ANALIZA ZAPISÓW REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W LATACH 2014-2020 W KONTEKŚCIE FINANSOWANIA INWESTYCJI Z ZAKRESU OZE Autor: Małgorzata Świąder, Katarzyna Tokarczyk-Dorociak, Szymon Szewrański, Jan Kazak ("Rynek Energii" - czerwiec 2016) Słowa kluczowe: odnawialne źródła energii, finansowanie, fundusze unijne Streszczenie. Polityka energetyczna Unii Europejskiej obliguje Polskę do podjęcia działań w zakresie wzrostu znaczenia energii ze źródeł odnawialnych. W niniejszym artykule przeprowadzono szczegółową analizę szesna- stu Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020 pod kątem możliwości finansowania inwestycji w odnawialne źródła energii, a także inwestycji w przedsiębiorstwach wykorzystujących ten rodzaj energii. 1. WSTĘP Nowe, ambitne cele UE, przyjęte w październiku 2014 roku, zakładają redukcję krajowych emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% w porównaniu do poziomu z roku 1990, a także zwiększenie odnawialnych źródeł energii do co najmniej 27% całkowitego zużycia energii w 2030 roku. Działania w tym zakresie mają również na celu uniezależnienie się od dostaw surowców energetycznych, co jest jednym z założeń wizji rozwoju UE oraz Polski [4]. W Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK) przewiduje się wzrost wytwarzanej energii ze źródeł odnawialnych. Planuje się, iż w przyszłości zwiększy się udział energii elektrycznej pozyskiwanej ze spalania biomasy, jak również z energii geoter- malnej, wodnej, słonecznej i wiatrowej w produkcji energii elektrycznej. Szacuje się, iż udział OZE do roku 2030 powinien przekroczyć 15% i wciąż będzie wzrastał. KPZK zakłada, iż wzrost udziału OZE spowoduje spadek wykorzystywania węgla, jako głównego źródła energii do niecałych 57%. Założono również, iż po 2030 roku prawie 45% energii ze źródeł niekon- wencjonalnych będzie stanowić energia wiatrowa. Lokalizowanie farm wiatr owych będzie miało miejsce również na morzu, a nie jak do tej pory tylko na lądzie. Pozwoli to na rozwią- zanie problemów niedoinwestowania w zakresie infrastruktury energetycznej na północy kra- ju. W wizji rozwoju energetyki w Polsce, założono również funkcjonowanie dwóch elektrow- ni jądrowych, które będą wytwarzać ponad 10% energii elektrycznej. Oprócz rozwoju dużych inwestycji, zakłada się, iż na terenach o małej gęstości zaludnienia wzrośnie produkcja energii na własne potrzeby [17]. Należy jednak wziąć pod uwagę, iż założenia KPZK są obecnie nie- spójne z wytycznymi UE, co związane jest z przyjęciem przez kraje członkowskie UE zało- żeń pakietu klimatyczno- energet ycznego z października 2014 [15].
15
Embed
ANALIZA ZAPISÓW REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W LATACH 2014-2020 ... · ANALIZA ZAPISÓW REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W LATACH 2014-2020 W KONTEKŚCIE FINANSOWANIA
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ANALIZA ZAPISÓW REGIONALNYCH PROGRAMÓW
OPERACYJNYCH W LATACH 2014-2020 W KONTEKŚCIE
FINANSOWANIA INWESTYCJI Z ZAKRESU OZE
Autor: Małgorzata Świąder, Katarzyna Tokarczyk-Dorociak, Szymon Szewrański, Jan
Kazak
("Rynek Energii" - czerwiec 2016)
Słowa kluczowe: odnawialne źródła energii, finansowanie, fundusze unijne
Streszczenie. Polityka energetyczna Unii Europejskiej obliguje Polskę do podjęcia działań w zakresie wzrostu
znaczenia energii ze źródeł odnawialnych. W niniejszym artykule przeprowadzono szczegółową analizę szesna-
stu Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020 pod kątem możliwości finansowania inwestycji
w odnawialne źródła energii, a także inwestycji w przedsiębiorstwach wykorzystujących ten rodzaj energii.
1. WSTĘP
Nowe, ambitne cele UE, przyjęte w październiku 2014 roku, zakładają redukcję krajowych
emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% w porównaniu do poziomu z roku 1990, a
także zwiększenie odnawialnych źródeł energii do co najmniej 27% całkowitego zużycia
energii w 2030 roku. Działania w tym zakresie mają również na celu uniezależnienie się od
dostaw surowców energetycznych, co jest jednym z założeń wizji rozwoju UE oraz Polski
[4].
W Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK) przewiduje się wzrost
wytwarzanej energii ze źródeł odnawialnych. Planuje się, iż w przyszłości zwiększy się
udział energii elektrycznej pozyskiwanej ze spalania biomasy, jak również z energii geoter-
malnej, wodnej, słonecznej i wiatrowej w produkcji energii elektrycznej. Szacuje się, iż udział
OZE do roku 2030 powinien przekroczyć 15% i wciąż będzie wzrastał. KPZK zakłada, iż
wzrost udziału OZE spowoduje spadek wykorzystywania węgla, jako głównego źródła energii
do niecałych 57%. Założono również, iż po 2030 roku prawie 45% energii ze źródeł niekon-
wencjonalnych będzie stanowić energia wiatrowa. Lokalizowanie farm wiatrowych będzie
miało miejsce również na morzu, a nie jak do tej pory tylko na lądzie. Pozwoli to na rozwią-
zanie problemów niedoinwestowania w zakresie infrastruktury energetycznej na północy kra-
ju. W wizji rozwoju energetyki w Polsce, założono również funkcjonowanie dwóch elektrow-
ni jądrowych, które będą wytwarzać ponad 10% energii elektrycznej. Oprócz rozwoju dużych
inwestycji, zakłada się, iż na terenach o małej gęstości zaludnienia wzrośnie produkcja energii
na własne potrzeby [17]. Należy jednak wziąć pod uwagę, iż założenia KPZK są obecnie nie-
spójne z wytycznymi UE, co związane jest z przyjęciem przez kraje członkowskie UE zało-
żeń pakietu klimatyczno- energetycznego z października 2014 [15].
Czynnikiem wciąż ograniczającym rozwój energetyki ze źródeł odnawialnych jest wysoki
koszt inwestycji [11]. Rozwój odnawialnych źródeł energii ze środków UE na lata 2014–2020
będzie opierać się na wskazaniu priorytetowych źródeł do wytwarzania energii, zdetermino-
wanych uwarunkowaniami terytorialnymi i klimatycznymi, zapotrzebowaniem gospodar-
czym, potrzebami społecznymi, zachowaniem bezpieczeństwa energetycznego, korzyściami
ekonomicznymi oraz możliwościami przyłączenia do krajowych sieci energetycznych [18].
Na szczeblu regionalnym środki unijne będą wdrażane w ramach Regionalnych Programów
Operacyjnych (RPO) na lata 2014-2020. Realizują cele zawarte w Strategii Europa 2020,
Umowie Partnerstwa oraz krajowych i wojewódzkich strategiach rozwoju, wykorzystując
środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Spo-
łecznego [1]. Prawidłowe wykorzystanie środków z funduszy unijnych znacznie ułatwi reali-
zację zobowiązań wynikających z pakietu klimatycznego, a tym samym realizację kluczo-
wych działań polityki rozwojowej Polski oraz Unii Europejskiej, takich jak poprawa efektyw-
ności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa w dostawach paliw i energii, rozwój energetyki
ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw, a także ochronę klimatu i środowiska [Ministerstwo
Gospodarki, 2011].
2. KRAJOWE I REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE
Programy Operacyjne w myśl Ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia poli-
tyki rozwoju (Dz. U. 2006 Nr 227 poz. 1658, z późn. zmianami) to dokumenty ustanawiające
przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego
Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności, realizujące cele zawarte w Narodowej Stra-
tegii Spójności i strategiach rozwoju. W perspektywie 2014-2020 Polska dysponuje kwotą
82,5 mld euro w ramach funduszy unijnych. Będą one wydatkowane w ramach krajowych
programów operacyjnych: Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ), Inteligentny Rozwój (PO
IR), Wiedza, Edukacja, Rozwój (PO WER), Polska Cyfrowa (PO PC), Polska Wschodnia (PO
PW), Pomoc Techniczna (PO PT) oraz 16- stu regionalnych programach operacyjnych [8].
Działania wyznaczone do realizacji w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych mają
doprowadzić do wyrównania się różnic między regionami oraz wzrostu ich konkurencyjności.
Realizacja kluczowych zadań przyczyni się jednocześnie do spełnienia nałożonych na Polskę
wymogów unijnych, takich jak: poprawa efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa
w dostawach paliw i energii, rozszerzenie struktury wytwarzania energii elektrycznej przez
wprowadzenie energetyki jądrowej czy rozwój energetyki ze źródeł odnawialnych [18]
Programy Operacyjne tworzone są w taki sposób, aby były spójne z wspólną polityką rolną
(EFRROW) oraz wspólną polityką rybołówstwa i zintegrowanej polityki morskiej (EFMR), a
także z innymi dziedzinami polityki europejskiej jak środowisko, klimat czy edukacja i za-
trudnienie. Najważniejszym aspektem jest ich spójność z celami określonymi w Strategii Eu-
ropa 2020 na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju, sprzyjającego włączeniu spo-
łecznemu. Dokumenty uwzględniają również założenia na poziomie krajowym m.in.: Strate-
gię Rozwoju Kraju - Polska 2030, KPZK, Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2010-
2020: Regiony, Miasta, obszary wiejskie oraz Strategię Bezpieczeństwo Energetyczne
i Środowisko perspektywa do 2020 r. Pozwala to na osiągniecie założonych celów rozwojo-
wych poszczególnych regionów, wzmocnienie ich znaczenia oraz wyrównania się poziomu
rozwoju pomiędzy nimi. Realizacja RPO przyczynia się tym samym do wzrostu konkurencyj-
ności i innowacyjności gospodarki oraz wpływa na poprawę jakości życia mieszkańców [1].
