Ana Arı Üretim Yöntemleri Üzerinde Bir Araştırma

8/7/2019 Ana Ar retim Yntemleri zerinde Bir Aratrma

1/66

6 3 5 J . \ ( 0 4 3 ) F 522 cl.

T R K Y E B L M S E L ve T E K N K A R A T I R M A KURUMUVHAG - 522

ANA ARI RETIM YNTEMLERIZERINDE BIR A R A T I R M A

etin FIRATUA. . Ziraat Fakltesi

Zootekni Blm


2/66

6'S fj 1 / ( [ \. , ) C ~ \ l " . ( h ' )'r c:;TRKiYE B L M S E L ve T E K N K A R A T I R M A KURUMUVHAG - 522

ANA ARI RETIM YNTEMLERIZERINDE BiR A R A T I R M A

etin FIRATLIA. . Ziraat Fakltesi

Zootekni Blm


3/66


4/66


5/66

brood end the resultant queene and the r e l a t i o n a h p a b6tvveenthe body we1ght a t emergenee and the weight of q u a . s n oViJrieE\,

the body we1ght and the brood rearing cepac1ty ware:1 n-veet:1 gs ted.

To deterurlne the prol1fic80Y, the overiea of the queenwere nighed Inetead of oo,Wit'Al 1 'tM ovarioles"

The d1fferenoe between the eeeeptanca rata of the g r f t e d brood did not very w1th the presence or absence of the q . : e e n " but wi'th the type of the brood being egg or larvb" Lerveewere more readily eeeepted, w h e r e a the queens reared from aggawere signifieantly heavier e t emergene!.,

A l ineer and positlve correlatione were found between thebody weight and the weight of ovaries and also the body weightand the brood resring "capae1 ty of the queen; the heavier t;hequeens were, the more they la id . The results show that thebody weight of the queen at emergenee is a dependable cr i ter ianin selection with respect to i ts productivitYg


6/66

1. G R '!ar1h t5ncesi insan]" a a k o v u u n d s veya kaya y e r 1 u d =

a r y v. b a l i lk t a n d ~ z s m a n l a r d $ a v u e o k u l D ~ 2 ; t 8 d e a r bUlam, olaeak: ki, bugUn s r c l k tm dUnyada ~ n e ~ 1 1

. . , r t o U y u y e t e n e ~ i i l e iklim k o u l l a r n n y a ~ m a s : u : u ~ e l-ver i I i o l m a d ~ kutuplar n d a kalan tUm kare pa,!:aJ .. ~ : : r l I : , d . a y a y l m a a l a n b u l m u t u r . A S l n d a " !iocloji s l stam.ie J:\J rA . n ~ gre b ir b(5cek (innaat&.!) olen bal a r s , gUnUmtl'?:da evet l hayvanlar a r a s n d a yer a l m a k t a d r G e l i e n retim teknoloj:u3j veyan sanayii il e i t i m ve a r a t r m a l a r i l e ve t i care t tekiyeri i l e . a r c l k her geen gUn biraz daha nem k a z S 1 ' l i l f . ! k t a d l ' o A y r c a a r n n t o z l a m a d a k i etkin rolU. t a r m s a l Uretimdanicelik ve nitel ik b a k a m n d a n s a l l a d ~ k a t k , kendi UrUnlerii la s a l a d - k a t k n n 10-20 misline u l a a c a k . kadar nemli o l a ~ bi lmektedir ( L o v e 1966).

l k i n s a n n Uretim faa l iye t le r in i b a l a t m a E l ! i le d o a l mEl-k a n n d a n a l n a n bal a r s 19. y U z y l a kadar, b u g U r dA ..I l s y a tA ~ r 1 k a ve A v r u p a ~ n n a r c l k b a k m n d a n geri olan b a z Ulke


7/66

-2 -

A r UrUnlarinden balmumu b a z sanayii k o l l a r iin nemlibir girdi, a r eUtU, pollen ve a r zehiri d e e r l i birer ila9hammaddesidir. Ancak, e r n n en nemli UrUnU b a l d r A r c l I n y a y l m a a l a n n n g e n i l i i , g e l i e n Uretim bilgi ve tekni-11 1le tUketicilerin dolal besinlere i lgi ler i ve pazarlama olan a k l a r n n a r t m a s sonucu bal, dUnyada nemli miktarlarda Uretilmekte ve tUketilmektedir (Tablo 1),

~ a b l 0 1. 1975-1980 Y l l a r DUnya Bal UretimiKl. ta1!r.AfrikaKuzey veAmerikaGUneyAmerikaAsyaAvrupaO k y a n u s ~ B,S,CsB.

M i k t a r T o n 1972 1976 1977 1978 1979 1980

80 606 83 176 84 911 89,404 90,961 93841Orta182 077 187 627 191 420 210 073 215 586 195 932

34.628 4 5 ~ 9 5 0 35582 53360 54-191 51,096268421 282 823 291447 293 850 300963 3)2496106 999 1 6 1 ~ 9 4 4 131 720 120 343 132 871 132 04928077 26 J9J 26 361 26 993 24 873 32 630174000 188000 180000 179000 189 000 200 000, l ,


8/66

-3-

Uretim i s ta t i s t ik le r i a y r n t l i n c e l e n d i i zaman ise ekonomik ve teknolojik b a k m d a n i ler i lkelerin dnya bal ret i -minde de bUyk pay sahibi o l d u k l a r grLUmektedir (T.ablo 2)0

Tablo 20 nemli Bal Ureticis1 Ulkelerin 1975-1980 Y 1 1 a r Bal UretimleriU1keler

MeksikaKanadaArjantinTUrkiyeAvustralyaEtopya

M i k t a r T o n 1975 1976 1977 1978 1979 1980

174.000 1880000 208 0 000 179.000 1890000 200 000089.130 86 0300 80 0 035 1040550 107 0620 91 0 00038.000 38 0 000 47.086 560679 57.111 580000210055 24 0693 28.052 30 0 584 320906 29017218 0000 22.700 18 0000 35 0000 36.000 32 0 000210250 24.061 21 0 653 21 0623 21 0671 26.05920 0 618 2 2 ~ 8 0 0 140929 180583 180258 25 0 0001 9 ~ 2 0 0 190400 18.000 200000 20 0 000 21 0000

Yunanistan 11 0 007 90900 90796 8 0725 120000 13.000Ispanya 9 0 870 11.000 90778 10.899 11 0491 100900


9/66

l a 4 a Uretimde. daha h z l b ir a r t , g ~ s t e r m d " A.BoD. T a r m Dairesine (USDA) gre y a k l a k ~ l ' l i k bal a Q l ~ ~ meydana gel-mi,t1r . A y n 711 dUnys bel a t o k l a r de eriyerak 20 bin tondan18.9 tona dUPlU,tUr. o t l a n dUnya .nUfusu, buna k . n - l k balU r e 1 1 m 1 n i n , U r e 1 1 n 1 a r t r m a y a yt11'1.lik: tUna ge l i m e J.s r bir yana,9olun1uk1a dole1 bitki rilleU ve iklim k o u l l a r i le s n r l o l _ s . 1 a t m i aUrekl1 sunumun nUnde tutmalrta ve bunun sonu-cunda bal dUnya p a z a r l a r n d a artan b ir t icar i d o e r kazanmak-t a d r . ~ n ~ p a z a r l a r n d a 1980 y l n d a toplam 206 e 634 ton bal

243.793.000 Amerikan D o l a r k a r l d s a t m a konu o l m u , d i le r 1 a r a f t . D . d l f 8 1 1 m o Ulkeler 24)0226 11 000 Ama r i kan D o l a r B d y e r e k 195.651 ton bal s a t n a l m l a r d r (Anonymous 1980).Cin, Meksika, A r j a n t i ~ t Rusya ve Avustralya belli b a l d ~ -. .s a t m c U ~ k 8 ~ e r d 1 r . Bu Ulkelerin d , s a t m d a k i p a y l a r , s r a s y l a ~ 2 2 . 8 , ~ 1 9 . 1 , ~ L O . 4 , %6.1 Te %5e5 o l m u t u r .

