Analiza interne/eksterne · PDF filekrunski savet. Neke nemaju prava izdavanja diploma, ali mogu uspostaviti partnerske ugovore sa drugim univerzitetima i izvoditi kurseve,

Analiza interne/eksterne akreditacije studija na daljinu u visokom obrazovanju

(Izveštaj 1.2)

Suzana Loskoska, , Ss. Cyril and Methodius University, FYRM Viktorija Sulčič, University Primorska, Slovenia Danijela Milošević, University of Kragujevac, Serbia Radojka Krneta , University of Kragujevac, Serbia Ramo Šendelj, University Mediterranean, Montenegro Ivana Ognjanović, University Mediterranean, Montenegro Laura Fedeli, University of Macerata, Italy

2011

Sadržaj

Uvod ........................................................................................................................................................ 1 

1. Akreditacija studijskih programa na daljinu u različitim zemljama: procedure, standardi, preporuke .......................................................................................................................................... 2 

Italija ................................................................................................................................................................ 2 Velika Britanija ................................................................................................................................................. 4 Norveška ......................................................................................................................................................... 6 Holandija .......................................................................................................................................................... 6 Kanada ............................................................................................................................................................ 7 Sjedinjene Američke Države ............................................................................................................................ 8 Malezija ........................................................................................................................................................... 9 Australija ........................................................................................................................................................ 10 

2. Međunarodne agencije za akreditaciju .......................................................................................... 12 

3. Univerzitetske interne regulative i preporuke za studije na daljinu ........................................... 14 

Otvoreni univerzitet (Open University) ........................................................................................................... 15 Univerzitet Huddersfield (VB) ......................................................................................................................... 16 Institut Vels Univerziteta, Cardiff (UWIC) ....................................................................................................... 18 

Zaključak .............................................................................................................................................. 22 

Reference ............................................................................................................................................. 23 

Prilozi .................................................................................................................................................... 25 

Prilog Telematic Universities .......................................................................................................................... 25 Prilog QAA QAA Guidelines on the quality assurance of distance learning - March 1999 ............................. 28 Prilog ODL QC ............................................................................................................................................... 31 Prilog NADE ................................................................................................................................................... 36 

Strana 1

Analiza interne/eksterne akreditacije studija na daljinu u visokom obrazovanju

Uvod Akreditacija je proces uvrđivanja da li neka institucija zadovoljava određene uspostavljene standarde kvaliteta. Tokom procesa akreditacije posebna akreditaciona tela procenjuju ustanovu koja traži akreditaciju u više segmenata: studijski program, osoblje, prostor, oprema i sredstva, finansijski i administrativni kapacitet, podrška studentima, školarine i naknade koje se odnose na proces učenja, školarine i naknade koje se odnose na proces izdavanja diploma i sertifikata, zadovoljstvo studenata i žalbe, kao i mnogi drugi organizacioni procesi. Akreditacija se obično sprovodi u peridičnim ciklusima. Međunarodna organizacija za akreditaciju [IAO, 2011] definisala je akreditaciju kao proces dodele priznanja ili prepoznavanja u odnosu na obrazovne institucije koje poseduju odgovarajuće standarde obrazovanja. Prema IAO, akreditacija je sistem kojim se određuje da li visokoškolska institucija zadovoljava prihvatljive nivoe kvaliteta obrazovanja. UNESCO predviđa da visokoškolske ustanove moraju da obezbede iste standarde kvaliteta za studiranje na lokaciji ustanove, kao za studijske programe koji se realizuju učenjem na daljinu [UNESCO, 2005]. Dugo vremena učenje na daljinu nije bilo prihvaćeno od strane velikih agencija za akreditaciju i zbog toga je bilo podređeno u odnosu na tradicionalno obrazovanje. Osim akreditacije ustanove koja je usmerena na karakteristike ustanove, postoje i specijalizovana akreditaciona tela koja se bave studijskim programima koji se realizuju na visokoškolskoj ustanovi. U narednom poglavlju je prikazano poređenje akreditacija u raznim državama i njihov pristup studijama na daljinu. Zatim su predstavljena međunarodne akreditacione organizacije. Osim toga, ovaj dokument prikazuje različite institucionalnih regulative ili preporuke za izvođenje i primenu studija na daljinu.

2 Strana

1. Akreditacija studijskih programa na daljinu u različitim zemljama: procedure, standardi, preporuke

Italija Sistem akreditacija univerzitetskih studijskih programa u Italiji je započeo 2001. godine. Proceduru akreditacije programa je definisao tehnički tim koji su činili Nacionalni komitet za evaluaciju univerziteta (CNVSU), Ministarstvo za obrazovanje, univerzitet i istraživanje (MUIR), Konferencija rektora italijanskih univerziteta (CRUI) i Nacionalni univerzitetski savet (CUN). Procedura odobravanja nekog univerzitetskog studijskog programa se sastoji od 4 faze [CIMEA, 2003]: Faza 1 – Izrada univerzitetskih nastavnih propisa (RDA)

Svaka institucija postavlja pravila za organizaciju nastave svojih studijskih programa u tzv. Regolamenti Didattici di Ateneo (RDA)

Faza 2 – Nastavni propisi studijskih programa (RDC) Nastavne propise za svaki studijski program određuju kompetentne nastavne strukture u skladu sa RDA i raspoložovišću nastavnika, kao i sa pravima i obavezama nastavnika i studenata. Pojedinačni RDC definiše organizacione elemente određenog studijskog programa.

Faza 3 – Konsultacije i saglasnosti Predlog za formiranje novog studijskog programa treba da sadrža motivaciona mišljenja nekoliko savetodavnih tela: - Univerzitetske evaluacione komisije - Ova komisija daje mišljenje o raspoloživimm

resursima i njihovoj usklađenosti sa ciljevima programa - Regionalnog koordinacionog komiteta (CRC) – CRC se sastoji od rektora univerziteta iz

istog regiona, predsednika regionalnog saveta i predstavnika studenata - Zaposlenih – Mišljenje zaposlenih je takođe obavezno. Potrebno je konsultacijama proveriti

podudarnost predloga sa ekonomskim potrebama na teritorji regiona i mogućnosti zaposlenja koje se realno mogu ponuditi budućim diplomcima.

- Nacionalni univerzitetski savet (CUN) – CUN proverava predlog programa kako bi utvrdio usklađenost obaveznih sadržaja kurikuluma sa uredbama koje definišu različite nivoe kvalifikacija i predviđene nastavne aktivnosti prema RDA.

- Ministarstva za obrazovanje, univerzitet i istraživanje (MIUR) – Na kraju, služba za autonomonost univerziteta i studentske poslove u okviru Ministarstva obrazovanja ocenjuje predloge koje su dostavili univerziteti, proverava tačnost procedura, obaveznih savetodavnih mišljenja i izdaje odluke kojom se odobravaju nastavni propisi određenog univerziteta.

- Faza 4 – Odobravanje RDA

Kada je završen prethodno naveden proces konsultacija i kontrole, rektori ustanova svojim odlukama prihvataju nastavne propise određenog univerziteta; RDA predstavljaju interne zakonske osnove koje omogućavaju stvarni početak novih studijskih programa.

Strana 3

Postoje i drugi oblici akreditacije i za ustanove i za studijske programe: 1. Studijski programi inženjerstva: Savet predsednika italijanskih fakulteta inženjerstva je razvio

SINAI (nacionalni sistem vrednovanja i akreditacije studijskih programa inženjerstva) 2. Master programi za poslovnu administraciju: Agencija za akreditaciju ASFOR (Asocijacija za

obuku u poslovnom menadžmentu) je nezavisno udruženje i osnovni cilj njihovog procesa akreditacije i dobijanja oznake "akreditovao ASFOR" je da se jasno diferenciraju master programi koji zadovoljavaju obiman skup zahteva – da bi kao takvi postali globalno vrednovani – između hiljada programa koji se nude za master kvalifikaciju.

3. Akreditacije privatnih ustanova u visokom obrazovanju. U Italiji, e-učenjem na državnim univerzitetima ne upravlja direktno vlada ili neko centralno administrativno telo, osim MIUR i fondacije CRUI [eLene, 2011].

U domenu e-učenja, aktivnosti MIUR su: - davanje preporuka, - akreditacija univerzitetskog programa na daljinu - promovisanje Lisabonske strategije i IKT inovacija u obrazovanju - obezbeđivanje sredstava za strateške projekte.

CRUI fondacija je upravno i izvršno odeljenje MIUR. Po pitanju e-učenja u visokom obrazovanju, CRUI fondacija je bila rukovodilac projekta Campus One. Učešće vlade u e-učenju se sastoji u uspostavljanju normi i regulativa u tom sektoru; ona takođe pokreće inicijative za usvajanje instrumenata neophodnih u online učenju. Odluka Telematic univerziteta (zajednički osnovanog od strane MIUR i Ministarstva za inovacije i tehnologije) od 17.04.2003. godine, definiše akreditacione kriterijume i procedure za kurseve na daljinu na univerzitetima i privatnim institucijama (Prilog Telematic Universities)

Telematic univerziteti. Šta su? Paralelno sa online kursevima na tradicionalnim univerzitetima učenje na daljinu se nudi i u tzv. Telematic univerzitetima. Oni su formirani u Italiji, odlukom ministarstva 17. aprila 2003. godine. kao visokoškolske institucije koje mogu izdavati univerzitetska zvanja i post lauream zvanja (PhD), koja su u potpunosti priznata italijanskim zakonom i izvode se online upotrebom novih tehnologija. Postoji više Telematic univerziteta koji se nalaze u Rimu, Milani, Firenci, Napulju, Beneventu, Chieti, Novedratu. Studenti mogu pohađati sve kurseve online, ali su u obavezi da ispite polažu u ustanovi. Profesori i istaživači su zaposleni na isti način kao i na tradicionalnim univerzitetima.

4 Strana

Velika Britanija Postoji nekoliko vladinih tela koja su zadužena za akreditaciju visokoškolskih ustanova u Velikoj Britaniji. Različita tela obavljaju akreditaciju za različite vrste institucija, kao što su:

• Univerziteti i budžetske visokoškolske ustanove

• Privatni koledži

• Koledži za učenje na daljinu

• Profesionalne ustanove i udruženja Akreditacija univerziteta Univerziteti u VB se osnivaju na jedan od načina:

• kraljevskim dekretom (Royal Charter) – na preporuku krunskog saveta,

• aktom parlamenta – na preporuku krunskog saveta,

• registracijom kao neprofitna organizacija – koju odobrava krunski savet,

• registracijom kao privatno preduzeće sa zajedničkim kapitalom - koju odobrava krunski savet. Na bilo koji način da je osnovan univerzitet, svu regulativu i funkciju akreditaciju obavlja krunski savet (Privy Council) [PRIVY, 2011]. Postoji više javno finansiranih koledža i ustanova kojima rukovodi krunski savet. Neke nemaju prava izdavanja diploma, ali mogu uspostaviti partnerske ugovore sa drugim univerzitetima i izvoditi kurseve, nakon kojih se dobijaju zvanja od strane partnerskih univerziteta. Glavna akreditaciona tela u privatnom sektoru, koja su državno priznata su:

• Britanski akreditacioni savet (BAC)

• Služba akreditacije za međunarodne koledže (ASIC)

• Britanski savet (za kurseve engleskog jezika) Univerzitet ili druga javna ustanova može podenti ovim telima zahtev za akreditaciju. Na primer, i privatni i budžetski koledži mogu konkurisati kod Britanskog saveta za akreditaciju svih ili nekih kurseva engleskog jezika. Vladina agencija za akreditaciju studijskih programa na daljinu je Savet za kvalitet otvorenog učenja i učenja na daljinu (ODLQC). Univerziteti ne moraju biti akreditovani od strane ODLQC da bi nudili kurseve na daljinu. Oni jednostavno mogu od Krunskog saveta tražiti izmenu svog statusa. Nakon odobrenja, mogu izvoditi studijske programe učenjem na daljinu.

