Wpływ transportu na zmiany klimatu Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju
Dec 02, 2014
Wpływ transportu na zmiany klimatu
Andrzej Kassenberg
Instytut na rzecz Ekorozwoju
Struktura wystąpienie
Skala problemu związanego ze zmianami klimatycznymi
Transport a klimat w UE Sytuacja w ochrony klimatu w Polsce Transport a klimat w Polsce Szanse do wykorzystania
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU w interesie przyszłych pokoleń
Muir Glacier, Alaska, 1941-2004
NSIDC/WDC for Glaciology, Boulder, compiler. 2002, updated 2006. Online glacier photograph database. Boulder, CO: National Snow and Ice Data Center.
August 1941 August 2004
Nadbrzeżne lodowce cofają się
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Znaczące ekstrema pogodowe jako katastrofy naturalne w latach 1950 - 2002
Dekady Liczba Straty gospodarcze(w mld USD ceny
2002)
Straty ubezpieczone(w mld USD ceny
2002)
1950 – 1959 13 41,1 brak danych
1960 – 1969 16 54,0 6,0
1970 – 1979 29 81,5 11,9
1980 – 1989 44 128,4 23,6
1990 – 1999 74 432,2 99,7
1993 - 2002 58 333,7 60,1
Wskaźniklata 80. do 60.
2,8 2,4 3,9
Wskaźnik1993-2002 do lat 60.
3,6 6,2 10,0
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU w interesie przyszłych pokoleń
Jaka skala ograniczenia zmian klimatu jest niezbędna ?
Ograniczenie wzrostu globalnej temperatury do 2oC w
porównaniu z okresem przedprzemysłowym;
Utrzymanie stężenia CO2e w atmosferze 450-650 ppm (obecnie
ok. 400 ppm, a do 2100 r. bez podejmowania działań wzrost do
935 ppm wraz ze wzrostem temperatury więcej niż o 3o C)
Parlament i Komisja Europejska mówi o potrzebie redukcji w Unii
Europejskiej gazów cieplarnianych o 20 - 30% do roku 2020 i 60-80%
do roku 2050.
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJUw interesie przyszłych pokoleń
Koszty zaniechania
Podniesienie poziomu morza o 88 cm do 2100 roku – wpłynęłoby na życie 68 mln osób w UE
Utrudniony dostęp do wody na świecie – 3,1 mld osób Liczba pogodowych klęsk żywiołowych w Europie podwoiła się
między latami 80. a 90. Zaburzenia w rolnictwie Wzrost chorób tropikalnych w Europie oraz zagrożenie nagłymi
falami ciepła dla ludzi starszych i dzieci Konflikty regionalne na świecie i masowe migracje Utrata warsztatów pracy –rybacy, turystyka, leśnictwo itp. Zanikanie mokradeł i gatunków
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJUw interesie przyszłych pokoleń
Kluczowe dylematy do rozstrzygnięcia
10-15 lat aby osiągnąć szczyt emisji GHG a emisja rośnie
utrzymanie standardu życia w krajach rozwiniętych a zbudowanie minimum cywilizacyjnego w krajach rozwijających się
efektywność transferu technologii i pomocy działań adaptacyjnych w krajach najbiedniejszych a wymogi rynku
ostra polityka klimatyczna UE a wzrost emisji na świecie bez podjęcia porozumienia międzynarodowego zwłaszcza z udziałem krajów nowo uprzemysławiających się
brak integracji polityki klimatycznej z politykami regionalną i transportowa UE
wzrost mocy przy możliwości rozwoju gospodarczego 2-3 krotnego bez wzrostu zużycia energii w Polsce
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJUw interesie przyszłych pokoleń
Koszty zewnętrzne transportu w stosunku do zmian klimatycznych
Koszty zewnętrzne
Eurocent/pojazd/km
Eurocent/100paskm lub
Eurocent/100 tkm
Samochód osoby - diesel 1,7 – 2,5 100,0-147,0
Samochód osobowy - benzynowy
1,7 – 2,5 100,0-147,0
Krótkodystansowy samolot
37,5 93,8
Ciężarówka (32-40 ton) 11,5 – 12,5 76,7 – 83,3
Autobus diesel 10 5,9
Pociąg pasażerski 4 1,6 - 2,7
Statek – śródlądowy 19 1,6
Pociąg towarowy 6 1,1 - 2,4w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Transport a klimat w UE - fakty
emisja ekw. CO2 z transportu wzrosła w UE27 aż o 26% (1990 – 2005)
największy wzrost odnotowano w transporcie lotniczym – 49%. transport samochodowy zanotował wzrost o 18% ale jego udział w
całym transporcie pasażerskim UE-25 to aż 74% w 2004 r. brak rozłącznego rozwoju (decoupling) 1990 – 2005 transport
towarowy wzrósł w UE15 o 30%, a PKB o 24,5%, a podczas gdy w UE-10 odpowiednio 35% i 50%.
