CAPITVLVM TERTIVM DECIMVM CAP. XIII MENSIS IANVAR DIESXXX! MENSIS IVLIVS blESXXXl MEIMSIS FEBRVAR DiESxxvm MENSIS AVGVSTVS PIES XXXI MENSIS MARTIVS DJESXXXI MENSIS SEPTEMBH PIES XXX MENSIS APRILIS DIES XXX MENSIS SEPTEMBtROCTOBER' MENSIS MAIVS PIISXXXI MENSIS NOVENBER DIESXXX MENSIS IVNLVS? PIES XXX MENS S DECEMBER DJES XXXl ANNVS ET MENSES / Annus in duodecim m ns s d viditur, quibus haec sunt n mina: I nu rius, m nsis primus; Febru rius, secun- dus; M rtius, tertius; Aprilis, qu rtus; M ius, qulntus; Iunius, sextus; I lius, septimus; Augustus, oct vus; 5 September, n nus; Oct ber, decimus; November, Qn- decimus; December, m nsis duodecimus ac postr mus. nus annus duodecim m ns s vel trecent s sex gint qu nque di s habet. Saeculum est centum annl. Centum ann vel saeculum est longum tempus. Duo saecula sunt 10 ducent ann . Hom s nus n n gint vel etiam centum ann s v vere potest; ducent s ann s v vere n m po- test. M ns pr m et m ns terti de s n mina sunt: I - nu ri de I n , M rti de M rte. I nus et M rs 15 sunt de R m n . I nus est deus cui duae faci s sunt. M rs deus bell est. M nsis September n min tur numer septem,Oct - ber, November, December ab oct , novem, decem. Nam kalend rium - n I n. Capricornus Febr Aqu rius M rt. Pisc s Apr. Ari s M i. Taurus I n. Gemin I l. ancer Aug. Le Sept. Virg Oct. L bra Nov. Scorpi Dec. Sagitt rius m nsis -is m v qu ntus -a -um vi sextus -a -um vii septimus-a-um viii oct vus -a -um IX n nus -a -um x decimus -a -um xi ndecimus -a -um xii duodecimus-a-um postr mus -a -um <-*primus tre-centl -ae -a = ccc(300) sex gint = LX(60) tempus -oris n du-cent -ae -a = cc (200) M rs -rtism n min re < n men; n - min tur=n men habet 95
8
Embed
ANNVS ET MENSES dus; M rtius, tertius; Aprilis, qu …...Aemilia: "Iulius." Qu ntus: "C r ille m nsis patris n men habet?" Aemilia r det et respondet: "M nsis I lius n n pa- 125 tre
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
CAPITVLVMTERTIVM DECIMVM CAP. XIII
MENSISIANVARDIESXXX!
MENSISIVLIVSblESXXXl
MEIMSISFEBRVARDiESxxvm
MENSISAVGVSTVSPIES XXXI
MENSISMARTIVSDJESXXXI
MENSISSEPTEMBHPIES XXX
MENSISAPRILISDIES XXX
MENSISSEPTEMBtROCTOBER'
MENSISMAIVSPIISXXXI
MENSISNOVENBERDIESXXX
MENSISIVNLVS?PIES XXX
MENS SDECEMBERDJES XXXl
ANNVS ET MENSES
/ Annus in duodecim m ns s d viditur, quibus haec suntn mina: I nu rius, m nsis primus; Febru rius, secundus; M rtius, tertius; Aprilis, qu rtus; M ius, qulntus;Iunius, sextus; I lius, septimus; Augustus, oct vus;
5 September, n nus; Oct ber, decimus; November, Qndecimus; December, m nsis duodecimus ac postr mus.
nus annus duodecim m ns svel trecent s sex gint qu nque di s habet. Saeculum est centum annl. Centumann vel saeculum est longum tempus. Duo saecula sunt
10 ducent ann . Hom s nus n n gint vel etiam centumann s v vere potest; ducent s ann s v vere n m potest.
M ns pr m et m ns terti de s n mina sunt: I nu ri de I n , M rti de M rte. I nus et M rs
15 sunt de R m n . I nus est deus cui duae faci s sunt.
M rs deus bell est.
