemlenen bir konuda özel ilgi ihtiyacıdır. Genele yönelik düzenlenen belli bir alanda katılımcıları toplamaya odaklanan etkinlikler kadar, etki derecesi yüksek ve rol model olma ihtimali olan kuruluşların yerinde ziyaret edilerek, yönetici ve çalışanlarına yönelik farkındalık faaliyetleri düzenlemenin de iyi bir yöntem olacağı değerlendirilmiştir.

54 55

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

• 24-36 aylık Endüstri 4.0 Farkındalık Programının yapılması,• Endüstri 4.0’ın kavramsal ve uygulamalı olarak aktarılacağı yıla yaygın panel,konferans, sempozyum vb. etkinliklerin düzenlenmesi. İlgi çekici konuşmacılarla globalde, uluslararası ve ulusal düzeyde başarı kazanmış kuruluş temsilcilerinin dinlenmesi,• Endüstri 4.0 konusunda çalışan akademisyenlerin/araştırmacıların yukarıda anılan etkinliklere konuk edilmesi. Gelecek öngörülerini paylaşmalarına imkan tanınması,• Endüstri 4.0 komponentleri/çözümleri üreten firmalarla zirve düzenlenmesi, bölge firmalarıyla buluşturulması,• Endüstri 4.0 konusunda İyi uygulama örneklerine sahip firmalara saha ziyaretleri düzenlenmesi,• Bu çalışmanın genişletilerek sektör ve fonksiyon kırılımlı yapılmasına devam edilmesi. Belirlenen sektörlerde (Tarım, Turizm, Sağlık vb.) endüstri 4.0 araştırmalarının raporlanması,• Belirlenen bir grup kuruluşun sahasına gidilerek yönetici ve çalışanlarına yönelik endüstri 4.0 bilgilendirmesinin yapılması. Kuruluşların 4.0’a entegre olabilecekleri alanların belirlenmesi,• Endüstri 4.0 komponentlerine/çözümlerine yönelik “Endüstri 4.0 Temalı Proje Pazarı” düzenlenmesi,• Faydasının deneyime dayalı anlaşılabilmesi için, 4.0 uygulamalarının deneyimlenebileceği alanların yaratılması ör: “Endüstri 4.0 Demo Park”,• Endüstri 4.0 temalı bilgilendirme dokümanlarının yaratılması (tercihen sektör kırılımlı) ve üye kuruluşlarla paylaşılması,• Endüstri 4.0 başarı hikayeleri kataloğunun yapılması ve üye kuruluşlarla paylaşılması.

Eğitim ve Ağ Faaliyetleri ;Araştırma sonuçlarına da yansıyan bölge firmalarının endüstri 4.0’a geçişte en önemli bariyerlerinden bir tanesi nitelikli, Endüstri 4.0 konusunda bilgili insan kaynağıdır. Aslına bakılırsa endüstri 4.0 ile ilgili yazında sıkça insan kaynağının önemi vurgulanmakta, geleneksel üretim formlarında görev yapan çalışanların farklı yetkinliklere evrilmeleri gerektiği belirtilmektedir. Eğitimler yeni öğrenmelerin ötesinde hem farkındalığın yaratılmasında hem de mevcut bilginin Endüstri 4.0 alanında kullanılmaya başlamasında son derece önemlidir. Çok farklı bileşenleri (endüstri 4.0), sektörel ayrışmaları, çalışan ve yönetici profillerinde ki kırılımları gözetecek eğitim programlarıyla ihtiyaç duyulan insan kaynağının altlığının oluşturulabileceği değerlendirilmiştir. Ayrıca endüstri 4.0 bileşenleri konularında çalışan teknoloji firmaları, danışmanlık firmaları ve akademisyenlerin bölge kuruluşları ile bir araya getirilmeleri, karşılıklı öğrenme ortamlarının yaratılmasının olumlu olacağı değerlendirilmiştir.

• Endüstri 4.0 genel bilgilendirme eğitimleri,• Endüstri 4.0 bileşenleri ile ilgili özelleştirilmiş eğitimler,• Endüstri 4.0 bileşenleri uygulamalı eğitimler,• Endüstri 4.0 kuruluş içi eğitimler (firma özelinde gerçekleştirilecek),• Endüstri 4.0 buluşmaları, yönlendirme ve tematik çözüm arayışı toplantıları,• Pilot bir grup işletmenin seçilmesi eğitim programlarının bu gruba uygulanması,

• Bölge üniversiteleri’nin “Teknoloji ve İnovasyon Yönetimi” alanlarında lisansüstüprogram, sertifika ve eğitim programları açmalarının teşvik edilmesi.