B a t Almanya 1980 y l n d a y a p t ~ 65.597 ton (%33.5) b a


10/66

-5-

l u n d u u en eski blgelerden bir i kabul edilmektedir (Grane1966) Q A r c l n ok eski a l a r d a n bu yana Anadolu i n s a n n n u r a s o l d u u arkeolojik k a z l a r d a n da a n l a l m a k t a d r . retim ve tketim a l k a n l k l a r o u n l u k l a gelenekselolan Trkiye, a r v a r l ve toplam bal retimi b a k m n d a n d n y a n n nde gelen lkelerinden bi r id i r (Tablo 2)0 Ancak, eskiyeb a l l k , d e i i m i

veg e l i m e y i y a v a l a t t n d a n

lkemiza r

c l k b a k m n d a n o l m a s gerel{en dUzeyin gerisinde k a l m ~ t r o 1980 y l i s ta t i s t ikler ine gre 20228 0 000 adet toplam o r l kovan v a r l n n 900 0 000 adedi, (%40 0 4) denetime ve retimi l e m l e r i n e izin vermeyen d k verimli i lke l k o v a n l a r d rBu durum kovan b a n a y l d a 1103 kg o gibi d k b ir verimina l n m a s n n b a l c a nedeni o l m a k t a d r . Trkiye'nin a r v a r l , bal ve balmumu retimi ve kovan b a n a bal verimi i le y l da k i i b a n a - bal tketimi Tablo 3'de g s t e r i l m i ' t i r o Tablo 1 , 2 ve 3 birl ikte i n c e l e n d i i zaman Trkiye' nin


11/66

Tablo 3. TUrkiyetde 1975-1980 Y l l a r Kovan V a r l l e Bal ve Balmumu Uretimd l k e l Modern Toplam Bal Ki Bs n a Ba l Mumu Bal

Y l l a r Kovan Kovan Kovan Uretjmd Bal TUketimi Uretim Kg!(000 Adet) (000 Adet) ~ O O O Adet) (Ton) kg. Ton Kovani1975 1 0 055 918 10973 21.250 0.511 1.712 10 08 chi1976 10608 . 10019 2.027 240061 0 0536 1.762 11.51977 989 1.157 20146 21 0653 00516 1.825 10.11978 941 10106 2.047 21.671 0 0 503 1.746 10061979 10227 918 20145 26 0059 0 0493 2.028 12.11980 900 l o ~ 2 8 2.228 25.170 00280 20110 1 o ~ Kaynak: TUrkiye s t a t i s t i k Y l l l 1 ; 1981


12/66

-7-

o l m a s , teknik i lerlemelerin ve Uretim teknolojisinin z a m a n n da izlenememesi ve u y g u l a n a m a m a s gsteri lebi l i r (Akbay 1982)0

l e r i Ulkeler Uretim a r t n a ynelik a l m a l a r n ncel ikle ana a r zerinde y o u n l a t r m l a r d r o Gerekten de, bira r ailesinin p e r f o r m a n s ana a r s n n k a l t s a l ve f izikselnitel ikler i i le d o r u o r a n t l d r o A r l a r n bireysel ve toplu d e v r e n m l a r , y a a m a gUcU, a l k a n l , s a l d r g a n ya dauysal o l u u , o ~ l vermeye ve y a m a c ~ 1 1 ~ 8 e i l i m l e r i , petekrme y e t e n e i iklim k o u l l a r n a uyumu ve h a s t a l k l a r a dayan k l l gibi birok zell ikleri ,ana a r n n ve i f t l e t i i erkek a r n n dllerde y a n s m a s d r .

A r ai lesi , d o a l o l a r a k , o u l vermek Uzere, verimsiz y a LL ana a r s n d e i t i r m e k ve herhangi b ir nedenle k a y b o l m u ana a r n n yerine koymak a m a c y l a ana a r Uretmektediro Ko-vanda uygun y ~ v r u var ise , bu mUmkUn o l m a k t a d r . Fakat, yumurtlama sezonu d n d a d o a l yolla ana ar1 Uretimi mUmknO l m a d n d a n , ana a r n n lmesi i le a i le , ana arlBlZ kalmakta


13/66

-8 -

v a r l n n a r t r l m a s n d a Ulkemiz a r c l a r o u n l u k l a o u l vermek Uzere h a z r l a n a n ana a r yUksUklerini k u l l a n m a k t a d r . Bylece, teknik a r c l 1 3 k t a istenmeyen zell ik generasyonlarboyu devam etmekte, verim giderek a z a l m a k t a d r .

Ana a r n n mrU ortalama 5 y l olmakla birl ikte ekonomiktimrU, k o u l l a r a b a l olarak 1 veya 2 y l o l m a k t a d r A r c n n a r l a r n d a n g e r e i gibi y a r a r l a n m a s , k o v a n l a r n d a gen veUretken ana a r b u l u n d u r m a s i le mUmkUndUr .. Bu nedenle, yumurt-ldhmevsimlnin uzun o l d u u s c a k blgelerde her y , daha so-

blgelerde ise 2 y l d a b ir ana a r n n d e i t i r i l m e s i ge-rekmektedir (Jokert ve Shaw 1960)0 Gen, hareketli ve Uretkenb ir ana a r . y a l olandan daha fazla ve daha h z l yumurtla-makta ve byle ana a r y a sahip a r ai les i ise o u l vermeyedaha az e i l i m l i o l m a k t a d r (Cale 1966).

A r l a r n k l a t l m a s . kovanlarda stok bal b r a k m a ve ek.

besleme z o r u n l u l u u , k o v a n l a r n k l a k l a r a t a n m a s veya bu-yerde koruma nlemlerinin gibi


14/66

-9-Sne1grove (1943)'8 gre, y a l n z Uretimde d e i l , h a s t a l k l

a r a i l e e r i n i n tedavisinde de ana a r n n d e i t i r i l m e s i e t-ki l i o l m a k t a d r zellikle Nosema ve b a z yavru U r U k l U hast a l k l a r n a k a r aileye gen ve s a l k l ana a r n n verilmesiolumlu sonu vermektedir o

Teknik a r c l n a n a l a r n a uygun olarak, kapasite a r t r m n n d o a l o u l yerine y a p a y o u l yntemi i le y a p l m a s , mevsimsiz ana a r d e i i k l i k l e r i n d e n veya k a y p l a r n d a n zarargrUlmamesj, a r ai le ler i a r a s n d a bir r n e k l i i n s a l a n m a s ve a r l a r n is teni len zel l ikler ynnde g e l i t i r i l m e s i , ancakana e r n n gerekli o l d u u zamanlarda n a l a n a b i l m e s i i le mm-kUn o l m a k t a d r . Bu da. ana a r retiminin denetim a l t n a al1nm a s n zorunlu k l m a k t a d r

Kontroll ana a r ~ e t j m a l m a l a r 19. y z y l n son y l l a r n d a b a l a t i l m t r . O y l l a r d a g e l i t i r i l e n ve b a l c a l a r olan Alley, Miller, Hopkins ve jay Smith yntemleri, i l e m l e


15/66

-10-

Ye bunlar ierisine a l a d l a r v a l a r retim ai lelerine vererek ana a r retmeyi b a a r m t r . BugUn, a r c l i l e r iUlkelerde r k belirleme a l m a l a r t a m a m l a n m ve ekonomdkb u l u n a n l a r n ana a r l a r eaf ve melez olarak ez konusu yntemle byk s a y l a r d a retilerek herhangi b ir kltUr h a y v a n gibi ulusal ve u l u s l a r a r a s t icaret in m a t e ~ y a l i durumuna get i r i lmi t i r . Avustralya, Avusturya, A.BoD ... ve s.soe .Bo dnyaana a r t icaret ini elinde tutan lkelerdir. AGBoDo'de 1975y l n d a lke iinde ve d lkelere b ir milyon adet ana a r s a t y a p l m t r (Tucker 1980).

TUrkiye'de h e n U ~ r k belirleme a l m a l a r o l m a d gibia r c l n d i e r k o n u l a r n d a da bilimsel a l m a l a r yok denecek kadar a z d r " Ana a r retimi i lk kez p l a n ~ ~ ; Q i m d e ToK.V.na a i t b ir projede ele. a l n a r a k uygulamaya g e i l m i t i r . a r m ve Orman B a k a n l ' n a b a l Ardahan A r c l k retme s t a s y o nu'nda da kk apta retim y a p l m a k t a d r . Fakat bugne kadar


16/66

-11-

i le yumurtlama h z a r a s n d a k i i l i k i l e r a r a t r l m t r o B ~ y l e c e ana a r n n k a r l 1 n 1 n b ir seleksiyon ltolarak k u l l a n l m a o l a n a incelenmi t i r o

Bugne kadar ana a r n n n i t e l i i zerinde y a p l a n a r a t r malarda, lt olarak y u m u r t a l k l a r o l u t u r a n yumurta tp(ovariole) s a y l a r a l n m b u l u n m a k t a d r . Fakat zelliklefazla s a y d a rnekle a l l d n d a , bu yntem ok zaman al1-01 ve yorucu o l m a k t a d r

Bu duruma bir k o l a y I k getirmesi a m a c y l a ; yumurta tps a y s n a b a l olarak y u m u r t a I k a r l n n d e i s c e i vars a y l d n d a n , bu a r a t r m a d a ana a r n n dl verim y e t e n e i ls olarak y u m u r t a I k a r l i a l : . n m t r o i lk defa bu a r a t r m a d a denenen bu yntem, bu a r a t r m a y a , ori j inal b ir a r a

rma ni t e l i i n i k a z a n d r m a k t a d r


17/66

-12-

2. TERATR B L D R L E R Kontrollu ana a r retiminde, yksek nitel ikl i ana a r l a r n

elde edilebilmesi ncelikle kovan ii k Q u l l a r n a b a ~ d r v e a r ailesi ya o ~ l verme z a m a r n d a k i gte t u t u l m a l , ya daane a r s . b r a k l m a l d r D o ~ o ~ l dneminde a r ailesis a y s a l b a k m d a n en k a l a b a l k dzeydedir ve a r st ve balmu-mu bol miktarlarda retilmektedir. Bu dnemde erkek a r nUfusuda k a l a b a l k t r (Eckert ve Shaw 1 ~ 6 0 ) o

Doolitt l . (1882). retim ailelerini o ~ l vermeye h a z r l a n maya zorlama i le retilecek ana a r l a r n , hangi yntemle ret i l i rse Uretilsin, d i ~ e r zamanlarda Uretilenlerden daha yUk-sek nitel ikl i o l d u k l a r n s a v u n m u t u r . jordan (1960) ve Bil.ah(1963)'da o ~ l vermek Uzere d o ~ a l olarak retilen ana a r l a r n ba,ka YOllarla elde edilenlerden daha a r o l d u u n u g e t e r m d -lerdir .