M nsis September n min tur numer septem,Oct ber, November, December ab oct , novem, decem.Nam
kalend rium - n
I n. CapricornusFebr Aqu riusM rt. Pisc sApr. Ari sM i. TaurusI n. Gemin I l. ancerAug. Le Sept. Virg Oct. L braNov. Scorpi Dec. Sagitt rius
m nsis -is m
v qu ntus -a -umvi sextus -a -umvii septimus-a-umviii oct vus -a -umIX n nus -a -umx decimus -a -umxi ndecimus -a -umxii duodecimus-a-umpostr mus -a -um
<-*primustre-centl -ae -a= ccc(300)
sex gint = LX(60)
tempus -oris ndu-cent -ae -a = cc (200)
M rs-rtism
n min re < n men; n min tur=n men habet
95
CAP. XIII
antlquus < antetunc = ill tempore
nunc = h c tempore
...igitur = erg
irigint = xxx (30)
nus et tr gint = xxxi (31)
duo-d -trigint = xxvin (28)
n-d -tr gint = xxix (29)
n-decim = XI(11)
item = etiam (: utM rtius)
d midia pars = Vi
qu rta pars = lA
di s - l m
vesper -eri m <->m ne n
nox noctis/<-» dics
initium -!«<- finisfinis = pars postr mainitium = pars prlma
h ra-ae/
tempore ant qu M rtius m nsis prlmus erat. TuncSeptember m nsis septimus erat, Oct ber, November, 20December m ns s oct vus, n nus, decimus erant.Nunc autem m nsis pr mus est I nu rius, Septemberigitur m nsis n nus est, Oct ber decimus, November ndecimus, December duodecimus.
Quam longus est m nsis November? November tri- 25gint di s longus est. December num et trigint di shabet. I nu rius tam longus est quam December, sedFebru rius brevior est: duod tr gint aut nd tr gint di s tantum habet. Febru rius brevior est quam c ter undecim m ns s: is m nsis ann brevissimus est. M r- 30
tius num et trigint di s longus est (et item M ius, I lius, Augustus, Oct ber). Apr lis trigint di s habet(item I nius et September). Sex m ns s sunt d midiapars ann , tr s m ns s qu rta pars ann .
Di s est dum s l in cael est. Prima pars di est 35
m ne, pars postr ma vesper. Di s est tempus m ne advesperum. Nox est tempus vesper ad m ne. Vesperest finis di atque initium noctis. M ne f nis noctis estatque initium di l.
Di s in duodecim h r s d viditur Ab h r pr m 40di s initium facit. H ra sexta, quae h ra media est inter
96
CAP. XIII
h ram primam et duodecimam, 'meridi s' n min tur.H ra sexta vel meridi s diem d vidit in du s aequ spart s: 'ante mer diem' et 'post mer diem\ Meridi s l
45 altissimus in cael est. Sex h rae sunt d midia pars di .// Nocte s l n n l cet, sed l na et st llae lucent. LQna
ipsa suam l cem n n habet, lux l nae s le venit; itaque l na n n tam cl ra est quam s l. S l est st lla cl rissima, quae l ce su et terram et l nam ill strat. Neque
50 t ta l na s le ill str tur, sed tantum ea pars quae vertitur ad s lem; c tera pars obsc ra est. Cum exigua parsl nae tantum vid tur, l na 'nova' esse d citur. Di septim vel oct v post l nam novam l na d midiavid tur,quae f rmam habet litterae D. Di qulnt decim post
55 l nam novam l na pl na est et formam habet litterae O.Cum l na n n l cet, nox obsc ra est.
Di s m nsis pr mus 'kalendae' n min tur. Di s primus m nsis I nu ri d citur 'kalendae I nu riae'; is di s
annl pr mus est atque initium ann nov . Di pr m 60 m nsis I li 'kalendae I liae' n men est; is est di s ann
medius.
Di s tertius decimus post kalend s ' d s' n min tur.' d s I nu riae' di s tertius decimus est post kalend sI nu ri s. Item ' d s Febru riae' d citur di s tertius de
65 cimus m nsis Febru ri . Sed ' d s M rtiae' di s est
qulntus decimus m nsis M rti , nam m nse M rti (item M i , I li , Oct brl) d s n n di s tertius decimus, sed qu ntus decimus post kalend s est. Di s n
meri-di s (< medi-): medius di s
aequus -a -um
l na -ae/ st lla-aef
l xl cis/cl rus -a -um
terra
t tus -a -um: t ta l na«- pars l nae
c terus -a -umobsc rus -a -um<->cl rusexiguus -a -um = parvus
l nanova d midia pl na
qu ntus decimus= xv(15.)
kalendae- rum/p/
d citur = n min tur
tertius decimus= xiii (13.)
d s-uum/p/
(m nsis)-bcr-brism,abl -bri
97
CAR XIII
n nae - rum//>/
ante diem oct vum kalend sl li s(a.d. viiikal. I l.) = di soct vusante kalend s I li s
aest s - tis/*-» hiemshiemis/
v r v ris nautumnus - m
incipere -it -iunt- initium facere
calidus -a -um <- fr gidus -a -um
imber -bris mnixnivis/
opcr re
hicme mont s nivcoperiuntur
nus ante d s d citur 'nonae' (n nae I nu riae: di squ ntus I nu ri ; n nae Febru riae: di s qu ntus Fe- 70bru ri ; n nae M rtiae: di s septimus M rti ; c t.)
