1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA ALTYAPI PROJESİ KESİN RAPORU Köpek ve Kedilerde Alt Üriner Sistem Hastalıklarının Tanısında Radyografik, Ultrasonografik ve Sistoskopik Muayene Bulgularının Karşılaştırılması ve Değerlendirilmesi Proje Yürütücüsünün İsmi Prof. Dr. Ali BUMİN Yardımcı Araştırmacıların İsmi Yrd. Doç. Dr. Oytun Okan ŞENEL Prof. Dr. Aslan KALINBACAK Dr. Yusuf ŞEN Dr. İrem ERGİN Doktora Öğrencisi Başak BOZTOK Yüksek Lisans Öğrencisi Ayjemal RADGOHAR Dr. Ali Evren HAYDARDEDEOĞLU Proje Numarası 11 A 33 38 001 Başlama Tarihi 08.02.2011 Bitiş Tarihi 08.02.2013 Rapor Tarihi 15.07.2013 Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara - " 2013 "
38
Embed
ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA ALTYAPI …acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/25441/Prof. Dr. Ali BUMİN... · 5 2. AMAÇ VE KAPSAM Sistoskopi ya da üroendoskopi; uretra,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
BİLİMSEL ARAŞTIRMA ALTYAPI PROJESİ KESİN RAPORU
Köpek ve Kedilerde Alt Üriner Sistem Hastalıklarının Tanısında Radyografik, Ultrasonografik
ve Sistoskopik Muayene Bulgularının Karşılaştırılması ve Değerlendirilmesi
Proje Yürütücüsünün İsmi
Prof. Dr. Ali BUMİN
Yardımcı Araştırmacıların İsmi Yrd. Doç. Dr. Oytun Okan ŞENEL
Prof. Dr. Aslan KALINBACAK Dr. Yusuf ŞEN
Dr. İrem ERGİN Doktora Öğrencisi Başak BOZTOK
Yüksek Lisans Öğrencisi Ayjemal RADGOHAR Dr. Ali Evren HAYDARDEDEOĞLU
Proje Numarası
11 A 33 38 001
Başlama Tarihi 08.02.2011 Bitiş Tarihi 08.02.2013
Rapor Tarihi 15.07.2013
Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
Ankara - " 2013 "
2
RAPOR FORMATI Bilgisayarda 12 punto büyüklüğünde karakterler ile tercihan "Times New Roman" stili kullanılarak yazılacak ve aşağıdaki kesimlerden oluşacaktır.
I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri
II. Amaç
III. Materyal
IV. Geleceğe İlişkin Öngörülen Katkılar
V. Sağlanan Altyapı Olanakları ile Varsa Gerçekleştirilen Projeler
VI.Sağlanan Altyapı Olanaklarının Varsa Bilim/Hizmet ve Eğitim Alanlarındaki Katkıları
VII. Ekler
a) Mali Bilanço ve Açıklamaları
b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar
c) Teknik Ayrıntılar
NOT: Verilen kesin rapor bir (1) nüsha olarak ciltsiz şekilde verilecek, kesin rapor Komisyon onayından sonra ciltlenerek bir kopyasının yer aldığı CD ile birlikte sunulacaktır.
3
1. PROJENİN TÜRKÇE VE İNGİLİZCE ADI VE ÖZETLERİ
Köpek ve Kedilerde Alt Üriner Sistem Hastalıklarının Tanısında Radyografik,
Ultrasonografik ve Sistoskopik Muayene Bulgularının Karşılaştırılması ve
Değerlendirilmesi
1.1. ÖZET
Sistoskopi; uretra, idrar kesesi ve üreterin idrar kesesi içine açıldığı bölgenin fiber
optik sistem kullanılarak görüntülenmesidir. Sistoskopi üretra ve idrar kesesi hastalıklarının
yanı sıra anatomik anormalliklerinin kesin tanısında hızlı bir muayene ve gerektiğinde
sağaltım yöntemidir. Köpek ve kedilerde alt üriner sistem hastalıklarına sık olarak
rastlanmaktadır. Özellikle üretra ve idrar kesesindeki hastalıkların tanısı doğru bir şekilde
yapıldığında hastalığın prognozu belirlenerek doğru bir sağaltım planı uygulanabilmekte ve
başarı şansı çok yüksek olmaktadır. Bu proje ile; köpek ve kedilerler de sistoskopi yardımıyla
alt üriner sistem hastalıklarının tanısı, prognozunun belirlenmesi ve sağaltım planlarının
yapılması amaçlanmaktadır.