emisja z samochodu osiągnęła 163g CO2/km w 2004 r., tj. 12,4%
poniżej 1995 dobrowolne zobowiązania producentów to 140g CO2/km nie będą
dopełnione. Komisja Europejska zamierza wprowadzić 120g CO2/km w 2012
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Transport a klimat w UE – konkluzja wg EAŚ
Dotychczas nie udaje się przekonać mieszkańców Unii do korzystania z przyjaznych środowisku form transportu np. kolei. Liczba pasażerów w tych środkach transportu maleje na korzyść samochodów osobowych, których przybywa szybciej niż samych uczestników tego transportu (liczba pasażerów przypadających na jeden samochód spada).
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Transport a klimat w UE – przyszłość
Wzrost przewozów transportowych o 15% w latach 2010-2020 oznacza emisję ponad 1 mld ton ekw. CO2.
Wg EAŚ cele dotyczące redukcji emisji z transportu wymagają spełnienia wymagań „pakietu energetycznego i klimatycznego” oraz „mapy drogowej Bali”.
Aby to spełnić emisja w roku 2020 powinna zostać zredukowana o 50 do 165 mln ton ekw. CO2.
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Sytuacja w ochrony klimatu w Polsce
emisja gazów cieplarnianych spadła o 32 % w stosunku do roku 1988 (rok bazowy dla Polski)
jednak nadal wynosi 10,4 tCO2e na mieszkańca tj. 5 razy więcej niż potrzeba do stabilizacji klimatu
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU w interesie przyszłych pokoleń
Ostrzeżenia dla Polski
Wg przeprowadzonych studiów wzrost poziomu Bałtyku o 1 m może spowodować w Polsce zagrożenie dla 2.400 km2 oraz 244.000 osób.
Całkowite straty z tym związane są szacowane na 30 mld USD nie uwzględniając dodatkowych strat związanych z podwoziami tj. 18 mld USD. Przeciwdziałanie tym zagrożeniom wymagać będzie wydatkowania 6 mld USD. (szacunki z 1995 roku).
Wg European Severe Weather Database w Polsce w 1991 r. zdarzyło się tylko jedno tornado, w 1996 r. - siedem, w 2001 r. - osiem, a w 2006 r. już aż 52.