Kurumsal Yapıların Güçlendirilmesi Faaliyetleri ;Endüstri 4.0 ile ilgili yazında, 4.0’a geçişin bilgi sistemlerinden daha çok kurumsal yapıların değişimi ile ilgili olduğu vurgulanmıştır. Detaylarına 1.6 bölümününde değinilen araştırma ve rehberlerde ilgili boyutlar verilmiştir. Örneğin, Fraunhofer - Avusturya ve Viyana Teknik

Üniversitesi işbirliği ile gerçekleştirilen bir çalışmada imalat firmalarının endüstri 4.0 hazırlık seviyelerinin ölçümlenmesine yönelik bir model üzerinde durulmuştur. Çalışmada Endüstri 4.0 olgunluk hazırlık seviyesinin tespit edilebilmesi için “Ürün”, “Müşteri”, “Operasyonlar” ve “Teknoloji”, “Strateji”, “Liderlik”, “Yönetim”, “Kültür” ve “İnsan” boyutları altında 62 araç üzerinden değerlendirme yapılabileceği önerilmiştir. Yine bu araştırmanın referansı Alman Ulusal Bilim ve Mühendislik Akademisi (ACATECH) tarafından hazırlanan “Endüstri 4.0 Olgunluk Endeksi”nde firmaların Endüstri 4.0 konusunda kendi durumlarını tespit etmelerine yönelik dört ana boyut altında incelenmesi gereken 33 ana başlık belirtilmiştir. Bu boyutlar; Bilgi Sistemleri, Kaynaklar, Organizasyon Yapısı ve Kültür’dür.

İlgili yazın ve başarılı uygulama örnekleri incelendiğinde güçlü, iyi tasarlanmış ve evrilme kapasitesi olan kurumsal yapılar karşımıza çıkmaktadır. Yalnızca endüstri 4.0 ve bileşenlerinin kuruluşlara aktarılması, konu hakkında bilgi eksikliğinin giderilmesi vb. faaliyetler 4.0’a geçiş için yeterli değildir. Kurumsallaşma olgunluk seviyelerinin yeni dönemin paradigmalarına göre artırılması gereklidir.

• Pilot seçilecek bir grup işletmede kurumsal gelişim programı uygulamalarının hayata geçirilmesi,• Yıla yaygın belirlenen başlıklarda Kurumsal Gelişim Eğitimlerinin verilmesi,• Kurumsal dönüşümünü teknoloji tabanlı gerçekleştirmiş kuruluşlarla deneyim paylaşımortamları yaratılması,• Her üç başlık içinde (Farkındalık, Eğitim, Kurumsal Yapıların Güçlendirilmesi) fonsağlayan kuruluşlarla (KOSGEB, BAKA, BSTB) çatı programların tasarlanması.

56 57

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

7. KAYNAKÇA

Büyükuslu, Ali Rıza (2016, Ağustos). Endüstri 4.0: Yeni Bir Sanayi Devrimi mi? Yoksa Almanya

Yapımı Yeni Bir Senaryo mu? Erişim Tarihi: 07 Eylül 2017, http://www.sanayigazetesi.com.tr/

Can, Metin (2017, Ocak). Endüstri 4.0’da KOBİ Başarısı. Erişim Tarihi: 04 Eylül 2017, https://www.sabah.com.tr/

Correia, M. A. (2014). Industrie 4.0 Framework, Challenges and Perspectives. The Faculty of Engineering, RheinMain University of Applied Sciences, 39.

Eldem, M. (2017). Endüstri 4.0. TMMOB EMO Ankara Şubesi Haber Bülteni.

Görçün, Ö. (2016). Dördüncü Sanayi Devrimi. İstanbul: Beta Yayıncılık.

Kahraman, F. (2017). Çalışma İlişkileri Bakımından Dördüncü Sanayi Devrimi ve Sivas İlinde Farkındalık Üzerine Alan Çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı, 110.

Karel. (2017). Bulut Bilişim Erişim Tarihi: 07 Eylül 2017, karel. www.karel.com.tr

Lu, Y. (2017, Haziran). Industry 4.0: A survey on technologies, applications and open research issues. Journal of Industrial Information Integration, 6, 1-10.