18/66

-13-

r1nin gUcUnUn nemli b ir etkiye sahip o l m a d n b e l i r l e m i t1ro Abdallatif (1967) i ve d evre k o u l l a r n n , ok ktUo l m a d ~ sUrece, Uretim Uzerinde etk i l i o l m a d n g s t e r m i t i r . A r a t r c , balmumu Uretimini s a l a y a c a k kadar nektargirdisinin bu iin yeterl i o l a c a n b e l i r t m i t i r .

K mevsimdde ktU hava k o u l l a r n n gen ana a r l a r n i f t l e m e u u u n u e n g e l l e d i i (Laidlaw ve Eckert 1962) s a v n a k a r l k , Taber I I I ve Poole (1974) ItktU h a v a t l n n a s I n d a i f t l e m e y e engel o l m a d / n t a k a t ~ o l e n toplamaya iz in vermed i i n i i le r i s U r m U l e r d i r . A r a t r c l a r k k o u l l a r n d a daana ve erkek a r y e t i t i r i l e b i l e a e i n i ve b a a r l i f t l e m e den sonra yavru U r e t i l e b i l e c e i n i g s t e r m i l e r d i r . A r a t r m a da, a y r c a polen i le beslenen a r aileler inin -6 oe'de erkeka r l a r ldUrmedikleri, Uretim ve i f t l e m e iin gerekli"iyi beslenmiqlik" k o u l u ek polen beslemesi i le k a r l a n a b i l d i i takdirde y l boyu her tUr a r n n y e t i t i r i l e b i l e c e i


19/66

-14-

l a n a b i l e e e 1 n i g s t e r m d t i r o Ana e r retiminde, ana a r s z b i r a k l m retim a i le le r i -

nin k u l l a n l m a s y a y g n b ir u y g u l a m a d r ve ana a r yUkstiklerib a t a n sona kader tek ailede y a p l a b i l e c e i gibi bu i l e m , ik ia a m a l da olabilmektediro Birinci a a m a d a , yavrulu temel ykeUkler, tmyle gen a r l e r d a n o l u t u r u l a n ana a r s z ai le lert a r a f n d a n ~ r t i l m e y e b a l a n m a k t a , ikinci a a m a d a 24 saat sonrae k t e r l d k l a r ana a r s z g a r a i le k U l u k a l a h a p s e d i l m i ailelerde ykeUk rUmU t a m a m l a n m a k t a d r (Smith 1967, Cale 1966.Eckert ve Shaw 1960, Snelgrove 1 ~ 4 3 ) o

Leidlaw ve Eekert (1962), ana a r y k s U U y a p m n n a y n ena e r s z ailede b a l a t l p b i t i r i l e b i l e c e i n i ve t icari dU-zeyde retim a l m a l a r n d a bu y ~ n t e m i n tercih e d i l d i i n i bi l -di rmi l e r d i r .

Eokert ve 3haw (1960), her ik i a a m a n n ana arl11 ailedeb i r l e t i r i l e b i l e c e i n i , ancak b a l l k t a reti len ana a r l e r n


20/66

-15-1UksUk y a p m n n e n g e l l e d i i n i . Butler (1967) i se , ana a r e . r o m o n l a r n n hem ana a r : yUkstiklerinin y a p m n t hem de yea! ana a r l a r n k n , yUkskleri paralayarak engelledi-

g e t e r m i l e r d i r o Ana a r n n , ana a r retimi zerinde ki etki lerini a r a t r

_ k Uzere Lenaky (1971), birinde ana a r n n z g a r a i le kuluk a l k blmesine h a p s e d i l d i i ve d i e r i n d e ana a r n n tmUyle~ . g U r o l d u u iki grup ana a r l Uretim ailesi k u l 1 a n m t rBer 1.ki grupta elde edilen kabul o r a n l a r n n birbirine y a k n

, s r a s y l a %63 ve %60. ana a r n n d a m z l k yavrularla,ak'ln ' t e m a s n n durdurucu etkisi o l m a d n ve zgr ana ar l -11. 8ilede her y a t a k i yavrunun tUm erevelere d a l m 01-_ a nedeniyle yavrulu ereve ve gen a r d e s t e i n i n gerekMdi l in i gstermeJ{tedir. Ancak, bu tip retim ailelerindeb a p r o r a n . ailenin en az 20-30 erevelika r nUfusunun k a l a b a I k ve yavru m i k t a r n n az o l m a s ve az


21/66

-16-

bildirdiklarine gre Dooli t t le , d o a l lUlere uygun olarakh a z r l a d a h a p k a l p l a r l a e r i t i l m i balmumundan temel yUk-stikler y a p m ve b u n l a r b ir t a Uzerine dizerek ilerini a r sUtU i le s l a t m t r o H a z r l a n a n bu yUksUklere d e m z l k a i la -

a l d ~ 36 saat ve daha az y a l i i a r l a r v a l a r n a l a m , daha sonra b u n l a r b a l a t ~ aileye v e r m i t i r . K a p a t l m , ane a r yUkatiklarinden ana a r l a r n k l ve i f t l e m e leri ktiUk kovanlarda s a l a n m t r o

Laidlaw ve Eckert (1962)'e gre a l a m a s r a s n d a temelyUkstiklerin s l a t l m a s n d a k u l l a n l a n a r sutu, l a r v a n n a i n e s i n d e n k u r t u l m a s n k . l a y l a t r m a k t a , i l e m l e r s r a s n d a k u r u m a s n nlemekte ve gerekli besinleri s a l a m a k t a d r

Bodolanova (1914), a l a m a n n b ir damla a r sUtU i le b i r -l ikte y a p l m a s s o n u c ~ elde edilen ana a r l a r n , byle a l a n mayanlardan 2p mgo daha

a r O l d u u n u belirtmektediro Temel

yUkstiklarin saf a r siltU i le s l a t l m a s sonucu %9303 kabul


22/66

-17-

U re eeilenlare bu eUrede daha fazla a r sutu verilmekte vearl eUtU i le beeleme, yUkeUkler k a p a t l n c a y a kadar devam e t-mektedir (Laidlaw ve Eckert 1962)0 eale (1966)'e gre, anae r yUkeUklerine, k a p a t l m a d a n nceki 24 eaat ierisinde, i i a r l a r t a r a f n d a n 3500'den fazla b a k m y a p l m a k t a ve a r eU-tU d o l d u r u l m a k t a d r o Ana a r p u p l a r ~ yUkeUkler k a p a t l d k t a n i t ibaren 12 eaat daha beslenmeye devam ederek a r l k kazanm a k t e d r l a r

Ek beeleme Uretim ailelerinde a r eUtU ve balmumu Uretimini a r t r m a k t a d r ve ek b e e l e m e n i ~ a l a m a d a n 3 gUn nce b a layarak yUkeUkler k a p a t 1 ~ n c a y a kadar sUrdUrUlmesi nerilmektedir (Szebo 1977, Taber r r ve Poole 1974, Lensky 1971,Abdellatif 1967, Beylevald 1939)0

Ana a r n n b a z f jziksel nite l ikler i , l a r v a n n a l d besin m i k t a r n a b a l d r ve y a i le ters o r a n t l olarak d a i mektadiro Orei-Pel (1957), Uretim aileler inin y a tercihleri


23/66

-18-

-ikilamanx t e k n i i n i k u l l a r m u t r . Buna gre, t e r n . . e yUksUkle-' " tlnce larva a l a n m a k t a , 24 saat sonra kabul edi Ien larvalara t l a r a k yarlerine gtlz dibi i le bir l ikte kesilerek h a z r l a n a n yumurta diskleri b i r i k m i a r st yzeyini bozmayacak e k i l de yUksk ierisine y e r l e t i r i l m e k t e d i r . A l a n a n y u m u r t a l a r n y a c;nemli bUlunmu,tur o Kabul o r a n n n yUksak o l m a s i in48 saatten daha y a l yumurtalar seilmeli, ancak a t l a m a s y a k n olanlar k u l l a n l m a m a l d r (Orei-Pal 1960).

Nitel ikl i ana a r retiminde, k u l l a n l a n l a r v a l a r n y a da nemli b u l u n m u t u r . 24 eaat ve daha az y a l l a r v a l a r n hem kabul edilme o r a n l a r yUksek olmakta,hem de bunlardanelde edilen ana a r l a r , yumurta' k l l a r d e n sonra en fazla l k l a r l n a sahip o l m a k t a d r l a r (Harp 1973, Lensky 1971,Woyke 1%7 .ve 1971, . Cale 1966) o

D a m z l k materyalin a l a n d temel yksklerin boyutlar n n ana a r n n k a r l n ve kabul o r a n l a r n etki le-


24/66

-19-

rden elde edilen ana a r l a r n k l a r l k l a r dahazIa olmu t u r o Ana e r n n k l a r l o u n l u k l a b ir nitel ik ls

olarak kabul edilmektedir va a r ana a r l a r d a yumljrta tpU(ovarioles) saY191 daha fazla o l m a k t a d r .