Savet za kvalitet otvorenog učenja i učenja na daljinu (ODLQC) ODLQC je u VB zadužen za očuvanje kvaliteta otvorenog učenja i učenja na daljinu [ODLQC, 2011]. Osnovala ga je vlada 1968. godine, ali je sada nezavisna organizacija. Akreditacija se dostupna svima koji nude učenje od kuće, učenje na daljinu, online i druge oblike otvorenog učenja ili fleksibilnih kurseva. Da bi dobila akreditaciju, svaka ustanova mora pokazati da zadovoljava njihove standarde. Akreditacija potvrđuje da je provajder zadovoljio ODLQC standarde. Da bi dobila akreditaciju, ustanova se prijavljuje na procenu kod ODLQC, i dokazuje da obrazovanje ili obuka koju nudi zadovoljava standarde. Jednom dobijena, akreditacija pruža dokaz kvaliteta, pruža sigurnost studentima, tržišnu prednost i druge prednosti ustanovi.

Strana 5

Akreditovane ustanove plaćaju godišnju naknadu u zavisnosti od prometa i mogu koristiti ODLQC oznaku kvaliteta u prikazu svojih postignuća. Svaka uspešna, etička organizacija ima mogućnost da zadovolji te standarde. Ukoliko se pojave problemi, savet pokušava da zajedničkim radom sa ustanovom pomogne u postizanju zahtevanog kvaliteta.

ODLQC Standardi ODLQC standardi garantuju kvalitet u svim vrstama otvorenog učenja, učenja na daljinu, uključujući studiranje od kuće, dopisne kurseve, e-učenje, kombinovano i učenje uz rad. Novi standardi (Prilog ODLQC) su objavljeni 2005. godine i stupili su na snagu 1. aprila 2006. godine. Standardi su podeljeni u 6 sekcija:

1. Ishodi 2. Resursi 3. Podrška 4. Prodaja 5. Provajderi 6. Pružanje kolaboracije

Ovi standardi se odnose na bilo koji oblik otvorenog učenja, iako njegova primena može biti različita od slučaja do slučaja. Neki standardi predstavljaju najbolju praksu; neuspeh u ispunjenju tih standarda ne mora ukazati na nemogućnost dobijanja akreditacije, već će istaći oblasti koje treba unaprediti za buduću akreditaciju.

Agencija za obezbeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju (QAA) Agencija za obezbeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju (QAA) je osnovana 1997. godine [QAA, 2011] i pruža integrisanu uslugu obezbeđenja kvaliteta visokog obrazovanja u VB. QAA je nevladina organizacija. U sklopu razvoja procesa sveobuhvatnog obezbeđenja kvaliteta u visokom obrazovanju, QAA je kreirao Kodeks prakse za obezbeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju, u formi serije nezavisnih sekcija koje se bave upravljanjem kvalitetom i standardima u svim aktivnostima nastave i učenja. U jednoj od sekcija agencija je razvila smernice za obezbeđenje kvaliteta učenja na daljinu (Prilog QAA). Smernice, u trenutnoj verziji imaju status jedne od sekcija kodeksa prakse, ali se očekuje da budu revidirane i postanu osnova za kodeks prakse za učenje na daljinu koji će biti inkorporiran u širi QAA kodeks.

JISC komitet JISC komitet [JISC, 2011] sačinjavaju saveti Engleske, Škotske, Velsa i Severne Irske. JISC ima misiju da obezbedi inovativnu upotrebu IKT za podršku obrazovanju i istraživanju. JISC finansira različite programe, usluge i aktivnosti koje promovišu i podržavaju upotrebu e-učenja. Većina JISC istraživanja teži da identifikuje kako e-učenje može doneti dobrobit studentima, nastavnicima i obrazovnim ustanovama i da pruži savete o primeni e-učenja.

Akademija za visoko obrazovanje (HEA) Akademija za visoko obrazovanje (HEA) [HEA, 2011] je organizacija koja je u vlasništvu univerziteta. Njena misija je da pomogne ustanovama, rukovodiocima i zaposlenima u obezbeđenju najboljeg moguće iskustvo za studente tokom učenja. Zajedno sa JISC, HEA radi na benčmarking vežbama e-učenja 27 univerziteta u VB. Testiraju se tri različita benčmarking modela.

6 Strana

Norveška Norveška agencija za obezbeđenje kvaliteta u obrazovanju NOKUT [NOKUT, 2011] je osnovana 2002. godine. NOKUT je javna agencija i za nju je nadležno Ministarstvo za istraživanje i obrazovanje. Osnovne aktivnosti NOKUT-a su: evaluacija, akreditacija i priznavanje programa, institucija i sistema kvaliteta i priznavanje stranih kvalifikacija. NOKUT predviđa konvergenciju različitih oblika učenja (učenje na daljinu, ineternet zasnovano učenje, mrežno podržano učenje i obrazovanje u kampusima). Nekoliko organizacija je uključeno u proces obezbeđenja kvaliteta i akreditacije programa učenja na daljinu u Norveškoj: Norveški otvoreni univerziteti (NOU) - nacionalna agencija koja promoviše fleksibilno i celoživotno učenje u visokom obrazovanju. Agencija nije formulisala kriterijume kvaliteta za e-učenje, ali je u nekoliko izveštaja razmotrila više pitanja koja se tiču tehničke infrastrukture i drugo. Norveška asocijacija za obrazovanje na daljinu (NADE) (www.nade-nff.no) je udruženje institucija koje se bave e-učenjem i učenjem da daljinu. NADE je objavio standarde kvaliteta za učenje na daljinu 1993. godine, sa izmenama 1996. i 2001. godine (Prilog NADE). NADE kriterijumi su podeljeni na: preduslove, implementaciju, rezultate i praćenje. Ove faze se dalje dele na: informisanje i konsultacije, razvoj kurseva, obrazovanje i organizaciju. Norveška mreža univerziteta (NVU) (www.nvu.no) je zajednički projekat koji čine šest univerziteta i koledža koji se bavi fleksibilnim učenjem. NVU je definisao interne kriterijume kvaliteta za e-učenje. Poput NADE kriterijuma, i oni su podeljeni u preduslove, implementaciju i evaluaciju. Ciljne grupe su administratori, rukovodioci kurseva i učesnici kursa. Projekat sadrži kontrolnu listu, preporuke i benčmark za sve tri kategorije. (http://www.nvu.no/faggrupper/engelsk/main/) Standardi kvaliteta Norveške asocijacije za obrazovanje na daljinu http://www.nettskolen.nki.no/forskning/18/kvalen1.htm Prema Norveškom ukazu o obrazovanju odraslih od 1.januara 1993. godine, odgovornost za obezebeđenje kvaliteta materijala za učenje, obrazovanje i praktično izvođenje nastave je dodeljena akreditovanoj ustanovi za učenje na daljinu. Ministarstvo je od NADE udruženja tražilo da pripremi smernice za standarde kvaliteta u učenju na daljinu.

Holandija Organizacija za akreditacija Holandije i Flandrije (NVAO) (http://www.nvao.net) obavlja obezbeđenje kvalitet avisokog obrazovanja u Holandiji i Flandriji ocenjivanjem i akreditovanjem programa. NVAO procedura akreditacije se sastoji od tri koraka: samovrednovanje, eksterno ocenjivanje i akreditacija [4]. Prvi korak u postupku akreditacije je samovrednovanje. Institucija i/ili program je zadužen za izvođenje samovrednovanja program(a). Ovaj proces se završava izveštajem samovrednovanja koji se šalje agenciji za ocenu kvaliteta. Drugi korak postupka akreditacije je eksterno ocenjivanje. Komisija za ocenjivanje je odgovorna za eksterno ocenjivanje programa. Komisija ocenjuje kvalitet samovrednovanja (uključujući metodologiju kojom je izvršeno samovrednovanje) i da li program zadovoljava kriterijume NVAO okvira ocenjivanja. NVAO je bio uključen u EADTU projekat E-xcellence, ali se generalno ne bavi kvalitetom u e-učenju. Ova organizacija navodi da je njihov akreditacioni okvir moguće prilagoditi e-učenju.

Strana 7

Kanada U Kanadi ne postoji nacionalni sistem obezbeđenja kvaliteta u obrazovanju. Takođe, ne postoje ni nacionalna akreditaciona tela koja ocenjuju kvalitet studijskih programa, ali postoje brojne agencije i profesionalna tela koja ovu ulogu obavljaju za profesionalne programe na dodiplomskih i diplomskih studijama na nekim ustanovama. U odsustvu nacionalnog akreitacionog tela, članstvo nekog univerziteta u Udruženju univerziteta i koledža Kanade (AUCC) se generalno smatra dokazom da ustanova pruža studijske programe univerzitetskog nivoa, u granicama prihvatljivih standarda. Studijski programi na univerzitetskim koledžima, visokim školama i institutima podležu internom procesu obezbeđenja kvaliteta, sličnom onom za univerzitetske studijske programe. Po pitanju studijskih programa na daljinu, Ministarstvo obrazovanja u Britanskoj Kolumbiji, na primer, je definisalo da je vizija učenja na daljinu da kreira kvalitetno, dinamično i privlačno okruženje za učenje, kome mogu pristupiti svi studenti iz te pokrajine. Nastava koja koristi metodologiju e-učenja nudi sofisticirane, interaktivne i privlačne opcije učenja, koje omogućavaju studentima iz ove pokrajine odsustvo iz klasičnih učionica i učenje van prostorija ustanove i fiksnih vremenskih termina. Ne postoji određena procedura niti zahtevi za akreditaciju kurseva na daljinu. Kriterijumi i smernice za ocenu studijskih programa [MAEBC, 2008], koji su postavljeni i objavljeni od strane Ministarstva naprednog obrazovanja u novembru 2006. godine, sadrže nacrt zahteva za prijavu predloga novog studijskog programa, bez obzira da li je u pitanju učenje na daljinu ili ne. Jedan od zadataka za akreditaciju je metodologija učenja/izvođenja programa gde ustanova treba da pokaže da ima stručnost i resurse za podršku predloženih metoda izvođenja nastave i obezbeđenje efikasnosti. Kriterijumi koji se koriste u oceni metodologije učenja/ izvođenja programa su:

• Metode izvođenja i politika obezbeđenja kvaliteta su odgovarajuće za sadržaj kursa, studente i predložene ishode učenja,

• Dokazi da institucija poseduje stručnost i resurse za podršku predloženih metoda izvođenja nastava (i ljudske i materijalne za podršku programu i studentima i postoji proces davanja povratne informacije od studenata); i da obezbeđuje efikasnost ili demonstrira održiv plan za obezbeđenje stručnosti i resursa.

U okviru ovog zadatka treba da budu objašnjene metodologije učenja koje će se koristiti, na primer, treba da bude istaknuto koja od metodologija će biti uključena u okruženje za učenje na novom studijskom programu i kako će biti korišćena: iskustveno učenje, učenje na daljinu, nezavisno studiranje, učenje podržano računarom, lekcije, laboratorija, tutorijali i dr. Takođe, Ministarstvo obrazovanja u Britanskoj Kolumbiji je kreiralo dokument koji se zove "Standardi za K12 distribuirano učenje u Britanskoj Kolumbiji" [DLBC, 2010], koji sadrži standarde namenjenje za podršku nastavnicima u postizanju vizije i ciljeva za studente, koji neki deo ili kompletno učenje prate na daljinu. Drugi dokument, Standardi za digitalne nastavne resurse u Britanskoj Kolumbiji [DCBC, 2010], detaljno definiše atribute i upotrebu digitalnih nastavnih resursa. Pitanja kojima se bave ova dva dokumenta su:

1. Upravljanje učenjem: teme kursa, ciljevi, vremenski raspored i očekivanja u vezi sa zadacima koji su dodeljeni studentima, uputstva studentima o učešću u aktivnostima itd.,

2. Podsticanje socijalnog učenja: podstiče se osećaj pripadnosti i zajednice kod studenata, podržava se učešće studenata u online diskusijama i razvija se osećaj kolaboracije,

3. Stimulisanje kognitivnih procesa, 4. Planiranje za učenje: razvija se zajednička vizija za distribuirano učenje i e-učenje;

administrativni procesi, budžet i osoblje su dovoljni da podrže e-učenje.