MT Yazılım. (2017, 11 3). MT Yazılım: http://www.mtyazilim.com.tr/endustri40 adresinden alındı

Schuh, G., Anderl, R., Gausemeier, J., Hompel, M., & Wahlster, W. (2017). ACATECH Industrie 4.0 Maturity Index. Germany.

Selek, Ali (2017, Kasım). Endüstri 4.0 Erişim Tarihi: 01 Kasım 2017, http://www.endustri40.com/

Stock, T., & Seliger, G. (2016). Opportunities of Sustainable Manufacturing in Industry 4.0. Procedia CIRP 40, 536-541.

Şölen’den Gaziantep’e Endüstri 4.0 Donanımlı Dev Tesis. (2017). Erişim Tarihi: 08 Eylül 2017, https://finans.haberler.com/

Şule, T. (2016). Atos Endüstri 4.0 Fırsat Analizi. Endüstri 4.0 Erişim Tarihi: 12 Eylül 2017, http://www.endustri40.com/

8.EKLER

8.1. Ölçme Araci Örneği

Bu proje Antalya Ticaret ve Sanayi Odası desteği ile Akdeniz Üniversitesi AKİŞMER Teknoloji Transfer Merkezi ve Antalya Bilim Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi yürütücülüğünde gerçekleşmektedir.

Bu formdaki imzam Akdeniz Üniversitesi ve Antalya Bilim Üniversitesi tarafından yürütülen “Antalya Firmalarinin Endüstri 4.0 Durum Tespiti, Ölçeğin Geliştirilmesi, Pilot Uygulama Ve Sonuç Raporu Hazırlanması” adlı projeye katılmayı kabul ettiğimi gösterir.

Bu araştırmadaki katılımım firmamın 4.0 Durumunun tespit edilmesine yönelik incelenmesini içerecektir. Ayrıca bu araştırmaya katılmakla aşağıda belirtilenleri anlayarak kabul ettiğimi de beyan ederim.

• Firmam, araştırma için bir gönüllüdür, firmayı temsil ettiğim için istediğim zaman yanıt vermek istemediğim soruları atlayabilir ve istediğim zaman bu araştırmadan çekilebilirim.• Araştırmada fiziksel ve psikolojik bir zarar içeren hiçbir risk yoktur.• Araştırmada vereceğim firma bilgileri gizli olacaktır ve bütün veriler proje ekibi tarafından toplanıp analiz edilecek, Antalya Ticaretve Sanayi Odası, Akdeniz Üniversitesi AKİŞMER Teknoloji Transfer Merkezi ve Antalya Bilim Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisiveri saklama mevzuatına uygun olacak şekilde bir yıl saklandıktan sonra imha edilecektir.• Araştırma bittikten sonra istediğim takdirde araştırmanın yazılı ve görsel dokümanlarından alabileceğim.• Araştırmada vereceğim bilgilere dayalı verilerin Endüstri 4.0 genel değerlendirmesi kapsamında işlenmesine ve sonuçların bilimselortamlarda raporlanmasına izin veriyorum.• Anket ile birlikte nicel veri toplama adına ses kaydı yapılmasına izin veriyorum.

Onaylıyor musunuz?

Evet

Hayır

Firma Bilgileri

Firma Adı:

Firma Yetkilisi Adı Soyadı:

E-Posta Adresi:

Telefon Numarası:

58 59

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.0

Firmanızın NACE kodu nedir?

Firmanızdaki toplam çalışan sayısı nedir?

Firmanızda çalışanların eğitim durumuna göre ayrımı nasıldır?

Firmanızda çalışan mühendis sayısı nedir?

Firmanızda Ar-Ge departmanınız var mı?

Ar-Ge çalışanınız var mıdır? Varsa kaç personel olduğunu belirtiniz.

Firmanızın Sektörü Nedir?

Firmanızın son 3 yıl içerisindeki ortalama cirosu (TL) nedir?

Lütfen Son 5 yıldaki karlılık trendinizi belirtiniz.

Firmanızın faaliyet kapsamı nedir?

Endüstri 4.0 alanında çalışan/çalışabilecek mühendis veya çalışanınız var mıdır? (yazılım, elektronik, mekatronik vb.) Varsa açıklayınız.