Zaburzenia w rolnictwie np. znaczna utrata plonowania ziemniaków
Migracje klimatyczne także do Polski
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU w interesie przyszłych pokoleń
Cele, wyzwania a przewidywana rzeczywistość
Polityka klimatyczna – 40% redukcji w 2020 (rok bazowy 1988)
Cele UE – 20 – 30 % redukcji do 2020 Wyzwanie: 80% redukcji do 2050 Prognozy rządu wg NSRO – 9 % redukcji w 2013 w
stosunku do roku bazowego IV Sprawozdanie rządu do Sekretariatu Konwencji
Klimatycznej – 16% redukcji w 2020 w stosunku do roku bazowego
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU w interesie przyszłych pokoleń
Brak powiązania polityki klimatycznej z gospodarczą
Środki przewidziane na poprawę efektywności energetycznej w PO IiŚ
przy założeniu, że UE15 poprawia efektywności energetycznej o 1%
rocznie pozwolą, liczyć na jej dogonienie w tej kwestii w roku 2080
Wg Bankwatch i FoE blisko 50 projektów za ok. 22 mld euro jest
nieprzyjaznych środowisku (spalarnie, autostrady i drogi ekspresowe,
zapory wodne)
Obawy czy Polska dotrzyma 14% wzrost emisji poza instalacjami
objętymi handlem przy tak silnej promocji samochodu
---------------Brak w Polsce studiów, które pokazałyby jakie mogłyby być koszty dla całej
gospodarki podejmowania i nie podejmowania (tzn. koszty zaniechania)działań na rzecz ochrony klimatu
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Transport w PL a klimat a fundusze UE (I)
wzrost emisji GHG wyniósł 29% (1990 – 2005)
wzrost ze 195 sam. os./ 1000 mieszkańców w 1995 do 323 w 2005
ogólna liczba pojazdów od 1990 wzrosła 2,5-krotnie
od wejścia do UE co roku sprowadzamy ok. 1 mln starych samochodów
moda na samochody typu SUV – w ubiegłym roku sprzedaż wzrosła o ponad dwie trzecie
nakłady na infrastrukturę kolejową wzrosły niecałe 4 razy, a drogową 7 razy.
spadku o 63% liczby pasażerów na kolei w 2006 w stosunku do 1990
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Transport w PL a klimat a fundusze UE (II)
z 67 mld euro przyznanych Polsce na lata 2007 - 2013 blisko 70% przeznaczone na transportu (przede wszystkim nowe drogi i autostrad);
transport zagrażających środowisku 2 razy więcej środków niż dla przyjaznego środowisku, a w programach regionalnych aż 3 razy więcej
wzrost emisji CO2 z transportu w okresie 2001-2015 o 80%, co
uniemożliwi realizację celu 40% redukcji GHG zapisanego w polityce klimatycznej.
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Wkład wspólnotowy z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na projekty transportowe ramach Programów
Operacyjnych na lata 2007–2013 [mln EUR] RODZAJ TRANSPORTU
Program OperacyjnyInfrastruktura i
Środowisko
Program OperacyjnyRozwój Polski Wsch.
Regionalne Programy Operacyjne
Łącznie
RAZEM WKŁAD WSPÓLNOTOWY 27 914 2 274 16 556 46 744
RAZEM TRANSPORT 19 423 1 062 4 520 25 005
Udział środków na transport w całości funduszy programu operacyjnego 70% 47% 27% 53%
TRANSPORT DROGOWY(w tym autostrady, drogi krajowe, regionalne lokalne)
11 356 58% 660 62% 3 094 68% 60,4%
TRANSPORT LOTNICZY 403 2% 0 0% 225 5% 2,5%
Transport zagrażający środowisku 11 759 60% 660 62% 3 319 73% 62,9%
TRANSPORT KOLEJOWY(w tym kolej i tabor kolejowy)
4 893 25% 0 0% 588 13% 21,9%
TRANSPORT MIEJSKI I INNY(w tym transport miejski, transport multimodalny, ścieżki rowerowe, inteligentne systemy transportu i promowanie czystego transportu miejskiego)
2 265 12% 402 38% 575 13% 13,0%
TRANSPORT WODNY/MORSKI(w tym porty i śródlądowe drogi morskie)
506 3% 0 0% 38 1% 2,2%
Transport przyjazny dla środowiska 7 664 40% 402 38% 1 201 27% 37,1%
Udział środków (w całości funduszy PO) na:
Transport zagrażający środowisku 42% 29% 20% 34%