Woyke (1971), ana a r n n a 1 r l i le yumurta tp s a y s a r a s n d a d o r u i l i k i s a p t a m ve vcut a r l 1 n n seleksiyanda b ir kri ter olarak k u l l a n l a b i l e c e i n i v u r g u l a m t r o D o a l i f t l a m e d e ana a r n n s p a r n a t o r b a s n d a (spermatheca)bulunan sperms s a y s torba hacmi i le d e i m e k t e d i r ve d a m z I k yavru y a a r t t k a torba hacmi klmektedir. YumurtatpU s a y s da a l a n a n yavru y . a i le ters ynde d e i m e k tedir . Woyke (1967), Zhdanova (1967), Avetisyan ve ark Q (1967),Bilash (1963 ve 1964), Boch ve Jamieeon (1961), Hoopingarnerve Farral' (1959) ve Weaver (1957)tin b u l g u l a r da bu i l i k i yi desteklemektedirler o

D i ~ e r yandan Weiss (1971) ve Evkert (1934 ve 1937) ana ar1-


25/66

-20-

s l l Uzerinde d u r m u t u r o Yumurtlama h 1 z n n saptanmas1nda Fresnaye ve Lensky (1961);YUMurta ve larvalardan o l u a n yavru a l a n n 1 n elips kabul edi l -mesini ve uzun ve k s a eksenlerin lUlerek elips alan formli le hesaplanmas1n1 n e r m i l e r d i r . Gzlem, kontur ve el ips yntemlerinin isabet dUzeyleri Uzerinde yap1lan sz konusu kar l a t r m a l a r a t r m a d a en d o r u sonucu kontur yntemi verm i t i r . Yavru a l a n gerek boyutlarda y a l k a t Uzerine iz i l -m i , daha 60nra planimetre i le alan l U l m U t U r . Anoak, fazlazaman kaybettirmesi ve erevelerin a r l a r d a n temizlenmesig e r e i yntemin u y g u l a n a b i l i r l i i n i a z a l t m a k t a d r Gz a l k a n l gerektiren gzlem yntemi kaba sonu verirken, elipsyntemi %1303 hata i le g e r e e en y a k n lmleri v e r m i t i r . Bu yntemin, d i e r iki ynteme gre, uygulamada s t n l ar1-lar1 rahats1z etmeden ve abuk yap1labilir o l m a s , dezavanta-j1 ise fazla rakamla h e s a p l a n m a s O l d u u b i l d i r i l m i t i r .

Y u k a r d a bel i r t i len a r a t r m a l a r d a g r U l d U U zere ana ar1-. n n n i t e l i i n i n belirlenmesinde yumurta tpu s a y l a r kulla


26/66

-21-

~ T E R Y A L VE YNTEM).1.. Materyal) .1.1. H a ; r v a MateryaliDIlee.ede, T a r m ve Orman B a k a n l t na ba l Ardahan A r c

l k Uretme s t a s y o n u ' n d a n s a l a n a n Kafkas r k , - ! . m e l l i f e r a a r materyali k U l l a n l m t r .

3.1.20 Kovan MateryaliDenemede, 10 gereveli standart Langstroth k o v a n l a r kul

l e n i l m a t r o Yeterli s a y d a r u e t kovan a a l a n a m S Q i instandart kovanlar, blme t a h t a s i le d a r a l t l a r a k Ster erevelik 9 i f t l e t 1 r m e k o v a n l a r o l u t u r u l m u t u r .

30103. A l a m a Gerekeleri301.301. Temel YUksUk ve A9tap Destek

.Saf bs lmumundan fabrikaayon olarak h a z r l a n m 10 mm. a p .Te 12 mm. d e r 1 n : i olan. temel yUkskler ve 17 mm. a p n d a ve10 mm. y k s e k l i i n d e k i a h a p destekler k u l l a n l m t r .


27/66

-21-l . MATERYAL VE YNTEM3.10 Materyal3.1.10 Hayvan MateryaliDenemede, T a r m ve Orman B a k a n l ' n a b a l Ardahan A r c

l k Uretme s t a s y o n u ' n d a n s a l a n a n Kafkas r k . - ! . m e l l i f e r a oeucasica, a r materyali k U l l a n l m t r .

301.2. Kovan MateryaliDenemede, 10 ereveli standart Lengstroth k o v a n l a r kul

l a n i l m t r . Yeterli s a y d a r u e t kovan s 8 l a n a m a ~ l iinstandart kovanlar, blme t a h t a s i le d a r a l t l a r a k 5'er erevelik i f t l t i r m e k o v a n l a r o l u t u r u l m u t u r .

A l a m a Gerekeleri30103.10 Temel YUkaUk ve Ahf8P DestekSat balmumundan tabrikaayon olarak h a z r l a n m 10 mm. a p

.ve 12 mm. d e r i n l i i olan temel yUkskler ve 17 mm. a p n d a ve10 mm. y k s e k l i i n d e k i a h a p destekler k U l l a n l m t r .

)01.) .2. ve Kalemi


28/66

-22-

3.102030 T a y c ereve ve Ykstik t a l a r A l temel yksklerin d i z i l d i i t a l a r n retim ai181e

rine verilmesinde, ereve boyunda olan t a l a r n tu t turula-. .

b i l , c e i biimde d e i t i r i l m i standard Langstroth erevelerk u l l a n l m t r .

A l a m a i l e m l e r i n d e k u l l a n l a n gereler b ir arada e k i l l ' t e grlmektedir.


29/66

-23-

301 0 40 Ana A r KafealeriAna a r ykatiklerinin ana a r k n a kadar ettivde ku1u

ka edilmeleri , k a n ana a r l a r n s a k l a n m a l a r ve yeni ai le le-re verilmelari a a m a l a r n d a ana a r kafealeri k u l l a n l m t r o Alley kafeslerinden (Pel let t 1945) uyarlanan ve 4 cm x 6 cmx 205 cm b o y u t l a r n d a olan bu kafesler zerinde, k a l n l n a a l m 4 cm x 205 cm b o y u t l a r n d a el ips b ir delik i le k s a duvardan bUyk: d e l i e a l a n 107 cm ' a p n d a yuvarlak bir delikbul u n m a k t a d r o Ana a r y k a U n ! l s a r k t l d ve ana a r n n d o l a t b o l u k uygun gzenekli bir te l i le k a p l a n m t r ( e k i l 2) o


30/66

-24-

3.1050 Kuluka D o l a b ~ retim k O Y a n l a r n d a n a l n a n k a p a t ~ l m ana a r ~ yUksUkleri

k a kadar ve ~ k a n ana a r l a r gerekli veri ler in t o p l a n d zamana kadar e k i l 2t de grlen NUva EN 400 t ip i s kont

rollu etvda s a k l a n m l a r d r o 301 0 6 0 T a r t GereoiAna a r l a r n k a r l k l a r n n s a p t a n m a s ve kesilerek

k a r t l a n y u m u r t a l k l a r n n t a r t m l a r , 001 mgo d u y a r l Sartorius marka 2842 t ip i anal i t ik terazi i le y a p l m t r o

301.10 Kesim GereleriAna a r y u m u r t a l k l a r n n k a r t l m a s a m a c y l a kesimler,

80 X bUyUtmeli ve Nikon marka SMZ-2 t ip i Stereomikroskop a l-t n d a y a p l m ~ t r o Kesimde ve y u m u r t a k l a r n a l n m a s n d a hassas makaa ve pinaetler , boyama ve y k a m a i l e m l e r i n d e ise meti-.len mavisi ve f izyolojik su k u l l a n l m t r

3.20 Yntem30201. Deneme P l a n


31/66

-25-

t a b l o 4 . Deneme FIamTekerrr Uretim Kovan KapsamJ. A l a n a n Gruplar S a y s Ailesi Yateryal1 ) Ana a r I K u l u k a l k B a l l k ; Yumurtaana a r z g a r a s ; 20 ereve2 ) Ana a r l K u l u k a l k + B a l l k ; .lArvaana a r z g a r a s ; 20 ereve.3 ) 'na a r . z K u l u k a l k ; Yumurta10 ereve4 :3 Ana a r 8 z K u . l u k a l k ; Ia"a10 ereve) .2 .2 . Deneme SresiDeneme, U 3 g u l a m a s 1 Nisan 1981 tarihinde b a l a m ,

23 Ekim 1981 tarihinde sona e r m i t i r . Ana a r retim a l ~ m a l a r , kovan h a z r l k l a r n izleyen M a y s a y n d a t a m a m I a n B U , yavru a l a n lUmlerine ise , Haziran a y n d a b a l a n a r a k yavrua l a n n n g r l m e d i i 23 Ekim tarihine kadar s r d r l m t r .

