Kontabiliteti i institucioneve financiare 1 Analiza e Leasing-ut dhe Detyrimeve Jashte Bilancit 1.Natyra e qerase(lease) Lizingu është një marrëveshje ndërmjet dy palëve për marrjen e një aktivi. Qiradhënësi, i cili është pronar ligjor i aktivit, jep me qera aktivin për qiramarrësit. Për një periudhë të caktuar kohore, qiramarrësi do të paguajë një qira qiradhënësit në këmbim të se drejtës per përdorim të aktivit. 2.Klasifikimi I Leasing-ut Në përputhje me SNK 17, klasifikimi i një kontratë qeraje ka si qender rreziqet dhe përfitimet e transferimit të pronësisë te qiramarrësi. Leasing-u (qerate) mund klasifikohen si leasing financiar dhe leasing operativ. Nje leasing klasifikohet si leasing financiar nese plotesohet nje nga kriteret e meposhtem: Kjo është një qera, sipas SNK 17, qe "transferon kryesisht të gjitha rreziqet dhe shpërblimet e rastit për pronësinë e një aktivi ". Në fund të afatit të qerasë, titulli mund ose nuk mund të transferohet tek qiramarresi. Titulli i pronesise i transferohet qiradhenesit ne fund te periudhes se leasing-ut. Ekziston opsioni i marreveshjes se blerjes. Periudha e leasing-ut eshte te pakten 75% e jetes se aktivit. Vlera aktuale e pagesave te leasing-ut eshte te pakten 90% e vleres se brendshme te aktivit. Norma e skontimit e perdorur per te llogaritur vleren aktuale eshte norma me e ulet midis normes se interesit te borxhit shtese dhe normes se nenkuptuar te interesit ne leasing-un. Norma e nenkuptuar e interesit per leasing-un do te konsiderohet norma e skontimit qe e barazon vleren aktuale te pagesave te leasing-ut me vleren e brendshme te aktivit te dhene me qera. Nje leasing qe nuk ploteson te pakten nje nga kriteret e mesiperme klasifikohet si nje leasing operativ. Ky lloj eshtë çdo forme qeraje përveç qerasë financiare. Është e nevojshme që të shqyrtohen të gjitha kushtet e qerasë në mënyrë që përmbajtja e marrëveshjes së qerasë mund të identifikohet dhe te mund te behet gjykimi nëse qiraja është një qera financiare apo një qera operative. Nese leasing-u klasifikohet si nje leasing operativ, asnje veprim kontabel nuk mund te behet ne filllimin e leasing-ut. Pagesat e bera nga qiramarresi trajtohen si shpenzime qiraje dhe i ngarkohen pasqyres se te ardhurave duke ndikuar ne fitimin nga operacionet e vazhdueshme dhe flukset monetare operative. Shembulli 1 Më 1 janar 2008,ABC Limited (ABC) ka hyrë në një kontratë qeraje me GHI Limited (GHI) në lidhje me Makinerine X. Kushtet e qerasë janë si më poshtë:
13
Embed
Analiza e leasing ut dhe detyrimeve jashte bilancit(Leksion)
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Kontabiliteti i institucioneve financiare
1
Analiza e Leasing-ut dhe Detyrimeve Jashte Bilancit
1.Natyra e qerase(lease)
Lizingu është një marrëveshje ndërmjet dy palëve për marrjen e një aktivi.
Qiradhënësi, i cili është pronar ligjor i aktivit, jep me qera aktivin për qiramarrësit.
Për një periudhë të caktuar kohore, qiramarrësi do të paguajë një qira qiradhënësit në
këmbim të se drejtës per përdorim të aktivit.
2.Klasifikimi I Leasing-ut
Në përputhje me SNK 17, klasifikimi i një kontratë qeraje ka si qender rreziqet dhe
përfitimet e transferimit të pronësisë te qiramarrësi.
Leasing-u (qerate) mund klasifikohen si leasing financiar dhe leasing operativ.
Nje leasing klasifikohet si leasing financiar nese plotesohet nje nga kriteret e
meposhtem:
Kjo është një qera, sipas SNK 17, qe "transferon kryesisht të gjitha rreziqet dhe
shpërblimet e rastit për pronësinë e një aktivi ". Në fund të afatit të qerasë,
titulli mund ose nuk mund të transferohet tek qiramarresi.
Titulli i pronesise i transferohet qiradhenesit ne fund te periudhes se leasing-ut.
Ekziston opsioni i marreveshjes se blerjes.