W latach 2014-2020 prawie 40% całej kwoty z funduszy unijnych przeznaczonych dla Polski
jest zarządzane na poziomie województw, a to oznacza, że o ich wydatkowanie musi być
zgodne z zapisami Regionalnych Programów Operacyjnych (dla porównania, w latach 2007-
2013 tylko 25% środków rozdysponowane było na poziomie województw). W województwie
mazowieckim w latach 2014-2020 będą obowiązywały nowe zasady wsparcia, z uwagi na
fakt, iż województwo to opuściło kategorię najsłabiej rozwiniętych wg unijnej klasyfikacji
regionów (tabela 1).
Tabela 1 Alokacja środków finansowych w poszczególnych województwach w ramach RPO na lata 2014-2020
Województwo
Sumaryczne środki alokacji
funduszy europejskich
na programy regionalne (w euro)
dolnośląskie 2 252 546 589
kujawsko-pomorskie 1 903 540 287
lubelskie 2 230 958 174
lubuskie 906 929 693
łódzkie 2 256 049 115
małopolskie 2 878 215 972
opolskie 944 967 792
podkarpackie 2 114 243 760
podlaskie 1 213 595 877
pomorskie 1 864 811 698
śląskie 3 476 937 134
świętokrzyskie 1 364 543 593
warmińsko-mazurskie 1 728 272 095
wielkopolskie 2 450 206 417
zachodniopomorskie 1 601 239 216
Razem 15: 29 187 057 412
mazowieckie 2 089 840 138
Razem 16: 31 276 897 550
Źródło: Opracowanie własne na podstawie RPO polskich województw.
3. OCENA MOŻLIWOŚCI WSPARCIA PRZEDSIĘWZIĘĆ Z ZAKRESU OZE
Z REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W LATACH 2014-2020
Celem niniejszej analizy było porównanie RPO poszczególnych województw pod kątem ilo-
ści środków możliwych do wykorzystania na wsparcie inwestycji z zakresu odnawialnych
źródeł energii. W pierwszym etapie przeanalizowano zapisy Umowy Partnerstwa pod kątem
ogólnych wytycznych w tym zakresie a następnie przeanalizowano jak zostały one ujęte
w Regionalnych Programach Operacyjnych. Konieczne okazało się szczegółowe sprawdzanie
opisów poszczególnych osi priorytetowych oraz priorytetów inwestycyjnych, celem zweryfi-
kowania faktycznej możliwość wspierania inwestycji OZE. Podstawowym dokumentem, któ-
ry określa strategię wydatkowania środków unijnych w Polsce jest Umowa Partnerstwa (UP)
przyjęta przez Komisję Europejską 23 maja 2014 r. Zawiera ona podstawowe zasady wydat-
kowania funduszy unijnych w latach 2014-2020 w Polsce, w tym m.in.: powiązanie z celami
Strategii Europa 2020, diagnozę potrzeb rozwojowych kraju, zarys finansowania w ramach
polityki spójności, sposób realizacji polityk horyzontalnych, warunki i system wdrażania
Umowy Partnerstwa, terytorialny wymiar interwencji oraz przede wszystkim określono
w niej cele tematyczne oraz strategię wykorzystania środków unijnych. UP przewiduje reali-
zację 11 celów tematycznych, wśród których cel tematyczny 4 (CT4) jest związany z wspie-
raniem wykorzystywania OZE w Polsce. Każdy z celów tematycznych ma określone prioryte-
ty interwencji, które stanowią podstawę tworzenia programów operacyjnych. W tabeli 2
przedstawiono CT 4, priorytety oraz zakres interwencji związanych z odnawialnymi źródłami
energii (Umowa Partnerstwa, 2014). Programowanie wydatkowania funduszy unijnych w
województwach bazowało na Umowie Partnerstwa, jednak z uwagi na duże zróżnicowanie
regionów (wykazywane w ewaluacjach ex ante oraz diagnozach stanu i potrzeb)
w poszczególnych RPO są zauważalne różnice w alokacji środków na poszczególne prioryte-
ty, jak i samym zakresie interwencji. Wszystkie RPO uwzględniają realizację CT 4, jednak
widoczne jest zróżnicowanie w poszczególnych województwach. Wykonany przegląd i anali-
za RPO wykazała, iż zawierają one priorytety inwestycyjne stricte dedykowane działaniom z
zakresu OZE (wpisujące się w realizację CT4), a także priorytety inwestycyjne
z innych celów tematycznych (CT7 w odniesieniu do województwa kujawsko-pomorskiego i
CT6 w województwie małopolskim oraz podkarpackim), w ramach których możliwe jest do-
finansowanie inwestycji wykorzystujących OZE.
Priorytety inwestycyjne, pomimo różnorodnego formułowania w poszczególnych RPO, w
większości dotyczą zadań związanych z: produkcją i dystrybucją energii ze źródeł odnawial-
nych, poprawą efektywności energetycznej w MŚP, budynkach użyteczności publicznej i sek-