8 Strana

5. Podrška nastavi i učenju: svi nastavnici su kvalifikovani i obučeni i obezbeđena je instrukciona podrška zaposlenima. Zaposlenima se pomaže u razvoju procesa i sadržaja koji podstiču anagažovanje studenata.

6. Komunikacija: razvijaju se strukture koje podstiču kolaboraciju u okruženju za e-učenje.

Sjedinjene Američke Države Ministarstvo za obrazovanje SAD ne vrši akreditaciju obrazovnih ustanova i programa. Međutim, Sekretarijat za obrazovanje je po zakonu obavezan da objavi listu nacionalno priznatih agencija za akreditaciju, koje Sekretarijat priznaje kao pouzdane organizacije za akreditaciju kvaliteta obrazovanja i obuke ustanova i akreditaciju studijskih programa visokog obrazovanja. Agencije za akreditaciju, koje predstavljaju privatna udruženja regionalnog ili nacionalnog značaja, razvijaju kriterijume ocenjivanja i sprovode detaljne evaluacije, kojima ocenjuju da li su ili ne ti kriterijumi zadovoljeni. Institucije i programi koji traže evaluaciju od agencije i koji zadovolje kriterijume agencije postaju akreditovani od strane agencije. Akreditaciona procedura se sastoji od sledećih koraka:

1. Standardi: Agencija za akreditaciju, u saradnji sa obrazovnim ustanovama, uspostavlja standarde.

2. Samoprocena: Institucija ili program koji traži akreditaciju, priprema detaljnu studiju samovrednovanja, kojom meri svoj učinak prema standardima koje je postavila agencija za akreditaciju

3. Evaluacija na lokaciji ustanove: Tim koji je formirala agencija za akreditaciju obavlja posetu instituciju ili programu, kako bi iz prve ruke utvrdili da li kandidat zadovoljava postavljene standarde.

4. Objava: Nakon utvrđivanja da je kandidat zadovoljio standarde, agencija za akreditaciju odobrava akreditaciju ili predakreditacioni status i dodaje ustanovu ili program u listu svoje zvanične publikacije sa ostalim sličnim akreditovanim ili pred-akreditovanim ustanovama ili programima.

5. Monitoring: Agencija za akreditaciju nadgleda svaku akreditovanu ustanovu ili program tokom akreditacionog perioda, da bi utvrdila da li nastavlja da zadovoljava standarde agencije.

6. Ponovna evaluacija: Agencija za akreditaciju periodično vrši ponovnu evaluaciju svake institucije ili programa koji je na njenoj listi, da bi konstatovala da li će akreditacija biti produžena ili odobren status predakreditacije.

Savet za akreditaciju u visokom obrazovanju (CHEA) Savet za akreditaciju u visokom obrazovanju (CHEA) je privatna neprofitna nacionalna organizacija, koja koordinira akreditacionim aktivnostima u SAD. 2002. godine CHEA je objavio dokument "Akreditacija i osiguranje kvaliteta u učenju na daljinu" [CHEA, 2002]. Ovaj dokument identifikuje sedam ključnih oblasti, koje se redovno ocenjuju u učenju na daljinu:

• Misija ustanove

• Organizaciona struktura ustanove

• Resursi ustanove

• Kurikulum i nastava

• Podrška zaposlenima

• Podrška studentima

Strana 9

• Ishodi učenja studenata Ovaj dokument takođe razmatra i ključne oblasti u kontekstu tri velika izazova za obezbeđenje kvaliteta u učenju na daljinu:

• Alternativni dizajn nastave: posebna pažnja se daje ovom izazovu u oblastima: kurikuluma i nastave, podrške zaposlenima, podrške studentima i ishodima učenja studenata. Akreditacija se oslanja na akademski kadar specijalizovan za alternativni dizajn i za primenu standarda.

• Alternativne ustanove visokog obrazovanja: ovde se fokus postavlja na sedam ključnih oblasti. Ustanove koje nemaju fizičke prostorije se proveravaju da bi se utvrdio virtuelni ekvivalent za različite studentske usluge.

• Proširen fokus na obuku: da li će fokus akreditacije dalje biti proširen, kako bi uključio obezbeđenje kvaliteta za nezavisne i izdvojene nastavne aktivnosti?

Savet za učenje i obuku na daljinu (DETC) Savet za učenje i obuku na daljinu (DETC) je osnovan 1926. godine da promoviše obrazovne standarde i etičku poslovne praksu. Ovaj savet je nacionalno priznata agencija za akreditaciju u SAD. Savet je kreirao priručnik za akreditaciju institucija učenjem na daljinu, uključujući dodiplomsko, diplomsko i postdiplomsko obrazovanje [DETC, 2011]. Standardi su podeljeni u 12 tematskih celina. Standardi su jasno usmereni ka proširenju učešća i naglašavaju potrebu uvažavanja individualnih razlika studenata različitog porekla.

Malezija Agencija za kvalifikacije u Maleziji (MQA) [MQA 2011] ima glavnu ulogu u primeni Malezijskog okvira kvalifikacija (MQF) kao osnove za obezbeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju i predstavlja referentnu tačku za kriterijume i standarde za nacionalne kvalifikacije. MQA je nadležan za kontorlisanje i nadgledanje obezbeđenja kvaliteta i akreditacije u nacionalnom visokom obrazovanju. Glavni dokument koje se odnosi na akreditaciju je Kodeks prakse za akreditaciju programa (COPPA), koji je dostupan na MQA web sajtu. COPPA sadrži pregledni prikaz sistema obezbeđenja kvaliteta u Maleziji i devet oblasti evaluacije za obezbeđenje kvaliteta, kao i dva nivoa standarda – benčmarking i poboljšane standarde. Takođe, kodeks prakse obezbeđuje smernice za MQA komisije ocenjivača u procesu ocenjivanja i akreditacije programa. Kako svi studijski programi u Maleziji treba da budu u skladu sa zahtevi Malezijskog okvira kvalifikacija, to znači da se svi studijski programi (na daljinu ili konvencionalni) ocenjuju korišćenjem istih indikatora performansi (PI)/kriterijuma standarda. Indikatori performansi - standardi su struktuirani u 9 oblasti i to: Oblast 1: Vizija, misija, obrazovni ciljevi i shodi učenja, Oblast 2: Dizajn kurikuluma i izvođenje nastave, Oblast 3: Ocenjivanje studenata, Oblast 4: Izbor studenata i usluge podrške, Oblast 5: Nastavno osoblje, Oblast 6: Nastavni resursi, Oblast 7: Monitoring i pregled programa, Oblast 8: Rukovodstvo, uprava i administracija, i Oblast 9: Kontinuirano unapređenje kvaliteta

10 Strana

COPPA pominje učenje na daljinu samo kao režim izvođenja nastave, ali je kreirala smernice za učenje na daljinu 2000. godine i izmenjena verzija pod nazivom “Priručnik dobre prakse za otvoreno učenje i učenje na daljinu” (GGP-ODL), kreirana u septembru 2011. godine, je dostupna na MQA websajtu. GGP-ODL dokument se može koristiti kao vodič za ustanove, koje pružaju otvoreno učenje i učenje na daljinu, u pripremi svojih programa za proces akreditacije i detaljno objašnjava ovih 9 oblasti i kako njih treba urediti za daljinsko učenje. MQA namerava da GGP postane otvoren, opširan i što je više moguće inkluzivan, tako da GGP-ODL predstavlja jedno opšte uputstvo. Drugim rečima, ne postoje specifični kvantitativni zahtevi, kao što je minimalni broj izvedenih časova, broj moderatora programa itd. Ovo obezbeđuje da ustanova koja nudi učenje na daljinu konstantno zahteva relevantna znanja i veštine u planiranju, razvoju i primeni svojih programa učenja na daljinu, pre pokretanja studija na daljinu. GGP:ODL uputstva mogu koristiti ustanove koje se bave samo daljinskim učenjem, kao i ustanove koje nude kombinovane programe, uživo i na daljinu, zatim fakulteti/departmani koji nude pojedinačne kurseve na daljinu, kao i pojedinačni nastavnici koji samostalno realizuju kurseve na daljinu.

Australija Obezbeđenje kvaliteta u sistemu visokog obrazovanja Australije se zasniva na jakom partnerstvu Australijske vlade, države i teritorijalnih uprava i sektora visokog obrazovanja. Slede osnovni elementi okvira za obezbeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju. Australijska agencija za kvalitet univerziteta (AQUA) (www.auqa.edu.au) sprovodi nadzor obezbeđenja kvaliteta visokoškolskih ustanova. Pažnja ovog nadzora usmerena je na nastavu, učenje, istraživanje i menadžment. AQUA takođe sprovodi nadzor obezbeđenja kvaliteta državnih i regionalnih ovlašćenih organizacija za akreditaciju u visokom obrazovanju. Nema posebnih odrednica za e-učenje, ali stavke za informacione tehnologije i biblioteke obuhvataju dobre primere sistema za upravljanje elektronskim učenjem (LMS) i elektronskih biblioteka. ACODE, Australijski savet za otvoreno učenje, učenje na daljinu i e-učenje (http://www.acode.edu.au/) je centralna australijska organizacija za univerzitete koji su uključeni ili zainteresovani za otvoreno, učenje na daljinu, fleksibilno i e-učenje u visokom obrazovanju u Australiji. ACODE je pridruženi član Međunarodnog saveta za otvoreno učenje i učenje na daljinu (ICDE). ACODE pokušava da utiče na politiku i praksu na institucionalnom, nacionalnim i međunarodnom nivou putem:

1. diseminacije i širenja znanja i ekspertize, 2. podrške profesionalnom razvoju i pružanjem mogućnosti umrežavanja, 3. istraživanjem, razvojem i evaluacijom novih pristupa, 4. savetovanjem i uključivanjem u ključna tela u visokom obrazovanju, 5. promovisanjem dobre prakse.

ACODE-ov dokument "Benčmarking za upotrebu tehnologija u učenju i nastavi na univerzitetima" (Prilog ACODE) obezbeđuje 8 benčmark merila za ocenjivanje, sa više indikatora performansi, merenih pomoću 5 različitih skala ocenjivanja. Ova metoda je razvijena kao uputstvo za samovrednovanje ili kao kolaborativna benčmarking vežba, sa ciljem da podrži proces kontinuiranog poboljšanja kvaliteta. ACODE pristup se fokusira na sledeća merila:

• Politika institucije i uprave za tehnološki podržanu nastavu i učenje,

• Planiranje za kvalitet i unapređenje kvaliteta integracije tehnologija za nastavu i učenje,

• IT infrastruktura za podršku nastavi i učenju,

Strana 11

• Pedagoška primena informaciono-komunikacionih tehnologija,

• Profesionalni razvoj osoblja za efikasnu upotrebu tehnologije za nastavu i učenje,

• Podrška osoblju za upotrebu tehnologija za nastavu i učenje,

• Obuka studenata za efikasnu upotrebu tehnologija za učenje,

• Podrška studentima za upotrebu tehnologija za učenje.