Di s oct vus ante kalend s I nu ri s, qu d citur'ante diem oct vum kalend s I nu ri s', est di s ann brevissimus. Ante diem oct vum kalend s I li s di s
ann longissimus est. Ante diem oct vum kalend s Apri- 75
l s (id est di oct v ante kalend s Apr l s) nox atquedi s aequ sunt; is di s 'aequinoctium' d citur. Item antediem oct vum kalend s Oct br s aequinoctium d citur,nam e quoque di nox aequa est atque di s.
Tempora ann sunt quattuor: aest s et hiems, v r et 80autumnus. Aest s est tempus m nse I ni ad Augustum, hiems m nse Decembr ad Febru rium. M nsisI nius initium aest tis, December initium hiemis est.Tempus M rti ad M ium v r d citur, m nse Septembr ad Novembrem autumnus. V r m nse M rti 85
initium faciu Autumnus Septembr incipit.Aest te di s long sunt, s l l cet, r calidus est. Aes
t s est tempus calidum. Hiems tempus fr gidum est.Hieme n n s lum imber, sed etiam nix d cael cadit.
Imber est aqua quae d n bibus cadit. Nix fr gidior est 90quam imber. Hieme mont s et camp nive operiuntur.V re camp nov herb operiuntur, arbor s nov s foli s rnantur, av s, quae hieme tacent, r rsus canere incipiunt. Autumn folia d arboribus cadunt et terram operiunt. In Germ ni hiem s frigidi r s sunt quam in Ita- 95
98
CAR XIII
li : alt nive oper tur t ta terra et lac s glaci operiuntur; hieme Germ n pueri super glaciem lacuum l derepossunt. I nu rius m nsis ann frlgidissimus est. M ns s calidissim sunt I lius et Augustus. E tempore
100 multl R m n urbem relinquunt et v ll s su s petunt,neque enim t tam aest tem in urbe v verevolunt. —
/// H ra n na est. Aemilia apud f lium aegrum sedet.Cubiculum l ce s lis illustr tur. Aemilia ad fenestram
it caelumque spectat.105 Aemilia: "H ra n na est. S l altus in cael est nec
n bibus operitur."Qu ntus: "Quand s l altissimus est?"
Aemilia: "H r sext vel mer di . Sed post mer diem r calidior est quam ante mer diem."
110 Aemilia fenestram claudit. Iam satis obsc rum estcubiculum.
Qu ntus: " , quam longae sunt h rae, cum necesseest t tum diem in lect iac re!"
Aemilia: "V r est. Di s atque h rae longi r s sunt115 v re quam hieme."
Qu ntus: "Quand longissim sunt di s?"Aemilia: "M nse I ni ."
Qu ntus: "Iamne m nsis I nius est?"Aemilia: "M ius est: hic di s est m nsis M i postr
120 mus. H c ann tempore di s n n tam calid sunt quam
aest te et noct s frigidi r s sunt."Qu ntus: "Qu m nsis ann calidissimus est?"
glaci s - /
urbsurbis/= oppidummagnum (: R ma)
puer super glaciem lac sl dunt
quand ? = qu tempore?
am-ne
99
CAR XIII
I lius Caesar-aris m
(m nsis) Qu nt lis -is m= I lius
Caesar Augustus
(m nsis) Scxt lis -i$ m= Augustus
faci s - /
vult volunt, m/velle
Aemilia: "Iulius."
Qu ntus: "C r ille m nsis patris n men habet?"Aemilia r det et respondet: "M nsis I lius n n pa- 125
tre tu n men habet — n n tantus vir est ille! — sed
Iuli Caesare. Ante tempora Caesaris e m ns erat n men 'Qu nt lis' 'qu nt ' numer — n n n minetu !"
Qu ntus: "Estne I lius m nsis qu ntus?" Puer digit s 130
numer re incipit: "M nsis pr mus I nu rius, secundusFebru rius, tertius M rtius, qu rtus..."
Aemilia: "Ant qu stemporibus M rtius n n tertius,sed primus m nsis erat; tunc igitur Qu nt lis,qu nuncI lius n min tur, m nsis qu ntus erat, n n septimus, 135ut nunc est. Item m ns August n men erat 'Sext lis',quia sextus erat, nunc Augustus n min tur CaesareAugust . — Sed hoc satis est. Iam necesse est t dorm re." M ter enim faciem f li aspicit eumque ocul sclaudere videt. Aemilia puerum dorm re velle putat. 140
Qu ntus: "Sed di s est. S l l cet. Nocte iub m dorm re, cum s l in cael n n est! Ubi s l est nocte, cumh c n n l cet?"