Evet Hayır

Doktora: ..............................Yüksek Lisans: .....................Lisans: ..................................Ön Lisans: ............................Lise: ......................................Meslek Lisesi: ......................İlköğretim: ...........................

TarımTurizmPlastik Makine MetalEnerjiMadenGıdaSağlıkOrman Ürünleri

0 – 1.000.0001.000.001 – 8.000.0008.000.001 – 20.000.00020.000.001 – 30.000.00030.000.001– 40.000.000 40.000.001 ve üzeri

ArtıştaAzalıştaSabitDiğer

Yerel/ Bölgesel Ölçekte Ulusal Ölçekte Uluslararası Ölçekte Dünya Ölçeğinde

1.Strateji

1.1.Şirket vizyonunuz nedir?

1.2.Şirket misyonunuz nedir?

1.3.Şirket stratejiniz (yazılı, yazılı olmayan, kısa/uzun vadeli hedefler) var mıdır? Varsa belirtiniz.

1.5.Tanımlı Ar-Ge ve İnovasyon stratejik hedef(ler)iniz var mıdır? Varsa belirtiniz.

1.6.Tanımlı bir Endüstri 4.0 stratejisi hedef(ler)iniz arasında var mıdır? Varsa belirtiniz.

1.4.Tanımlı stratejik hedefleriniz varsa üst ve orta yöneticileriniz ve çalışanlarınız tarafından bilinmekte midir? Cevabınız evetse açıklayınız.

60 61

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.02. Organizasyon Yapısı

2.1. Çalışanlarınızın uygulanabilir iş tanımları (yazılı, sözlü, tanımlı, usta-çırak ilişkisi) var mıdır? Varsa belirtiniz.

2.8. Organizasyonunuzda yeni teknolojiler ile ilgili eğitimler verilmekte midir? Cevabınız evetse örnek veriniz.

2.9. İşletmenizde geri bildirim mekanizmalarınız (müşteri, çalışan, pazar, rakip vb.) var mıdır? Varsa belirtiniz.

Mevcut Durum Firma için Önemi

Sık sık - Hiç Yapmıyoruz

5

5

4

4

3

3

2

2

1

1

5

5

5

5

4

4

4

4

3

3

3

3

2

2

2

2

1

1

1

1

Yüksek - Düşük

Çok Önemli - Önemli Değil

5

5

4

4

3

3

2

2

1

1


5

5

4

4

3

3

2

2

1

1


5

5

4

4

3

3

2

2

1

1


5

5

4

4

3

3

2

2

1

1


5

5

4

4

3

3

2

2

1

1

5

5

5

5

4

4

4

4

3

3

3

3

2

2

2

2

1

1

1

1

Yüksek - Düşük

2.2. Çalışanlarınız işletme hedefleri dahilinde proje bazlıdisiplinler arası çalışmalarda ne sıklıkla yer almaktadır.Çalışanlarınızın proje bazlı disiplinler arası çalışmalardabulunması ne derecede önemlidir?

2.3. Çalışanlarınız ne sıklıkla farklı departmanlardaçalışmakta ve yetkinlik geliştirmektedir. Çalışanlarınızınfarklı departmanlarda çalışması ve yetkinlik geliştirmesine derecede önemlidir?

2.4. İşletmenizde çalışanlarınızın operasyonel süreçlerdekarar/inisiyatif alma düzeyi nedir?

2.5. Alınan bu kararların merkezi yönetim kararlarınaetki düzeyi nedir?

2.6. Çalışanlarınız hatalarının işletme operasyonlarınaetki düzeyi nedir?

2.7. Akıllı fabrika/ürün/üretim gibi kavramlar konusundafirma yöneticilerinin bilgi düzeyi nedir?

2.10. İşletmede müşterilerden ne sıklıklageri bildirim almaktadır?

2.13. Müşterilerinizin (B2B veya B2C) taleplerini/problemleri belirli teknolojiler ve yöntemler kullanmak suretiyle ne düzeyde yerine getirebilmekte/çözüm bulabilmektesiniz?

2.14. Değişen pazar koşullarına uyum sağlama yetkinlik düzeyi nedir?

2.11. Müşterilerden alınan geri bildirimlerürün geliştirme süreçlerinde ne sıklıklakullanılmaktadır?

2.12. Organizasyon yapınızın hızlı veya esnek üretim metodolojileri için uygunluğunu değerlendiriniz.

2.15. İşletmede çalışanlarınınız yaratıcılıklarını geliştirebilecekleri uygun ortam(lar) var mıdır?(Esnek saat uygulaması, inisiyatif alma gibi) Varsa belirtiniz.