12 Strana

2. Međunarodne agencije za akreditaciju Postoje različite tzv. "međunarodne organizacije/agencije za akreditaciju", ali one često više funkcionišu na nivou konsultantskih usluga, nego kao prave agencije za akreditaciju. Jedan primer konsultativne organizacije je Međunarodni savet za otvoreno obrazovanje i obrazovanje na daljinu (ICDE), koji je osnovan 1938. godine u Kanadi. ICDE ima članove u više od 50 raznih zemalja širom sveta i zvanično obavlja konsultantske usluge za UNESCO (ICDE 2010, 6). Od 1998. godine stalno sedište ICDE saveta nalazi se u Norveškoj. Kjlučne aktivnosti ICDE saveta su organizovanje konferencija i sastanaka. Od 1999. godine ICDE se bavi prepoznavanjem izvanrednih dostignuća u otvorenom obrazovanju i obrazovanju na daljinu, putem Nagrade izvrsnosti. Nagrada se dodeljuje institucijama i pojedincima. Američka "Međunarodna uprava za akreditaciju u obrazovanju" uglavnom radi na području SAD i zadužena je za akreditaciju na nacionalnom i regionalnom nivou. IAO – Međunarodna agencija za akreditaciju (http://www.iao.org) je međunarodno priznato i nezavisno akreditacioni telo, sa predstavništvima širom sveta (SAD, Nemačka, Malezija, Bahrein, Oman, Egipat, Abu Dabi, Kuvajt, Liban, Jordan, Saudijska Arabija, Sirija, Indija, Filipini i Italija). IAO sarađuje sa regionalnim i nacionalnim telima koja su zadužena za obezbeđenje kvaliteta u određenim zemljama. IAO nudi usluge akreditacije, kako za tradicionalne ustanove koje nude redovno obrazovanje u svojim kampusima, tako i za netradicionalne obrazovne institucije koje nudi online učenje, daljinsko učenje, moblno ili PDA tehnološki podržano studiranje. IAO koristi merenje tzv. bodovnog profila sistema, pri čemu se određeni broj bodova dodeljuje svakom odgovoru u formularu i bodovi se potom vrednuju i izračunava ukupan rezultat u svakoj kategoriji. Bodovni profil sistema se koristi za otkrivanje prednosti i slabosti u odnosu na međunarodne standarde. Konačna matrica daje sveukupnu sliku kvaliteta i standarda institucije, kao i preporuke promena koje treba izvršiti u cilju poboljšanja sledećih dimenzija: ogranizacioni menadžment, akademski menadžment i performanse institucije. IAO akreditacioni proces sadrži četiri koraka:

1. korak: Orijentacija – daje pregled osnovnih zahteva akreditacije i kompletnih procedura i može se obaviti putem interneta ili telefonski,

2. korak: Forma za prijavu i pisana izjava – institucija popunjava podatke (struktura, funkcije i drugi ključni faktori koji se mogu ocenjivati) u formi. Nakon toga od ustanove se zahteva da popuni i preda detaljno popunjenu formu, koja obuhvata detalje kao što su misija institucije, programi koje nudi, informacije o zaposlenima i sl.

3. korak: Status kandidata – institucija se ocenjuje na osnovu IAO sistema profilisanja. IAO će dodeliti instituciji kandidaturu za akreditaciju i dodeliti jedinstven bodovni profil.

4. korak: Put ka potpunoj akreditaciji – IAO ocenjuje sistem obrazovanja u cilju potpune akreditacije na fizičkoj lokaciji, i/ili sistema podrške online obrazovanju, angažovanost studenata i druge definisane IAO promenljive.

Još jedna interesantna organizacija je CDEA – Komitet za akreditaciju učenja na daljinu, koji se nalazi na listi UNESCO registra visokoškolskih institucija. CDEA se bavi standardima i uslugama povezanim sa otvorenim učenjem i učenjem na daljinu. CDEA ne vrši reviziju akademskih standarda kurseva ili kvalifikacija, jer ne postoje dogovoreni međunarodni standardi za kvalifikacije, kurikulum i obrazovne sadržaje. Akademski elementi su regulisani na nivou zemalja ili regiona kako bi se obezbedilo da institucije obavljaju delatnost u okvirima nacionalnih standarda i/ili državnih zakona i uputstava koji se primenjuju. CDEA akreditacija važi 3 godine. CDEA akreditacija vrši merenja:

• kvaliteta i standarda usluga,

• odgovornosti i pouzdanosti provajdera.

Strana 13

Proces akreditacione revizije obuhvata ocenjivanje sledećih elemenata: ● politika i metode zapošljavanje, marketing, publicitet i promocija, ● konsultantske usluge, štampani materijali i online sadržaj, ● proces upisa, naplata naknada, ugovori, ● studentska podrška, metode izvođenja računarom podržane obuke, ● integracija i održavanje sistema i usluga, čuvanje zapisa i arhiviranje, ● posvećenost obrazovnim vrednosti visokog kavliteta, korisnički servis i poslovna praksa.

IDEAL – Međunarodna liga obrazovanja na daljinu je formirana na osnovu zakona i statuta Republike Filipini. IDEAL upravljačku strukturu čine predstavnici sa međunarodnih univerziteta i fakulteta, međunarodnih institucija, organizacija za obuku kao i iz agencija za podršku obrazovanju, privrednih i nevladinih agencija. IDEAL je uspostavio akreditacione standarde koje se odnose na zaposlene, bibliotečke resurse, materijale za učenje, nastavne metode i okruženje za učenje, kao i na strukture obezbeđenja kvaliteta (IDEAL 2010, 8–9).

14 Strana

3. Univerzitetske interne regulative i preporuke za studije na daljinu

Univerzitet Macerata (Italija) Učenje na daljinu na Univerzitetu Macerata podržava CIEM (CIAM + CELFI), naučni servisni centar za e-učenje, multimediju i računarske nauke. Od 2005. godine CELFI je institut koji je zadužen za obezbeđenje neophodnih resursa (ljudskih i tehničkih) u procesu:

1. primene LMS 2. obuke online tutora 3. podrške nastavnicima oko tehničkih pitanja (LMS, kreiranje videa, itd...) 4. koordinativnih aktivnosti za proveru nastave u online kursevima

Trenutno se online kursevi izvode na sledećim fakultetima Macerata univerziteta: Učiteljski fakultet, Fakultet političkih nauka, Pravni fakultet, Fakultet za kulturno nasleđe, Fakultet za jezike i psihologiju i Fakultet za istoriju. Zahtevi za profil online tutora su vrlo visoki. Online tutori se obučavaju na posebnom post-doktorskom kursu i oni nastavljaju svoje celoživotno obrazovanje tokom rada na Univerzitetu Macerata. Od tutora se zahteva da:

- bude ekspert u predmetnoj oblasti, - poseduje veštine za upravljanje komunikacijom i interakcijom (sinhronom i asinhronom), - poseduje tehničke veštine za rad sa LMS alatima, - da bude aktivan i sposoban korisnik različitih medija.

Kao primer pravila povezanih sa kontrolom kvaliteta online učenja biće opisane regulative na Učiteljskom fakultetu. Od nastavika koji su angažovani na izvođenju online kurseva se traži da razviju:

1. Osnovne aktivnosti u vezi sa prvom orijentacijom studenata na kursu: - priprema ličnog profila koji se postavlja na LMS (tekst+slika)

- za svaki kurs tutor treba da kreira kratak tekst ili video prezentaciju, struktuira čitav kurs u module, unese opisnu stranu sa neophodnim informacijama o ciljevima kursa, strukturi kursa, kriterijumu ocenjivanja, udžbenicima i kontakt podacima tutora (email i dostupnost za lični susret ili pozive telefonom); da objasni uticaj koji online aktivnosti imaju u konačnoj oceni,

2. Dodatne aktivnosti koje podstiču učešće online studenata upotrebom LMS alata:

- interaktivne asinhrone aktivnosti u kojima se od studenta zahteva da uradi zadatak u malim grupama (forum, kolaborativno pisnje, chat),

- sinhroni online sastanak (chat, video chat) u grupama ne većim od 25 studenata u isto vreme,

- dodatne snimljene audio-video lekcije (podcast, vodcast). Online kursevi se kontinuirano nadziru od strane CELFI osoblja, kako bi se proverili tehnički i didaktički aspekti i sve online tutore koordinira ekspert, koji održava pod kontrolom vezu tutora sa online studentima.

Strana 15

Otvoreni univerzitet (Open University) Open University (OU) (www.open.ac.uk) je britanski univerzitet posvećen učenju na daljinu. Osnovan je 1969. godine i prvi kursevi su počeli 1971. godine. Danas OU ima oko 150.000 dodiplomskih i oko 30.000 diplomskih studenata. Kvalifikacije koje daje OU su prihvaćene od akademskih ustanova u VB, Evropskoj uniji i širom sveta. OU ima više dodiplomskih i diplomskih škola. Neke škole imaju više akreditacija. Na primer, OU Business School je akreditovana od 3 različite organizacije za akreditaciju1: AACSB (The Associaton to Advance Collegiate School of Business2), AMBA (Association od MBAs3) i EQUIS (European Quality Improvement System4) . OU definiše kvalitet u obrazovanju na sledeći način: nastavni sadržaji ili usluge su prilagođeni tako da omogućavaju studentima postizanje željenog standarda performansi, tj. da su "svrsishodni". Standard se definiše opisom nivoa postignuća koji se očekuje od uspešnog studenta. OU navodi četiri bitna aspekta kvaliteta učenja na daljinu:

• Nastavni sadržaj (korektni argumenti i opisi),

• Pedagoške metode (efikasni nastavni sadržaji),

• Razvoj medija (poređeno sa komercijalnim proizvodima),

• Kvalitet usluga (izvođenje na vreme i funkcionalnim softverom), OU koristi tri vrste procesa kvaliteta:

• Kontrola kvaliteta, proces koji se izvodi posle kreiranja ili izvođenja da bi se utvrdilo da sve funkcioniše,

• Obezbeđenje kvaliteta, proces koji se primenjuje tokom razvoja da bi se utvrdila prilagođenost,

• Poboljšanje kvaliteta, proces koji obezbeđuje unapređenja. Kursevi na OU prolaze proces interne kontrole kvaliteta, gde se standard kvaliteta definiše kao opis nivoa postignuća koji se očekuje od uspešnog studenta. Standard kvaliteta potiče iz definicije OU kvaliteta u obrazovanju: prilagođenost nastavnih sadržaja ili usluga koja omogućava dostizanje željenog standarda postignuća" [Åström 2008]. Proces interne evaluacije kvaliteta je zasnovan na tri evaluacije:

• Nastavni materijali (od štampanih do multimedijalnih materijala)

• Nastavne usluge (resursi virtuelne biblioteke, laboratorijska iskustva, služba pomoći, itd)

• Podrška studentima (tutorski sistem) Poslednji proces eksterne evaluacije kvaliteta UO programa je 20095. godine izvršila Agencija za obezbeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju (QAA).

1 http://www8.open.ac.uk/europe/mba 2 http://www.aacsb.edu/accreditation/ 3 http://www.mbaworld.com/ 4 http://www.efmd.org/index.php/accreditation-/equis 5 http://www.qaa.ac.uk/reviews/reports/instReports.asp?ukprn=10007773

16 Strana

Univerzitet Huddersfield (VB) Univerzitet Huddersfield je objavio priručnik za "Procedure obezbeđenje kvaliteta za kurseve" u septembru 2010. godine [Huddersfield, 2010]. Ovaj priručnik daje kratak uvod u procedure, koje su usvojili Univerzitetski komitet za nastavu i učenje i Senat, za odobravanje i godišnju evaluaciju kurseva, uključujući one koje su ocenjivala strana tela, kao i za procenu nastave, istraživanja i akademskih usluga podrške. Ova knjiga takođe sadrži i deo sa regulativama o predloženim programima fleksibilnog i učenja na daljinu. Deo ovih regulativa je prikazan u nastavku.