Periudha e leasing-ut eshte te pakten 75% e jetes se aktivit.
Vlera aktuale e pagesave te leasing-ut eshte te pakten 90% e vleres se
brendshme te aktivit. Norma e skontimit e perdorur per te llogaritur vleren
aktuale eshte norma me e ulet midis normes se interesit te borxhit shtese dhe
normes se nenkuptuar te interesit ne leasing-un. Norma e nenkuptuar e
interesit per leasing-un do te konsiderohet norma e skontimit qe e barazon
vleren aktuale te pagesave te leasing-ut me vleren e brendshme te aktivit te
dhene me qera.
Nje leasing qe nuk ploteson te pakten nje nga kriteret e mesiperme klasifikohet si nje
leasing operativ. Ky lloj eshtë çdo forme qeraje përveç qerasë financiare. Është e
nevojshme që të shqyrtohen të gjitha kushtet e qerasë në mënyrë që përmbajtja e
marrëveshjes së qerasë mund të identifikohet dhe te mund te behet gjykimi nëse qiraja
është një qera financiare apo një qera operative.
Nese leasing-u klasifikohet si nje leasing operativ, asnje veprim kontabel nuk mund te
behet ne filllimin e leasing-ut. Pagesat e bera nga qiramarresi trajtohen si shpenzime
qiraje dhe i ngarkohen pasqyres se te ardhurave duke ndikuar ne fitimin nga
operacionet e vazhdueshme dhe flukset monetare operative.
Shembulli 1
Më 1 janar 2008,ABC Limited (ABC) ka hyrë në një kontratë qeraje me GHI Limited
(GHI) në lidhje me Makinerine X. Kushtet e qerasë janë si më poshtë:
Kontabiliteti i institucioneve financiare
2
(1) ABC kishte për të paguar një depozitë fillestare prej 1600 $ dhe katër pagesa të
mëtejshme prej 2,000 $,secili ne daten 31 Dhjetor të viteve 2009, 2010, 2011 dhe
2012.
(2) ABC do të jetë përgjegjës për sigurimin,riparimin dhe mirëmbajtjen e Makinerise X.
(3) ABC ka mundësi per te blere aktivin për $ 500 në fund të qerasë.
(4) ABC ka të drejtë për të zgjatur qerane për një vit dhe në fund të afatit të qerasë te
pagoje 800 $.
(5) Nuk ka asnjë klauzolë te përfshirë në afatit e lizingut.
Gjithashtu eshte ne dispozicion informacioni i mëposhtëm:
(A) Aktivi ka një jetë të dobishme të pritur 5 vjet, kohë në të cilën aktivi do të ketë një
vlerë të mbetur zero. Vlera e parashikuar e mbetur e Makinerise X në fund të afatit të
qerasë është $ 1,500.
(B) Norma e interesit e nënkuptuar në qera është 10%.
(C) Çmimi ne te holla i Makinerise X ishte $ 8,000.
(D) Makineria X është projektuar posaçërisht për linjën e prodhimit në Fabriken Z te
ABC.
(E) Drejtori i ABC vendos të ushtrojë opsionin dhe të blejë Makinerine X në fund të
afatit te qerase
(F) Qeraja ne treg per makineri të ngjashme me Makinerine X është rreth 2,000 $ për
një vit.
Kërkohet:
Përcaktoni nëse qiraja mes ABC dhe GHI është një qira financiare apo një qera e
zakonshme.
Zgjidhje
Qeraja mes ABC dhe GHI është një qira financiare për arsyet e mëposhtme:
(1) Në fillim të lizingut, vlera aktuale e pagesave minimale të qerasë ($ 1,600 + $ 2,000
× 3.169865 = $7940) arrin gati të gjithë vlerën e drejtë($ 8,000) të aktivit të dhënë me
qera.
(2)Afati I qerase,i cili është 4 vjet, është për pjesën më të madhe të jetës ekonomike te
Makinerise X per 5 vjet. Për më tepër, nuk ka asnjë klauzolë në qira dhe nuk ka
dyshim se ABC gëzon shumicen e përfitimeve të ardhshme të Makinerise X dhe vetëm
një vlerë e mbetur jo materiale mund ti kthehet GHI në skadim te qerasë.
(3) ABC është përgjegjës për sigurimin,riparimin dhe mirëmbajtjen e aktivit dhe kjo
tregon rolin e ABC si pronar. Kjo tregon se ABC mban rrezikun e pronësisë së
Makinerise X.