UretimK o v a n l a r n n H a z r l a n m a s 3.2.3.1. Ana A r l ; Uretim K o v a n l a r


32/66

-26-

302.).20 Ana A r 8 z Uratim Kovanlar!Y a k l a k a y n gUte bulunan 6 ailenin ana a r l a r , z r i n

" b u l u n d u k l a r e r e v e l e r . birl ikte r u e t kavafilara a l n m l a r ve ailelerine geri verilinceye kadar burada k o r u n m u l a r d r o Yeterli a r ve y a v r ~ a sahip olmayan ai le ler yavruve a r a k t a r l a r a k g U l e n d i r i l m i l e r d i r o

) .2 .4 . Da l l l . z l k A i l A l a m a p r o r a a u n a u y g w ;ra,iaj'8Vrl.l" . la bilmek zere tek

k e t l bir aile d a m z l k olarak s e i l m i t i r . Ana a r . z g a r a i l kovan d u v a r a r a s n a konulan 3 ereve k a b a r t l m p e t k zerine hapsedilerek y u m u r t l a n m s s 8 a l a n m t r o Yumurtlamab a l a n g o izlenerek d a m z l k yavru y a b e l i r l e n m i t i r . Da-m z l k aile ) gn boyunca bir l su ve bir l e k e r d e n haz r l a n a n u r u p ile b e s l e n m i t i r o

3.2.5. . A l a 1 l 8 e m l e r i 3.2.5.1. Larva


33/66

-27-Her yUkBk t a s o a 13 adet temel yket! k, a h a p desteklerbir l ik te , e r i m i be lmumu i le y e p t r l m ve her t a m a

erevesine 2 t a olmak zere, a r l a r a n a s z l a ve temel,tikstiklere a l t r m a k a m a c y l a (johansson ve johonsson 1973),her retim ailesine 26

a r temel yUkstik

b o olarak

v e r i l m i t iro l e d e n sonra n u m a r a l a r saptanan t a m a ereveleri a i l . -

lerden a l n m l a r , a y a zamanda d a m z l k kovandan 24 saat y a l a r v a l a r n b u l u n d u u ereve i le b i r l ik te , t a b a n su pa

kUrtUlarek n e m l a n d i r i l m i a o d a s n a t a n m l a r d r e Odac a k l 25 0 C d o l a y n d a b u l u n d u u iin a y r c a s t m a g e r e i d ~ u l m a m t r o D a m z l k ereve ve a l ykekler, t a n m a l a r s r a s n d a . l a r v a l a r n k u r u m a l a r n nlemek a m a c y l a s lak havlu i le s a r l m l a r d r o

Temel y k s ~ l e r , nce 1 : ) o r a n n d a s u l a n d r l m a r sti le ince bir f r a k u l l a n l a r a k s l a t l m l a r d r o A i n e s i y o r d a m y l a b u l u n d u k l a r gzlerden a l n a n 24 saat y a l larvalar , temel yksklere a l a n m l a r d r K v r k duran larva la -


34/66

ift!rifiiri1

-28-

3.20502. Yumurta A l a m a Yumurta a l a m a d a ikileme yntemi k u l l a n l m t r (Orsi

Pal 1958)0 Bu yntemde, nce larva a l a n a n temel yksklerden kabul edilenlere 2 gnn d o l d u r m u yumurtalar a l a n m a k t a d r o

TUm retim ailelerine larva a l a n m a s n d a n 24 saat sonra.yumurta a l a n a c a k 3 ana a r l ve 3 ana a r s z kovaadan a l nan t a m a ereveleri teker teker- a l a m a o d a s n a get i r i l -m i l e r d 1 r . k i gn y a l y u m u r t a l a r n b u l u n d u u d a m z l k ereve de a r l a r d a n temizlenerek a l a m a o d a s n a g e t i r i l m i ves c a k bir b c a k i le , ik i par t i a l a m a y a yeter l i s a y d a yumurta bulunan bir para buradan keailerek k a r l m t r Bu par a n n ik i yznn petek gz ~ r ~ r s c a k b a k i le yumurta seviyesine i n d i r i l m i t i r ( e k i l 3). Daha sonra. yumurtalarb u l u n d u k l a r gaz t a b a n l a r i le birlikte a kalemi y a r d m y l a kesilerek diskler h a z r l a ~ t r o Bu i l e m a r a s n d a yurnurta


35/66

e k i l 3. D a m z l k y u m u r t a l a r t a y a n petek p a r a s .

3.2.6. Ana Yksklerinin H a s a t , Kuluka Edilmelerive k ~


36/66

- ) 0 -

e k ! 4. Hasa ta ha r ana a r yks kler i ..

k a b a l a m a s y l a bir l ikte ortam s c a k l a z a l t l m veana a r l a r )2oC ve r ~ 0 - 5 0 b a l nemli ortamda 1:1 o r a n n d a k i su-bal k a r m y l a beslenerek y a a t l m l a r d r (Weies 19670 )


37/66

-Jl-

J0207. Yeni Ailelerin O l u t u r u l m a s Yeni ai le ler , blme t a h t a l a r i le b l n m standart

LBngstroth k o v a n l a r n d a , bal , polen ve her y a yavrunun bulund u u a r l 1 ereve, k a b a r t l m h a z r 2 ereve ve 2 temelpetekli ereveden o l u t u r u l m u ve kovan b a n a 1 l i t re vey a l n z bir kez olmak zere 1:1 o r a n n d a h a z r l a n a n e k e r rubu i le b e s l e n m i l a r d i r . Ana a r aileye, a z J o r a n n d a bal-pudra e k e r i k a r m i le h a z r l a n m macuni le k a p a t l m kafeslerde, yavru a l a n zerine y e r l e t i r i l e rak v e r i l m i t i r (Snelgrove 194J)0 Ana a r l a r n i f t l a m e l e r i ve yavru a l a n lUmleri a y n ailelerde y a p l m t r . J.2.8. Kesim ve Y u m u r t a l k l a r n T a r t l m a s k a r l k l a r n a .gre hafif ve a r olarak ik i gruba ay

r l a n ana a r l a r d a n 20 e r ana a r kesim iin k u l l a n l m t r . Kesim, k l a r n d a n 8 gn sonra y a p l m t r Bu sre ana a r


38/66

-32-

ken y u m u r t a l k l a r beyaz kalmakta ve kolayca grlebtlmektedir.K a r n z a r ve d i ~ e r doku ve organlardan tamamen temizlenen

y u m u r t a I k I a r , yumurta k a n a l n n b a l A n g n o k t a s n d a n kesilerek ince b ir pinsetle emici b ir k a t p a r a s zerinde vek a t l a bir l ik te t a r t l m l $ l a r , sonra k a t d a r a s d l e r e k y u m u r t a l k a r l k l a r s s p t a n m t r o

Ana a r kesimleri stereomikroskop a l t n d a , parafin doldur u l m u petr i k u t u l a r zerinde ince b ir makas i le y a p l m t rDenemede elde edilen ana a r l a r d a n b a k a trl k u l l a n l f ~ l a r sz konusu olmayan 50-60 adedi, kesim a l t r m a l a r a m a c y l a kullam l m $ l a r d r o

3Q 2 0 90 Yavru A l a n l a r n n llmesiYeni o l u t u r u l a n ai lelerde 10 a r ana a r d a n 8 'i ve 10

haf i f ana arJC!an da 7 ' s i i f t l e e r e k yumurtlamaya b a l a m 1 l a r d r . D i e r l e r i n i n kaybolma nedeni g z l e n e m e m i t i r . lmler15 kovanda h a f t a I k a r a l k l a r l a y a p l m t r

Yavru a l a n l a r , e l ips yntemine gre, k s a ve uzun aplar ,"


39/66

. ....

-33-


40/66

-34-

Tablo 10'da veri len variyana anal izi s o n u l a r n n eldeedilmesinde

Yi jk :: m+8i+bj+eijk (m, genel k a r l o r t a l a m a s ; 8i t retim ai le ler inin ana a r l veya ana a r s z o l u u ; b j tb a l a n g materyalinin larva veya yumurta o l u u ) model denklemine uygun normal denklemler m, 8 ve b iin z l m t r ; 27162.8 :: 159 m + + 7982 + a O l b + 58b2 o o Q o Q o o o o (1)l38l0 Q 5 = 80 m + 8081 + + 32b2 o o o o o o o (2)1335203 :: 79 m + 798 2 + + 26b2 o o o o o (3)l56l7 Q 8 :: 101 m + 4881 + 5382 + 1 0 1 b o o o o o Q o (4)11545.0 : : 58 m + 3 2 s + 2682 + 58b2 o o o o o o (5 )(m: 176.84 mg, a1: 0 23 , 82 : -0 0 23, b : -22 0 17, b2 : 22 0 17)


41/66

-35-40 A R A T I R M A SONULARI VE T A R T I M A 4 o 1 o Ana A r l OL up Olmama Durumuna Gre Ka bul Oranla401.1 0 Larva A l a m a y a l i ~ k i n SonularLarva a l a m a ynteminde, 3'U ana a r l 3 ' de ana a r s z olan 6 Uretim aileeine t her birine 26 adet olmak Uzere, top

lam 156 adet 24 eaat y a l i i a r l a r v a s a l a n m ve eldeedilen sonular Tablo 5'de v e r i l m i t i rTablo 5. Larva A l a m a Yntemi Uygulanan retim AilelerindeKabul O r a n l a r ve Bunlardan Elde Edilen Ana l r

M i k t a r l a r UretimAileler il ' e k e r r t l r e r A l a n a n Larva S a y s Ka bul EdilenLarva ' B a y s Ka bul O r a n ,%C k a n Ana A r S a y s A l a m a R a n d m a n , %

Ana A r l 426 26 26 78 2624 17 19 60 2692 0 3'6504 7301 76 0 9 10019 14 15 48 21

Aga A r s z 2 626 2621 2080 0 8 76 0 916 16

TOPa78678509,53

-36-


42/66

ai leler inde elde edilen k a b u l o r a n , Lansky (1971)'nin bi ld i r -d i i %63 .3' den daha yksek dUzeydediro Ana a r s z U r e t i m kovanl a r t t e i l i k i n b ir l i t e ra t r sonucuna r a s t l a n m a n u t r o