2.16. İşletmede çalışanlarınızın özgüvenlerini arttırmaya yönelik teşvik edici motivasyon sistemleri var mıdır?Varsa belirtiniz.

2.17. Bu bölümdeki sorular ışığında iyileştirmeler yapmayı planlıyor musunuz? Cevabınız evetse örnek veriniz.

3. Kaynaklar3.1. Finansal Altyapı

3.2. İnsan Kaynakları

3.3. Fiziksel Altyapı

3.1.1. Yeni teknolojilere yatırım yapmak için ayırabileceğiniz finansman/kredi imkânı mevcut mu?

3.3.9. Çalışanlarla ile makinalar arasında bilgi transferi sağlayacak ara elemanlar/sistemler(donanım, kablosuz bağlantı sistemleri vb.) var mıdır?

3.3.6. Üretim ile ilgili operasyonel süreçlerinizde sensör kullanıyor musunuz? Cevabınız evetse örnek veriniz.

3.3.10. Bu bölümdeki sorular ışığında iyileştirmeler yapmayı planlıyor musunuz? Cevabınız evetse örnek veriniz.

3.3.2. Endüstri 4.0 ile uyumlu makineleriniz mevcut mu? (Başında insan bulunmadan çalışabiliyor mu?)

3.3.1. Operasyonlarınızdan haberleşme portları sayesinde veri çekebiliyor musunuz? Cevabınız evetse örnek veriniz.

3.1.2. Çalışma alanızın dışındaki sektörlere yatırım yapmayı düşünür müsünüz? Cevabınız evetse örnek veriniz.

Yüksek - Düşük Çok Önemli - Önemli Değil

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

3.2.1. Çalışanlarınız arasındaki yatay formal iletişim kanallarıne düzeydedir?

3.2.2. Çalışanlarınız arasındaki dikey formal iletişim kanallarıne düzeydedir?


5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1


5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

3.3.3. Cihazlarınızın haberleşme portlarını kullanmadüzeyiniz nedir?

3.3.4. Makineleriniz mevcut durumlarıyla veya sensör entegre

edilmiş halleriyle veri toplanması konusundaki bilgi düzeyiniz nedir?

3.3.5. Üretim öncesi ve üretim süreçlerinde makinalar tarafından,

bağımsız ve otomatik olarak, hata tespit ve kalibrasyon yapılmakta mıdır?

3.3.7. Çalışanlarınız dijital araçlar (sensör vb.) tarafından üretilen verileri

stratejik karar almada kullanabilmekte midir?

3.3.8. Üretim süreçleri akıllı sensörler/RFID ile takip edilip toplanan veriotomatik olarak karar destek sistemlerini besleyecek şekildedönüştürülmekte midir?

62 63

EN

DÜ

STR

İ 4.0

EN

DÜ

STR

İ 4.04. Bilgi Sistemleri

4.1. Veri Entegrasyonu

4.2. Karar Alma Süreçlerinde Veri Kullanımı

4.1.1. Firmanızda veritabanı yönetim sistemi var mıdır? Varsa belirtiniz.

4.1.2. Firmanızda ERP gibi yazılımlar kullanılmakta mıdır? Cevabınız evetse örnek veriniz.

4.2.6 Fiziki server, bulut tabanlı server, sistem yedekleme bilgisi (NAS vb.) gibi bilgi teknolojileri alt yapısına sahip misiniz?

4.2.8 Bu bölümdeki sorular ışığında iyileştirmeler yapmayı planlıyor musunuz? Cevabınız evetse örnek veriniz

Yüksek - Düşük

Sık Sık - Hiç Yapmıyoruz

Sık Sık - Hiç Yapmıyoruz




5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1 5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

4.1.3. Bilişim sistemlerini etkin olarak kullanma düzeyi nedir?

4.1.6. Kurumunuzda siber güvenlik için alınan tedbir düzeyi nedir?

4.1.7. Bilgi teknolojilerinin kullanıldığı süreçlerde kullanıcı tanımlama,yönetici kullanıcı ayırımı ve veri akışı sağlanma düzeyi(IEC62443 standardı vb.) nedir?