Aemilia: "Cum hlc nox est> s l lucet in ali s terris
procul ab Itali et ab urbe R m . Cum nox est ill c, h c 145in Itali di s est."
Qu ntus: "Erg nunc in ali sterr s et urbibus nox estatque homin s dormiunt. H c di s est, nec tempus estdorm re!"
100
CAR XIII
150 GRAMMATICA LATINAD cl n ti quintaDi s brevissimus est ante diem viii kalend s I nu ri s. M neinitium di est. Di prim I nu ri n men est kalendae I nu riae; ab e die incipit novus annus. M nse Iuni di s long
155 sunt. I nius xxx di s habet: numerus di rum est xxx. Di busprim s m nsium n mina sunt: kalendae I nu riae, Febru riae, M rtiae, Apr l s, c t. Ab i s di bus m ns s incipiunt.
Singul ris Pl r lisN min t vus di\ s di|es
160 Acc s t vus di\em di\ sGenet vus di| f d\\ rumDat vus di| t di\ bu$Abl t vus <\i\ d\\ bu$
Ut 'di s' m d cl n tur 'meridi s' m, item 'faci sVj 'glaci s'165 /, et pauca alia voc bula feminlna.
— 4M ne'est voc bulumneutrum ind clln bile.
Superl t vusAetna m ns altus est, alttVn*quam c teri mont s Siciliae: is
m ns Siciliae zhissimns est.170 Via Appia longa est, \ongior quam c terae viae Italiae: ea
via Italiae longissima est.' re' verbum breve est, brevtwsquam c tera verba Lat na:
id verbum Latlnum brevissimumest.'Allior, longior, brevius* compar t vus est. 'Altissimus, lon
175 gissima, brevissimum' superl t vus est. Superl t vusest adiect vum d clln ti nis i et n: -issim\us -a -um.
PENSVM AH rae di- sunt xn. H ra sexta di- d viditin du s part s: antemeridi- et post meridi-. Sex h rae sunt d midia pars di-.M nsis I nius xxx di- habet: numerus di- est xxx. Novusannus incipit ab e di- qul d citur kalendae I nu riae.
I lius m nsis ann calid- est; I nu rius est m nsis ann
di sdiem i di tdi
- s
-em
-ei-a
di sdi sdi rumdi bus i bus
- $
- s
- nnn
- bus
- bus
in-d cl n bilis -e (md cl) = qui d clin r n n potest
superl t vus (sup)
hissimus -a -um
longissimus -a -um
b tvissimus -a -um
-issim\us -a -um
Voc bularwva:annusm nsisdi ssaeculumtempusfaci sm nevespernoxinitiumh rameridi s
101
CAP. XIII
l nast llal xformakalendae d sn naeaequinoctiumaest shiemsv rautumnusimbernixlacusglaci surbspostr musd midiusaequuscl rust tusobsc rusexiguuscalidusfrigidusind clin bilis ndccimtr gint sex gint ducent trecent qu ntussextusseptimusoct vusn nusdecimus ndecimusduodecimusn min reill str reincipereoper revelleerat erantveltuncnuncigituritemquand ?superl t vus
frigid-. M nsis annl brev- est Febru rius. Padus est fl menItaliae long- et l t-. S l st lla cl r- est.
PENSVM BI nu rius — prlmus est. December est m nsis — ac —. Tempore ant qu September m nsis septimus —, nam — m nsisprimus erat M rtius. Nunc September m nsis — est. Di s esttempus — ad —. M ne est — di , vesper — di est etinitium —. Di s in xn — dlviditur. Nocte — et — l cent,neque eae tam — sunt quam s l. S l l nam — su —. Eal nae pars quae s le n n ill str tur — est.
V r et —, aest s et — sunt quattuor — ann . — m nseI ni —. Hieme n n s lum —, sed etiam — d n bibuscadit: mont s et camp nive —. Aqua n n tam — est quamnix.
PENSVM CQuot sunt m ns s ann ? qu I nu rius n men habet?Quam longus est m nsis Aprilis? qu m nsis I lius n men habet?C r m nsis decimus Oct ber n min tur?C r l na n n tam cl ra est quam s l?Qul di s annl brevissimus est?Qu di s aequinoctia d cuntur?Quod tempus ann calidissimum est?Quand nix d n bibus cadit?Quid est imber? qu di incipit annus novus?