4.1 .2 . Yumurta A l a m a y a l i k i n Sonular3 t U ana a r l ve J'U ana a r s z olmak Uzere d i e r 6 ai le

yumurtadan ana a r Uretiminde k u l l a n l m l a r d r o k i l e m e ytlntemine gCSre b i r i n C i a a m a d a a l a n a n l a r v a l a r n ai18181"06 kabul edilme o r a n l a r f a r k l o l d u u n d a n a l a n a n yumurta s a y l a

da f a r k l O l m u t u r . Yumurta a l a m a yntemine gre elde e -dilen bulgularTablo 6' da g s t e r i l m i t i r . Tablo ,6. Yumurta A l a m a Yntemi U y g u l a n ~ n Uretim AilelerindeKabul O r s . o . l a r ve. Elde Edilen Ana A r Miktarlarl.OrataAile le r i Ana A r l A : a A r z~ e l i e r r u r l e r i 2 j Topo 4 5 6 Top.A l a t t a n Larva S a y s Ka bul EdilenLarva S a y s A l a n a n Yumur-

26 2625 18

\ ta 8 ( l y 8 25 18A , l a m a O r a n . % 9601 6902

26 782020 6376 0 9 80.8

26181869.2

26232388.5

26 7816 5716 5761.5 73.1

-37-


43/66

tk i grupa r a s n d a k a b u l o r a n l e r b a k m n d a n g ~ r l e n

bu farkl l n Uretim ailelerinin ana a r l olup o l m a m a l a r n a b a m -l l k d u r u m l a r n n belirlenmesi iin y a p l a n b a m s z l k kontrol sonucunda, aradaki f a r k l l k i s ta t i s t ikse lo la rak nemsizb u l u n m u t u r o

402. A l a n a n Materyalin Larva veya Yumurta Olma DurumunaGre .. Kebul O r a n l a r

Uretim ailelerinin a l a m a d a k u l l a n l a n materyali ana a r II olup o l m a m a l a r n a b a l k a l m a k s z n kabul ya da reddetmelerine k a r n , a l a n a n materyalin kabul edilme dzeyleri d a m z l k y a v r u l a r n yumurta veya larva o l m a l a r i le nemli dereoede b a m l b u l u n m u t u r (P


44/66

i le hi bir b a a r s a l a y a m a z k e n , Jordan (1960) ikileme yntemi i le a l a d y u m u r t a l a r n y a k l a k y a r s n n kabul edi ld i i n i bildirmektediro

Deneyimler a r t t k a , yumurtadan ana a r retiminde kabul 0 -r a n biraz ykselmekle beraber, hi bir zaman larva a l a m a daki seviyesine u l a m a m t r . Orei-Pal (1958 ve 1960) y a p t a r a t r m a l a r d a tek a a m a l yumurta a l a d n d a 42 yumurtadany a l n z 6 ' s n n kabul e d i l d i i n i , ikileme yntemi i le ve 2 gUn-den daha y a l yumurta a l a d n d a ise 118 den l6)'no kabule d i l d i i n i b e l i r t m i t i r o Mitev ve Stoilov (1971) da ana a r tiretiminde Orsi-Pal yntemini d e n e m i l e r , fakat larva a l a m a yntemine k y a s l a %21 daha az s a y d a ana a r elde e t m i l e r d i r o

403. Ana A r k ~ n a l i ~ k i n SonularUretim k o v a n l a r n d a s r l a n a n ana a r yUketikleri k a ka

dar ettivde s ve nem kontrollu ortamda s a k l a n m l a r d r . k sonunda toplam olarak larva b a l a n g l 101 adet ve yumurta b a l a n g l 58 adet ana a r elde e d i l m i t i r o Bunlar k l a r n d a

-39-


45/66

Tablo 8. Gruplara(Yntemlere) Gre Ana A r l a r n k A r l k l a r n a l i ~ k i n Sonu21arretim Yntemi Kovan n k A . M g Q Max 41 lUn. S VNo rtsi

Ana A r l 1 13 19709t 6o 39 227 ol 152 41 6 2 ) ~ O 3 11.6-Yumurta 2 9 ,+200.b-5o 75 230 0 1 17704 11026 8.6lA 1 ~ I Q 2 t l ! 1 0 2 ~ o O 170 0 5 22.47 11 eJAna A r a z 4 lA 196 0 1t 8 Q41 241.9 144414 26 061 13.6-Yumurta 5 9 200 0 6t.9042 25509 168 0 3 28.26 14.1

6 1 20;2 41 1t.so 70 240. ) 176 41 1 2;003 1 1 . ~ Ana A r 1 7 15 15941 2t 5G24 19707 119414 20 0 30 12418- : a r v a 8 19 15306"4042 18608 123419 19029 12 41 6

1 5 : l o 4 . 6 0 ~ 6 199415 121 08 2J.78 15.5Ana A r s z 10 16 154Q2t 5Q84 19103 11002 23035 1501-Larve II 16 1580344158 188 41 1 136 41 8 18 41 33 11.612 21 1 5 0 o r ~ o ~ 6 1 7 o ~ 101.8 1 9 0 ~ 9 l ~ G J

Tablo 9. Ana A r l a r n k A r l k l a r n a l i k i n VariyansAnalizi Sonu21er;Variyesyon K a y n a Genel 158retim Aileler i A r s s

So Yntemler A r a s IIb. A y n Yntemdeki

K.TQ144108.5

13855.9 6 1 l 4 . r

-40-


46/66

lensbilrnesi i in a y r c a 2x2 faktr iyel dzene gre anal iz yap l m ve buna gre elde edilen .onuler Tablo lO'da v e r i l m i t iroTablo o . Ana A r k A r l k l a r B a k m n d a n Yntemler

A r a s Farka l i k i n Variyane AnaliziVariYasyon K a y n a GenelYntemler A r a s a)Ana A r V a r l Durumub ) B a l a n g ; . MateryaliDurumuc) Ana x Yavru n t e r a k siyonu

Yntemler i (xx) P


47/66

Tablo 110 Yumurta ve Larva B a l a n g l Ana A r l a r a l i k i n DelerlerB a l a n g rtSx l mg2ila :te!:lali n Max2 Min! S VLarva 101 154 062 ..04 19905 107.8 20 0 41 1302Yumurta 58 199.1:!:.2.99 25509 14404 22075 11 0 4a r a t r m a c t a r a f n d a n b i l d i r i l d i i n e gre. ana a r n n k a r l bir verLmlilik lt olarak kabul edilmektedir. Ay-

a r a t r m a c l a r . yumurta ve 12,24.48 ve 60 Baat y a l larvalardan ana a r r e t m i l e r , k a r l n n d a m ; u : k yavruy a i le aksi ynde d e i t i i n i ve yumurta b a l a n g l ana a r l a r n en a r o l d u u n u , sonra s r a s y l a 12,24,48 ve 60 saaty a t a k i larva b a l a n g l l a r n g e l d i i n i b u l m u l a r d r .

A r a t r m a m z d a elde edilen s o n u l a r n , bu a r a t r c l a r ta -r a f n d a n bulunan sonularla tam bir uygunluk g s t e r d i i ve yumurtadan r e t i l ~ n ana a r l a r n 24 saat y a l larvalardan eldeedilenlere gre daha a r o l d u k l a r grlmektedir. Bu durum onl a r n daha stUn ni te l ik l i o l d u k l a r n n bir gstergesi olarakkabul edi lebi l i r .

-42-


48/66

l i le a y n ynde d e i t i g i n i gstermektediro A y n Tablo'daverilen regresyon k a t s a y s da y u m u r t a l k a g r l g n n k a r l n a regresyonunun d o r u s a l o l d u ~ u belirtmektediro

404.20 Hafif A n a A r l a r Grubu k a r l k l a r n a gre en hafif olan ana a r l a r d a k

8 ~ r l i le y u m u r t a l k a r l a r a s n d a bulunan pozit i f lcorrelasyon i s ta t i s t ikselolarak nemli k m t r (P(O.Ol)o Yu-m u r t a l k a r l n n k a r l n a r e g r e s y o n w u n e i m i olanregresyon k a t s a y s da pozi t i f ve i s ta t i s t ikselolarak nemlidiro A r ve hafi f ana a r g r u p l a r n d a k a r l i le yum u r t a l k a r l a r a s n d a k i korreleayon VEl regresyon k a t s a y l a r '1'a blo 12' de bir arada v e r i l m i t i r . Tablo 12. A r ve Hafif Ana A r G r u p l a r n d a k A r l

l e Y u m ~ t a l k A r l A r a s n d a k i Korrelasyon veRegresyonGruplarA r Ana A r l a r Hafif Ana A r l a r (xx)