(4) ABC ka mundësi për të blerë Makinerine X me një çmim prej $500 që pritet të jetë
më i ulët se vlera e drejtë në datën qe opsion ushtrohet. Vlera e mbetur e vleresuar në
fund të afatit të qerasë ($1500) është një referencë për vlerën e drejtë në datën qe
opsioni ushtrohet. Gjithashtu, ABC pret të ushtrojë opsionin me të hyrë ne nje
Kontabiliteti i institucioneve financiare
3
marrëveshje qeraje me GHI. ABC merr pjese në përfitimet e ardhshme ekonomike të
Makinerise X edhe pse qiramarrësi nuk ka bazë juridike.
(5) Makineria X është i një natyre të specializuar pasi ajo është projektuar posaçërisht
për linjë prodhimi në Fabriken Z. te ABC-se dhe si rezultat, ABC mund ta përdor
makinerine pa modifikime të mëdha.
(6) ABC ka të drejtë të vazhdojë me qera për një periudhë mesatarisht prej një viti me
një qera prej $800, e cila është shumë më e ulët se ajo e qerase se tregut prej $ 2,000.
3.Kontabiliteti për qeratë operative(ose te zakonshme)
Në librin e qeramarrësit, qeraja e paguar është regjistruar si shpenzim operativ dhe
përfshihet ne pasqyren e te ardhurave.
4.Kontabiliteti për qerate financiare
4.1 Qiramarrësi
Në fillim të qerasë, qiramarrësi duhet të njohë qeratë financiare si aktive dhe pasive në
shuma të barabarta me vlerën e drejte me te ulet dhe vlerën aktuale të pagesave
minimale të qerasë të aktivit të dhënë me qera, te cilat përcaktohen në fillim të qe rasë.
SNK 17 përcakton si pagesa minimale te qerase ,pagesat e bëra nga qeramarrësi gjatë
afatit të qirasë ,te cilat:
• përjashtojnë shpenzimet për shërbimet dhe taksat që do të paguhen dhe do
rimbursohen për qiradhënësin.
• përfshijnë(për qiramarrësin),çfarëdolloj shume të garantuar nga qeramarresi ose nga
pala e lidhur me qiramarrësin, ose për qiradhënësin, çdo vlerë te mbetur te garantuar
për të.
SNK 17 specifikon më tej se pagesat minimale te qirasë përbëjnë pagesat minimale te
pagueshme përgjatë afatit të qerasë dhe të pagesës për opsion,nëse çmimi i ushtrimit
është mjaft me i ulët se vlera e drejtë e aktivit në datën qe opsioni ushtrohet.
Nese leasing-u konsiderohet financiar ne momentin e nenshkrimit te kontrates
ne bilancin e qiramarresit krijohet nje llogari aktivi qe quhet “aktive nga
leasingu”, si dhe nje llogari pasive qe quhet “detyrime nga leasingu”. Vlera e
tyre eshte e barabarte me vleren aktuale te pagesave te leasingut.
Shpenzimet e interesit llogariten ne te njeten menyre si per nje detyrim afat
gjate (obligacion). Ato llogariten cdo vit duke shumezuar vleren kontabile te
detyrimit te nje leasingu me normen e nenkuptuar te leasingut. Ky shpenzim
interesi i ngarkohet pasqyres se te ardhurave duke ndikuar ne fitimin nga
operacionet e vazhdueshme dhe flukset monetare operative.
Vlera kontabel e detyrimeve nga leasingu llogaritet:
Kontabiliteti i institucioneve financiare
4
Ripagimi i principalit = Pagesa e leasingut – Shpenzimet e interesit
Vlera kontabel e detyrimit vit i n= Vlera kontabile e detyrimitvit i n-1- ripagimin e principalit
Ripagimi i principalit nuk prek pasqyren e te ardhurave dhe shpenzimeve si dhe
nuk prek flukset monetare—ai konsiderohet si nje fluks monetar financues.
Mbi aktivet nga leasingu gjate jetes se leasing-ut aplikohet amortizimi linear
(SL). Amortizimi ngarkohet ne pasqyren e te ardhurave por nuk ndikon ne
fluksin monetar operacional.
Shembulli 2
Përdorni informatat në Shembullin 1. Llogaritni vlerën aktuale të pagesave minimale të
qerasë të aktivit së dhënë për ABC
Zgjidhje
Vlera aktuale e pagesave minimale të qerasë të aktivit të dhënë me qera është $ 8281.