Odobravanje predloga programa fleksibilnog i učenja na daljinu 1. Opšte napomene Ova sekcija opisuje procese koji su uključeni u odobravanje programa fleksibilnog učenja i učenja na daljinu (FDL). FDL je režim izvođenja nastave u kome su nastavni sadržaj (online i štampani), mentorstvo studenta, ocenjivanje i svi drugi oblici pedagoških i društvenih aktivnosti, obezbeđeni i održavaju se od strane univerzitetskog osoblja za studente koji studiraju (obično vanredno) na lokacijama udaljenim od univerziteta. 2. Administrativna procedura odobravanja Inicijativa za razmatranje odobravanja kursa na daljinu mora biti pokrenuta od škole koja je odgovorna za predmetnu oblast. Predložene finansijske i materijalne ugovore mora odobriti dekan škole. Kursevi, uključujući i način njihovog izvođenja, moraju biti odobreni pre nego što počne zapošljavanje. 3. Proces odobravanja Dokumentacija kursa treba da istakne sledeća pitanja:

1. Obrazloženje za kurs – objašnjava razliku između predloženog kursa i drugih kurseva na odseku ili školi. Obrazloženje treba da razmotri vezu predloženog kursa sa univerzitetskom strategijom nastave i učenja, da jasno identifikuje dužnosti svake kategorije zaposlenih. Ako se kurs izvodi i u konvencionalnom face-to-face režimu, obrazloženje treba da objasni zašto je prikladno izvoditi kurs na daljinu i na predloženi način (internet ili štampani materijali),

2. Politika upisa – Svaka izmena u odnosu na zahteve standardnog upisa na univerzitet ili specifične mere za identifikovanje kandidata za koje je učenje na daljinu prikladan način izvođenja nastave, treba da bude detaljno obrazložena, uključujući minimalni nivo IT veština i kompetencija engleskog jezika,

3. Ciljna grupa – Ciljna gupa treba da bude opisana, uključujući lokacije studenata i planove za promociju zvanja,

4. Izvođenje kursa i podrška – Potrebno je opisati materijale za učenje, bez obzira da li su oni kreirani u ustanovi ili kupljeni, kako će se oni inovirati i razmotriti sva pravna pitanja njihove upotrebe (naročito vlasnička prava). Način izvođenja nastave i nastavni materijali moraju biti detaljno opisani, kao i svi zahtevi za potencijalne studente u pogledu zahteva za IT opremom, određenim verzijama softvera i slično. Načini dobijanja povratne informacije od studenata treba da budu obezbeđeni, uključujući i to da li će studenti pohađati nastavu i putem kojeg medija (na primer online ili lično) i da li je ili ne, to obavezno. Takođe treba da budu definisani

Strana 17

načini na koji će studenti komunicirati sa osobljem univerziteta. Ako će kurs sadržati i kolaborativno učenje, potrebno je dati objašnjenje kako će se to postići, kao i opis opreme, kao što su elektronske diskusione grupe, chat sobe i grupni rad. Potreba tehnička podrška predložena za nastavnike i/ili studente treba da bude opisana. Treba da bude jasno naglašeno ukoliko nije obezbeđena tehnička podrška za studente, naročito ako se kurs izvodi putem interneta. Biografije nastavnog osoblja koji su uključeni u izvođenje nastave, moraju biti dostavljene zajedno sa predlozima za razvoj osoblja po pitanju kreiranja i ažuriranja nastavnih resursa za učenje na daljinu i upotrebu tehnologija. Predlozi za obezbeđenje potrebnog vremena akademskog osoblja za podršku izvođenju kursa i kreiranje i ažuriranje studentskih materijala, takođe moraju biti opisani. Ovo treba da obuhvati i to kako će zaposlenim nastavnicima biti dodeljivani nastavni sati. Svi hardverski i softverski zahtevi treba da budu dostavljeni departmanu/školi. Potrebno je dostaviti i zahtev sa opisom potreba za tehničkim i administrativnim osobljem anagžovanim na kursu. Radna verzija udžbenika za studente treba da bude pripremljena i da sadrži detaljna objašnjenja o tome šta studenti mogu očekivati od ovog kursa, kakvu podršku će imati i kriterijume napretka i ocenjivanja.

5. Ocenjivanje i obezbeđenje kvaliteta – Potrebno je definisati sporazume za obezbeđenje kvaliteta i eksterne ocenjivače. Načini ocenjivanja treba da budu opisani i kako će se ono razlikovati od kurseva koji se izvode u ustanovi, ukoliko postoje neke specifičnosti koje su predložene zbog izvođenja nastave na daljinu.

4. Godišnja evaluacija 4.1 Izveštaj godišnje evaluacije treba da odgovara standardu usvojenom na univerzitetu, u kome će biti izmenjena sekcija koja se bavi specifičnim pitanjima koja potiču od izvođenja nastave učenjem na daljinu. Ovaj izveštaj će razmatrati škola na godišnjem evaluativnom sastanku. 5. Ponovna validacija 5.1 Ponovna validacija je mehanizam kroz koji veće razmatra i ocenjuje kvalitet univerzitetskih kurseva. Univerzitetski komitet za nastavu i učenje je zadužen za to da svaki odobren kurs učenjem na daljinu bude predmet ponovne validacije bar jednom u svakih 5 godina. 5.2 Tim kreatora kursa predaje dokumentaciju koja se pregleda na sastanku za revalidaciju, koju organizuje sekretarijat u ime Univerzitetskog komiteta za nastavu i učenje. 5.3 Revalidacija kursa koji se izvodi učenjem na daljinu najviše razmatra: i) dokaz o trajnoj potražnji, ii) prikladnost medijuma isporuke i nastavnih resursa, iii) povratne informacije od studenata, iv) godišnje evaluativne izveštaje, v) napredak studenata i statistiku dostignuća, vi) procedure obezbeđenja kvaliteta, vii) obrazloženje za trajno učešće škole. Dokumentacija koja je predata komisiji treba da se bavi navedenim pitanjima i obuhvati kritičke procene, gde je to moguće. 5.4 Na sastanku za revalidaciju obavlja se razgovor između komisije i predstavnika tima kreatora kursa.

18 Strana

5.5 Pomoćnik sekretara treba da pripremi izveštaj sa sastanka. Izveštaj usvaja Univerzitetski komitet za nastavu i učenje. 6. Odobravanje pojedinačnih modula koji će se izvoditi učenjem na daljinu 6.1 Škola treba da dobije potvrdu da deo kursa koji se izvodi učenjem na daljinu ne zahteva da čitav kurs bude odobren za izvođenje na daljinu. 6.2 Škola imenuje eksterne arbitre ili ocenjivače sa odgovarajućom predmetnom ekspertizom i iskustvom u učenju na daljinu, da pregleda modul, njegove nastavne resurse i ocenjivanje. Imenovanje ocenjivača odobrava generalni sekretar pre uključivanja u proces validacije. 6.3 Arbitar ili ocenjivač pisani izveštaj o predlogu modula predaje SAVP - Komisiji za akreditaciju i odobravanje (School Accreditation and Validation Panel). 6.4 Pisani izveštaj zajedno sa svim materijalima za učenje i ocenjivanje mora se predati na odobrenje SAVP. 6.5 Nakon odobrenja od SAVP, dokumentacija se prosleđuje sekretarijatu na konačno odobrenje od strane Univerzitetskog komiteta za nastavu i učenje.

Institut Vels Univerziteta, Cardiff (UWIC)

Odobravanje programa koji se izvode učenjem na daljinu Opšte napomene Programi i nezavisne jedinice studija sa sistemom kreditima koje se izvode učenjem na daljinu, bez obzira da li potiču od postojećih tradicionalnih programa ili su novoformirani, podležu punom procesu ispitivanja opisanom u [WALES 2011]. Proces se sastoji od inicijalnog odobravanja i validacije, slično kao kod tradicionalnih programa, ali je svakako složeniji. Proces je dizajniran tako da se osigura da će predloženi programi pružiti kvalitetno izvođenje nastave, upravljanje studentskim iskustvima i izlazne standarde koji zadovoljavaju studentske potrebe i ravnopravni su u odnosu na programe koji se tradicionalno izvode. Procedure obezbeđenja kvaliteta koje pružaju permanentni nadzor programa na daljinu (godišnji nadzor, mehanizmi izmena, periodični pregledi i sl.) razmatraju se na drugim mestima. Inicijalno odobrenje Svaki program ili element studija sa sistemom kredita, koji treba da se razvije za izvođenje učenjem na daljinu, mora najpre dobiti inicajalno odobrenje od odbora prorektora. Svrha ovog procesa je da obezbedi da nema suvišnog truda i troškova tokom razvoja programa i materijala, koji mogu biti proglašeni nepotrebnim ili nepoželjnim od strane odbora prorektora. Da bi se izdalo inicijalno odobrenje potrebno je izvršiti prijavu, popunjavanjem forme za razmatranje od strane odbora prorektora. Osnovi elementi prijave su:

● da je predlog u skladu sa misijom UWIC i njegovom politikom učenja na daljinu, ● da je izvršeno pouzdano istraživanje tržišta koje ukazuje da je izvođenje na daljinu

najpogodnija opcija, i da postoji takva potreba tržišta,

Strana 19

● da se pokaže da postoji dovoljan interes univerziteta UWIC po pitanju finansijske dobiti i ugleda, i da su identifikovani rizici prihvatljivi,

● da početne procene ukazuju da škola poseduje ili može steći ekspertizu i opremu za izvođenje programa ili dela programa na odgovarajućem nivou kvaliteta i standarda,

● da su predložene metode izvođenja (elektronski i sl.) pravilno identifikovane Proces odobravanja Proces odobravanja se razlikuje od programa koji se tradicionalno izvode u tome što je potrebno dodatno odobriti i tehnike izvođenja i materijale za učenje na daljinu. Kako je malo verovatno da će svi materijali za program biti dostupni u vreme (inicijalnog) odobravanja, proces odobravanja za studijski program na daljinu će se verovatno odvijati postepeno. U stvari, kako su tehnike i materijali koji su povezani sa izvođenjem na daljinu u konstantnom procesu unapređenja i razvoja, može biti i nepoželjno pripremiti sve materijale na samom početku. Međutim, da biu isto vreme promovisali vremenski razvoj materijala u svrhu napretka i da bi utvrdili najmanji "korak" ishoda kvalifikacija za studente, proces odobravanja neće biti podstican za cele programe, sve dok materijali za učenje i ocenjivanje za najmanje jednu celinu programa nisu dostupni za pregled. U slučaju "počasnih" diploma, na primer, jedna faza može biti predstavljena modulom od 10 kredita na određenom nivou, koji vodi definisanoj izlaznoj kvalifikaciji. Komisija za odobravanje Sastav komisije treba da bude sličan onoj koja izvodi odobravanje programa koji se tradicionalno izvode, sa tom razlikom što pojedini članovi komisije moraju imati iskustva sa izvođenjem nastave na daljinu i ocenjivanjem studenata. Komisiju čine: predsednik - član nastavnog osoblja UWIC univerziteta sa prethodnim iskustvom u predsedavanju telima za validaciju, najmanje 2 predstavnika nastavnog osoblja UWIC univerziteta koji nisu iz škole koja predlaže program, najmanje 2 predstavnika sa druge obrazovne ustanove sa potrebnom ili bliskom predmetnom ekspertizom iz oblasti predloženog programa. Nadležnost komisije je da odredi:

1. da li je program, koji je opisan dokumentacijom, u principu prikladan za preporuku početka primene, i da će pod bilo kojim uslovima moći da budu ispunjeni predviđeni vremenski rokovi i

2. ukoliko komisija odluči da program može biti preporučen za početak (sa ili bez uslova), da li su prezentovani nastavni materijali za određenu fazu programa dovoljno kvalitetni i zadovoljavaju zahteve korisnika, i takođe da li se program preporučuje da počne iz faze pokrivene tim nastavnim materijalima, i da će pod bilo kojim uslovima moći da budu ispunjeni previđeni vremenski rokovi ili

3. da se neće dati preporuka za početak programa. Potrebna dokumentacija/materijali Zahteva se sledeća dokumentacija:

1. Dokumentacija programa – Zahtevi za dokumentacijom programa slede opšte zahteve kao i svaki drugi program, međutim zbog prirode izvođenja nastave postoje dodatni zahtevi. Specifikacija programa i prateća dokumentacija moraju istaći sledeće aspekte:

a. početni zahtevi u vezi sa pristupom nastavnim sredstvima/resursima

20 Strana

b. pregled mehanizama izvođenja učenja i nastave koji će se koristiti; definisanje korišćenih pojmova i njihova upotreba u programu; metode za razvoj, ažuriranje i poboljšanje mehanizama izvođenja i opreme; oprema koju studenti moraju imati ili kojoj mogu pristupiti, u cilju praćenja programa, uključujući načine "primanja" informacija od studenata i pristup nastavnim resursima,

c. detalji rukovođenja programom uključujući tutorski sistem, kontakt informacije i dostupnost osoblja, procedure oporavka sistema u slučaju prekida uobičajenih metoda izvođenja/ocenjivanja/komunikacije, mehanizmi vođenja studenata, grupne podrške i bibliotečkih/računarskih servisa,

d. procedure za verifikaciju kontinuirane efikasnosti i svrsishodnosti nastavnih materijala, e. detalji ugovora sa zaposlenima i trećim licima angažovanim u procesu izvođenja

nastave ili ocenjivanja, f. postupci interne validacije nastavnih sadržaja za web zasnovane resurse čiji autori

nisu zaposleni na UWIC i postupci verifikacije web sajtova kojima će studentima pristupiti,

g. mere koje će se primeniti za dokazivanje autentičnosti studentskog rada, h. metode po kojima će se vršiti predstavaljanje studenata, i. kompletni detalji vikend ili letnjih škola, uključujući vreme, lokaciju, ishode učenja i

aktivnosti. 2. Priručnik - koji mora biti u skladu sa zahtevima za pisanje akademskih udžbenika i uputstvima

UWIC univerziteta, i prilagođen načinu izvođenja nastave, sa opisom svih načina komunikacije koja je neophodna za rad studenata, nastavu i podršku grupnom radu (email, pošta, ostali alati).