Proje kapsamında, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Hastanesi’ne alt
üriner sistem şikayeti ile getirilen çeşitli yaş, ırk ve cinsiyette 25 Köpek ve 25 Kedi olmak
üzere toplam 50 klinik olgunun önce anamnezleri alınarak direkt radyografik muayeneleri
yapıldı. Elde edilen bulgulara göre bazı olgulara pozitif ya da çift kontrast sistografi yapıldı.
Tüm olgular ultrasonografik ve sistoskopik tanı yöntemleri ile değerlendirildi.
Altüriner sistem rahatsızlığı bulunan olguların ortak şikayeti hematüridir. Bunun
dışında anamnezde bazı olgularda pollaküri, stranguri, anüri, gibi şikayetlere de rastlandı.
Direkt radyografide radyoopak taş olan olgular dışında önemli bir bulguya rastlanmadı. Çift
kontrast radyografide dolma defektleri ve tümörler belirlendi. Ultrasonografide sistitis, kese
içinde kristal üri, taş, tümör ve polip belirlendi. Sistoskopide tümör, polip, mukozal
kalınlaşma, sistitis ve hiperemi, peteşiel kanamalar, taş ve taşın neden olduğu kanamalar
görüldü.
Sonuç olarak; Çalışmada, köpek ve kedilerde idrar kesesi hastalıklarının tanısında
sırasıyla radyografik, ultrasonografik ve sistoskopik görüntüleme yöntemleri kullanıldı.
Sistoskopinin diğer tanı yöntemlerine göre çok daha üstün olduğu belirlendi. Elde edilen
bulguların araştırmacılara ve klinisyenlere önemli bilgiler sağlayacağı ve birimimizin
endoskopi ünitesinin bazı eksikliklerine rağmen Dünya standartlarına gelmesine büyük katı
sağlandı.
Anahtar sözcükler:
Sistoskopi, köpek, kedi.
4
SUMMARY
Comparison and evaluation of the lower urinary tract diseases radiographic,
ultrasonographic diagnosis and cystoscopic examination findings in dogs and cats
Cystoscopy, a fiber optic system, helps to get images of the urethra, bladder and the
region where ureter opens up into the bladder. Cystoscopy can quickly examine and treat not
only the diseases but also the anatomical abnormalities of the urethra and urinary bladder.
The lower urinary tract diseases are commonly diagnosed in cats and dogs. Especially
when the urethra and urinary bladder diseases are diagnosed correctly, prognosis of the
disease can be determined and the chances of success are very high. With this project, the
lower urinary tract diseases of dogs and cats diagnosed with the help of a cystoscopy,
determining prognosis and treatment plans will be carried out.
Within the concept of this project, 25 dogs and 25 cats, including a total of 50 clinical
cases were examined. Animals having different age, breed and sex were brought to Ankara
University, Veterinary Faculty Animal Hospital with a variety of lower urinary tract
complaints. After having the medical history of the patients, direct radiographic examination
was performed. By the help of the result form this examination, double contrast cystography
was performed to some of the patients. All of the patients undergo ultrasonographic and
cystoscopic examination and the results were evaluated.
A common complaint of patients with lower urinary tract disease is hematuria. Other than that,
in some cases complaints of pollakiuria, stranguria, anuria were added to the medical history. Plain
radiography revealed no important situation other than radiopaque stones. Filling defects and tumors
were diagnosed by double-contrast radiography. Ultrasonographic examination revealed cystitis,
urinary crystals, stones, tumors and polyps within the bladder. In cystoscopic examination tumors,
polyps, mucosal thickening, cystitis and hyperemia, petechial bleeding and some other bleeding
caused by stones were evaluated.
In conclusion; in this study radiographic and ultrasonographic and cystoscopy imaging
methods were used respectively for diagnosis of the urinary bladder disorders in dogs and cats.