4.1.8. Firma faaliyetleri kapsamında yürütülen operasyonların (lojistik, üretim, pazarlama vb.)sorumlularına (yönetici, operatör vb.) operasyonun işleyişi ve kritik süreçleri hakkında yazılımuygulamaları vasıtasıyla ne düzeyde otomatik bilgilendirme yapılmaktadır?

4.1.4. Farklı birimlerde üretilen verilerin entegrasyon düzeyi nedir?

4.1.5. Bilgi kaynaklarından üretilen verilerin standartlaşma düzeyi nedir?

4.2.1. İşletme fonksiyonlarından (üretim, lojistik, servis,Ar-Ge ve pazarlama ) operasyonlarından anlık veriçekebilme düzeyi nedir?

4.2.2. İşletme fonksiyonlarından anlık veri çekilebiliyorsa,çekilen verilerin gerçek zamanlı olarak izleyebilmedüzeyi nedir?

4.2.3. Üretilen verileri anlamlı hale getirip, planlamadakullanma düzeyi nedir?

4.2.4.Üretilen verileri görev bazlı kullanma düzeyi nedir?

4.2.5. Çalışanlarınınız veri girişi yapması adına,kişiselleştirilmiş (işaret, sesli komut vb.) yöntemlerikullanma sıklığı nedir?

Yüksek - Düşük Çok Yüksek - Önemli Değil

4.2.7 İşletme verilerine uzaktan erişim etkinlikdüzeyiniz nedir?

5. KültürYüksek - Düşük Çok Önemli - Önemli Değil

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5.1. Şirket fonksiyonlarının işletilmesindeçalışan hatalarının telafi etmeye yönelikmekanizmalarının firma içi yayılma düzeyi nedir?

5.3. Çalışanlarınınız bilişim teknolojilerine(veri kaydı, transferi, manipülasyonu, kullanımı veyorumlaması için geliştirilmiş teknolojiler) yönelikyetkinlik düzeyi nedir?

5.4. Firma operasyonlarında yaşananproblemlerin sebepleri firma içerisindenedüzeyde yayılmaktadır?

5.2. Çalışanlarınınız yeni bir uygulamaya/yöntemeadapte olmayı düzeyi nedir?

5.5. Çalışanlarınınız bilgi sistemlerinin aldığı kararlaraolan güven düzeyi nedir?

Sık Sık - Hiç yapmıyoruz Çok Önemli - Önemli Değil5.6. Çalışanlarınız ne sıklıkta yeni yetkinlikler eliştirilmesine yönelik yönetime eğitimtalepleri iletmektedir?

5.7. Çalışanlarınızdan işletmenin sektörü ile alakalı küreselyenilikler konusunda işletme yapısının/aksiyonlarınındeğiştirilmesine yönelik ne sıklıkta teklifler gelmektedir?

5.8. Çalışanlarınızın geri bildirimlerine göre ne sıklıkta şirketstratejisi ve işleyişine yönelik acil/hızlı kararlar alınmaktadır?

5.9. Bu bölümdeki sorular ışığında iyileştirmeler yapmayı planlıyor musunuz?Cevabınız evetse örnek veriniz.

64

Antalya Ticaret ve Sanayi OdasıGöksu Mahallesi Gazi Bulvarı No: 481 Kepez/Antalya T: 0 242 314 37 37F: 0 242 314 37 38Web: [email protected]

Akdeniz Üniversitesi Akişmer Teknoloji Transfer MerkeziDumlupınar Blv.,Enstitüler Binası,A Blok, Kat:4,07058 Konyaaltı/AntalyaT: 0 242 227 78 62-1393F: 0 242 310 22 81W: [email protected]

Antalya Bilim Üniversitesi Teknoloji Transfer OfisiÇıplaklı Mah. Akdeniz Bulvarı No:290 A Döşemealtı/AntalyaT: 0 242 245 00 00F: 0 242 245 01 00W: [email protected]

/AntalyaTSO/antalyaTSO

/akismerttm /AntalyaUniversitesi/akismer /antalyaunv

ANTALYA FİRMALARINA YÖNELİK ENDÜSTRİ 4.0 DURUM ...akdeniztto.com.tr/wp-content/uploads/2019/01/endustri_4...1.Sanayi Devrimi 1870 2.Sanayi Devrimi 1969 3.Sanayi Devrimi Bugün

Documents