Periudha Shuma Faktori skontues Vlera e tashme (PV)
1.1.09 Depozita fillestare 1600 1 1600
31.12.09 Qera vjetore 2000 0.909091 1818
31.12.10 Qera vjetore 2000 0.826446 1653
31.12.11 Qera vjetore 2000 0.751315 1503
31.12.12 Qera vjetore 2000 0.683013 1366
31.12.12 Qera vjetore 500 0.683013 341
8281
Shuma që ABC pagon për të ushtruar opsionin përfshihet në llogaritje sepse çmimi
ushtrimor është $ 1000 ($ 1,500 - $ 500) pra me e ulët se vlera e mbetur e vleresuar e
aktivit në datën qe opsioni ushtrohet dhe ne daten qe do të ushtrohet.
Zakonisht, aktivi i dhënë me qira duhet të zhvlerësohet për nje periudhe më të
shkurtër se periudha e qirasë dhe jeta e dobishme e aktivit.
Periudha e amortizimit varet nga periudha që qiramarrësi përfiton nga aktivi i dhënë
me qira.
Interesi i përllogaritur duhet të jap një kthim periodik mbi balancen e papaguar të
kredisë.Pagesa e qerasë përfaqëson pjesërisht pagesën e elementit të kapitalit ne kredi
dhe pjesërisht ngarkesen financiare në kredi.
Shembull 3
Pas informacionit në shembullin 1, supozojmë se politika e ABC-se eshte për të
zhvlerësuar pronën, makinerite dhe pajisjet duke përdorur metodën lineare.
Përgatitni regjistrimet në ditar ne lidhje me transaksionet e qerasë për vitin e mbyllur më
31 Dhjetor 2009
Kontabiliteti i institucioneve financiare
5
Data Transaksioni Debi Kredi
1.1.09 (1) Makineri me qera 8000
Detyrim qeraje 8000
Rregjistimi ne fillim te qerase
Detyrim qeraje 1600
Banke 1600
Rregjistrimi i pageses se depozites fillestare
31.12.09 Shpenzime interesi 640
Detyrim qeraje 640
Rregjistrimi I ngarkeses financiare ne
detyrimin e papaguar [(8,000 -1,600) x 10%]
(2) Shpenzime amortizimi 1600
Amortizimi I akumuluar 16000
Sigurimi I amortizimit per aktivin ($8,000/5 vjet)
Detyrim qeraje 2000
Banke 2000
Rregj.i pageses me keste dhe uljes se det.qeraje
Shënim (1): Ngaqe vlera e drejtë e aktivit të dhënë me qera në fillim të lizingut është
më e ulët se vlera e tij aktuale e pagesave minimale të qerasë, vlera e drejtë (që është,
çmimi i saj të holla),$ 8000 është përdorur për të regjistruar aktivin e dhënë me qira
dhe detyrimin.
Shënim (2): Qe kur drejtori i ABC vendosi të ushtrojë opsionin, ABC është në gjendje
për të hyrë në përfitimet e ardhshme ekonomike të aktivit të dhënë me qira aq sa
eshte vlera e jetes se dobishme. Jeta e dobishme, në vend se afatit te qerase, është
përdorur pastaj për llogaritjen e amortizimit.
Shembull 3
Affordable Leasing Company jep me qira nje makineri te saj per kater vjet me pagesa
vjetore prej $10,000. Ne fund te leasing-ut qiradhenesi rimerr zoterimin e aktivit dhe
pritet qe aktivi te shitet si skrap. Norma e skontimit e leasing-ut eshte 6% dhe norma
e borxhit shtese eshte 7%. Llogarisni ndikimin e leasing-ut ne pasqyren e bilancit dhe
pasqyren e te ardhurave te Afordable Leasing per secilin nga kater vitet duke perfshire
ndikimin e menjehershem. Affordable Leasing i amortizon te gjitha aktivet me nje baze
SL. Supozoni qe pagesat e leasing-ut behen ne fund te vitit.
Pergjigje:
Leasing-u klasifikohet si nje leasing financiar sepse aktivi po jepet me qira per te
pakten 75% te jetegjatesise se tij (ne e dime kete sepse ne fund te termave te leasing-
ut (qerase) aktivi do te shitet per skrap. Norma e skontimit qe duhet te perdoret per te
vleresuar
Kontabiliteti i institucioneve financiare
6
leasing-un eshte 6% e cila eshte norma me e ulet ndermjet normes se leasing-ut dhe
normes se borxhit shtese. Vlera aktuale e pagesave te leasing-ut me 6% eshte