Cystoscopy was determined to be far superior to other diagnostic methods. Despite some of the
shortcomings of the department’s endoscopy unit, it has come to international standards and the
findings will provide important information for researchers and clinicians.
Keywords:
Cystoscopy, dog, cat.
5
2. AMAÇ VE KAPSAM
Sistoskopi ya da üroendoskopi; uretra, idrar kesesi ve üreterin idrar kesesi içine
açıldığı bölgenin fiber optik sistem kullanılarak görüntülenmesidir. Sistoskopi üretra ve idrar
kesesi hastalıklarının yanı sıra alt üriner sisteme ait anatomik anormalliklerinin kesin
tanısında hızlı bir muayene ve gerektiğinde sağaltım yöntemidir.
Sistoskopi insan hekimliğinde 100 yılı aşkın süredir kullanılmaktadır. Köpeklerde ilk
sistoskopi tekniği 1930 yılında Vermooten tarafından tanımlanmış ancak, küçük hayvanlarla
ilgili çalışmalar 1980 yılların ortalarında literatüre geçmiştir. Kedilerle ilgili klinik
kullanımına 1986 yılına kadar rastlanmamıştır. Bu yıldan sonra dünya literatürün de yapılan
çalışmalara rastlanmaktadır.
Küçük hayvanlarda Prepubik perkutaneöz sistoskopi (PPC) ve Transüretral sistoskopi (TUC)
olmak üzere iki teknik vardır. Dişi ve erkek köpek ve kedilerde genelde transüretral sistoskopi
uygulanmaktadır. Ancak üretrada bir patoloji bulunması durumunda ya da uygun ekipman
olmaması durumunda prepubik perkutaneöz sistoskopi yöntemine başvurulmaktadır.
Hayvanın sistotomi operasyonuna uygun olmaması durumu, radyografinin ve
ultrasonografinin tanı amaçlı olması ve sistoskopi kadar kesin ve doğru tanı konulmasında
sınırların olmasından dolayı sistoskopik muayene önem kazanmaktadır.
Sistoskopi ile çok geniş bir yelpazeye sahip olan alt üriner sistem patolojileri
değerlendirilebilmektedir. Sistoskopinin endikasyonunu kronik sistitis, hematüri, tenesmus ya
da stranguri, pollakuri, üriner inkontines, idrar akım değişikliği, trauma, kistik ya da üretral
taş, neoplazi, anormal radyografik ve ultrasonografik bulgular oluşturmaktadır.
Köpek ve kedilerde üriner sistem, özellikle de alt üriner sistem hastalıklarına sık olarak
rastlanmaktadır. Ülkemizde son yıllarda evlerde yetiştirilen köpek ve kedi gibi hayvanların
sayısı gittikçe artmaktadır. Buna paralel olarak üriner sistemine ait lezyonlar da önem
kazanmıştır. Özellikle üretra ve idrar kesesindeki hastalıkların tanısı doğru bir şekilde
yapıldığında hastalığın prognozu da belirlenerek doğru bir sağaltım planı uygulanabilmekte
ve başarı şansı çok yüksek olmaktadır. Bu proje ile; köpek ve kedilerlerde sistoskopi
yardımıyla alt üriner sistem hastalıklarının tanısı, prognozunun belirlenmesi ve sağaltım
planlarının yapılması amaçlanmıştı.
Köpek ve kedilerde sık olarak görülen alt üriner sistem hastalıklarında erken dönemde doğru
tanı konulduğunda hastalığın prognozu hakkında doğru bilgiler elde edilerek hasta sahipleri
bilgilendirilmekte ve sağaltımdan olumlu sonuçlar alınmaktadır. Fakültemizde alt üriner
sistem hastalıklarının tanısında projeden önce rutin olarak yalnızca klinik, radyografik ve
6
ultrasonografik muayene bulguları değerlendirilmekteydi. Şimdi ise sistoskopik muayene
yapılacak daha detaylı ve doğru bilgiler elde edilmektedir.