3. Materijali za učenje – Svi predloženi nastavni materijali za određenu programsku celinu koja se razmatra moraju biti dostavljeni Komisiji za odobravanje pre sastanka komisije. Materijali se dostavljaju u obliku u kome će biti predstavljeni studentima i komisija treba da obavi sledeće aktivnosti:

a. pregledanje materijala, uključujući i one namenjene za ocenjivanje studenata, u formi štampanih materijala,

b. učešće u prezentacijama i prikazu nastavnih materijala za učenje i ocenjivanjima koja se izvode pomoću računara,

c. sastanci sa osobama koje su uključene i trećim licima koja pružaju usluge u domenu izvođenja nastave ili ocenjivanja,

d. druge aktivnosti oko ocenjivanja/ispitivanja, e. dodatne napomene studentima.

Uputstva za Komisiju za odobravanje Opšte napomene za predsednika i članove komisije za odobravanje su date u delu Akademskom priručnika koji se zove “Odobravanje novih programa” i koji se može primentiti i na odobravanje programa na daljinu. Posebno za učenje na daljinu, Komisija treba da detaljno razmotri sledeća pitanja:

• prikladnost načina izvođenja nastave ciljevima, filozofiji i ishodima učenja i kako će isti biti postignuti,

• kako program zadovoljava akademske standarde koje se odnose na taj nivo kvalifikacija i kako ispunjava eksterna benčmark merila,

Strana 21

• mehanizmi za obezbeđenje konzistentnosti stila i nivoa nastavnih materijala,

• svrsishodnost svih nastavnih materijala i do koje granice će oni studentima obezbediti dovoljne mogućnosti za postizanje predviđenih ishoda učenja,

• prikladnost i svrsishodnost resursa koji se koriste kao podrška za administraciju programa i učenje studenata i njihova prilagođenost načinu izvođenja nastave (kao i dogovori o načinu pristupa studenata nastavnim sredstvima, uključujući biblioteku i računare),

• efikasnost upravljanja studijskim programom,

• prikladnost akademske i društvene podrške i pomoći dostupne studentima i mehanizmi dobijanja povratnih informacija od studenata,

• prilagođenost izabranih metoda ocenjivanja definisanim ishodima učenja,

• procedure kreiranja, odobravanja i menjanja nastavnih materijala,

• sva bitna zakonska ograničenja o upotrebi materijala i njihovom prenosu,

• proces određivanja i preispitivanja finansijske vrednosti nastavnih materijala i nadoknada troškova koji su povezani sa kreiranjem materijala i njihovom recenzijom,

• obezbeđenje i podrška razvoju osoblja kao i podrška/obuka za pripremu i dizajniranje nastavnih materijala.

22 Strana

Zaključak Ova analiza je obuhvatila više zemalja Evropske unije, kao i zemlje sa drugih kontinenata koje imaju posebne regulative za akreditaciju i obezbeđenje kvaliteta studijskih programa na daljinu i online kurseva. Takođe, prikazane su i međunarodne agencije za akreditaciju. Analiza je pokazala da se postupci ocenjivanja kvaliteta e-učenja i akreditacije programa na daljinu i online univerzitetskih kurseva u evropskim zemljama znatno razlikuju po zemljama, počev od toga da procedure ne postoji do veoma dobro definisanih regulativa. Veoma dobar primer je britanska agencija QAA, koja je kreirala smernice za ocenu kvaliteta u učenju na daljinu, što je prikazano u prilogu. U Italiji, Ministarstvo za obrazovanje, univerzitete i istraživanje obavlja akreditaciju univerzitetskih kurseva na daljinu i postoje specijalni kriterijume i procedure za akreditaciju online kurseva na javnim i privatnim univerzitetima u Italiji koji predstavljaju tzv. Telematic univerzitete, što je takođe dato u prilogu. Nijedna od ovih, a ni drugih zemalja, međutim nije uključila kvalitet e-učenja kao standardan ili integralni deo nacionalnih ocena kvaliteta. Takođe se može primetiti da nije stavljen poseban akcenat ni na standarde i preporuke koje je postavila ENQA, evropska agencija za saradnju nacionalnih agencija za obezbeđenje kvaliteta, za kvalitet e-učenja, dok je u SAD, CHEA izradila smernice za akreditaciju i obezbeđenje kvaliteta u učenju na daljinu. Malezijska agencija za kvalifikacije prepoznaje učenje na daljinu kao način izvođenja nastave i izradila je poseban dokument sa “Smernicama dobre prakse za otvoreno učenje i učenje na daljinu” (GGP-ODL), objavljen u junu 2011. godine. Osim toga, većina zemalja ima nacionalna tela sa posebnim odgovornostima za promovisanje učenja na daljinu ili e-učenja u visokom obrazovanju. Neke zemlje su uspostavile opšte kriterijume kvaliteta za e-učenje. U Norveškoj, NADE je objavio kriterijume kvaliteta za učenje na daljinu. JISC i HEA iz Velike Britanije zajednički sprovode benčmarking ocene e-učenja 27 univerziteta u VB, testiranjem pomoću 3 benčmarking modela. Australijska organizacija ACODE je objavila obimna benčmarking merila sa ciljem uključenja u politiku i praksu na institucionalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou, a u SAD, DETC je objavio priručnik za akreditaciju ustanova koje omogućavaju učenje na daljinu. Po pitanju interne univerzitetske regulative takođe postoje velike različitosti. Analiza opisuje više institucija koje u dvojnom režimu izvode studije: Univerzitet Macerata, Institut Vels univerziteta, Univerzitet Huddersfield i Open univerzitet, koji nudi samo učenje na daljinu. OU je razvio obiman sistem obezbeđenja kvaliteta svojih aktivnosti. Zanimljivo je da eksterne provere kvaliteta izvodi QAA i da se OU ocenjuje po istim nacionalnim kriterijumima kao i druge britanske visokoškolske ustanove.

Strana 23

Reference

● Guidelines for Quality Provision in Cross-border Higher Education. Paris: UNESCO. Available: http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001433/143349e.pdf (8. 6. 2011).

● Åström Eva. 2008. E-learning quality – Aspects and criteria for evaluation of e-learning in higher education. Report 2008:11R. Solna: Högskoleverkets – Swedish National Agency for Higher Education.

● ICDE – International Council for Open an Distance Education. Available: http://www.icde.org/

● ICDE Annual Report 2010. Available: http://www.icde.org/ICDE+Annual+Report+2010+and+Progress+Report.b7C_wBjU0P.ips

● CDEA – Committee for Distance Education Accreditation. Available: http://aiea-edu.org/

● IDEAL – International Distance Educatuib Accreditation League. Available: http://www.ideal.ph/

● IDEAL. 2010. Blueprint for Distance Education Institutional Audit. Available: http://ideal.ph/sites/default/files/ideal_blueprint_for_accreditation.pdf

● IEAC – International Education Accreditation Commission. Available: http://www.ieacommission.org

● IEAA – International Education Accreditation Authority. Available: http://www.eduaccreditation.org/

● IAO – International Accreditation Organization. Available: http://www.iao.org/

● Kilfoil, Wendy, R: 2007. Acquiring Accreditation in Distance Learning. Vancouver: Commonwealth of Learning.

● QAA – The Quality Assurance Agency for higher Education. Available: http://www.qaa.ac.uk/default.asp (29. 5. 2011).

● The Open University (OU). Available: http://www8.open.ac.uk/europe/ (29. 5. 2011).

● [IAO, 2011] http://www.iao.org/iao/accreditation-process.asp ● [UNESCO, 2005] Guidelines for Quality Provision in Cross-border Higher Education. Paris:

UNESCO. Available: http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001433/143349e.pdf (8. 6. 2011).

● [ IEAA, 2011] http://www.ieaas.org/

● [OU, 2011] http://www.open.ac.uk/

● [AUCC, 2011] http://www.aucc.ca/

● [MAEBC, 2008] Degree Program Review Criteria and Guidelines, http://www.aved.gov.bc.ca/degree-authorization/documents/degree-program-criteria.pdf

● [DLBC, 2010] Standards for K-12 Distributed Learning in British Columbia, February 2010. http://www.bced.gov.bc.ca/dist_learning/docs/dl_standards.pdf

● [DCBC, 2010] http://www.bced.gov.bc.ca/dist_learning/docs/digital_learning_standards.pdf

● http://www.study2u.com/distance-online-learning-guide/worldwide-accreditation-bodies/

● [MQA 2011] Malaysian Qualifications Agency, http://www.mqa.gov.my/

● [NOKUT, 2011] http://www.qrossroads.eu/quality-assurance-and-accreditation/norway---nokut-39

● [PRIVY 2011] http://www.privy-council.org.uk/textonly/page27.asp

● [CIMEA, 2003 ] http://www.cimea.it/files/213_112.pdf

24 Strana

● [eLene, 2011] http://www.tlcentre.net/resource_files/resources/105/institutional_environment_ITALY.pdf

● [ODLQC, 2011] http://www.odlqc.org.uk/

● [QAA, 2011] www.qaa.ac.uk

● [JISC, 2011] www.jisc.ac.uk

● [HEA, 2011] http://www.heacademy.ac.uk

● [Huddersfield, 2010] QUALITY ASSURANCE PROCEDURES FOR TAUGHT COURSES, September 2010, http://www2.hud.ac.uk/shared/shared_regwg/docs/regulations_handbooks/qataughtcourses/handbook.pdf

● [WALES 2011] Academic Handbook 2008/09 – Volume 2 - 03.4 Validation of Programmes delivered by Distance Learning – modified 22.09.08, http://www.uwic.ac.uk/registry/academic_handbook/AH2_03_04.pdf

● [CHEA, 2002] http://www.chea.org/pdf/mono_1_accred_distance_02.pdf

● [DETC, 2011] http://www.detc.org/accreditationhandbook

Strana 25

Prilozi Prilog Telematic Universities

Ministerial Decree April, 17 2003 (Ministry of Education and Ministry of Innovation and Technology) Criteria and procedures for the accreditation of online courses in the public and private Italian universities and in the institutions declared able to deliver universities degrees (art. 3, decree 3 November 1999, n. 509)

Art. 3 General definition of distance learning

(major issues related to quality) 1. The online courses are characterized by:

a) d) the use of interoperable and modular contents that can be personalized according to the characteristics of the audience and the learning delivery;

b) e) the continuous monitoring of the impact on learning both through tracking modalities and frequent assessment and auto-evaluation opportunities;

2. the didactical organization has to enhance at the maximum extent, and in the respect of the specificities of contents and learning objectives, the potentialities of the Information & Communication Technology and specifically:

a) the multimediality: by exploiting the effective integration among different media to foster a better comprehension;

b) the interactivity with the materials in order to foster personalized learning path and optimize the learning process;

c) the human interactivity: by exploiting all the communication online technologies in order to foster the creation of collective learning environments;

d) the adaptivity, that is, the chance to personalize the sequence of the learning path on the basis of the students’ performance and their interaction with the online contents;

e) the interoperability of the subsystems (used or created during the usage of the technological systems) in order to reuse and integrate the different resources.