Transport przyjazny dla środowiska 28% 18% 7% 19%
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Łączne nakłady na poszczególne „pro-klimatyczne” rodzaje transportu w regionalnych programach operacyjnych (środki z
UE)
38,0
109,3
65,4
205,4
59,3
588,3
0,0 100,0 200,0 300,0 400,0 500,0 600,0 700,0
Transport wodny
Inteligentne systemy transportu
Transport multimodalny
Transport miejski
Ścieżki rowerowe
Rozwój infrastruktury kolei, w tym zakup taborukolejowego
[mln euro]
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Rozkład wydatków transportowych – województwo
opolskie i pomorskie
Porty lotnicze
6,8%
Tabor kolejowy
6,8%
Drogi regionalne/
lokalne85,6%
Ścieżki rowerowe
0,8%
Transport multimodalny
17,2%
Drogi regionalne/
lokalne49,7%
Transport miejski
4,7%
Inteligentne systemy
transportu10,3%
Kolej16,2%
Tabor kolejowy
1,9%
Woj. opolskie Woj. pomorskie
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Udział środków przeznaczanych na wsparcie różnych form transportu przez programy współpracy
transgranicznej i transnarodowej
7%
38%
1%14%
7%
15%
10%
4% 4%
Kolej Drogi Porty lotnicze
Ścieżki rowerowe Transport miejski Transport multimodalny
Inteligentne syst. transp. Porty Śródlądowe drogi wodne
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Prognoza liczby pasażerów korzystających z transportu lotniczego w Polsce w okresie latach 2007 -
2030
19,1 22,628,7
81,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90m
ln p
asaż
erów
2007 2008 2010 2030
Rok
Wzrost emisji CO2 z 4,3 mln ton w roku 2007 do 18,4 mln ton w roku 2030, a przy wzroście o 30% efektywności samolotów w 2030 r. emisja wyniesie ok. 12,9 mln ton.
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Szanse do wykorzystania
nadwyżki w stosunku do limitów z Kioto - 2 mld € rocznie od 2008r do 2012, 5-7 mld € rocznie w 2013 - 2020 ze sprzedaży uprawnień na aukcji to
oznacza uzyskanie w okresie 2013-2020 ze sprzedaży uprawnień na aukcji - 40 mld € !
możliwości rozwoju OZE ponad obowiązek UE 15% energii finalnej negocjacje z KE w sprawie powiązania sektorów objętych handlem i nie
-------------------------------------- Narzędzia w ręku:
ekologiczna reforma podatkowa (uzyskać neutralność budżetową), likwidacja antyekologicznych subsydiów,
wzmocnienie promocji odnawialnych źródeł energii Fundusze UE (przegląd w 2009)
promowanie wykorzystania funduszy po 2013 na budowanie gospodarek przyjaznych klimatowi
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU w interesie przyszłych pokoleń
Kluczowe pytanieNa co tak znaczne przychody budżetu państwa zastaną przeznaczone?
znaczące wspieranie poprawy efektywności wykorzystania energii (wzrost cen rekompensowany niższym zużyciem energii)
wspieranie odbiorców o niskich dochodach
dalszy rozwój wspierania OZE
transport publiczny
program czystego węgla
konieczność pilnego uruchomienia programu restytucji, a nie wzrostu mocy energetycznej.
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
Podsumowanie w EAŚ
Jednak podstawowe przesłanie, jakie wynika z obecnej sytuacji sektora transportu i rysujących się prognoz emisji gazów cieplarnianych to, że nie da się osiągnąć zamierzonych celów bez ograniczenia potrzeb transportowych w Europie. To z kolei wiąże się z koniecznością rzeczywistej integracji polityki transportowej z całą europejską gospodarką oraz zmianą zachowań komunikacyjnych społeczeństwa.
w interesie przyszłych pokoleń INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
DZIĘKUJE ZA UWAGĘ !
Andrzej Kassenberg
Instytut na rzecz Ekorozwoju
www.ine-isd.org.pl
ul. Nabielaka 15 lok. 1
00-743 Warszawa
tel. (22) 8510402 fax. (22) 8510400
a.kassenberg (at) ine-isd.org.pl