Bu çalışma ile; kedi ve köpeklerde, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesinde henüz
kullanılmayan ancak bir çok ülkede kullanılmakta olan sistoskopik muayene gerçekleştirildi.
Bundan dolayı bu çalışma; alt üriner sistem hastalıklarının tanısında yeni bir yöntemin
uygulanmasının yanı sıra teknoloji aktarımının uyarlanmasını içeren bilimsel bir çalışma
olması açısından önemlidir.
Bu bağlı olarak da tüm üriner sistem hastalıklarına sık olarak rastlamaktayız. Köpek ve
kedilerde alt üriner sistem hastalıklarında hatalı tanı ve sağaltım nedeniyle ölümlerin yanı sıra,
yanlış ilaç kullanımına bağlı ekonomik kayıplar olmaktadır bu proje ile bunun önüne
kliniğimizde geçilmiştir.
Endoskopik muayenede ileri teknoloji ürünü cihazlar kullanılmaktadır. Bundan dolayı;
endoskopik muayene için önemli bir alt yapı gerekmektedir. Fakültemiz cerrahi anabilim
dalında daha önceden BAP tarafından desteklenen çeşitli projelerle sağlanmış olan büyük ve
küçük hayvan sindirim sistemi için endoskopi cihazı vardır. Fakültemizde bu proje ile köpek
ve kedilerde idrar kesesi hastalıklarının tanısında sistoskopik bulguların değerlendirilmesi
yapılarak ileride bu konuda daha derinlemesine bilimsel çalışmaların yapılmasının zeminin
hazırlanmıştır. Bu şekilde fakültemizde endoskopik görüntüleme ünitesi daha da
güçlendirilmiş oldu. Böylece rutin kullanımın yanı sıra bilimsel çalışmalar yapılmaya
başlanarak Dünya da bu konu ile çalışan akademisyenler ile bilimsel ortamlarda tartışma
zemini sağlanmış oldu.
Ülkemizde Veteriner Fakülteleri içinde ilk kez Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nde
rutin olarak endoskopik, laparoskopik ve torakoskopik muayene ve minimal invaziv cerrahi
girişim rutin olarak yapılmaya başlanmıştır. Bu proje ile endoskopik muayenin önemli diğer
bir ayağını oluşturan alt üriner sistemin endoskopik muayenesi de artık gerçekleştirilmektedir.
Proje ile Üniversitelerde Veteriner Fakültesi Kliniklerinde hayvanlarda üriner sistemin ilk
endoskopik çalışması olması nedeniyle ayrıca büyük bir önemi vardır. Böylece alt üriner
sisteme ait olan hastalıkların doğru ve kesin tanısı konarak uygun sağaltım uygulamaları
yapılmaktadır.
Bu projenin sağlayacağı olanaklar ile Cerrahi Anabilim Dalında "Köpek ve Kedilerde Alt
Üriner Sistem Hastalıklarının Tanısında Sistoskopi" konusunda lisans, yüksek lisans ve
doktora düzeyinde bir temel oluşturulması da ayrı bir önem taşımaktadır.
Sonuç olarak; köpek ve kedilerde idrar kesesi hastalıklarının tanısında sistoskopik
bulguların değerlendirilmesi yapıldı. Sistoskopinin diğer tanı yöntemlerine göre çok daha
7
üstün olduğu belirlendi. Böylece üriner sistem hastalıklarının tanısında Ülkemizde
Üniversitemiz Veteriner Fakültesinde ilk kez sistoskopi uygulamasından elde edilecek
bulgular değerlendirildi. Elde edilen bulgular literatür verilerle karşılaştırılarak elde edilen
sonuçların akademik ve pratik düzeyde Veteriner Hekimlere ve araştırmacılara yardımcı
olacağı kanısındayız.
3. MATERYAL VE YÖNTEM
3.1. Materyal
Bu çalışmada Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı
Kliniği’ne alt üriner sistem şikayeti ile getirilen ve Cerrahi Anabilim Dalı Kliniğine
radyografik, ultrasonografik ve sistoskopik muayene için gönderilen çeşitli yaş, ırk ve
cinsiyette 25 Köpek ve 25 Kedi olmak üzere toplam 50 klinik olgu değerlendirildi.