K a t s a y l a r r 1:. SrOo7791:.0.l737XX0.7911:.00174

00047OoOl05XXOo05;0001l6xx

-43-


49/66

4.5. Ana A r l a r n k A r l k l a r l e Yavru A l a n l a r A r a s n d a k i l i k i l e r

k a r l k l a r n a gre se i le rek yeni a i le le r in o l u t u r u l m a s n d a k u l l a n l a n 10 haf i f va 10 a r ana a r d a n bi r inc i gruptan 1, ik inc i gruptan da 8 ana a r i f t l e e r e k yumurtlamayab a l a n : . l a r d r o Y a p l a n lmlerle hesaplanan toplam yavru a lanl a r ve gruplardaki ana a r l a r n k a r l k l a r i l e re t i l enyavru a l a n l a r a r a s . r d a k i korrelasyon ve regresyon k a t s a y l a r Ta blo 1 ) ' de g s t e r i l m i t i r o r a blo 13. A r ve Hafif Ana A r G r u p l a r n d a l k l A r l k l a r

l e Yavru A l a n l a r A r a s n d a k i Korralasyon ve Regresyon K a t a a y l a r i l ve 'roplam Yavru A l a n l a r

GruplarAna ToplamA r YavruSayo A l a n , c m

A r AnaA r l a r 8

Hafif AnaA r l a r 7

( x) P


50/66

-44-

lmler s r a s n d a haf i f ana a r a i le le r in daha z a y f kald ve b i r i d n d a kalan d i e r haf i f ana a r l a r n Eyll a y sonunda y u m u r t l a m a y kest ikler i g z l e n m i t i r Bulgulara gre,a y r c a , mevsim sonuna d o r u yu;uurtlama z n d a y a v a l a m a haf i fana a r l a r d a a r l a r a k y a s l a daha h z l olmu..']tur o D i e r yandan,a r ana a r l a r yumurta verimlerinde hem h z l a r t g s t e r m i le r , hem de yumurtlamada y a v a l a m a daha ge b a l a m ve denemenin k e s i l d i i tar ihte 2 s i lada y u m u r t l a m a n l 1 devam e t t i i gzl e n m i t i r o Bunlardan bir i d n d a d i e r l e r i , y u m u r t l a m a y Ekima y n n ik inci h a f t a s n d a k e s r n i l e r d i r o

Daha nce y a p l a n a r a t r m a l a r a r a s n d a ana a r n n Uretkenlii le k a r l ve yumurta a r l a r a s n d a k i i l i k i l e r i ieren herhangi bir a r a t r m a y a da r a s t l a n m a m a s n a k a r n ,

Woyke (1967 ve 1911), Zndanova (1961), Avetisyan ve arko (1967),Mirza ve arko(lg67) jordan (1960) ve Hoopingarner ve Farrar( 1 9 5 9 ) ' n k a r l g i le y u m u r t a l k l a r d a bulunan yumurta t


51/66

-45-

f i zyoloj i k k o u l l a r d o r u ve sU rek l i olarak s a l a n d ve8$l lanabi lecek yavru s a y s iy i sap tanabi ld i r i takdirde kabulo r a n n n ok daha y k s e l e b i l e c e i s a n I m a l d a d r . Yumurta a lama yntemi i le yksek ni t e l i k l i ana a r retme o l a n a n a k a r n , y u m u r t a l a r n a r l a r t a r a f n d a n kolay kabul e d i l m e d i i ve bunun ki t le retimi i in uygun b ir yntem o l m a d d i e r b ir gzlem olarak er taya k r n a k t a d r ~ Yntemin, a y r c a , fazlai g c ve becer i gerekt i rmesi de uygulanabi l i r l ig in i s r 1 1 r l a -yan e tkenler a r a s n d a d r

Ana a r n i t e l i i n i belir lemek a m a c y l a y a r a r l a n l a n yumur-ta tp s a y s yer ine , bu a r a t r m a d a d e n e : e n y . : r r ' r t a 1 k l a r n t a r t l m a s ynteminin geer l i o l a b i l e c e ~ i d i e r nemli b irbulgu olarak ortaya k m t r o Ancak, bu yntemde b a a r s a -lanabi lmesi i in , yumurta tUp s a y m n d a k i karlar olmasa da,.y u m u r t a 1 kla n Da ra lanma dan ve di r dokula rda n tem i zlenmiolara k k a r t l m a s nda, ona y a k n d u y a r l l k l a e II m R zorunlu-l u u n m a k t a d r

-46-


52/66

ZETModern eveveli kovan ve kontroll ana a r retimi teknik

a r c l n temel u n s u r l a r n o l u t u r m a k t a d r . A r c l i l e r ilkeler ni te l ik l i ana a r y , retimi a r t r m a n n temel a r a c saymakta ve a r a t r m a , e i t i m ve uygulama a l m a l a r n bu konuda y o ~ n l a t r m a k t a d r l a r o

A r ailesinde bulundurulacak gen b ir ana a r , istenmeyend o a l o u l u nlemede, h z l g e l i m e d e , rn a r t n d a ve nem-l i a r h a s t a l k l a r n n tedavisinde elk1n b ir ro l o y n a m a k t a d r . Bu nedenlerle ni te l ik l i ana a r retimi a r c l g n kr i t ik b i ryn olarak hergeen gn biraz daha nem k a z a n m a k t a d r

Bu a l m a d a , aDa a r retiminde en ok k u l l a n l a n baz! yntemleri denemek ve f a r k I yntemlerin ana a r ni te l ik ler i zerindeki e t k j l ~ r i n i a r a t r m a k a m a l a n m t r . Bu d o r u l t u d a deneme, ana a r l ve ana a r s z retim a i l e l a r n d e yumurta valarva a l a n l a r a k ana a r retmek zere 3 'e r tekerrrl 4grup halihde p l a n l a n m t r . Ana a r l ai le ler in ana a r l a r

-47-


53/66

m , ikinci gUn kabul edilen l a r v a l a r n yerine, b i r i k m i a r st yzeyi b o z y l m a k s z n , petek gz t a b a n l a r i le kesilerekh a z r l a n a n yumurta diskleri a l a n m t r . retilen ana a r ykskleri 34-350C s c a k l k ve %60-65 nemli o r t a m l etvde k ~ a kadar s a k l a n m l a r ve k t a a r l k l a r l l m t r .

k a n ana a r l a r n dl verim n i t e l i i n i n s a p t a n m a s a m a c y la , yumurta tplerinin s a y l : n a s yerine y u m u r t a l k l a r n n btn olarak t a r t l m a l a r yntemi d e n e n m i ve y u m u r t a l k a r l i le k a r l a r a s n d a k i i l i k i a r a t r l m t r . Haf i f ve a r ana a r l a r l a o l u t u r u l a n yeni ai lelerda ise bunl a r n yumurtlama h z l a r s a p t a n m t r "

B u l g u l a r n i s ta t i s t ikse l anal iz ler i sonucunda, retim kov a n l a r n n ana a r l olup o l m a m a l a r n n , a l a n a n materyalinkabul o r a n l a r n e t k i l e m e d i i g r l m t r . Ancak, l a r v a l a r n kabulnUn y u m u r t a l a r n k i n d e n neml.i dzeyde yksek O l d u u bul u n m u t u r (P(O"Ol)" retim ai le ler inin ana a r v a r l b a k m n d a n d u r n m l a r ana a r l a r n k a r l k l a r 1 ~ 1 l da e tk i le -


54/66

-48-

a r olmakla bir l ikte , retimdeki glkler ve fazla s a y d a retime e l v e r i l i o l m a m a s yntemi t i car i dzeyde geerl ik l m a m a k t a d r .. Hemen k m ya da 24 saatten daha az y a l larvalardan ana a r l ai lelerde yksek ni te l ik l i ana a r re t -me o l a n a ve ana a r l retim ai leler inde kovan i i ve kovand h a z r l k l a r n k o l a y l 1 larva a l a m a yntemini stnduruma get i rmektet i r o

SUMM.ARY

The aives with movable frames and comb foundation togetherwith the ar t i f i c ia l queen rearing are prerequisi te for thesueeess in modern beekeeping o Rearing honeybee queens undercontrol is considered an inevitable oneration towards increasing produetion in the" developed countries and they havein tensif ied the i r educational , f inancial and research fac i l i -t ies in th is f ield o

The honeybee eolonies with young, vigorous, and prol i f ic

-49-


55/66

In graft ing, 24-hour larvae and over 2-day old eggs, obta ined from a breeder eolony, were usedo The Dooli t t le ' s graft ingmethod and Orsi-Pal 's double graf t ing method were implementedin larva and egg graft ing, respeetivelyo

The queen eel ls were ineubated a t 34-350C and 60-65% re l a -t ive humddity unt i l emergenee o The resul tant virgin queens

were weighed immediately af te r emergenee qTo determine the egg laying quality of the ~ s u l t a n t queens,

the whole ovaries of the queens were weighed instead of theeounting ovarioles. The ovaries were removed from the dissee-ted queen af te r dying with methylene blue and eleared offother in ternal tissueso The relation between the ovary weightand the whole weight a t emergenee waB investigated o

The resul ts show tha t the presenee of queen in the queenrearing c o l o n ~ did not inhibi t the aeceptanee of the graftedbrood. The grafted larvae, however, were more readi ly accepted than the e r ~ g s by the bees (P


56/66

-50-

between body wejght at emergence and the brood arsa forheavy and l ighter queens were OQ925!oo1556 and O Q 7 9 3 ~ o 2 7 2 7 , respectivelYe

Despite the queens reared frem eggs were heavier and theheavier queens,in turn,laid more brood, the method r e q u i ~ e d more t ime,laber and ski l l wich may increase the costs ofproduction considerablyo The larvae of las8 than 24 hour ofage would give qui te sat is factery .queens when grafted intothe queenright honeybee colenies o


57/66

-51-

TERA TRAbde11atif,M oA.1967. Some studies on queen honeybee rearing

in the A1exandria Region of Egypt. Amer. Bes j . 107(3):88-89"

Akbay,R o1982 0 A r Y e t i t i r m e . Ankara U.Ziraat Fak o TeksirNo:48, B a s k . 70 a.