Art. 4

Criteria and requisites for the courses’ accreditation (major issues)

1. The online courses’organization has to: a) make the following explicit: modalities, study plans, the rules of the services through a

Service Card (Every university creates its own card following the requisites, you can see an example here:http://www.unisu.it/unisu/carta-servizi.pdf) that shows the didactical methodology and the different levels offered: the Card itself has to be available online before the beginning of the activities and it will have to: • identify the technological standards and the descriptive labels such as contents’

metadata used to describe the online didactical materials, tracking users’ bio data and fix tracking parameters;

• point out time and modalities with which the tracking will be archived for evaluation or certification of the students’ learning paths similarly to the procedure of face to face students;

b) the didactical materials and the offered services have to be certified by a deputed commission composed of academics;

c) the privacy of personal data has to be guaranteed by adopting all the needed measures fixed by the current law;

26 Strana

d) the maximum flexibility in the access to the course has to be provided for what concern the choice of having the complete annual credits in one year or in more than one.

Art. 5

Committee of experts 1. A Committe of expert with the needed and appropriate technical/professional requisites in the field of technological innovation and e-learning is set. The Committee is constituted of seven members among which three are to be appointed by the Ministry of Education, University and Research and three by the Ministry for Innovation and Technology. The President is agreed among the Ministries. The President and the members of the Committee keep their position for three years and can be confirmed just for one more time. 2. The Commitee expresses, on the basis of the set criteria and requisites (art. 4), its opinions in relation to the requests of online courses’ accreditation.

Art. 7 Terms of validity of the accreditation

In order to check the requisites (art.4) the Ministry of Education, University and Research makes regular inspections almost every three years ,and also on the Committee demand, to a sample of universities.

Technical Attachment to the decree

(synthesis) 1. Requisites of the learning process 1.1. delivery and access modalities e-learning is a synergic process made of integration between didactical materials and services provided to users; the academic institution has to guarantee to users (students, professors and other profiles involved) a set of services: - advanced communication systems to foster interaction among students and among students and teachers; - different kind of supporting services and tutoring; - quality and comprehensiveness of information and learning materials (online material has to be updated and selected according to parameters of authoritativeness, comprehensiveness and quality; - the opportunity to access materials (text, image, animations, audio, video) in a flexible way without software’s and connection problems; Those access’s modalities have to be designed in a way to: - support students motivation along their learning path creating a social and collaborative learning context; - propose an adequate schedule to the students’ characteristics. The following requisites are considered relevant for quality: - the students organization into groups managed by expert tutors (subject matter experts and communication experts in e-learning). Students in groups collaborate to the development of projects, discuss in forum and support each other; - a support for students in their study planning activity, that support is provided by an online agenda that will help students to manage: personal study, tasks and assessments in itinere; - synchronous activities: objectives, preparatory activities and timetable. 1.2. Modalities of assessment. - tracking of the learning activities made by the system;

Strana 27

- didactical monitoring and continuous feedback provided by tutors (quality and quantity of students interactions, deadlines etc), reports and tracking data have to be made accessible to both students and teachers; - assessment to be done in itinere also for students self evaluation reasons; - final exam run in presence and in which online activities have to be considered as part of the final evaluation. The evaluation will have to take into consideration: - the results of a certain number of mid term assessment’ s activities; - the quality on student participation in online activities (frequency and quality of the contributions); - the result of the final exam in presence. 1.3. Tutoring modalities. The online tutor has to be an expert both in technical/relational issues and a subject matter expert, their tasks are defined in the Service CARD and made explicit to users before the courses start. The interactivity, that has to be provided and developed by tutors, is defined in three aspects: - students’ guidance/consultancy; - monitoring of the whole student group; - coordination of students. The activities can be developed through the creation of adequate virtual interactive spaces (synchronous and asynchronous) such as forum, web conference, live sessions or direct communication via e-mail. 2.1. Characteristics of the platform The following aspects have to be considered:

- a technological platform “Learning Management System (LMS)” able to deliver contents with standards (Learning Objects in xml) to track and retrieve students’ data on their access (e.g. tracking ADL, SCORM 1.2);

- an highly interactive web system (e.g. ADSL, UMTS, Satellite live); - the opportunity to make reports and develop online administrative procedures (e.g. to enroll to

the course); - to provide the access to special need students with disabilities according to the

recommendation of the “White Book” promoted by the inter-ministerial commission on the development and use of information technologies for the weak categories.

2.2. Characteristics of the platform for the content management A Learning Content Management System (LCMS) architecture has to be provided:

- - authoring and content indexing; - - online archives and standard protocols for metadata sharing (e..g. SOAP XML);

2.3. Characteristics of the platform for the synchronous activities Synchronous activities will have to be run trough a virtual class system useful both for tutoring activities and for seminars, meetings and conferences.

28 Strana

Prilog QAA QAA Guidelines on the quality assurance of distance

learning - March 1999 The guidelines have been produced at the request of the distance learning community in the United Kingdom, which has recognised not only that the continued development of this form of higher education and its worldwide acceptance depend upon rigorous quality assurance, but also that there are many areas in which the usual ways of doing things for 'on-campus' provision are not necessarily appropriate in the context of distance learning. These guidelines do not assume that distance learning is a separate and unique form of higher education around which there are clear, let alone fixed, boundaries. Nor is it assumed that all distance learning has uniform characteristics. Nevertheless, a large and diverse body of current provision, although often described using different terms, is readily identifiable. The guidelines have been developed with the assistance of a working group initially convened in 1997 by the former Higher Education Quality Council (HEQC), and continued by the Quality Assurance Agency for Higher Education (QAA). They build on the generic Guidelines on quality assurance produced by the HEQC in 1996 and on institutional quality audit reports, undertaken in the first instance by the HEQC and latterly by QAA. In the preparation of the guidelines the working group has also drawn on advice from colleagues with an active involvement in, and experience of, a variety of forms of distance learning, and has taken into account existing guidelines and codes, both generic and specific to individual institutions. These guidelines are concerned with arrangements made by UK universities and colleges to provide programmes of study by means of distance learning, whether in the UK or overseas. The guidelines focus on those aspects where the 'distance element' presents a special challenge to the assurance of quality of provision and the security of academic standards of programmes of study and awards. Definitions and dimensions of distance learning The terms used to refer to four dimensions of distance learning are as follows: Materials-based learning. This dimension of a system of distance learning refers to all the learning resource materials made available by the programme provider to students studying at a distance. The range and diversity of materials provided can be great. It may include printed, audio or audio-visual material, experimental equipment and material on the world wide web and other electronic or computer-based resources. Materials forming the basis of study may also be drawn from local public providers or resources accessible locally - as with local libraries, local book suppliers or information on the world wide web. The scope of materials provided may range from statements simply of syllabuses and learning outcomes to complex collections of multi-media materials structured to support self-study. The methods for distributing materials to form the basis of study include personal delivery to students by traveling teachers, dispatch to the student through the post, distribution through electronic communication and personal collection by the student from a distribution point. Programme components delivered by traveling teachers. This dimension refers to staff of the providing institution traveling on a periodic basis to the location of the student to deliver components of the programme. The delivery may be concentrated into a period of intensive classroom-based study for a group of students or be arranged on a scheduled basis for an individual student. The scope of the functions carried out by traveling teachers may include initial orientation; delivery of learning materials; intensive teaching of the programme; tutorial support; student development and guidance; assessment; and gathering feedback. The operations of traveling teachers may be supported and supplemented by a local agent. Learning supported locally. This dimension involves the providing institution employing persons specifically to undertake certain defined functions for the local support of students following the programme. It may involve administrative tasks for which a local agent is contracted and/or specified

Strana 29

teaching functions for which a local tutor is engaged. An example of the latter might be the provision of residential weekend workshops or the like. Learning supported from the providing institution remotely from the student. This dimension refers to defined support and specified components of teaching provided remotely for individual distant students by a tutor from the providing institution. The forms of communication between the tutor and student may include postal correspondence in print or by audio or video-cassette, telephone, fax, email and the Internet. It may be solely between tutor and individual student or may include voice, video or computer-based conferencing. The scope of the teaching may be limited to defined components of the programme or form a larger and more open-ended component. The structure of guidelines The guidelines are arranged under six headings, each dealing with an aspect where quality assurance is likely to require attention in a particular way when study is by distance learning:

● System design; ● Programme design, approval and review; ● The management of programme delivery; ● Student development and support; ● Student communication and representation; ● Student assessment.

Each section contains generic precepts and outline guidance. The precepts identify those key matters which an institution might reasonably be expected to be able to demonstrate that it is addressing effectively through its own relevant quality assurance mechanisms. The purpose of the accompanying outline guidance is to offer suggestions on quality assurance and control which institutions can use, elaborate, and adapt according to their own needs, traditions, cultures and decision-making processes. The guidelines Guideline 1: System design - the development of an integrated approach

1. Higher education by distance learning should be underpinned by principles relevant generally to higher education. An institution intending to offer distance learning programmes of study should design and manage its operations in a way that applies those principles and, at the same time, takes full account of considerations specific to teaching its students at a distance.

2. The provision of programmes of study by distance learning should form part of an explicit strategy for achieving an institution's stated aims, and the distance learning system or systems should be designed and developed in ways that will give effect to the strategy.

3. Prior to offering programmes of study by distance learning, an institution should explicitly design and test its system for administering and teaching students at a distance and plan for contingencies in order to meet its stated aims in terms of academic quality and standards.

4. An institution should safeguard its position in respect of the law in any country in which it is proposed that programmes of study should be made available by distance learning.

5. A providing institution's plans for offering programmes of study by distance learning should be financially underwritten for the full period during which students will be studying on them and at a level that safeguards the quality and standards to which the institution is committed.

Guideline 2: The establishment of academic standards and quality in programme design, approval and review procedures

1. The providing institution is responsible for ensuring that programmes to be offered at a distance are designed so that the academic standards of the awards will be demonstrably comparable with those of awards delivered by the institution in other ways and consistent with any relevant benchmark information recognised within the UK.

2. In designing distance learning programmes of study, and any component modules, a providing institution should ensure explicit and reasoned coherence between, on the one hand, the aims and intended learning outcomes, and, on the other, the strategies for teaching at a distance, the scope of the learning materials and the modes and criteria of assessment.

30 Strana

3. A providing institution is responsible for ensuring that the design of distance learning programmes of study provides a learning opportunity which gives to students a fair and reasonable chance of achieving the academic standards required for successful completion.

4. A providing institution should have processes for approving distance learning programmes of study which, while underpinned by principles relevant to all educational programmes, take specific account of the requirements of the system of distance learning adopted and of the opportunities provided for scrutiny.

5. A providing institution's processes for the approval of programmes of study, and any component modules, should include an element of scrutiny external to the institution.

6. An institution should ensure that programmes of study and component modules once designed, and in use, are monitored, reviewed and subject to re-approval regularly; in particular an institution should ensure that the content of all learning materials remains current and relevant and that learning materials, teaching strategies and forms of assessment are enhanced in the light of findings from feedback.

Guideline 3: The assurance of quality and standards in the management of programme delivery 1. The providing institution is responsible for managing the delivery of each distance learning

programme of study in a manner that safeguards the academic standards of the award. 2. The providing institution is responsible for ensuring that each distance learning programme of

study is delivered in a manner that provides, in practice, a learning opportunity which gives students a fair and reasonable chance of achieving the academic standards required for successful completion.