Radyografik muayene için Cerrahi Anabilim Dalı’nda bulunan, 1000 mili ampere eşdeğer 600
mA HF frekans, 150 kV gücünde Innomed röntgen cihazı kullanıldı. Radyografiler için
hayvanların büyüklüğüne göre 18x24, 24x30 ve 30x40 boyutunda röntgen film kaseti ve
Kodak ve Medihot marka hızlı röntgen filmleri kullanıldı. Röntgen çekiminden sonra
filmlerin banyosu, Protec Optimax 1170 otomatik banyo makinası ile yapıldı.
Ultrasonografik muayeneler ise ESAOTE – AU5 renkli doppler cihazı ve bu cihaz üzerinde
bulunan multifrekans özelliğe sahip 3.5, 5 ve 7 Mhz’lik konveks ile 7,5 ve 10 Mhz’lik lineer
problar ile yapıldı. Ultrasonografik muayyene sonunda elde edilen görüntülerin kayıdı için,
Mitsubishi P91 renkli yazıcı ve MGB Disto II kayıt cihazı kullanıldı.
Sistoskopik muayene için, proje desteği ile sağlanan Karl Storz marka fleksible 5 Fr. sisto-
fiberskop özellikle Transüretral Sistoskopi yöntemi (TUC) için kullanıldı. Sistoskopik
aletlerin geçişini sağlayan ekipman kanalına sahip HOPKİNS 30◦ li telescope ve 9.5 Fr
Diagnostik Telescope ise yine TUC ve Prepubic Perkutenöz sistoskopi (PPC) yönteminde
kullanıldı. Biyopsi ve taş toplama işlemleri için Karl Storz marka Grasping Forseps, 3 Fr.
İdrar kesesinin dorso kranial yüzeyinde polipoid yapı izlendi.
İdrar kesesinin dorso kranial yüzünde polipoid yapı gözlemlendi.
17. Melez 9 ♂
Kusma, anoreksi, Anüri, hematuri
İdrar kesesi aşırı derecede dolgun ve normalinden daha radyoopak olarak gözlemlendi.İdrar kesesinde ve prostatik üretrada radyoopak taş oluşumları belirlendi.
İdrar kesesinde farklı boyutlarda taş gözlemlendi.
Taş oluşumları izlendi. İdrar kesesi mukozasında peteşiel kanama alanları gözlemlendi.
15
TABLO 1: Çalışmada değerlendirilen köpeklere ait ırk, yaş, cinsiyet, anamnez, radyografik, ultrasonografik ve sistoskopik muayene bulguları ait sonuçlar.
18. Melez 8 ♀
Hematüri İdrar kesesi normal olarak değerlendirildi.
İdrar kesesi duvarında kalınlaşma ve kristalüri gözemlendi.
İdrar kesesi mukozasında peteşiel kanama alanları gözlemlendi.
19. Alman Çoban
5 ♂
Strangüri, hematüri İdrar kesesi normal olarak değerlendirildi.
İdrar kesesi normal görünüme sahip olup prostatta hiperplazi izlendi.
Üretra ve idrar kesesi mukozası normal bir görünüme sahipti.
20. Melez 9 ♀
Pollaküri, hematüri İdrar kesesi normale göre daha radyoopak olarak gözlemlendi.
İdrar kesesi lümeninde kalınlaşma ve kristalüri gözemlendi.
İdrar kesesi mukozasında kalınlaşma gözlemlendi.
21. Kangal 11 ♂
Pollaküri, Hematüri İdrar kesesi normale göre daha radyoopak olarak gözlemlendi.
İdrar kesesi duvar kalınlığında artış gözlemlendi.
İdrar kesesi mukozasında kalınlaşma gözlemlendi.
22. Terrier 7 ♂
Pollaküri, Hematüri İdrar kesesi normale göre daha radyoopak olarak gözlemlendi.
İdrar kesesi duvar kalınlığında artış gözlemlendi. Yoğun miktarda kristal birikimi gözlemlendi.
İdrar kesesi mukozasında peteşiel kanama alanları gözlemlendi.
23. Melez 3 ♂ Pollaküri, hematuri İdrar kesesi normal olarak