A1ber,MoAo l965. A successful egg-graft methode Amero Bee jour.~ 0 5 (5): 168-169.

Anonymous o1980o FAO Production Yearbook. Rome, Ita1yoAvetisysn,GoA.,KoK.Rakhmatov and MoZiedov o l967o Influence of

rearing periods on the externa1 and internal characteri s t ics of queen bees o XXI. Int e Cong of Apic. ofApimondia, B u c h a r ~ s t o 277-2840

B a n c r o f t . T " A Q J ~ 9 6 8 . o Topics in Intermediete Sta t i s t ica l MethodsoThe 10wa State Univ o Press,Ames o Volol o xii +129 po

Beyleve1d,G.P.19390 A method of queen-rearing for the commercial

-52-


58/66

Bodolanova ,E.Y 0 1974. Transfer of larvse and guali ty 'of queensoPehe10vodstvo 94(3):15-17. Apie oAbs ol12l/76oButler,C.G o1967. Insect pheromones o Biol. Rev. 42:42-810C a e , G J r o 1 9 6 6 . The P ~ o d u e t i o n of Queens, Package Bees, and

Royal Jel ly . Ed.Grout, RoAo The Hive and the Honey Bee o437-462. standard Pr1nting COo, Missouri.Chang,S.Y.1917o Effect of size and type of queen cup on the

production of royal je l ly and-acceptance by nurse bees.MoS.Thesis, N a t ~ l Chung Hsing Uni. T a i c l u n g Taiwano1ii+51 s . Apie.A .201/790

Crane,E o1966 o The World's Beekeeping-past and present. Ed.Grout, R.A. The Hive and t l e Hdney Bee. 1-18 0 StandardPrinting Co., Missourio. .Cutts, N.Ao1961o The N.S.W. Department ofo AgricultQre's rolein improvfng bee breeding stock and queen rearing m e t l o d s . The Auatralian Bee J o 48(8): 13-15.

1\>0011 t t le ,G.M.1882 o How i rear my queens o Amero Bee j o 18(29):


59/66

-53-

Eekert, j .E o1934. Studies in the number of ovarioles in queenhonaybaes in relation to body size. joEeon. Ent. g ( 3 ) : 629-6350

.1937. Relation of size to feeundity in queenhoneybees. j.Eeon. Ent. ~ ( 4 ) : 6 4 6 - 6 4 8 o

Eekert , joE. and F.R.Shaw.1960 o Beekeepingo The Mac Millan Co.New York. ixr536.

. , ,F r e s n a y e , ~ e Yo LenskYo1961. Methodes dappreeiation des Burfacestde eouvain dans les eolonies dabeilles o AnnoAbeille

4(4): 369-376.-Harp,E oRo 1973. A speeialized system for multiple rearing ofquality honeybee queens. Amer. Bee jour. 1ll(7):256-26l.

Hoopingarner,R. and C.L o Farrar.1959. Genetic cor-trol of sizein queen honey bee j o E c o n o E n t ~ ( 4 ) : 5 4 7 - 5 4 8 0

johansson,ToS.k. and M.p.johansson.1973. Methods for rearingq u e ~ n s . ~ e e world ~ ( 4 ) : 1 4 9 - 1 7 5 0


60/66

-54-

Lensky,Yo1971 0 Rearing queen honeybee larvae in queenrightcolonies. JoApic o Res. 10(2):99-101.-01976 0 Pheromonal control of queen rearing in honeybeecolonieso joApic o Res. 15(2):59-62.

019770 Queen cup and ce l l construction in queenrighthoneybee colonies. Proc. VIII. In t . Cong. LUSSI.Wageaingen, The Netherlanda.

Lovell,H.B o1966 o The Honeybee as a Pollinating Agent. Ed.Grout,RoAo The Hive and the Honey Bee o 463-476. Standard Print-ing CO o Missouri o, 'Marza,E.1965. The quality of queens obtained using differentmethods of preparing biological material . Lucr. t i i n t . Stat . cent. Seri . Apic o 6:15-21. Apic oAo 623/70.

Mirza,E.,MoDragan and S.pherbamescu.1967 oSeasonal var iabi l i tyin the weight of emerging queens. XXI. In t . Congo ofApic o of Apimondia, Bucharest o 269-2730

Mitev,B. and NoStoilovo1977o Methods for rearing queen honey

-55-


61/66

01958 0 Queen rearing with egg transfero Meheszet,Budapest f(7):113-116 o A.A.19/59 A l 1 n m t r : A l b e r , M.A.1965. A study of queen rearing m e t l o d s . Bee World 46(1):25-31.

01960. The age of the egg in quee rearing o Meheszet8(9):163-165. AoA0 879/64.- .Pellet t ,F.C o1945o Practica1 Queen-Rearing. jos t and KieferPrint ing Co., Quincy,I11. 103 p.

Reid,M o 19750 Storage of queen honeybees. Bee world. 56(1):21-310Rice,N oV.1972 o Queen breeding under Queensland Conditions o

The Australian Bee jour . 53(12):16-20.Simpson,j.19730 In fluence of hive-space res tr ic t ion on the

tendency of honeybee colonies to rear queens o j .Apic.Res12(3):183-186.-

S m i t h , F . G o 1 9 6 7 ~ Outlines of queen rais ing. Apiculture ~ : 3 9 - 4 8 0 Snelgrove,LoEo1943. The Introduction of Queen Bees. Purnell

and Sons ~ t d o , London. 2.Ed. ix+205 po

-56-


62/66

Teber I I I , S and HoK.Poote.19740 Rearing and mating of queenand drone honeybees in winter o Amero Bee jo 114(1):18-190

Tucker,K o W.1980 0 Queens, package bees, and nuclei: productionand demand. Beekeeping in the United S.ates . USDA AgricoHandbook NO o 335:58-630

,Vui11aume,M.19560 Contribution a la psychophysiologie de1e1evege des reines ehez lee abei l les . Insaetes S o c : ~ ( 2 ) : 113-156 0

Weaver,N.1957o Effeets of larva1 age on dimorphie differentiat ion of the female honey bee. Anno Ent. 30eo America 50:-283-294.

Weever,jr.,R o S.1979. Professional queen bee produetion o XXII.In t o congress of Apieult. of Apimondiao Athens:217-220 o

Weiss,K o 1967eo Influenee of grafting conditions on aeeaptaneeof queen oel180 Imkerfreund o 22(5):144-148.

, --------01967b o Inf1uence of different types of queen ee11 cups

on aeeeptanee and queen weight in ar t i f ic ia l queen resring.ZoBienenforseh 9(3):121-1340.

-57-


63/66

-------01971. C o r r e a t f o n s betwen the age at which honeybeebrood was grafted. characteris t ics of the resultantqueens, and results of insemination. joApic.ResolO(l):45-550

Zhdanova,T oSo1967. Influence of nest temperature on qualityof queens produced artificiallyo.XXIo Int . Congo of Apic oof Apimondia, Bucharest o 245-2490


64/66

-57-

-------01971. Correlationa between the age at which honeybeabrood was graftad, characteris t ics of the rssultantquaana, and reaults of insaminetion. joApic.Reso12(l):45-550Zhdanova,ToS o l967. InfIuanca of nast temperature on quelityof quaans producad art i f icial lyo XXIo Int . Congo of Apicoof Apimondia. Bucharast o 245-249 0


65/66

-58-

T E E K K R

Bu a l m a n n her a a m a s n d a her trl d e s t e i n i esirgemeyen S a y n hocam ve doktora yneticim DooDr.Rveyde AKBAY'a,G s t e r d i i y a k n i lg i i le beni t e v i k eden s a y n hocam

Prof.DroCemalettin AKPINAR'a,Y a n n d a b u l u n d u u m srece her trl o l a n a s a l a y a n ve

a r c l k , zellikle ana konusunda g r ve deneyimlerindeny a r a r l a n d m ProfoDroYaacov LENSKY'e,Projeye mali destek s a l a y a n Trkiye Bilimsel ve Teknik

A r a t r m a Kurumu'na,D e e r l e n d i r m e ve y a z m a a m a l a r n d a y a r d m l a r n esirgemeyen

a l m a a r k a d a l a r m a , t e e k k U r ederim o

1704.1982


66/66

-59-

Z G E M

1947 y l n d a E r z i n c a n t n 1l1 i lesinde d o d u m . Orta veLise r e n i m i m i T.E.D.Ankara Koleji tnde, niversite ~ r e n i mimi ise A.1.D.tden a l d 1 m bursla g i t t i i m Beyrut AmerikanUniversitesinde t a m a m l a d m . Yurda d n U t e Ziraat B a n k a s Zirai K a l k n m a Kredileri M d r l n d e kredi Mhendisi olarakgrev a l d m . 1977 Yll1nda Bankadan a y r l a r a k b a l a d ~ m FakUltemiz Zootekni Blmnde a r a t r m a grevl is i olarak a l m a k t a y m .

Ana Arı Üretim Yöntemleri Üzerinde Bir Araştırma

Documents