Learning, although at a distance, should be treated as an activity involving all participants in the system, in which monitoring, review and feedback to those who manage the programmes of study are used regularly to enhance all components of teaching, learning and the system of delivery. Guideline 4: Student development and support

1. In respect of students taught at a distance, a providing institution should give explicit attention to its responsibility for supporting and promoting autonomous learning and enabling learners to take personal control of their own development. An institution should set realistic aims, devise practical methods for achieving them, and monitor its practice.

Guideline 5: Student communication and representation 1. A providing institution should meet the need of its students who are studying at a distance for

information that is particularly full and clear about the nature and expectations of their programme of study; the relationship between achievement and assessment, academic progress and accumulation of credit; the characteristics of the distance learning system and how students interact with it. The information provided should be conveyed in a way that enables them to make informed decisions about their own education, and to monitor their progress against clear expectations of achievement.

2. A providing institution should monitor the effectiveness of information provided to students and, in the light of its findings, take steps to enhance its provision.

3. An institution should determine what means of student representation are appropriate and realistic for students on distance learning programmes of study and should provide these students with accurate information about them.

Strana 31

Prilog ODL QC Open & Distance Learning Quality Council (ODL QC)

Standards OUTCOMES

1. Each course includes a clear statement of what the learner can hope to achieve on successful completion.

2. The methods, materials and support offered by the course are sufficient to achieve the intended outcomes.

3. Each course starts from a clearly stated level of ability and facilitates learner progress to a greater level of ability.

4. Statements that the level of ability inherent in the outcome can be matched to a nationally-agreed level of qualification are supported by appropriate evidence. When courses lead to degrees then those degrees are properly validated.

5. Where time limits for course completion are imposed by the provider, they are clearly stated, along with any possible extensions to this and related cost implications.

6. Any assessments set by the provider during or on completion of a course are appropriate and adequate to ensure a proper assessment of the learner’s ability and achievements to date, and the results communicated to learners.

7. Examinations should be properly marked or assessed, with procedures for ensuring security in their setting and assessment, monitoring the quality of those assessments, and providing appropriate feed back to the learner. Learners should be made aware of the procedure whereby assessments can be challenged, and whether resist are possible.

8. Documentary confirmation of outcomes is available where appropriate to all learners on course completion.

9. Where the outcome of a course is the declared competence to sit examinations offered, or be otherwise assessed, by another external organisation, the learner is informed of this, and of the respective responsibilities of provider and applicant, prior to enrolment.

10. The course and its objectives are placed in a wider educational, vocational & professional context.

RESOURCES

A. All resources supplied are appropriate to the needs, knowledge and experience of a stated group of learners.

B. The provider takes all reasonable steps to ensure that course materials are effective and do not contain significant errors of fact, misleading or out-of-date information, concepts or approaches.

Course materials are reviewed within specified time periods to ensure they remain effective and up-to-date. If a new course is introduced, or significant amounts of new material are introduced into an existing course, the effectiveness of such material is properly assessed in advance. Where there is any doubt that such material can be adequately assessed by other means, it is used in a pilot study or otherwise tested on potential students, with the latter’s knowledge.

C. Course materials are designed for a specific and clearly stated level of learner support, and suitable opportunities for such support, where intended, are built into the material.

D. Course materials are structured to facilitate individual study & the development of study skills. Typical features of good quality self-study course materials, regardless of the delivery medium, include:

• appropriateness to the overall purpose of the course; • the ability to deliver the declared outcome of the course; • presentation in an appropriate and convenient-to-use format • careful pacing;

32 Strana

• subdivision into appropriate units, lessons or modules; • an indication of the time a learner of average ability might expect to spend on each unit; • a sequential exposition, with new material building on previous material; • the use of a variety of approaches, including summaries, visual material, and illustrative

examples as appropriate, to illuminate particular concept • facilitation of different learning styles; • regular opportunities for reflection, review, practice and self-assessment; • the inclusion of clear instructions to guide the learner through the material • appropriate assignments which facilitate the learning process and offer opportunities for

assessment. In addition, features of good quality course material delivered on screen include:

• making effective use of the technology • ease of navigation to all other appropriate points in the materials; • a way of identifying the position of the current screen in a module, and the whole course; • the ability to bookmark and annotate the materials; • time taken to load screens is minimised; • the page to screen ratio is close to unity

The use of language in course materials is appropriate to the intended learners. In particular, care is taken with language if courses are described as being appropriate to those whose first language is not English. A clear outline of the course as a whole is provided with the first set of materials.

SUPPORT

A. The provider maintains and demonstrates a clear commitment to helping learners achieve their educational goals.

B. The learner has overall responsibility for his or her own learning, and is informed that the provider’s role is supportive.

The provider offers to make a study agreement with the learner, which specifies: • the nature and scope of the course; • the mutually-agreed anticipated outcome of the course, including any individual variations; • the services to which the provider is committed; • any disclaimers which protect the provider against changes in external circumstances which

prevent him from delivering those services or realising the intended outcome; • the rights, obligations and commitments expected of the learner; • the financial agreement between the learner and the provider; • any allowance for special needs.

C. Support offered is sufficient to meet the reasonable needs of learners, encourage the learning

process and facilitate successful completion of the course. In particular:

• Guidance on study skills is provided for all learners. • Tutorial support is normally integral to all provision. Where this is not the case, the course

material or other provision is capable of achieving its stated outcomes without such support, and the absence of such support is clearly indicated in all publicity and course material.

• Where tutor support is offered, a good tutor will: - have a sound understanding and up-to-date knowledge of their subject; - know how learners learn, and help their students to learn how to learn; - communicate enthusiasm for the subject, and for learning, to their students;

Strana 33

- show sensitivity to individual differences in ability and learning styles; - understand the special requirements of open and distance learning; - communicate clearly, consistently, conscientiously, constructively and quickly with

their students; - encourage their students at all times; - provide feedback on overall progress in relation to the agreed outcome of the course; - make effective use of feedback from learners to enhance their own performance as

tutors. • Assessments are designed to support and encourage the learning process, as well as to

monitor and establish the level of ability acquired by the learner. • If a significant element of the provision is technology-based, the provider ensures that the

learner understands the system requirements, and has access to appropriate technical advice.

• Appropriate administrative and academic advice and guidance is available to all learners. All enquiries from learners are handled promptly and sympathetically by a competent person.

• Career counselling and placement services, if offered, do not make exaggerated claims. • Access to appropriate supplementary resources is facilitated. • Face-to-face or hands-on training is provided wherever it is a necessary to achieve the

stated outcome of the course.

D. Support is offered on a prompt, timely and wherever possible personal basis Access to tutors is on a sufficient, regular, individual and flexible basis, which is known to both tutors and learners. Appropriate schedules for the submission and return of tutorial assignments are adopted and communicated to learners. Turnaround times are kept to a minimum.

E. Support offered is appropriate to the level of the course. Peer group interaction and support for distance learners is encouraged and facilitated wherever possible through newsletters, new technologies or other means. Mentoring, and mentoring schemes, are encouraged and facilitated.

F. The provider has adequate procedures to handle any difficulties between the learner and the

provider, and learners are made fully aware of all the avenues open to them to resolve those difficulties.

For example, if difficulties arise between a learner and a tutor, and an alternative tutor is available, this alternative is offered to the learner. Similarly, wherever possible, a learner has more than one point of access with the provider (for example through a tutor, or through an admissions officer or the principal), so that difficulties between particular individuals, should they arise, do not impede the learning process. In cases of serious difficulty, if no alternative is available, ODL QC can act as an access point. G. Learners are encouraged to complete their courses. Progress is monitored, and learners are

provided with prompt and helpful comments on their progress in relation to learning expectations and goals.

In particular: • Early contact with a learner is initiated by the provider whenever difficulties occur arising

from the non-submission of assignments by the appropriate deadline, or the submission of unsatisfactory work. Providers are encouraged to investigate cases of learner withdrawal from a course.

• Care is taken to support and encourage learners who submit unsatisfactory work; learning support is only withdrawn after all reasonable efforts have been made to overcome their problems.

34 Strana

• If the provider has significant doubts that the learner is ready to undertake a particular examination or piece of practical work, the learner is advised of those doubts. In cases where any risk to third parties is involved, the provider must reserve the right to prevent the learner from undertaking that piece of work, and the learner must have been informed of that right prior to enrolment.

• All feedback maintains an appropriate balance between encouragement and realistic appraisal, and does not raise false expectations in the minds of learners.

SELLING A. The provider, its staff, representatives and agents, conduct all promotional activity in a fair and

ethical manner, follow commonly accepted best practices, and comply with all relevant legislation. B. All advertising or promotional material gives a clear, accurate and balanced view of the provider, its

personnel, its provision, the objectives and outcomes of that provision or the ease with which they can be obtained. All information included is real, current, and verifiable.

C. All enquiries from potential applicants are handled promptly, appropriately and sympathetically. In particular, staff engaged in promotion do not offer educational advice unless competent to do so.

D. Providers selling through home visits take particular care to avoid the possibility of miss selling. E. The applicant is made aware of his or her responsibility to assess the suitability of the course, and

in particular in relation to their own needs, qualifications, capabilities and aspirations, before enrolment.

F. Providers offer sufficient information to enable each learner fully to assess the suitability of a course, including an opportunity to discuss it with the provider prior to enrolment.

G. Prior to enrolment on a particular course, the prospective learner is made properly aware of all terms and conditions relevant to that course, either in the prospectus or similar material, by correspondence, or in discussion with the provider.

H. Access requirements imposed by the provider for any course are appropriate, kept to the necessary minimum and published.

I. Enrolment when completed is confirmed to the learner, who then has a pre-defined period within which to withdraw from the course.

PROVIDERS

A. The provider maintains and demonstrates a strong commitment to educational values. B. The provider is financially responsible and can meet its obligations to learners. C. The provider adopts widely accepted norms of good ethical business and employment practice. D. Where the provision occurs in another country, the provider ensures adherence to all relevant legal

requirements. E. All staff and tutors are suitable for their positions, and possess appropriate qualifications and

experience. F. All tutor support is of high quality. Where a provider employs more than one tutor, steps are taken

to ensure that tutor support is consistent throughout the provision. G. Learner records are sufficient, accurately maintained and up to date. Learners’ concerns about the

confidentiality of their records are respected. H. Sufficient resources are available to ensure that every learner receives an adequate individual

service I. The provider adheres to all ODL QC Standards in Open and Distance Learning, and complies with

all reasonable requests made by the Council. J. The provider is committed to continuous improvement.

COLLABORATIVE PROVISION A. Any provision delivered by two or more organisations is covered by a written agreement, which

clearly specifies the respective rights and division of responsibilities between the partners.

Strana 35

B. One organisation (the “principal provider”) has legal responsibility for delivery of the provision, and the learner is made aware of this.

C. The principal provider has in place procedures, which ensure that all aspects of a provision meet ODL QC standards.

D. ODL QC Accreditation is specific to a particular service and a particular named aspect of a provision. Providers must avoid statements which imply that their accreditation extends to services not explicitly covered.

E. Providers should not promote courses as their own if they are not.

36 Strana

Prilog NADE Quality matrix developed by NADE Overview of quality areas and quality factors

Conditions and Constraints

Implementation Results Follow up

Information and Counselling

1 External constraints Organisation Partners

2 Channels Content

3 Student body Other results

4 Evaluation Customer relations

Course Development

5 External constraints Organisation Target group Staff Partners

6 Supervision, co-operation,follow-up and guidance of authors Choice of media Formative evaluation

7 Course description Materials meeting requirements Teaching aids

8 Evaluation Customer reactions Updating and/or revision

Course Delivery 9 External constraints Organisation Students Materials Teachers Partners

10 Two-way contact Teaching and guidance Exams and tests

11 Students' achievements of goals Course completion Learning results

12 Evaluation Customer relations

Organisation 13 External constraints Organisation Partners

14 Management Communication Future orientation

15 Achievement of goals Financial results Repute

16 Evaluation Reporting